Vakblad Veiligheid 75 - Vierde kwartaal 2018

Noord-Zuidlijn systeemsprong in veiligheid

N

5 7 R

Eerste hulp tegengaan acute hart- en vaatziekten

VIERDE KWARTAAL 2018

Kitty Jong (FNV) “iedereen heeft recht op veilig werk”

BOBR spelenderwijs brandveilig

VAKBLAD VOOR BEWUST VEILIG WERKEN

Esoconnect Website of Webshop Een website of webshop gevuld met de productinformatie van toonaangevende leveranciers uit de BHV- en Veiligheidsbranche.

U bepaalt met welke leveranciers u zaken wilt doen en wij zorgen ervoor dat deze productinformatie te allen tijde actueel is.

Software voor de BHV-Veiligheidsbranche.

Esoconnect Office Een cloudgebaseerde ERP-oplossing (orderverwerkingssysteem) waarmee bedrijven hun offerte- en ordertraject geautomatiseerd en gestructureerd kunnen laten uitvoeren.

Het unieke orderplanningssysteem maakt het eenvoudig en overzichtelijk om controle te blijven houden over bijvoorbeeld offertes, orders, bestellingen, facturen, afspraken en betalingsherinneringen.

Wilt u een passende oplossing voor uw bedrijf? Neem dan contact met ons op en wij komen geheel vrijblijvend bij u langs voor advies op maat!

2

T +31 45 204 5040 • info@esoconnect.com

esoconnect.com

Regeltjes Het zou zo maar kunnen dat het je niet is opgevallen bij het bekijken van de fraaie cover van deze uitgave, maar je hebt momenteel de 75e editie van het vakblad Veiligheid in handen. NIBHV informeert je daarmee al jaren over bewust en veilig werken. Dat was en is nodig.

Want ook al schreef ik in mijn vorige column dat wij in Nederland onze zaakjes meestal wel op orde hebben als het gaat om veiligheid op de werkplek, toch doen zich keer op keer incidenten voor die aantonen dat we er nog lang niet zijn.

Koos Pulleman directeur NIBHV

Neem bijvoorbeeld het instorten van de parkeergarage bij Eindhoven Airport vorig jaar. De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) publiceerde vorige maand hierover een rapport met een aantal harde conclusies: de Nederlandse bouwsector onderschat de veiligheid al jaren, focust te veel op de laagste prijs, trekt te weinig lessen uit incidenten, en er zijn te veel partijen bij bouwprojecten betrokken.

Niet duidelijk is wie waarvoor verantwoordelijk is, waardoor problemen niet worden opgemerkt en aangepakt. Zo ook bij de parkeergarage in Eindhoven: er zaten bijvoorbeeld scheuren in vloeren, wat duidde op ‘een constructief veiligheidstekort’. Maar niemand trok aan de bel.

Ik schrik daarvan. Want ook al hebben we in Nederland uitgebreide wet- en regelgeving – of het nu gaat om constructieve veiligheid of om (arbeids)veiligheid – het kan op de werkvloer desondanks dus nog steeds enorm misgaan.

En dan hebben veel organisaties ook nog vaak hun eigen veiligheidsregels, variërend van het vasthouden van de trapleuning tot hoe te handelen bij een ontruimingsalarm. Tijdens mijn bedrijfsbezoeken vind ik het altijd interessant om te observeren hoe mensen hiernaar handelen. En ik kan het niet laten om ‘de overtreders’ ervan te vragen naar hun beweegredenen. De antwoorden die ik steevast krijg, zijn meestal een variant op ‘Ik zie het nut niet in van al die regeltjes’.

Mijn primaire reactie is dan: ‘Wie niet horen wil, moet maar voelen’, ware het niet dat de gevolgen ingrijpend kunnen zijn in geval het misgaat. Secundair zou ik daarom willen stellen dat al die regels wel degelijk van belang zijn voor de veiligheid op de werkplek.

Maar belangrijker is misschien wel om continu te communiceren over de risico’s en het waarom van al die regels om mensen bewust te maken van de onveiligheid die ontstaat als zij ze niet naleven.

Vakblad Veiligheid zal hierbij de komende jaren een belangrijke rol blijven spelen. Op naar nummer 100!

3

inhoud Na ruim vijftien jaar bouwen werd op 22 juli in Amsterdam de Noord-Zuidlijn in gebruik genomen. Sindsdien vinden dagelijks ruim 70.000 mensen hun weg over de Noord-Zuidlijn, die de stations Noord en Zuid met elkaar verbindt.

De aanleg was een bouwkundig huzarenstukje en met de nieuwe lijn werd ook een nieuw tijdperk op veiligheidsgebied ingeluid bij openbaar vervoerbedrijf GVB.

6

Noord-Zuidlijn: systeemsprong in veiligheid

14 “Iedereen heeft recht op veilig en gezond werk”

4

VEILIGHEID besteedt in een serie interviews met betrokkenen uit het arbeidsomstandighedendomein aandacht aan het onderwerp ‘Gezond & Veilig werken’. Dit keer is dat Kitty Jong, vicevoorzitter van de FNV. Volgens haar heeft iedereen recht op veilig en gezond werk. “Het is een randvoorwaarde en staat voor ons op gelijke hoogte met goede arbeidsvoorwaarden.”

I

VEILIGHEID 75 2018

13

Column Arthur Zanders

18

OLVG neemt bhv-opleiding in eigen hand

10

21

Een luisterend oor bij brand

BOBR: spelenderwijs brandveilig

24

“Vrijwilligers ruggengraat brandweer”

34

BGBOP: van lokale willekeur naar landelijke uniformiteit

37

28

Nieuw oefencentrum benadert realiteit

Bij Hooghiemstra werk je veilig

39

Young professional: Anne van Kralingen

40

NIBHV Nieuws

42

32

NIBHV Shop

43

Tegengaan acute hart- en vaatziekten

Podium voor bedrijfsveiligheid

COLOFON Vakblad Veiligheid is een uitgave van: Nederlands Instituut voor Bedrijfshulpverlening (NIBHV) Hoofdweg 240, 3067 GJ Rotterdam Postbus 8714, 3009 AS Rotterdam Tel: 010 - 289 28 88 E-mail: info@nibhv.nl REDACTIE Marielle van Bemmel, Jolanda de Haas, Koos Pulleman en Arjen de Kort (tevens eindredactie).

Medewerkers aan dit nummer: Annet Beukema, Hartstichting (AB), Lynsey Dubbeld (LD), Rob Jastrzebski (RJ), Arjen de Kort (AdK), Peter Passenier (PP), Joost Peters (JP), Paul van Wezenberg (PvW) De redactie en NIBHV besteden de grootst mogelijke zorg aan de inhoud van dit tijdschrift, maar aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele inhoudelijke fouten.

Vormgeving en drukwerk: Coers en Roest ontwerpers bno | drukkers, Arnhem

Vakblad Veiligheid verschijnt ieder kwartaal.

ABONNEMENTEN € 39,95 inclusief btw, per kalenderjaar.

Losse nummers: € 12,50 inclusief btw.

Te bestellen via: www.nibhv.nl Voor abonnementen, reacties, ingezonden brieven, informatie en/of productnieuws: NIBHV Postbus 8714, 3009 AS Rotterdam Tel: 010 - 289 28 88 E-mail: info@nibhv.nl

ADVERTENTIEVERKOOP Mooijman Marketing & Sales Telefoon: 070 - 323 40 70 E-mail: dm@mooijmanmarketing.nl Website: www.mooijmanmarketing.nl Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming worden verveelvoudigd, gepubliceerd of opgeslagen in een gegevensbestand. Overname van artikelen na overleg met uitgever en betrokken auteur/fotograaf. Aan de inhoud van deze uitgave mogen geen rechten worden ontleend.

ISSN 1568-3699

5

BRANDVEILIGHEID

Noord-Zuidlijn is ‘systeemsprong in veiligheid’ Na ruim vijftien jaar bouwen is het nieuwe paradepaardje van het Amsterdamse metronet op 22 juli in gebruik genomen.

Sindsdien vinden dagelijks ruim 70.000 mensen hun weg over de Noord-Zuidlijn, die de stations Noord en Zuid met elkaar verbindt. De aanleg was een bouwkundig huzarenstukje en met de nieuwe lijn werd ook een nieuw tijdperk op veiligheidsgebied ingeluid bij openbaar vervoerbedrijf GVB.

In vijftien minuten van station Noord naar de Zuidas over 9,7 kilometer nieuw metrospoor met acht stations; de nieuwe metrolijn is een belangrijke schakel in de verbinding van de stadsdelen ten noorden en ten zuiden van het IJ. Veiligheid was een belangrijk ontwerpcriterium voor het nieuwe ondergrondse metrotraject.

De bouwkundige en installatietechnische preventieve voorzieningen zijn belangrijke randvoorwaarden voor incidentbeheersing en ontruiming in geval van een onverhoopte calamiteit zoals brand of een ongeval.

Nieuwe lijn, nieuwe inzichten “De bouw van de Noord-Zuidlijn was meer dan het simpelweg toevoegen van een nieuwe route aan ons bestaande metronet. In feite hebben we een heel nieuw metrosysteem gebouwd”, stelt Jan Wessemius, vervoermanager metro bij GVB. “Het Amsterdamse metronet dateert uit de jaren 70 en is qua ontwerp en veiligheid gebaseerd op de eisen uit die tijd. Inmiddels zijn we ruim veertig jaar verder en heeft de kennis op veiligheidsgebied een forse ontwikkeling doorgemaakt.

De realisatie van de Noord-Zuidlijn was voor ons dan ook de aanleiding om een ‘systeemsprong’ op alle fronten te maken, ook op veiligheidsgebied. Zo is het nieuwe Europese spoorveiligheidssysteem CBTC, dat voor hogesnelheidslijnen is ontwikkeld, geïmplementeerd. Nu op de Noord-Zuidlijn, maar straks ook op ons hele metronetwerk. Daarnaast zijn bouwkundige en installatietechnische brandveiligheidsvoorzieningen op het nieuwe ondergrondse tracé geënt op nieuwe veiligheidsinzichten, net als de ontruimingssystematiek voor de stations en de tunnel. Ook de andere lijnen van ons netwerk zijn inmiddels voor wat betreft safety op de systematiek van de Noord-Zuidlijn aangepast.”

6

I

VEILIGHEID 75 2018

Zelfredzaamheid Het leidend beginsel in het calamiteitenplan voor de Noord-Zuidlijn is de zelfredzaamheid van de passagiers, die wordt ondersteund door bouwkundige brandpreventie en de installatietechniek.

Dat begint bij de materiaalkeuze voor de inrichting van de metrostellen en de stations. Jan Wessemius vervolgt: “Door zoveel mogelijk gebruik te maken van onbrandbare en brandvertragende materialen en het ontbreken van winkelvoorzieningen op de perrons, is de vuurlast in de treinen en op de stations minimaal. Een beginnende brand krijgt daardoor nauwelijks de kans zich te ontwikkelen.

Daardoor hebben reizigers veel meer tijd om zich via de vluchtroutes in veiligheid te stellen, mocht toch tot een ontruiming worden besloten. Verder wordt op de stations de verspreiding van rook tegengegaan door rookschermen in de plafonds boven de sporen, in combinatie met een krachtig rook-warmte afvoersysteem. Berekeningen van uiteenlopende brandscenario’s laten zien dat deze technische brandveiligheidsvoorzieningen een grotere capaciteit hebben dan op grond van de aanwezige materiële brandlast vereist is. We hebben dus ingezet op een zeer hoog brandveiligheidsniveau, wat in een ondergronds vervoerssysteem in onze ogen een voorwaarde is om onze reizigers optimale veiligheid te bieden.”

Intensieve testfase

“We hebben een heel nieuw metrosysteem gebouwd”

Intensieve testfase Ook al is de kans op een onbeheersbare brand in een metrostel of op een van de stations minimaal, GVB heeft zijn werkprocessen en interne noodorganisatie uitvoerig geprepareerd op het optreden bij brand en andere noodsituaties. Johan Gort, manager veiligheid bij GVB, licht toe: “Vóór de officiële ingebruikname van de Noord-Zuidlijn hebben we vanaf april dit jaar een drie maanden durende intensieve testfase doorlopen met in totaal 20.000 testreizigers. Behalve de spoortechniek, de treinen en de toegangssystemen, hebben we ook de crisisbestendigheid van het tracé uitvoerig getest. In alle stations hebben we aan de hand van kleinere en grotere incidentscenario’s ontruimingsoefeningen gehouden, tot een omvang van maximaal 1.000 reizigers bij een volledig bezet treinstel. Daardoor weten we wat de infrastructuur en onze interne noodorganisatie aankunnen en hebben we routine kunnen opbouwen in het handelen in noodsituaties.

7

BRANDVEILIGHEID

Het was belangrijk die oefeningen in alle stations te houden, want elk station heeft zijn eigen kenmerken en bijzonderheden, qua infrastructuur en inpassing in de omgeving. Zo ligt station ‘de Pijp’ op 45 meter diepte onder het centrum. Een uitdaging om dan een grote groep reizigers snel en veilig naar het maaiveld te krijgen. En bij Amsterdam-Centraal is sprake van een bijzondere situatie, omdat het metrostation onderdeel is van een multimodaal OV-knooppunt met vier lagen, waar vervoerslijnen van trein, bus, tram en metro samenkomen. Daar is ook samenwerking met partners zoals ProRail belangrijk bij incidenten en ontruiming, zodat we elkaar niet in de weg zitten als op één van die vervoerslagen iets gebeurt. We oefenen daar dan ook samen met de calamiteitenorganisatie van ProRail.”

