Vakblad Veiligheid 56 - Eerste kwartaal 2014

VAKBLAD VOOR BEDRIJFSHULPVERLENING | eerste kwartaal 2014

56

Hoogteredding Elektriciteit en brand Het veiligste magazijn Bouwen aan tankstations BHV bij Gemeente Den Haag en ENCI

Maximale veiligheid: van u, uw medewerkers, uw klanten, uw bedrijfsgebouw

partners in veiligheid

Maximale veiligheid: daar draait het om bij B&V. Als partner in veiligheid bieden we u maatwerkoplossingen, die uw risico’s tot een minimum beperken.

À Opleidingen - zeer breed pakket À Advies over uw RI&E en ontruimingsplan À Middelen - levering, controle en onderhoud U hebt bij B&V een totaalpakket aan veiligheidsoplossingen tot uw beschikking. Wilt u een specifiek onderdeel of een mix van onze diensten? De keus is aan u.

Alles voor veiligheid onder één dak: dat is de kracht van B&V Voor meer informatie: 0168 - 33 54 45 of www.partnersinveiligheid.nl

bedrijfshulpverlening | brandbeveiliging I consultancy I safety I ri&e

Voor woord

Inhoud Onlangs bezocht ik het

“Hoogteredders en hoogtewerkers vinden elkaar”

stadhuis van Den Haag om

Specialisten aan de top

04

me te laten informeren over de organisatie van de

Falck Safety Services verzorgt windtraining

bedrijfshulpverlening van de

‘Working at Heights’

Gemeente Den Haag.

Het was een interessant en aangenaam bezoek waarover meer valt te lezen op pagina 9, 10 en 11 in deze uitgave van VEILIGHEID. Het viel

08

‘Gele helm film’ geeft instructie over ontruiming

NIBHV op bezoek bij Gemeente Den Haag

09

…vermoedelijk veroorzaakt door kortsluiting…

Elektriciteit als oorzaak van brand

12

Column

17

mij vooral op dat de BHV’ers van de Gemeente Den Haag na hun BHV-basisopleiding de nadruk leggen op het regelmatig herhalen van de vaardigheden. Veel praktisch oefenen is ook bij hen de gewoonste zaak van de wereld.

Of het individueel is of in groepsverband... oefenen, oefenen, oefenen. Dat blijft voor alle BHV’ers in Nederland

Bedrijfshulpverlening is schakel in bedrijfscontinuïteit

Het veiligste magazijn van Nederland

18

Arbeidsveiligheid

22

het parool.

Verder maak ik iedereen die iets met veiligheid of

Worteling veiligheidscultuur is essentieel voor bedrijven

beveiliging te maken heeft attent op Emergency Expo.

NIBHV-congres ‘Veiligheid en bedrijfshulpverlening’

24

Nieuws

28

Extra veiligheidsvoorschriften voor aannemer Bouwen aan tankstations

32

Emergency Expo is een multidisciplinair platform voor rampenbestrijding, risicomanagement en crisisbeheersing.

Op 8, 9 en 10 april a.s. vindt de expo voor de eerste maal plaats in Ahoy Rotterdam. Het NIBHV zal aanwezig zijn op deze beurs. Zowel op de beursvloer als in het congresprogramma staat de uitwisseling van kennis over

Zo organiseer je interne noodhulp

veiligheid centraal. Om die uitwisseling nog meer te

Goede BHV-praktijken

39

bevorderen vindt tegelijk met de expo een congres plaats onder de naam: Emergency Conference. Een bezoek aan

Veiligheidszorg bij ENCI Maastricht

Emergency Expo is kosteloos na registratie via www.

BHV in de mergelgroeve

42

NIBHV Nieuws

46

pagina 52 en 53 van dit vakblad.

NIBHV Uitgaven

48

Koos Pulleman,

Innovatief product maakt RI&E uitdagend

directeur NIBHV

Digitaal Veiligheid Volg Systeem

49

Voorproefje Emergency Expo smaakt naar meer

52

ONveiligheid

54

emergencyexpo.nl/registratie.

Meer informatie over Emergency Expo is te vinden op

NIBHV-VEILIGHEID is een uitgave van:

REDACTIE

ABONNEMENTEN b 35,40, inclusief btw,

ADVERTENTIEVERKOOP

Nederlands Instituut voor Bedrijfshulpverlening (NIBHV) Hoofdweg 240, 3067 GJ Rotterdam Postbus 8714, 3009 AS Rotterdam Tel: 010 - 289 28 88 Fax: 010 - 289 28 80 E-mail: bhv@nibhv.nl

Marcel Captijn (MC), Jolanda de Haas (JdH) en Jan Kooijman (JK), tevens eindredactie.

De redactie en het NIBHV besteden de grootst mogelijke zorg aan de inhoud van dit tijdschrift maar aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele inhoudelijke fouten.

per kalenderjaar. Het abonnement wordt aangegaan per kalenderjaar. Als u het abonnement wilt opzeggen dan dient u dit schriftelijk vóór 1 november van het komende kalenderjaar te doen. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Bureau Van Vliet B.V., Robert Mondelaars Postbus 20 2040 AA Zandvoort Tel: 023 - 5714745 Fax: 023 - 5717680 E-mail: r.mondelaars@bureauvanvliet.com Internet: www.bureauvanvliet.com

REDACTIECOMMISSIE

VORMGEVING EN DRUK

Jolanda de Haas en Koos Pulleman.

Coers & Roest ontwerpers bno/drukkers, Arnhem

Medewerkers aan dit nummer: Rob Jastrzebski (RJ) en Ronald Simonis (RS).

NIBHV-VEILIGHEID verschijnt ieder kwartaal.

Voor abonnementen, reacties, ingezonden brieven, informatie en/of productnieuws: NIBHV, Postbus 8714, 3009 AS Rotterdam Tel: 010 - 2892888 Fax: 010 - 2892880, E-mail: bhv@nibhv.nl

Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming worden verveelvoudigd, gepubliceerd of opgeslagen in een gegevensbestand. Overname van artikelen na overleg met uitgever en betrokken auteur/ fotograaf. Aan de inhoud van deze uitgave mogen geen rechten worden ontleend.

ISSN 1568-3699

“Hoogteredders en hoogtewerkers vinden elkaar”

Specialisten aan Werken op grote hoogte brengt gevaren met zich mee. Het is daarom omgeven met strenge veiligheidsvoorschriften. Hoogtewerkers krijgen weliswaar een training in veilig werken en zelfredding en een veiligheidsharnas beschermt in principe tegen een val in het diepe. Toch ligt of hangt iemand bij een val, een ongeluk of onwelwording op een voor hulpverleners moeilijk bereikbare plek. Voor dergelijke noodsituaties staan gespecialiseerde hoogteredders van de brandweer paraat.

Vier gespecialiseerde hoogtereddingsteams

Het specialisme hoogteredding is de afge-

de crisis de bouwwoede tijdelijk getemperd.

in Utrecht, Rotterdam, Terneuzen en

lopen vijf jaar in vier brandweerregio’s

Maar er zijn ook bestaande bouwwerken die

Eindhoven zijn getraind om mensen te red-

ontwikkeld als antwoord op een operatio-

zich kenmerken door lastige bereikbaarheid,

den die op moeilijk bereikbare plaatsen op

nele behoefte. Nederland gaat de lucht in.

zoals industriële installaties, zendmasten en

grote hoogte of diepte in moeilijkheden zijn

In grootstedelijke gebieden zijn vierkante

hoogspanningsmasten. Momenteel schieten

gekomen. Een veilige gedachte voor mensen

meters schaars en duur en dus wordt steeds

de windmolenparken overal in het land als

die voor hun werk dagelijks hoog boven het

hoger gebouwd. Resultaat: meer hoge bouw-

paddestoelen uit de grond.

maaiveld balanceren.

werken, bouwkranen en stellages, al heeft

“Het zijn allemaal plaatsen waar de brandweer met reguliere middelen, zoals een autoladder of hoogwerker, niet bij kan als iemand na een ongeval of onwelwording snel en veilig naar beneden moet worden gebracht”, vertelt John van Norden, coördinator van het hoogtereddingsteam van de Veiligheidsregio Utrecht. “Hoogteredders zijn brandweerlieden die affiniteit hebben met het werken op hoogte. Bijvoorbeeld omdat zij gewerkt hebben bij defensie, in de boomverzorging of in de klimsport.

Zij krijgen een gespecialiseerde aanvullende training en beschikken over de meest robuuste en gecertificeerde materialen met lijnen, karabinerhaken en takels. Daarmee kunnen zij een slachtoffer veilig en stabiel vanaf elke hoge of diepe locatie of uit een anderszins moeilijk toegankelijke kleine ruimte redden. Hoogteredding behoort niet

Helikopterondersteuning vergroot het werkgebied van de hoogteredders.

4

tot de standaard vaardigheden van de lokale

de top

Ruben Lindenburg van Nuon: “Zonder veiligheidstraining geen toegang tot turbines.

Windmolenparken schieten als paddestoelen uit de grond.

NIBHV Veiligheid 56 2014

5

vanuit Amersfoort. Zo wordt kostbare tijd

zichzelf te redden. Informatie over wat wij

gewonnen.

kunnen en hoe we te werk gaan verstrekken

Sinds begin 2014 is de landelijke dekking

we graag. Het is goed dat hoogtewerkers en

van het specialisme hoogteredding verbe-

hoogteredders elkaar beginnen te vinden”,

terd. De vier teams werken samen en kun-

aldus Van Norden.

nen in het grootste deel van Zuid-, West- en Midden-Nederland binnen een uur ter

Nuon

plaatse zijn. Dankzij samenwerking met de

Een van die bedrijven is Nuon, onderdeel

afdeling Luchtvaart van de Nationale Politie

van het Zweedse Vattenfall energieconcern.

kan die dekking nu verder noord- en oost-

Nuon is een van de grootste windenergie-

waarts worden uitgebreid, naar regio’s waar

producenten in Nederland en opende vorig

nog geen hoogtereddingsteam actief is. Met

jaar in Flevoland het Prinses Alexiapark,

een Agusta AW139 helikopter kan een hoog-

met 36 turbines het grootste windmolenpark

tereddingsteam met beperkte uitrusting snel

van het land. Maandenlang waren ongeveer

over grotere afstanden worden vervoerd.

150 technici van Nuon en onderaannemers

In 2012 oefenden de hoogteredders van de

op 36 locaties aan het werk op meer dan

veiligheidsregio’s Rotterdam-Rijnmond en

tachtig meter hoogte. Voor sitemanager

Utrecht al experimenteel met deze vorm van

Ruben Lindenburg van Nuon alle reden om

luchtvervoer en eind 2013 is de samenwer-

een goed doordacht veiligheidsplan voor het

king tussen de teams en de politie verder

park in aanbouw te maken. Maar ook in de

bestendigd.

beheerfase weegt veiligheid bijzonder zwaar voor monteurs met een functie ‘aan de top’.

Hans Nijkamp van Aboma: “Ons eigen reddingsteam kan niet alles afdekken.”

In oktober vorig jaar oefende het Utrechtse

Lindenburg: “Tijdens de bouwfase hebben

hoogtereddingsteam in het veilig ‘boarden’

we met de Veiligheidsregio Flevoland inten-

en ontschepen tijdens een tweedaags trai-

sief overlegd over onder andere aanrijroutes

ningsprogramma. Vanaf Schiphol werden

naar de turbines in geval van incidenten.

brandweereenheden. Daarom zijn de vier

enkele trainingsvluchten uitgevoerd om de

Via die lijn zijn we ook met het Utrechtse

hoogtereddingsteams beschikbaar voor het

teamleden te laten wennen aan deze voor

hoogtereddingsteam in contact gekomen.

hele land.”

hen niet alledaagse vorm van vervoer. Om

Goed dat er een dergelijk specialistenteam

praktische redenen (afstand tot helikop-

is dat kennis, kunde en uitrusting heeft

Luchtmobiel

terstandplaats Schiphol) zal primair het

om onze mensen uit benarde situaties te

Omdat redding per definitie een brand-

Utrechtse team ingezet worden in Noord- en

redden als zij in nood komen. Je zit hoog

weertaak is en andere hulpverleners, zoals

Oost-Nederland.

boven de grond, de ruimte in het turbine-

ambulancepersoneel, niet zijn uitgerust en

6

huis is krap, er zijn hete en draaiende delen

getraind om onder dergelijke gevaarlijke

Windbranche

en er is het risico van vallen of stoten. Wij

condities te werken, hebben de hoogtered-

Alle regionale meldkamers van de veilig-

kennen een strikt safetybeleid voor ieder-

ders ook een verzwaarde opleiding Eerste

heidsregio’s zijn geïnformeerd over hoe

een die op onze windparken werkt. Onder

Hulp gevolgd. Zo kunnen zij op hoogte ook

in voorkomende gevallen een beroep kan

de vlag van de Nederlandse Wind Energie

levensreddende hulp toepassen wanneer de

worden gedaan op een hoogtereddingsteam

Associatie, waarin de windenergieprodu-

afdaling naar de grond teveel tijd zou ver-

en wat zo’n team kan. Teamcoördinator

centen samenwerken, is een handboek voor

gen. Feit is dat een redding op hoogte een

John van Norden van de Veiligheidsregio

aannemers ontwikkeld. Daarin zijn ook alle

behoorlijk arbeidsintensief en tijdrovend

Utrecht signaleert dat er ook in de bedrijfs-

voorwaarden en maatregelen voor veilig

karwei is. Veiligheid boven alles, want mis-

matige hoogtebranche interesse is voor de

werken benoemd. De belangrijkste: goedge-

stappen of fouten met het materiaal kunnen

kennis en kunde van de hoogteredders.

keurde persoonlijke beschermingsmiddelen

de hoogteredders zich niet permitteren.

“Verschillende bedrijven waar werken op

en valbeveiliging en een verplichte jaar-

In de eigen regio kan het Utrechtse hoog-

hoogte corebusiness is, zoals kraanbedrijven

lijkse safetytraining, inclusief een cursus

tereddingsteam binnen een half uur na

en de windenergiesector, hebben inmiddels

zelfredding en het redden van een collega.

alarmering op de plaats incident zijn. De

contact met ons gezocht. Zij geven aan te

Wie niet aan die eisen voldoet, komt niet in

redders wonen en werken verspreid in de

willen weten wat wij voor hen kunnen bete-

onze turbines.”

regio en gaan met eigen vervoer naar de

kenen, als medewerkers tijdens hun werk op

Een denkbare noodsituatie is volgens

plek des onheils. Een chauffeur vertrekt

hoogte gewond of onwel raken of in nood

Lindenburg dat een monteur na een val in

ondertussen met de uitrukbus met materieel

komen en geen mogelijkheid hebben om

zijn harnas in de toren of buiten het turbi-

nehuis komt te hangen. “Dan is snelle red-

door zij bij onwelwording of een ongeluk

Aboma zelf een opleiding voor ‘bedrijfsred-

ding belangrijk, want als je te lang in een

niet direct kunnen rekenen op hulp van een

ders’. Zes inspecteurs kregen een gespecia-

dergelijke situatie hangt, kan de bloedsom-

collega. Hans Nijkamp, manager Techniek

liseerde training hoogteredding om indien

loop naar de benen worden afgekneld, met

van Aboma, juicht het bestaan van de hoog-

nodig een collega-inspecteur in nood naar

als mogelijk gevolg een hangtrauma, waarbij

tereddingsteams van de brandweer daarom

beneden te halen. “Met een dergelijk klein

de dood na twintig minuten kan intreden.

van harte toe.

team kunnen we niet alles afdekken”,

Als iemand zichzelf dan niet meer kan red-

vervolgt Hans Nijkamp. “Daarom waren

den, omdat hij gewond of buiten bewustzijn

Nijkamp: “Veiligheid is in onze bedrijfstak

wij verheugd te horen dat de brandweer

is, en ook zijn collega kan hem niet helpen,

corebusiness. Sinds 2009 zijn enkele ern-

op verschillende plaatsen in het land over

dan is het goed dat we een beroep kunnen

stige kraanongevallen gebeurd in binnen-

hoogtereddingsteams beschikt. Een lande-

doen op de hoogtereddingsspecialisten van

en buitenland, die bouwend Nederland aan

lijke dekking is voor ons belangrijk, omdat

de brandweer. In november en januari heb-

het denken hebben gezet. De incidenten

we door heel Nederland werken en dankzij

ben we met het Utrechtse hoogtereddings-

leidden onder meer tot het initiatief van de

de samenwerking tussen de hoogtereddings-

team geoefend op het prinses Alexiapark.

Kontaktgroep Materieel (KOMAT), een geza-

teams onderling en met de Luchtvaartpolitie

Ook met de andere hoogtereddingsteams

menlijk kennisplatform voor de bouw, om

is die dekking er nu. We hebben inmiddels

willen we samenwerking zoeken.”

een richtlijn voor de torenkraansector op

een eerste contact gehad met het Utrechtse

te stellen. Aboma heeft daarin een aantal

team en we willen samenwerking gaan

Kraaninspecties

hoofdstukken geschreven ten aanzien van

opbouwen met de diverse teams.” (RJ)

Ook kennis- en inspectiebedrijf Aboma,

veiligheid. Los van algemene veiligheids-

onder meer actief in keuring en inspectie

maatregelen en persoonlijke bescherming

binnen de kraanverhuursector, wil graag

wordt ook gesproken over handelen bij

zaken doen met de hoogtereddingsteams.

incidenten. De leden van de KOMAT werden

Het bedrijf telt 25 inspecteurs die jaarlijks

geconfronteerd met de vraag: ‘Wat kun-

gemiddeld duizend torenkranen keuren en

nen we, als een machinist of monteur op

inspecteren. Dat kan alleen als deze bouw-

grote hoogte in zijn kraan in moeilijkheden

machines op een bouwplaats operationeel

komt?’ De conclusie was dat er binnen de

zijn opgesteld. In tegenstelling tot de mon-

branche zelf weinig geregeld is voor derge-

teurs in de windenergiesector werken de

lijke noodsituaties.”

inspecteurs van Aboma individueel, waar-

Naar aanleiding van die bevindingen startte

Hoogteredders in actie.

NIBHV Veiligheid 56 2014

7

Falck Safety Services verzorgt windtraining

‘Working at Heights’ Veilig werken op hoogte is business voor de opleidings- en trainingsbranche. Er zijn verschillende aanbieders van trainingsproducten op het gebied van veiligheid en redding op hoogte.

De windsector schrijft een streng trainingsregime voor.

Trainingsite ‘Working at heights’ van Falck.

8

Falck Safety Services beschikt op het trai-

andere een dertig meter hoge turbinesimu-

ningscentrum op de Maasvlakte sinds april

lator en een indoor oefenruimte, waarin

vorig jaar over diverse windtrainingsfa-

delen van turbinetorens zijn nagebouwd.

ciliteiten, primair gericht op de offshore

Chris Almeida: “Veilig werken op hoogte

windindustrie. Een sector die groeit en dat

begint met veiligheidsbewustzijn. Wat we de

merken ze bij Falck Safety Services.

cursisten bijbrengen, is het waarom van het

“Sinds we de windtraining aanbieden,

strenge veiligheidsregime in de branche en

hebben al ruim tweehonderd cursisten de

inzicht in de risico’s die werknemers lopen

module Working at Heights gevolgd”, ver-

in hun bijzondere werksituatie. Risico’s

telt Chris Almeida, instructeur Offshore,

zoals brand of verwondingen door stoten of

Maritime & Wind. “Het zijn zowel werkne-

een val. Wat is dan je handelingsperspec-

mers die nieuw instromen in de branche,

tief? En wat zijn de mogelijkheden voor

als mensen die al jaren in de windener-

Eerste Hulpverlening? De ruimte is krap.

giesector werken en die een aanvullende

Het gaat allemaal minder eenvoudig dan in

training of herhalingscursus moeten volgen.

een fabriekshal met veel vrije ruimte. Verder

Falck Safety Services biedt deze cursus ook

is materiaalkennis van belang. Mensen moe-

aan op de trainingscentra in Duitsland,

ten zelf in staat zijn om hun veiligheids- en

Denemarken en Groot-Brittannië. De vraag

reddingsuitrusting op deugdelijkheid te

naar trainingen in veilig werken op hoogte

controleren en zij moeten de materialen op

stijgt in deze landen, omdat het aantal

tijd laten keuren.”

windmolenparken op de Noordzee in rap

Veel aandacht is er ook voor ontsnap-

tempo toeneemt. En veiligheid is in de off-

pingsmogelijkheden in geval van een nood-

shore windsector voorwaarde nummer één.”

situatie. Almeida: “Als het kan, vlucht je

De training ‘Working at Heights’ is onderdeel

uiteraard via de trap in de toren of met de

van een standaard basistraining, ontwikkeld

lift, die in een deel van de windmolens is

door de Global Wind Organisation (GWO).

ingebouwd. Maar kan dat niet, dan moet

De training bestaat uit vijf modules: een

je via het ontsnappingsluik naar buiten en

tweedaagse basistraining in veilig werken

afdalen via je reddingslijn. Deze praktijksi-

op hoogte, twee dagen eerstehulptraining,

mulaties van zelfredding en redding van een

een module ‘sea survival’ van anderhalve

collega trainen we ook op onze nieuwe trai-

dag en ‘fire awareness’ en ‘manual handling’,

ningslocatie. De GWO-standaard schrijft voor

die beide een halve dag in beslag nemen. De

dat in windturbines altijd in teamverband

GWO stelt strenge eisen aan de trainings-

wordt gewerkt. Juist omdat je dan in een

condities, zoals een volledig gecontroleerde

noodsituatie kunt rekenen op een getrainde

veilige oefenomgeving. Daarin heeft Falck

collega die je veilig naar beneden kan hel-

Safety Services geïnvesteerd met onder

pen.” (RJ)

De ambtenaren van de Gemeente Den Haag zijn werkzaam op ruim honderd verschillende locaties, variërend van Centra voor Jeugd en Gezin tot aan stadsdeelkantoren en zwembaden. Onlangs is in een aantal locaties de zogeheten ‘BHV-cyclus’ ingevoerd. Door jaarlijks vier contactmomenten te plannen verhoogt deze werkwijze de binding tussen BHV’ers en de organisatie. Het is de bedoeling dat de BHV-cyclus zal zorgdragen voor een betere communicatie en samenwerking tussen de diverse geledingen van de bedrijfshulpverleningsorganisatie. Daarnaast heeft het Intern Dienstencentrum, dat verantwoordelijk is voor de BHV-organisatie, ervoor gezorgd dat de ontruimingsprocedure op een duidelijke, uniforme manier verloopt.

‘Gele helm film’ geeft instructie over ontruiming

NIBHV op bezoek bij Gemeente Den Haag Redenen genoeg voor NIBHV-directeur, Koos Pulleman, om naar Den Haag te gaan om in het voor publieke toegankelijke Atrium van het Haagse stadhuis te praten over de ontwikkelingen binnen de BHVorganisatie van de Gemeente Den Haag.

