Nivon - Toorts - Lente 2020 by nivonnatuurvrienden

Lenteâ&#x20AC;&#x2030;2020

95 jaar Nivon:

Primeur:

Een historische Toorts!

De Natuurvrienden Fietsgids

TOORTS

Column

Echo’s uit het verleden Tekst: Henk Schaaf, Voorzitter Centraal Bestuur

et feestelijk rumoer rond het 95-jarig bestaan van Nivon Natuurvrienden is nog niet verstomd. Als je zo oud bent als wij, mag je je gerust een paar maanden langer wentelen in het gelukzalige gevoel. “Nivon, bestaat dat nog?” hoorden we bezoekers van de Utrechtse Fiets- en Wandelbeurs verrast uitroepen bij onze originele stand, Jazeker, we waren er al in 1924, als Instituut voor Arbeidsontwikkeling. We zijn er nu, als springlevend Nivon. We blijven, gaan op weg naar de 100, En hoe! Met vele honderden Nivonners hebben we het lustrumjaar gevierd. Een grootser opgezet Pinksterfestival. Met NivonJong zichtbaar bij Klimaatmarsen. Extra aangeklede Vrouwencursusweken. Vernieuwde gidsen voor wandelpaden. Een sfeervolle reünie voor oudere jongeren die gelukkige jaren in Ons Honk hebben beleefd. Meer activiteiten in de lokale afdelingen. Als bijzonder cadeautje: een forse ledenwinst. En ten slotte: deze Toorts vol historie, nostalgie en sentiment. Het IvAO/ Nivon-verleden is al in prachtige boeken geschreven. Neem “Lief, links en lastig”, “Krabbels uit het Hunehuis”, “Van toen naar toekomst” over 90 jaar Nivon Rotterdam, enzovoort. Er zijn films gemaakt. De historische werkgroep krijgt nog regelmatig juweeltjes aangeboden vanuit de

regio. Bij het Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam liggen dozen vol met archiefmateriaal. Met vertrouwen zetten we de marsroute uit naar het eeuwfeest in 2024. Maar we koesteren ons verleden. Nivon wil “Voorwaarts, en niet vergeten”. Daarvoor hoeven we – na een week van troostloos sloven – niet uit onze krotten te komen, zoals de oproep uit het Solidariteitslied luidt. In plaats daarvan heb ik de trappen beklommen naar de zolder van een schoolgebouw uit 1878 in Rotterdam-Crooswijk, waar precies vijftig jaar terug Nivon Rotterdam zijn intrek nam. In het afdelingsarchief trof ik oude jaargangen aan van het ledenblad (De) Rotterdamse Toorts. Ik sloeg een willekeurige editie open: “De voorzitter stelt verheugd vast dat het Nivoncentrum eindelijk een lift zal krijgen. Weliswaar kan dat nog één tot vijf jaar duren, dus houd moed; nog even afzien op die eindeloze trappen, de lift komt eraan!” Helaas, het gebouw heeft nu – 20 jaar later – nog altijd geen lift. Nivon Rotterdam was ooit een federatie met afdelingen in alle stadsdelen, van Tuindorp-Vreewijk tot de nieuwe Alexanderpolder. Een eigen jeugdhonk ‘op Zuid’. Een Reizencommissie. Een commissie Koersbal. Een commissie Geologie. Een politiek café.

Historische Toorts Eh? Is dit echt Toorts? Jazeker. Om het 95-jarige bestaan van Nivon (tot 1960 IvAO) te vieren, ziet Toorts er deze editie anders uit dan anders. We hebben ons best gedaan er een historische editie van te maken, met niet alleen onderwerpen die de geschiedenis van Nivon in duiken en een ouderwets-ogende vormgeving, maar ook de bijzondere rubriek-

kopjes uit (toen nog ‘De’) Toorts uit de jaren ’20 van de vorige eeuw. Deze kunstwerkjes zijn van de Amsterdamse graficus Fré Cohen, die ik graag speciaal wil vermelden. Zij ontwierp (aanvankelijk door mannelijke collega’s met argwaan bekeken) veel affiches en drukwerk voor AJC, de Arbeiderspers, SDAP en de gemeente Amsterdam. Haar herkenbare stijl was van grote invloed op de vormgeving in de jaren ’30. Tijdens de Tweede Wereldoorlog moest ze onderduiken. In juni 1943 werd ze toch opgepakt. Zij maakte daarop een einde aan haar leven. Kunstenaar Bob Mollema tekende voor deze Toorts de cover, geïnspireerd op Fré's werk. We hebben 95 exemplaren van dit omslagontwerp op A3-posterformaat laten drukken. Wil je er een ontvangen? Stuur een mailtje naar toorts@nivon.nl

Een lezingenserie over Domela Nieuwenhuis, Henri Polak, de sociaaldemocratie. Toen al bezat de afdeling een sterke Nivonidentiteit: progressief, cultureel, gemeenschappelijk, duurzaam. De gemeente subsidieerde activiteiten. Er waren betaalde bureaumedewerkers. Ik kom daar Sjoerd Kemeling bij tegen. In een jaarverslag springen ook zorgen naar voren. “Hoewel het Rotterdamse Nivon bruist van de culturele en vormingsactiviteiten conform onze doelstellingen, is de organisatie toch voornamelijk naar binnen gekeerd. Dit werkt onvermijdelijk drempel verhogend voor buitenstaanders om deel te nemen aan deze of gene activiteit. Het Nivon moet uitkijken dat er niet een ‘eilandjescultuur’ ontstaat.” Dat was toen. Dat is geweest. Hoewel… Geschiedenis is de kaart en het kompas voor de toekomst.

TOORTS

Inhoud Lente 2020

Het IvAO: Kennis = Macht

Werkgroep Historie: De Natuurvrienden Fietsgids Sorteren, selecteren, archiveren... van huis naar huis

ReĂźnie Ons Honk

Treq is back

Het is weer zo ver! PiKa Festival

Museum Hofland: waar stenen spreken

Kathalijne Buitenweg: dromen over morgen

En verder

Activiteiten

8 Vrijwilliger in de spotlight 14 Geschiedenis 20 Internationaal 22 Reizen 31 Leg een link

27 Maart 27 April 29 Mei 29 Juni

TOORTS

Reportage

Het IvAO: Kennis = Macht

Maar er was ook ruimte voor ontspanning

De ‘roode auto’ van Jef Last

Tekst: Henk Schaaf Beeld: Archief Nivon

Er moest plek zijn voor scholing. Maar ook voor culturele vorming. De arbeidersklasse stond ‘cultuurloos in de naakte dag’. Na het binnenhalen van de achturige werkdag was er meer vrije tijd. Maar dit mocht niet betekenen dat je je zou overgeven aan de decadente burgerlijke ontspanningsindustrie. Ontwikkeling was de vrucht van de klassenstrijd. Kennis = macht. Er werd een hele boom aan activiteiten opgetuigd. Een Instituutsbibliotheek moest de arbeider afhouden van ‘smakeloze prullaria’. Jef Last (later vooral bekend als strijder in de Spaanse Burgeroorlog) toerde met zijn ‘Roode Auto’ door stad en land. Het aanbod sloeg aan, ook al vond Vorrink dit aanvankelijk maar ‘kermisvermaak’. Jef Last, overtuigd revolutionair, boekte onder meer succes met de vertoning van de beroemde Russische film Pantserkruiser Potemkin. Tientallen jaren achtereen zijn er cursussen en lezingen georganiseerd. Er kwamen avondopleidingen waar geletterde leden begrip bijbrachten aan de ongeschoolde arbeider over politiek en samenleving. En een speciale school voor kaderleden. Soms bestond het lesmateriaal uit loodzware kost. De cursus van de latere hoogleraar Kuyper (992 pagina’s dik) was sterk gericht op inzichten van Karl Marx over politieke en economische verhoudingen. De groots gepresenteerde maatschappijleer had als ondertitel ‘Eenvoudige schriftelijke leergang voor arbeiders’, maar ging veel cursisten letterlijk boven de pet. Ze werd niettemin omschreven als een ‘monument van socialistische wetenschap’. Niet roken en drinken Vorrink probeerde het elan van zijn eigen AJC over te brengen op het Instituut. En daarmee ook enkele strenge regels. Geen alcohol, want “drinkende arbeiders denken niet en denkende arbeiders drinken niet”.

De voorloper van Nivon, het Instituut voor ArbeidersOntwikkeling (IvAO), bracht zijn leden kennis en beschaving bij. Met kennis kon je macht verwerven. Vooruit in de klassenstrijd!

et verhaal begint in 1894 bij Willem Vliegen. Met elf anderen (de ‘Twaalf Apostelen’) richtte hij de Sociaal Democratische Arbeiderspartij op. De SDAP zou de proletarische klassenstrijd voeren om de positie van de ‘werkman’ te verbeteren. Het verhaal kan ook beginnen in 1895, als de Oostenrijkse socialist Georg Schmiedl in een Weense krant oproept tot oprichting van Touristenverein Die Naturfreunde. Hij wilde werkende mensen vanuit de donkere fabrieken naar de natuur brengen. Wandelend zouden zij de Alpen veroveren op de gegoede burgerij; de groet ‘Berg frei’ was geboren.

Alles hangt altijd met alles samen (aldus oud-politicus Jan Pronk). Daarom kan het verhaal ook beginnen bij Koos Vorrink. Het boegbeeld van de Arbeiders Jeugdcentrale (AJC) pakte het SDAP-verheffingsideaal van Vliegen op. In 1924 ontstond het Instituut voor ArbeidersOntwikkeling, naast partij en vakbond NVV, als derde tak van de rode voorhoede. In de doelstelling wordt opgeroepen tot het ‘wekken van nieuwe krachten’. Het IvAO zou van arbeiders ‘goed-onderlegde en wakkere strijders voor het socialisme’ maken.

TOORTS

Reportage ‘agitatorisch’ zijn. Met dit dilemma worstelt erfopvolger Nivon eigenlijk nog altijd. We namen deel aan demonstraties tegen kernenergie en kruisraketten. De Duitse Natuurvrienden hebben een sterk ‘politisch’ karakter. Vanouds hebben de Oostenrijkers weinig revolutionaire ambities. Zij zijn vooral van de Wanderlust.. In 1925 ging al vanuit het hoofdkwartier te Wenen een duidelijke boodschap uit. Politiek ja, mits. Of: nee, tenzij. “Wij beschouwen onze arbeid als onderdeel van de strijd voor het socialisme. In de vereniging dient echter de dagelijkse politieke strijd geen weerklank te vinden. Ze dient ontspanning en verheffing te bieden, zodat de werkende mens nadien fit voor de natuurlijke strijd beschikbaar is.” Lars Meulenbergs, jonge voorman van de Vlaamse Natuurvrienden, vertelde onlangs:

Maar een algemeen rookverbod ging de gemiddelde werkman echt te ver “…omdat de arbeiders alleen in hun vrije tijd kunnen roken en men het genot van een pijp of sigaar niet onnodig roven mag”. En wie zag de Rotterdamse havenarbeider nou serieus om de meiboom dansen? Ah joh, dat wordt toch nooit wat; ja toch, niet dan? In 1920 was de Nederlandse Arbeiders ReisVereniging/ De Natuurvrienden al opgericht. Toen dit gezelschap in ’29 opging in het IvAO werd het nuttige met het aangename verenigd. Natuurbeleving en recreatie drongen het Instituut binnen. Het natuurvriendenwerk was niet meer weg te denken. Gaandeweg zou het zelfs het succesvolste onderdeel worden, ook al twijfelden sommige bestuurders aan de vormende waarde. De reisclub was aangesloten bij Natuurvrienden Internationale. Dit gaf de IvAOleden voortaan toegang tot de buitenlandse vakantiehuizen. Op reis gaan was eerder

slechts voorbehouden aan de elite. Het had grote emancipatorische betekenis. Niet dat je er socialistischer van werd, maar wel zelfbewuster. Er kwam binnen het IvAO ook een zekere feestcultuur op gang. Kunstavonden. Zomerfeest, Opening van het Winterseizoen en natuurlijk het Pinksterkamp. Belangrijk voor de cultuuroverdracht waren de zondagochtendbijeenkomsten in de grote afdelingen. Terwijl het gelovige volk zich naar de eredienst begaf, woonden de niet-kerkelijke arbeiders een lezing, een eenakter of klein concert bij. Voor sommigen was dit “een typische afgemeten gezelligheid”… Zijn we politiek? Was het Instituut ook een politieke beweging? In ledenblad De Toorts werd met kracht gewaarschuwd tegen het opkomend fascisme. Maar politiek handelen was voorbehouden aan de SDAP. Het Instituut beperkte zich tot cursussen, het mocht niet

“We dóen aan politiek, zonder echt politiek te zíjn. Als organisatie hoor je zichtbaar te zijn bij evenementen, betogingen en debatten. Je moet een smoel hebben en dit uitstralen en uitdragen.” Het IvAO is in 1960 omgevormd tot Nederlands Instituut voor Volksontwikkeling en Natuurvriendenwerk (Nivon). De arbeider verdween uit de titel van de nieuwe vereniging. Maar in de statuten blijft het ideaal van een democratisch-socialistische maatschappij overeind, gebaseerd op vrijheid, gerechtigheid en gemeenschapszin. Tot op de dag van vandaag. Afsluitend een citaat van Albert Einstein: “Meer dan het verleden interesseert mij de toekomst, want daarin ben ik van plan te leven.” Toch vind ik het verleden van het IvAO/Nivon razend interessant, juist met het oog op de toekomst. Bronnen, o.a.: G. Harmsen, ‘Natuurbeleving en arbeidersbeweging’. G. Leenders en J. Palm, ‘Lief links en lastig’. H. Michielse, ‘Socialistiese vorming’. C.H. Wiedijk, ‘Koos Vorrink’.

TOORTS

Reportage

Sorteren, selecteren, archiveren… Werkgroep Historie stelt Nivongeschiedenis veilig Tekst & Foto’s: Hester Schaaf

In Natuurvriendenhuis De Bosbeek is één van de vele kamers op de eerste verdieping niet bedoeld om in te overnachten. Hier ligt (een deel van) de papieren geschiedenis van Nivon opgeslagen.

‘N

iets is moeilijker dan geschiedenis herkennen als je er midden in zit,’ citeert Marijke de Vrankrijker Geert Mak. Inderdaad, een historisch ‘sleutelmoment’ herken je pas met de wijsheid van achteraf, met de kennis van wat er volgde. De toekomst maakt van geschiedenis ‘geschiedenis’, en mede dat maakt het zo interessant. Marijke haalt het citaat aan aan het begin van de bijeenkomst van de Werkgroep Historie. Eens per maand komt de Werkgroep bijeen, bestaand uit vijf vrijwilligers en goed voor, bij elkaar opgeteld, meer dan honderd jaar Nivon-ervaring. De leden bespreken de vorderingen: digitalisering van het archief, de opzet van de website en, bijvoorbeeld dit keer, de vraag welk materiaal interessant is om tentoon te stellen bij de Nivon oudbestuursleden-reünie in januari. Archiefkasten en dozen Vijf jaar geleden ontstond de gedachte dat het vastleggen van de rijke Nivongeschiedenis een belangrijke opgave is, om het gedachtegoed te kunnen uitdragen in de toekomst. Er was vraag naar inzichtelijke, goed gearchiveerde documentatie. Wat te doen met al dat materiaal dat her en der, in archiefkasten, in dozen en op zolders in het land, over de Nivongeschiedenis verdeeld is. Een oproep om te helpen het materiaal veilig te stellen werd gedaan en voila, de Werkgroep Historie was geboren. In den beginne kwam er vooral heel veel materiaal binnen, uit alle hoeken van het land. Dozen vol papieren, tijdschriften, affiches, verslagen, speldjes, vlaggen... En dat alles lag niet per se keurig gesorteerd bij elkaar. Maar de Werkgroep weet van aanpakken: wekelijks, later tweewekelijks, kwamen Sjoerd Kemeling, Marijke de Vrankrijker, Rob de Lange, Jolanda Denekamp en Vic Schepens bijeen om te sorteren, te selecteren en te archiveren. Een groot deel van de

collectie is inmiddels overgebracht naar het Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam, waar ook een aantal Nivonvrijwilligers bezig is met archiveren. Het IISG bewaart zo’n vijfduizend collecties van ‘rode organisaties’. Voordeel daarvan: de klimaatomstandigheden om materiaal te bewaren zijn er veel beter, de continuïteit is meer gegarandeerd en dit Instituut is toegankelijk voor iedereen. Ander licht ‘Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in geschiedenis en dan vooral sociale geschiedenis. Hoe hebben gewone mensen gewoond, geleefd, gewerkt? Hoe hebben ze geprobeerd hun omstandigheden te verbeteren?’ zegt werkgroepvoorzitter Sjoerd Kemeling. Zo is hij heel blij met de ontdekking van een aantal bronnen over de NARV, de Nederlands Arbeiders Reisvereeniging, die in 1929 samenging met het IvAO, de voorloper van Nivon. ‘Die ontdekking kan een ander licht laten schijnen op de ontwikkeling van het IvAO.’ Een bezoek aan kamer 115 op de eerste verdieping van De Bosbeek is op meerdere punten een feestje. Ruim tweehonderd Nivongerelateerde boeken; fotoboeken en dia’s uit privécollecties (PiKA ’68!); tientallen edities van De Natuurvriend en (toen nog) De Toorts - de oudste uit 1925. Het is geweldig om de bijna honderd jaar oude exemplaren in te duiken. ‘We hebben hier niet alles,’ zegt Rob de Lange. ‘De complete collectie ligt bij het IISG.’ Sowieso is de geschiedenis nog niet helemaal compleet. Wat Rob vooral nog mist, is het echte oude materiaal: ‘Vooroorlogse verslagen zijn niet terug te vinden: de ontstaansgeschiedenis van de huizen, de samenwerking met de SDAP - hoe zat dat precies?’ ‘We hebben heel veel,’ vult Sjoerd aan. ‘Maar leuk zou zijn om meer beeld-

materiaal van de vooroorlogse periode te vinden. We weten dat er ook filmmateriaal is geweest, of nog ergens moet zijn.. Wat er bij het IISG en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid ligt, is ons uiteraard bekend. Maar wellicht ligt er nog op een zolder of op een plank een filmspoel op ontdekking te wachten.’ Ambities Op de zogenaamde tussenzolder ligt de ‘niet-papieren’ verzameling Nivonparafernalia. Servies. Vlaggetjes. Speldjes. Stickers. Postkaarten. Een Nivon-babyromper. Een IvAO-voorzittershamer. Is het werk van de werkgroep ooit af? ‘Hoe langer Nivon blijft bestaan, hoe meer geschiedenis erbij komt,’ zegt Sjoerd. ‘Dus in die zin zijn we nooit klaar. Wel hopen we binnen een afzienbare tijd het meeste geordend te hebben. We worden ook aan de gang gehouden door onze eigen ambities. We willen het archief deels digitaal toegankelijk maken, foto- en diamateriaal uitzoeken en ordenen. En het is ook leuk om iets te doen met die spullen, om stukjes te schrijven en om bij het 100-jarig jubileum uit te pakken met een boek.’ Een fiks karwei nog. Maar de leden van de Werkgroep vullen elkaar goed aan. De een heeft bergen inhoudelijke kennis; de ander weet alles van de logica achter het structureren van zo veel materiaal, de volgende kan aanpakken als geen ander. ‘Maar bovenal hebben we ook veel plezier met elkaar. Dat is echt een voorwaarde om zo’n klus te klaren.’