“We hebben ingezet op een zeer hoog brandveiligheidsniveau”

‘Safe haven’ principe Bij een onverhoopte brand in een metrotrein gaat het noodplan van GVB uit van het ‘safe haven’ principe. Dat wil zeggen dat de metrobestuurder te allen tijde zal proberen de trein op het eerstvolgende station te krijgen, zodat niet in de tunnel zelf ontruimd hoeft te worden. Dan kan wel, maar is een operatie met zijn eigen complexiteit en complicaties. De maximale reisafstand van drie tot vier minuten tussen de stations en de geringe vuurlast in de treinen maakt volgens Wessemius en Gort het doorrijden naar een volgend station verantwoord.

Voorwaarde is dan wel dat er op een van de perrons op dat moment geen andere trein staat waar mensen in- en uitstappen.

Interne noodorganisatie

Jan Wessemius (links) en Johan Gort: “Nieuw safetytijdperk voor ons hele metronetwerk.”

8

Bij een ontruiming wordt er volgens het zelfredzaamheidsbeginsel vanuit gegaan dat mensen in staat zijn om middels de bewegwijzering en omroepberichten zelf hun weg naar buiten te vinden, maar het ontruimingsproces wordt wel gefaciliteerd en begeleid door de interne noodorganisatie van GVB. Jan Wessemius: “Onderdeel van het drie maanden durende testbedrijf voorafgaand aan de openstelling was dat we ook al onze medewerkers met een rol bij noodsituaties hebben opgeleid en getraind en vertrouwd hebben gemaakt

I

VEILIGHEID 75 2018

foto: Grace Dechene, GVB

Tijdens het testbedrijf werden diverse ontruimingsscenario’s beoefend.

met de situatie op de nieuwe stations. Op alle ondergrondse stations zijn permanent servicemedewerkers aanwezig, als aanspreekpunt voor reizigers met vragen. Die medewerkers begeleiden bij een ontruiming de stroom mensen naar buiten via de vluchtroutes. De techniek op de stations werkt ook ondersteunend. Zo wordt bij een brandalarm automatisch de draairichting van de roltrappen beïnvloedt, waarbij alle aanwezige roltrappen naar boven bewegen, om extra ontvluchtingscapaciteit te creëren. Ook de in- en uitcheckpoortjes worden automatisch geopend, zodat hier geen congestie kan ontstaan.”

En mocht zich een situatie voordoen waarbij toch een trein in de metrotunnel tot stilstand komt die moet worden ontruimd, dan komt ook de afdeling OV-zorg van GVB in actie. Deze mobiele teams die met dienstauto’s in de stad rondrijden, bestaan uit buitengewoon opsporingsambtenaren die – naast hun handhavende rol – ook optreden als mobiele bedrijfshulpverleningsteams bij incidenten met metro, bus of tram. De mobiele bhv’ers hebben eerste hulp- en reanimatietraining gevolgd en hebben een AED-apparaat op de wagen, maar ondersteunen ook bij ontruimingen.

Johan Gort: “Als er bijvoorbeeld een trein strandt in een tunnel, zorgt een team servicemonteurs

ervoor dat de ‘derde rail’ die de metrotreinen van spanning voorziet, wordt geaard. Daarna kunnen de reizigers onder begeleiding van de OV-zorg medewerkers naar een nooduitgang worden gebracht en naar boven worden geleid. In zo’n situatie gebeurt er binnen GVB op alle organisatielagen heel veel tegelijk. De schakelwacht zorgt eerst dat de spanning van de derde rail gaat.

De verkeersleiding zorgt ervoor dat indien nodig de hulpdiensten worden gealarmeerd en houdt ondertussen contact met de metrobestuurder om informatie uit te wisselen en om andere metrotreinen van het calamiteitenstation weg te houden.

De bestuurder op zijn beurt, heeft als belangrijkste rol via de omroepinstallatie in de trein de reizigers kalm te houden en te informeren over wat zij wel en niet moeten doen. Onze hele nood- en serviceorganisatie is erop ingericht om zo snel mogelijk de benodigde acties in gang te zetten voor een soepele en veilige ontruiming. Want van de praktijk leren we dat mensen niet graag in een stilstaande trein of metro blijven zitten, ook als er niet direct tekenen van gevaar zichtbaar zijn. Mensen willen er dan toch uit en dan is het belangrijk dat dit beheerst gebeurt en de juiste kant op. Onze insteek is dan ook: áls er ontruimd moet worden, dan zo snel mogelijk en direct naar buiten. Daar trainen we onze mensen voor.” RJ// 9

OPLEIDINGEN

Spelenderwijs brandveilig Onlangs lanceerde NIBHV het kennisdocument ‘Bewust omgaan met (brand-) risico’s’. De handreiking, die is gebaseerd op de nieuwste onderzoeken over brandrisico’s en -preventie, helpt bhv’ers om veiliger en effectiever op te treden bij brand. Bhv-coördinatoren en Hoofden bedrijfshulpverlening vinden er inzichten over de optimale inrichting van de bhv-organisatie. Om alle kennis te delen is NIBHV inmiddels gestart met nascholing van bhv-instructeurs.

Dat gebeurt onder andere via een opleidingsmodule met een uniek bordspel.

10

Voor de ontwikkeling van het kennisdocument ‘Bewust omgaan met (brand)risico’s’ maakte NIBHV gebruik van de laatste inzichten uit Nederlandse en internationale onderzoeken, waaronder de brandonderzoeken van de Brandweeracademie van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV). De publicatie beschrijft het kader waarmee bhv-organisaties rekening moeten houden bij preventie van brand- en letselongevallen en biedt handvatten om de zogenoemde specifieke brandveiligheidsanalyse voor de bedrijfshulpverlening uit te voeren. Bovendien zet het document de belangrijkste statistieken, casuïstiek en analysemodellen op een rij.

van NIBHV. “De brandweer en het bedrijfsleven zijn de laatste jaren steeds minder gaan denken vanuit regelnaleving en steeds meer vanuit brandrisico’s.

Bij brandveiligheid staat dan niet compliance centraal, maar de intrinsieke motivatie om met risico’s om te gaan. Deze kentering in het denken hebben we vertaald naar handreikingen voor de bhv die relevant zijn voor allerlei functies: de bhv’er, de bhv-coördinator, de veiligheidskundige, de arbo-coördinator, de inkoper van opleidingen, de bestuurder van een zorginstelling... Maar de bewustwording op de werkvloer begint bij de instructeurs, die de nieuwe kennis overbrengen aan de bhv’ers.”

‘Bewust omgaan met (brand)risico’s’ is een handboek en naslagwerk voor bhv-coördinatoren en Hoofden bedrijfshulpverlening. Het kan ook worden gebruikt voor educatie en voorlichting aan bhv’ers over het onderwerp bewust omgaan met (brand) risico’s (kortweg BOBR). NIBHV gebruikt het kennisdocument op dit moment voor de nascholing van bhv-instructeurs. “Zij spelen een belangrijke rol in het creëren van bewustwording over brandveiligheid binnen de bhv”, vertelt Fred Roomer, kenniswerker bij de afdeling Ontwikkeling en Advies

Duidelijke handreikingen Paul Toonen, opleidingskundig adviseur bij NIBHV, houdt zich bezig met de implementatie van de handreiking: hij verzorgt trainingen voor bhv-instructeurs over BOBR. “Het kennisdocument is het uitgangspunt om alle bhv-instructeurs voor te bereiden op de veranderingen waarmee ze te maken gaan krijgen als volgend jaar het nieuwe basisboek van NIBHV verschijnt.” Het is de bedoeling dat alle bhv-instructeurs in september 2019 zijn bijgeschoold op het vlak van BOBR.

I

VEILIGHEID 75 2018

Niet brand, maar rook is het grootste gevaar “Het kennisdocument introduceert niet zozeer ingrijpende veranderingen, maar schept meer duidelijkheid over wat bhv’ers kunnen en moeten doen”, zegt Toonen. “Daarnaast geven we wetenschappelijk onderbouwde handreikingen voor preventiebeleid. We weten bijvoorbeeld dankzij het brandonderzoek op welke plekken in een gebouw branden meestal ontstaan. Daarmee kunnen bhv-coördinatoren en Hoofden bedrijfshulpverlening in hun aanpak rekening houden, bijvoorbeeld door op die plekken extra controles uit te (laten) voeren.”

Een van de belangrijkste inzichten uit recent brandweeronderzoek is dat niet brand het grootste gevaar is, maar rook. Toonen: “In de afgelopen drie jaar heeft de brandweer hierop de inzetmethodiek aangepast en is brandweerpersoneel in lijn met de methode bijgeschoold en opgeleid. Als er niemand meer in het gebouw is en het is mogelijk om van buiten af te blussen dan gaat de brandweer niet meer naar binnen. Het is logisch dat ook bhv’ers op de hoogte zijn van deze nieuwe werkwijze.”

Uniek afwegingskader NIBHV heeft nieuwe inzichten uit het brandonderzoek vertaald in concrete handreikingen voor de bhv-praktijk. Dat is uniek, benadrukt Roomer.

“Tot nu toe werden beslissingen vaak intuïtief en op basis van ervaring genomen. Met de wetenschappelijk onderbouwde kennis die we nu delen, kunnen afwegingen over hoe te handen op basis van een gedegen methodiek worden gemaakt.”

11

OPLEIDINGEN

Toonen geeft het voorbeeld van de zogenoemde deurprocedure. “Bhv’ers moeten bij een brand, of een vermoeden daarvan, beoordelen of en hoe ze de ruimte kunnen betreden. Het kennisdocument geeft met pictogrammen aan wanneer blussen nog mogelijk is en wanneer niet. De indicatoren daarvan zijn afgeleid uit brandonderzoek en kennisinzichten van brandweerexperts. Daarbij geven we ook uitleg over de achtergronden van de adviezen, waardoor het bhv'ers duidelijk wordt waaróm ze een bepaalde werkwijze moeten volgen.”

Bordspel om te leren van elkaar Op basis van het kennisdocument ‘Bewust omgaan met (brand)risico’s’ heeft NIBHV een aantal trainingen ontwikkeld. De training over BOBR is verplicht.

Daarnaast kunnen bhv-instructeurs een tweede training kiezen, bijvoorbeeld over feedback geven.

Alle informatie over de trainingen, die speciaal zijn ontwikkeld om de didactische vaardigheden van bhv-instructeurs te verbeteren, is te vinden op de website van NIBHV.

“Bewustwording is dan de eerste stap”

12

ervoor dat iedereen de kans krijgt om via discussies en vragen zich bewust te worden van de juiste manier van optreden – en van de effectieve methoden om dat aan bhv’ers over te dragen.”

De opleidingssessies die tot nu toe hebben plaatsgevonden zijn heel succesvol, vertelt Toonen.

“Iedereen doet actief mee, geeft inbreng vanuit de eigen ervaring en leert van elkaar. Dat past bij wat we als NIBHV belangrijk vinden aan onderwijs en educatie: een open discussie in een veilige omgeving, met volop ruimte om kennis uit te wisselen via praktische voorbeelden en best practices. De diepgang die de training brengt vinden de deelnemers fantastisch. Veel instructeurs hebben behoefte aan duidelijkheid over wat een veilig optreden is bij brand – en die duidelijkheid vinden ze nu.”

Bhv’ers als serieuze gesprekspartners

Tijdens de trainingen gaan bhv-instructeurs met behulp van een speciaal ontwikkeld bordspel actief aan de slag met de leerstof. Toonen: “Voor de BOBR-module zijn didactische werkvormen gekozen die passen bij onze visie op leren en op het creëren van bewustwording. Het bordspel structureert de sessie met vragen, intervisie en groepsopdrachten rond cases.

Aan het einde van de drie uur durende sessie zien de instructeurs de complete verandering die de theorie voor de praktijk meebrengt.”

“Bhv’ers zijn opgeleid om in de eerste tien minuten van een calamiteit het gebouw te ontruimen, de beginnende brand te blussen en de hulpdiensten in te schakelen. Omdat de brandweer steeds meer nadruk legt op brandbestrijding vanuit de omgeving van een gebouw willen we dat bhv’ers een perfecte overdracht doen naar de brandweer als die ter plaatse komt”, vertelt Toonen over de nieuwe kennis die bhv’ers straks opdoen. Dat kan door gebruik te maken van het brandweer kwadrantenmodel. De bhv’er leert hiermee snel informatie verstrekken over de aard, omvang en locatie van de brand. Dan is het voor de brandweer makkelijker om een goed inzetplan te ontwikkelen – en vervolgens effectief op te treden.