Hij doet dat met Eldert Bakker van het Intern Dienstencentrum. Eldert Bakker is productgroepmanager Beveiliging en Veiligheid en tevens de verantwoordelijke man voor de bedrijfshulpverlening. Het gesprek vindt plaats in het café-restaurant dat gevestigd is in het Atrium. Het Atrium is het ontmoetingscentrum voor burgers en bezoekers van de stad. Behalve het afhandelen van reguliere burgerzaken worden er regelmatig culturele, educatieve, maatschappelijke en commerciële evenementen en tentoonstellingen georganiseerd.

NIBHV Veiligheid 56 2014

Het openbare Atrium in het stadhuis van Den Haag.

9

Koos Pulleman: “Welke consequenties heeft de open structuur van het Atrium voor veiligheid en bedrijfshulpverlening?”

Koos Pulleman: “Jullie hebben sinds kort een speciale ontruimingsprocedure. Hoe verloopt die?”

Eldert Bakker: “Het Atrium in het Stadhuis

bij een ontruiming wordt in het Stadhuis

wordt ook wel de ‘huiskamer’ van Den

vanuit de Centrale Meldkamer gedaan. Wij

Haag genoemd. Het gebouw is begin jaren

hebben de ontruimingstaak niet alleen

negentig gebouwd; het is qua beveiliging

toebedeeld aan de bedrijfshulpverlening. Er

en veiligheid een complex gebouw met veel

is een onderscheid tussen BHV’ers en ont-

verdiepingen, met onder meer een raad-

ruimers. Dat is vooral gedaan om er beter

zaal, een trouwzaal en een sportzaal. Op

voor te kunnen zorgen dat echt iedereen

de begane grond aan de zijkanten van het

het gebouw tijdig verlaat. De brandcompar-

Atrium zijn de loketten en de balies van

timenten vormen de begrenzingen van de

Burgerzaken en van de Sociale Dienst, het

verschillende te ontruimen secties in het

Haags Gemeentearchief en het expat-centre.

gebouw. Alleen al dit gebouw kent ruim 150

Daar bevinden zich tevens een café-

brandcompartimenten. Het aantal BHV’ers is

restaurant en enige winkels die door exter-

daarom bij een ontruiming niet toereikend.

ne partijen worden gerund. De diversiteit en

In ieder compartiment (sectie) hangt daar-

de omvang van het gebouw maken het extra

om een bakje met daaraan een gele helm

lastig om adequaat op te treden als er ont-

voor de ontruimer en daarin de instructie

ruimd moet worden.”

bij ontruiming (zie ook de bijgaande visuele

Eldert Bakker: “De algemene coördinatie

uitleg, red.). Er zijn hier dagelijks rond de 2500 mensen werkzaam. In principe is elke medewerker een ontruimer. Degene die het eerst bij de gele helm is aangekomen, zet deze op en gaat aan de slag. De BHV’ers beperken zich bij een ontruiming tot hun specifieke hulpverleningstaken. De Centrale Meldkamer dirigeert hen naar de plekken om de brandweer te gidsen of om Eerste Hulp te verlenen. De ontruimers zorgen voor de ontruiming van het gebouw. De (kantoor) medewerkers en bezoekers worden vanuit de twaalf etages en de parkeergarage onder het gebouw naar de trappenhuizen gedirigeerd.

Deze geven direct uitgang naar buiten. De verzamelplaats is op het Spuiplein. Zodra een sectie is ontruimd, meldt de ontruimer zich bij de Coördinator BHV. Die staat bij de centrale receptie in het Atrium en is te herkennen aan zijn blauwe helm.”

Koos Pulleman: “Een geslaagde ontruiming is sterk afhankelijk van de volledige medewerking van alle werknemers. Hoe is het daarmee gesteld?”

Eldert Bakker: “Ter verhoging van die medewerking hebben we een instructiefilm gemaakt met de ontruimingsprocedure. Deze film brengt de ontruimingshandelingen op simpele wijze stap voor stap in beeld aan de

10

niemand meer naar toe kan. De ontruiming

sporthal. De BHV treedt jaarlijks bij onge-

van hun eigen gedeelte moeten zij zelf ver-

veer 180 incidenten op, waarvan een derde

zorgen.”

plaatsvindt in het Stadhuis hier aan het Spui. In het Stadhuis is dagelijks een piket-

Koos Pulleman: “Jullie hebben ook een nouveauté op het gebied van de bedrijfshulpverlening: de ‘BHV-cyclus’.

Wat houdt dat in?”

ploeg actief. Die ploeg bestaat uit negen

Eldert Bakker: “De BHV-cyclus is in het

Daar krijgen ze hun portofoon, zodat met-

leven geroepen om meer contactmomenten

een bekend is wie en hoeveel mensen er

te hebben met onze BHV’ers in het stadhuis,

BHV-dienst hebben.”

BHV’ers die toegangsautorisatie hebben voor alle gedeelten in het gebouw. Zij melden zich ’s morgens bij de Centrale Meldkamer.

het stadskantoor en in de stadsdeelkanonderlinge samenwerking en de binding

Koos Pulleman: “Krijgen de BHV’ers een financiële tegemoetkoming?”

tussen de BHV-organisatie en de BHV’ers

Eldert Bakker: “Ja. Zij krijgen een jaar-

verhogen. In een periode van twaalf maan-

lijkse vergoeding die is vastgesteld door

den zijn er vier contactmomenten: 1. BHV

het College. Los daarvan zit het met het

algemeen overleg, 2. Les op locatie,

groepsgevoel wel goed. De BHV-cyclus

3. Ontruimingsoefening en 4. BHV evaluatie

draagt daaraan ook sterk bij. Verder werkt

overleg. Deze cyclus verzorgt ook de kennis-

de ondersteuning en belangstelling vanuit

making met nieuw aangestelde BHV’ers en

de Directie van het Intern Dienstencentrum

maakt hen wegwijs. Verder worden kennis

en het College positief. Bij een van de laat-

en ervaringen vaker met elkaar gedeeld en

ste ontruimingen stond de burgemeester als

hand van duidelijke symbolen en pictogram-

wordt de stand van zaken rondom procedu-

eerste buiten. Over goed voorbeeldgedrag

men. We zitten nu in de fase om ervoor te

res en hulpmaterialen doorgenomen.”

gesproken.”

enquête heeft uitgewezen dat er nog veel

Koos Pulleman: “Welke relevante informatie is er nog meer over ontruimen en mogelijk ook over de BHV-organisatie?”

Koos Pulleman: “Het Nieuwe Werken wint meer en meer terrein. Hoe is het bij de gemeente Den Haag gesteld met de flexibele werkplekken?”

winst te behalen valt. Veel mensen heb-

Eldert Bakker: “De huisvesting van de

Eldert Bakker: “Op onze kantooretages ver-

ben de instructiefilm niet bekeken, ook

gemeentelijke organisatie beslaat ruim hon-

schijnen meer en meer flexibele werkplek-

al kan iedere werknemer dat doen via ons

derd locaties. Onze afdeling verzorgt ieder

ken. Mede daarom is de gele-helmen-

‘Intranet’. Het niet kennisnemen van de

jaar in circa 25 locaties de ontruimingsoe-

methode bij ontruimingen een uitkomst,

instructiefilm is onverstandig, want het

feningen. De gele-helmen-methodiek wordt

omdat hij universeel werkt. Alle medewer-

gaat om ieders veiligheid. Bovendien helpt

nu standaard gebruikt in 18 gemeentelijke

kers en alle secties worden er immers mee

de herkenbare informatie in de instructie-

panden: het Stadhuis, het stadskantoor, de

bereikt. Het principe is overal hetzelfde.”

film eraan mee om de jaarlijkse, volledige

zes stadsdeelkantoren en tien Centra voor

ontruimingsoefening te verbeteren. In

Jeugd en Gezin. Er zijn ca. 350 opgeleide

wezen moet iedere aanwezige werknemer

BHV’ers. Het college heeft de opleidingsei-

direct kunnen optreden als ontruimer. Hij

sen van onze hulpverleners vastgesteld con-

moet dus in geval van een ontruiming met-

form de eisen van NIBHV en Oranje Kruis.

Koos Pulleman: “Tot slot. Er werken hier ongetwijfeld mensen die verminderd of niet zelfredzaam zijn.

Wordt daar rekening mee gehouden?”

een de gele helm opzetten en handelend

Tot nu toe melden zich altijd voldoende

Eldert Bakker: “Daar zijn aparte afspraken

optreden.”

vrijwilligers aan om BHV’er te worden. Op

over. Deze collega’s worden door de BHV

basis van de risico-inventarisatie wordt

met behulp van escapechairs naar beneden

Koos Pulleman: “Worden het caférestaurant en de winkels ook betrokken bij een ontruiming?”

per locatie exact ingevuld hoeveel BHV’ers

geholpen óf ze melden zich zelf bij één

er nodig zijn en wat ze ter ondersteuning

van de twee brandweerliften, waarna ze

nodig hebben. We gaan daarbij uit van

vervolgens door de BHV, aangestuurd door

Eldert Bakker: “Ze vallen niet onder onze

het wettelijke “maatwerk”principe. Iedere

de Meldkamer en in nauw overleg met de

verantwoordelijkheid, maar er zijn wel

gemeentelijke locatie vereist een aanpak op

brandweer, naar beneden worden gebracht.”

duidelijke afspraken. Zij sluiten de aan

maat. Een kantoorgebouw vraagt een ander

(JK)

het Atrium grenzende deuren, zodat daar

BHV-optreden dan een zwembad of een

toren. Deze contactmomenten moeten de

Eldert Bakker (l) en Koos Pulleman.

zorgen dat alle gemeentelijke werknemers de instructiefilm daadwerkelijk bekijken zodat iedereen adequaat kan meewerken aan een ontruiming. Een onlangs gehouden

NIBHV Veiligheid 56 2014

11

…vermoedelijk veroorzaakt door kortsluiting…

Elektriciteit als oorzaak van brand

November 2013, brand bij een wokrestaurant in Musselkanaal (Gr), begonnen in de bovenwoning. Ook hier is de exacte oorzaak onbekend gebleven. Kortsluiting?

Uit tellingen van de Brandweeracademie van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) blijkt dat in het kalenderjaar 2013 53 personen om het leven zijn gekomen door brand in een gebouw. Van dit aantal kwamen 45 personen om in een woning en zeven in een loods, bedrijfspand of windmolen. Het aantal van 53 branddoden wijkt niet af van het gemiddelde aantal doden door brand in gebouwen over de periode 2001-2012 (52). Het is wel een sterke stijging in vergelijking met de periode 2009-2012 (43).

Het Centaal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldt aanvullend dat veruit de belangrijkste oorzaak van binnenbranden (45 procent) een defect aan apparatuur is of het verkeerde gebruik ervan.

12

In nieuwsberichten valt nogal eens te lezen

hoeveelheid zuurstof in de lucht eromheen

dat een brand te wijten zou zijn geweest

bevindt. Een bijkomend risico is dat zich

aan kortsluiting. ‘Kortsluiting’ wordt dan

daarbij een dikke zwarte en giftige rook

gebruikt als verzamelbegrip voor elk denk-

kan vormen. Omdat bij moderne installaties

baar elektrisch fenomeen. Deze term doet

ook de omhullende buis en de zogeheten

bij elektrotechnici de tenen krullen, vooral

‘lasdozen’ van PVC gemaakt zijn, kan een

als die wordt gebezigd door leken.

smeulende inhoud ook de buitenzijde ont-

Elektrische stroom heeft iets magisch: je

steken, plus vervolgens de nabije omgeving.

ziet het niet, maar het is er wel. Door gelei-

Gevolg… brand!

dende materialen kunnen geladen deeltjes bewegen (stroom). Ze kunnen zich ergens

Zekeringen

ophopen, maar ergens anders juist een

Een installatiedraad zal niet snel zo warm

tekort creëren (spanning). Het proces zorgt

worden dat de omgeving smelt of ontbrandt,

voor een uiterst nuttig inzetbare energie-

mits die minstens van de voorgeschreven

bron. Een energiebron die echter (te) vaak

diameter is. Als de stroomsterkte te groot

wordt gezien als veroorzaker van brand.

wordt, bijvoorbeeld door een te groot aantal verbruikers, zal er een zekering in de groe-

Stroomsterkte en weerstand

penkast doorsmelten.

Stroomsterkte wordt uitgedrukt in ampère

Een zekering of smeltpatroon (‘stop’ in

(A). Hoe hoger de stroom, hoe meer warmte

lekentaal) bestaat uit een kort dun draadje

er ontwikkeld zal worden in de geleider

in een onbrandbare behuizing, dat door-

waardoor die stroom loopt. Behalve van de

smelt bij overschrijding van een bepaalde

stroomsterkte is de warmteontwikkeling ook

stroomsterkte, bijvoorbeeld 16 ampère.

afhankelijk van de weerstand. Hoe dunner

Datzelfde gebeurt bij kortsluiting.

een kabel, hoe hoger de weerstand. Te veel

Kortsluiting is het ongewenste verschijnsel

stroom door een dun kabeltje, kan de boel zelfs doen smelten. Denk aan een camping met een serie caravans, die zijn aangesloten op hetzelfde verlengsnoer. Aan een grote stroomverbruiker, zoals een wasmachine, zit daarom een dik netsnoer met zware koperen geleiders. Bij een scheerapparaat is een dun krulsnoertje al afdoende. Een dergelijk krulsnoer aan de wasmachine zou al snel slap gaan hangen vanwege de warmte die het ontwikkelt.

Warmte en zelfontbranding Als koperen geleiders met elkaar in contact komen ontstaat er kortsluiting. Om dat te

Thermografische opname (met warmtebeeldcamera) van een groepenkast. De tweede zekering in de bovenste rij wordt te warm, hetgeen leidt tot het advies om de gebruikers beter te verdelen over de beschikbare groepen.

voorkomen zijn ze voorzien van een laagje isolatiemateriaal. Dat zorgt er tevens voor dat ze veilig aan te raken zijn. Het meest gebruikte isolatiemateriaal in huisinstallaties is polyvinylchloride. Dat is soepel en goedkoop plastic dat prima isoleert, maar helaas wel brandbaar is. Bij slecht contact kunnen de geleiders dusdanig heet worden, dat zelfontbranding optreedt. Het ontbrandt bij een temperatuur van ongeveer 470 graden Celsius, mits er zich een normale

Idem van een klemmenstrook. De blauwe nuldraad (4e van rechts) maakt slecht contact en is al zwartgeblakerd.

NIBHV Veiligheid 56 2014

13

Cijfers branden in gebouwen in 2013

laties vormen een reële bedreiging van de veiligheid. Daar kan de stroom groter

53 dodelijke slachtoffers in totaal

worden dan de bedrading veilig toelaat.

Bijvoorbeeld bij het in wietplantages illegaal

10 dodelijke slachtoffers meer dan in 2012

aftakken van elektriciteit vóór de meter.

13 ouderen onder branddoden

Slechte contacten Als kortsluiting geen waarschijnlijke bran-

45 dodelijke slachtoffers in woningen

doorzaak is, is de vraag waar het dan wel mis gaat. Een van de risico’s is het zeer

6.000 woningbranden = 16 per dag

plaatselijk opwarmen van contacten: ‘losjes’ aaneengeklemde of geschroefde verbindin-

circa 600 gewonden

gen tussen draden onderling, ondeugdelijke schakelaars, wandcontactdozen, verlengwaarbij twee geleiders (draden) met ver-

snoeren en verdeeldozen.

schillende spanning direct met elkaar in

Weerstand in een circuit ontwikkelt warmte,

contact komen. Dat geeft heel even een

dus hoe groter de stroom en hoe ‘slechter’

piekstroom die vele malen hoger ligt dan

een contact, hoe meer warmte er ontstaat.

bedoeld, de weerstand is immers nihil. De

Een goed contact heeft een flink ‘contactop-

zekering redt de installatie. Er gebeurt

pervlak’ en een hoge contactdruk. Als een

niets, afgezien van een stevige vonk op de

netsteker ‘losjes’ in een wandcontactdoos

plaats van de kortsluiting. Natuurlijk is de

hangt, is er onvoldoende contactdruk.

vonk wel een mogelijke ontstekingsbron,

De contactpennen worden warm, als er

maar dan moeten zich zeer brandbare zaken

flinke stromen lopen. De steker van het

in de directe nabijheid van de vonk bevin-

scheerapparaat heeft door het geringe

den. Zekeringen beveiligen een installatie

stroomverbruik minder snel ‘last’ van een

tegen overstroom en tegen de gevolgen van

slecht klemmend contact dan die van het

een kortsluiting.

koffiezetapparaat, de ventilatorkachel of de

Tegenwoordig zijn het meestal geen smelt-

wasmachine.

zekeringen meer, maar elektromagnetisch

Verende stripjes die de pennen van een

bediende schakelaars die automatisch

steker omklemmen kunnen zo warm wor-

afschakelen bij te hoge stroomsterkten:

den dat ze uitgloeien en hun veerkracht

zekeringautomaten. Ongezekerde instal-

verliezen. Het effect versterkt zichzelf ook

Moderne insteekdop; zgn. ‘heldersteeklas’ die zicht biedt op de ingestoken draadeinden.

14

Alle apparaten voortdurend aan de lader houden is niet raadzaam.

nog: warm worden zorgt voor een toene-

in een betonnen wand leidt dat niet snel tot

mende elektrische weerstand en dus nog

brand, maar wel als die lasdoos zich tussen

meer warmteontwikkeling. Bovendien heeft

plafond en houten vloer bevindt of in de

warm metaal sneller de neiging te oxideren

buurt van een rieten dak. Als we weten dat

en de oxidelaag zorgt voor een nog slechter

bepaalde installatieonderdelen echt zwaar

contact.

worden belast, dan gebruiken we nog steeds draaidoppen. De huidige insteekdoppen van

Lasdoppen

de betere merken zijn betrouwbaar, als je

Elektriciens hebben zorg te dragen voor een

de draden er voldoende diep insteekt. Dit

deugdelijke installatie, inclusief een bedra-

is zeker goed te zien bij de transparante

ding volgens voorschrift, waarbij risico’s

‘heldersteeklassen’. Dat is meteen een tip

worden uitgesloten. Ze voeren de nodige

voor een doe-het-zelver: druk alle draden

controles uit voor oplevering, zowel ten

nog eens aan na een aanpassing, want die

behoeve van de aanrakingsveiligheid als van

kunnen zich loswerken als je de draden naar

de ‘warmteaspecten’.

buiten buigt en later weer terugdrukt.”

Belangrijke aandachtspunten zijn daarbij de

Frits Captijn, eigenaar van Captijn Elektrotechniek

kunnen zijn uitgevoerd op klemmenstro-

Kom je veel onverantwoord knutselwerk tegen?

ken (bijvoorbeeld in verdeelkasten), waar

Captijn: “Niet zozeer bij bedrijven, maar wel

schroefverbindingen zorgen voor goed con-

in woonhuizen. Mensen spijkeren een twee-

tact. In lasdozen worden de gestripte draad-

lingsnoer langs de plint, met de spijkertjes

einden stevig ineengedraaid en voorzien

tussen de aders door. Vervolgens sluiten

van een opgeschroefde lasdop. Die kerft

ze daar koffiezetapparaten, magnetrons

zich met een scherpe spiraal van vierkant

en andere grootverbruikers op aan. Dat is

draad in het koper en zorgt op die manier

vragen om moeilijkheden. Wasmachines en

voor een uitstekend contact. Daarbij wordt

wasdrogers worden soms via verdeeldoosjes

voornamelijk gebruik gemaakt van moderne

van vijf euro op dezelfde groep aangesloten.

verbindingen tussen draden onderling. Die

B.V. uit Overveen.

insteekdoppen, rechthoekige ‘blokjes’ waarin een aantal gestripte draden worden gestoken. Een scherp, verend mes bijt zich in de koperen draden.

Elektriciens hebben zorg te dragen voor een deugdelijke installatie, inclusief een bedrading volgens voorschrift, waarbij risico’s worden uitgesloten.

Slordig gebruik kan overgangsweerstanden veroorzaken. Een verbogen binnenwerk, na het uittrekken en weer opnieuw aanbrengen van draden, kan onvoldoende contact maken voor het veilig voeren van grotere stroomsterkten.

Frits Captijn van Captijn Elektrotechniek B.V. uit Overveen (www.captijn.nl) vertelt over het gebruik van lasdoppen in de praktijk: “Wij hebben niet voorop gelopen bij het gebruik van de insteekdoppen, ook al werken ze veel sneller dan de oude draaidoppen. Bij het op de markt komen van de eerste steeklasdoppen (ca. 25 jaar geleden, red.) kwamen storingen regelmatig voor.

Wij komen bij een storingsmelding nog met enige regelmaat steeklassen tegen waarvan de isolatie compleet gesmolten of zwartge-

Invoer van elektriciteitskabel in een oud woonhuis,

blakerd is. Dat ziet er dan uit als een bruin-

verwoest door een vlamboog in de kabelinvoermof,

zwart bloemkooltje. In een plastic lasdoos NIBHV Veiligheid 56 2014

vlak vóór de hoofdzekeringen. Oorzaak: vocht.