“Hoe langer Nivon blijft bestaan, hoe meer geschiedenis erbij komt”

TOORTS

â&#x20AC;&#x153;Wellicht ligt er nog een filmspoel op ontdekking te wachtenâ&#x20AC;?

Sjoerd Kemeling op De Midden zolder

Reportage

De Werkgroep Historie kan nog wat extra handen gebruiken bij het archiveren voor het IISG in Amsterdam. Enthousiast geworden? Meer weten? Stuur even een mail naar nivonhistorie@gmail.com Jolanda, Freerk en Sjoerd aan het werk

TOORTS

Uit de vereniging

Vrijwilliger in de spotlight Tekst: Jet Kooderings Foto: Iris Vermaas

Wie? Hennie van Dijk (69) uit Veendam Wat? Huiswacht op De Hondsrug en helpt mee met de tuinploeg Hoe ben je bij De Hondsrug terechtgekomen? Ongeveer vier jaar geleden kwam ik tijdens een wandeling langs bij De Hondsrug. Ik dronk er een kop koffie en maakte een praatje. Mijn oog viel op een oproep waarin gevraagd werd naar assistent-huiswachten en omdat ik vlak voor mijn pensioen zat besloot ik me aan te melden. Nu ben ik ongeveer één keer per maand huiswacht. Waarom koos je juist voor dit vrijwilligerswerk? Eerlijk gezegd kende ik Nivon niet, maar de sfeer sprak me aan. Ik heb altijd in de zorg gewerkt en wilde nu iets anders, maar wel met mensen, het liefst van verschillende leeftijden. Als ik zou gaan koffie schenken in het verpleeghuis dan zie ik te veel en ga ik me overal mee bemoeien. Dat heb ik nu wel gehad. Daarnaast houd ik van tuinieren, dus ben ik ook bij de tuinploeg gegaan. Vroeger had ik een grote tuin, nu alleen nog maar een balkon. Ik houd van een tuin met veel bloemen, dat geeft het huis een vrolijk aanzien. We hebben een gezellig tuinploegje, allemaal gepensioneerden, krasse knarren van tegen de zeventig.

Doe je nog meer vrijwilligerswerk? Nou en of, ik ben wel vijftien uur per week actief als vrijwilliger. Ik kook in een buurthuis, ga op stap met een mevrouw in een rolstoel, ben secretaresse van de loge van Odd Fellows in Veendam, neem dementerende ouderen regelmatig mee in een busje naar het theater en haal en breng mensen naar de muziek avonden in het verpleeghuis. Ook sta ik ingeschreven bij de organisatie ‘We helpen’. Gelukkig doen die maar heel incidenteel een beroep op mij. Ik heb me voorgenomen om nu structureel niets meer aan te pakken. Heb je als huiswacht dingen meegemaakt die je zijn bijgebleven? Er gebeuren veel leuke en onverwachte dingen. Op een dag stonden er 24 jongeren uit Amsterdam aan de balie, die kwamen kamperen. Maar het terrein was bijna vol. Ze beweerden dat ze hadden gereserveerd, maar bij navraag bleek dat ze alleen gevraagd hadden of het kon. Zelf waren ze in de veronderstelling dat hun verzoek ook een reservering inhield. Na overleg met de andere kampeerders, die heel inschikkelijk waren, konden ze er allemaal nog bij op het terrein. Maar het verhaal liep niet goed af. De groep zorgde tot diep in de nacht voor overlast, wat een paar boze medekampeerders opleverde, die vervolgens naar huis zijn gegaan. Wat vind je leuk aan Nivon? Je ontmoet veel mensen en dat vind ik gezellig en leuk. En als ik iets leuk vind, zeg ik dat tegen anderen. Ik ben nu dus een soort ambassadeur en vertel jong en oud over de voordelen van Nivon. Wat zijn je kwaliteiten? Ik ben goed in dingen oplossen, ik raak niet gauw in paniek. Als iets niet volgens het lijstje gaat, dan schakel ik. Iedereen komt voor zijn rust, dus die rust is belangrijk. Anders houd je het niet vol.

Er is altijd behoefte aan nieuwe huiswachten bij alle Nivonhuizen. Ben jij gastvrij, flexibel, oplossingsgericht en houd je van elke dag wat anders en verblijven op de mooiste plekken in de natuur? Op nivon.nl/vrijwilligers lees je wat je kunt doen als je ook huiswacht wilt worden.

Bezorg een ander een mooie vakantie De afgelopen tien jaar heeft een enthousiaste groep Nivonvrijwilligers mooie vakantieweken kunnen realiseren voor groepen mensen, voor wie een vakantie niet vanzelfsprekend is. Ook in de zomer van 2020 wil de Werkgroep Sociale Groepsvakanties dit weer organiseren: vijf vakantieweken voor vluchtelingen (een ouder en kind(eren)) en een week voor minima die niet in staat zijn vakantie te vieren. Wil jij jouw kwaliteiten inzetten om de werkgroep te versterken? Je ontmoet nieuwe mensen, doet geweldige ervaringen op en bezorgt een ander een onvergetelijke week. Je wordt natuurlijk niet zomaar in het diepe gegooid: van 5 t/m 7 juni zijn er trainings- en kennismakingsdagen voor nieuwe vrijwilligers. Wil je weten wat jij kunt bijdragen? Stuur een mailtje aan: vz@socialegroepsvakantie.nl

Vrouwencursusweken In november vinden de 72e Vrouwencursusweken plaats in het Hunehuis in Havelte. Het thema is op dit moment nog niet bekend. Er worden – evenals voorgaande jaren – twee vrouwencursusweken georganiseerd, met een identiek programma. De eerste week vindt plaats van 2 t/m 6 november 2020. Gastvrouw zijn: Irene van den Berg, Leni de Jager en Anneloes Siegmund. De tweede week vindt plaats van 9 t/m 13 november 2020. Gastvrouw zijn: Hanneke Leeuwerink, Carla van Mil en Elly Mohl en Winy Verdegaal. De kosten van deze volledig verzorgde week zijn voor Nivonleden € 265; niet-leden betalen € 325. Leden met een minimuminkomen, de z.g. tientjesleden, kunnen in aanmerking komen voor een reductie van € 65. In de volgende Toorts meer informatie over het thema van de VCW 2020 en over de wijze van aanmelding. Aanmelding is mogelijk vanaf 8 juni 2020. Noteer deze datum alvast, want de ervaring leert dat er veel belangstelling is voor de vrouwen cursusweken. Voor informatie kun je – het liefst per mail – contact opnemen met Carla van Mil: info.vcw@nivon.nl (telefoon: 06-29191435).

TOORTS

Uit de vereniging Nivon Jongeren: vroeger en nu Tekst: Céline Steenbergen

In memoriam Jan Willem Kylstra Geheel onverwacht overleed op 15 december Jan Willem Kylstra. Jan Willem was een echt Nivonmens. Hij was twee periodes voorzitter van de afdeling Arnhem. In november 2019 was hij benoemd als algemeen secretaris van Nivon. Met enthousiasme was hij, nog maar pas gepensionerd, aan zijn nieuwe taak begonnen. Hij wierp zich op als coördinator voor het Meerjarig Beleidsplan; verzamelde documenten, maakte schema’s en zou in het komende jaar de voortgang bewaken. Zorgvuldig en serieus deed hij zijn werk. In discussies stelde hij zich aanvankelijk – met zachte stem – terughoudend op. Maar al snel werd duidelijk dat van Jan Willem een grote kracht uit ging. Zowel het Centraal Bestuur als de afdeling Arnhem verliest met hem een harde werker, een warme persoonlijkheid, volstrekt integer, echt geïnteresseerd in de ander en met een niet aflatende wil om dingen met elkaar tot stand te brengen. Wij leven intens mee met zijn partner Wietske en de kinderen, en delen in het grote verdriet om zijn heengaan.

Voor het eerst brengt Nivon, naast de bestaande wandelgidsen, nu ook een fietsgids uit. Vrijwilliger Magda Vodde fietste in twee jaar tijd langs alle Nivonhuizen, zocht mooie routes uit. Iris Vermaas, communicatie-adviseur op het LB, heeft er een fietsgids van formaat van gemaakt. Het was voor beiden hard werken, maar het resultaat is ernaar. Foto: Bas Wetter

NivonJong organiseert duurzame, culturele, recreatieve en politieke evenementen. Vroeger werd dit gedaan door Nivon Jeugd en Jongeren, een grote, actieve en eigenzinnige sectie van Nivon. Nivon Jeugd en Jongeren was heel actief vanaf de jaren ‘60 en organiseerde allerlei evenementen op landelijk en plaatselijk niveau. Ook hadden ze hun eigen jongerenbestuur en een eigen jaarlijks congres. Welke parallellen zijn er te trekken tussen nu en toen? De interesse voor de natuur en de kritische blik op maatschappelijke kwesties zijn twee aspecten die NivonJong nog kenmerkt. Ook zijn nog steeds veel jongeren lid die van actieve wandelvakanties houden, het leuk vinden om gelijkgestemden te ontmoeten en duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan. Alhoewel nu veel meer landelijk wordt georganiseerd heeft NivonJong de uitgangspunten van Nivon Jeugd en Jongeren meegenomen en draagt deze nog altijd uit: bewustwording op het gebied van natuur, cultuur en maatschappij, maar ook samen mooie activiteiten bedenken en organiseren. Mooi om te zien dat NivonJong nog altijd relevant en waardevol is en blijft voor de jongeren.

De Natuurvrienden Fietsgids: Magda Vodde fietste 1.323 km van huis naar huis

Wat heb je zelf met fietsen? Fietsen is leuk! Ik heb altijd gefietst, vroeger naar school al. Ik mopperde er wel eens over, want vriendinnetjes mochten met de bus. ‘Daar word je hard van,’ zei mijn vader dan altijd. Ik fietste ook van Amsterdam, waar ik woonde, naar Bussum, waar mijn opa in het ziekenhuis lag. Zo krijg je wel fietsbenen! Hoe kwam je op het idee voor een fietsgids? Nivon is erg gericht wandelroutes, maar op fietsgebied was er nog weinig tot niets. Dus ik stelde een paar jaar geleden in de Nivonraad voor een fietsboekje te maken. Iedereen was enthousiast, ook NivonJong. Het bestuur zei: ’Ga maar fietsen’. De routes heb ik uitgezocht met behulp van de routeplanner van de Fietsersbond. Daarmee kun je kiezen voor een kortste route, een makkelijk-doorfietsroute, of een natuurlijke of recreatieve route. Daar wissel ik een beetje in af. En dan kies ik veel voor knooppunten, die zijn makkelijk voor de beschrijvingen in het boekje. In samenwerking met de fietsersbond zijn ook de kaarten tot stand gekomen. Wat vind je de mooiste route? Eigenlijk allemaal wel. Vanaf De Bosbeek naar het ABK-huis rijd je ten noorden van de Veluwezoom, dat is een prachtig stuk en niet zo lang. Vorig jaar had ik erge last van zadelpijn, ik kon een week niet fietsen. Toen heb ik Bert Rosien gebeld, die deed Rondje-Noord. Hij heeft de routes langs de vijf noordelijke accommodaties kant en klaar aangeleverd. Dit jaar heb ik ze gefietst en genoten. Wat was je bijzonderste fietservaring? Vanaf Utrecht reed deze zomer een vriend mee. Hij is chauffeur en dacht de weg wel te

kennen, maar vanaf de fietspaden zag het er toch heel anders uit. “Goh, hier ben ik nog nooit geweest!” zei hij soms heel enthousiast. Ik bedacht: mijn lezers zien het straks ook zo als het boekje klaar is. Ik kon met hem een paar routes uitproberen. We hebben routes van 60 kilometer gedaan en dat ging prima. Er zijn ook lange routes bij. Bijvoorbeeld van De Kleine Rug naar De Bosbeek. De kortste route tussen die twee huizen is beneden de honderd kilometer. Maar ja, ik wil ook een mooie route. Dus die is nu 105 kilometer geworden. Eikhold – Morgenrood is met 130 kilometer de langste. Het leek me leuk een stuk door België te fietsen, in plaats van een stuk langs de snelweg. Ik heb toen onderweg bij Vrienden-op-de-fiets overnacht. Ook een idee voor andere fietsers. Wat hoop je te bereiken met het boekje? Fietsen is ontspannend en duurzaam. Het is fijn als mensen aan de hand van de gids zelf hun planning maken: willen ze een weekendje fietsen, of een hele vakantie? Er zijn korte routes, zoals De Bosbeek - ABK-huis, of van Krikkenhaar naar Den Broam. En je kunt ze ook weer combineren met themaroutes, bij een langer verblijf in één van de huizen. In Banjaert zijn routes over de polders, de duinen, water of over de geschiedenis van Kennemerland. Mogelijkheden genoeg. Voor bestellen en meer info: nivon.nl/fietsen

10 TOORTS

Uit de vereniging

‘Jij had toch lang haar?’ Reünie Ons Honk Tekst: Sjoerd Kemeling Foto’s: Archief Nivon Jongeren

“Hier staan we dan, allemaal mensen die verwoede pogingen doen jong te blijven of om in elk geval deze dag weer even jong te zijn.” “Hier in Ons Honk kwamen we elkaar tegen, hier zoenden we ons eerste vriendje of vriendinnetje, hier werden vriendschappen gesloten, veelal voor het leven”. Zo begon de column die Marjolein Meijers uitsprak aan het begin van de reünie, in de grote zaal van Ons Honk in Lage Vuursche.

ns Honk was een van de eerst Natuurvriendenhuizen in Nederland. Gebouwd als varkensfokkerij en in de jaren dertig van de vorige eeuw geschikt gemaakt als Natuurvriendenhuis van het IvAO. Gelegen tegenover het later gebouwde Koos Vorrinkhuis deed het tot 2000 ruim dertig jaar dienst als centrale ontmoetingsplek voor de jongeren van Nivon. Beheerd en geëxploiteerd door de jongeren zelf. We mochten er nog eenmaal in voordat de huidige eigenaar het onherkenbaar gaat vertimmeren. En ze waren er, de eerste beheerders uit 1970, maar ook de laatste uit 2000. En natuurlijk de bezoekers, jongeren van toen. Ook die paar “jongens” die kwamen aanzetten

met woorden ‘Ons’ en ‘Honk’ in roodgeverfde letters; eigenhandig van de gevel geschroefd bij het verlaten van het pand in 2000. Ze vormden de achtergrond bij het optreden van Philip Kroonenberg. Die letters worden door hen zorgvuldig bewaard. Ze dienen een hoger doel. Ontmoeten stond centraal. Zo kon je iemand verbaasd tegen een kalende man horen zeggen: “Maar jij had toch vroeger lang haar?” Natuurlijk waren er oude foto’s. Herinneringen werden opgehaald middels “memories”, een programmaonderdeel waarbij op geen enkel moment de aandacht verslapte. Met de kennis en ervaring van nu keken deelnemers terug op hun jonge jaren en welke rol Ons Honk daarbij had vervuld.