Waarom een bordspel en bijvoorbeeld niet een e-learning? “E-learning doe je individueel, terwijl onderwijskundig is aangetoond dat je heel veel leert door samen concrete cases te bespreken”, legt Roomer uit. “Daarom komt in de BOBR-module casuïstiek uit de brandweerpraktijk aan bod, die we hebben vertaald naar de situatie van bhv’ers. Door deze voorbeelden met elkaar te bespreken, leren instructeurs heel veel van elkaar. De cases worden ook nog eens in groepjes gepresenteerd, waardoor de deelnemers direct kunnen oefenen met het overbrengen van kennis en ervaringen.” Toonen vult aan: “De trainer begeleidt dit proces, en zorgt

“We willen uiteindelijk dat bhv-coördinatoren een serieuze gesprekspartner worden voor de brandweer én voor directies die zich bezighouden met de ontwikkeling van een adequate bhv-organisatie.

De kennis die we overdragen via bhv-instructeurs is daarvoor essentieel”, zegt Roomer. “Bewustwording is dan de eerste stap. Daarnaast zorgt onze kennisdeling over BOBR ervoor dat bhv’ers dezelfde visie hebben en dezelfde taal spreken als de brandweer en andere hulpdiensten met wie zij te maken krijgen bij risico’s en calamiteiten. Daarmee kan de bhv echt een partner zijn voor een brandveilige werkomgeving.” LD//

I

VEILIGHEID 75 2018

Is hulpverlening eigenlijk nog wel nodig?

Alle risico-inventarisaties en veiligheidsprogramma’s ten spijt blijft er één wet die echt over veiligheid gaat, en dat is die van Murphy: ‘Anything that can go wrong, will go wrong’. Murphy was een ruimtevaartingenieur en bedoelde hiermee dat ook al is het risico van een handeling klein, als we deze maar genoeg herhalen gaat het toch een keer mis.

We zien de gevolgen hiervan elke dag in het nieuws. Wat van te voren soms een volstrekt onwaarschijnlijke samenloop van omstandigheden lijkt, zien we terugkijkend vaak als een logisch verloop. Heel veel dingen gaan goed door toeval en omdat we het niet zo vaak doen. Russisch roulette met een revolver spelen kan best goed aflopen, maar als je het vaak doet is het resultaat voorspelbaar.

De meeste risico’s kennen we niet. Soms weten we nog wel iets over effecten, maar kansen zijn meestal niet te berekenen. Natuurlijk er is statistiek; we weten hoeveel slachtoffers er vorig jaar vielen in het verkeer en op basis daarvan zouden we de kans op een verkeersongeval kunnen uitrekenen. Eigenlijk is dat niet waar, we kunnen alleen uitrekenen wat vorig jaar de kans was. Het kan immers best zo zijn dat er in het komende jaar veel meer of minder slachtoffers vallen door nog onbekende omstandigheden.

Om te voorspellen wat er fout kan gaan hebben we het restrisico uitgevonden.

Dit zijn risico’s die overblijven nadat we een aantal risico’s hebben weggenomen.

Een curieus begrip. Immers wat overblijft zijn gewoon de risico’s, die we bovendien grotendeels niet kennen. We weten niet wat we niet weten.

Voorspellen is moeilijk, vooral als het om de toekomst gaat, dat zei Mark Twain al. Er zullen dus altijd dingen fout blijven gaan. Daarbij is hulpverlening het vangnet voor de gebeurtenissen die door de mazen van het veiligheidsnet glippen, of er volledig langs gaan. Daar ontstaat een nieuw dilemma: om hulpverlening te kunnen voorbereiden, maken we toch weer een voorspelling over wat er kan gebeuren. Maar wat we kunnen voorspellen, kunnen we dan ook voorkomen zou je denken.

Vreemd genoeg gaan er toch dingen fout die we wel hadden zien aankomen. Niet zelden door overmoedigheid, slordigheid of soms zelfs domheid, maar vaak ook door een herhaling en samenloop van kleine kansen. Dit noemen we dan pech.

Om hulpverlening te bedenken, te leren en te trainen werken we vaak met scenario’s. Een scenario is een fantasiegebeurtenis die we verzinnen, zodat we er een oplossing bij kunnen bedenken. Een uitermate nuttige exercitie zolang de oplossingen generiek genoeg zijn. De grootste fout is te veronderstellen dat een incident zich zal voltrekken volgens het door onszelf bedachte script. Dit zou gemakkelijk tot verkeerde handelingen kunnen leiden. Scenario’s zijn dus heel nuttig en tegelijk ook heel gevaarlijk.

Er is geen twijfel over dat hulpverlening beschikbaar zal moeten zijn. De uitdaging bij de inrichting hiervan is het vinden van de juiste balans tussen betrouwbare routines en vaste werkwijzen en flexibel handelen. En bedenk: de hulpverlening is alleen het allereerste stukje van de respons op een calamiteit.

Het moeilijkste moet dan nog komen.

Arthur Zanders is directeur/consultant ZANDERS Consulting & Training en auteur van het boek ‘Crisismanagement, Organisaties bij crises en calamiteiten’.

13

ARBEIDSVEILIGHEID

“Iedereen heeft recht op veilig en gezond werk” VEILIGHEID besteedt in een serie artikelen aandacht aan het onderwerp ‘Gezond & Veilig werken’. Koos Pulleman (directeur NIBHV) interviewt hierover verschillende betrokkenen uit het arbeidsomstandighedendomein. In dit afsluitende artikel komt namens de werknemers Kitty Jong, vicevoorzitter van de FNV, aan het woord.

Kitty Jong is sinds 2017 lid van het dagelijks bestuur van de FNV. Daarin vervult zij de functie van vicevoorzitter en is zij portefeuillehouder voor de thema’s zorg, energiebeleid/duurzaamheid, diversiteit, sociale zekerheid, medezeggenschap/ corporate governance, en arbeidsomstandigheden. Een omvangrijk en divers takenpakket, dat door Kitty Jong wel meteen in perspectief wordt geplaatst. “Ik ben als hoofdbestuurder vooral een generalist die de grote lijnen uitzet en zit dus niet tot op detailniveau in elk onderwerp. Daarvoor hebben wij teams van inhoudelijk specialisten.

Bij arbeidsomstandigheden zijn bijvoorbeeld acht beleidsmedewerkers betrokken. Daarnaast is er een netwerk van inhoudelijk deskundige leden dat verspreid over verschillende sectoren en in bedrijven zaken signaleert en collega’s bewust maakt van het belang van veilig werken. We kunnen dus wel spreken van een klein leger dat zich namens de FNV bezighoudt met arbeidsomstandigheden. Dat is ook logisch, want gezond en veilig werken is voor ons een belangrijke arbeidsvoorwaarde.”

14

Wat is de visie van de FNV op gezond & veilig werken?

“Uitgangspunt is dat iedereen recht heeft op veilig en gezond werk. Dat is de basis. Het is een randvoorwaarde en staat voor ons op gelijke hoogte met goede arbeidsvoorwaarden. Je zou kunnen zeggen dat aandacht voor arbeidsomstandigheden in het dna van vakbondsmensen zit.”

Hoe geef je hier als vicevoorzitter en portefeuillehouder invulling aan?

“Ik zit namens de FNV in de Stichting van de Arbeid en in de Sociaal-Economische Raad. En verder heb ik vooral een sectoroverstijgende rol richting overheid en politiek.”

Wat vind je van het dereguleringsbeleid van de afgelopen 10 jaar?

“Laten we zeggen dat dit niet goed heeft uitgepakt.

Neem alleen al het aantal doden als gevolg van de blootstelling aan gevaarlijke stoffen dat inmiddels is opgelopen tot 4000 per jaar. Andere cijfers zijn net

I

VEILIGHEID 75 2018

“Over de gezondheid van mensen moet je niet marchanderen” zo schokkend. Het aantal beroepsziekten staat al jaren op zo’n 30.000 per jaar en het aantal ernstige ongevallen loopt weer op tot over de 150.000 per jaar. Wij vinden dan ook dat de overheid gewoon weer haar verantwoordelijkheid moet nemen.”

Maar de overheid heeft de verantwoordelijkheid voor gezond en veilig werken de afgelopen jaren juist bij werkgevers en werknemers neergelegd.

“En dat kan dus niet. Je kunt de verantwoordelijkheid voor de gezondheid van werknemers niet uitsluitend in handen leggen van de partij die er ook geld mee verdient. Dat is een perverse prikkel, want gezond en veilig werken kost gewoon geld.”

Werkgevers en werknemers maken hierover toch afspraken in arbocatalogi?

“Arbocatalogi worden op het niveau van de sector afgesproken. Veelal zijn ze onvolledig en niet alle risico’s die in een sector voorkomen staan erin beschreven. Een ondernemingsraad en een werkgever kunnen het arbobeleid niet goed uitvoeren

als ze de catalogus erbij pakken, in de hoop hier oplossingen te vinden voor de risico’s in het bedrijf.

Ik ben daar in mijn vorige werk als ambtelijk secretaris van een OR getuige van geweest. Je bent als OR geen partij voor de werkgever, want als die met het kostenaspect aankomt dan ben je weg. Dat is gewoon de praktijk. En dat weet de overheid ook.

Daarom zeggen wij: ‘Overheid grijp in’.”

Pleit je voor strengere wetgeving?

“Absoluut. De regulering moet weer veel strakker.

Het lijkt erop dat de overheid het al heel mooi vindt is als bedrijven ‘een beetje’ aan veilig en gezond werken doen. Maar op andere beleidsvelden nemen we daar toch ook geen genoegen mee? Stel je voor dat we blij zouden zijn met mensen in het verkeer die af en toe eens voor het rode stoplicht zouden wachten.”

15

ARBEIDSVEILIGHEID

Is jouw conclusie dat het arbobeleid van de afgelopen 10 jaar failliet is?

“Ja, misschien moet je dat wel concluderen met 4000 doden door blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Of met het jaar na jaar stijgende aantal dodelijke arbeidsongevallen.”

Daarom doen we veel aan voorlichting en ontwikkelen we eigen programma’s en apps. We zijn als FNV voortdurend bezig om gezond en veilig werken bij de mensen onder de aandacht te brengen.

Dat hebben wij dan ook gewoon op orde. Neem afgelopen zomer, toen hebben we veel bouwplaatsen bezocht om mensen te wijzen op de risico’s van werken bij hoge temperaturen of in de zon. Maar vergeet ook niet dat we in de wet hebben afgesproken dat werkgevers erop moeten toezien dat werknemers veilig werken. Voorlichting en instructie worden helaas in de praktijk lang niet altijd gegeven, waardoor onveilig werken op de loer ligt.”

Werkgevers en werknemers kunnen de verantwoordelijkheid dus niet aan?

“Laat ik het vriendelijke zeggen: je moet dit de werkgevers uit handen nemen. Dat denk ik echt.

Je ziet nu dat arbeidsomstandigheden – net als arbeidsvoorwaarden – inzet zijn geworden van onderhandelingen. Maar over de gezondheid van mensen moet je niet marchanderen. Dàt zou je als overheid en als samenleving niet moeten willen.”

En werknemers, werken die altijd veilig?

Kunnen zij die verantwoordelijkheid wel aan?

“Je ziet dat overheid en werkgevers die verantwoordelijkheid niet pakken, waardoor die nu bij de werknemers is komen te liggen. En natuurlijk zeggen wij dat je als werknemer je eigen verantwoordelijkheid moet nemen, dat spreekt voor zich.

Vind je bij de overheid gehoor voor je kritiek?

“Onvoldoende. Neem bijvoorbeeld de dit voorjaar door de staatssecretaris van SZW gelanceerde campagne rond werken met gevaarlijke stoffen.

Wij verzetten ons daartegen, omdat die de problematiek bagatelliseert en zij niet kijkt naar haar eigen rol. Maar ook al kunnen we zoals in dit geval ergens heel erg tegen zijn, wij zijn ook heel erg van het zelf plannen bedenken. Daarom hebben wij onze ideeën over deze problematiek in een brief aan het kabinet

Building at your education Opleidingsmaterialen EH, BHV en Table-top ontruimingsplattegronden en LEGO BHV

WC Lasserij Montage

Montage

Receptie

Onderdelenmagazijn

Montage

Technische ruimte

Hoofdingang CV installatie Kantoor Technische dienst Draaierij

Serverruimte

Bankwerkerij Expeditiekantoor Expeditie

WC Kast

Mindervalide wc en douche

WC

Vrachtsluis

WC

Spuiterij

Douche

Accu oplaadplaats

Bedrijfsrestaurant WC

WC

BIJ BRAND OF ONGEVAL ALARMNUMMER:

1-1-2

BIJ ONGEVAL:

1. Bel alarmnummer 2. Blijf bij het slachtoffer tot er hulp is

BIJ BRAND:

1. Bel alarmnummer 2. Tracht een begin van brand te blussen 3. Sluit ramen en deuren 4. Vlucht niet door dichte rook

Heftruck garage

BIJ ONTRUIMING:

1. Maak gebruik van de (nood) uitgangen 2. Volg de aanwijzingen op van de bedrijfshulpverleners

Afsluiter Gas Afsluiter Water Oogdouche

Verfopslag

Afsluiter Sprinkler Schakelaar Elektra

Blussen met water verboden

Brandmeldcentrale

aadesign is gespecialiseerd in het vervaardigen van opleidingsmateriaal op het gebied van: • eerste hulp, • bedrijfhulpverlening, • table-top ontruimingsplattegronden.