15

Risico kabelhaspel

meer een zekering of een kleine transforma-

Dat een opgerolde kabelhaspel warm wordt bij zware belasting heeft niets te maken

aan het net, doorgaans met een ‘zelfherstel-

met ‘zelfinductie’ of spoelwerking, ook al wordt dat soms beweerd. Zelfinductie is de

lende’ elektronische temperatuurbeveiliging.

mate waarin de groei van een stroom in een geleider vertraagd wordt door het erdoor

Als dat defect raakt, is de volle netstroom

opgebouwde magneetveld. Ten eerste loopt de stroom die door één van de geleiders

beschikbaar voor steekvlammen. Voel hoe

vloeit, door de andere (er direct naast liggende) geleider weer terug, waardoor ze

warm het wordt en zorg dat apparatuur die

elkaars magnetisch veld teniet doen. Dat betekent dat een haspel zich niet als spoel

warmte kwijt kan. Vergeet ook het plui-

zal gedragen, ook opgerold niet. Ten tweede zal een (veronderstelde) zelfinductie

zenfilter van de wasdroger niet regelmatig

niet voor warmteontwikkeling zorgen, maar voor een zekere ‘faseverschuiving’ van de

leeg te halen. Als de verwarmde lucht in de

wisselstroom ten opzichte van de spanning. Dat heeft niets te maken met brandri-

droger niet goed door kan stromen, loopt de

sico. De weerstand van de geleiders en de onmogelijkheid om warmte af te staan aan

temperatuur op en kan er iets vlam vatten.

de omgeving vormen wel de brandrisico’s. De eenvoudige gebruiksrichtlijn van een

Een rookmelder in de ruimte bij de wasdro-

kabelhaspel luidt: controleer

ger is dus prima.”

tor. Het is halfgeleidertechniek, rechtstreeks

de belastbaarheid en de aan de kabel geheel uit. Dat kan

Ooit zelf bij een brand betrokken geraakt?

een factor 3 schelen. Gebruik

Captijn: “Een bedrijf waar wij de installatie

bij voorkeur een haspel met

hadden uitgebreid, werd later getroffen door

ingebouwde thermische bevei-

brand. In de pers werd meteen geroepen

liging.

dat ‘de elektra de boosdoener was’. Ik kwam

te sluiten apparatuur en rol

net terug van vakantie. Ondanks dat alles Deze opgerolde kabelhaspel heeft een

onafhankelijk was gekeurd en ik zeker wist

thermische overbelastingsbeveiliging

dat we deugdelijk werk hadden geleverd, zat ik toch in de piepzak. Op je verzekeraar

(rood knopje in het midden).

hoef je in zo’n geval niet te rekenen en de In veel contactdozen uit het verre oosten

gevolgschade is zodanig, dat je wel kunt

zit te dun draad, met half aangeknepen

opdoeken bij een toegekende claim. Pas

verbindingen en soms een duidelijk onder-

toen bij gedegen onderzoek de werkelijke

bemeten schakelaartje erbij. Ik begrijp

oorzaak aan het licht kwam, kon ik opge-

niet dat het verkocht mag worden. Mensen

lucht ademhalen. Niet de elektrische instal-

melden zich doorgaans pas, als er iets gaat

latie, maar oplosmiddelen uit lijm zouden

stinken of knetteren, of als ze regelmatig

de oorzaak van de brand zijn geweest.”

naar de meterkast moeten lopen. Mijn zekeringautomaten in de meterkast. Als ze

Zijn er nog dingen die extra aandacht vragen?

warm worden is er iets loos, dan maken ze

Captijn: “Mensen lijken steeds meer geneigd

onvoldoende contact. Als een schakelaar

dingen zelf te doen. Zelfs de meterkast is

zachtjes knettert of drie keer omgezet moet

niet heilig meer. Of dat nu komt door de

worden voordat hij goed inschakelt, is het

economische situatie of door de ‘promotie’

tijd voor vervanging. Als je zelf een netste-

die bouwmarkten maken voor het zelfdoen

ker aan een wasmachine zet, let dan op of

weet ik niet, maar we signaleren het wel.

die geschikt is voor 16 ampère. De meeste

Zelfs forse PV-installaties (zonnepanelen,

stekers zijn voor maximaal 10 A.”

red.) worden zelf geïnstalleerd. Soms met

advies is: voel eens aan netstekers en aan

twijfelachtige contacten en omvormers. Die

16

Zijn er nog meer risico’s?

twee zijn de voornaamste brandoorzaken.

Captijn: “Er zijn veel apparaten die tegen-

Bovendien worden ze vaak gewoon ‘bij-

woordig ingeschakeld of op stand-by blijven

geprikt’ op de bestaande installatie en ze

staan. Mensen zijn daar onachtzaam mee.

leveren dan langdurig drie kilowatt terug.

Oplaadbare toestellen, zoals telefoons, laat

Je moet zeker weten dat de installatie dat

men soms dag en nacht aan de lader han-

aankan, anders heb je brand voor je het

gen. Moderne adaptertjes bevatten niet eens

weet.” [MC]

Column

Duty of care over de grens De internationalisering van onze

Of liever gezegd, begrijpt u waar

moet worden gehouden zijn:

kunnen zowel medisch als veilig-

maatschappij brengt nieuwe

u als werkgever naar toe wilt?

criminaliteit, verkeersveiligheid,

heid gerelateerd zijn. Zoals een

risico’s met zich mee. Vele

Duty of care is de allesomvat-

bouw- en brandveiligheid van

evacuatie van een medewerker

Nederlandse bedrijven doen suc-

tende definitie voor de verant-

hotels, gezond voedsel, schoon

uit een land waar ‘Civil Unrest’

cesvol zaken in het buitenland.

woordelijkheid van bedrijven

drinkwater, veiligheid van

heerst of een medewerker die

Dat internationale succes heeft

om de zorgplicht voor hun

huurvoertuigen en niet te ver-

een auto-ongeluk heeft gehad

echter een keerzijde. Een uitda-

werknemers zeer serieus te

geten ‘out of officehours enter-

en zwaar gewond in een buiten-

gende keerzijde, welteverstaan.

nemen: the (legal) responsibility

tainment’. Verder zijn fitheid,

lands ziekenhuis ligt. Net zoals

Zorgplicht en bedrijfshulpverle-

of an organisation to do every-

gezondheid en uitgerustheid

het in Nederland goed op orde

ning krijgen namelijk een geheel

thing ‘reasonably practical’ to

van medewerkers van cruciaal

moet zijn en feilloos moet wer-

nieuwe dimensie zodra medewer-

protect the health and safety

belang. Net als bewustzijn. Het

ken, is dat bij een incident met

kers van Nederlandse bedrijven

of employees. Wat betekent

is bijvoorbeeld niet verstandig

een medewerker in het buiten-

internationaal worden ingezet.

Duty of Care als we het heb-

is om na zeventien uur vliegen

land het geval.

Het wordt nog interessanter

ben over Business Travel Risk

plus het doorkruisen van diverse

En die eerder genoemde buiten-

als Nederlandse bedrijven met

Management? Het antwoord is:

tijdzones meteen in een huur-

landse werknemers maken het

vestigingen in het buitenland

zeer veel. Het betreft diverse

auto te stappen. Ook het aanvra-

nog wat gecompliceerder. Daarbij

buitenlandse werknemers gaan

verantwoordelijkheden op het

gen van een visum is niet zonder

gaan ook wetten van die landen

inzetten in dat vreemde land.

vlak van gezondheid (health/H),

risico. Transport van paspoorten

gelden, waardoor er bijvoor-

Begrijpt u, waar ik naar toe wil?

veiligheid (safety/S) en bevei-

van visumagencies zijn in veel

beeld ineens zaken moet wor-

liging (security/S). Voor die

gevallen slecht gecontroleerd

den gedaan met de FBI, omdat

bedrijven die daarbij ook

met alle securityrisico’s van

een Amerikaanse medewerker

‘corporate social responsibility’

dien. Vanwege de kans op ziek-

die koffieplantages in Brazilië

hoog in het vaandel hebben

tes die kunnen worden opgelo-

bezocht is ontvoerd. Uiteraard is

staan wellicht ook milieu

pen, mogen ook vaccinaties niet

de kans op een incident in het

(environment/E). Dit alles ook

ontbreken, evenals enig bewust-

buitenland klein. Maar wanneer

aangeduid met Business Travel

zijn over cultuur en gebruiken

het fout gaat, gaat het goed

HSSE.

op de plaats van bestemming.

fout. Taxiongelukken, vliegtuig-

Waar moet een veiligheidsfunc-

Denk er in dit verband aan dat

crashes, Deep Vein Trombosis,

tionaris belast met de veiligheid

de consumptie van alcohol in

hotelbranden en voedselver-

van zakenreizigers zoal aan den-

sommige landen strafbaar kan

giftiging… het zijn enkele

ken? Zoals bij veel activiteiten

zijn; een verblijf in de gevange-

voorbeelden van daadwerkelijke

is een goede voorbereiding het

nis is erg ongezond.

incidenten, sommige met dodelijke afloop. Op dat moment is

halve werk. Het begint met het maken van een goed reisplan,

Last but not least is er natuur-

de medewerker op zichzelf aan-

Jan Visser,

waarbij risicoafwegingen moeten

lijk nog de bedrijfshulpverle-

gewezen en volledig afhankelijk

Global HSSE specialist

worden gemaakt, gebaseerd op

ning, ofwel ‘Business Travel

van uw ‘Duty of Care. Bent u

Assurance & Travel bij

relevante risico-informatie over

Emergency Response’. Het is de

goed voorbereid en heeft u een

Shell International BV,

de bestemming. Onderwerpen

laatste optie, als er onverhoeds

‘Business Travel Policy’?

verantwoordelijk voor

waarmee onder andere rekening

toch iets misgaat. Oorzaken

Safe Travels.

veiligheid van het zakenreisprogramma van Shell.

NIBHV Veiligheid 56 2014

17

40.000 vierkante meter magazijnstellingen.

Jabil Venray mag zich sinds oktober vorig jaar het veiligste magazijn van Nederland noemen. Het elektronicaproductiebedrijf ontving de award van de logistieke brancheorganisatie BMWT, die de prijs jaarlijks uitreikt tijdens ‘De dag van het magazijn’. BMWT is de brancheorganisatie van importeurs en/of fabrikanten van Bouwmachines, Magazijninrichtingen, Wegenbouwmachines en Transportmaterieel.

EH&S-coördinator Bjorn Nyqvist en hoofd BHV Robert Mau-Asam.

18

Bedrijfshulpverlening is schakel in bedrijfscontinuïteit

Het veiligste magazijn van Nederland VEILIGHEID toog naar Venray om te kijken

waarin we als bedrijf verder willen verbe-

en te oefenen. En elke negen maanden hou-

wat ze bij Jabil zo goed hebben gedaan. Een

teren en professionaliseren. In 2012 lag de

den we een totale ontruimingsoefening om

kijkje achter de schermen van een bedrijf,

focus op milieuzorg. Dat heeft ons een lean

onze noodorganisatie te testen en iedereen

waar veiligheid en bedrijfshulpverlening tot

& green award opgeleverd. In 2013 waren

scherp te houden. Aan de functie van ploeg-

in de haarvaten zitten.

we toe aan een nieuwe uitdaging en was

leider BHV kennen we grote waarde toe. Als

veiligheid ons bedrijfsbrede vernieuwings-

het spannend wordt, heb je een ploeglei-

Jabil Venray is een van de productielocaties

project. En in 2014 richten we ons op het

der met kennis nodig, die de leiding kan

van Jabil, dat zijn hoofdvestiging heeft

thema gezondheid.”

nemen. Door deze aanpak hebben we als

in de Verenigde Staten. Het bedrijf is met

Veiligheid is bij Jabil verankerd in de haar-

bedrijf veiligheidswinst geboekt.”

zestig vestigingen en 175.000 werknemers

vaten van de organisatie. En veiligheid is

Nyqvist en Valckx durven de stelling aan

in 33 landen nummer drie in de wereld

méér dan alleen het onderhouden van een

dat Jabil Venray met de invulling van zijn

op het gebied van productie en logistieke

bedrijfshulpverleningsorganisatie, maar die

BHV-organisatie uitstijgt boven de norm van

dienstverlening in de elektronica-industrie.

BHV is wel een wezenlijk onderdeel van

het eigen moederbedrijf. En zeker boven de

In Venray, waar circa driehonderd mensen

het totale veiligheidsbeleid van de onder-

werken, worden in opdracht van HP laser-

neming. De afgelopen jaren is veel energie

printers geassembleerd. Vanuit het magazijn

gestoken in het op een hoger plan brengen

in de Noord-Limburgse gemeente worden

van de bedrijfshulpverlening, waarbij Jabil

de apparaten gedistribueerd in Europa, het

een goede partner vond in advies- en trai-

Midden-Oosten en Afrika. Met een vloer-

ningsbureau Realert.

oppervlak van 52.000 vierkante meter,

“Dit jaar hebben we de puntjes op de i

waarvan 40.000 voor de magazijnfunctie en

gezet”, stelt general manager Geert Valckx

een productieafdeling met acht productie-

vast. “Bedrijfshulpverlening is een cruciale

lijnen, is er sprake van een groot en com-

schakel in onze veiligheidsfilosofie. En niet

plex bedrijf. Een uitdaging voor het goed

voor niets, want behalve de Nederlandse

organiseren van de bedrijfsveiligheid op de

Arbo-wet stelt ook het Amerikaanse moe-

vierkante meter. Gelet op de toekenning

derbedrijf eisen op het gebied van veilig

van de award voor het veiligste magazijn is

werken, incidentopvolging en bedrijfs-

dat gelukt.

continuïteit. Als werkgever willen we de veiligheidszorg voor onze mensen op een

Geen windowdressing

hoog niveau organiseren. We willen niet

“2013 was voor ons het jaar van de

aan windowdressing doen, maar een stevige

veiligheid”, verklaart Bjorn Nyqvist,

interne hulpverleningsorganisatie neerzet-

Environmental, Health & Safety coördinator

ten die er echt toe doet. Dat hebben we de

van Jabil. “Ieder jaar kiezen we een thema

afgelopen jaren bereikt door veel te trainen

NIBHV Veiligheid 56 2014

Streng veiligheidsregime voor heftruckgebruik.

19

Hier werken we veilig!

het magazijndeel ligt. Daar verzamelen de

Bedrijfscontinuïteit

BHV’ers zich bij een ontruiming en dan wer-

In de veiligheidsfilosofie van Jabil is

ken ze vanuit het hart van het gebouw in

bedrijfshulpverlening meer dan een ‘veredel-

twee richtingen naar buiten. Dat ontruimt

de Eerste Hulporganisatie’. General manager

sneller en effectiever. Noodsituaties en

Geert Valckx ziet het als een onlosmakelijk

ontruimingen oefenen we, zowel op locatie

onderdeel van de bedrijfscontinuïteit. Niet

in het pand als in onze oefenruimte. Voor

alleen omdat de BHV’ers dankzij een goede

‘droog oefenen’ zonder daadwerkelijke ont-

opleiding en training een snelle en effec-

ruiming, maken we gebruik van table-top

tieve respons kunnen leveren bij incidenten,

oefeningen op een bedrijfsplattegrond. We

maar ook omdat zij met hun kennis het

kunnen dan allerlei scenario’s simuleren en

bedrijf door een ‘veiligheidsbril’ bekijken en

bespreken met elkaar hoe we een bepaalde

zo risicobronnen en mogelijke gevaren tijdig

minimale vereisten die de Arbo-wet aan een

situatie het best kunnen oplossen.”

helpen opsporen, vóórdat het mis gaat.

BHV-organisatie telt. Op driehonderd werk-

Volgens Mau-Asam speelt een robuuste

Valckx: “Een goede BHV-organisatie leidt

nemers beschikt Jabil over dertig opgeleide

BHV-organisatie ook een rol bij de jaarlijkse

tot risicoreductie. Dat vindt niet alleen

en getrainde BHV’ers. De organisatie heeft

certificering van het kwaliteitsbeleid bij

het management belangrijk vanwege de

ervoor gekozen vier ploegleiders op te leiden.

Jabil. Het bedrijf is gecertificeerd volgens

veiligheid van de werknemers, ook het

Zo is de beschikbaarheid van een getrainde

de ISO-normen 9001 (kwaliteit) en 14001

Amerikaanse moederbedrijf, opdrachtgever

ploegleider in alle ploegen van het bedrijf te

(milieumanagement). “Bij de jaarlijkse ver-

HP en de verzekeraar, FM Global, letten

allen tijde gewaarborgd.

lenging van de certificaten moeten we ook

daar scherp op. Zij stellen hoge eisen aan

aantonen wat we op BHV-gebied allemaal

businesscontinuity en toetsen jaarlijks of

Certificering

geregeld hebben en of de organisatie up-to-

wij ons inspannen om de voortgang van het

Robert Mau-Asam is sinds 2010 hoofd BHV

date is. De lat ligt dus hoog. Want een certi-

productieproces voldoende te waarborgen.

bij de onderneming. Hij vertelt wat er is

ficaat behalen is één ding, het te behouden

Die continuïteit bij een incident of crisis

gebeurd om de bedrijfshulpverlening naar

vereist continue investering in verbeterin-

hebben we goed geregeld. Zo hebben we

een hoger niveau te tillen: “We hebben een

gen, ook op BHV-gebied. We bouwen daarom

met twee zusterbedrijven in het buitenland

BHV-oefenruimte ingericht en de verzamel-

nog verder aan onze organisatie. Ook de

harde afspraken dat zij onze productie

plaats voor de BHV’ers verplaatst. Voorheen

bedrijfsbeveiliging speelt een rol in de BHV.

kunnen overnemen, mocht onze vestiging

hadden we twee opkomstplaatsen buiten

In de nachtelijke uren controleren de bevei-

als gevolg van een calamiteit tijdelijk niet

het gebouw. Bij een ontruiming was de

ligers of alle BHV-kasten, het AED-apparaat,

kunnen leveren. Maar wij blijven dat liever

praktijk dat de BHV’ers eerst naar buiten

de brandblusmiddelen en portofoons op

vóór door veiligheid continu te verweven in

gingen en daarna, voorzien van hesje en

orde zijn. De dienstdoende beveiligingsploeg

al onze bedrijfsprocessen. We hebben in het

communicatiemiddelen, weer terug naar

participeert bij een alarm ook in de respons-

bedrijf een strenge veiligheidscultuur en

binnen, om de ontruiming te leiden en te

fase. We gaan de medewerkers van de bevei-

we verwachten van alle medewerkers dat zij

controleren of iedereen het pand had verla-

liging nu ook een volledige BHV-opleiding

zich daaraan conformeren.”

ten. Nu hebben we één opkomstplaats die

geven, zodat ten tijde van een incident

strategisch tussen de productieafdeling en

iedereen dezelfde taal spreekt.”

Totaalplaatje Het gaat om het totaalplaatje, bevestigt Bjorn Nyqvist. Hij legt uit hoe veiligheid structureel is verweven met alle onderdelen van de organisatie. “Bij de bedrijfsinrichting en in de werkprocessen van productie en magazijn is veiligheid een sleutelwoord. Het is mensenwerk, dus veiligheid begint met een degelijke basistraining voor iedereen die bij ons komt werken. In die training zit veel kennis en informatie over veiligheid op de werkplek. Daarbij maakt het niet uit of het om een vaste medewerker met een langjarig dienstverband gaat of om een uit-

Table-top oefening in de BHV-ruimte.

20

Beb Nabben en Krank Kok van Realert:

zendkracht die maar een paar dagen komt

“Het totaalplaatje bij Jabil klopt.”

werken. Iedereen krijgt dezelfde standaard

“Een goede BHV-organisatie leidt tot risicoreductie.”

ten. Dat is goud waard voor een bedrijf.

Kennisdeling

Voorkomen is tenslotte beter dan genezen.

Jabil wil de opgedane kennis en ervaring

Op onze beurt denken wij als bureau ook

graag delen met branchegenoten. Goed

mee met Jabil. Wij komen niet om een

voorbeeld doet goed volgen en van meer

paar uur training te geven en mensen met

veiligheid wordt de hele branche beter.

alleen een certificaat weg te sturen, wij

Bjorn Nyqvist blikt terug op het proces dat

basistraining. We maken mensen stap voor

kijken ook mee naar de bedrijfsinrichting

aan de toekenning van de veiligheidsprijs

stap wegwijs in het bedrijf, de bedrijfspro-

en risicobronnen. Desgewenst geven we daar

voorafging. “We hebben het niet allemaal

cessen, procedures en het veiligheidsregime.

ook adviezen over. Als BHV-opleider vind

zelf bedacht, toen we voor de vraag kwamen

Mensen die bijvoorbeeld als chauffeur op

ik het belangrijk om de ziel van het bedrijf

te staan hoe we onze veiligheidsorganisatie

een vorkheftruck aan de slag gaan, begin-

te leren kennen, zodat we het kennis- en

verder konden verbeteren. In 2012 won

nen met kleine voertuigen om ervaring op

trainingsaanbod optimaal op de behoeften

Philips de award ‘Veiligste magazijn’. Daar

te doen. Pas daarna komen ze op grotere

kunnen afstemmen.”

hebben we ons licht opgestoken, om te

heftrucks terecht. En er zijn strenge regels

Collega-instructeur Frank Kok vult aan:

zien wat wij van hun aanpak konden leren.

in het magazijn om incidenten te voorko-

“Jabil is een mooi bedrijf om voor te wer-

Vervolgens zijn we met ons verbeterpro-

men. Zoals de regel dat er nooit meer dan

ken. We zien veel enthousiasme in de BHV-

gramma aan de slag gegaan, waarna we ons

één heftruck tegelijk in één palletstelling

organisatie. Wij begeleiden en evalueren

door een collegiaal auditteam van Philips

aan het werk mag zijn. Dat reduceert het

praktijk- en ontruimingsoefeningen. Lessen

hebben laten beoordelen. Wat hebben we

risico van onderlinge botsingen of een bot-

en verbeterpunten die daaruit voortvloeien

goed gedaan, wat kan nog beter? Nu stel-

sing met een stellage.”

worden met enthousiasme opgevolgd door

len wij ons dienstbaar op naar de branche

Dat een botsing grote gevolgen kan heb-

de medewerkers. Het is voor ons als trai-

en we nodigen andere bedrijven uit om bij

ben, is Nyqvist bekend. In 2010 stortte een

ners heel mooi om dat proces te zien. Qua

ons te komen kijken. Die kennisdeling vind

dertien meter hoge stelling in, nadat er een

organisatie van de veiligheid is het hier

ik belangrijk voor het veiligheidsniveau in

heftruck tegenaan reed. Gelukkig vielen er

goed voor elkaar. Jabil heeft in mijn ogen

de logistieke branche. Het is altijd goed om

geen gewonden, maar de schade was groot

een voorbeeldfunctie voor veel bedrijven

je voordeel te doen met opgedane kennis

en het was voor het bedrijf reden om de

en heeft de prijs voor veiligste magazijn

en ervaring van anderen. Zo voorkom je

veiligheidsregels in het magazijn verder aan

terecht verdiend. Niet omdat ze één ding

bedrijfsblindheid en blijf je scherp.” (RJ)

te scherpen. Met hoge eisen voor heftruck-

goed doen, maar omdat het totale plaatje

chauffeurs, heldere gedragsregels in het

klopt.”

logistieke proces en ook fysieke beveiliging van de immense magazijnstellingen met anti-botsmarkeringen. Een ‘schone vloer policy’, veilige gemarkeerde looproutes, heldere vluchtwegaanduidingen en blusmiddelen, maken het ‘veiligste magazijn’ compleet. De boodschap aan de werknemers is duidelijk: ‘Als je hier wilt werken, werk je veilig’.

BHV-opleiders Het genoemde totaalplaatje van veiligheid maakt Jabil tot een bijzonder bedrijf vinden instructeurs Bep Nabben en Frank Kok van Realert. Realert verzorgt al vijf jaar de advisering en training op BHV-gebied voor het bedrijf.

Bep Nabben: “Het sterke van deze BHVorganisatie is dat het verder gaat dan respons bij incidenten. De bedrijfshulpverleners denken mee met veiligheidsvraagstukken binnen de onderneming in brede zin

Robert Mau-Asam toont een ontruimingsschema van het complex.

en signaleren ook risico’s en aandachtspunNIBHV Veiligheid 56 2014

21

Arbeidsveiligheid Vorig najaar bracht NIBHV-directeur, Koos Pulleman, een bezoek aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) voor een onderhoud met de directeur Gezond en Veilig Werken, mevrouw drs. E.E (Esther) de Kleuver (zie ook VEILIGHEID nummer 55). Zij wees er toen onder meer op, dat het belangrijk is om de arbeidsveiligheid van werknemers en hun omgeving zo goed mogelijk te waarborgen.