Bewustwording als terugkerende leidraad. Maar ook: wat toen rebels was, wordt nu als ‘normaal’ ervaren. De avond werd afgesloten in het Koos Vorrinkhuis. Daar speelde Marjolein Meijers met haar band. Degenen die bleven slapen namen op zondagochtend deel aan een “Lagerhuisdebat” over actuele Nivon-onderwerpen. Het huidige NivonJong zou nu ook graag een eigen centraal gelegen onderkomen hebben. Dat zou helpen. Het bindt, het versterkt de identiteit. De reünisten weten dat als geen ander. Die gunnen de huidige jongeren hun Honk. De letters zijn er al.

TOORTS

Uit de vereniging helemaal alleen zat. Ik merkte dat een groot stuk zeep ’s ochtends was verdwenen, terwijl ik het de avond ervoor nog had gebruikt. Dat heeft zich nooit opgelost. Het is een klein dingetje, maar het heeft me altijd verbaasd. Er verdwenen wel vaker dingen en ik veronderstel dat er iemand stiekem ook sliep. Maar dat heb ik nooit kunnen ontdekken. Heel goede herinneringen heb ik verder aan alle optredens die ik vaak organiseerde. Het leukste was dat van de Endatteme Jugband. En Freek de Jonge, die optrad met Neerlands Hoop, heeft eens zijn vieze onderbroek uit het raam gegooid. Die hebben we toen, naast Ons Honk, ritueel begraven. Herbert Boerendonk, actief 1970-1972

Hanneke, Herbert en Minke waren actief in de bloeiperiode van Ons Honk. Welke herinneringen bewaren zij eraan? Tekst & Foto: Céline Steenbergen

Actieve vriendengroep

Vanaf 1968 kwam ik op Het Honk. Ik kwam oorspronkelijk uit de Achterhoek en Nivon was mij ‘Amsterdam’, ‘Rotterdam’, ‘Den Haag’. Ik kwam als provinciaaltje naar het Kerstkamp, in mijn eentje, en ontmoette daar allerlei nieuwe mensen. Het bijzondere was dat dat kamp een dag-en-nacht-doorprogramma had. Je kon doen en laten wat je wilde, dat was voor mij volkomen nieuw. Ik ontmoette daar ook mijn toenmalige vriendje, een jongen uit Rotterdam. Die zat dan ’s nachts een ringetje voor mij te emailleren. Herman, mijn huidige partner, was er ook, die had het georganiseerd. Ik heb in die tijd heel veel mensen ontmoet die nu nog steeds mijn huidige vrienden zijn. Ze zijn vaak nog steeds actief binnen Nivon, als voorzitter of aanmeldsecretaris van huizen, of ze zitten in het bestuur… Die hele actieve groep is nog altijd mijn vriendengroep. Hanneke Leeuwerink, actief 1968-1972

De onderbroek van Freek

Tijdens het derde jaar van mijn opleiding aan de Sociale Academie liep ik stage bij de VARA, bij de Ombudsman. In die tijd begon ook Ons Honk, ik was de eerste beheerder. Ik heb een tijdje alleen in Ons Honk gewoond, later kwamen ook Jennie en Phil erbij en zijn we een soort commune begonnen. Phil had het idee het kleine beheerdershuisje ‘Het Probleem’ te kraken en daar zijn we toen gaan wonen, in 1970 ongeveer. Mijn vreemdste herinnering dateert uit de tijd dat ik in Het Honk woonde., waar ik door de week vaak

v.l.n.r. Hanneke, Herbert en Minke

20.000e Nivonlid Een mooie afsluiter van 2019: Nivon kon het 20.000e lid verwelkomen. Het gezin uit Amsterdam kreeg, om deze mijlpaal te vieren, een midweek in een accommodatie naar keuze aangeboden.

Nivon investeert Een aantal accommodaties kan toekomstbestendige investeringen doen dankzij het August Reistma-fonds (de opbrengst uit de verkoop van het gelijknamige Nivonhuis in Hoek van Holland). Het Zeehuis bouwt een lift voor mindervaliden, waardoor de gastenkamers op de eerste verdieping ook voor hen bereikbaarder worden. Bij Krikkenhaar krijgt een Tiny House en De Kleine Rug breidt uit met vier nieuwe tweepersoons trekkershutten, twee extra hutten met toiletten en een keukentje. Twee bestaande wc’s op het terrein worden omgebouwd tot douches. Ook de huidige trekkershutten worden vernieuwd, zodat ze weer een aantal jaren mee kunnen.

Spontaniteit en enthousiasme

Ik was vooral actief bij NivonJongeren Wolvega, maar bezocht ook wel activiteiten bij ons Honk. Ik stond op de wachtlijst voor de Sociale Academie en heb toen via Harm de Boer stage gelopen bij Nivon. Ik kon in het noorden jongerenafdelingen stimuleren en begeleiden en voor ouderen het project samenscholing opzetten. De sfeer in Ons Honk was altijd zo leuk, de spontaniteit waarmee op elkaar werd gereageerd, de manier waarop soms weer een andere kant wordt belicht… Ik vond het fijn om dingen met elkaar te doen en dat je daarin gezien en erkend werd. Die sfeer, dat enthousiasme, het ‘heb het fijn met elkaar’, dat liep door alles heen. Minke Postma, actief 1968-1972

Midweek gratis stopt Voor Nivonleden is enkele jaren geleden een speciale ledenactie opgezet voor een gratis midweek of weekend in een van de natuurvriendenhuizen. Wie ervoor in aanmerking wilde komen, moest in een bepaalde periode eerst een betaald verblijf boeken. Deze campagne zal dit jaar geen vervolg meer krijgen. Maar Nivon is en blijft “van en voor” leden. Er wordt gewerkt aan een nieuwe leden-voordeelactie. Houd Toorts en de website in de gaten: in de loop van 2020 wordt meer hierover bekend.

Tweedehandsmarkt Eikhold Iedere tweede zondag van de maand is er op Eikhold een tweedehands markt. In de wintermaanden is de markt binnen, zodra het weer het toelaat, gaan we naar buiten. De huur van de tafels en de opbrengst van de verkoop van onze eigen spullen gaan naar onze tuin. Deze heeft in 2019 erg te lijden gehad onder de droogte. Interesse? Voor het huren van een tafel (€10) bel naar: 045-205666.

12 TOORTS

Uit de vereniging Eindelijk: een nieuwsbrief In 2020 lanceert Nivon een nieuwsbrief. Of beter gezegd: een paar nieuwsbrieven. Een nieuwsbrief, omdat Nivon graag meer dan vier keer per jaar (via Toorts) contact heeft met de leden. En meerdere versies, omdat ons nieuws net zo divers is als Nivonners zelf zijn. Ben je een fanatieke outdoorganger? Een actief verenigingslid? Wil je andere Nivonners ontmoeten? We willen graag dat de nieuwsbrief zoveel mogelijk aansluit bij jouw interesses. Kies voor Nivon Outdoor (buiten zijn, wandelen, kamperen, actieve reizen, klimmen,…), Nivon Samen (ontmoeten, gezin, kinderen, groepsreizen) of Nivon Vereniging (vrijwilligerswerk, lokale activiteiten, ontplooiing, actief inzetten). Elke maand zal een van deze nieuwsbrieven verschijnen. Je kunt je ook voor meerdere nieuwsbrieven opgeven en natuurlijk kun je elk moment je keuze wijzigen of je weer afmelden. De nieuwsbrief komt nadrukkelijk niet in de plaats van Toorts. Het is een aanvulling erop. Aan- of afmelden heeft verder geen enkel gevolg voor je lidmaatschap of andere Nivonactiviteiten. Aanmelden kan via de website: nivon.nl, helemaal onderaan de homepage.

Nivonraad Alvast voor in de agenda: op 18 april is weer de halfjaarlijkse Nivonraad, dit jaar in de Banjaert. Meer info over aanmelden volgt via nivon.nl

Winterkamperen succes

Nivon Wintercamping in december was een succes. Een gezellige, gevarieerde groep zette een weekend lang de tent op bij Het Hallse Hull. Het do it yourself-concept sloeg aan: er werd gezamenlijk gegeten, gewandeld en gezongen. De met houtkachel verwarmde yurt bood een prettig onderdak om spelletjes te spelen, even bij te komen en/ of elkaar te ontmoeten. De Nivon-kampeerterreinen Het Hallse Hull en Morgenrood blijven nog het hele jaar geopend.

Back on Treq Foto: Bas Wetter

Treq, een nieuwe Nivonwerkgroep met een oude naam, organiseert vanaf deze zomer kanoreizen: de ultieme mengeling van gezelligheid en rust, inen ontspanning. De kanotochten zijn geschikt voor alle enthousiaste buitenmensen tussen 18 en 45 jaar. “Kanoën is actief én rustgevend,” zegt organisator Bas Wetter. “Op een kanotocht door de wildernis kom je helemaal tot rust. Je kunt peddelen terwijl je in gedachten verzonken bent of juist gezellig kletst met je kanomaatje en je reisgenoten in de kano naast je.” Kano-ervaring is niet per se nodig. “Gemiddeld varen we een uur of vijf per dag, met een lunchpauze van anderhalf uur. ’s Avonds zoeken we een plek aan het water om te (wild)kamperen, vaak met een vuurplaats.” Als onderdeel van Nivon deelt Treq het uitgangspunt om groepsreizen te organiseren met aandacht voor sociale, natuurlijke en avontuurlijke aspecten. “Deelnemers leveren een actieve bijdrage aan het slagen van de reis. De reisbegeleiders zijn vrijwilligers, samen maken we de reis tot een succes.” Treq-reizen zijn zo duurzaam mogelijk en laten zo weinig mogelijk sporen achter in de natuur. Het motto is: op een eenvoudige manier genieten van de vrijheid die de natuur biedt. De reis naar bestemming vindt plaats per (nacht)trein. Het eten is vegetarisch en waar mogelijk ook biologisch. Voor elke reis

wordt de milieubelasting berekend, uitgaande van een heen- en terugreis met de trein. In de zomer van 2020 zijn er twee reizen: De eerste gaat naar Jämtland. Een lange kanotocht vanuit Noorwegen over de Hårkan en verschillende meren naar het eindpunt in Zweden. Het grootste deel gaat door Jämtland, door een prachtig landschap van ruige heuvels en naaldwouden. Kamperen gebeurt in het wild, omgeven door een natuurrijk landschap met hier en daar een klein dorpje. Het is een van Zwedens dunstbevolkte gebieden, tegen Lapland aan. (Leeftijdscategorie 25 t/m 45 jaar) De tweede reis gaat naar Värmland, hét kanoparadijs van Zweden: een weids landschap van (meer dan 10.000!) meren, rivieren en bossen. Er wordt gekanood in het minder bekende, maar zeker niet minder mooie gebied tussen Hagfors en Tyfors. Hier geniet je van de natuurpracht, rust en lange, Zweedse zomeravonden. (Leeftijdscategorie 18 t/m 30 jaar) Alle informatie over Treq, kanoreizen en fotoverslagen van eerdere reizen vind je op treqkanoreizen.nl

TOORTS 13

Duurzaamheid

2074 – Een blik in de toekomst Tekst: Kees Hogervorst

Op de 150e verjaardag van Nivon is het aardig terugkijken op hoe Nivon vijftig jaar geleden was. In wezen is er niet zoveel veranderd, we zijn nog steeds een natuur- en cultuurvereniging. Eigenlijk een wonder dat we de periode van verregaande individualisering overleefd hebben. door zich vijftig jaar lang niet te conformeren aan de voorbijrazende hypes, maar aan haar eigen principes in nieuwe vormen is blijven vasthouden.

et scheelde niet veel of Nivon was niet meer. Een teruglopend ledental en minder bezoek aan de huizen veroorzaakte toen ook een financiële crisis. Maar net op tijd wist een krachtig bestuur, met een reorganisatie en een fors stimuleringsbeleid om Nivonlid te worden en de huizen te bezoeken, de tendens te draaien. Sinds de jaren rond 2020 nam het ledental weer toe, tot meer dan 20.000. Het bezoek aan de huizen steeg en ook de organisatie werd financieel weer gezond.

Z-generatie Een ander probleem dat toen speelde, ook internationaal, was de klimaatverandering. Echte maatregelen waren nodig om de zeespiegelstijging tot aanvaardbare proporties te terug te brengen. Het werd spannend; bosbranden legden grote delen van Australië plat, Venetië stond steeds vaker onder water, stormen veroorzaakten steeds meer schade en slachtoffers. Maar uiteindelijk werd er, onder andere dankzij een nieuwe Z-generatie met de jonge Zweedse Greta Thunberg als voorbeeld, serieus werk gemaakt van maatregelen om teveel schade door klimaatverandering te voorkomen. Dat speelde ook voor Nivon en met name de Nivonhuizen. Eerst langzaam, maar steeds meer zette Nivon in op duurzaam beheer en innovatie. De ‘oude huizen’ zijn sinds 2030 allemaal klimaatneutraal en aangepast aan de huidige tijd. Ter vervanging en als aanvulling zijn sinds 2040 weer mooie, nieuwe huizen gebouwd, niet alleen in eigen land maar ook in Zwitserland en Oostenrijk, de oorspronkelijke bakermat van de Natuurvriendenbeweging. Zodat het nog steeds plezierig vakantie vieren is en je anderen

kunt ontmoeten op de mooiste plekken van Nederland en daarbuiten.

Slaapzalen herontdekt

Niet alleen dat. In 2020 kon je de huizen niet of nauwelijks met openbaar vervoer bereiken. Bij sommige huizen moest je een halve dag uittrekken om er te komen. Ze liggen op prachtige plekken, drie ervan zelfs aan zandpaden, maar de onbereikbaarheid was de prijs. Met individueel openbaar vervoer is dat gedeeltelijk opgelost. Ook slechte wifi (dat was een lokale internetverbinding) was voor de nieuwe generatie niet te verteren en ook lastig voor de boekingen. Maar wifi bestaat niet meer. Nu ben je constant verbonden met een 12G-verbinding, waar je alleen vanaf komt als je expliciet laat registreren dat je dat niet wilt. Het comfort in de huizen is geleidelijk aan gestegen. De slaapkamers kregen merendeels een eigen toilet en vaak ook een douche. Daar tegenover staat dat de slaapzalen, die in de oude huizen nog aanwezig waren, zijn herontdekt en je die opnieuw, groter en gezelliger, in de huizen terugvindt. Gezellige zit- en woonkamers bieden de mogelijkheid tot ontmoeten en ontspannen. En als je wilt, kun je mee-eten met de gezamenlijke maaltijd die de kok maakt. Je kunt natuurlijk ook zelf koken, al zie je dat vooral in groepsverband gebeuren. Geheel tegen de tijdgeest in is er nog steeds een huiswacht (alleen heet dat nu anders), die geen robot is. De huizen zitten elk lang weekend vol en bezoekers organiseren van alles waarbij je al dan niet kunt aanhaken. Wandelen, bordspelletjes en hutten bouwen zijn weer helemaal hip. Nivon heeft zich daarbij prima staande gehouden

De toekomst Het bovenstaande is natuurlijk een persoonlijke fantasie, geen toekomstvisie en ook geen Nivonbeleid. Wil je meefantaseren over de toekomst? Over hoe een ideaal Nivonhuis er voor jou over tien, twintig of vijftig jaar uitziet? Of heb je bepaalde voorbeelden? Schrijf dat op in maximaal 200 woorden en stuur dat naar redactie@nivon. nl. De aardigste publiceren we (al dan niet samengevat) in een volgende Toorts.

Geen fantasie: 50% energiebesparing in 2024 Als stap naar een klimaatneutrale toekomst heeft Nivon nieuwe doelen gesteld. Door energiebesparende maatregelen is al veel bereikt. Van 2012 tot en met 2019 is er 37% bespaard op elektriciteit en 22% op het gasverbruik. Het doel voor de huizen is om de komende vijf jaar, dus tot 2024, zodanige maatregelen te nemen dat er een besparing op het verbruik van elektriciteit en gas van 50% ten opzichte van 2019 wordt bereikt. Dit is geen fantasie maar een concreet doel.

14 TOORTS

Geschiedenis

Een avond met een spreker Tekst: Sjoerd Kemeling

Volksontwikkeling is een belangrijk onderdeel van Nivon. Daar zijn allerlei manieren voor te bedenken. Traditioneel zijn dat cursussen en avonden, vaak voorzien van lichtbeelden, met een spreker.