Bezoek onze websites: www.aadesign-webwinkel.nl www.aadesign-games.nl

16

Fietsenstalling

P

Machinefabriek Verschoor BV Adres: Gammadreef 98 4903 AK Oosterhout Datum 20-09-2014

Revisie 1.0

Table-top conform de NEN-EN-ISO 7010. aadesign 2014

EduBricks voor al uw LEGO BHV zoals: bedrukte BHV’ers, voertuigen, signaalstenen, vlammensets, koffers.

Bezoek onze website: www.edubricks.nl

I

VEILIGHEID 75 2018

“Je ziet nu dat arbeidsomstandigheden – net als arbeidsvoorwaarden – inzet zijn geworden van onderhandelingen”

verwoord. Daarin doen wij een aantal voorstellen, zoals meer en slimmere inspecties door I-SZW, of dat mensen standaard een dossier krijgen waarin staat aan welke stoffen ze gedurende hun carrière zijn blootgesteld. Het lijkt erop dat de staatssecretaris aan een aantal van onze voorstellen gehoor gaat geven.”

Je bent kritisch op de overheid.

Hoe is jullie relatie met die andere belangrijke speler op dit terrein, de werkgevers?

“Die zou ik als moeizaam willen kenschetsen. Kijk, we vinden elkaar wel in het uitgangspunt dat de gezondheid van werknemers belangrijk is. Maar vervolgens zeggen wij dat inmiddels is gebleken dat zelfregulering de afgelopen jaren niet heeft gewerkt en vragen wij de overheid om in te grijpen. En daar zitten de werkgevers niet op te wachten. Laat ik als voorbeeld weer de campagne rond het werken met gevaarlijke stoffen geven. Werkgevers willen dat bedrijven die het goed doen door de overheid worden beloond. Op zich geen slecht idee, maar wij willen ook sancties voor bedrijven die de wet overtreden. Op dat punt zijn we het fundamenteel met elkaar oneens over de rol van de overheid.

Dan heb je het misschien wel over een totaal ander wereldbeeld. Maar het is natuurlijk niet zo dat wij ons principieel verzetten tegen samenwerking met de werkgevers. In de Stichting van de Arbeid en de SER komen we namelijk regelmatig met elkaar tot overeenstemming.”

Zijn trends als globalisering en flexibilisering bedreigingen voor goede arbeidsomstandigheden?

“Ja, dat vind ik wel. Voor de goede orde, wij vinden het prima dat er arbeidsmigranten zijn.

Maar dan wel met dezelfde arbeidsvoorwaarden en onder dezelfde arbeidsomstandigheden als alle andere werknemers. Kijk bijvoorbeeld naar de Poolse vrachtwagenchauffeurs die hier rondrijden. Het eerste wat bij veel werkgevers overboord gaat zijn de arbeidsomstandigheden.

Dat is voor niemand goed. En waar wij in bredere zin tegen ageren, is dat steeds meer bedrijven in Nederland in handen zijn van buitenlandse ondernemingen en dat ondernemingsraden en vakbonden daar moeilijk een voet aan de grond

krijgen. Dat vind ik voor arbeidsomstandigheden een heel gevaarlijke ontwikkeling.”

Wat kan je als vakbond hiertegen doen?

“Dat is voor ons heel lastig. Ook daarom pleiten wij voor meer regulering. De Nederlandse overheid zou daar strakker op moeten sturen, ook richting Brussel. Want dit moet tevens op Europees niveau worden aangepakt. De oplossing is een gedegen Europees minimumbeschermingsniveau: Lidstaten zouden daaraan altijd moeten voldoen. Als Lidstaten beter kunnen presteren omdat bepaalde aanpakken technisch haalbaar zijn, moeten Lidstaten dat principe volgen Wij proberen dit samen met andere vakbonden in Brussel te bespreken. En daar waar we elkaar kunnen vinden, doen we dat ook samen met werkgevers.”

Wat zijn de komende jaren de FNV speerpunten voor gezond en veilig werken?

“We zetten in op de thema’s werkdruk, gevaarlijke stoffen, en de sector Bouw zal zich richten op terugdringing van het aantal dodelijke ongevallen. Verder is voor de komende dertig jaar de energietransitie belangrijk. Daarover hebben we een notitie geschreven, waarin we niet alleen de gevolgen ervan voor de werkgelegenheid maar ook voor de arbeidsomstandigheden beschrijven. Dat laatste is nu nog enorm onderbelicht. Maar neem de opkomst van de elektrische auto, waardoor het gevaar van elektrocutie enorm zal toenemen als monteurs niet goed worden opgeleid. Of windmolenmonteurs op zee, die buiten elk zicht hun werk doen. Daarom pleit ik voor de oprichting van een apart team vanuit I-SZW dat zich gaat bezighouden met arbeidsomstandigheden in de energietransitie en in het klimaatakkoord. Want ook nu gaat het in de discussies toch vooral weer over geld en voel ik mij soms een roepende in de woestijn. Maar ik kan gelukkig heel hard roepen.” AdK// In deze serie verschenen eerder interviews met Rob Triemstra (ministerie van SZW) (Veiligheid 73), Marc Kuipers (inspecteur-generaal Inspectie SZW) (Veiligheid 73), en Mario van Mierlo (secretaris Sociale Zaken VNO-NCW/MKB Nederland) (Veiligheid 74).

17

KEURMERK

OLVG neemt bhv-opleiding in eigen hand De afgelopen vier jaar maakte het Amsterdamse stadsziekenhuis OLVG werk van een geheel eigen, interne opleiding voor bedrijfshulpverleners. Inspanningen die recent werden beloond met het NIBHV Keurmerk, vertelt bhv-coördinator en -instructeur Gerard Verschoor. “Tussen ons en NIBHV is er sprake van een heel prettige wisselwerking.”

In de Amsterdamse werkkamer van Rotterdammer Verschoor prijkt prominent een foto van zijn dochter met de kampioensschaal van Feyenoord.

“Je blijft toch Rotterdammer, hè”, vertelt Verschoor met een knipoog. Bij zijn aantreden, nu vier jaar geleden, bracht Verschoor ook een Rotterdamse mentaliteit van ‘aanpakken’ met zich mee. Tot zijn komst waren de bhv-opleidingen bij een externe partij belegd, blikt de bhv-coördinator terug.

“Op zich ging dat redelijk goed, maar ik merkte al snel dat het échte maatwerk ontbrak. Een ziekenhuis is natuurlijk een specifieke omgeving, met specifieke risico’s. Er wordt hier gewerkt met chemicaliën en gevaarlijke stoffen, wat een geheel eigen dynamiek met zich meebrengt. Daarnaast heb je te maken met patiënten, die niet altijd zelfredzaam zijn. Ook agressie is hier, in Amsterdam-West, een ander punt waarmee we helaas op bijna dagelijkse basis te maken krijgen; soms zijn patiënten zó onder invloed, dat ze een gevaar vormen voor zichzelf of hun omgeving. En ten slotte hebben we hier te maken met een 24/7 bezetting. Ook in die zin is een ziekenhuis echt een ander verhaal dan de gemiddelde kantooromgeving.”

18

Skills lab Maatwerk was dus een grote wens en al snel ontstond het idee om de bhv-opleidingen zélf te gaan verzorgen. Dat het ziekenhuis zo op jaarbasis anderhalve ton in euro’s zou kunnen besparen, was daarbij volgens Verschoor uiteraard een belangrijke overweging. “Ook het budget van een ziekenhuis is nu eenmaal niet oneindig. Maar het belangrijkste argument was toch vooral het feit dat we een interne opleiding écht helemaal op onze specifieke wensen zouden kunnen afstemmen.”

Anno 2018 beschikt de door Verschoor geleide bhv-organisatie over een apart skills lab, waar bhv’ers in hun eigen ruimte kunnen oefenen met levensechte dummypatiënten. “We hebben hier de ruimte en de rust om, in een realistische omgeving, diep op de materie in te gaan, zónder dat patiënten, bezoekers of medewerkers daar last van hebben.

Zo kunnen we hier onbeperkt met bedden schuiven en oefenen met het evacueren van patiënten.

Hoe kun je optimaal blussen met een blusdeken?

Hoe kun je medische gassen zo snel mogelijk afkoppelen, zodat je patiënten zo snel mogelijk weg krijgt? Dit soort zaken kunnen we hier goed

I

VEILIGHEID 75 2018

uitdiepen. Ook hebben we de beschikking over allerlei hoogwaardige trainingsmaterialen, zoals brandbakken, blindmaskers en elektronische blussers. Wat dat betreft staat er nu een gestroomlijnde organisatie, die een vaste plek heeft gekregen binnen het Leerhuis, het interne opleidingsinstituut voor medisch personeel.”

Het Keurmerk is te vergelijken met een rijbewijs Erkenning Zeker sinds de erkenning met het NIBHV Keurmerk, eerder dit jaar, wordt het belang van een goede bhv-organisatie intern onderkent, merkt Verschoor.

“Meer dan vroeger wordt de bhv voor vol aangezien.” Verschoor – die NIBHV al goed kende vanuit zijn verleden bij de brandweer – besloot al snel dat

hij het Keurmerk wilde binnenhalen. “Kwaliteit en veiligheid zijn belangrijke pijlers voor een ziekenhuis, en dus ook absoluut voor het OLVG. Op het gebied van zorg moet een ziekenhuis aan tal van keurmerken en certificeringen voldoen: van keurmerken van de Hartstichting en het Oranje Kruis tot de accreditatie van certificeringsinstantie NIAZ. Het NIBHV Keurmerk hoort gewoon thuis in dat rijtje, vind ik. Daarmee laat je zien: wij nemen niet alleen de zorgkwaliteit, maar ook de veiligheid van patiënten, bezoekers en medewerkers uitermate serieus. Je merkt gewoon dat de bhv intern steeds serieuzer wordt genomen; sinds we de opleidingen zelf verzorgen, maar zeker ook sinds het Keurmerk aan de muur hangt.”

Ook voor Verschoors eigen gemoedsrust is het goed dat dat Keurmerk er nu is, benadrukt hij.

“Als je de bhv serieus neemt, wíl je ook gewoon gecontroleerd worden. Kijk, ik heb er zelf alle vertrouwen in dat onze opleidingen op orde zijn; ik heb zelf meer dan dertig jaar ervaring als instructeur, en in die zin weet ik inmiddels wel hoe je een adequaat opleidingsprogramma en een goed 19

KEURMERK

lesplan in elkaar draait. Maar inzichten veranderen en op detailniveau zijn er áltijd zaken die nog net wat beter kunnen. Het is dan prettig dat een onafhankelijke instantie over je schouder meekijkt en je helpt om jezelf continu te verbeteren. Een voorbeeld: tijdens de eerste auditronde kwamen er toch nog wel wat verbeterpunten aan het licht. Zo deden we eigenlijk weinig tot niets met de cursusevaluaties: die stopten we na afloop simpelweg in een map. Terwijl juist die evaluaties enorm waardevolle feedback kunnen bevatten. NIBHV houdt ons in die zin goed bij de les; tegenwoordig gebruiken we de feedback van cursisten om gerichte verbeteringen in ons opleidingsprogramma door te voeren.”

GERARD VERSCHOOR over de samenwerking met NIBHV

“We zijn echt sparringpartners van elkaar.”

OLVG: MEER DAN HALF MILJOEN PATIËNTEN Het OLVG ontstond in 2015 uit een fusie tussen het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis en het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. Anno 2018 kent het Amsterdamse ziekenhuis twee hoofdlocaties: OLVG locatie Oost en OLVG locatie West. Beide hoofdlocaties bieden 24/7 basiszorg en spoedeisende hulp, met een Intensive Care en een centrum voor moeder en kind. Jaarlijks biedt het OLVG medische zorg aan meer dan 500.000 patiënten. De Spoedeisende Hulp-afdelingen van beide locaties vormen samen de grootste SEH van Nederland.

20

Sparringpartners De relatie met NIBHV valt te zien als een vruchtbare wisselwerking, vindt Verschoor. “NIBHV komt op basis van wetenschappelijk onderzoek – onder meer in samenwerking met het Instituut Fysieke Veiligheid – met onafhankelijke, onderbouwde adviezen. En soms worstel je ook gewoon met praktische dingen. Een voorbeeld: wij wilden graag oefenen met rook, maar een rookmachine zou te veel overlast veroorzaken en de longen van cursisten te veel belasten. NIBHV kwam desgevraagd met de suggestie om rookbrillen te kopen, die de rook simuleren en op die manier zorgen voor een levensechte beleving en een vergelijkbaar leereffect – zónder overlast.” Van de andere kant vraagt NIBHV zelf om feedback, merkt Verschoor.

“Ze staan ook altijd open voor suggesties. Zo maken ze graag gebruik van onze kennis op het gebied van ziekenhuischemicaliën bij het aanscherpen van de oefenstof voor ziekenhuizen. In die zin zijn we echt sparringpartners van elkaar.”