VACATURE

CNV Jongeren

zoekt:

WAT DOET EEN LIFEGUARD? Op elke werkvloer is het belangrijk dat iedereen weet hoe het werkt. Rondom veiligheid bijvoorbeeld, of hoe je met klanten omgaat. Als Lifeguard inspireer je je collega’s, laat je zien hoe het moet en ga je op zoek naar slimme oplossingen. Op je eigen vakantiebaan, maar ook bij andere werkgevers: • Je bezoekt de grote vakantiewerkgevers in Nederland en gaat samen met de vakantiewerkers aan de slag tijdens intensieve werkvloersessies • Op je eigen vakantiewerk en in je omgeving zoek je naar slimme oplossingen en veilige situaties – deze deel je via je eigen Lifeguard Facebook Page • Gedurende de hele periode post je regelmatig updates én beantwoord je vragen via Facebook • Na de zomer ga je ´back-to-school´ om voorlichting te geven Onze Lifeguards hoeven dus niet goed te kunnen zwemmen, maar een flinke dosis uithoudingsvermogen is wel belangrijk!

WAAROM IS DIT LEUK? Allereerst: je leert heel veel en je staat straks voor groepen je mannetje/vrouwtje. Goed voor op je c.v. dus! Je reist het land door en ontmoet leuke mensen en interessante werkgevers. Tenslotte ontvang je van ons een onkostenvergoeding en omdat social media een belangrijke manier is om andere jongeren te informeren, krijg je gedurende de gehele periode je kosten voor het gebruik van je smartphone vergoed.

WERKTIJDEN In overleg met je school/werkgever proberen we veel Lifeguardtaken onder werk of schooltijd te plannen: je informeert natuurlijk ook vooral je collega´s. Daarnaast ben je gedurende de zomer zo´n 5 dagen actief op pad én volg je de Bootcamp.

Het delen van kennis is daarbij noodzakelijk

Aanleiding voor het Actieplan Arbeids-

om het aantal arbeidsongevallen terug te

veiligheid was een stagnatie in de daling

dringen, om inzicht te krijgen in de kos-

van het aantal arbeidsongevallen sinds

ten van bedrijfsongevallen en om de beste

2005. Het plan liep van 2010 tot en met

preventieve maatregelen te kunnen nemen.

2012. Het moest zorgen voor een verhoging

Gebleken is dat een stappenplan sterk kan

van het veiligheidsbewustzijn en het bevor-

bijdragen aan het verbeteren van de veilig-

deren van veilig gedrag op het werk. Het

heid op de werkvloer.cDe directeur Gezond

leggen van nadruk op veiligheidsgedrag en

en Veilig Werken maakte verder duidelijk

-cultuur was een logisch vervolg op de ont-

dat SZW goede initiatieven stimuleert en

wikkeling van het Arbo-beleid. Dat richtte

ondersteuning biedt bij het uitdragen ervan

zich voorheen op regels voor de techniek

naar andere bedrijven en instellingen. Als

(veiligere machines) en voor de arbeidsor-

één van de voorbeelden noemde zij het

ganisatie (RI&E, betere werkinstructies en

project ’Lifeguards’ van CNV Jongeren. Dat

-procedures). De menselijke factor is echter

project is gesubsidieerd via het Actieplan

net zo bepalend voor arbeidsveiligheid als

Arbeidsveiligheid, een initiatief van de

techniek en organisatie. Vandaar dat de

beleidsdirectie Gezond en Veilig Werken.

focus bij het actieplan kwam te liggen op zowel veilig gedrag als een veilige cultuur.

Actieplan

Omdat toonaangevende sectoren als trans-

Het inmiddels afgeronde Actieplan Arbeids-

port en logistiek, bouw, horeca, metaal-

veiligheid heeft voor diverse regelingen

elektro en landbouw een hoog risico op

Onze Lifeguards zijn jongeren met inzet, toewijding, humor en pit en actief op social media. Je hoeft dus geen gespierde torso te hebben om aan de slag tegaan.

gezorgd om bedrijven te faciliteren met

arbeidsongevallen hebben, lag daar het

Als je je aanmeldt, gaan we eerst even om tafel. We willen graag weten wie je bent, waar je goed in bent, en waarom jij denkt dat je een uitstekende Lifeguard kunt zijn. Daarna gaan we met de hele groep (12 Lifeguards in totaal) los: bootcamp! Deze duurt 3 dagen, lekker aan het strand, maar het is wel een serieuze training. Je leert wat veilig en gezond werken is, wat onveilige situaties zijn, en vooral: wat je eraan kunt doen om andere jongeren op de werkvloer verder te helpen. Dus niet alleen wat wel of niet mag, maar vooral ook hoe je erover met elkaar en met je baas in gesprek kunt gaan.

advies over hoe de veiligheidscultuur kan

accent van het Actieplan Arbeidsveiligheid.

worden verbeterd. Verder zijn er veel instru-

Per sector is gekeken naar de grootste

menten, campagnes en aanpakken ontstaan

fysieke arbeidsrisico’s, zoals aanrijdingen,

MELD JE AAN!

waarmee bedrijven en instellingen de veilig-

vallen van hoogte en werken met machines.

heidscultuur en het werknemersgedrag op

Gefocust werd op de risicogroepen binnen

de werkplek positief kunnen beïnvloeden.

genoemde sectoren: jongere en oudere werk-

Deze ‘oogst’ is nog altijd actueel en bruik-

nemers, flexwerkers, laaggeschoolden en

baar om de arbeidsveiligheid te verhogen en

anderstaligen.

SCHUILT ER EEN LIFEGUARD IN JOU?

WIL JIJ DEZE ZOMER ECHT IETS ANDERS DOEN EN JE INZETTEN VOOR JE COLLEGA´S EN DE MAATSCHAPPIJ? MELD JE DAN ZO SNEL MOGELIJK AAN. AANMELDEN EN VRAGEN STELLEN KAN BIJ MILOT VAN DOESBURG VIA 030 751 1850 OF M.VANDOESBURG@CNVJONGEREN.NL

om te delen met andere bedrijven.

22

In de loop van de campagne hebben ook

De Inspectie SZW let sinds 2013 bij haar

veiligheidscultuur te verbeteren. Jongeren

andere sectoren interesse getoond in de

inspectieprojecten niet voor niets scherper

worden aangemoedigd om Lifeguard te

mogelijkheden om instrumenten te ont-

op ‘werknemersgedrag en veiligheidscultuur’.

worden, meestal in samenwerking met

wikkelen in het kader van de verbetering

De brochure Actieplan Arbeidsveiligheid

het (stage)bedrijf. De Lifeguards zijn dus

van de veiligheidscultuur. Een standaard,

zal er zeker aan bijdragen het veiligheids-

werkzaam bij de deelnemende bedrijven.

breed inzetbare aanpak bleek niet mogelijk,

bewustzijn op de Nederlandse werkvloer te

Jongeren die meedoen, krijgen een trai-

omdat iedere sector een eigen cultuur kent

verhogen. De hoop van SZW is dat bedrijven

ning tot Lifeguard tijdens een tweedaagse

op het gebied van arbeidsveiligheid. Het

zelf verder gaan werken aan de verbetering

bootcamp, gegeven door een trainer van

heeft er wel toe geleid dat er een veelheid

van de eigen veiligheidscultuur door kennis

CNV Jongeren en een cotrainer vanuit het

aan instrumenten is ontwikkeld, waarmee

te nemen van deze brochure en zich erdoor

bedrijf.

veel bedrijven hun voordeel kunnen doen.

te laten inspireren.

De instrumenten zijn namelijk niet altijd

Tijdens de bootcamp wordt onder meer gelet

branchegebonden en veelal dus goed bruik-

De brochure is ook digitaal in te zien en/of

op:

baar voor anderen.

te downloaden via www.arboportaal.nl. Het

• Veilig en gezond werken, wat is dat

Arboportaal van SZW vormt een startpunt

eigenlijk?

Brochure

van informatie over arbeidsomstandigheden.

Sinds ruim een jaar is het de verant-

Het doel is om werkgevers, werknemers en

woordelijkheid van het bedrijfsleven om

preventiemedewerkers te informeren en

voortvarend aan de slag te gaan met de

door te verwijzen naar relevante bronnen

en weer op de werkvloer over veilig en

ontwikkelde middelen. Natuurlijk heeft

die meehelpen aan gezond en veilig werken,

gezond werken?

iedere sector zijn eigen aanpak nodig, maar

zoals het actieplan.

alle handige tips, instrumenten en ervarin-

• Wat is sociale weerbaarheid en hoe ga je hier mee aan de slag?

• Hoe stimuleer je communicatie over

• Hoe verloopt een werkvloersessie? Wat is jouw rol?

gen vormen een bron van inspiratie, ook

Lifeguards

voor andere branches . Ter aanmoediging

Een van de projecten die is opgenomen in

heeft het ministerie van SZW de brochure

de brochure Actieplan Arbeidsveiligheid

Actieplan Arbeidsveiligheid ontwikkeld. In

is ontwikkeld door CNV Jongeren en heet

CNV Jongeren biedt bedrijven hiermee de

deze brochure zijn alle soorten middelen en

Lifeguards.

gelegenheid om jonge werknemers actief te

initiatieven verzameld en worden ze kort en

Het Lifeguard-project organiseert jaarlijks

betrekken bij het eigen veiligheidsbeleid.

bondig gepresenteerd.

een vakantiewerkcampagne onder jongeren.

Voor meer uitleg:

Tachtig procent van de arbeidsongeval-

CNV Jongeren gaat binnen bedrijven aan de

lifeguardswerkenveilig.nl. (JK)

len is het gevolg van onveilig handelen.

slag om samen met jonge medewerkers de

NIBHV Veiligheid 56 2014

• Hoe kun je via social media een grotere groep bereiken met je Lifeguards verhaal?

23

Worteling veiligheidscultuur is essentieel voor bedrijven

NIBHV-congres ‘Veiligheid en bedrijfshulpverlening’ Eind november 2013 organiseerde het

Het landelijke NIBHV-congres ‘Veiligheid en bedrijfshulpverlening’ wordt geopend door Koos Pulleman, directeur van het NIBHV.

NIBHV in congrescentrum De Reehorst in

Hij dankt de bijna driehonderd aanwezigen voor hun belangstelling.

Hij onderstreept nog eens het belang dat binnen een bedrijf mensen

Ede het dertiende, landelijke NIBHV-congres

aanwezig zijn die tijdens een incident snel en adequaat kunnen handelen. Goed opgeleide BHV’ers zijn van levensbelang voor instellin-

‘Veiligheid en bedrijfshulpverlening’. Bezoekers

gen, organisaties en bedrijven. Verder benadrukt Koos Pulleman dat BHV’ers hun aangeleerde vaardigheden dienen te onderhouden door

werden via vier plenaire lezingen, acht

te oefenen, te oefenen en nog eens te oefenen. Vervolgens loodst dagvoorzitter Rob Janssen de zaal door de vier lezingen en gidst hij

workshops en vele branchegerichte informatie-

de aanwezigen vakkundig naar de diverse workshops over BHV en veiligheid.

en demonstratiestands op de hoogte gesteld van de laatste ontwikkelingen op het gebied van BHV en veiligheid.

Directeur NIBHV Koos Pulleman en dagvoorzitter Rob Janssen.

24

Goed voorbeeld doet goed volgen Joy Oh is werkzaam bij de Directie Gezond en Veilig Werken van het

tuur, waarin het met elkaar bespreken van veilige en gezonde werk-

ministerie van SZW. Zijn lezing is getiteld ‘Veilig en gezond werken:

omstandigheden is ingeslepen, moet overal de gewoonste zaak van

cultuur als sleutel voor verbetering’. Het motto van zijn lezing, ‘Goed

de wereld zijn. Het is een essentiële factor voor een succesvol vei-

voorbeeld doet goed volgen’, geeft meteen de rode draad aan die in

ligheidsbeleid, waarbij zo weinig mogelijk werknemers uitvallen. Joy

de volgende drie presentaties ook aanwezig is. Een veiligheidscul-

Oh merkt op dat het ministerie van SZW het gedrag en de cultuur op de werkvloer constant positief probeert te beïnvloeden. Bijvoorbeeld via het Actieplan Arbeidsveiligheid. Daarmee zijn 20.000 bedrijven bereikt, met veertien procent minder ongevallen tot gevolg. Ook ondersteunt het ministerie van SZW de uitgave van het digitale boekje: ‘Goede BHV-praktijken, zo organiseer je interne noodhulp’.

Daarin staan rond de vijftig manieren waarop organisaties uit negen branches hun bedrijfshulpverlening en de noodhulp op orde hebben (gekregen). Meer informatie over het Actieplan Arbeidsveiligheid en over de Goede BHV-praktijken staat elders in dit nummer van VEILIGHEID. Tot besluit van zijn lezing toont Joy Oh een foto van een bedrijfsuithangbord met daarop de illustratieve tekst: ‘Safety… not because I have to, but because I want to.

Joy Oh: “Een goede veiligheidscultuur stimuleert veilige en gezonde werkomstandigheden.”

NIBHV Veiligheid 56 2014

25

Veiligheidscultuur luchtvaart is voorbeeld De volgende spreker is Benno Baksteen van Dutch Expert Group Aviation Safety.

Zijn presentatie heeft als kop ‘Regels als Richtlijn: het hart van High-Reliability’. Hij maakt de aanwezigen duidelijk dat de veiligheidscultuur in de luchtvaart kan zorgen voor een veiliger werkklimaat in een breder perspectief. De luchtvaart is veilig geworden door te focussen op de handelingspraktijk en in het bijzonder door te leren van dingen die mis gaan.

Net als Joy Oh wijst Benno Baksteen erop, dat er in bedrijven een direct verband bestaat tussen veiligheidsgedrag en veiligheidscultuur. Daarbij zijn drie fundamentele inzichten belangrijk: 1. Regels zijn gereedschap 2. Veiligheid is deel van een geheel 3. Weerbaarheid is onmisbaar.

Deze inzichten hebben een groot aandeel in het verhogen van de veiligheidscultuur, waardoor verder gebouwd wordt aan een veilig en

Benno Baksteen: “De luchtvaart is veilig geworden door te focussen op de handelingspraktijk en door te leren van dingen die mis gaan.”

gezond werkklimaat.

Burger Hulp Verlening Anneliek van Maarseveen is Adviseur Veiligheid van Carante Groep (zie ook de column in VEILIGHEID nummer 55).

In haar voordracht ‘Burger Hulp Verlening als nieuwe standaard’ neemt zij een voorschot op de door het kabinet gewenst participatiemaatschappij en de marktwerking in de zorg. Het fenomeen Burger Hulp Verlening is volgens Van Maarseveen hét middel om ook kwetsbare burgers bij te staan, zeker als die vanwege de nieuwe inzichten langer thuis moeten verblijven. Via drie stellingen betrekt zij de aanwezigen in de zaal interactief bij haar presentatie.

Gediscussieerd wordt over de prikkelend bedoelde stellingen: ‘Over tien jaar is de hele buurt BHV’er voor de hele buurt’, ‘Als kwetsbare burger moet je voor je eigen veiligheid zorgen’ en ‘Omdat je niet in onze zorginstelling woont, zijn wij niet verantwoordelijk voor je!’.

De vraag of de maatschappij daadwerkelijk klaar is voor de participatiemaatschappij blijft enigszins in de lucht hangen. De levendige discussie via vragen en opmerkingen vanuit de zaal maakt echter

Anneliek van Maarseveen: “Burger Hulp Verlening kan kwetsbare burgers goed van pas komen.”

wel duidelijk dat Burger Hulp Verlening niet meteen hoeft te worden afgeserveerd. Velen vinden dat de overheid een organiserende rol zou moeten (gaan) spelen. Ook bij dit onderwerp is het volgens Anneliek van Maarseveen van belang dat het zo snel mogelijk breed wordt opgenomen in de veiligheidscultuur.

26

Basis voor brandveiligheid De laatste inleider, Louis Witloks, is brandpreventiedeskundige bij het Instituut Fysieke Veiligheid.

Hij vertelt over de nieuwe publicatie ‘Basis voor brandveiligheid’.

Hierin wordt een onderbouwing gegeven voor de brandbeveiliging in gebouwen. In VEILIGHEID nummer 55 is deze publicatie al uitgebreid aan de orde gesteld. Louis Witloks maakt nog eens duidelijk dat bij brand twee factoren van belang zijn: het gebouw en de mens. De factor mens blijft altijd een onzekere factor, omdat daarvoor nu eenmaal geen regelgeving bestaat. Verder wees hij op het substantiële verschil in regelgeving tussen bestaande gebouwen met regelgeving uit 1910 en nieuwbouw met regels uit 2013.

Voor wat betreft de bedrijfshulpverlening maakt Witloks duidelijk, dat deze bijdraagt aan de beheersing van veiligheidsrisico’s. Het beleid en de organisatie van de BHV vloeien voort uit de risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E). De RI&E vormt immers de basis voor de preventie en bestrijding van risico’s in een gebouw. Om de gevolgen van een brand te minimaliseren, moet een BHV-plan opgesteld worden, waarbij rekening wordt gehouden met maatgevende factoren. Het gebouw, evenals de aanwezigen, maakt er onderdeel

Louis Witloks: “De factor mens blijft bij brand altijd de onzekere factor.”

van uit. Tot besluit van zijn presentatie wijst Louis Witloks erop, dat het NIBHV voornemens is om onderzoek te doen met als doel de uitvoeringspraktijk te gaan ondersteunen door middel van een zogeheten handreiking.

Workshops Gedurende de dag vinden er acht workshops plaats, waarvan de aanwezigen er twee kunnen bezoeken. Opvallend veel aandacht trekt de workshop ‘Sociale media en BHV’. Die maakt duidelijk dat sociale media in toenemende mate een rol spelen bij een incident. Met veel gewenste en ongewenste effecten en veiligheidsaspecten tot gevolg. Ook de workshop ‘De buurt als ondersteuning van de BHV’ mag zich verheugen in grote belangstelling. Verder maken veel aanwezigen gebruik van de primeur om het NIBHV VCA-beeldschermexamen af te leggen, waarbij de uitslag direct na het afleggen van het examen Basisveiligheid VCA bekend is. De geslaagden ontvangen direct een VCA-certificaat en een pasje.

Het NIBHV is erin geslaagd een zeer informatief congres te laten plaatsvinden. Niets staat de organisatie van het volgend landelijk NIBHV-congres ‘Veiligheid en bedrijfshulpverlening’ in de weg: donderdag 27 november 2014. (JK)

NIBHV Veiligheid 56 2014

27

Nieuws

Veel beroepsziekten bij ouderen

Prettige sfeer op werk belangrijk Vrijwel alle werknemers gaven in 2012 aan

Ook zelf de werktijden kunnen bepalen en de

een prettige sfeer op het werk belangrijk

reisafstand hebben voor vrouwen een hogere

te vinden. Driekwart vindt dat zelfs heel

prioriteit dan voor mannen. Bij de mogelijk-

belangrijk. Ook goede leidinggevenden, goede

heid om thuis te werken is er geen verschil

Bijna tweederde van de meldingen over

werkzekerheid, interessant werk en een goed

tussen mannen en vrouwen.

beroepsziekten in 2012 kwam van 45-plussers.

salaris vindt bijna iedereen belangrijk op het

Dit blijkt uit `Kerncijfers Beroepsziekten 2013’

werk. De mogelijkheid om thuis te werken

Over de meeste aspecten van het werk zijn

van het Coronel Instituut voor Arbeid en Ge-

wordt door het kleinste percentage werkne-

ruim acht op de tien werknemers (heel)

zondheid/ Nederlands Centrum voor Beroeps-

mers genoemd als belangrijk. Bij thuiswerken

tevreden. Het vaakst is men tevreden over

ziekten AMC.

is er een duidelijk verband met het onderwijs-

het hebben van gezond werk (93 procent) en

niveau: hoe hoger de werknemer is opgeleid,

de prettige sfeer op het werk (92 procent),

Het totale aantal meldingen in 2012 was met

hoe belangrijker men het vindt om te kunnen

terwijl de mogelijkheid om thuis te werken

266 beroepsziektemeldingen per 100.000

thuiswerken. Van de vrouwelijke werknemers

(72 procent) en het salaris (77 procent) het

werknemers lager dan in 2011 en gelijk aan

vindt 85 procent het belangrijk om in deeltijd

minst vaak gewaardeerd worden.

2010. Aandacht voor werkgerelateerde diag-

te kunnen werken. Datzelfde geldt voor

Bron: Nationale Enquête Arbeidsomstandig-

nostiek en bijbehorende preventie is en blijft

54 procent van de mannelijke werknemers.

heden 2012.

van belang voor duurzame participatie van werknemers, want beroepsziekten hebben aanzienlijke gevolgen voor participatie van werknemers. Uit het Peilstation Intensief Melden

Ziekteverzuim door werkstress

blijkt dat bij zestig procent sprake is van tijdelijke arbeidsongeschiktheid (ziektemelding)

Een derde van het ziekteverzuim in Neder-

Werkgelegenheid in een brief aan de Tweede

en bij vijf procent van blijvende (gedeelte-

land wordt veroorzaakt door werkgerelateerde

Kamer, waarin hij een plan voor de aanpak

lijke) arbeidsongeschiktheid. Werkgebonden

psychische klachten. Daarmee is zogenoemde

van PSA aankondigt.

psychische aandoeningen (96 per 100.000)

psychosociale arbeidsbelasting (PSA) de meest

vormen de meest voorkomende beroepsziekte,

voorkomende beroepsziekte in ons land. Dit

SZW gaat, samen met werkgevers en werkne-

vooral in het onderwijs. In ongeveer driekwart

soort klachten wordt vaak veroorzaakt door

mers, vier jaar lang extra aandacht besteden

van de gevallen was de diagnose overspan-

een verstoorde balans tussen werk en privé,

aan het voorkomen van uitval door psychi-

nenheid / burn-out. Net als bij depressie (vier

werkdruk, baanonzekerheid, of agressie en ge-

sche klachten. Er moet een maatschappelijke

procent) ligt de oorzaak vaak in problemen

weld op de werkvloer. Bij veel bedrijven is het

dialoog over het onderwerp op gang komen.

met de werkinhoud, werkhoeveelheid en pro-

onderwerp nog onvoldoende bespreekbaar. Dat

De Inspectie SZW gaat bij controles extra

blemen tussen mensen.

schrijft minister Asscher van Sociale Zaken en

aandacht besteden aan PSA.

De Kerncijfers zijn bedoeld voor organisaties op het terrein van beleid en preventie van beroepsziekten, zoals overheid, werkgevers- en werknemersorganisaties en instellingen voor arbodienstverlening en gezondheidszorg. Deze kerncijfers en de tweejaarlijkse uitgebreidere uitgave van`Beroepsziekten in Cijfers’ zijn bruikbaar bij de risico-inventarisatie en evaluatie en verzuimanalyses om vast te stellen welke nadelige gezondheidseffecten door werk kunnen worden voorkomen.