Joke Smit

o’n bijeenkomst was er niet zomaar. Die moest goed worden voorbereid en aangekondigd. Daartoe gaf het IvAO begin jaren vijftig een gestencilde handleiding uit: ‘Organisatie en leiding van een cursusavond’. Daarin een voorbeeld van een brief om de spreker uit te nodigen. ‘Plak de postzegel netjes in de rechter bovenhoek’ en ‘SCHRIJF ZO NETJES MOGELIJK’. Dan de locatie: ‘Zorg ervoor dat de zaal er aardig uitziet. Als er tafeltjes staan, zet dan wat bloemen neer. Een klein bloemetje hier en daar is genoeg. We willen toch ook de vrouwen trekken?’ Voor de inleider staat een tafeltje klaar met een glas water. Het bestuur bestond destijds vrijwel geheel uit mannen. Natuurlijk opent de voorzitter de bijeenkomst. ‘Men behoeft niet in

gala te verschijnen, maar toch is uw uiterlijk van betekenis. Geen colbert waaraan knopen ontbreken, geen pantalon met ‘knieën’ er in, de das behoorlijk opgetrokken tot aan het boord.’ Ook de houding van de voorzitter is van belang. ‘Wanneer u weinig ervaring heeft, kunt u het beste de armen gestrekt naast het lichaam houden. Plaats bij het spreken uw voeten ca 15 cm. van elkaar. Bega nooit de fout vooruit te lopen op hetgeen de spreker zal zeggen.’ Uiteraard wordt de spreker, ook vrijwel altijd een man, in de pauze een kop koffie aangeboden. ‘Laat de pauze nooit te lang duren.’ De afsluiting van de avond behoeft niet langer te duren dan drie minuten. ‘U vraagt de inleider of hij nog wat wenst te gebruiken, daarna brengt u hem naar trein of bus.’ Begin 1967 organiseert het Rotterdamse Nivon in haar gebouw aan de Noordsingel een lezing. Dit keer geen spreker maar een spreekster. Joke Smit praat over de positie van de vrouw. De lezing kan beschouwd worden als de opmaat voor het baanbrekende artikel ‘Het onbehagen bij de vrouw’, dat in november van datzelfde jaar verscheen in de Gids. Het was daarmee de aanzet voor de tweede feministische golf en vormde de directe aanleiding voor de oprichting, samen met Hedy d’Ancona, van Man-VrouwMaatschappij. In de laatste maanden voor haar overlijden (1981) legde Joke Smit, samen met haar partner Jeroen de Wildt, een aantal gesprekken vast op de band. “Toen ik dat verhaal moest gaan houden, ben ik naar bibliotheken gegaan en heb overal boeken

opgevist. Ik ben begonnen met navertellen wat er in die boeken stond. Historische ontwikkelingen, dat vrouwen zo’n hoog ziekteverzuim hadden, dat soort dingen.” Smit bespreekt bij Nivon de achterstelling van de gehuwde vrouw aan de hand van onderwerpen als het huwelijk, het minimumloon en de abortuswetgeving. “Ik had in mijn Nivonverhaal al iets geschreven over het aantal gedwongen huwelijken in Nederland, vanwege zwangerschap dus, dat was ontzettend hoog… Dat lag tegen de 50 procent. Nederland in het tijdperk vóór de pil.” “Bij die Nivonlezing zaten op de eerste rij twee mensen, kennelijk een echtpaar, rond 55 of 60 jaar, trouwe natuurvrienden, die een discussie begonnen over abortus. Hij riep dat het niet mocht en zij vond dat het wèl moest kunnen. Nou, dat was voor mij zo’n eye-opener, dat daar in een groter gezelschap open over gesproken kon worden. Het was een volstrekt verboden onderwerp, toen.” Voorzitter John Huiskes is nooit betrapt op een pantalon met ‘knieën’. De das was wel altijd opgetrokken tot aan het boord. Hij heeft Joke Smit na afloop keurig bedankt. Of hij haar ook naar de trein heeft begeleid…?

De Werkgroep Historie Nivon verzamtelt materiaal uit het Nivonverleden om voor de toekomst te bewaren.

TOORTS 15

Column NivonJong

Een school voor burgerschap Tekst: Kathalijne Buitenweg – Gastcolumnist, Tweede Kamerlid en oud-NivonJonger

aren geleden sprak ik voor studenten aan de Universiteit van Amsterdam over hoe ik Europarlementariër was geworden. Mijn voormalig studiebegeleider verwachtte overduidelijk dat dit grotendeels te danken was aan de opleiding Europese Studies aan de UvA. Het moet een teleurstelling voor hem zijn geweest dat dat niet het verhaal was dat ik vertelde. Want ik denk dat vooral mijn activiteiten bij Nivon bepalend zijn geweest. Daar is het pad begonnen naar het nadenken over de samenleving, mijn eigen rol, en uiteindelijk zelfs mijn Europese activiteiten. Het begon in 1982. Eerder had ik deelgenomen aan Pinksterkampen en zomerkampen, maar met de werkgroep 12+ organiseerde ik toen voor het eerst zelf activiteiten. ‘Voor en door jongeren’ was onze slogan. Het meest staan mij de weekenden bij die we hielden in Ons Honk, bij Lage Vuursche, rond thema’s als de relatie met je ouders, vriendschap en je uiterlijk. Destijds vond ik de weekenden vooral gezellig: eindeloos discussiëren, spelletjes doen, corvee, ’s avonds spoken in het bos en daarna slapen met matrassen naast elkaar op ‘de strijkplank’. Later realiseerde ik me dat 12+ veel meer was dan dat. Het was eigenlijk een school voor burgerschap. We leerden daar plannen maken, samenwerken, openstaan voor andere perspectieven, nadenken over je eigen rol en oplossingen bedenken als iets in de soep dreigde te lopen. We moesten zelf gesprekken leiden, en omgaan met mensen die daar geen zin in hadden of onverwacht emotioneel werden. Er was een volwassen begeleider bij, maar anders dan op school konden we zelf bepalen wat we deden en hoe we het aanpakten. We waren - binnen een warm kader - verantwoordelijk voor de organisatie en voor elkaar.

Veel zorgen hadden we niet. Zo was het niet nodig om per project financiering bij elkaar te scharrelen. Er was een vast bedrag, en daar konden we elk jaar weer mooie dingen voor bedenken. En bovenal: er was een vast honk. Een paar jaar later werd ik gekozen in het bestuur van Nivon Jeugd en Jongeren. Dat was mijn eerste verkiezing, met alle spanning die erbij hoort om je kop boven het maaiveld uit te steken. Weer later, begin jaren negentig, miste ik veel colleges Europese Studies omdat ik via de internationale tak van Nivon, de IYNF, op het Europese pad was geraakt. Ik ben ontzettend dankbaar voor de kansen die ik zo heb gehad, van Franse taalles op het European Youth Center tot het leren omgaan met cultuurverschillen. Deze ruimte om te leren en te experimenteren gun ik jongeren van nu ook. En ik hoop dat zij daar ook een eigen plek voor krijgen. Want er zullen vast hele valide financiële redenen zijn geweest om Ons Honk te verkopen, maar pijnlijk is het wel. De natuurvriendenhuizen zijn ooit, meer dan honderd jaar geleden, opgericht om mensen een plek te bieden om na te denken over de samenleving. Om even los te komen van het eindeloze geestdodende werk in de stampende fabrieken, en zo een voorstelling te kunnen maken van hoe we de wereld willen veranderen. Zulke plekken zijn nu ook nog nodig. Waar jongeren samen zijn, en los van beeldschermen en verplichtingen met elkaar praten en dromen over de wereld van morgen. We hebben hun verbeeldingskracht hard nodig.

NivonJong is de jongerenafdeling van Nivon. Speciaal voor iedereen tussen 15 en 30 jaar organiseert NivonJong adembenemende evenementen. Check hiervoor: nivonjong.nl

16 TOORTS

PiKa Festival

Thema

Save the Date!

PiKa Festival 29 mei — 1 juni

Tekst: Werkgroep PiKA Foto’s: David Hup, Iris Vermaas

PiKa Festival? PiKa (PinksterKamp) is het festival waar voor jong en oud iets te ontdekken is: een (familie)festival waar je samen zorgt voor een heerlijk weekend, een officieuze start van het kampeerseizoen. Op PiKa zijn er lezingen, workshops, kleinkunst, sport & spel, muziek en nog veel meer. De activiteiten worden deels door Nivonleden verzorgd, met en voor elkaar. Op PiKa staat daarom ook een ‘uitzendbureau’, met (kleine) hand-en-spandiensten die nodig zijn om het festival tot een succes te maken. Zo kan iedereen een steentje bijdragen.

Wanneer? Vrijdag 29 mei t/m maandag 1 juni

Waar? Nivonkampeerterrein Het Hallse Hull, Hallseweg 10, Eerbeek

Wie? Iedereen is welkom! Van 0 tot 100 jaar - en ouder

Wat? Vier dagen lang muziek, workshops, (klein)kunst, sport en spel

In 2020 staat PiKa in het kader van Ontwikkeling: De ontwikkelingen van bijna 100 jaar Nivon; de ontwikkeling op het gebied van duurzaamheid en milieu; ontwikkeling over generaties, van papieren aankleedpop tot TopModel en van Tiktok tot samen liedjes zingen (bij een kampvuur?); persoonlijke ontwikkeling door activiteiten, lezingen en workshops. Maar er is ook ruimte voor OntWikkeling. Even niet zo ingewikkeld, maar plezier en ontspanning. Samen zijn. Buiten zijn. Campingtempo. Luisteren en lachen om cabaret, je laten raken door een mooi liedje of helemaal los op de dansvloer.

TOORTS 17

PiKa Festival

Meld je aan: pikafestival.nivon.nl

Trefveld

Programma Het avondprogramma heeft altijd een vaste vorm. Op vrijdag lekker starten met muziek, op zaterdag en zondag een mix van muziek om op te dansen, om mee te zingen en cabaret. Houd pikafestival.nivon.nl en de Facebookpagina van PiKa in de gaten: hier zullen we steeds delen van het programma onthullen. Op het kinderprogramma de vaste activiteiten van Jump, Bout big, kinderdisco en knutselen. We zullen we ook leuke nieuwe activiteiten programmeren. Kleinkunst is een vast programmaonderdeel. We maken een mix van verschillende soorten muziek en misschien wel klein cabaret. NivonJong organiseert yoga, een bootcamp, creatieve workshop en een avondprogramma met silent disco.

Het Trefveld blijft bestaan. Trefkampen zijn een bekend fenomeen binnen Nivon en dit blijkt ook op PiKa een succes! Wil je kamperen en andere mensen ontmoeten? Samen met anderen koken, borrelen of activiteiten ondernemen tijdens het festival? Het veld is gericht op alleenstaanden of alleengaanden zodat je gemakkelijk(er) contact legt met je campingburen. Wij zorgen voor enkele picknicktafels, zodat er op het trefveld ook een centrale ontmoetingsplek is.

Tarieven Nivon-lid? Leeftijd

Kamperen ABK-huis

Wel lid

25+

€50

€92

18-25

€36

€92

6-17

€30

€64

0-5

€0

€15

25+

€75

€138

18-25

€54

€138

6-17

€45

€96

0-5

€35

€50

Geen lid

De tarieven zijn inclusief alle activiteiten. Een parkeerkaart kost € 6, een elektra-aansluiting op het kampeerterrein € 10. Ben je voor het eerst op PiKa? Dan ontvang je bij aankomst een leuke nieuwkomersattentie. Heb je een inkomen op bijstandsniveau en sta je ook als zodanig geregistreerd bij Nivon? Dan kom je in aanmerking voor het speciale minimatarief van € 12,50 per persoon (ongeacht leeftijd). Dit tarief geldt alleen bij kamperen.

Aanmelden Je kunt je aanmelden voor kamperen of slapen in het ABK-huis tot 18 mei via pikafestival.nivon.nl Na deze datum kun je je nog op PiKa zelf melden voor een kampeerplek, maar dan betaal je wel 10% extra. Vragen? Aanmelden? Mail naar pikafestival@nivon.nl of bel: 055-5424063 (’s avonds of in het weekend).

18 TOORTS

Museumbezoek deze weg (er is een voetgangerstunneltje!) is een La Place restaurant. Rondom liggen onafzienbare heidevelden en oeroude paden, waar de ontstaansgeschiedenis van het gebied voor het oprapen ligt. Nog steeds een magische plek.

Waar stenen spreken Geologisch Museum Hofland

Tomeloze ambitie en gulle gevers

Museum Hofland was er niet geweest zonder de tomeloze inzet van Nivon-afdeling Laren-Blaricum-Eemnes. Daarnaast speelden twee gulle gevers een cruciale rol. De eerste is Lucas Hofland (1899-1969), Nivonlid en amateurgeoloog. Vlak voor zijn overlijden schonk Hofland zijn hele zwerfstenencollectie aan de gemeente Laren. Deze collectie belandde, verpakt in kisten en dozen, in de kelder van het gemeentehuis. De Nivon-afdeling zocht er een passender omgeving voor. In samenwerking met de gemeente en

Tekst: Marion Kruisbrink Foto’s: Geologisch Museum Hofland

Soms bezoek je een museum en begrijp je niet waarom je er nooit eerder bent geweest. Het Geologisch Museum Hofland in Laren (NH) is zo’n museum. Kijk voorbij de bescheiden voorgevel. Net als de stenen die het herbergt, openbaart de schoonheid zich hier van binnen.

Een magische plek Heel vroeger was het Gooi een stukje Noordzee, later een delta waar grote rivieren erosiemateriaal, zoals zwerfkeien, achterlieten. Weer later stuwden ijsmassa’s het landschap op. Zo ontstonden er heuvels. Op een van die heuvels vonden in de voorchris-

telijke tijd heilige riten plaats. Na de kerstening werd er een kerkje gebouwd, gewijd aan Sint Jan. Naast het Sint Janskerkhof staat nu het museum, gevestigd in een voormalig tolhuis. Langs dat tolhuis lag een verhard karrenspoor dat de verbinding vormde tussen Laren en Hilversum. Nu raast daar het verkeer over de N525. Aan de overkant van

met heel hard werken, kwam er een museum. Nou ja, meer een huiskamermuseum in een oude boerderij in Laren. Eind jaren ‘80 verhuisde het museum naar de huidige locatie. Maar ook daar was al snel behoefte aan uitbreiding. Amateur-geoloog, vriend van Lucas Hofland en lid en bestuurslid van de Nederlandse Carel Nienhuys — Foto: archief Familie Nienhuys

onkelende vitrines met mineralen, stenen en fossielen. Tastbare restanten van de eerste algen en bacteriën. Planten en dieren die onder druk van bodemlagen hun afbeelding in steen achterlieten. Zoals de elegant deinende zeelelies, zo’n vierhonderdtwintig miljoen jaar geleden gestold in kalksteen. Of de afdruk van een driehonderd miljoen jaar oude vis. Met schubben strak en glanzend als een verse zalm. Een verkiezelde Douglasspar en nog iets dat op een boomstam lijkt, maar dat de achterpoot van een wolharige mammoet blijkt. Stille getuigen van een leven op aarde in perioden van barre kou en tropische hitte. Voor wie het hogerop zoekt, is op zolder een heuse grot met een sjamaan die vertelt over de oorsprong van de mens. Buiten ligt de fraai aangelegde stenentuin. Foto, film, diorama, interactieve media óf een van de deskundige vrijwilligers nemen je mee op een fascinerende tocht naar het ontstaan van het leven op aarde.

TOORTS 19

Museumbezoek

Geologische Vereniging, Carel M. Nienhuys (1909 - 2003), verrijkte het museum in 1999 met zijn privécollectie van vijfduizend stenen, mineralen en fossielen. Ook schonk hij een aanzienlijk geldbedrag voor de aanbouw van een nieuwe vleugel. Als jongen al gefascineerd door alles wat voor het oprapen lag stenen, botjes, schelpen- had hij op zolder een eigen museumpje ingericht. Tijdens zijn werkende jaren kwam hij niet zo aan zijn passie toe, maar na zijn pensioen haalde hij dit ruimschoots in. Van zijn hand verschenen diverse publicaties. Zijn levenswerk is een artikel over het vulkanisme in Belgisch Brabant, gepubliceerd in het tijdschrift van de NGV (1996).

Rode jackjes buigen zich over een apparaat en schuiven iets heen en weer. Ze bekijken stenen onder een microscoop. ‘Jij mag ook wel even’, zegt de kleinste. Een reusachtige diamant schittert me tegemoet. Het blijkt een net gekochte en gekliefde kwarts uit het museumwinkeltje. Thuis heeft hij nog veel meer stenen, zegt hij. Zijn moeder zucht. ‘Met wat hij nu al heeft, kan je een heel museum vullen. Stenen, botjes, alles raapt hij op.’ De geoloog in de dop tuurt alweer naar zijn steen. Jonge onderzoekers Maar je hoeft heus geen jonge onderzoeker te zijn om te genieten van wat het museum te bieden heeft. Luisteren naar het gerommel van de aarde, interactieve spelletjes, je eigen fossielen maken, de Dinotentoonstelling of er je verjaardag vieren met vriendjes en vriendinnetjes. Ook voor scholen en educatieve doeleinden heeft het museum een gevarieerd aanbod.

Stenen die spreken

Lucas Hofland schreef op lyrische wijze over zijn stenen. Alsof het om complexe persoonlijkheden ging, waar hij ‘de kleine geheimenissen’ van kende, ‘die voor vele anderen,

zelfs ze ziende, verborgen blijven’.1 Nu is het eigenaardig dat in een tijd waarin volop informatie op internet staat en de fraaiste documentaires op talloze zenders te bekijken zijn, het juist dít museum is dat mijn ogen wijd opent voor die ongelooflijke, wonderbaarlijke geschiedenis van onze aarde. Kippenvel! Ligt het aan de liefdevolle opstelling, het enthousiasme van de vrijwilligers? Of hangt hier nog de geest van al die bevlogen mensen? Op de terugweg slenter ik heuvelafwaarts de hei over. Grind knerpt onder mijn voeten. Behoedzaam is mijn tred. Met dank aan: de familie Nienhuys, Ruud Albers, Wim Zondag, Rien Joke Moolhuizen 1

GMH 1972 – 2012. 40 jaar verwondering, blz 9

Voor meer info: geologischmuseumhofland.nl Vanuit het Koos Vorrinkhuis is het twee uur wandelen naar het museum. Vanaf de toren van het Raadhuis van Hilversum heb je een mooi uitzicht over de omgeving: dudokarchitectuurcentrum.nl

20 TOORTS

Internationaal verpozen. Ze behoorden zich op de barricade te begeven in de strijd voor het algemeen kiesrecht, dat de Oostenrijkse sociaaldemocraten pas in 1907 binnenhaalden.