Eigenlijk is het Keurmerk te vergelijken met een rijbewijs, vindt Verschoor. “Het is een tastbaar bewijs dat je iets kunt. En net zoals je na een zekere leeftijd periodiek opnieuw gekeurd wordt voor je rijbewijs, is het een prettige gedachte dat je eens in de zoveel tijd langs de meetlat wordt gelegd. Ben je nog op de goede weg?” Het OLVG is het eerste ziekenhuis en de eerste niet-commerciële partij die het Keurmerk kreeg, vervolgt Verschoor. “We krijgen ook veel vragen van andere ziekenhuizen, over hoe wij het aanpakken. In die zin is het Keurmerk ook naar buiten toe een goed visitekaartje. Wat dat betreft ben ik er ontzettend content mee. Als je dit Keurmerk niet hebt als opleider, mis je volgens mij iets heel belangrijks.” JP//

I

VEILIGHEID 75 2018

BRANDVEILIGHEID

Een luisterend oor bij brand Staat uw bedrijfspand in brand? Dan krijgt u natuurlijk hulp van brandweerlieden – maar niet van hen alleen. Want bij zo’n brand gaat het niet alleen om blussen, maar ook om het bestrijden van de gevolgen. En daarvoor kunt u terugvallen op de Stichting Salvage.

Werken bij een grote onderneming die zich bezighoudt met verzekeringen. Het roept associaties op met een bureau, een computer en gratis koffie, en dat allemaal van negen tot vijf. Maar het leven van Salvage coördinator Erwin Dijkhuis is avontuurlijker. Regelmatig moet hij uitrukken, soms midden in de nacht, naar een brand bij hem in de regio.

“Laatst brandde er een groot pand af in Deventer.

Het duurde 24 uur totdat de brand was geblust.

Voor de slachtoffers hakte dat er enorm in, en dus was ik daar om ze te ondersteunen.”

“Vaak zie je bij brand een hoge mate van saamhorigheid”

Onbekende problemen Maar niet altijd lopen de emoties hoog op.

Sommige slachtoffers bekijken de situatie heel rationeel en willen vooral hun probleem oplossen. Maar die oplossing is niet zo simpel, want het probleem is niet goed zichtbaar. Althans niet voor de ondernemers zelf. Logisch, vindt Dijkhuis.

“Hoogstwaarschijnlijk is dit de eerste keer dat ze met brand worden geconfronteerd. Ze hebben hier geen ervaring mee en dus hebben ze ook geen idee wat er de dagen erna allemaal op hen af komt.

Die ondernemers zien alleen een enorme berg met onbekende problemen. Wij hakken die berg in stukken en maken de afzonderlijke problemen zichtbaar.”

Dijkhuis is namelijk niet alleen manager Property bij Crawford & Company, maar ook coördinator bij de Stichting Salvage. Dat is een initiatief van alle Nederlandse brandverzekeraars, bedoeld om de slachtoffers van een brand te helpen in de eerste uren na de calamiteit. Bijvoorbeeld door het bieden van een luisterend oor. “Je bedrijf te zien afbranden, dat is een van de meest stressvolle scenario’s die je kunt bedenken”, zegt Dijkhuis. “Meerdere malen heb ik mensen gezien met tranen in hun ogen. Dan is het goed om ze een kop koffie aan te bieden, zodat ze hun verhaal kwijt kunnen en enigszins tot rust komen.”

Erwin Dijkhuis is manager Property bij Crawford & Company én coördinator bij de Stichting Salvage.

21

BRANDVEILIGHEID

STICHTING SALVAGE Stichting Salvage is een initiatief van alle brandverzekeraars in Nederland. De stichting treedt niet alleen op bij brand, maar ook bij water- of stormschade. Zie www.stichtingsalvage.nl

Een van die mogelijke problemen zit hem in het contact met de media. “Houd er rekening mee dat journalisten op de website van de brandweer kunnen zien wanneer die is uitgerukt”, zegt Dijkhuis.

“Goed, een klein binnenbrandje is voor die journalisten waarschijnlijk niet zo interessant. Maar is de brand groter, dan is dat een ander verhaal, vooral in komkommertijd. En de aanwezigheid van de pers kan leiden tot risico’s. Wat als een medewerker roept dat jouw bedrijf voor de brand verantwoordelijk is, en omwonenden schade hebben geleden?

Dan is het heel moeilijk om zo’n bekentenis later weer terug te draaien.”

Ziedaar het voordeel van een gesprek met een Salvage coördinator. “Wij adviseren een gedupeerde altijd over de omgang met de media”, zegt Dijkhuis. “En we zullen ondernemers aanraden om alvast na te denken over hun boodschap. Hierbij is het verstandig om een woordvoerder aan te wijzen, liefst iemand die al vaker met de pers heeft gesproken. En ten slotte is het natuurlijk belangrijk dat iedere medewerker van het bestaan van die woordvoerder op de hoogte is. Want nogmaals, je wilt voorkomen dat iedereen iets gaat roepen.”

WOONHUIZEN Natuurlijk breekt er niet alleen brand uit in bedrijfspanden, maar ook in woningen. Ook daar is Stichting Salvage actief en geven de Salvage coördinatoren advies. “Als bewoners na een brand weer in hun woning terugkeren, maken ze zich bijvoorbeeld veel zorgen over de stank in hun woning”, vertelt Dijkhuis. “Dat is begrijpelijk maar niet terecht. Wij kunnen hun vertellen dat de brandweer een pand nooit zal vrijgeven als er nog steeds giftige gassen aanwezig zijn. Daar komt nog bij dat je die stank heel makkelijk kunt camoufleren, met speciale deo-apparatuur. En als een woning totaal is uitgebrand, kunnen wij de bewoners adviseren over een tijdelijk onderkomen. Ook hierbij kijken we natuurlijk met een schuin oog naar de verzekeringsvoorwaarden. Sommige verzekeraars bieden hun cliënten na een brand een gratis vervangende woning aan, geheel gemeubileerd.”

22

I

VEILIGHEID 75 2018

Voortgang Een ander probleem voor de ondernemer: de voortgang van de productie. “Stel je een brand voor bij een producent van autostoelen”, zegt Dijkhuis.

“Zo’n stoelenproducent levert aan een autoassemblagebedrijf en die levering is belangrijk. Op het moment dat die stilvalt, kan dat assemblagebedrijf vaak niet verder. Dus is de kans aanwezig dat die zijn productie moet stilleggen en zal hij de schade in het uiterste geval proberen te verhalen op de autostoelenproducent. Of zo’n actie zal slagen, hangt af van de precieze formuleringen in het contract tussen beiden. Vandaar dat wij daar tijdens een gesprek met een gedupeerde al met een schuin oog naar kijken.

Contracten zijn immers een van onze specialiteiten.”

Terug naar de stoelenproducent. Die beschikt natuurlijk over een voor de hand liggende oplossing: een ander bedrijf vragen of het de productie, of een deel daarvan, zolang wil overnemen. Echter, volgens Dijkhuis is dat riskant. “Ik had eens een brand bij een producent van diepvriesgroenten, waarbij die aanpak verkeerd afliep. De andere bedrijven namen de productie niet tijdelijk over, maar kaapten de klanten helemaal weg. Een kwestie van cultuur,

want bijvoorbeeld in de drukkerijbranche zal dat niet zo snel gebeuren. Daar hebben ze expliciet voor dit scenario een herenakkoord gesloten en dus zullen ze zulke streken waarschijnlijk niet uithalen.

Om dit probleem goed te kunnen inschatten, moet een Salvagecoördinator ook kennis hebben van de branche.”

Saamhorigheid Een laatste aandachtspunt: de medewerkers. Het is natuurlijk belangrijk dat die goed worden geïnformeerd. Daarom moet Dijkhuis een aantal vragen helpen beantwoorden. “Stuur je bijvoorbeeld alle uitzendkrachten naar huis, of zet je ze aan het werk in een andere vestiging? En hoe zit het met de vaste medewerkers? Kunnen die in een ander pand hun reguliere werk uitvoeren, of heb je toch liever dat ze de zaak in het uitgebrande pand helpen opruimen?”

En om in majeur te eindigen: volgens Dijkhuis zullen medewerkers dat laatste al snel accepteren. “Vaak zie je bij zo’n brand een hoge mate van saamhorigheid. Mensen zijn bereid wat extra’s te doen, ook als dat niet binnen hun taakomschrijving valt. Alles om het bedrijf er weer bovenop te helpen.” PP//

23

BRANDVEILIGHEID

“Vrijwilligers ruggengraat brandweer” De brandweerzorg in Nederland drijft op de kracht van vrijwilligheid. Van de 24.000 operationele brandweerlieden in Nederland hebben er ruim 19.000 een vrijwillige aanstelling.

Wie zijn de mensen die dag en nacht klaar staan om, soms met gevaar voor eigen leven, anderen in nood te helpen?

“Groepsbinding is belangrijke drijfveer voor brandweervrijwilligers.”

RONALD SONNEVELT

24

I

VEILIGHEID 75 2018

“Mijn werkgever geeft mij alle ruimte om onder werktijd als brandweervrijwilliger uit te rukken.”

YORD NOORMAN

Voor Ronald Sonnevelt is de brandweer bijna een ‘way of life’. Hij is een van de 1600 brandweervrijwilligers in de Veiligheidsregio Utrecht (VRU).

Vrijwillig postcommandant in Lopik, beroepsmatig clustercoördinator in het district BinnenstichtLekstroom en lid van het vrijwillig kazernepiket van de brandweerpost Zeist; dat moet effect hebben op zijn sociale leven. “Dat heeft het ook”, beaamt Sonnevelt. “De combinatie van beroeps- en vrijwillige functies vraagt veel tijd en energie. Naast mijn dagelijkse werk in Zeist, ben ik gemiddeld ook nog twee avonden in de week met de brandweer bezig.

Als vrijwillig postcommandant in Lopik ben ik het lokale aanspreekpunt voor de leden, dus de wekelijkse oefenavond mis ik nooit. En als manager van de brandweerpost heb je ook op andere avonden nog wel eens werk of vergaderingen. Daarnaast draai ik eens in de tien dagen mee in het vrijwillig kazernepiket voor de avond en nacht op de post Zeist. In een gezin is het dan soms best even puzzelen met de tijd, maar daar komen we samen altijd uit. Als je voor de brandweer kiest, kies je voor een speciaal wereldje dat geen negen-tot-vijf mentaliteit kent.”

Sociaal aspect Op de vraag aan Sonnevelt wat voor hem het aantrekkelijke is van het vrijwilligerschap bij de brandweer, is zijn antwoord representatief voor al die 19.000 mannen en vrouwen die dit veeleisende werk met hart en ziel doen naast hun reguliere baan.

“De groepsbinding, deel uitmaken van een hechte sociale club mensen die voor elkaar door het vuur gaan, is een belangrijke drijfveer. De essentie van het brandweervak is natuurlijk dat we met die groep mensen dienstbaar zijn aan de lokale gemeenschap, om op elk moment hulp te verlenen aan anderen.

Redenerend als burger vind ik het geruststellend te weten dat gedreven vakmensen klaar staan om mij te komen helpen bij brand of een ongeluk en ik vind het mooi om mijn vakkennis voor dat doel in te zetten. Op heel onverwachte momenten ook.

Die dynamiek en onvoorspelbaarheid maken het vak interessant en uitdagend.”

Concurreren Maar het brandweerlandschap verandert.

De beschikbaarheid van vrijwilligers loopt al jaren terug en de ‘moderne vrijwilliger’ wil zich niet meer 25

BRANDVEILIGHEID

24 uur per dag aan de brandweer binden. Want het gezin, de sportclub, de beroepsmatige carrière en andere sociale gebeurtenissen concurreren met de brandweer. Bovendien werken veel brandweervrijwilligers overdag buiten de eigen gemeente, waardoor ze in die uren niet voor de brandweer inzetbaar zijn. Of de werkgever staat zijn werknemers niet toe om onder werktijd voor de brandweer uit te rukken.

Lex Tillart, afdelingshoofd repressie bij de VRU, ziet die trends ook: “Er is een groter personeelsverloop dan vroeger en we moeten steeds creatiever zijn om nieuwe vrijwilligers te werven en te behouden.

Het beschikbaarheidsvraagstuk proberen we onder andere op te lossen door mensen flexibeler in te zetten. Bijvoorbeeld door brandweervrijwilligers die in gemeente A wonen en in gemeente B werken overdag te laten uitrukken in gemeente B. Flexvrijwilligers als het ware. Voor een vitale vrijwillige brandweer moeten we zorgen voor een goede mix van mensen, qua leeftijdsopbouw en beschikbaarheid op alle momenten van de dag.”

Koesteren De problematiek van werkgevers die brandweervrijwilligers beperkingen opleggen is een landelijk bekend gegeven, waar zowel op landelijk als regionaal niveau actie op wordt ondernomen.

Sonnevelt is hiervoor binnen de VRU dossierhouder.

“We proberen werkgevers gunstig te stemmen door ze te wijzen op de rol die brandweervrijwilligers voor het bedrijf kunnen spelen bij het waarborgen van veiligheid en continuïteit. Brandweerlieden brengen veel veiligheidskennis mee. Met de bhv-pasjes die we dankzij samenwerking met het 26

NIBHV aan brandweervrijwilligers kunnen uitreiken, zijn ze voor hun werkgever direct inzetbaar als bhv’er, zonder dat ze eerst de bhv-opleiding hoeven te volgen. Een goed argument voor een bedrijf om brandweervrijwilligers in de organisatie te koesteren. We hebben die pasjes inmiddels regionaal aan al onze vrijwilligers uitgereikt. Nu zijn we per gemeente bezig om bedrijven die welwillend omgaan met brandweervrijwilligers te belonen met een gevelschildje van de VRU, dat aangeeft dat het bedrijf maatschappelijk verantwoord ondernemerschap toont.”