28

Nieuws

Controles passagiersschepen en open rondvaartboten

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft in de zomer van

Een certificaat van onderzoek geeft aan dat een schip voldoet aan

2013 thema-inspecties op basis van de Binnenvaartwet gedaan bij

de eisen in de Binnenvaartwet. Het niet voldoen aan deze eisen kan

passagiersschepen in de binnenvaart en open rondvaartboten van

direct gevolg hebben voor de veiligheid van de passagiers aan boord

ideële en educatieve instellingen.

van een open rondvaartboot. Aan boord van acht open rondvaartboten

Uit de controles blijkt dat de naleving van de regelgeving door hotel-

ontbrak de verplichte brandblusser of was deze uit de keuring.

schepen in orde is. De ILT heeft in samenwerking met Rijkswaterstaat

In de komende jaren besteedt de ILT tijdens de reguliere controles

in totaal 71 hotelschepen en passagiersschepen voor dagtochten

extra aandacht aan open rondvaartbedrijven.

geïnspecteerd. Een passagiersschip is een schip voor dagtochten of een hotelschip dat is gebouwd en ingericht voor het vervoer van meer dan twaalf passagiers. Deze schepen zijn gecontroleerd op de vereisten voor veiligheid, uitrusting en bemanning. De ILT meent dat de naleving met betrekking tot deze eisen aan boord van hotelschepen over het algemeen in orde is. Punt van aandacht voor hotelschepen zijn de

Rechtbank Maastricht dicht na poederbrief

eisen voor passagiers met een beperkte mobiliteit.

De naleving door schepen voor dagtochten is nog niet goed genoeg.

Bij de rechtbank in Maastricht is onlangs een poederbrief bezorgd.

Vooral aan de eisen met betrekking tot reddingsmiddelen- en boeien

De rechtbank meldde dat de standaardprocedures in werking zijn ge-

wordt niet altijd voldaan. In 2014 richt de ILT zich op de passagiers-

bracht. Dat betekent onder meer dat de hulpdiensten zijn ingeschakeld

schepen in de dagvaart en de zeilende passagiersschepen. Op deze

en dat de inhoud van de brief wordt onderzocht.

laatst genoemde schepen wordt de gasinstallatie extra gecontroleerd.

De naleving bij de ondernemingen met een ideëel of educatief karakter

De centrale hal beneden in de rechtbank is enige tijd afgesloten

is slechter dan bij de reguliere open rondvaartboten. De ILT vindt het

geweest. Medewerkers konden wel op hun kantoor werken. Bezoekers

zorgelijk dat op drie van de 25 gecontroleerde open rondvaartboten

moesten buiten wachten tot het sein veilig werd gegeven. Na korte

geen schipper met vaarbewijs aanwezig is. Ook hadden zes van de

tijd kon iedereen weer naar binnen. De zittingen hebben ongeveer drie

25 rondvaartboten geen certificaat van onderzoek hadden.

kwartier vertraging opgelopen.

NIBHV Veiligheid 56 2014

29

Nieuws

Overstromingsrisico’s in beeld op risicokaart.nl De landelijke overstromingsrisico’s zijn vernieuwd op risicokaart.nl.

De vernieuwde overstromingsrisicokaarten moeten het bewustzijn bij mensen over de gevolgen van een overstroming verhogen. Op postcodeniveau is zichtbaar hoe hoog het water kan komen, hoe snel het water stroomt en hoeveel mensen en bedrijven mogelijk worden getroffen. Diverse overheden, waaronder het Rijk, de waterschappen en de veiligheidsregio’s in Nederland, willen de overstromingsrisico’s beter in beeld brengen voor zowel de inwoners als voor de organisaties die betrokken zijn bij de rampenbestrijding. Op de online risicokaart stonden al de overstromingsrisico’s als gevolg van het doorbreken van de dijken langs de grote rivieren, de zogeheten primaire waterkeringen. Nieuw is dat op de geactualiseerde kaarten ook de buitendijkse gebieden staan die kunnen overstromen en de gebieden die onder water lopen als de dijken en kaden langs de kleinere rivieren en beken in Nederland doorbreken. Nederland heeft als laag land, waar veel Europese rivieren samenkomen, belang bij Europese afspraken om overstromingen te voorkomen. Die afspraken zijn vastgelegd in de Richtlijn Overstromingsrisico’s (ROR). Beslissingen die bovenstrooms worden genomen hebben grote gevolgen voor de situatie benedenstrooms. De vernieuwde overstromingsrisicokaarten zijn het eerste resultaat van de Europese afspraken. De ROR verplicht Europese lidstaten informatie te verzamelen, (inter)nationaal overleg te voeren en plannen te maken voor nationaal en grensoverschrijdend beheer van overstromingsrisico’s.

30

BHV-cursus komt direct van pas

Woningen ontruimd om koolmonoxide

Drie verloskundigen uit Zevenbergen die terugkwa-

In Rotterdam-Zuid zijn negen woningen in een portiekflat ontruimd, omdat een te hoog

men van hun bedrijfshulpverleningscursus konden

koolmonoxidegehalte werd aangetroffen. Van de woningen in de Martinus Steijnstraat zijn

het geleerde direct in de praktijk brengen. Toen zij

31 bewoners met lichte klachten naar het ziekenhuis vervoerd, waar zij nader zijn on-

een ongeluk zagen gebeuren op de A58 bij Tilburg,

derzocht. Vijf van hen zijn ter observatie opgenomen. De problemen werden veroorzaakt

bedachten zij zich geen moment en schoten een ge-

door een cv-ketel in een ondergelegen café, dat eveneens is ontruimd. Gassen zijn in de

wonde bestuurster te hulp. Een inwoner van Bergen

portieken getrokken, waarop de brandweer metingen heeft verricht en besloten heeft tot

op Zoom vestigde zijn aandacht op de autoradio en

ontruiming. De bewoners werden eerst ter plaatse onderzocht door medisch personeel,

lette even niet op het verkeer let, waardoor hij te-

alvorens zij naar het ziekenhuis werden gebracht.

gen de achterzijde van de auto voor hem reed. Beide

Een slecht onderhouden cv-ketel en te weinig ventilatie kan groot gevaar opleveren:

auto’s raakten flink beschadigd; de bestuurster van

koolmonoxidevergiftiging. Daardoor kwamen tussen 2007 en 2011 gemiddeld elf mensen

de aangereden auto raakte gewond. De drie verlos-

per jaar te overlijden. De overheid en enkele branche- en belangenverenigingen zijn bezig

kundigen die het ongeluk zien gebeuren, stopten

het zogeheten CV-keur te ontwikkelen: een vrijwillige keuring van de cv-ketel waarbij

direct en verleenden Eerste Hulp aan het slachtoffer.

aandacht is voor duurzaamheid en comfort, maar ook voor veiligheid. Hiermee wordt

Nadat ambulancepersoneel deze zorg overnam werd

aangesloten bij een Europese richtlijn. Doel is dat het `keurmerk’ vanaf 1 januari 2015

zij naar het ziekenhuis in Tilburg gebracht.

volledig functioneert.

Nieuws

Patiëntveiligheidscultuur Nederlandse ziekenhuizen verbeterd De patiëntveiligheidscultuur in de Nederlandse ziekenhuizen is de

de helft van de medewerkers vindt de patiëntveiligheid op de eigen

afgelopen jaren op bijna alle terreinen verbeterd. Patiëntveiligheid

afdeling zeer goed of uitstekend en 47% vindt de patiëntveiligheid

is gebaat bij een open en lerende houding van zorgverleners. Sinds

acceptabel. Verplegend personeel is in het algemeen negatiever dan

een aantal jaren werken ziekenhuizen hier heel gericht aan. Dit werpt

medisch en overig personeel. Het `teamwork binnen afdelingen’ scoort

vruchten af, zo blijkt uit onderzoek.

het beste, gevolgd door `open communicatie’. De `samenwerking tussen afdelingen’, `meldingsfrequentie’ en `steun vanuit het management’

In 2008 is het VMS Veiligheidsprogramma opgezet om potentieel

worden als minst goed beoordeeld. Maar deze zijn tegelijk het meest

vermijdbare schade en sterfte in ziekenhuizen terug te dringen. Het

verbeterd ten opzichte van 2007.

veiligheidsmanagementsysteem (VMS) dat ziekenhuizen implementeren

Gemiddeld bevindt de patiëntveiligheidscultuur in de Nederlandse zie-

rust op vier pijlers: beleid, cultuur, risico-inventarisatie en continu

kenhuizen zich in de fase dat er veiligheidssystemen zijn om de risico’s

verbeteren. Cultuur is het overkoepelende element dat in stappen

te beheersen. De volgende stap is om meer en meer te anticiperen op

evolueert van een ontkennende cultuur naar een vooruitstrevende cul-

nieuwe risico’s voor patiënten.

tuur. Het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezond-

Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van de Compaz-vragenlijst

heidszorg) en EMGO+ VUmc onderzochten de stand van zaken in 2012

(Cultuuronderzoek Onder Medewerkers over Patiëntveiligheid in Zieken-

en keken of de patiëntveiligheidscultuur sinds 2007 is veranderd. Het

huizen). De vragenlijst is beantwoord door 10.384 medewerkers uit 57

onderzoek is gesubsidieerd door het ministerie van VWS. Ongeveer

ziekenhuizen.

Benodigde competenties veilig werken met patiënten De ziekenhuissector zet de volgende stap in het verbeteren van de patiëntveiligheid. Voor (toekomstige) zorgprofessionals zijn zes competenties voor veiliger werken ontwikkeld door de partners van het VMS Veiligheidsprogramma: V&VN, NFU, NVZ en OMS. Onlangs hebben de partners deze competenties formeel overgedragen aan de zorgopleidingen en de Nederlandse ziekenhuizen. De zes competenties voor zorgprofessionals zijn: bijdragen aan patiëntveiligheidscultuur, multidisciplinair samenwerken, patiëntveilig communiceren, risicobewust handelen, optimaliseren van menselijke- en omgevingsfactoren en actief omgaan met incidenten. De competenties zijn ontwikkeld vanuit de visie: `Iedereen die in de zorg werkt, moet leren risicobewust te zijn en patiëntveilig te denken en te handelen in de praktijk.

Zo wordt de kans op onbedoelde schade aan een patiënt zo klein mogelijk.’

De competenties staan op ikwerkveiligindezorg. nl. Op deze website zijn ook een animatiefilm, een lespakket en promotiematerialen te vinden.

NIBHV Veiligheid 56 2014

31

Nieuws

Malafide asbestsaneerder opgespoord Door gebruikmaking van informatie van het Landelijk Meldpunt Afval-

De eigenaar van de loods was bekend met het feit dat het om asbest-

stoffen door de Inspectie SZW is komen vast te staan dat een bedrijf

houdende golfbeplating ging. Hij moet een nieuw inventarisatierapport

ruim duizend kilo asbesthoudend materiaal illegaal heeft gesaneerd. Er

laten opstellen, een besmettingsonderzoek laten uitvoeren en het afval

is een boete van 29.400 euro tegen het bedrijf uit Friesland opgelegd.

rond de loods door een gecertificeerd saneringsbedrijf laten verwijde-

Inspecteurs van de Inspectie SZW troffen bij een opslagloods in Fries-

ren.

land beschadigde asbesthoudende wandplaten aan. Ook in de omgeving van de loods lagen restanten asbesthoudende platen. Enkele maanden eerder zijn door een aannemersbedrijf nieuwe asbestvrije wand- en dakplaten gemonteerd op de opslagloods. Na controle van informatie van het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen, is uit gegevens gebleken dat duizend kilo asbesthoudend afval is afgevoerd naar een stortplaats in Drachten. Aan de hand van deze stortgegevens kon de Inspectie een onderzoek instellen en het bedrijf dat de werkzaamheden had verricht achterhalen. De boete is onder meer gebaseerd op het feit dat door het bedrijf het asbesthoudend materiaal onbeschermd en ondeskundig is verwijderd en onverpakt is afgevoerd. Het bedrijf heeft daarnaast een waarschuwing ontvangen dat bij herhaling van eenzelfde of soortgelijke overtreding kan worden besloten om het bedrijf gedurende langere tijd stil te leggen.

Film over gevaar kankerverwekkende stoffen Werknemers in de installatie- en isolatiebranche lopen kans tijdens

hij kan doen om collega’s van Joost, die dagelijks in een omgeving

hun werk in aanraking te komen met gevaarlijke, kankerverwekkende

werken waar asbest kan vrijkomen, te beschermen. De film is te vinden

stoffen, zoals asbest en kwartsstof. Blootstelling hieraan is niet nodig,

op de site van de Inspectie SZW.

als zowel werkgever als werknemer alert zijn en adequate maatregelen nemen.

In opdracht van de Inspectie SZW is een korte film geproduceerd: JOOST. In deze film wordt het leven van monteur Joost gevolgd, die op een dag tijdens zijn werk ongemerkt schadelijke asbestvezels inademt.

PreventieCoach App mobiel beschikbaar

Joost heeft niet de juiste maatregelen genomen om hem voldoende te

32

beschermen. Terwijl Joost werkt, leeft en ouder wordt, volgt de kijker

Er is een nieuwe mobiele app beschikbaar voor veilig en gezond

de reis van de vezels door zijn longen. De vezels zetten zich vast in

werken: de PreventieCoach App. Met deze app hebben gebruikers

zijn borstvlies. Na tientallen jaren ontstaan rondom de asbestvezels

toegang tot allerlei tips, informatie en checklists op het gebied

kwaadaardige cellen. Tijdens de uitleg van dit proces zien we Joost

van preventie en het verbeteren van de arbeidsomstandighe-

genieten van zijn zoon, die opgroeit van peuter, puber, afgestudeerde

den. In de app is informatie over arbowetgeving, modules voor

jurist tot aanstaande vader. Ondertussen doen de asbestvezels in het

e-learning, coachingstips, stappenplannen, gedragscodes en

borstvlies hun sluipende werk. Joost sterft uiteindelijk aan mesotheli-

checklists over onderwerpen zoals de RI&E, veilig tillen, RSI,

oom, de meest voorkomende vorm van kanker als gevolg van het inade-

werkdruk en het Nieuwe Werken te vinden. De app is gratis te

men van asbest. Hij is één van de vierhonderd mensen die jaarlijks in

downloaden via www.arboportaal.nl. voor Android en iPhone/

Nederland aan mesothelioom overlijden.

iPad. Hij maakt deel uit van de Samen-Werk-Koffer die is sa-

De film maakt de gevolgen van blootstelling aan asbest op indringende

mengesteld ter afsluiting van de campagne ‘Samen sterk voor

wijze duidelijk en nodigt de kijker uit bij zichzelf te rade te gaan wat

preventie’.

Nieuws

Veiligheid in de bouw Vijftien grote partijen uit de bouw-, infra- en

De ondertekenaars committeren zich aan de

disatie, scholing en door te leren van elkaar.

installatietechniek hebben de governance

governance code en de nog op te stellen

Zij zullen actief en openbaar verantwoording

code `Veiligheid in de bouw’ getekend. Op-

uitvoeringsagenda. Zij doen dit door het

afleggen over hun veiligheidsinspanningen,

drachtgevers en opdrachtnemers werken sa-

verbeteren van de veiligheidscultuur en pres-

bijvoorbeeld in hun jaarverslaggeving of op

men om de veiligheidscultuur van hun eigen

taties, het versterken van de keten, standaar-

hun eigen websites.

organisatie te verbeteren en een voorbeeld te zijn voor de gehele sector.

De motivatie voor dit gezamenlijke initiatief zijn de cijfers over ongevallen in de sector, zowel bij werknemers als bij gebruikers van gebouwen en bouwwerken. Ongevallen gebeuren niet alleen tijdens het werk, maar ook na oplevering als gevolg van bijvoorbeeld constructiefouten. Volgens de Inspectie SZW van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn er in de periode van 2008 tot en met 2011 in de bouw 1464 ongevallen met werknemers geweest; daarbij vielen 49 doden. Jaarlijks komen op bouwterreinen gemiddeld vijf mensen om het leven; tientallen werknemers in de bouw houden blijvend letsel over aan een val van een ladder of steiger.

Blus olie- en vetbranden niet met blusdekens Uit steekproefsgewijs onderzoek van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) blijkt dat vier van de twaalf door hen onderzochte blusdekens vlam vatten bij het blussen van een olie- of vetbrand. Ook laat de steekproef zien dat veel van de onderzochte blusdekens zoveel tekortkomingen hebben dat acht van de twaalf niet functioneren.

De brandweer, het Instituut Fysieke Veiligheid en de Brandwonden Stichting adviseren consumenten daarom om olie- en vetbranden in de keuken te doven met een passende (pan)deksel.

Andere brandjes (dan olie- en vetbrandjes) tot de grootte van een voetbal kunnen gedoofd worden met een blusdeken. De NVWA heeft de blusdekenfabrikanten op de hoogte gesteld met betrekking tot de geconstateerde tekortkomingen en ziet er op toe dat de blusdekens worden verbeterd. Naar verwachting zullen de blusdekens in de Nederlandse winkels binnen een jaar aan de wettelijke eisen voldoen. Wanneer bekend is welke blusdekens olie- en vetbranden kunnen doven, verwijzen de organisaties daarnaar.

NIBHV Veiligheid 56 2014

33

Extra veiligheidsvoorschriften voor aannemer

Bouwen aan tankstations In Nederland zijn ongeveer 4200 tankstations, waarvan 2800 bemand.

1400 beschikken over een shop voor een warme snack, een broodje gezond of een pakje sigaretten. Opsteken mag pas in de auto. Een rookverbod is een van de meest voor de hand liggende veiligheidsvoorschriften. Er zijn er natuurlijk meer. Een aannemer komt daarmee in aanraking tijdens de bouw, de verbouw of de sanering van een tankstation.

Total tankstation te Lelystad na oplevering (november 2012).

34

Jan Schuldink, algemeen directeur Gebr. Löwik B.V.

Inge Bijvank, V&G, P&O en ISO/VCA-manager.

Steeds vaker verdwijnen tankstations uit

VEILIGHEID bezocht het bedrijf voor een

Inge Bijvank doorgaans druk mee. VCA

de bebouwde kom of mogen ze er geen LPG

gesprek met V&G-coördinator Inge Bijvank

spreekt vanzelf, net als voldoende BHV,

meer leveren. We zijn ons er heel wel van

en Jan Schuldink, algemeen directeur.

maar er zijn nogal wat aanvullende eisen.”

bewust dat vele tienduizenden liters brand-

Bijvank: “Opdrachtgevers uit de petrochemie

Hoe komt Gebr. Löwik aan projecten zoals het bouwen van tankstations?

willen er zeker van zijn dat alle werkne-

kunnen zorgen en dat lekkage de bodem vervuilt. Ondanks de risico’s willen we voor-

Schuldink: “Daar zijn we eigenlijk vanzelf

hun specifieke voorschriften en regels. Een

lopig wel blijven rijden met voertuigen uit-

ingerold. Jaren geleden kwamen we in

aantal opdrachtgevers verlangt dat elke

gerust met een verbrandingsmotor. De tank

contact met een architectenbureau dat ook

werknemer die op de bouwplaats komt eerst

moet worden gevuld. Dat gaat niet zonder

tankstations ontwierp. Wij werkten (en

een online toets aflegt. Daarvoor moet hij

de pomp.

werken) vooral in de utiliteitsbouw en zo

aandachtig naar een veiligheidsvideo heb-

Tankstations zijn bijna allemaal eigendom

kwamen we bij BP terecht. De aanleg van

ben gekeken en vervolgens slagen voor de

van oliemaatschappijen. Ze worden via een

vloeistofdichte vloeren is een van de dingen

toets. Dat houdt in dat je zorgvuldig met

franchiseconstructie uitgebaat door een

waarvoor je je moet certificeren. Dat had-

je personele planning moet omgaan. In een

ondernemer. Die hoopt er een goed belegde

den we geregeld. Daarnaast hebben we het

uitzonderlijk geval kan het gebeuren dat

boterham aan over te houden. Alles begint

ISO-certificaat en al heel snel kwam daar

een invaller nog heel snel aan de studie

met de bouw van de faciliteit, liefst op een

VCA bij. Met twee sterren, omdat we ook als

moet.”

verkooptechnisch strategische en veilige

hoofdaannemer inschrijven. Tegenwoordig

plaats, te regelen via vergunningprocedures.

gaat die inschrijving via een online veiling,

Als de oliemaatschappij bij de gemeente

bij opbod of afslag. De opdrachtgever kan

een omgevingsvergunning heeft verkregen,

bijvoorbeeld elke vijf minuten de prijs ver-

wordt de aanbestedingsprocedure in gang

hogen. De eerste aannemer die op de knop

worden gezet. De opdrachtgever is een

drukt, heeft de klus. Vroeger ging die gun-

petrochemische onderneming. Dat betekent

ning anders en waren er minder aanbieders,

dat er gewerkt moet worden volgens strenge

maar nu moet je scherp calculeren en alert

regels die in de sector worden gehanteerd.

blijven.”

stof voor een flinke brand of ontploffing

mers op de bouw ook kennis hebben van

Deels vanuit wetgeving, deels zelf vormgegeven of uitgebreid. Inschrijven betekent voor de (hoofd)aannemer dat hij zijn zaakjes goed op orde moet hebben en is dus niet weggelegd voor snelle jongens met een slor-

Opdrachtgevers uit de petrochemie willen er zeker van zijn dat alle werknemers op de bouw ook kennis hebben van hun specifieke voorschriften en regels.

dige bedrijfsvoering. Ondanks dat bestaan er kleinere aannemers die de bouw en het bouwkundig onderhoud van tankstations goed aankunnen.

Mag er dan meteen begonnen worden?

Gebr. Löwik Bouw- en betonbedrijf B.V. uit

Schuldink: “Nee, dan volgt nog een hele-

Almelo is een bedrijf met circa zestig vaste

boel aanvullend papierwerk, waaronder het

werknemers, dat sinds ruim dertig tanksta-

maken van een uitgebreid veiligheids- en

tions bouwt voor verschillende grote klan-

gezondheidsplan, het op- of bijstellen van

ten. Niet alleen in Twente, maar door het

taakrisicoanalyses en het zorgdragen voor

hele land.

gekwalificeerd personeel. Daar is collega

NIBHV Veiligheid 56 2014

35

In geval van nieuwbouw is er geen sprake van explosierisico’s, want de voorraadtanks zijn nog niet gevuld. Waarom dan toch die veiligheidsvoorschriften?

vanuit de opdrachtgever. Er moet ook een veiligheidscoördinator op de bouw aanwezig zijn. Regelmatig zijn er inspecteurs aanwezig van Esso, Shell, BP of Total, al naargelang wie onze opdrachtgever is.”

Bijvank: “De opdrachtgever blijft een petrochemiegigant. Die eist dan al dat wij

In Bilthoven kan VEILIGHEID met eigen

ons aan de geldende procedures houden.

ogen zien, hoe het gaat op de bouwplaats.