125 jaar NFI Tekst: Han Verschuur

020 is het jaar waarin de Natuurvriendenbeweging haar 125-jarig jubileum viert. Toch hebben de Natuurvrienden het wandelen in de Alpen niet uitgevonden. Al in 1809 bestond in Wenen het tijdschrift der österreichische Wandersmann of Der Wanderer, met als ondertitel Eine Volkszeitung. Dat duidt op een bredere doelgroep dan alleen de elite. Het brengt wat nuances aan in de claim van de Natuurvrienden dat de oprichting van hun wandelclub in 1895 vooral gezien moet worden als exponent van de klassenstrijd. Uit een uitgave van der Wanderer uit 1835:

“De weg over deze bergpas (…) zou de Natuurvriend absoluut te voet af moeten leggen, omdat er steeds plekken komen waar je urenlang zou willen verblijven, verzonken in het adembenemende uitzicht.” Het citaat maakt duidelijk dat een wandelaar in de natuur in Oostenrijk al veel vroeger dan in 1895 als Natuurvriend werd aangeduid.

Een belangrijk motief voor de oprichting van de Natuurvrienden was de arbeider een alternatief te bieden voor de kroeg. Initiatiefnemer was de sociaaldemocratische leraar Georg Schmiedl. Het ging hem om de nieuwe (socialistische) mens. Hij schreef:

“Al ons handelen moest gezien worden in het perspectief of het iets bijdroeg tot de veredeling van de mens, tot verheffing van het cultuurniveau…” Zelf bleef Schmiedl op de achtergrond. Als ambtenaar bevond hij zich in een moeilijke positie met zijn engagement voor een socialistische wandelclub. In de Habsburgse politiestaat werd dit al gauw als een subversieve activiteit beschouwd. In zijn plaats trad de charismatische zeissmid Alois Rohrauer als ´Obmann´ naar voren. Ook Victor Adler, oprichter van de Oostenrijkse SDAP, ontving de oproep van Schmiedl niet met applaus. De arbeiders hadden wel iets beters te doen dan zich in de natuur te

Ariërparagraaf De formele oprichtingsvergadering in 1895 in Neulerchenfeld trok 185 belangstellenden. Neulerchenfeld was nog enkele jaren daarvoor een zelfstandig dorpje net buiten de stadsmuur van Wenen. De hoofdstraat was één aaneenschakeling van drank lokalen, waar het Weense publiek zich voor weinig laafde. Met optredens van volkszangers probeerden deze etablissementen publiek te trekken, maar ook de socialisten hielden hier hun ´conspiratieve´ bijeenkomsten. Opmerkelijk is dat niet alleen Genossen worden opgetrommeld voor de bijeenkomst, maar ook leden van Weense alpine verenigingen. Ook hieruit blijkt dat de Natuurvrienden zich bij hun oprichting niet echt afzetten tegen een bestaande alpine vereniging zoals de Österreichischer Alpenklub, ook al was daar zeker reden toe. Al In 1921 nam deze alpinistenclub een Ariërparagraaf aan: Joden waren niet langer gewenst. 2000 Joden en liberalen die zich hier niet mee konden verenigen, richtten een eigen sectie op, die in 1924 formeel werd buitengesloten uit de Oostenrijkse Alpenvereniging. De leden ervan waren al eerder buitengesloten uit de berghutten van de Vereniging. Vooral de Weense sectie stuurde bij overige secties aan op overname van de Ariërparagraaf. Daar staat tegenover dat de prille Natuurvriendenbeweging het zelfbeeld had van een strijdbare organisatie, getuige de afbeelding op het ledenblad dat vanaf 1897 verscheen (zie afbeelding). Deze lijkt in beeld te willen brengen dat de Natuurvrienden het burgerlijke domein van het Alpenlandschap hebben betreden. Dat beeld sluit aan bij de Natuurvriendengroet Berg frei! De NFI besteedt dit jaar aandacht aan het jubileum met een campagne die 125 activiteiten van de Natuurvrienden van 1895 tot heden onder de aandacht brengt. Daarbij is de focus gericht op de bijdrage van de Natuurvrienden aan een duurzame ontwikkeling. Je vindt ze op nf-int.org

Dit is een ingekorte versie. Het volledige artikel vind je nivon.nl/nieuws

TOORTS 21 (Advertentie)

Wanderlust?

Nieuwe huizengids Naturfreunde

Alleen de plaatjes al maken ouderwetse Wanderlust in je los. In maart komt de nieuwe huizengids van de Duitse Natuurvrienden uit in handig zakformaat. Er zijn er nog bijna vierhonderd, sommige met een gastenkeuken, andere met volpension. De gids biedt 336 paginaÂ´s vol kaartjes, overzichtelijke registers en van elk huis een afbeelding. Duidelijke symbolen informeren over de voorzieningen. Meer info via: naturfreundehaus.de

Bestellen? Stuur in een voldoende gefrankeerde envelop een â&#x201A;Ź 5,- biljet met het gewenste afleveradres naar: Naturfreunde-Verlag Freizeit und Wandern GmbH Warschauer Strasse 58a/59a 10243 Berlin

22 TOORTS

Reizen

Treq JUMP organiseert de leukste zomer kampen van Nederland voor kinderen en tieners! Zonder ouders maar met een groep van 6 a 8 begeleiders speel je een week lang bosspellen, maak je kampvuren, los je mysteries op en veel meer. Deze zomer is er nog plek bij: Kortsluiting, 6 t/m 9 jaar (JW2002) 20 t/m 24 juli De Meenthe, Buurse Prijs: € 163, niet-leden: € 193

Door het lint, 9 t/m 11 jaar (JW2003) 25 juli t/m 1 aug Het Hallse Hull, Hall Prijs: € 205, niet-leden: € 235

GOUD, 11 t/m 13 jaar (JW2005) 8 t/m 15 aug Het Hallse Hull, Hall Prijs: € 205, niet-leden: € 235

Vlammen, 13 t/m 15 jaar (JW2001) 18 t/m 25 juli Het Hallse Hull, Hall Prijs: € 205, niet-leden: € 235

JUMP zoekt begeleiders! Heb jij zin in een week vol vette spellen die je zelf mag bedenken? Hou je van buiten, actief bezig zijn en geintjes maken met kinderen of tieners? Als begeleider van JUMP Zomerkampen tover je samen met je team een week lang ons terrein in Hall om tot het leukste zomerkamp van het jaar. Alle info vind je op: jumpzomerkampen.nl/begeleiders

Alle info vind je op: jumpzomerkampen.nl

Nieuw!

TREQ organiseert duurzame kanoreizen voor verschillende leeftijdsgroepen. Kom actief tot rust in de wildernis! Trektocht over de Hårkan 11 t/m 26 juli 25 t/m 45 jaar (KR2001) Prijs: v.a. € 782, niet-leden: € 842 Vanuit Noorwegen maken we een lange kanotocht over de Hårkan en verschillende meren naar ons eindpunt in Zweden. Het grootste deel kanoën we door Jämtland, door een prachtig landschap van ruige heuvels en naaldwouden. We kamperen in het wild, omgeven door een natuurrijk landschap met hier en daar een klein dorpje. Het is een van Zwedens

dunstbevolkte gebieden, tegen Lapland aan. Er is plaats voor 5 tot 12 deelnemers. Boeken: voor 31 mei. Je krijgt een korting van 10 % als je boekt voor 8 maart.

Kano-avontuur in Värmland 13 t/m 23 aug 18 t/m 30 jaar (KR2002) Prijs: v.a. € 665, niet-leden: € 725 Värmland is hét kanoparadijs van Zweden: een weids landschap van (meer dan 10.000!) meren, rivieren en bossen. Wij gaan kanoën in het minder bekende, maar zeker niet minder mooie gebied tussen Hagfors en Tyfors. Hier genieten we van de natuurpracht, rust en lange, Zweedse zomeravonden. Boeken: voor 28 juni. Je krijgt een korting van 10% als je boekt voor 12 april.

Meer info en veel foto’s: treqkanoreizen.nl

TOORTS 23

Reizen

Kinder- en jongeren zeilkampen

Spring organiseert avontuurlijke, duurzame wandelreizen voor actieve, sociale buitensporters (25 t/m 40 jaar). Iedere reis vindt slechts éénmaal plaats! Voorjaar Vier het voorjaar in de Verdon Trektocht langs berghutten *** 16 t/m 26 apr Prijs: € 1.058, niet-leden: € 1.098 Het vroege voorjaar is een heerlijke tijd om een indrukwekkend gebied in het zuiden van Frankrijk te ontdekken: de Gorges du Verdon. Vanuit de dieptes van deze prachtige kloof, die ook wel de Grand Canyon van Europa wordt genoemd, stijgen we naar de Hoge Provence, om daar van mooie Alpiene vergezichten genieten. Een buitenkansje dat je niet wilt missen! Tijdens deze pittige reis overnachten we in gîtes en zijn het ontbijt en diner op wandeldagen inbegrepen. We reizen per (nacht)trein. Inschrijven t/m 8 maart, via springreizen.nl/reizen/voorjaar-in-de-verdon

Voorjaarszeilen 10 mei (hele dag) Loosdrechtse plassen

Zeilvakantie Friesland 25 juli t/m 1 aug Terherne, 16 – 20 jaar (CW2002)

Prijs: € 15, incl. materiaal en lunch

Prijs: € 290, niet-leden: € 320 incl. volpension en materiaal

Wil je zeilen graag uitproberen? Goed nieuws, Nivon Watersport organiseert weer een dag Voorjaarszeilen, in het midden van het land. In de voorjaarszon maken we de eerste zeiluren van het jaar en genieten we van een lekkere lunch. Of je voor het eerst gaat zeilen of al meer ervaring hebt, iedereen is welkom! Info en aanmelden: nivonwatersport.nl/reizen/voorjaarszeilen-2020

Zomer De inschrijvingen voor de zomerkampen zijn geopend! Nivon Watersport organiseert vier zomerzeilkampen. Tijdens drie kampen ligt de uitvalsbasis op een authentieke Friese boerderij, van waaruit we op valkjes zeilen over de prachtige meren en spannende spellen spelen. Het vierde kamp is een avontuurlijke tocht door Friesland, waarbij we elke dag een nieuw stuk van de route afleggen, slapen op de boten en nagenieten van de dag bij een heerlijk kampvuur.

Expeditie Friesland 18 t/m 25 juli Trektocht, 14 - 18 jaar (CW2001) Prijs: € 228, niet-leden: € 258 incl. overnachtingen en materiaal

Zeilkamp Friesland 1 t/m 8 aug Terherne, 9 - 13 jaar (CW2003) Prijs: € 284, niet-leden: € 314 incl. volpension en materialen

Zeilkamp Friesland 8 t/m 15 aug Terherne, 13 - 16 jaar (CW2004) Prijs: € 288, niet-leden: € 318 incl. volpension en materiaal

Voor alle kampen geldt: vroegboekkorting: 10% korting tot 4 maanden voor start van het kamp! De genoemde prijzen zijn de prijzen zonder korting.

Meer info of aanmelden? Kijk op nivonwatersport.nl, mail naar info@nivonwatersport.nl of volg ons op Facebook en Instagram: @nivonwatersport

Meer info: springreizen.nl

24 TOORTS

Reizen

Zomertreffen

Voorjaarstreffen Wandelreis Vogezen 16 t/m 23 mei Prijs: € 285 (excl. reis), niet-leden: € 335 Ga je mee wandelen in de Vogezen? We verblijven in het gezellige en eenvoudige natuurvriendenhuis du Val d’Orbey. Het huis ligt prachtig in de natuur en aan diverse wandelroutes. Loop mee naar het Lac Noir of naar boven naar het Lac Blanc. Colmar of Kaysersberg zijn leuke stadjes in de buurt. Het huis is schoon en verzorgd en we verblijven op basis van zelfverzorging. We koken samen, boodschappen en menu zijn al aanwezig. We proberen zoveel mogelijk 2- en 4-persoonskamers te reserveren. Er is plaats voor 12 - 16 deelnemers. Voor actieve 60+’ers. Inschrijven via tinyurl. com/wandelreis2020 Info: wandelvakantie@nivon.nl

Nazomertreffen 50plus Nazomertreffen Nieuw! Kringgesprekken bij de open haard, Bretagne 5 t/m 12 sept Prijs (onder voorbehoud): € 250, niet-leden: € 275, toeslag eigen kamer: € 75 Zelfverzorging, incl. verblijf, ontbijt, begeleiding, excl. vervoer, lunch, diner.

Actieve en avontuurlijke kampeervakanties voor gezinnen, stellen en alleengaanden. Vind je het gezellig om anderen te ontmoeten, samen dingen te ondernemen én ook je eigen gang te kunnen gaan, dan is Zomertreffen iets voor jou! Wij hebben vier campings gereserveerd, steeds bij een mooi natuurgebied, waar we met onze tenten bij elkaar in de buurt staan. Deelnemers organiseren zelf de activiteiten, sluiten aan bij andere deelnemers of gaan zelf op pad. Er is voor elk wat wils en na twee weken heeft iedereen een andere vakantie gehad! Aan het eind van de dag kun je samen iets drinken en plannen maken voor de volgende dag.

Er is nog plaats vrij bij: Echternach, Luxemburg Historische stadjes en natuur 2 tot 15 aug Z1

mogelijkheden. Prachtige steden en dorpjes met heerlijke restaurants. We kamperen op een kindvriendelijke 4 sterrencamping met zwembad.

Entraque, Italië Maritieme Alpen 26 juli tot 8 aug Z3 Het ruige natuurpark de Maritieme Alpen, met bergtoppen tot 2500 m., biedt talrijke mogelijkheden voor (meerdaagse) wandelingen. Ook mountainbiken, raften en via ferrata. Heerlijke camping met zwembad, een aparte trefplek voor de jeugd.

Bohinj, Slovenië Triglav Nationaal Park 26 juli tot 8 aug Z4 Het schitterende natuurgebied omvat hoge toppen (2800 m.), bossen, watervallen en diep uitgesneden valleien. Je kunt er o.a. bergwandelen, wildwater varen, kajakken, zwemmen en fietsen.

Aanmelden kan nog tot 1 mei, deelname op volgorde van inschrijving. Alle bestemmingen zijn op basis van eigen vervoer en zelfverzorging.

Dicht bij huis en toch in de bergen. Oude stadjes, kastelen en spelen in het riviertje de Sûre? De Ardennen, Eiffel en Moezelwijnstreek bieden dit allemaal. Prachtig gelegen camping met zwembad en veel andere spelen sportmogelijkheden.

Bretagne, Frankrijk Parc Naturel Regional d’Armorique 19 juli tot 1 aug Z2 Indrukwekkende kust met vele schilderachtige baaien en stranden. Veel wandel-, fietsen watersport

Prijzen, foto’s en meer info: trefkampen.nivon.nl

Ons landhuis, een gerenoveerd kasteel, staat in Pabu, een dorpje vlak boven Guincamp, niet ver van de Côte du Granite Rose. Deze reis is bedoeld voor fietsende 50-plussers die wat meer comfort willen. Respect voor de natuur en passie voor fietsen is het uitgangspunt. Ieder maakt zijn eigen plan, maar we kunnen ook samen optrekken en tochten maken. Dineren kan in “La table de Michel” of we bereiden zelf een maaltijd. De reisbegeleiders zorgen voor een stevig Frans ontbijt(je). Meer info: nivon.50plus.reizen@gmail.com / sites.google.com/view/50plus-nazomertreffen/

Bergsport Bergsport Trefkamp Pyreneeën Vicdessos, Pyreneeën, Frankrijk 18 juli t/m 16 aug Prijs: Volwassenen € 1, kinderen € 0,50 p/p p/d; plus camping: € 7,50 p/p p/d (kinderen tot 10 jaar € 5,50), tent: € 7,50 Samen wandelen in de bergen, alle leeftijden, o.b.v. zelfverzorging, eigen vervoer. Het departement Ariège in de Pyreneeën is één van de dunstbevolkte gebieden van Frankrijk. Een waar paradijs voor buitensporters. In Vicdessos ligt Camping La Bexanelle, waar wij onze treftent opzetten. Hier staat elke avond koffie en thee klaar, om samen plannen te maken voor de volgende dag. De camping ligt op 720 meter hoogte en heeft een zwembad, bar, sportveldje, speeltuintje, tafeltennisruimte. Ook brood en pizza verkrijgbaar. In de buurt zijn een supermarkt en restaurantjes te vinden; het schilderachtige stadje Tarascon en de Grotte de Niaux, beroemd om zijn prehistorische afbeeldingen. Ook klimmen, wandelen, raften, speleologie, canyoning zijn mogelijk. Meer info: bergsporttrefkamp@gmail.com / bergsport.trefkamp.nl

TOORTS 25

Logeren en kamperen bij de Natuurvrienden ABK-huis - Hall (H) abkhuis.nivon.nl, 088-0990970

Allardsoog - Een-West (H) allardsoog.nivon.nl, 088-0990971

Kies waar je wilt overnachten en boek!