Jeugdbrandweer als kweekvijver Ook Yord Noorman, brandweervrijwilliger op de post Bilthoven, ziet het belang van de verbinding tussen brandweer en bedrijfsleven. “Ik loop stage bij KLM op Schiphol-Oost en daarnaast ben ik onderhoudsmonteur bij een huiswerkbegeleidingsinstituut. Bij beide bedrijven heb ik kenbaar gemaakt dat ik brandweervrijwilliger ben en dat ik voor hen bij aanwezigheid ook inzetbaar ben als bedrijfshulpverlener. Het huiswerkinstituut heeft meerdere vestigingen in de regio en daar krijg ik gelukkig alle ruimte om bij alarm uit te rukken.

Bij mijn werkgever op Schiphol heeft dat door de afstand uiteraard geen zin. Later dit jaar kom ik in een fase dat ik moet kiezen welke kant ik met mijn beroepscarrière op wil. Ik vind mijn vrijwilligerswerk bij de brandweer zo leuk, dat ik er bij mijn keuze voor een werkgever zeker op zal letten dat ik de ruimte krijg om bij alarm overdag ook mijn werk te mogen verlaten.”

Noorman trad op 12-jarige leeftijd toe tot de jeugdbrandweer en maakte drie jaar geleden de overstap

I

VEILIGHEID 75 2018

“We moeten steeds creatiever zijn om vrijwilligers te werven en te behouden.”

LEX TILLART

naar de uitrukdienst, een bewijs van het belang van een actieve jeugdploeg als ‘kweekvijver’ voor nieuwe brandweervrijwilligers. “In De Bilt-Bilthoven zijn in de twintig jaar dat de jeugdbrandweer bestaat zo’n veertig mensen doorgestroomd, dus het is een belangrijke bron voor nieuwe brandweervrijwilligers.

Het grote voordeel van de jaren bij de jeugdbrandweer is dat je de brandweerwereld en de werkwijze al goed hebt leren kennen, dat maakt de echte brandweeropleiding gemakkelijker”, vertelt Noorman.

Complexer Een opleiding die, net als het vak, in de afgelopen decennia steeds complexer is geworden. De basis vormt de cursus ‘Manschap A’, waarin de basisvaardigheden worden aangeleerd. Vervolgens kunnen mensen zich specialiseren in functies als chauffeur-pompbediener, technisch hulpverlener of bediener voor de autoladder. Maar voordat de opleiding überhaupt begint, krijgen aspirant vrijwilligers eerst een fysiek en mentaal ‘assessment’ om te kijken of ze geschikt zijn. Dit om uitval tijdens de opleiding te voorkomen.

Noorman: “De brandweeropleiding is nu wezenlijk anders dan vroeger. Ik heb nog de ‘oude’ opleiding gevolgd, met lesboeken voor de theorie.

Tegenwoordig gaat dat via e-learning en de opleiding is praktischer. Het is een pittige opleiding, maar goed te doen voor wie echt bij de brandweer wil. Dat was ook mijn grote stimulans. Of ik verder door wil groeien binnen de vrijwillige brandweer?

Eerst maar eens een paar jaar als manschap op de wagen. Daar gebeurt het echte uitvoerende brandweerwerk in de frontlinie. En daarom heb ik uiteindelijk voor de brandweer gekozen.” RJ//

“BRANDWEER ZONDER VRIJWILLIGERS ONDENKBAAR” Lex Tillart, hoofd brandweerrepressie bij de Veiligheidsregio Utrecht, stuurt 1800 repressieve brandweerlieden in de regio aan, waaronder 1600 vrijwilligers. Een brandweerorganisatie zonder vrijwilligers is in zijn ogen ondenkbaar. “Zonder inzet van vrijwilligers is het niet mogelijk het niveau van brandweerzorg zoals we dat nu kennen te handhaven. Dankzij al deze gemotiveerde vrijwilligers kunnen we zo’n fijnmazig netwerk brandweerposten in stand houden, waardoor we op bijna elke plek in de regio binnen tien minuten met een uitrukeenheid van zes man aanwezig kunnen zijn. En bij grotere branden en ongevallen kunnen we in korte tijd heel veel slagkracht en specialisme vanuit de regio organiseren. Ik ben ervan overtuigd dat vrijwilligers tot in lengte van dagen de ruggengraat van de brandweer zullen blijven, al moet de organisatie wel meegroeien met de maatschappij en zich voortdurend aanpassen aan de veranderende veiligheidsvraag en andere risico’s. Dat betekent wellicht ook dat we de operationele dekking en uitrukmethoden op termijn op andere uitgangspunten moeten baseren.

Belangrijk is ook dat we er als leiding voor zorgen dat het voor vrijwilligers leuk blijft om dit werk te doen. Van zaken als organisatieverandering en schaalvergroting moeten zij geen last hebben.

De uitdaging is dan ook om binnen de grotere regiokorpsen de lokale binding van vrijwilligers te behouden, via het model van de ‘zelfsturende brandweerpost’ met een lokale postcommandant en een herkenbare vrijwilligersvereniging.

Brandweervrijwilligers vinden die eigen identiteit heel wezenlijk.”

27

BEDRIJFSHULPVERLENING

Bij Hooghiemstra werk je veilig Perfect geregeld – dat is de bedrijfshulpverlening bij bedrijvencentrum Hooghiemstra in Utrecht. In de voormalige veevoederfabriek waken tien goedgetrainde bedrijfshulpverleners over de veiligheid van tachtig jonge bedrijven met ruim tweehonderd medewerkers.

“Perfectie bestaat niet, maar we hebben het hier best voor elkaar”, lacht Anne Postma, die de bhv samen met haar collega Ineke van Diën in goede banen leidt. Anne combineert haar werk achter de receptie van Hooghiemstra met een carrière als zangeres. “De akoestiek in dit historische pand is heel goed. We hebben hier weleens gerepeteerd en dat klonk heel mooi.”

Châteaux de l’industrie De geschiedenis van Hooghiemstra gaat terug tot 1865, als graanhandelaar Jurjen Hooghiemstra een opslagruimte pacht en start met de fabricage van veekoeken. De handel is zo’n succes, dat hij architect Marinus Kuiler in 1911 een nieuw pakhuis laat ontwerpen van zeven verdiepingen met hoektorens, in navolging van de populaire Franse ‘châteaux de l’industrie’.

De ondernemer schopt het tot derde grootste havermoutproducent in Nederland, maar na de tweede wereldoorlog keldert de vraag en in 1955 moet hij zijn poorten sluiten.

In 1988 worden de eerste plannen gesmeed voor een bedrijfsverzamelgebouw met kantoorruimtes, vergaderzalen en spreekkamers. “Gelukkig bleef het pand gespaard en konden we hier iets moois realiseren voor onze huurders”, zegt Ineke. “Om de samenwerking te bevorderen, organiseert de huurdersvereniging een jaarlijkse barbecue op de kade, een kerstborrel en gangborrels waarbij nieuwe bedrijven zich voorstellen. In de loop der jaren groeide ook de bhv tot wat die nu is.

28

We beschikken over een vast team, waarmee we een jaarlijkse bhv-oefendag doen. Helaas gaan er nu net twee goede bhv’ers weg. Dat is het risico van een bedrijfsverzamelgebouw, waarbij af en toe een huurder verhuist. Gelukkig vult het team zichzelf steeds weer aan.”

Het bhv-team telt circa tien leden. Anne: “Naast medewerkers van Hooghiemstra maakt een aantal van onze huurders deel uit van het team. Met een paar honderd mensen is daar altijd wel animo voor.

Mochten we versterking nodig hebben, dan doen we een oproep in de maandelijkse nieuwsbrief. Daar krijgen we voldoende respons op, al mag het altijd meer zijn. De een werkt op maandag, donderdag en vrijdag en de ander op weer andere dagen. Voor een volledige bezetting hebben we dus liever te veel dan te weinig bhv’ers.”

Blindelings de weg weten De veiligheid in het pand is dik in orde. Op elke etage hangt een ontruimingsplan en zowel links, rechts als in het midden zijn er trappenhuizen en nooduitgangen. Slanghaspels, blusapparaten en handmelders springen overal in het oog en de AED hangt voor het grijpen. Alle apparatuur wordt jaarlijks door IP Groep gecontroleerd en onderhouden. Dat gebeurt ook bij Vondelparc en Rudolf Magnus, de twee andere locaties van Hooghiemstra.

Het enige dat nog ontbreekt is een Evac Chair.

“Daar hebben we het wel over gehad, dus het kan best zijn dat we zo’n stoel nog eens gaan aanschaffen”, hoopt Ineke.

I

VEILIGHEID 75 2018

“Alles is hier geregeld, dus ook de veiligheid”

Gaat ergens een alarm af, dan komt dat automatisch binnen op de meldkamer van Siemens, waarna de centralist de receptie van Hooghiemstra belt. Ineke legt uit: “Het is dus belangrijk dat hier altijd iemand bij de telefoon blijft om te kunnen doorgeven of er echt iets aan de hand is. Zien we een grote brand, dan bellen we natuurlijk direct 112 en sturen we een bhv’er in een oranje hesje en met portofoon het plein op, zodat de hulpdiensten niet hoeven te zoeken.

Al onze bhv’ers weten blindelings de weg. Dat is een van de onderdelen van de jaarlijkse oefendag.”

Jaarlijkse herhalingsoefening Nieuwe bhv’ers volgen een tweedaagse basisopleiding. Voor het complete team organiseren Ineke en Anne bovendien een jaarlijkse herhalingsoefening, waarbij de collega’s van Vondelparc en Rudolf Magnus meedraaien. Anne: “Met een trainer en een Lotusslachtoffer oefenen we dan een hele dag theorie en praktijk. Dit jaar stond een ontruiming met vooraankondiging op het programma. Die verliep boven verwachting. Zeker omdat onze huurders een eigen bedrijf hebben en misschien net met een belangrijke klant praten, zouden ze kunnen denken: het is maar een oefening, ik blijf liever zitten. Maar dat is niet gebeurd.”

“We hadden het leuk aangepakt”, vervolgt Ineke.

“Een collega kwam bijvoorbeeld op het idee om op het plein voor het gebouw een kraampje te zetten met allerlei lekkers. Ook de trainer was heel tevreden over het verloop. Wanneer hij als professional zegt dat het hier prima geregeld is, dan is het inderdaad goed. We ervaren dat we steeds een beetje doorgroeien. Ieder jaar komt er weer een element bij dat we professionaliseren.”

29

30

Ineke van Diën (links) en Anne Postma leiden de bhv bij Hooghiemstra in goede banen.

De bhv’ers mogen zelf laten weten welke vaardigheden ze extra willen oefenen. Ineke: “Iemand wil bijvoorbeeld graag verbandjes oefenen of buiten met blusapparatuur werken. Of denk aan het herkennen van symptomen en de juiste diagnose stellen. Heeft het slachtoffer een flauwte of misschien wel een hartaanval? Verder wil iedereen altijd graag reanimatie oefenen.”

Handmelder ingetikt Is eenmaal per jaar oefenen genoeg? “Op zich is dat voldoende”, meent Anne. “Met de oefendag hebben we gemerkt dat het best goed ging. Al kun je nooit te veel trainen met de AED, reanimatie en dergelijke.

Zoals je in paniek altijd kunt zwemmen en fietsen, zou je dat met dat soort vaardigheden precies zo moeten hebben.” Ineke – terwijl ze op de houten tafel klopt – vervolgt: “We doen al zoveel jaren bhv.

Ik denk dat we inmiddels best wat weten. Al maakten we in de praktijk nog geen gekke dingen mee.

Er is weleens iemand gestruikeld, waarbij hij zijn pols brak. Verder moesten we voor een bezoeker van een bedrijf een keer 112 bellen. Dat is goed afgelopen. En eenmaal tikte een schoonmaker per ongeluk het ruitje in van een handmelder. Dat was verwarrend, want we zagen natuurlijk helemaal geen rook of brand. Destijds brandde nog weleens een tosti aan, maar sinds we een lunchroom hebben gebeurt dat bijna niet meer.”

Over de vraag wie voor de bhv verantwoordelijk is, is Ineke duidelijk: “Hooghiemstra is verantwoordelijk. Alles is hier geregeld, dus ook de veiligheid.

Daar hoeven onze huurders in principe niets aan te doen. We zijn verplicht om alles op orde te hebben, maar het hoort ook bij de service die we hier willen bieden. Anne en ik hebben de bezetting elke dag gecoverd. En mocht er een collega achter de receptie zitten die geen bhv heeft, dan adviseren we hem of haar om bij twijfel direct 112 te bellen.”

Anne vult aan: “Binnenkort gaan we die collega’s wel wat meer vertellen over het protocol. Zonder bhv-diploma hoeven ze niet zelf te gaan ontruimen, blussen of reanimeren, maar het is fijn als ze weten hoe ze de bhv’ers kunnen ondersteunen.”