Natuurlijk zijn er wat extra eisen die pas

Daar wordt volop gewerkt aan een nieuw

van kracht worden als er daadwerkelijk

tankstation dat binnenkort in gebruik

brandstof in depot is. Daar kom je dan mee

wordt genomen. De eerste indruk is posi-

in aanraking, als er onderhoudswerken of

tief: er staat een hele rij containers voor

verbouwingen plaatsvinden. Een voorbeeld

de gescheiden afvoer van afval, bouwvak-

van een dergelijke extra eis is van toepas-

kers zijn keurig gekleed aan het werk in

sing op het werk in besloten ruimten. Naast

een opgeruimde omgeving en er wordt niet

de normale voorschriften die daarvoor

gevloekt of geschreeuwd, alleen beleefd

gelden, moet het werk in bijvoorbeeld een

gegroet. Ook schalt er geen harde muziek

kruipruimte worden onderbroken, zodra er

over de locatie. De ruwbouw van het

een tankwagen arriveert om de voorraad

tankstation is bijna klaar. Voorman Harry

aan te vullen. Je spreekt dus af met de

Lansink wordt bereid gevonden om de foto-

stationsmanager dat hij je waarschuwt. Wat

graaf te escorteren binnen de hekken. De

Installatiewerk

we in elk geval altijd regelen, is de inte-

uitvoerder is bezet: hij zit in de bouwkeet

Harry Lansink vertelt dat er eerst een grote

kenlijst voor de aanwezigheid in de keet.

in vergadering met een vertegenwoordiger

ontgraving heeft plaatsgevonden, waarna

Er mogen nooit niet-aangemelde mensen

van Total, de constructeur en enige andere

de kuil is gevuld met speciaal ‘Kiwa-zand’,

op de bouw rondlopen. Verder is er helm-

betrokkenen. Uiteraard moet de presentie-

rondkorrelig zand met voorgeschreven kor-

plicht, worden er altijd veiligheidshesjes

lijst worden getekend, de veiligheidsschoe-

relgrootte. De gecompartimenteerde voor-

dragen. Persoonlijke beschermmiddelen dus.

nen en het hesje aan en de helm op. Daarna

raadtanks (twee maal zestigduizend liter)

Natuurlijk is er controle op de keuringen

mag de ‘zandbak’ worden betreden.

zijn al in het zand aangebracht. Gewoon

Voorman Harrie Lansink met de intekenlijst in de bouwkeet.

scherp zand zou de coating kunnen bescha-

van onze materialen en gereedschappen

digen, met corrosie en lekkage tot gevolg.

De tanks zijn voorlopig gevuld met water, om te voorkomen dat ze gaan drijven en om de dichtheid te controleren. Uit de zandbak steken de leidingen van het vulpunt en heel veel draden van ondergrondse sensoren die bij een lekkage tijdig alarm slaan.

Tijdens de rondgang is nevenaannemer ZVS uit Eemnes bezig met het aanleggen van de hemelwaterafvoer van speciale dikwandige en oliebestendige kunststofbuizen, die met elektrisch verwarmde lasmoffen aaneen worden gezet. Ze komen onder afschot samen in de voorgeschreven olieafscheider. Wat er straks in de putjes gaat verdwijnen, mag namelijk niet zomaar op het gemeentelijk riool worden geloosd.

Bouwterrein alleen toegankelijk na aanmelding in de keet en met de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen.

36

Huisstijl De contouren van de bijbehorende shop, het gebouwtje waar sanitair, verkoopbalie en cafetaria in worden gevestigd, zijn al zichtbaar. Zelfs de constructie van het uithangbord is al gereed. Geen recht-toe-recht-aan bouwwerk, maar voorzien van schuine en ronde kanten, alles onder verstek en speels vormgegeven in de huisstijl van Total. De grote, bladvormige luifel volgt, zodra de bestrating is aangebracht en de bijbehorende autowasplaats klaar is.

Aarde Uit elk constructieonderdeel steken dikke

Grondwerk in het ‘Kiwazand’ rond de toekomstige pompen. Rechts de vulaansluitingen en de bekabeling naar

koperen aardleidingen, verbonden met het

de ondergrondse sensoren.

betonijzer en straks met alle stalen balken.

Een van de voorgeschreven procedures bij de latere afvulwerkzaamheden is het aar-

verwijderd. Dat had de machinist natuurlijk

ook dat de zaagbroek aan moet en dat er

den van de tankwagen, voordat de slangen

moeten doen, toen hij van zijn machine

een taakrisicoanalyse aan het V&G-plan

mogen worden aangesloten op het vulpunt.

stapte. Dat is dan een leermomentje voor

moet worden toegevoegd. Ik heb toen voor

Dat aardpunt steekt ook al bovengronds, in

ons: scherp blijven, altijd je LMRA (Laatste

dat klusje een reciprokezaag voorgesteld

de buurt van de vulleidingen.

Minuut RisicoAnalyse) uitvoeren en voort-

(soort grote decoupeerzaag, red.). Iets min-

Lansink zegt: “Voorheen mochten we het

durend opletten of alles veilig is en blijft.

der snel, maar stukken veiliger. Ongelukken

aardpunt direct bij de vulkast maken,

Van de week wilde een van de werknemers

anders dan een kleine verwonding aan een

tegenwoordig zit dat er minstens een meter

een kettingzaag meenemen. Dat betekent

hand kan ik me niet heugen, gelukkig.

vandaan. Het is niet mijn expertise, maar ik begrijp wel dat dat veiliger is. Als je de tankwagen op het aardpunt aansluit, kan er

Gebr. Löwik Bouw- en betonbedrijf B.V.

een vonkje overspringen. Dat vonkje moet natuurlijk uit de buurt van eventuele dam-

Gebr. Löwik is een familiebedrijf,

pen blijven.”

opgericht te Almelo door de broers

Wat is er allemaal geregeld op veiligheidsgebied?

Bernard en Hendrik Löwik in 1937. De

Lansink: “We willen precies weten wie er

bouw (o.a. winkels en tankstations),

aanwezig is en voor welk bedrijf hij of

maar doet ook woningbouw, renovatie

zij werkt. Vandaar de toegangscontrole.

en restauratieprojecten. Een van deze

Naast het gebruik van de persoonlijke

specialistische projecten betrof onlangs

beschermingsmiddelen zijn alle arbeidsmid-

de recente restauratie van de Jozefkerk

delen gekeurd, zijn de mensen opgeleid en

in Enschede, inclusief de ‘ontleding’ van

moeten ze altijd zorgen voor een veilige

de authentieke muurschilderingen in

werkplek. Dat wordt ook gecontroleerd.

het interieur en de bouw van een zeer

Natuurlijk loopt er een veiligheidsman

complexe steigerconstructie boven het

rond. Ik heb wel eens meegemaakt dat een

dak en rond de toren. Gebr. Löwik heeft

inspecteur de sleutel uit een shoveltje had

veel disciplines in huis, van ontwerp

onderneming is actief in de utiliteits-

tot uitvoering. Het bedrijf is zowel ISO 9001 als VCA** gecertificeerd.

De Jozefkerk te Enschede, groot restauratieproject van Gebr. Löwik gedurende 2012 (interieur) en 2013 (toren).

NIBHV Veiligheid 56 2014

37

enkele aanvullende antwoorden. Zij doet

Heeft de recessie gevolgen voor de opleiding van het personeel?

haar werk als VGM-coördinator naast enkele

Bijvank: “Gelukkig heeft ons bedrijf niet te

personele en administratieve taken en zegt

klagen, we hebben voldoende werkaanbod.

haar handen goed vol te hebben aan het

Toch moeten ook wij op de kleintjes let-

werk. Binnen het familiebedrijf Gebr. Löwik

ten. We blijven wel alle vereiste opleidingen

is nagenoeg geen personeelsverloop en

organiseren. Dat zijn onder andere de VCA-,

Terug in Almelo geeft Inge Bijvank nog

Aanleg van de oliebestendige afvoerleidingen naar de olieafscheider.

mensen hebben hart voor de zaak. Er wordt

BHV-, heftruck- en leermeesteropleidingen.

Uiteraard hangt de gecheckte verbandtrom-

veelal gewerkt in vaste teams, die goed op

Maar, zoals vroeger van álle werknemers

mel in de keet, net als de brandblusser en

elkaar zijn ingespeeld.

BHV’ers maken, dat doen we niet meer. Ook bij de vaktechnische opleidingen wordt goed

de lijsten met voorschriften op de bouw.

Inge Bijvank zorgt altijd voor mapjes met

Is er altijd adequate BHV op locatie?

gekeken naar wat wel en wat niet benodigd

routebeschrijvingen naar de dichtstbijzijnde

Bijvank: “Dat is een kwestie van goed plan-

is. Ik denk dat we daar een goede balans in

artsenpost en het ziekenhuis. Niet eentje,

nen. Bij onze vaste tweetallen zit bijvoor-

hebben gevonden.” (MC)

want je wilt niet dat je bij een eventueel

beeld altijd één BHV’er. Op bouwplaatsen

tweede ongeval met lege handen staat.

zijn er doorgaans meerdere BHV’ers, zodat je

Ook is er aandacht voor het milieu. In de

ook vakanties of snipperdagen kunt opvan-

winterperiode moet je voldoende bouwlicht

gen. Ik weet niet van alle onderaannemers

installeren. Hier hebben we tevens een

precies welke medewerkers BHV’er zijn,

schemerschakelaar aangebracht, dat scheelt

maar dat hoeft niet zolang we het zelf goed

weer wat verspilling overdag.”

hebben geregeld.”

Zie ook: www.lowikbouw.nl

Wil jij Instructeur BHV worden?

Volg bij ons de beroepsopleiding (NIBHV gecertificeerd) Zowel onderdeel eerste hulp (EH) als brand en ontruiming (BO)

Voor meer informatie:

Alleen BHV/Ploegleider als vooropleiding vereist

kijk op www.ccb-groep.nl

In 8 dagen (EH) of 10 dagen (BO) inclusief examens

mail naar opleiding@ccb-groep.nl

Zeer hoog slagingspercentage Cursusgeld € 1.995 (EH) en € 2.550 (BO)

of bel: 020 - 528 6889

CCB Groep Amsterdam, opleidingsinstituut met 10 jaar ervaring,

(vraag naar Wilma Smid

goed bereikbaar met OV en auto (bushalte voor de deur en gratis parkeren)

of Jan Hemmers).

opleidingen

38

advies arbo

advies brand & ontruiming

Zo organiseer je interne noodhulp

Goede BHV-praktijken Begin november 2013 verscheen een nieuw, digitaal boekje met voorbeelden van goede BHV-praktijken: ‘Goede BHV-praktijken, zo organiseer je interne noodhulp’ (zie http://bhv-praktijken.veiligheid.nl/ bhv/, red.). Daarin staan rond de vijftig manieren waarop organisaties hun bedrijfshulpverlening op orde hebben (gebracht). Negen branches beschrijven, hoe de interne noodhulp is georganiseerd.

Het boekje geeft informatie over de organisatie van hulp bij noodgevallen; het bevat tevens een groot aantal BHV-voorbeelden waarvan andere (branche)organisaties veel kunnen opsteken. Het onderkennen en vergroten van de zelfredzaamheid van de aanwezigen binnen een pand speelt een belangrijke rol. Praktische voorbeelden en tips sporen aan om de hulpverlening goed te regelen. Het boekje is tot stand gekomen met ondersteuning van het ministerie van SZW. De directeur Gezond en Veilig Werken van het ministerie van SZW, Esther de Kleuver, kreeg het eerste exemplaar aangeboden.

Interne noodhulp In ‘Goede BHV-praktijken, zo organiseer je interne noodhulp’ staan twee vragen centraal: hoe richt je een goede interne noodhulp in voor het geval er iets mis gaat en hoe ver ga je daarin? Een effectieve en efficiënte benadering van incidenten en

Zo organis

eer je inte

noodsituaties is van groot belang. Niet

rne noodh

ulp

alleen voor bedrijven en werknemers, maar ook voor publieke organisaties met patiënten, bezoekers, leden en andere (tijdelijk) aanwezigen.

Het boekje opent met het noemen van

gens wordt de aanpak beschreven, waarna

In het rijk geïllustreerde boekje staan BHV

vijftien tips (zie kadertekst), het sluit af

wordt afgesloten met het bereikte resultaat.

praktijken voor de volgende branches:

met het geven van antwoorden op twintig

In de zorgsectorbranche bijvoorbeeld doet

bedrijfsverzamelgebouwen, evenementen,

veel gestelde vragen over BHV. De BHV-

zorgorganisatie Severinus uit Veldhoven

fabrieken, kantoren, onderwijs, religieuze

praktijken zijn volgens een vast patroon

verslag van hoe het gelukt is om buurtbe-

instellingen, sport, vrijwilligersorganisaties,

opgebouwd. Eerst wordt de grootste uitda-

woners te hulp te laten schieten in geval

de zorgsector en een categorie diversen.

ging van een organisatie geschetst, vervol-

van een calamiteit in een van de Severinus-

NIBHV Veiligheid 56 2014

39

Branche winnaar

Branche winnaar

Branche winnaar

Alle hens aan dek?

Juist niet!

Voorkomen is voordeliger dan genezen BASF Nederland b.v., locatie Nijehaske

Shell International b.v.

Kijk, zo moet het Prisma

Het resultaat van de inspanningen is, dat

De Berkt. Omwonenden zijn goed geïnstru-

Fabrieken: ‘Voorkomen is voordeliger dan genezen’

eerd en kunnen gericht meehelpen als er

BASF produceert op de locatie Nijehaske in

stand op een of andere manier betrokken

een incident is. Verder zijn de AED’s van

Friesland verschillende harsen en emulsie-

is bij interne noodhulp. BASF heeft nu één

Severinus beschikbaar gesteld aan de buurt-

polymeren voor drukinkt, verf en coatings.

Hoofd-BHV, zestig opgeleide manschappen

bewoners. VEILIGHEID berichtte daarover in

Het bedrijf omvat twee fabrieken, een ter-

met brandweerdiploma, veertig opgeleide

nummer 53 al uitgebreid.

rein waar chemicaliën worden opgeslagen

BHV’ers, twintig opgeleide BHV-ploegleiders,

Onderstaand volgen voorbeelden van drie

in tanks en in verpakkingen, twee kantoor-

tien ontruimingsleiders, een commandoteam

andere branches: fabrieken, kantoren en

gebouwen en diverse bijgebouwen. Op deze

voor ernstige calamiteiten en een techni-

onderwijs.

productiesite wordt gewerkt met gevaarlijke

sche ondersteuningsploeg voor incidenten

stoffen en machines. Het is BASF gelukt om

die met het productieproces te maken heb-

een interne noodorganisatie op te zetten

ben.

zorgwoningen die zijn gelegen in woonwijk

de helft van het complete personeelsbe-

die nooit gebrek heeft aan hulpverleners.

Bij BASF is de kerngedachte: als een inci-

Mening minister

40

dent in het beginstadium kan worden gestopt en echte noodsituaties voorkomen

Pdf met alle BHV-voorbeelden beschikbaar op: http://bhv-praktijken. veiligheid.nl/bhv/

In een nawoord schrijft Lodewijk

kunnen worden, redt dat levens. Bovendien

Asscher, minister van Sociale Zaken

voorkomt tijdig optreden economische scha-

en Werkgelegenheid, dat “het boekje

de. Daarom zijn medewerkers die in ploe-

Kantoren: ‘Alle hens aan dek? Juist niet!’

handvatten geeft en een overzicht aan

gendienst werken verplicht om een BHV-

Shell International in Rotterdam zit in een

mogelijkheden, kennis en ervaring

opleiding te volgen. Dat is een functie-eis.

kantoorpand met zeventien verdiepingen,

bevat om hulp bij nood te organi-

Het bedrijf stelt dat investeren in veiligheid

middenin het centrum van Rotterdam. De

seren, waarbij leren van elkaar het

zichzelf terugbetaalt. Als productieproces-

interne noodhulp wordt geleverd door 17

uitgangspunt is. Praktische voorbeelden

sen stil komen te liggen door een incident,

BHV’ers, 37 floorwardens (intern getrainde

helpen om anderen aan te sporen de

of als een medewerker gewond raakt bij een

blokhoofden), zeven securitymedewerkers

hulpverlening ook goed te regelen. Ik

bedrijfsongeval en daardoor (tijdelijk) niet

(opgeleid tot ploegleider BHV, van wie zes

ben blij met de tips en met de gekozen

kan werken, levert dat veel onkosten op.

gecertificeerd om mensen uit een lift te

insteek: van en met elkaar leren bij het

Daarom zijn er jaarlijks verschillende BHV-

kunnen bevrijden), twee securitycoördina-

organiseren van interne hulpverlening.

oefeningen en één ontruimingsoefening. Om

toren (opgeleid tot Hoofd-BHV). Om te voor-

Het blijkt dat het niet moeilijk of duur

een echte noodsituatie zo goed mogelijk na

komen dat er in vakantieperiodes te weinig

hoeft te zijn om dit te doen. Het orga-

te bootsen, wordt de ontruiming niet aange-

BHV’ers zijn, doen alle medewerkers met een

niseren van goede interne noodhulp is

kondigd. De dienstdoende BHV ploegleider

BHV-certificaat zoveel mogelijk aan vakan-

van levensbelang.”

geeft het bevel tot ontruiming, waarna ‘ont-

tiespreiding. BHV’ers zijn te herkennen aan

ruimingsplekleiders’ die uitvoeren.

gele vestjes, floorwardens aan gekleurde

banden om de bovenarmen. Iedere etage heeft zijn eigen floorwardens. Zij regelen onderling dat er altijd een van hen aanwe-

Vijftien tips over interne noodhulp 1. Zorg bij calamiteiten dat elke interne hulpverlener een kaart krijgt waarop precies

zig is. Shell International wilde de hulp-

staat wat deze persoon moet doen of welk gebied hij moet controleren.

verlening bij calamiteiten zo efficiënt en

2. Oefen zo vaak als kan. Bij voorkeur in de praktijk, maar table-top kan ook.

adequaat mogelijk maken.

3. Betrek iedereen in de organisatie bij de interne noodhulp. Veiligheid is van en voor

Het bedrijf maakt daartoe nu onderscheid tussen eerstelijns interne hulp en integrale inzet van het complete team. Als er een voorval is, komt eerst een ploegleider in actie. Dat is een van de zeven securitymedewerkers. De ploegleider heeft een professionele Eerste Hulprugzak tot zijn beschikking, inclusief AED en portofoon. Als het nodig is, kan de ploegleider direct opschalen en het

iedereen.

4. Stem de opleidingen van interne hulpverleners af op de specifieke situatie. Maatwerk dus.

5. Bekijk elke keer opnieuw de risico’s en handel hiernaar. Omstandigheden veranderen, waardoor een andere aanpak noodzakelijk kan zijn.

6. Evalueer regelmatig bij incidenten, oefeningen, onechte alarmen en tijdens overleggen en voer verbeteringen door.

7. Kijk om je heen hoe anderen het georganiseerd hebben. Leer van elkaar, deel informatie, kennis en ervaringen.

benodigde aantal BHV’ers (laten) oproepen.

8. Gebruik ongewenste of valse alarmen voor een oefening.

Bij veel bedrijven, ook grotere organisaties,

9. Geef iedereen een taak, ook medewerkers die geen BHV’er of hulpverlener zijn.

wordt bij een incident direct de complete

10. Zoek een kartrekker in de organisatie die met inzet en enthousiasme wil starten.

interne noodhulp geactiveerd. Dat is niet

11. Integreer interne hulpverlening in taken binnen de organisatie.

altijd nodig en soms werkt het zelfs nadelig.

12. Begin de interne hulpverlening klein en bouw van hieruit op, op basis van positieve

Als er teveel hulpverleners zijn, zou immers

ervaringen.

ongewenste onrust kunnen ontstaan, wat in

13. Waardeer en beloon mensen die zich inzetten voor interne hulpverlening.

het nadeel van de bedrijfsvoering kan wer-

14. Denk in scenario’s. Kijk niet alleen naar wat al gebeurd is, maar ook naar wat nog

ken. De eerstelijnsopzet kan iets dergelijks voorkomen. Zeker in een kantoorgebouw kan deze aanpak voordelen opleveren. Daar

kan komen.

15. Interne noodhulp hoeft niet duur of complex te zijn. Wees creatief en stem het af op de situatie. Laat gebrek aan geld nooit een beletsel zijn!

brengen de activiteiten immers bijna altijd lage risico’s met zich mee, maar er zijn meestal wel veel mensen aanwezig.

Het resultaat van de keuze van Shell International voor eerstelijns hulpverlening

eerste verdieping. Alle leerlingen hebben

kaartjes van 10 x 10 cm, als een ladder met

(die indien nodig direct kan opschalen)

een verstandelijke beperking, soms in com-

elkaar verbonden door ringetjes. Eenvoudig

is, dat de interne noodhulp efficiënt is

binatie met autisme. Deze kinderen leren op

opvouwbaar en mee te nemen bij een ont-

ingericht. Ter ondersteuning van de BHV-

een andere manier, daarom zijn de lessen

ruiming. De leerlingen oefenen daarmee. Ze

organisatie is er een speciale BHV-agenda

vaak visueel. Alle ruimtes in de school en

zien via de pictogrammenladder precies wat

in Outlook aangemaakt. Daarin noteert het

het dagprogramma worden aangegeven met

ze moeten doen en op welk moment ze dat

hele veiligheidsteam zijn verlof. Alle BHV-

pictogrammen: duidelijke tekeningen met

moeten.

activiteiten staan eveneens in deze agenda.

een kort bijschrift. Ook al zijn veel leerlin-

Het resultaat is dat de visuele aanpak van

Aanwezigheid van medewerkers met een

gen gevoelig voor prikkels en voor alles wat

Prisma werkt, zo bleek al bij de eerste

BHV-certificaat is op deze wijze eenvoudig

afwijkt van hun routine, toch is Prisma erin

onaangekondigde oefening. Dankzij de pic-

te plannen.

geslaagd om de kinderen het ontruimings-

togrammen gingen alle leerlingen rustig met

protocol snel en adequaat aan te leren.

hun leerkracht naar buiten en bleven ze

Onderwijs: ‘Kijk, zo moet het’

Tijdens de ontruimingsoefeningen bleek het

bij elkaar. Bij Prisma zijn genoeg opgeleide

Prisma is een christelijke school voor spe-

aanvankelijk lastig te zijn om de leerlingen

BHV’ers en er wordt minimaal twee keer per

ciaal onderwijs (SO) en voortgezet speciaal

rustig te evacueren en om ze duidelijk te

jaar geoefend. In alle lokalen hangt een

onderwijs (VSO) aan zeer moeilijk lerende

maken wat ze moesten doen. Het idee ont-

mapje met een samenvatting van het proto-

kinderen in Alphen aan den Rijn. De school

stond om gebruik te maken van pictogram-

col. Ook invalkrachten vinden op die manier

heeft twee locaties voor speciaal onderwijs,

men die de ontruiming in negen stappen

snel alle relevante afspraken en telefoon-

één basisschool (SO) en één middelbare

eenvoudig doch duidelijk in beeld brachten.

nummers. (JK)

school (VSO). Het goede praktijkvoorbeeld

De logopediste ontwikkelde voor iedere stap

betreft de basisschool. Daarin zijn vijf groe-

in het ontruimingsproces een pictogram.