Reserveer online via www.nivon.nl

Banjaert - Wijk a. Zee (H, K)

5-3 1-1

5-3

banjaert.nivon.nl, 088-0990972 (na 19.00) banjaert.nivon.nl/kampeerterrein, 088-0990973

9-I

Lettelbert

De Hondsrug

Allardsoog

De Bosbeek - Bennekom (H)

bosbeek.nivon.nl, 088-0990974

6 1-1

De Meenthe

Den Broam - Buurse (H, K)

5-2

Het Hunehuis

denbroam.nivon.nl, 088-0990975

Het Zeehuis

Eikhold - Heerlen (H) eikhold.nivon.nl, 045-2056666 06-18792104 voor reserveringen

9-I

1-2 8

Banjaert

2 15

De Gele Anemoon - Wijlre (K)

degeleanemoon.nivon.nl, seizoen: 088-0990957, overig 088-0990977

De Grutto

Den Broam

1-3

De Bosbeek

9-II 6

5-1

7-1

1-3

hethallsehull.nivon.nl, 088-0990979

GR5 13

Morgenrood

5-1

dehondsrug.nivon.nl, 088-0990980

Het Hunehuis - Darp (H, K)

De Kleine Rug

Het Hallse Hull - Hall (K)

7-2

10 9-II

7-2

hunehuis.nivon.nl, 088-0990981

Nivon Natuurvriendenhuis

dekleinerug.nivon.nl, 088-0990982

Hier start ook een wandeltweedaagse: nivon.nl/wandeltweedaagsen

Koos Vorrinkhuis - Lage Vuursche (H)

Nivon Kampeerterrein

koosvorrinkhuis.nivon.nl, 088-0990983

9-II

De Gele Anemoon

Nationale Streekpaden

Lange-Afstand-Wandelpaden

Eikhold 7

7-2

Lettelbert - Lettelbert (K)

Kaart: BosmaGrafiek.nl

De Kleine Rug - Dordrecht (H, K)

krikkenhaar.nivon.nl, 088-0990984

ABK-huis Het Hallse Hull

Koos Vorrinkhuis

degrutto.nivon.nl, (18 - 19 u), seizoen: terrein 088-0990958, reserveren buiten seizoen: 088-0990978

Krikkenhaar

De Grutto - Delft (K)

Krikkenhaar - Bornerbroek (H, K)

2 3

5-2

De Hondsrug - Noordlaren (H, K)

4 7-1

letterbert.nivon.nl, 088-0990985

De Meenthe - Noordwolde (K) demeenthe.nivon.nl, 088-0990966

Morgenrood - Oisterwijk (H, K) morgenrood.nivon.nl, 088-0990987

Het Zeehuis - Bergen a. Zee (H) zeehuis.nivon.nl, 088-0990988 (telefonisch bereikbaar di 19-21 uur, vr 10-12 uur) Bel de contactpersonen of reserveer via de website voor een verblijf in een Nivon Natuurvriendenhuis (H) of op een kampeerterrein (K). nivon.nl

Seniorenweken

In de buurt

Senioren op z’n kop 12 t/m 19 juni Morgenrood

Theaterspektakel Het Pauperparadijs 3 juni t/m 9 aug Veenhuizen

Prijs: € 360 (camping is goedkoper) Senioren gaan met de tijd mee. Ze wonen langer zelfstandig, nemen zelf beslissingen en initiatieven. Voor deze actieve 55+’ers: een voll. verz. week met div. uitstapjes, o.a. een bezoek aan De Beekse Bergen, een high tea en voortreffelijke maaltijden. Nieuw is dat je de omgeving per fiets en te voet onder deskundige begeleiding kunt gaan verkennen. Je bepaalt zelf of je aan de excursies deelneemt en of je die per touring car of met de fiets bezoekt. Info: morgenrood.nivon.nl g.fleurke@gmail.com / 06-30317469 (Harry Fleurke) Boeken: morgenrood@nivon.nl / 088-0990987 / 088-0990967

Deze zomer opnieuw: theaterspektakel Het Pauper paradijs, opgevoerd in het gevangenismuseum te Veenhuizen. naar het boek van Suzanna Jansen en onder regie van Tom de Ket. Goed te combineren met een overnachting in Allardsoog (11 km) of Het Hunehuis (40 km) Boeken: allardsoog@nivon.nl / 088-0990971 en hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: hetpauperparadijs.nl

Seniorenverwenweken 4 t/m 11 juli; 25 juli t/m 1 aug Koos Vorrinkhuis Prijs: € 360, niet-leden: € 400 Senioren verwenweken in het Koos Vorrinkhuis! Een voll. verz. vakantieweek incl. 2 bus/dagtochten en een afwisselend programma met een team enthousiaste vrijwilligers die er alles aan doen om het de bezoekers naar de zin te maken. Boeken en info: adevrieskaptein@live.nl / 0321-311925 (Annie de Vries) of (Marjanne van der Pal) mjm.vanderpal@quicknet.nl / 0224-218439

Dordt in Stoomarrangement 5 t/m 7 juni De Kleine Rug Prijs: € 55, niet-leden: € 75 Weekend is zelf in te delen, zie dordtinstoom.nl Prijs is incl. 2 overnachtingen, 2 x ontbijtbuffet, 2 x lunchpakket en een boottocht. Verder zelfverz., excl. toeristenbelasting en lakenpakket. Boeken: 088-0990982 / corrie.vdmarel@kpnmail.nl Info: 0181-621658 / e.zoomer@kpnmail.nl

26 TOORTS

Activiteiten maart â&#x20AC;&#x201D; juni

nivon.nl/activiteiten

TOORTS 27

Activiteiten

mrt Filmhuis Rotterdam 6, 7, 21 mrt Nivoncentrum R’dam Prijs: € 3, niet-leden € 4 6 mrt: ‘Levende rivier’, een kanotocht van Lobith tot de Noorzee. 7 mrt: ‘The ballad of Narayama’, over een Japans bergdorp. 21 mrt: ‘Blinded by the light’, een Pakistaanse tiener vecht met zijn gedichten tegen onverdaagzaamheid. Aanvang 19.30u. Info: nivonrotterdam.nl

Zang- en muziekweekend 6 t/m 8 mrt ABK-huis Prijs: € 85, niet-leden: € 95 Ongecompliceerd, vrolijk, ondersteund door fantastische maaltijden, hapjes en drankjes. Samen zingen en muziek maken o.l.v. enthousiaste en ervaren dirigenten. Het repertoire is veelzijdig, van licht klassiek tot wereldmuziek. Voll. verz. Boeken: w.degeling@ziggo.nl / 0522-261880 / 06-28195354 (Wim Degeling) Info: zangenmuziekgilde.nivon.nl

Inloop handwerkinspiratieweek 8 t/m 13 mrt De Bosbeek Prijs: € 90, niet-leden: € 130 Kom quilten, breien, haken en borduren, ieder met eigen werk. Het is steeds weer verrassend wat voor mooie werkstukken er aan het eind van de week liggen. Incl. koffie/thee. Boeken: bosbeek@nivon.nl Info: bosbeek.nivon.nl

Jazz-swing-sweetmiddag 9 mrt, 6 apr De Wachter, A’dam Osdorp

eeuw. Vrolijke dansmuziek, zangerige melodieën o.l.v. Cor van Sliedregt en Danielle Janssen. Incl. 3 warme maaltijden, ontbijt/ lunch: zelfverzorging. Boeken: 088-0990972 / ams.banjaert.h@nivon.nl Info: 0228-319022 / banjaert.nivon.nl

Woorden zijn van waarde. Dit weekend gaan we bezig met het schrijven van korte gedichten, haiku, elfje en andere vormen. Inspiratiebronnen zijn onder andere de natuur en de elementen. Boeken: bosbeek@ nivon.nl Info: bosbeek.nivon.nl

Hutten en duurzaamheid 10 t/m 12 mrt, De Kleine Rug

Werkweek 20 t/m 25 mrt ABK-huis / Het Hallse Hull

Prijs: gratis De halfjaarlijkse klusdagen, waarbij het accent ligt op het bouwen van vier z.g. Pods (2-persoonshutten) en duurzaamheidswerkzaamheden, daarnaast de grote schoonmaakbeurt. Voll. verz. excl. lakenpakket. Aanmelden en info: 0181-621658 / e.zoomer@kpnmail.nl

Visiedebat Rotterdam 12 mrt, Nivoncentrum R’dam Toegang: gratis Halverwege de zittingsperiode van de gemeenteraad maken we in een debat met politici de balans op: wat heeft het Rotterdamse college van B&W tot nu bereikt? Waar willen zij uitkomen? Enkele wethouders doen aan het debat mee. Info: nivonrotterdam.nl

Fluitenzaterdagen 14 mrt, 25 apr, 19 sep, 17 okt, 7 nov, 19 dec Nivon Centrum Utrecht Prijs: € 6, niet-leden: € 12 Zin in een muzikale zaterdag? Het Zang- en Muziekgilde organiseert acht Fluitenzaterdagen p.j. Gevarieerd repertoire: van klassiek tot romantisch, van vrolijk tot ernstig, van modern tot middeleeuws. O.l.v. Rosita van Oosten. Boeken: joke_ van_es@kpnplanet.nl / 040-2413907 / 06-20745003 (Joke van Es) Info: zangenmuziekgilde.nivon.nl

Intuïtief schilderen en yoga 16 t/m 19 mrt De Kleine Rug

Prijs: € 3, niet-leden: € 4 Maart: We luistern naar o.a Duke Ellington, Judy Garland en Leo Fuld. April: Een programma in relatie tot 75 jaar bevrijding. Tussen 14 - 16.15u. De Wachter, Wolbrantskerkweg 54 Amsterdam. Boeken: n.v.t. Info: tomsim1955@hotmail.com

Prijs: € 160, niet-leden: € 200 Voll. verz. midweek met workshops schilderen en yoga o.lv. ervaren docenten met tevens natuurbeleving, wandelen en boottocht. Excl. materiaal en lakenpakket. Boeken en info: corrie.vdmarel@ kpnmail.nl / 088-0990982 Info: e.zoomer@kpnmail.nl/ 0181-621658

Maak je eigen levensboek 9 t/m 13 mrt Hunehuis

Cultuur en natuur Twente 16 t/m 20 mrt Den Broam

Prijs: € 362, niet-leden: € 422 Ieders leven is een boek waard. Te midden van de natuur maak je in alle rust de opzet voor je levensboek. Ol.v. journalist/schrijver Sjoerd Litjens. Voll. verz. Boeken: 088-0990981 / hunehuis@nivon.nl Info: hunehuis.nl / 06-14982699 (S. Litjens)

Muzikaal Schatgraven 10 t/m 12 mrt Banjaert Prijs: € 130, niet-leden: € 190 Voor muzikanten die hun instrument beheersen. Smakelijke melodieën, volkse barokmuziek uit de 17e / 18e

Prijs: € 231,80, niet-leden: € 260,20 Verzorgde midweek met elke dag excursies en uitstapjes: IVN-wandeling in Haaksbergerveen, museumbezoek, concert, workshop natuur en landschap in de schilderkunst, lezing Wolkenwereld en rondleiding in Roombeek (architectuur in herbouwde wijk). Boeken: denbroam@nivon.nl / 088-0990975 Info: denbroam.nivon.nl

Dichten in ’t klein 20 t/m 22 mrt De Bosbeek Prijs: € 85, niet-leden: € 125

Prijs: n.v.t. Een gezellige week waarin we met elkaar het huis weer spik en span maken voor onze gasten en we ervoor zorgen dat het kampeerterrein gereed is voor de start van het kampeerseizoen. Vele handen maken licht werk. Kom je helpen? Boeken: secr.abk-hhh@nivon.nl Info: abkhuis.nivon.nl/nieuws

Museumbezoek R’dam 21 mrt R’dam CS Prijs: OV en entree museum Excursie naar ‘Intens Mexico’ in Cobra Museum Amstelveen. Verzamelen 10 u bij Hema in hal CS. Info: 06-46022383 (E. v. Herk) / nivonrotterdam.nl

Wilgenteenvlechten 21 mrt De Kleine Rug Prijs: € 25, niet-leden: € 37,50 O.l.v. een ervaren wilgenteenvlechtster maak je een creatie van wilgentenen of bijv. een eendenkorf of mand. Neem zelf een snoeischaar mee. Incl. lunch en materiaal. Boeken: 088-0990982 / corrie.vdmarel@kpnmail.nl Info: avz1946@outlook.com

Beeldhouwen in speksteen 22 t/m 27 mrt De Bosbeek Prijs: € 175, niet-leden: € 225 Speksteen een zachte steen die bewerkt kan worden met bijvoorbeeld een houtrasp, mesje e.d. Ervaring is niet nodig, stenen kunnen ter plekke worden aangeschaft, ook gereedschappen zijn aanwezig. O.b.v. zelfverzorging. Boeken: bosbeek@nivon.nl Info: bosbeek.nivon.nl

Wolvilten 23 t/m 27 mrt De Bosbeek Prijs: € 145, niet-leden: € 200 Wolvilten, onder begeleiding samen voor de mooiste resultaten onder begeleiding. Zowel voor ervaren wolvilters als voor beginners. Materiaal kan ter plekke worden aangeschaft. O.b.v. zelfverzorging. Boeken: bosbeek@ nivon.nl Info: bosbeek.nivon.nl

Onze levenservaring 23 t/m 27 mrt Hunehuis Prijs: € 270, niet-leden: € 330 Voll. verz. midweek voor reflectie en bezinning over het leven, o.l.v. filosoof en theatermaker Mieke de Wit. Inspiratie door teksten, muziek, gedichten en Oosterse en Westerse filosofie en natuurlijk de natuur.

Bij mooi weer doen we veel buiten. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: hunehuis.nl of mewit@xs4all.nl

Beleef Dordrecht 27 t/m 29 mrt De Kleine Rug Prijs: € 90, niet-leden: € 130 Voll. verz. wknd o.l.v. gids. Te voet en per boot worden de stad Dordrecht en de Hollandse Biesbosch verkend, met museumbezoek. Excl. lakenpakket en entree museum. Boeken: corrie.vdmarel@kpnmail.nl / 088-0990982 Info: 0181-61658 / e.zoomer@kpnmail.nl /

Strandafval opruimen 28 mrt Scheveningen Prijs: gratis, niet-leden: € 2,50 Gezamenlijk strandafval opruimen. Start bij Strandtent The Shore, Strand Noord 2A, Scheveningen om 11 u. Aan het slot, na ca 1,5 uur en inlevering van 1 volle vuilniszak biedt The Shore een kopje koffie aan. Boeken n.v.t. Info 06-33194594 / marliesleegwater@gmail.com / nivon-zuid-holland.nl

Familieopstellingen 27 t/m 29 mrt Klein Morgenrood Prijs: € 250 Familieopstellingen kunnen je bevrijden van - en inzicht geven in - verstrikkingen binnen je familiesysteem, die de oorzaak kunnen zijn van bijv. chronische ziekten, relatieproblemen, problemen met werk en geld of van depressie en eetproblemen. Vrijdag vanaf 19 u, incl. verblijf en maaltijden. Boeken: info@genietenvanmeditatie / 06-38153942 (Modita van Zummeren) Info: genietenvanmeditatie.nl

Creatieve ontspanningsdagen 30 mrt t/m 1 apr Banjaert Prijs: € 105, niet-leden: € 157,50 Tijd voor rust en innerlijke reflectie? Deze dagen staat ontspanning voorop, d.m.v. meditatie, tai chi, yoga en filosofisch gesprek. Dit afgewisseld met creatieve activiteiten. Voll. verz. Boeken: 088-0990972 / ams.banjaert.h@nivon.nl Info: cfmfit48@gamil.com / 0251-238289

apr Leden voorjaarsactie 1 apr t/m 14 mei Het Hallse Hull Wil je komen kamperen in Hall en genieten van de mooie omgeving? In het voorjaar kan dat extra voordelig: Nivonleden verblijven 5 nachten voor de prijs van 4 of 10 nachten voor de prijs van 7. Boeken: ams.hhh@nivon.nl Info: hethallsehull.nivon.nl/nieuws

28 TOORTS

Activiteiten

Wandelagenda IVN-wandelingen v.a. De Bosbeek 15 mrt; 25 mei; 18 okt Prijs: n.v.t. Een vroege voorjaarswandeling, dan een voorjaars- en najaarswandeling. Start: 14 u. vanaf De Bosbeek in Bennekom. Boeken: n.v.t. Info: bosbeek.nivon.nl

Wandeling Munnekeburen 15 mrt Nivon Fryslân Prijs: € 1 Wandeling 15 km door natuurgebied Rottige Meente, door moerasbos, langs de Scheene, met oude vervenershuisjes en poldermolens. Vertrek 10 u. vanaf parkeerplaats aan Grindweg bij de Oldelaamsterbrug, Munnekeburen. Waterdichte schoenen aan. Info: 06-37302196 / colettedehaas@hotmail.com

Wandeltweedaagse Zuid-Veluwe 21 - 22 mrt Otterlo - Oosterbeek Prijs: € 75, niet-leden: € 100 Deze wandeltweedaagse (2 x c.a. 20 km.) komt op de eerste dag langs zandverstuivingen naar De Bosbeek waar we overnachten. De tweede dag voert door het beekdalenlandschap. Prijs is incl. lakenpakket, avondeten, ontbijt, lunchpakket en begeleiding dor gids. Boeken: bosbeek@nivon.nl Info: bosbeek.nivon.nl

Stadswandeling 22 mrt Amsterdam Prijs: € 3, niet-leden: € 4 In de voetsporen van Johan Cruijff. Jan Broekhuizen vertelt over de buurt, de geschiedenis en de gebouwen ervan. Start bij Café De Avonden, Middenweg 398. Tussen 10 - 12 u. Boeken: n.v.t. Info: tomsim1955@hotmail.com

Wandelen over het Pelgrimspad 23 t/m 26 mrt Eikhold Prijs: € 200, niet-leden: € 230 Verzamelen op maandag 13 u onder het genot van koffie met Limburgse vlaai. We maken wandelingen van 10 km (2 keer) en 17 km (2 keer) o.l.v. Cor en Marijke den Heijer. Incl. alle overnachtingen, lakenset, koffie/ thee, gebak, alle maaltijden. Max. 20 deelnemers. Boeken (tot 9 mrt): eikhold@nivon.nl / 06-18792104 Info: cm.denheijer@online.nl / 071-5411767

Midweek Wandelen aan Zee 23 t/m 27 mrt Zeehuis Prijs: € 197,50, niet-leden: € 255 In deze midweek kunt u met begeleiding wandelen in de prachtige omgeving van het Zeehuis. Voor de ervaren wandelaar zijn er lange trajecten.