Leesbril Hebben Ineke en Anne nog plannen of wensen voor de toekomst? Anne: “We willen nog eens een ontruiming doen zonder dat we de huurders informeren, zodat er net wat meer paniekgevoel bij komt kijken. Verder is het hier op orde.” Maar als Ineke en Anne de brandmeldcentrale laten zien, komt er toch nog een verbeterpuntje naar voren: gezien de vele kleine lettertjes en lampjes zou een leesbril aan een koordje geen overbodige luxe zijn. PvW//

31

EERSTE HULP

Tegengaan acute hart- en vaatziekten Misschien heb je het al eens meegemaakt. Plotseling krijgt een collega of klant een hartinfarct, hartstilstand of beroerte. Weet je al wat je in zo’n situatie moet doen?

De Hartstichting geeft tips en vertelt welk onderzoek de Hartstichting steunt om deze ziekten te voorkomen.

Het kan iedereen overkomen, op elke plek en elk moment: een beroerte, hartstilstand of hartinfarct.

“Dit zijn namelijk de meest voorkomende acute hart- en vaatziekten”, vertelt Mariëlla Maandag, communicatie-adviseur bij Team Spoed van de Hartstichting. “Er zijn nog veel meer hart- en vaatziekten, maar die geven meestal geen plotselinge, levensbedreigende klachten.”

“De eerste zes minuten zijn cruciaal bij een hartstilstand”

Hartinfarct of hartstilstand?

Een hartinfarct en hartstilstand worden vaak door elkaar gehaald, maar de ziekten zijn heel verschillend legt Maandag uit. “Bij een hartinfarct krijgt een deel van de hartspier geen zuurstof en voeding meer, doordat een van de bloedvaten naar de hartspier (kransslagaders) is verstopt. De patiënt is nog wel bij kennis, maar krijgt plotseling klachten, zoals een drukkende pijn op de borst, zweten of misselijkheid. Bij een hartstilstand pompt het hart helemaal geen bloed meer naar het lichaam.

De patiënt is dan niet meer bij bewustzijn, en haalt geen adem.”

Weet waar de AED hangt “De eerste zes minuten zijn cruciaal bij een hartstilstand”, vertelt Maandag. “Als iemand binnen zes minuten start met reanimeren en een AED aansluit, is de kans op overleven het grootst.” Een AED (Automatische Externe Defibrillator) is een draagbaar apparaat dat het hartritme weer kan herstellen bij een hartstilstand. Maandag: “We zorgen dat heel 32

veel mensen kunnen reanimeren en zich aanmelden als burgerhulpverlener bij het oproepsysteem HartslagNu. Daardoor kunnen ze direct naar het slachtoffer toegaan als ze in de buurt zijn.”

De Hartstichting zorgt ook dat op zoveel mogelijk plekken AED’s hangen en dat deze worden aangemeld bij HartslagNu, zodat burgerhulpverleners direct naar de dichtstbijzijnde AED worden gestuurd.

Herken de signalen van een beroerte Ook bij een beroerte telt elke seconde. Een bloedvat in de hersenen is dan plotseling verstopt of gescheurd. Dit veroorzaakt een gebrek aan zuurstof in de hersenen. Snel 112 bellen is van levensbelang, maar dat blijkt lang niet iedereen te weten. Dit wil de Hartstichting verbeteren, bijvoorbeeld via spotjes op radio, televisie en social media. Het doel is dat iedereen weet wat de belangrijkste signalen zijn van een beroerte: iemand praat verward, de mond hangt scheef, of een arm is verlamd.

I

VEILIGHEID 75 2018

Mariëlla Maandag (links) en Nelleke van der Houwen zetten zich in voor het doel van de Hartstichting om zo veel mogelijk hartstilstanden te voorkomen.

Hartstichting steekt veel geld in onderzoek De Hartstichting werkt dus hard aan snelle hulp bij acute hart- en vaatziekten. Maar nog beter zou het zijn als we deze ziekten helemaal kunnen voorkomen, vertelt Nelleke van der Houwen, adviseur wetenschapsvoorlichting bij de Hartstichting. “Onze droom is dat niemand meer wordt overvallen door een hart- of vaatziekte. We investeren daarom in onderzoek naar het voorkomen van een hartstilstand, beroerte en hartinfarct.”

Eerder herkennen van hartziekten Acute hart- en vaatziekten lijken ‘uit het niets’ te ontstaan, maar in het lichaam zijn vaak al jarenlang kleine veranderingen aan de gang. Ook zeggen veel patiënten achteraf dat ze al een tijdje vage klachten hadden. Of dat hartziekten in de familie voorkomen. Van der Houwen: “We willen erachter komen welke onduidelijke klachten ook alarmsignalen kunnen zijn: bij welke klachten moet je echt naar je huisarts gaan?”

Bovendien wil de Hartstichting betere tests ontwikkelen, waarmee artsen in een eerder stadium kunnen zien dat er iets misgaat in je hart of bloedvaten. Dit kan bijvoorbeeld via signaalstofjes in het bloed, of met betere scans, zoals MRI of CT.

Voorkomen dat bloedvaten verstopt raken Veel onderzoek richt zich op het dichtslibben van de bloedvaten. Van der Houwen: “Bij je geboorte zijn de bloedvaten helemaal glad van binnen. Maar in de loop der jaren ontstaan er kleine beschadigingen in de vaatwand. Dit gebeurt bij iedereen, maar niet bij iedereen evenveel.”Als je rookt, te zwaar bent of een hoge bloeddruk hebt, wordt deze slagaderverkalking doorgaans erger. Maar toch krijgen ook mensen die heel gezond leven soms plotseling een hart- of herseninfarct. Een stukje slagaderverkalking scheurt dan en veroorzaakt een verstopping in een bloedvat.

Wetenschappers zoeken daarom naar stofjes in het bloed die op tijd aangeven bij wie de slagaderverkalking op het punt staat om te scheuren.

En ze zoeken naar nieuwe medicijnen om dit te voorkomen.

Betere behandeling beroerte Onderzoek naar snellere en betere behandeling van beroerte is een andere topprioriteit van de Hartstichting. Aan de buitenkant is niet te zien of een beroerte wordt veroorzaakt door een bloeding of verstopping van een bloedvat in de hersenen.

De signalen zijn hetzelfde. Maar de behandeling is heel anders. Van der Houwen: “Onze wetenschappers onderzoeken hoe je nog sneller de juiste diagnose kunt stellen, het liefst al in de ambulance.

Want hoe eerder de juiste behandeling begint, hoe groter de kans op volledig herstel.”

Wetenschappers onderzoeken bovendien hoe ze de behandeling van beroerte kunnen verbeteren.

Het doel is dat meer mensen hun beroerte overleven, zonder blijvende problemen met bijvoorbeeld lopen, praten of het geheugen.

Hartstilstand voorkomen De Hartstichting financiert ook het werk van wetenschappers die zoeken naar manieren om hartstilstand te voorkomen. “Wetenschappers leren steeds meer over genetische afwijkingen die een hartstilstand kunnen veroorzaken”, licht Van der Houwen toe. “De technieken om dna te onderzoeken worden goedkoper, sneller en slimmer.”

Mensen met bepaalde afwijkingen in hun dna krijgen nu al een ICD. Dat is een klein apparaatje onder de huid van je borstkas, dat een schok geeft bij een hartstilstand en de hartslag weer op gang brengt.

Met steun van de Hartstichting werken onderzoekers aan een ICD die een hartstilstand ziet aankomen en op dat moment preventief kan ingrijpen. Van der Houwen: “Ons doel om zo veel mogelijk hartstilstanden te voorkomen komt dus steeds dichterbij.” AB// 33

BRANDVEILIGHEID

Van lokale willekeur naar landelijke uniformiteit Nederland festivalland: het aantal festivals blijft maar groeien, zo maakte de jaarlijkse Festival Monitor dit najaar duidelijk. Organisatoren van evenementen moeten sinds 1 januari 2018 voldoen aan het zogenoemde Besluit BGBOP, dat de (brand)veiligheid op ‘overige plaatsen’ regelt.

Willem Westermann vertelt wat dit in de praktijk voor hen betekent.

Lange tijd golden er voor festivals en andere evenementen geen specifieke regels op het gebied van (brand)veiligheid, vertelt Willem Westermann van het Kenniscentrum Evenementen van de Verenigingvan EvenementenMakers (VVEM) in Houten. “De brandveiligheid voor bouwwerken is in Nederland heel strak geregeld in het Bouwbesluit.

Hoe anders was dat bij niet-bouwwerken, zoals tijdelijke tenten: die vallen niet onder het Bouwbesluit, en dus was onduidelijk wat er aan brandveiligheid gedaan moest worden. Vaak werd er gezegd: kijk maar wat je uit het Bouwbesluit kunt gebruiken.

34

In aanvulling daarop kwam de gemeente dan – om toch tot een soort van maatwerk te komen – met een lokale brandbeveiligingsverordening.”

In de praktijk leidde deze oplossing tot willekeur, blikt Westermann terug. “De regels konden per gemeente verschillen. Al met al was het niet zo dat er tijdens evenementen op grote schaal sprake was van onveilige situaties, maar het was vaak wel een gezochte veiligheid. Langzaam ontstond het idee: is het niet wenselijk om het brandveilig houden van niet-bouwwerken landelijk te regelen?”

Beheersmaatregelen Het resultaat: het Besluit Brandveilig Gebruik en Basishulpverlening Overige Plaatsen, kortweg BGBOP. Het besluit geldt – in de woorden van Westermann – voor alle niet-bouwwerken en plaatsen ‘met een bepaalde organisatiegraad’, wat in de praktijk vooral neerkomt op zaken als feesttenten, markten en braderieën, en openluchtpodia.

“Doordat in het verleden bij evenementen vaak werd teruggegrepen op het Bouwbesluit,

I

VEILIGHEID 75 2018

leidde dat tot onwerkbare situaties. Als je een feesttent als een bouwwerk beschouwt, betekent dat bijvoorbeeld dat er rookluiken moeten komen en dat de isolatiewaarde van het tentdoek aan een bepaalde norm moet voldoen. Terwijl een tijdelijke tent natuurlijk een heel ander verhaal is dan een kantoorpand, dat doorgaans toch zeker een jaar of dertig tot vijftig dienstdoet.” Het Besluit BGBOP legt veel meer nadruk op beheersmaatregelen die het risico laag genoeg houden, vervolgt Westermann. “Als een festivaltent niet bestand is tegen windkracht 9, kun je er simpelweg voor kiezen om het evenement niet door te laten gaan.

En brandveiligheid is in het kader van het Besluit BGBOP vooral een kwestie van een goed doordacht ontruimingsplan en duidelijke vluchtroutes. Tijdelijke bouwsels en evenementen op ‘overige plaatsen’ hebben kortom een hele andere dynamiek, waarbij de inzet van mensen veel belangrijker is dan bouwkundige maatregelen.”

Basishulpverlening Een kernbegrip binnen het Besluit BGBOP is basishulpverlening. Een organisator van een evenement moet ervoor zorgen dat een snelle en veilige ontruiming mogelijk is, dat bezoekers in geval van een calamiteit worden gealarmeerd en dat er zo nodig eerste hulp wordt verleend, en dat hulpdiensten worden opgevangen en begeleid. In die zin verschilt de basishulpverlening in de praktijk niet heel erg van de met dezelfde afkorting aangeduide bedrijfshulpverlening, erkent Westermann. “Het is vooral de wettelijke grondslag die in beide gevallen anders is; waar de bedrijfshulpverlening stoelt op de Arbowet, vloeit het Besluit BGBOP voort uit de Wet veiligheidsregio’s. De Arbowet heeft als primair doel om de werknemer te beschermen op de werkvloer. Voor de bedrijfshulpverlening is een bezoeker – een klant, een patiënt of een andere niet-werknemer – eigenlijk een ‘vervelende hindernis’ bij het werkproces, die tegelijkertijd wél beveiligd en beschermd moet worden. Bij een publieksevenement is een bezoeker juist zeer welkom; zonder bezoeker immers geen evenement.” Lange tijd was er voor deze publieksveiligheid landelijk niets geregeld. Aan de wens om op dat vlak tóch iets te regelen, komt het Besluit BGBOP volgens Westermann nu tegemoet. “Brandveiligheid, ontruiming, eerste hulp en begeleiding van hulpdiensten: het zit er allemaal in. De overeenkomsten tussen bedrijfs- en basishulpverlening zijn in de praktijk dan ook legio, en bhv’ers kunnen van grote waarde zijn bij een evenement. Verschil is vooral dat een bhv’er doorgaans álle taken – alarmering, ontruiming, eerste hulp en het opvangen van hulpdiensten – uitvoert, terwijl de basishulpverlener zich meestal toelegt op één taak.”

“EEN BEGINNENDE BRAND BLIJFT EEN BEGINNENDE BRAND” Ook adviseur Nico van Etten van NIBHV juicht het toe dat er met het Besluit BGBOP nu specifieke richtlijnen zijn voor alles wat buiten de scope van de Arbowet en dus de bedrijfshulpverlening valt. “Lag tijdens evenementen vroeger vooral de nadruk op beveiliging, tegenwoordig ligt die veel meer op de integrale veiligheid van bezoekers.