Zie ook:

pen van acht tot veertien leerlingen, op de

De tekeningen staan op geplastificeerde

http://bhv-praktijken.veiligheid.nl/bhv

NIBHV Veiligheid 56 2014

41

Veiligheidszorg bij ENCI Maastricht

BHV in de mergelgroeve De Sint-Pietersberg bij Maastricht is in de afgelopen negentig jaar voor een deel ontgonnen door de ENCI (Eerste Nederlandse Cement Industrie) om mergel te winnen en daar vervolgens klinker (het halffabrikaat voor de cementbereiding) en cement van te maken.

De veiligheidsrisico’s voor de medewerkers zijn vergelijkbaar met die van andere zware industrieën. Daarom is veiligheid hier een topprioriteit en werd een campagne gelanceerd met als doel nul verzuimongevallen. Mede door de inspanningen van de KAM-afdeling heeft zich al twee jaar lang geen serieus incident meer voorgedaan. Mocht er toch een calamiteit ontstaan, dan is de BHV-organisatie paraat om in te grijpen en hulp te verlenen.

42

Bezoekers van de langs de Maas gelegen

heid voor alle personen hier op het terrein.

Continu proces

cementfabriek ontvangen, na het zien van

Zo brengen we regelmatig een belangrijk

Hub Beckers vult aan dat dit soort maat-

de verplichte veiligheidsfilm met bijbe-

veiligheidsonderwerp onder de aandacht. We

regelen en programma’s niet op zichzelf

horende toets, een veiligheidshelm en een

hebben de maand van het stof gehad, met

staan. “Blijvende aandacht voor veiligheid

knalgeel bezoekershesje. Ook krijgen ze

diverse workshops voor onze medewerkers

krijg je door te zorgen voor continuïteit en

een bezoekerspasje met daarop aangegeven

over de beheersing van stofblootstelling en

borging van alle verbeteringen. Dat doen we

het noodnummer en de plaats van verband-

het gebruik van adembescherming. Ook zijn

onder andere door elke paar jaar een nieuwe

kamer en verzamelplaatsen.

toen diverse controlemetingen uitgevoerd,

risico-inventarisatie en -evaluatie uit te

Rob Willems is Hoofd Kwaliteit & Proces

op basis waarvan we weer specifieke ver-

voeren. Het plan van aanpak met verbeter-

en vanuit zijn functie tevens Hoofd BHV.

betermaatregelen hebben getroffen om de

maatregelen, dat daaruit voortkomt, is de

Milieufunctionaris Hub Beckers en veilig-

stofconcentraties te kunnen verminderen.

basis voor ons werkplan. We koppelen aan

heidsfunctionaris Fred van Bijnen zijn bei-

Een half jaar later was er de maand van

elke actie een planning plus budget en we

den plaatsvervangend Hoofd BHV. Zij begin-

het oor, waarin naast diverse workshops

maken iemand verantwoordelijk voor het

nen met een rondgang over het terrein met

over gehoorbescherming iedereen een

realiseren van dat punt. Daarnaast worden

daarop breker-, maal- en menginstallaties,

gehooronderzoek kreeg aangeboden om zo

regelmatig toolboxmeetings of veiligheids-

hoge silogebouwen en de 180 meter lange

te kunnen volgen of onze beschermings-

gesprekken gehouden door de diverse lei-

draaiende klinkeroven, waarin een tempera-

maatregelen effectief zijn. Afgelopen najaar

dinggevenden in hun afdeling. Ook voeren

tuur heerst van 1450

oC.

De groeve is 135

was er de jaarlijkse Safety Week, waarin

we periodieke inspecties en interne audits

hectare groot en enkele tientallen meters

onder andere de nieuwe veiligheidskleding

uit om te checken of alles volgens afspraak

diep. Naar verwachting stopt hier medio

en het nieuwe verkeersplan met gebruik

wordt uitgevoerd. Onze directie beoordeelt

2018 de mergelwinning en een jaar later

van loop- en zebrapaden nadruk heeft

eens per jaar op hoofdlijnen en stuurt waar

de klinkerproductie. De klinker zal daarna

gekregen. Overigens heb ik ervaren dat dit

nodig bij. ENCI Maastricht beschikt over

worden geïmporteerd van een zustermaat-

soort maatregelen niet zonder slag of stoot

het ISO 14001 certificaat voor milieuzorg-

schappij uit België om deze in Maastricht

valt te introduceren. Er is bijna altijd enige

systemen, het ISO 9001 certificaat voor

tot cement te kunnen vermalen.

weerstand bij veranderingen. Dat moet je

kwaliteitssystemen én het OHSAS 18001 cer-

respecteren, maar het mag je er niet van

tificaat voor veiligheidssystemen. Externe

Veiligheidscampagne

weerhouden dit soort veiligheidsverbete-

auditoren beoordelen elk jaar of wij ons

Rob Willems vertelt dat ENCI ook na 2019

ringen door te voeren. Door vroegtijdig

KAM-managementsysteem op orde hebben

vanuit Maastricht cement blijft produce-

overleg met en het informeren van alle

en of wij aantoonbaar werken aan continue

ren en verzenden. “Ook dan blijven de

afdelingen, belanghebbenden en natuurlijk

verbetering. “

risico’s voor onze medewerkers, contractors

de Ondernemingsraad bereik je consensus

en bezoekers groot. We werken hier met

en draagvlak. Niemand die nu nog buiten

omvangrijke installaties, die behalve cement

de paden loopt, want iedereen begrijpt het

ook veel stof en geluid produceren. In 2011

gevaar van onze zware graafmachines en de

hebben we daarom concernbreed de “GO For

vele vrachtwagens op het terrein. Overigens

Zero” campagne gelanceerd om te streven

is ook het invoeren van de nieuwe veilig-

naar nul verzuimongevallen. Onze fabriek

heidskleding met opvallende gele vlakken

staat nu op twee jaar zonder LTI’s (Lost

niet vanzelf gegaan. Iedereen had er een

Time Injuries, red.). Dat gaat natuurlijk niet

mening over. Maar uiteindelijk zijn we het

vanzelf. Drie man sterk werken we met onze

eens geworden en is straks elke medewerker

KAM-afdeling aan het continu verbeteren

veel beter zichtbaar op zijn werkplek en op

van de zorg voor Kwaliteit en Milieu, maar

het terrein. Veiligheid staat voorop.”

ook aan het versterken van Arbo en veilig-

De veiligheidsfunctionarissen van ENCI.

NIBHV Veiligheid 56 2014

43

BHV’ers over een diploma ademluchtdrager.

Zij kunnen in voorkomend geval de brandweer gidsen richting de calamiteit, ook bij sterke rookontwikkeling of na het vrijkomen van gevaarlijke stoffen. Om het belang van een goede BHV-organisatie te benadrukken heeft onze directeur een duidelijk signaal afgegeven. Hij heeft samen met ons voltallige managementteam een opleiding reanimatie met gebruik van AED gevolgd.

Vervolgens meldden zich vijftien medewerkers vrijwillig aan voor deze opleiding.

Over motivatie gesproken! Zelf volgen we ondertussen de opleiding tot Coördinator/ Hoofd BHV. Doel is het vernieuwen van het BHV-beleid. We willen door middel van deze opleiding toetsen of we op BHV-gebied volledig aan de wet en de laatste stand der techniek voldoen. Ook willen we de melOefening.

dings- en alarmeringsprocedures opnieuw onder de loep nemen en elke operationele inzet laten begeleiden door een ploegleider, voorzien van portofoon. Verder hebben we

Graafmachine met op de achtergrond een deel van de oude tunnelgroeve.

44

Goede motivatie

recent een brandweervoertuig overgenomen

Volgens Fred van Bijnen kan er zich

van de regionale brandweer. Dat willen we

ondanks alle inspanningen toch onver-

gaan ombouwen tot hulpverleningsvoer-

wacht een incident of calamiteit voordoen.

tuig met vier ademluchttoestellen, diverse

In het verleden is er in de groeve weleens

types kleine blusmiddelen, EHBO-materiaal,

een laadauto van een talud afgereden. Ook

AED, kuipbrancard, absorptiematerialen

heeft zich een aantal grotere en kleinere

voor milieu-incidenten en een pompinstal-

brandjes voorgedaan. Van Bijnen: “Gelukkig

latie voor water of voor gevaarlijke stoffen.

blijven de incidenten meestal beperkt tot

Waarschijnlijk is de inzet van dit voertuig

een verwonding of onwelwording. In alle

niet vaak nodig. Uit onze incidentregistra-

gevallen is het belangrijk om BHV’ers te

ties blijkt dat het meestal gaat om kleine

hebben die elke centimeter van het ter-

verwondingen. Daarom hebben we op stra-

rein kennen en natuurlijk goed getraind

tegische punten in onze gebouwen en op

zijn in het verlenen van hulp. Vroeger was

het terrein ‘first aid backpacks’ geplaatst

er een bedrijfsbrandweer, maar deze is

met verbandmiddelen, een blusdeken en

in 2005 omgezet in een BHV-organisatie.

een AED. Na een alarmering via een speciaal

25 medewerkers van ENCI Maastricht zijn

nummer kan de portier de dichtstbijzijnde

BHV’ers, van wie de meesten werkzaam zijn

BHV’ers bellen en alle andere aanwezige

in het 5-ploegensysteem van de volconti-

BHV’ers per sms informeren, zodat die

nuproductie of in het 2-ploegensysteem dat

rekening kunnen houden met eventuele

verantwoordelijk is voor de groeve, de kade

opschaling. Mochten we een ernstig ongeval

en de verlading. Daarnaast werken enkele

hebben in de groeve, waar geen ambulance

BHV’ers in dagdienst bij de technische

kan rijden, dan kunnen we de professionele

dienst of op kantoor. Zo kunnen we indien

hulpverleners en hun materialen altijd nog

nodig altijd snel beschikken over adequate

vervoeren in een van onze jeeps. Daarover

hulp. Naast een volledig EHBO-diploma en

hebben we met de GHOR (Geneeskundige

een opleiding voor kleine blusmiddelen en

Hulpverleningsorganisatie in de Regio, red.)

ontruimen, beschikken de meeste van onze

afspraken gemaakt. Voor dit jaar staat weer

ENCI

een gezamenlijke oefening met de brand-

langer dan dertig seconden onbeweeglijk

weer op het programma, waarbij we tevens

in een bepaalde houding bevindt, krijgt

Sinds 1926 produceert ENCI Maastricht

het nieuwe ‘aanvalsplan’ kunnen doorne-

hij automatisch een bericht met de vraag

(Eerste Nederlandse Cement Industrie)

men.”

of er sprake is van een man down situatie.

aan de voet van de Sint-Pietersberg

Bij een ja-antwoord of bij het uitblijven

verschillende soorten cement. In Maas-

Inzet BHV

van een antwoord, volgt automatisch een

tricht vindt het totale productieproces

Rob Willems onderstreept via enige prak-

alarmering van de BHV. Daarbij geeft een

van cement plaats. Dat wil zeggen

tijkvoorbeelen dat de BHV er niet voor niets

moderne driedimensionale rastertechniek

vanaf de winning van mergel, het

is. Twee van zijn collega’s zijn succesvol

ons de mogelijkheid om de positie van het

produceren van het halffabrikaat klin-

gereanimeerd door BHV’ers, waarbij gebruik

slachtoffer tot op tien meter nauwkeurig

ker tot en met het malen en mengen

is gemaakt van een AED. Willems: “Deze

door te geven, zodat er geen onnodige tijd

van deze klinker tot cement. De fabriek

mensen werken hier na hun revalidatie nog

verloren hoeft te gaan bij het zoeken.”

bestaat uit een kalksteengroeve en een

steeds en vormen dus het levende bewijs

Onlangs nog zag Rob Willems een BHV’er,

klinkeroven waarin het halffabrikaat

dat een goede BHV-organisatie belangrijk

herkenbaar aan zijn rode helm, een vracht-

klinker wordt geproduceerd. Daarnaast

is voor zowel de medewerker als voor het

wagenchauffeur aanspreken die de vulklep-

beschikt de fabriek over een energie-

bedrijf. Maar we staan niet stil. Aangezien

pen bovenop zijn vrachtwagen sluit zonder

zuinige rollenpers en drie traditionele

door de meest recente afslanking van het

gebruik te maken van de opklapbare leu-

kogelmolens waarin deze klinker tot

personeelsbestand zowel in de ploegen-

ning. “De BHV’er liet er in woord en daad

cement wordt vermalen. Jaarlijks wordt

dienst als bij de Technische Dienst regelma-

bepaald geen twijfel over bestaan dat voor-

circa een miljoen ton cement geprodu-

tig alleenwerk voorkomt, gaan we een ‘lone

komen beter is dan genezen.“ Het streven

ceerd, waarbij het brandstoffenpakket

worker systeem’ introduceren gekoppeld

bij ENCI is: veiligheid in optima forma. (RS)

om de oven mee te verhitten voor 88%

aan de bedrijfstelefoon. Als iemand zich

uit alternatieve brandstoffen bestaat.

De plant telt circa 147 medewerkers waarvan er achttien werkzaam zijn voor de centrale afdelingen van de Benelux. ENCI Maastricht is onderdeel van HeidelbergCement Group en heeft nevenvestigingen in Rotterdam en IJmuiden. Eind 2009 is ENCI met overheid, Natuurmonumenten en omwonenden een Plan van Transformatie voor het ENCI-gebied overeengekomen. Dit leidt er toe dat de commerciële winning van kalksteen uiterlijk in juli 2018 wordt beëindigd. De klinkerproductie stopt een jaar later. De kalksteengroeve komt dan in handen van Natuurmonumenten en wordt toegankelijk gemaakt als natuurgebied met diverse mogelijkheden voor recreatie. Meer informatie is te vinden op www.enci-gebied.nl en op www.facebook.com/encigebied.

NIBHV Veiligheid 56 2014

45

NIBHV Nieuws

Open inschrijving VCA examens Het NIBHV organiseert VCA examens via open inschrijving.

Raadpleeg voor data, tijden en locaties en beschikbaarheid www.nibhv.nl. Beeldschermexamen in Rotterdam: ook op zaterdag! Voorlopig is het alleen in Rotterdam mogelijk om beeldschermexamen af te leggen. Een groot voordeel van deze wijze van examineren is dat de uitslag direct bekend is en dat men indien geslaagd, het diploma direct kan meenemen. Geslaagden staan direct geregistreerd in het Centraal Diploma Register.

Overige plaatsen voor open inschrijving: ●

Bergen op Zoom

●

Margraten

●

Meppel

●

Velsen Noord

●

Eindhoven

●

Hilversum

●

Groningen

●

Enschede

Agenda workshops MAART 18

Ontruimingsplannen en -oefeningen

Arnhem

Op 8, 9 en 10 april a.s. vindt de Emergency Expo voor de eerste maal

APRIL 15

NIBHV op Emergency Expo 2014

BHV en de RI&E

Zwolle

plaats in Ahoy Rotterdam. Het NIBHV zal aanwezig zijn op deze beurs.

Zowel op de beursvloer als in het congresprogramma staat de uitwisse-

JUNI

ling van kennis over veiligheid centraal. Om die uitwisseling nog meer

3

Omgaan met bommeldingen

24

Opstellen BHV-plan

Raadpleeg de website voor locaties.

Den Bosch Haarlem

te bevorderen vindt tegelijk met de expo een congres plaats onder de naam: Emergency Conference.

Een bezoek aan Emergency Expo is kosteloos na registratie via www. emergencyexpo.nl/registratie (zie ook pagina 52 en 53 van dit vakblad).

Workshops Raadpleeg de workshopagenda op www.nibhv.nl 46

NIBHV Nieuws

Uitgelicht: workshop Opstellen BHV-plan Deze workshop is bedoeld voor (aankomend) coördinatoren/hoofden

Uit de RI&E worden de algemene en specifieke restrisico’s voor de

bedrijfshulpverlening, voor de BHV verantwoordelijke functionaris-

organisatie afgeleid. Deze restrisico’s vormen het uitgangspunt voor

sen, facility managers, hoofden beveiliging en BHV-instructeurs.

het BHV-plan. In de workshop komen ook de borging en het beheer

In de workshop ‘Opstellen BHV-plan’ komt aan bod hoe de maatrege-

van de BHV-organisatie aan bod.

len op het gebied van bedrijfshulpverlening schriftelijk kunnen wor-

In de middag wordt de taakstelling uit het BHV-plan getoetst door

den vastgelegd in een BHV-plan. Het is belangrijk dat duidelijk is wat

het spelen van een aantal simulaties (table-tops). In de table-tops

er in een BHV-plan moet staan, zodat bedrijven aan alle verplichtin-

komen onder meer de procedures voor een ongevalsmelding en een

gen kunnen voldoen. Elke bedrijf moet een Risico-Inventarisatie en

brandmelding aan de orde. Cursisten krijgen handvatten om een

-Evaluatie (RI&E) uitvoeren.

BHV-plan voor de eigen organisatie te kunnen schrijven.

NIEUW:

Nieuwe collega: Paul Toonen

VCA-BEELDSCHERMEXAMEN

Na examen: uitslag direct bekend!

Per 1 januari 2014 is Paul Toonen in dienst getreden bij het NIBHV. Tot voor kort werkte Paul bij de veiligheidsregio Brabant Noord als Specialist Opleiden en Oefenen. Daarvoor was hij werkzaam bij defensie, Ricas en G4S. Met zijn kennis over bedrijfshulpverlening, de brandweer en zijn opleidingskundige achtergrond zal hij een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan de afdeling Ontwikkeling en Advies. Naast

Bel voor meer informatie 010 289 28 88 of kijk op www.nibhv.nl

zijn werk bij het NIBHV blijft Paul actief bij de brandweer als Postcommandant van Brandweer Vierlingsbeek.

NIBHV Veiligheid 56 2014

47

NIBHV Uitgaven

BHV

VCA

• Basisopleiding Bedrijfshulpverlener

• Basisveiligheid VCA

• Emergency Response Officer: Basic Training (Engelse

• Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA • Basic Elements of Safety SCC and Safety for Operational

Basisopleiding BHV) • Basisopleiding Bedrijfshulpverlener Eerste Hulp

Supervisors SCC (gecombineerde uitgave Engelse

• Basisopleiding Bedrijfshulpverlener Brandbestrijding en

Basisveiligheid en VOL-VCA) • Poolse Basisveiligheid VCA (op aanvraag)

Ontruiming • BHV in de petrochemische industrie

Instructeursmaterialen VCA

• Instructiekaarten E-learning Bedrijfshulpverlener

• Cd-rom met sheets Basisveiligheid VCA

(naslagwerk cursist) • Adembescherming voor de bedrijfshulpverlener

• Cd-rom met sheets Veiligheid voor Operationeel

• Bedrijfshulpverlening in de OK

Leidinggevenden VCA

• Beheerder Brandmeldinstallatie

• Cd-rom Basic Elements of Safety SCC & Safety for Operational

• BHV als veiligheidsmotor

Supervisors SCC

• Coördinator/Hoofd Bedrijfshulpverlening • De bedrijfshulpverlening in uw organisatie. Voorlichting en

Vakblad

instructie BHV • Gebruik AED

• Vakblad NIBHV-VEILIGHEID (kwartaalblad)

• Gevaarlijke Stoffen Bedrijfshulpverlening • Handleiding Omgaan met alarmmeldingen

Gratis uitgaven

• Kleine blustoestellen

• Folder Blended Learning

• Omgaan met bommeldingen

• Folder Keurmerk

• Ontruimingsplannen en -oefeningen

• Folder VCA leerstof en examinering

• Ploegleider Bedrijfshulpverlening

5 fld

r BH

V EL

_001

23.1

0.20

12 15

:52:

• Preventiemedewerker

• Presentatie Basisopleiding BHV (USB stick voor Windows) r Operati eid voo

oor he id v Ve i li g l e e t ion VC A Oper a enden v e g g L e id in

oneel Leiding gevend en VCA

• Instructiekaarten Eerste Hulp (groot formaat met ringband)

g

• Instructiekaarten Brandbestrijding en Ontruiming

Pdf_Joke

VC A Le er st Ex am in er of en in g

(groot formaat met ringband) • Trolley met 3 sets instructiekaarten, 1 basisboek BHV en 1 Naslagwerk cursist Instructiekaarten E-learning Bedrijfshulpverlener oke

• Cd-rom met sheets BHV in de petrochemische industrie

Pdf_J

NIBHV

• Cd-rom met sheets Beheerder Brandmeldinstallatie Basis oplei ding Bedri jfshu lpverl ener

organisatie • Cd-rom met sheets Gevaarlijke Stoffen Bedrijfshulpverlening

ng eidi ner s op l lpver le i s a u B h s f r ij Bed

• Cd-rom met sheets Ploegleider Bedrijfshulpverlening • USB stick met sheets Preventiemedewerker

Alle uitgaven zijn te bestellen via de webshop: www.nibhv.nl NIBH V

48

Pdf_Joke

BHV ALS VEILIGHEIDSMOTOR

• Cd-rom met sheets Adembescherming • USB stick met sheets en tips De bedrijfshulpverlening in uw

g se

Beheerder Brandmeldinstallat lati tie ie

Veiligh

Ontruiming (groot formaat met ringband)

Pdf_ Joke

Bas isop E -l leid ea pra rning ing ktijk m BHV ople et een da a idin

Beheerder Brandmeldinstall atie

ke

Pdf_Jo

Instructeursmaterialen • Set Instructiekaarten Eerste Hulp en Brandbestrijding en

58

Pdf_Joke

BHV als veiligheidsmotor Een visie op zelfredzaamheid en bedrijfshulpverlening

Innovatief product maakt RI&E uitdagend

Digitaal Veiligheid Volg Systeem Met het Digitaal Veiligheid Volg Systeem (DVVS) kunnen bedrijven en organisaties niet alleen voldoen aan het opstellen van de wettelijk verplichte risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E).

DVVS maakt ook het inspelen op de uitkomsten van de risico-inventarisatie en -evaluatie veel eenvoudiger en het vergroot de betrokkenheid van de medewerkers.