Voor de beginners wat kortere routes. We komen altijd samen weer thuis in Het Zeehuis. Voll. verz. incl. lakenpakket. Boeken en info: zeehuis@nivon.nl / 088-0990988

Wandel2daagsen Nivonhuizen 29 - 30 mrt Bosbeek 24 - 25 mei Eikhold 2 - 3 aug De Kleine Rug Prijs: € 35, niet-leden: € 40 Verzamelen op zondag om 11 u. op het station van beginpunt van de wandeling, resp. Rhenen, Spaubeek en Rotterdam. We wandelen van en naar een NS-station en overnachten in genoemd Nivonhuis. Incl. overnachting, begeleiding, eenvoudige maaltijd. Meenemen: drinken voor onderweg, lunches en ontbijt, lakenzak. Max. 20 deelnemers. Boeken: nivon2daagse@outlook.com Info: 06-21448558 (Tiane Heins)

Wandelmidweek Twente 6 t/m 10 apr Den Broam Prijs: € 211,80, niet-leden: € 240,20 Voll. verz. midweek. Je wandelt met gids door de mooiste natuurgebieden rond Buurse. Na een heerlijk ontbijt de hele dag op pad, ontmoet grote grazers en geniet van de vele vogels. Je picknickt onderweg en bij terugkomst wacht een heerlijke warme maaltijd. Boeken: denbroam@nivon.nl / 088-0990975 Info: denbroam.nivon.nl

Wandel4daagse 14 t/m 17 apr Hunehuis Prijs: € 164, niet-leden: € 224 Heerlijk wandelen in de afwisselende en prachtige omgeving van het Hunehuis en genieten van alle maaltijden. 2 korte en 2 langere wandelingen met Cor en Marijke den Heijer. Heide, bos en weide, misschien ontmoet je nog de schaapskudde. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: hunehuis.nl / 071-5411767 (M&C den Heijer)

Stadswandeling 19 apr Amsterdam

Prijs: € 3, niet-leden: € 4 Jan Broekhuizen leidt ons rond door de Westelijke eilanden en vertelt over de Oostzeehandel, die hier in sterke mate plaatsvond. Start (10 u.) bij Café Loetje (voorheen Noord Hollands Koffiehuis bij C.S.), tot ca 12 u. Boeken: n.v.t. Info: tomsim1955@hotmail.com

Leeuwarden Stinzenwandeling 19 apr Nivon Fryslân Prijs € 1 Wandeling 15 km richting Jelsum en Cornwerd om bij de buiten huizen de stinzenplanten te bewonderen. Vertrek 10 u., vanaf winkelcentrum Bilgaard in Leeuwarden. Info: colettedehaas@ hotmail.com / 06-37302196

Wandelweek Aveyron 1 t/m 8 mei Aveyron, Frankrijk Prijs: € 450, niet- leden: € 525 Wandelen o.l.v. gids in Centraal Massief in Frankrijk. In de Aveyron schijnt volop de zon en bloeien de bloemen. Wandelen door dit Franse landschap. Verblijf op basis van volpension. Boeken en info: h.houthuijzen@kpnplanet.nl

IJlst-Sneek NS Wandeling 16 mei Nivon Fryslân Prijs € 1 15 km wandeling. Vertrek station IJlst, na aankomst van de trein, rond 10 u. Peter vd Muijzenberg weet leuke weggetjes waarlangs we naar station Sneek lopen, daarna met de trein terug naar IJlst. Info: colettedehaas@hotmail.com / 06-37302196

Holwerd Waddenwandeling 21 juni Nivon Fryslân Prijs € 1 15 km wandelen, door Holwerd in westelijke richting door Blije en langs het Wad. Vertrek vanaf de kerk in Holwerd om 10 u. Info: colettedehaas@hotmail.com / 06-37302196

Kabouterpad 1 apr t/m 1 okt Banjaert Prijs: € 3,50 Op het kampeerterrein van Banjaert loop je samen met je (klein)kinderen het kabouterpad. Puntmuts op, knapzak op de rug, een opdrachtformulier in de hand en na afloop een glaasje kabouterlimonade en -diploma. Boeken: n.v.t. Info: cfmfit48@gmail.com

SURF THE WAVES 1 apr t/m 1 okt Banjaert Prijs: n.v.t. Geniet van de zee en het strand, peddel in zee en pak de golven. Banjaert en Ozlines Surfschool werken samen, alle gasten krijgen 10% korting. Lessen door enthousiaste en gepassioneerde instructeurs. Interessant voor kinderen begeleid door volwassenen. Boeken: www.ozlines.com / 06-13107519 Info: www.ozlines.com

Bevlogen Zingen 17 t/m 19 nov Banjaert Prijs: €145, niet-leden: €205 Zingen met het hart op de tong, liederen die je raken uit Nederland en diverse landen. O.l.v. Frank Edam en Dubravka Breljakovic. Ontbijt en lunch zelfverz. Incl. 3 warme maaltijden. Belangstelling is groot. Aanmelden vanaf 1 april. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: 0251-238289 / banjaert.nivon.nl

Museumbezoeken afd. Utrecht 2 apr; 14 mei; 11 juni Prijs: n.v.t. Op 2 april bezoeken we Singer museum Laren. Info over bezoeken andere data volgt. Vertrek Centrale hal Utrecht CS, verzamelen voor Hema om 10 u. Boeken: n.v.t. Info: nivon-utrecht.nl

Midweek ‘Schrijvend ontmoeten’ 6 t/m 10 apr Hunehuis Prijs: € 168, niet-leden: € 228 A.d.h.v. leuke, korte opdrachten komen herinneringen uit jouw leven makkelijk naar boven. We schrijven stukjes en lezen aan elkaar voor. Dat brengt boeiende gesprekken op gang. Als je je opgeeft, krijg je vanaf 1 mrt op zondag een schrijfidee toegestuurd. Zo raak je al gewend aan deze manier van schrijven. Max. 10 deelnemers. O.b.v. zelfverzorging. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: 06-37557355 / Jannievanmaldegem@ziggo.nl / schrijfavomturn.nl

Midweek Klokkenstoelen 6 t/m 10 apr Allardsoog Prijs: € 230, niet-leden: € 260 Jan de Mars heeft zich verdiept in de klokkenstoel. Hij leidt langs de mooiste plekken in het noorden, met de achtergrondinformatie die

TOORTS 29

Activiteiten erbijhoort. Ook bezoek aan het klokkengietersmuseum. We kunnen deels fietsen en/ of carpoolen. Incl. maaltijden, koffie/ thee, drankjes. Excl. bed- en badlinnen. Boeken: allardsoog@nivon.nl / 088-0990971 Info: j.j.demars@ziggo.nl (Jan de Mars)

Workshop vegan koken 11 t/m 13 apr Allardsoog Prijs: € 305, niet-leden: € 365 O.l.v. Jan Smit kijken deelnemers met elkaar wat nodig is om alle maaltijden samen vegan te bereiden. Je eet en maakt dus alles zelf. Boeken: allardsoog@nivon.nl / 088-0990971

Fotograferen in de Biesbosch 14 t/m 16 apr De Kleine Rug

We zoeken weer mooie gebieden om vogels te leren kennen of opnieuw te spotten, o.l.v. gids. Verrekijker en stevige schoenen meenemen. Incl. maaltijden, koffie/ thee, drankjes. Excl. bed- en badlinnen. Boeken: allardsoog@ nivon.nl / 088-0990971 Info: 0516-577544 (Kitty Suijling)

Pubquiz Rotterdam 25 apr Nivoncentrum R’dam Prijs: € 2, niet-leden: € 4 Teams strijden om de ‘Trofee van de Triviale Kennis’. Aanmelden: ajsmilde59@gmail.com Info: nivonrotterdam.nl

Surf & Mindfulness Weekend 25 - 26 apr Wijk aan Zee

Prijs: € 120, niet-leden: € 160 Workshops fotograferen, o.l.v. ervaren fotograaf met camera of telefoon, waarbij het accent ligt op de natuur. Voll. verz., incl. boottocht en toeristenbelasting, excl. lakenpakket. Boeken: corrie.vdmarel@kpnmail.nl / 088-0990982 Info: 0181-612658 / e.zoomer@kpnmail.nl

Ga jij mee naar Wijk aan Zee? Wil jij helemaal zen worden tijdens de yoga- en meditatielessen bij het strand en awesome surflessen volgen? We overnachten in Banjaert en houden op zaterdagavond een vega bbq op het strand. Voor iedereen tussen de 15-30 jaar, met of zonder surfervaring. Boeken en info: nivonjong.nl

Cartoontekenen en illustreren 14 t/m 16 apr Banjaert

Encaustic Art 28 - 29 apr Banjaert

Prijs: € 135, niet-leden: € 195 Workshop o.l.v. Eric Simons (cartoonacademie). Drie dagen tekenen met plezier en verdieping. Les in beeldelementen zoals typetjes & emoties, vorm & lijn, karikaturen, vormrijm, minimalisme, zwart-wit gebruik. Incl. materialen. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: cartoonacademy. eu / beeldingenieur.eu

Prijs: € 75, niet-leden: € 112,50 Sonja Hendriks gaat vier dagdelen met je aan het werk. Schilderen met gekleurde blokjes bijenwas en een strijkboutje. Verrassend, veelzijdig, ontspannend. Ervaring niet nodig. Materiaalkosten: € 25. Incl. diner. Ontbijt en lunch o.b.v. zelfverzorging. Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: banjaert.nivon.nl / 0251-238289

Verhalendriedaagse 14 t/m 16 apr Banjaert Prijs: € 125, niet-leden: € 187,50 Verhalen maken, vertellen en lekker luisteren. Voor iedereen die houdt van natuurverhalen, levensverhalen, sprookjes, geschiedenis, verhalen over grote of juist kleine bijzondere gebeurtenissen. Met Anne van Delft (in 2011 verteller van het jaar). Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: 020-6227395 / banjaert.nivon.nl

Vrij schilderen met olieverf of acryl 20 t/m 24 apr Hunehuis Prijs: € 255, niet-leden: € 315 Voll. verz. schildermidweek voor zowel beginnende als gevorderde schilders. De hal wordt een atelier en iedereen gaat zijn eigen gang met olieverf en of acryl o.l.v. Dieneke Kraaijeveld. Ook olieverf en water gaan goed samen. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: hunehuis.nl / dienekekraaijeveld@gmail.com

Midweek vogels kijken 20 t/m 24 apr Allardsoog Prijs: € 230, niet-leden: € 260

mei 1 mei-viering 1 mei Koos Vorrinkhuis Prijs: gratis I.s.m. afd. Gooi-Eemland & Amersfoort. Zaal open: 13 u., aanvang: 14 u. 1 mei-viering met sprekers en strijden verzets liederen door koor Ondersteboven. Werkgroep Historie Nivon verzorgt een tentoonstelling over het Instituut van Arbeiders Ontwikkeling en Nivon. Ook feest met hapjes en drankjes. Voor- en na overnachten kan. Boeken via koosvorrinkhuis@ nivon.nl Info: 088-0990983

Ultimate Escaperoom Weekend 1 t/m 3 mei Koos Vorrinkhuis Wil jij leren hoe je de vetste Escaperoom bouwt? Alle tips en tricks horen van een expert? Met een groep rondom een leuk thema de tofste puzzels bedenken? En deze Escaperoom dan ook

daadwerkelijk bouwen? Dan is dit weekend écht iets voor jou! Boeken en info: nivonjong.nl

Open Dag: Nizondag 10 mei De Kleine Rug Prijs: gratis Kennismaken met De Kleine Rug, activiteiten voor kinderen en volwassenen, een duurzaamheidsmarkt, ontmoeting en natuurwandeling o.l.v. een gids. Info: 0181-621658 / e.zoomer@kpnmail.nl

een industrieel monument of museum. Ook een boottocht over de Buurserbeek met een replica van een klassiek potschip. Mooie, interessante routes door de natuur en stedelijk gebied. Boeken: denbroam@nivon.nl / 088-0990975 Info: denbroam.nivon.nl

juni

Encaustic Art 11 t/m 13 mei Allardsoog Prijs: € 136, niet-leden: € 196 O.l.v. Sonja Hendriks-vd Kroft maak je prachtige kaarten of een tas-opdruk. Materialen zijn voor € 25 te koop bij Sonja. O.b.v. zelfverzorging. Boeken: allardsoog@nivon.nl / 088-0990971

Natuur en cultuur rondom Hunehuis 11 t/m 15 mei Hunehuis Prijs: € 84, niet-leden: € 126 Ontdek de natuur en het oergevoel rond het Hunehuis. Met de gids op stap en laat je verrassen! Fiets is wenselijk en te huren bij aankomst. Bij aankomst betalen voor materiaal en excursies. Boeken: 088-0990981 / hunehuis@nivon.nl Info: hunehuis.nl / 0521-341500 (W. vd Wijk)

Mind-Walk 16 - 17 mei Morgenrood Prijs: € 50, niet-leden: € 60 Zin om te ontspannen en op te laden? Kom mee wandelen tijdens dit Mind-Walk weekend. Maak je hoofd leeg en kom tot rust in de prachtige Brabantse natuur van bos, hei en vennen. Boeken: morgenrood@nivon.nl 088-0990987 Info: Mind-WalkAmersfoort.nl

Verzorgd nietsdoen 25 t/m 29 mei Hunehuis Prijs: € 217, niet-leden: € 277 Van maandagmiddag t/m vrijdagochtend lekker genieten van voll. verz. van maaltijden. Niets moet, bijna alles mag. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: hunehuis.nl / 088-0990981

Fietsen in Holtingeren Dwingelderveld 25 t/m 29 mei Hunehuis Prijs: € 268, niet-leden: € 328 Fietsend door Nationale Parken in de omgeving van Havelte, door bossen langs vennetjes en brinkdorpen. Enige conditie is vereist. Bij thuiskomst genieten van heerlijke maaltijden en voll. verz. Boeken: hunehuis@nivon.nl of 088-0990981 Info: hunehuis.nl / m.baede.hunehuis@outlook.com

Twents industrieel erfgoed 25 t/m 29 mei Den Broam Prijs: € 226,80, niet-leden: € 255,20 In deze verzorgde fietsmidweek brengt onze gids je elke dag naar

Toerisme en natuur: een duivels dilemma? 5 t/m 7 juni Hunehuis Prijs: € 55, niet-leden: € 72,50 Toerisme is afhankelijk van een goed milieu en een ongerepte natuur, maar een overdaad aan toeristen zet deze kwaliteiten onder druk. Nivon regio Noord verkent dit thema a.d.h.v. inleidingen en fietstochten, o.a. naar Giethoorn dat jaarlijks wordt bezocht door ca. 200.000 (o.a. Chinese) toeristen. Incl. programma en overnachtingen o.b.v. 2-persoonskamer; maaltijden zelfverzorging. Boeken: nivon.klimaat@gmail.com Info: nivon.klimaat@gmail.com

Fotografie tussen hunebed en schaapskudde 7 t/m 12 juni Hunehuis Prijs: € 390, niet-leden: € 450 Een week met voll. verz. en mogelijkheid om je fotografietalent te vergroten. O.l.v. fotograaf Benno Neeleman. Boeken en info: fotobene@planet.nl / 06-55117021

Kamertjesdag 10 juni Koos Vorrinkhuis Prijs: gratis De kamers in het Koos Vorrinkhuis worden intensief gebruikt, gasten maken hun kamers provisorisch schoon. De kamers grondig schoonmaken doen we op deze kamertjesdag. We beginnen om 10 u met koffie, thee en wat erbij, er is een stevige lunch en we sluiten af om 16 u. met hapjes en drankjes. Tussendoor poetsen. Boeken: koosvorrinkhuis@nivon.nl Info: 088 0990983

Nationale Buitenspeeldag 10 juni De Kleine Rug Prijs: gratis Kinderen met (groot)ouders zijn welkom van 13 - 16 u. en kunnen lekker buitenspelen in de natuur met georganiseerde activiteiten. Info: 06-11124601 / annemieke2111@hotmail.com

Outdoorweekend in de Biesbosch 12 t/m 14 juni De Kleine Rug Wil jij een weekend lekker de natuur in? Met de kano op zoek

30 TOORTS

gaan naar de ijsvogel, bever of ree? Wandelen door de prachtige Biesbosch? En twee toffe outdoorworkshops volgen? Meld je aan voor het Outdoorweekend! Overnachten in De Kleine Rug. Boeken en info: nivonjong.nl

Mindful van Verlies naar Kracht 15 t/m 17 juni De Kleine Rug Prijs: € 145, niet-leden: € 185 Verlies van een dierbare, werk en gezondheid kan een grote impact hebben op je leven. Tijdens de workshop leer je daarmee omgaan, met deskundige begeleiding, d.m.v. oefeningen, meditatie, gedichten en natuur. Voll. verz. midweek, incl. boottocht en toeristenbelasting, excl. lakenpakket. Boeken: corrie.vdmarel@kpnmail.nl. / 088-0990982 Info: 0181-61658 / e.zoomer@kpnmail.nl

Fietsmidweek Twente 15 t/m 19 juni Den Broam Prijs: € 216,80, niet-leden: € 245,20 Fietsbegeleider leidt langs de mooiste weggetjes door het Twentse land en vertelt over het landschap, de geschiedenis en de natuur. Bij het ontbijt maak je een lunchpakket voor onderweg (picknick), ’s avonds staat weer een warme maaltijd klaar.

Boeken: 088-0990975 / denbroam@ nivon.nl Info: denbroam.nivon.nl

Tekenen en schilderen op locatie 19 t/m 21 juni Hunehuis Prijs: € 139, niet-leden: € 199 Cursus voor beginners en gevorderden, bij mooi weer in de omgeving van het huis. O.l.v. Jet Violier, beeldend kunstenaar te Uffelte. Iedereen gebruikt het materiaal dat het best bevalt en/of probeert nieuwe materialen of technieken uit. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: hunehuis.nl / jetviolier@hetnet.nl

Scratch – Meezingopera 19 t/m 21 juni Koos Vorrinkhuis Prijs: € 115, niet-leden € 160 From scratch, ofwel ‘met niets beginnen’. Met andere muziek liefhebbers in één weekend bekende operaliederen instuderen én zondagmiddag uitvoeren voor publiek. Familie en vrienden van harte welkom. O.b.v. zelf verzorging, incl. 2 overnachtingen, versnaperingen & koffie/thee, lakenpakket, materiaal, dirigent + pianist. Boeken (voor 15 mei): koosvorrinkhuis@nivon.nl Info 088-0990983

(Advertentie)

Zeil mee met varend monument Bruinvisch De tjalk Bruinvisch is een sfeervol en authentiek zeilschip met een Kromhout motor uit 1917. Het schip vaart al sinds 1902 op werelderfgoed Waddenzee. Iedere reis is een bijzondere belevenis. Tijdens de reizen slaap je aan boord. Er zijn 18 slaapplaatsen. Je kunt het schip ook met een eigen groep huren. Bekijk ons complete aanbod op bruinvisch.com of mail / bel voor info: info@bruinvisch.com / 06 - 20 00 66 94

Ons reizenaanbod 2020: Wad’n dagtocht 4 juli Ketelbinkietocht voor ouder en kind 20 t/m 24 juli Zeil- en zandbankweek 28 juli t/m 1 augustus Oost-West Waddentocht 19 t/m 23 augustus Rottumeroogtocht voor natuur- en vogelliefhebbers 2 t/m 6 september

Avond van de Kampvuur muzikant 20 juni De Kleine Rug Prijs: gratis, niet-leden: € 2 Op deze avond kan vanaf 19.30 u. rond het kampvuur worden geluisterd naar een viertal muziekoptredens. Info: 0181621658 / e.zoomer@kpnmail.nl

Midweek Verbindende communicatie 22 t/m 26 juni Koos Vorrinkhuis Prijs: € 195 Leer de essentie van Verbindende Communicatie. Elke dag een rustige start met zorgvuldige check-in, daarna dagworkshop. Thema’s: o.a. je verbinden met jezelf en anderen, omgaan met oordelen, opkomen voor wat jij nodig hebt, ’nee’ kunnen zeggen en accepteren, focus op dankbaarheid. O.l.v. Hester Macrander, gecertificeerd trainer in verbindende communicatie. Prijs is excl. verblijf, leden: € 74,92, niet-leden: € 106,52. Boeken (voor 1 juni): koosvorrinkhuis@ nivon.nl Info 088-0990983

Schilderen met Antje 22 t/m 26 juni; 29 juni t/m 3 juli Hunehuis Prijs: € 289, niet-leden: € 349 Motto: Via gedegen opbouw tot mooie resultaten komen. Voll. verz. schildermidweek met professionele leiding voor beginners en gevorderden. De enthousiaste docente brengt de cursisten tot mooie resultaten. Boeken: hunehuis@nivon.nl / 088-0990981 Info: hunehuis.nl / dokyverhagen@gmail.com

Fietsvierdaagse 29 juni t/m 2 juli Banjaert Prijs: € 50 t/m € 172,50 Prijs afh. van lid/ niet-lid, huis/ camping, wel/ geen warme maaltijden. O.l.v. Magda Vodde 4 dagen fietsen. Vier thema’s: Verlaten oorden; Heren-heidenenheiligen; Polder en Noord-Hollands duinreservaat. 2 x 40 km, 2 x 50 km Boeken: ams.banjaert.h@nivon.nl / 088-0990972 Info: banjaert.nivon.nl / cfmfit48@ nivon.nl

Colofon Toorts, verenigingsblad van Nivon Natuurvrienden 91e jaargang, nr. 2, lente 2020 Verschijnt 4 x per jaar

Redactie: Herbert Boerendonk, Haije Bouwman, Hester Schaaf (eindredactie), Iris Vermaas

Aan dit nummer werkten mee: Kathalijne Buitenweg, Kees Hogervorst, Leni de Jager, Sjoerd Kemeling, Jet Kooderings, Marion Kruisbrink, Henk Schaaf, Céline Steenbergen, Han Verschuur, Magda Vodde, Bas Wetter, Werkgroepen Historie, Sociale Groepsvakantie, Vrouwencursusweken, PiKa, JUMP, Spring, Watersport, Zomertreffen, NivonJong

Coverillustratie: Bob Mollema Illustraties rubrieken: Fré Cohen (1903-1943) Foto backcover: rijwiel.net We hebben ons best gedaan alle rechthebbenden op copyright van illustratiemateriaal te achterhalen. Mocht u desondanks aanspraak kunnen maken op deze rechten, kunt u zich tot de redactie wenden via toorts@nivon.nl.

Kopij & reacties: Redactie: toorts@nivon.nl Nivon, Plantage Middenlaan 2F 1018 DD Amsterdam 088-0990900 Deadline kopij zomernummer: 16 april 2020 (redactioneel) 30 april 2020 (activiteiten)

Art-directie & ontwerp: Dutch Portfolio, dutchportfolio.com

Productie: Senefelder Misset, senefelder.nl

Contact: Nivon: info@nivon.nl Agenda & berichten: nivon.nl/activiteiten Regeladvertenties: nivon.nl/legeenlink Overige advertenties: communicatie@nivon.nl

Kleine lettertjes: Artikelen en berichten zijn welkom. De redactie behoudt het recht bijdragen in te korten of te weigeren. Door en voor Nivongroepen mag alles uit de Toorts worden over genomen, behoudens foto's waarop copyright berust. Voorwaarde voor elk gebruik is bron- en naams vermelding van schrijver e/o fotograaf. Het Nivon is niet aansprakelijk voor wijzigingen en drukfouten.

Wad’n schildertocht voor beginners en gevorderden 14 t/m 18 september

Meer informatie? Ga naar nivon.nl/activiteiten

TOORTS 31

Leg een link Regeladvertenties voor natuurvrienden.Geef deze op via nivon.nl/legeenlink. Minimaal drie regels. Kosten €5 per regel (€10 niet-leden) ERMELO: Het is altijd weer heerlijk toeven in mijn vakantiehuisje (2-3 ps). Eenvoudig, van alle gemakken voorzien, rustig park, bosrand. 2 fietsen aanwezig. Week: € 250. Nacht €42. Info/foto's: 0612 771 905. Fantastisch vakantiehuis in Tsjechië. Aan de oostkant van het Reuzengebergte. Grote, authentieke roubenka met grote tuin. Ideaal voor natuur en cultuur, max. 10 pers. Info:www.snabilic.com tel:0633628548 Berlijn: te huur 4 pers.app. Vanaf 55€ per nacht. Rustig in centrum. Fietsen beschikbaar hermanvandebeek@zonnet.nl of 0318616266 Mooi gelegen, vrijstaand privéhuisje aan het Natuurpark Dwingelderveld. Max. 4 personen. www.patriciakuiper.nl/huisje. Tel 020-6185476 ZEILEN IN FRIESLAND. Zeilvrienden50plus gaat ook in 2020 weer zeilen. Voor beginners en gevorderde zeilers. Ma 22/6 t/m vr 26/6 een zwerf-zeil-midweek, thuishaven ms "InDubio" En zo 23/8 t/m do 27/8 een zeil-midweek vanuit zeilschool Pean in Akkrum Zin om mee te zeilen? www.zeilvrienden50plus.nl info@zeilvrienden50plus.nl of 0343 491325

Zomerhuisje in Bergen NH te huur voor max. 2 personen, voor verdere info mail naar gielvdpluijm@gmail.com Wie wil er in de periode 29 juni - 15 juli 20 op onze kippen (5 stuks) en ons huis passen? in Warnsveld, Achterhoek, een mooie omgeving om te wandelen en te fietsen. tel 0575-523148 Languedoc: stilte ruimte en prachtige wandelen fietsroutes vanuit leuk huisje midden in de Zuid-Franse wijngaarden. Vanaf € 290,- /wk Kijk op www.lapetitemaisonenfrance.com Ontdek de Parel van Z.O. Groningen WESTERWOLDE: knus vakantiehuisje,2 pers. Land delijk gelegen, heuvelachtig, veel privacy. 2 gratis sportfietsen. Per week 160 euro Toeristenbel. 1 euro p.p.p.n Een uitdaging waard. tel. 06 40786243 info. www.huisjewesterwolde.nl Te huur: Authentieke Spaanse vakantiewoning in levendig kerkdorp La Pedrera, aan de voet van natuurpark de Montgo, Denia, 2,5 km van zee, wifi, drie 2-pers.slpk, gelijkvloerse douche, € 285-385 p/wk, excl eindschoonm, Info: www.bakkershuisdenia.nl of 06 47812170

Elk jaar genieten Nivonleden weer van een zonnige vakantie in ons huis en onze tuin in het charmante wijndorp Oupia. Nabij Narbonne, Carcassonne. Kijk op www labellepoire.nl Vroegboekkorting nog tot 15 april.

65plussers zoeken nog enkele tochtgenoten voor een wandeltrekking (met bagagevervoer) in de Apennijnen (Italië) 26 mei - 9 juni '20 barbaragroeneveld@kpnmail.nl en jefoomen@gmail.com tel. 043-3219208

Nivonlid worden?

Het reductietarief wordt toegekend voor een periode van maximaal drie jaar, Hiervoor geldt: – voor volwassenen (23 jaar en ouder) met een inkomen op maximaal bijstands niveau (2019 alleenstaande € 982,00, twee personen € 1403,00) – bewijs van inkomen via bijstand in de vorm van een kopie bankafschrift wordt overlegd aan Landelijk Bureau Nivon

Meld je aan via nivon.nl/leden of bel voor meer info: 088-0990900.•

Voordelen Nivonleden: – Deelname aan alle verenigingsactiviteiten – Korting op overnachtingen in Nivon Natuur vriendenhuizen en op kampeerterreinen – Korting op Nivonreizen en -kampen – Korting op aanschaf Nivon wandelgidsen – Korting op Globetrotter Buitensportvoeding – Korting in de Carl Denig buitensportwinkel en webshop – Ontvangen kwartaaltijdschrift Toorts Meer info: nivon.nl/leden•

Ledentarieven: t/m 5 jaar 6 t/m 15 jaar 16 t/m 25 jaar 26 jaar en ouder eerste lid 26 jaar en ouder tweede lid Maximaal per huishouden Reductie 23 jaar en ouder (voor regels zie hieronder)

€0 € 10 € 20 € 40 € 30 € 90 € 10

Het reductietarief vervalt als: – men enig moment aangeeft meer inkomen te hebben – na drie jaar als er niet wordt gereageerd op verzoek opnieuw aantonen inkomen Het Nivon-lidmaatschap wordt automatisch verlengd, tenzij u minimaal acht weken voor het verstrijken van uw contributieperiode schriftelijk opzegt via leden@nivon.nl of Nivon Ledenadministratie, Plantage Middenlaan 2F, 1018 DD Amsterdam. Betaling gebeurt vooraf, per contributieperiode. Zie Algemene voorwaarden van het lidmaatschap: nivon.nl/leden •

Walcheren: te huur 5-pers stacaravan. Rustige famcamping Serooskerke (W). Lgseizoen €45 pn. Hgseizoen €50 pn. 3 slpkmrs. Dichtbij Veere, Mburg, strand. Goed bereikbaar met OV Info: pewattel@hotmail.com, tel 06-23960356 65 jarige vrouw zoek wandelmaatje(s) voor de wandeltocht "De Westweg" in het Zwarte woud Tijd juli of augustus 2020 ruttenanneke@gmail.com Workshop (5dagen) TAI CHI en CHIKUNG. Eerste week augustus. Nabij bos en strand Veluwemeer Geheel verzorgd. Rust vinden in beweging! Kijk op www.taichi-chikung.nl of 0611420255 Geheel verzorgde 5 daagse fiets- of wandelvakantie over voormalige spoorwegen in de Belgische Ardennen, vanuit een vakantiehuis in Robertville. Ma 15 t/m vr 19 juni. € 250,info: www.jongensvandereisvereniging.nl tel.: 040-2123147. Pierre van Zantvoort. ARDECHE FR. privé vak.huis 5 pers. 2.sl.k. + 1 bed in apart gebouw met wc. 450€ p.w. Stilte, rust, niks. www.rustindeardeche.nl Man (79) zoekt iemand met interesse voor schilderkunst om in de vorm van vruchtbare correspondentie deze interesse te delen reacties op lu7hc9@kpnmail.nl Veluwe, Kootwijk, te huur zeer comfortabel chalet voor rustzoekers. Veel privacy www.vakantiechaletopdeveluwe.nl/0623497556

ANBI Nivon stelt Natuurvriendenhuizen en kampeerterreinen beschikbaar voor Sociale Groepsvakanties, begeleid door vrijwilligers. Deze vakanties zijn bedoeld voor kinderen (tot 16 jaar) van ouders met een minimum inkomen. De Sociale Groepsvakanties financiert de groepsvakanties met bijdragen van sponsors, subsidies en fondsen. Giften en donaties aan de stichting zijn van harte welkom. Voor meer info: socialegroepsvakanties.nl De Sociale Groepsvakanties zijn erkend als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Een instelling kan ANBI zijn als het zich voor minstens 90% inzet voor het algemeen nut. Een ANBI heeft een aantal belastingvoordelen, zoals vrijstelling van erf- en schenkbelasting; ook als een ANBI zelf schenkingen doet voor het algemeen belang betaalt de instelling geen schenkbelasting. (Voor meer info: anbi.nl) •

Nieuw! De Natuurvrienden Fietsgids Van Nivonhuis naar Nivonhuis of -kampeerterrein, dat kan ook op de fiets! Nivonvrijwilligers stippelden met liefde 18 fietsroutes uit. Deze routes, 1321 kilometer in totaal, verbinden de natuurvriendenhuizen en kampeerterreinen met elkaar. Zo vind je altijd een plek in de natuur om te overnachten en contact te maken met mede-vakantiegangers. Initiatiefnemer van deze gids Magda Vodde vertelt over haar ervaringen en geeft tips. Met dit boekje ontmoet je niet alleen Magda, maar nog meer natuurvrienden: onderweg, in de keukens, voor je tent, in de fietsenstalling en bij de ontvangst in de huizen. Nivon is de plek voor ontmoeting en ontspanning. Met De Natuurvrienden Fietsgids ontdek je de mooiste landschappen van Nederland op een verantwoorde, duurzame manier. Laat je verrassen. We zien je op de fiets! Prijs: â&#x201A;Ź10,95 (niet-leden: â&#x201A;Ź16,50)

nivon.nl/fietsen

PostNL Port betaald Retouradres: Plantage Middenlaan 2F, 1018 DD Amsterdam