In juli 2012 opende Saasen Groep in

Schoolorganisaties

Mierlo samen met de brandweer een nieuw

Volgens Arno Saasen, directeur van Saasen

gebouwd pand waarin beide organisaties

Groep, is het DVVS een uitkomst voor

gevestigd werden. Gezamenlijk optrekken

bedrijven en instellingen. In het bijzonder

voor, tijdens en na de bouw van de nieuwe

voor organisaties die bestaan uit verschil-

brandweerkazerne / opleidingslocatie was

lende geledingen en die verspreid zitten

en is het parool. Het opmerkelijke initiatief

over velerlei gebouwen. Te denken valt

leidt niet alleen tot onderlinge kruisbestui-

aan gezondheidszorgorganisaties of grote

ving, maar ook tot veel landelijke belang-

schoolorganisaties.

stelling waaruit mogelijk navolging voort-

Ongeveer vier jaar geleden werd Saasen

komt (zie ook VEILIGHEID nummer 51).

Groep benaderd door zes schoolbesturen

Anderhalf jaar later trekt Saasen Groep met

om hen bij te staan bij het opstellen van

het Digitaal Veiligheid Volg Systeem (DVVS),

een RI&E en om een vervolg te geven aan

een nieuw ontwikkeld product, opnieuw de

de invulling van die RI&E. Arno Saasen:

aandacht. Daarmee kunnen bedrijven en

“Volgens de CAO moest er eens in de vier

organisaties voldoen aan de wettelijk eis tot

jaar een nieuwe RI&E worden gemaakt. Maar

het opstellen van een risico-inventarisatie

zodra dat was gebeurd, verdween de RI&E

en -evaluatie (RI&E). Het DVVS registreert

veelal in een bureaula. Het proces voldeed

tevens het Arbo-beleid en de arbeidsom-

keurig aan de wetgeving, maar de inves-

standigheden, het waakt over brand- en

teringen leidden niet tot echte veiligheid.

inbraakrisico’s en over de veiligheid van de

Schoolbesturen realiseerden zich echter dat

aanwezigen in een pand. Het systeem signa-

zij in geval van een calamiteit hoofdelijk

leert deadlines en het geeft suggesties voor

aansprakelijk zijn. Wij kregen toen het ver-

oplossingen, protocollen en procedures.

zoek om iets te ontwikkelen wat voor een

NIBHV Veiligheid 56 2014

(V.l.n.r.) Adri Vogels, Martine Soupart en Arno Saassen.

49

Qliq Primair Onderwijs

Verzuimbegeleiding, preventie, RI&E en BHV

fysieke veiligheid van mensen, maar ook de

liggen in de aard van de werkzaamheden.”

veiligheid in onze zestien gebouwen.”

Qliq Primair Onderwijs bestaat uit

Arno Saasen: “Wij hebben een aantal mede-

veertien scholen voor basisonderwijs

werkers van Qliq bijgestaan bij hun oplei-

met circa 4400 leerlingen en ruim 400

ding tot preventiemedewerker. Het door hen

personeelsleden. Qliq Primair Onderwijs

kunnen omgaan met DVVS is daaraan als

Geeft u eens een concreet voorbeeld van iets wat via DVVS veiliger / gezonder is geworden?

heeft een integraal personeelsbeleid

extra maatwerk toegevoegd.”

Martine Soupart: “De aanwezigheid van gevaarlijke vloeistoffen binnen de school,

ontwikkeld waarbij de kwaliteit van

zoals schoonmaakmiddelen. Voorheen werd

digheden en een zorgvuldige interne

DVVS bestrijkt negen hoofdstukken. Is door Qliq alles ingevuld?

communicatie cruciale factoren zijn.

Adri Vogels: “Acht hoofdstukken wel, waar-

veranderde. Via DVVS kan een dergelijke

Er is bewust gekozen voor een lerende

van vier bovenschools. Hoofdstuk negen,

inventarisatie continu worden geactuali-

organisatie met plaats voor reflectie op

sociale veiligheid volgt zeer binnenkort.

seerd. Als iemand met een dergelijke stof in

alle activiteiten.

Doordat de individuele scholen nu niet

contact komt, kan tegelijk worden aangege-

meer alles zelf hoeven te doen, is de eerste

ven hoe moet worden gehandeld. Een nieuw

winst ontstaan. Vanwege bezuinigingen en

aangeschaft middel voor het in de was zet-

krimp moest er meer worden bereikt met

ten van de vloer, komt nu meteen in het

het personeel, goede arbeidsomstan-

minder kosten. Onze papieren RI&E was in

DVVS. Tussentijds bijwerken zorgt er tevens

follow-up van de RI&E zou kunnen zorgen.

wezen een dood document, waarbij alleen

voor dat de RI&E veel laagdrempeliger is

In de speciaal voor het onderwijs ontwor-

de urgente zaken die uit de RI&E naar voren

geworden. Het is een continu proces.”

pen DVVS is niet alleen aandacht voor het

kwamen, werden opgepakt. Door middel van

Adri Vogels: “Wij zijn van een geldige RI&E

opstellen van een RI&E, maar ook voor

DVVS leeft de RI&E weer, mede omdat er

naar een actuele RI&E gegaan.”

fysieke en sociale veiligheid. Dat is met

niet langer slechts één persoon bij betrok-

Martine Soupart: “De preventiemedewerkers

onderwerpen als agressie, geweld en social

ken is. DVVS maakt het voor de veertien bij

van onze scholen gebruiken het DVVS ook

media actueel in iedere school.”

Qliq Primair Onderwijs aangesloten scholen

om oplossingsgericht bezig te zijn. Zoals

Om uit te vinden of het DVVS in de praktijk

eenvoudiger om kennis en informatie breder

naar aanleiding van actuele klachten van

bevalt, ging VEILIGHEID samen met Arno

uit te wisselen en ervoor te zorgen dat de

medewerkers, bijvoorbeeld over de lucht-

Saasen naar schoolgebouw Noorderpoort in

uitkomsten van de RI&E daadkrachtig wor-

kwaliteit vanwege een ventilatieprobleem.”

Helmond. Dat biedt onderdak aan een basis-

den aangepakt. Dat betreft niet alleen de

school, kinderopvang, een peuterspeelzaal, een Mbo-opleiding van een ROC, buurtbeheer en een schoolbestuur. Adri Vogels, lid van het College van Bestuur van Qliq Primair Onderwijs, en Martine Soupart, Personeel en Organisatie adviseur, geven uitleg over hun manier van werken met DVVS. Qliq primair onderwijs was een van de eerste schoolbesturen die het DVVS in al zijn veertien scholen ging gebruiken. Dat gebeurde in januari 2013. Volgens Arno Saasen maken inmiddels ook vele andere schoolbesturen van basisscholen en voortgezet onderwijs gebruik van het systeem. Scholen voor middelbaar beroepsonderwijs volgen binnenkort.

Waaruit bestaat jullie betrokkenheid bij DVVS? Adri Vogels: “Ik heb als bestuurder Arbo en veiligheid in mijn pakket.”

Martine Soupart: “Als P&O adviseur geef ik onder meer aanbevelingen over de veiligheid en de gezondheid van de medewerkers.

50

een lijst gemaakt, waaraan jarenlang niets

Adri Vogels: “Natuurlijk betalen wij voor het

Adri Vogels: “Het DVVS is niet alleen facili-

systeem, maar wij krijgen daar op preven-

tair ondersteunend, het stelt tevens infor-

tieniveau veel voor terug. Het systeem ver-

matie beschikbaar. Bijvoorbeeld over klach-

kleint de kans op narigheid en imagoschade.

ten, gewenst gedrag en binnenkort ook over

Wat daardoor bespaard blijft, is bijna niet

omgaan met pesten en social media. Mede

uit te rekenen en eigenlijk niet relevant.

daarom is het prettig dat het geen papieren

Door het verkrijgen van meer overzicht, is

tijger is.”

de kans veel kleiner dat iedere school steeds

Arno Saasen: “Het systeem bepaalt overi-

opnieuw het wiel uitvindt.”

gens niet de kleur van een school. Iedere

Martine Soupart: “Binnenkort krijgt de

school vult het DVVS zelf in. Ik ken een

Adviseur Huisvesting ook toegang tot het

school die een instructiefilmpje over ont-

systeem. Hij gaat op zoek naar rode draden.

ruimen in het systeem heeft gezet. Iedere

Stel dat op meerdere scholen de brandmeld-

school is immers specifiek.”

installatie vervangen moet worden, dan kan het voor Qliq financieel interessant zijn om

Slotopmerking over DVVS?

dat in één keer collectief aan te pakken.

Adri Vogels: “Ik wil benadrukken dat de

Overwogen wordt nog om ook de bedrijfsarts

langjarige samenwerking met Saasen, zoals

een plaats te geven binnen DVVS.”

op het gebied van BHV en Eerste Hulp, door

Heeft iedereen toegang tot het digitale systeem?

Adri Vogels: “Er ligt verder een kans om

de invoering van DVVS een nieuwe impuls

samen op te gaan trekken met andere

heeft gekregen. Het een versterkt het

Martine Soupart: “Neen. Alleen alle veertien

instanties die binnen een gebouw aanwezig

ander.”

preventiemedewerkers van de Qliq-scholen

zijn. Alleen schoolgebouw Noorderpoort

Martine Soupart: “De onderlinge uitwisse-

en ikzelf hebben een inlogcode. Zij voeren

heeft al vijf ‘bewoners’. Die zouden voor wat

ling van ideeën vergroot de kans van slagen

de regie over de aanpassingen.”

betreft Arbo en veiligheid veel gezamenlij-

zeer. Het vereist wel een open, kritische

Adri Vogels: “Zij kunnen bijvoorbeeld de

ker kunnen gaan optrekken.”

houding, waarbij duidelijk en tijdig wordt

vragenlijst over het gymnastieklokaal digi-

gecommuniceerd. Niet alleen tijdens de implementatie van het systeem, maar ook

zonder dat hij in het gehele systeem kan.”

Merken leerlingen en medewerkers iets van het systeem?

Arno Saasen: “Het systeem heeft een ‘alleen

Martine Soupart: “De leerlingen bijna niet.

Arno Saasen (beaamt dit): “Qliq en Saasen

kijken’ functie en een ‘mutatie’ functie.

De medewerkers wel, want die worden door

zien elkaar meer als partners dan dat ze een

Het biedt scholen dus zelf de ruimte om te

de verschillende preventiemedewerkers

klant/leverancierrelatie hebben.” (JK)

bepalen wie er toegang heeft tot het DVVS

nadrukkelijk regelmatig betrokken bij het

en tot hoever iemand dan kan gaan. Een

vormgeven van de RI&E. Het aan de voor-

school kan ervoor kiezen om bijvoorbeeld

kant meedenken neemt toe. Denk aan het

ook de Medezeggenschapsraad toegang te

eerder genoemde voorbeeld van de gymle-

geven, mede vanwege het instemmings-

raar.”

taal laten invullen door de vakleerkracht,

tijdens het voortdurende proces daarna.”

recht. De brandweer zou (controle)bezoeken kunnen voorbereiden en versnellen. Het systeem stimuleert de openheid van scholen enorm.”

Saasen Groep Saasen Groep biedt opleidingen en advies en levert hulpmidde-

Zijn er behalve openheid en snelheid van handelen nog meer winstpunten te noemen?

len voor de bedrijfshulpverlening. Saasen geeft ondersteuning

Martine Soupart: “De betrokkenheid van

houden van een adequate BHV. De visie van Saasen Groep is om

alle scholen is, via de op het systeem aan-

klanten te helpen een veilige werkomgeving te creëren, waarbij

gesloten preventiemedewerkers, veel groter

alle belanghebbenden zich prettig moeten voelen, zodat zij

geworden. De RI&E is weer onderwerp van

maximaal kunnen presteren. Dit alles onder het motto: ‘Veilig-

gesprek.”

heid en welbevinden op iedere werkplek’. Het Digitaal Veiligheid

Arno Saasen: “Dat merken wij ook, want

Volg Systeem (DVVS) is een innovatief product, waarover meer informatie

onze passief en actief ondersteunende help-

valt te verkrijgen via www.saasen.nl.

bij het kennen en voorkomen van arbeidsrisico’s en bij het invoeren van maatregelen tegen arbeidsrisico’s, zoals het in stand

desk wordt frequent gebruikt.”

NIBHV Veiligheid 56 2014

51

Voorproefje Emergency Expo smaakt naar meer Op 8, 9 en 10 april 2014 vindt voor de eerste maal Emergency Expo plaats in Ahoy Rotterdam. Emergency Expo is een multidisciplinair platform voor rampenbestrijding, risicomanagement en crisisbeheersing. Zowel op de beursvloer als in het congresprogramma staat de uitwisseling van kennis over veiligheid centraal.

Ben Ale.

52

Voorafgaand aan de Emergency Expo werd

Prof. dr. Ben Ale, voormalig hoogleraar

eind januari bij wijze van voorproefje een

Veiligheid en Rampenbestrijding aan de TU

Business Event in Ahoy Rotterdam georga-

Delft, inspireerde de zaal met de inleiding

niseerd met als doel de communicatie over

‘Chemische industrie: verantwoordelijkheden

en weer tussen relevante marktpartijen

en toezicht’. Hij ging in op twee toezichtbe-

en overheidsorganisaties te bevorderen.

naderingen voor de industrie: systeemtoe-

Bezoekers en exposanten konden vooraf-

zicht (risk management) en via regels geleid

gaand aan de Emergency Expo kennis met

toezicht (handhaving). Hij maakte duidelijk

elkaar maken. Ook kregen zij van beursma-

dat het beheersen van risico’s een zeer

nager Erik Takes uitleg over de uitgangspun-

lastige opgave is. Dat komt omdat het een

ten van de expo: kennismaking, multidis-

langdurig proces is, specifieke kennis bij de

ciplinair platform, bundeling competenties

processturing niet altijd (meer) aanwezig

en bevordering van integrale samenwerking.

is, signalen niet tijdig worden onderkend

Kernthema’s daarbij zijn preventie, bestrij-

en fouten niet of te laat worden gecorri-

ding en nazorg. Om te onderstrepen dat

geerd. Als het dan een keer mis loopt, is het

de expo vooral draait om kennis en kunde

bestrijden van de ramp de eigen verantwoor-

waren er bij de voorproef twee gastsprekers,

delijkheid van het bedrijf. Ale besloot met

beiden gerenommeerd in de veiligheidswe-

de waarschuwende woorden: “Voorkómen is

reld, Ben Ale en Menno van Duin. Zij warm-

beter dan vóórkomen!”.

den de ongeveer honderd aanwezigen alvast

De inleiding van de tweede spreker,

op voor de beurs in april.

dr. Menno van Duin, lector Crisisbeheersing

Nederlandse Gemeenten (VNG). Dat heeft een aansprekend en veelzijdig programma samengesteld, waarvan de inhoud op elk van de drie dagen is gekoppeld aan een thema. Op 8 april staat de vraag ‘Wat bedreigt ons?’ centraal. Op 9 april draait het om ‘Wat moeten we dan kunnen?’ en op 10 april om ‘Zijn we er klaar voor?’.

Stimulerende werking Veiligheid is een actueel maatschappelijk onderwerp. Overheden zien de noodzaak om zich te wapenen tegen dreigende ramMenno van Duin.

pen en te investeren in veiligheid. Voor industriële bedrijven is risicobeheersing

bij het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV),

is de tijd om te reageren immers beperkt

onderdeel van de bedrijfsvoering. Het kan

was getiteld ‘Crisisbeheersing is niet zo een-

en zal er snel moet worden gehandeld. Wij

gaan om natuurrampen, zoals overstro-

voudig’. Volgens Van Duin speelt het ‘onver-

richten ons dus niet op één kolom (zoals

mingen en aardbevingen, industriële en

wachte’ een grote rol bij de bestrijding van

politie, brandweer of beveiliging), maar

milieurampen of pandemieën, terrorisme

een incident. Het vervolgproces ontwikkelt

vooral op overkoepeling. Verder proberen we

en cybercrime. Emergency Expo stimuleert

zich vaak nog onmogelijker en ongelofelij-

ook de aandacht te vestigen op innovatie.

de voorbereiding op calamiteiten met de

ker dan vooraf kon worden ingeschat. Niet

Het gaat om een unieke combinatie van

bedoeling om, indien onverhoopt toch

alles is voor te bereiden en/of te beheersen.

expo en inhoudelijk programma, waarbij

nodig, de impact ervan tot een minimum te

Daarbij komt, dat een ramp en de bestrij-

kennisuitwisseling centraal staat, zodat

beperken. Bedrijven krijgen er de gelegen-

ding daarvan bijna voor alle betrokkenen de

ieder zich kan voorbereiden op een efficiënt

heid om oplossingen te presenteren op het

eerste keer is en dat de werkelijkheid lasti-

veiligheidsbeleid. Het is noodzakelijk voor

gebied van preventie, bestrijding en nazorg

ger blijkt te zijn dan via plannen vooraf was

zowel de overheid als het bedrijfsleven om

van calamiteiten. Zij tonen producten en

te voorzien. Van Duin: “Wat je zelden doet,

blijvend te investeren in veiligheid.”

diensten die in tijden van crisis, maar ook

doe je zelden goed!”

Elke beursdag om tien uur staat er een

ervoor en erna, ingezet kunnen worden. Op

deskundige spreker geprogrammeerd in het

speciaal ingerichte zones op de beursvloer

Emergency Expo

theater op de beursvloer. Aansprekende

hebben de exposanten bovendien extra

Beursmanager Erik Takes laat desgevraagd

namen delen praktijkvoorbeelden over ram-

gelegenheid om hun kennis en ervaring te

weten, dat Ahoy Rotterdam een breed

penbestrijding en crisisbeheersing met de

tonen.

samengesteld adviescomité met deskun-

beursbezoekers. Zo deelt Chris Allison van

Ahoy Rotterdam sluit met dit kennisplat-

digen uit de wereld van veiligheid en risi-

de Metropolitan Police Service in Londen

form aan bij een actuele marktvraag. De

comanagement heeft samengesteld. Dat

zijn ervaringen als veiligheidscoördinator

drie dagen durende Emergency Expo vindt

adviescomité ondersteunt de initiatiefne-

tijdens de Olympische Zomerspelen van

voor het eerst plaats, maar het ligt in de

mers en Ahoy Rotterdam bij de organisatie

2012. Verder zal Ira Helsloot, Hoogleraar

bedoeling dat het een tweejaarlijks evene-

van Emergency Expo. Volgens Takes is de

Besturen van Veiligheid aan de Radboud

ment wordt. Er zullen bijna honderd stands

expo overigens beslist niet alleen voor de

Universiteit Nijmegen, een wetenschap-

zijn te bezichtigen, die naar verwachting

primair betrokkenen bij rampenbestrijding

pelijke beschouwing geven over veiligheid.

van Erik Takes door rond de duizend men-

en crisisbeheersing.

De speeches in het theater op de beursvloer

sen per dag zullen worden bezocht. Een

Takes: “Wij richten ons nadrukkelijk ook tot

zijn kosteloos toegankelijk voor beursbe-

bezoek aan Emergency Expo is kosteloos na

de beroepsgroep binnen publieke en private

zoekers.

registratie via www.emergencyexpo.nl/regi-

organisaties die uit hoofde van functie en

stratie. De opening wordt op 8 april verricht

verantwoordelijkheid moet beschikken over

Emergency Conference

door minister Ivo Opstelten. De burgemees-

actuele kennis en beschikbare oplossingen.

Om de uitwisseling van kennis en kunde

ter van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb, zal

Het is van groot belang dat publieke en

nog meer te bevorderen vindt gelijktijdig

zijn opwachting maken op de slotdag van de

private organisaties actuele kennis hebben

met de expo een congres plaats geti-

beurs. (JK)

van de competenties en oplossingen die

teld: Emergency Conference. Dit congres

binnen organisaties beschikbaar zijn. Als

wordt georganiseerd door het Congres- en

Meer info: www.emergencyexpo.nl en

een incident, crisis of ramp zich voordoet

Studiecentrum van de Vereniging van

www.emergencyconference.nl.

NIBHV Veiligheid 56 2014

53

ONVE I L I G H E I D Iedereen komt wel eens situaties tegen die overduidelijk erg onveilig zijn, of die absoluut niet door de beugel kunnen. De rubriek ONVEILIGHEID vraagt er aandacht voor. De redactie van VEILIGHEID verzoekt oplettende lezers foto’s te maken van onveilige situaties. Via plaatsing in de rubriek ONVEILIGHEID kan een cadeaubon van 25 euro worden verdiend. Foto’s met begeleidende uitleg kunnen, bij voorkeur digitaal, opgestuurd worden naar de redactie, e-mail: redactie@nibhv.nl, t.a.v. Jan Kooijman.

Op het eerste gezicht ziet deze elektrische aansluiting er meteen twijfelachtig uit. De kabelhaspel heeft zijn beste tijd gehad. Als je beter kijkt, zie je dat het stukje tweelingsnoer aan beide einden is voorzien van een netsteker. De redactie trof dit aan in een boerenschuur (ooit van elektriciteit voorzien), waar de voedingskabel was weggehaald. Om de oorspronkelijke installatie tóch te kunnen gebruiken, heeft iemand bedacht dat er slechts een verlengsnoer nodig is met twee stekers. Dom!

de groothandel in bhv en ehbo artikelen www.bussolaproducts.nl

Overzicht adverteerders

Aanraken van de pennen van de ‘gevoede’ steker kan elektrocutie

B&V Bedrijfshulpverlening

02

SBN

02

Consultancy Crisisbeheersing

38

Kompas Veiligheidsgroep

54

Ahoy

55

Falck BHV

56

veroorzaken (gevaar 1). Omdraaien van een van de stekers verwisselt bovendien fase en nul (gevaar 2). Het gebruik van tweelingsnoer houdt in dat de installatie niet is geaard, terwijl wél alle geaarde

Advertentieverkoop:

apparaten in de schuur met elkaar zijn verbonden. Daardoor kan een zogeheten ‘gestelsluiting’ in bijvoorbeeld een zaagmachine of verlichtingsarmatuur ervoor zorgen dat iemand een schok krijgt van het koffiezetapparaat (gevaar 3). Ten slotte is de aderdiameter van dit tweelingsnoer ongeveer eenvijfde van die van de installatiedraden met als risico: oververhitting en brand (gevaar 4).

54

Bureau Van Vliet B.V. Zandvoort tel: 023 - 5714745 r.mondelaars@bureauvanvliet.com

Haar takenpakket omvat de kantine opruimen en... het hele bedrijf ontruimen.

De BHV-er heeft zonder enige twijfel de belangrijkste dubbeltaak binnen een bedrijf.

Er wordt op hem of haar vertrouwd in situaties waar de ongetrainde medewerker zich misschien geen raad weet. Maar op wie kan de BHV-er zelf vertrouwen? Op Falck BHV. • • • • • •

Consultancy – Opleidingen/trainingen – BHV middelen (online webshop) Detacheringsmogelijkheid van consultants Integraal veiligheidsconcept in 5 duidelijke stappen Opleiding/training op maat – standaard en/of door middel van E-learning mogelijk Landelijke dekking met verschillende eigen oefencentra Return on investment op het gebied van veiligheid

Ga voor uw eigen veiligheid naar: www.falckbhv.nl T. 030 242 70 70 E. bhv@falck.nl