Tijdens de opbouw- en afbreekfase van het evenement en tijdens het evenement zelf vallen werknemers en vrijwilligers onder de Arbowet; bezoekers vallen onder het Besluit BGBOP en kunnen er nu van op aan dat er goed is nagedacht over alle risico’s.”

“Een beginnende brand blijft een beginnende brand. Qua praktische invulling is er dan ook veel overlap tussen de op de Arbowet gebaseerde bedrijfshulpverlening, en de basishulpverlening zoals die voortvloeit uit het Besluit BGBOP. Wat dat betreft kunnen mensen die zijn opgeleid tot bhv’er ook prima dienstdoen als basishulpverlener tijdens een evenement. Het maatwerk tijdens evenementen schuilt vooral in het evacueren van mensen; waar de ontruiming in een pand volgens een vast stramien en via vaststaande vluchtroutes verloopt, is dat bij een evenement vanzelfsprekend elke keer anders. Tegelijkertijd blijft het primaire doel hetzelfde: mensen op een veilige manier laten vluchten. Goed dat hiervoor nu landelijk iets geregeld is.”

Gasflessen De chaos na dancefestival Dance Valley, in 2001 in Spaarnwoude, was volgens Westermann een wake-upcall voor de evenementenbranche en de betrokken overheden. Tientallen mensen raakten onderkoeld toen er na afloop te weinig vervoer was geregeld en bezoekers uren door de koude regen moesten lopen. “We zijn toen als branche heel bewust gaan kijken: wat kan er allemaal misgaan bij evenementen en op andere plekken waar veel mensen samenkomen? Een specifiek risico dat relatief veel aandacht krijgt in het Besluit BGBOP is het gebruik van gasflessen bij het bereiden van voedsel. Als zo’n fles ontploft, kan dat – naast de directe schade – leiden tot paniek en tot massaal vluchtgedrag. Je wil voorkomen dat mensen zomaar naar de openbare weg vluchten, dus heeft het de voorkeur dat bezoekers op hetzelfde terrein voldoende uitwijkmogelijkheden hebben. En is dat niet mogelijk, dan zul je moeten zorgen voor goede vluchtroutes.”

35

BRANDVEILIGHEID

“Evenementen hebben een andere dynamiek”

Willem Westermann (rechts) en Nico van Etten zijn blij met de landelijke regels voor evenementen.

Toejuichen Op die manier is binnen het Besluit BGBOP over brandveiligheidsrisico’s nagedacht, schetst Westermann. “Ik hoor organisatoren van evenementen nog wel eens verzuchten dat ze tegenwoordig aan zoveel regels moeten voldoen… Dan denk ik:

het is toch ook gewoon lógisch dat je als organisator goed nadenkt over zaken als brandveiligheid, vluchtroutes, noodverlichting en eerste hulp?

Ja, je moet alles goed vastleggen in een veiligheidsplan, inclusief ontruimingsplan. Maar vaak liggen veel zaken al ergens vast, bijvoorbeeld in de vergunningsaanvraag voor de gemeente en in het beveiligingsplan van de beveiligers. Het is dan vooral een kwestie van zaken bij elkaar brengen.

Soms zeggen mensen: het is vrijwel onmogelijk geworden om een eenvoudige braderie te organiseren. Ik denk dan: als het voorheen onveilig was, is het maar goed dat dat nu is aangepast. En als je als organisator je zaken wél al goed voor elkaar had, zul je weinig verschil merken. Het grootste verschil is vooral dat de plaatselijke willekeur nu plaats heeft gemaakt voor een uniforme, landelijke regeling, die de veiligheid van je bezoekers garandeert.

Dat is volgens mij iets dat elke organisator van evenementen zou moeten toejuichen.” JP //

PGS 31 ONDER- EN BOVENGRONDSE TANKINSTALLATIES PGS 31 is gepubliceerd in april 2018 en beschrijft arbeidsveiligheid, milieuveiligheid en brandveiligheid voor de drukloze, bovengrondse en ondergrondse opslag van gevaarlijke vloeibare stoffen en mengsels, in één of meer tanks. De training is bedoeld voor zowel bedrijven als overheden die te maken hebben met gevaarlijke stoffen.

Data: • 6 november, Utrecht • 13 december, Utrecht

Meer informatie en inschrijven: www.nen.nl/trainingpgs31

36

I

VEILIGHEID 75 2018

BEDRIJFSNOODORGANISATIE

Nieuw oefencentrum benadert realiteit Op 16 oktober is het nieuwe oefencentrum van Falck Safety Services en Fire Academy op de Maasvlakte geopend. Een geavanceerde trainingssite, waar overheids- en bedrijfsbrandweren en professionals in de offshore, scheepvaart en windindustrie uiteenlopende incident- en crisisscenario’s onder realistische omstandigheden kunnen trainen en oefenen.

De officiële openingshandeling werd verricht door Allard Castelein, CEO van het Havenbedrijf Rotterdam. En niet zonder reden, want een hoogwaardig brandweer- en veiligheidsoefencentrum hoort bij de Rotterdamse haven. Het Havenbedrijf was 33 jaar geleden een van de initiatiefnemers voor de oprichting van het Rotterdam International Safety Centre (RISC), de bakermat van het huidige oefencentrum. RISC ontwikkelde zich tot een internationaal toonaangevend trainingscentrum voor industriële brandbestrijding. Naast RISC was het Maritiem Trainings Centrum (MTC) gesitueerd, dat veiligheidstrainingen verzorgde voor de offshore en scheepvaartindustrie. Later werd dit centrum omgedoopt van MTC naar Nutec. In 1998 verhuisden beide bedrijven naar een nieuwe locatie, waarna het centrum in 2004 werd overgenomen door Falck.

Vanwege de bouw van een nieuwe olieterminal langs het Hartelkanaal moest het oefencentrum opnieuw een stukje opschuiven, wat Falck de gelegenheid bood een volledig nieuw toekomstbestendig oefencentrum te bouwen.

Topniveau Hoewel die klandizie van over de hele wereld afkomstig is, wees Castelein op het belang van een veiligheidstrainingscentrum van topniveau voor een veilige investerings- en vestigingsomgeving in de Rotterdamse haven: “Ik ben blij dat dit centrum in de haven van Rotterdam is behouden. Veiligheid

is onze belangrijkste prioriteit, voor de scheepvaart en voor alle bewoners en gebruikers van het havengebied. Het nieuwe oefencentrum speelt hierbij een cruciale rol: ‘live’ trainingen en incidentsimulaties resulteren in een interactieve, realistische ervaring en brengen kennis en praktijk dichter bij elkaar.”

Bedrijfsnoodorganisatie Het nieuwe oefencentrum beslaat een oppervlak van zesenhalve hectare, waarop uiteenlopende oefenobjecten voor de diverse doelgroepen zijn gerealiseerd.

Zo kunnen bemanningen van offshore platforms, zeeschepen en windturbines trainen in noodprocedures en het verlaten van schepen en platforms met reddingboten en in ontsnapping uit een te water geraakte helikopter. Het oefencentrum beschikt hiervoor over een indoor zwembad, waar met technische voorzieningen extreme situaties met storm en hoge golfslag kunnen worden nagebootst.

Voor de brandweer zijn, naast oefengebouwen voor gebouwbrandbestrijding, tal van industriële oefenobjecten beschikbaar, waaronder een tankput met opslagtank, raffinaderij-installaties, een tankwagen en spoorketelwagons. De industriële objecten zijn in overleg met de klantenkring zodanig opgebouwd dat de samenhang van processen zichtbaar is en de bedrijfsbrandweer ook met andere schakels in de bedrijfsnoodorganisatie procedures en noodmaatregelen kan beoefenen.

37

BEDRIJFSNOODORGANISATIE

“Veiligheid is onze belangrijkste prioriteit”

Realistisch René van den Bosch, algemeen directeur van Falck Safety Services Centraal Europa, sprak bij de opening zijn dank uit aan alle partijen die hebben bijgedragen aan de realisatie van de nieuwe site.

“Met ons nieuwe oefencentrum zijn wij klaar voor de toekomst en kunnen we onze klanten de best mogelijke realistische oefen- en trainingsomgeving bieden.” Het oefencentrum op de Maasvlakte ontvangt jaarlijks circa 25.000 cursisten uit de verschillende klantengroepen. RJ //

De opening werd verricht door: René van den Bosch (algemeen directeur Falck Safety Services Centraal Europa), Henrik Bonnerup (partner en CFO Polaris), Allard Castelein (CEO Havenbedrijf Rotterdam), Torben Harring (CEO Falck Safety Services Wereldwijd) en Stellan van Oorschot (operationeel directeur Falck Fire Academy) (v.l.n.r.)

Wilt u (door) groeien op de BHV markt? Dan is dit uw kans!

Ter overname aangeboden.

Goed lopend BHV opleidingsbedrijf.

Gevestigd sinds 1995 in de Kop van Noord Holland.

Indicatie cursisten aantallen: 800-900 pj en groeiende.

Mooie klantenkring met lange contracten, alle overname varianten bespreekbaar

Voor informatie: 06-51595061 & 06-55713296 E-mail: george@vskvof.nl + VSK BHVopleidingen 38

I

VEILIGHEID 75 2018

YOUNG PROFESSIONAL

In deze rubriek komen professionals aan het woord over hun opleiding, carrière, vakgebied en ambities. Ook meewerken aan deze rubriek? Meld je dan aan via: info@nibhv.nl, o.v.v. Young Professional en laat in je e-mail weten waarmee jij organisaties op het gebied van bewust veilig werken kunt inspireren.

Persoonlijk Als geboren en getogen Vlaardingse ben ik voor mijn studie op kamers gaan wonen in Utrecht. Ik woon in een gezellig studentenhuis met uitzicht op de trots van de stad, de Domkerk.

Ik maak graag verre reizen en in mijn vrije tijd doe ik aan boksen, hardlopen en ben ik geregeld te vinden in de sportschool.

Opleiding De serie Baantjer heeft op mij als klein meisje diepe indruk gemaakt. Vroeger had ik dan ook de droom om Marianne te mogen worden, de assistente van rechercheur De Cock.

Na mijn middelbare school kwam ik helaas niet door de selectierondes van de Politieacademie. Gelukkig werd ik geïnformeerd over de studie Integrale Veiligheidskunde aan de Hogeschool van Utrecht. De combinatie tussen de sociale en fysieke vakken vond ik direct interessant.

Anne van Kralingen

Carrière Voor de afdeling Safety Health & Environment bij KLM heb ik voor de bhv-organisatie onderzocht hoeveel bedrijfshulpverleners per gebouw (variërend van hangars, werkplaatsen tot aan kantoorpanden) aangesteld dienen te worden. Ik heb alle relevante risico’s per type gebouw geïnventariseerd en dit weten te formuleren in een advies. Na mijn stageperiode kreeg ik de kans om als werknemer van KLM mijn eigen advies te implementeren.

Sinds een half jaar ben ik werkzaam bij BAM Facility Management als QHSE-adviseur. BAM FM streeft naar het optimaal uitvoeren van beheer en onderhoud aan gebouwen en installaties. Ik ontwikkel en waarborg de ongevallenregistratie, de Risico-inventarisaties & -evaluaties, de Veiligheid Gezondheid Milieu-plannen en het calamiteitenprotocol.

Ook ben ik verantwoordelijk voor het organiseren en implementeren van de Toolbox Veilig werken op hoogte, van het beleid persoonlijke beschermingsmiddelen, van de World Wide BAM Safety Day, van de Man Down applicatie en van het beloningsbeleid.

Bewust veilig werken Ik ben van mening dat bewust veilig werken een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid is. Deze verantwoordelijkheid kan alleen worden gedeeld door gezamenlijk over veiligheid te praten en er concrete afspraken over te maken. Op deze wijze wordt een podium gegeven aan het bespreekbaar maken van aan (on)veiligheid gerelateerde onderwerpen.

LEEFTIJD:

24 jaar

FUNCTIE:

QHSE-adviseur bij BAM FM

en gevaarlijke situaties snel kunnen herkennen. Dit project is naar mijn idee heel waardevol voor het realiseren van bewust veilig werken in de praktijk.

Grootste succes?

Momenteel ben ik bezig met de implementatie van een Man Down applicatie. Deze applicatie signaleert en alarmeert wanneer een monteur zich in een onveilige situatie bevindt.

Door de alarmering kunnen de juiste personen bereikt worden die van waarde zijn voor een snelle opvolging. Ik geloof erin dat het gebruik van deze applicatie gaat bijdragen aan een veiligere werkomgeving.

Trends • Ik ben van mening dat levensreddende handelingen al in het basis- en voortgezet onderwijs gegeven dienen te worden.

Door deze vaardigheden sneller aan te leren, vergroot je de kans dat er in het zogenoemde ‘gouden’ uur adequater wordt gehandeld.

• De huidige bhv/ehbo-trainingen worden als saai, langdradig en duur ervaren. Ik ben ervan overtuigd dat een vernieuwing van de lesinhoud voor een positieve verandering kan zorgen. Dit met als doel dat meer Nederlanders deel gaan nemen aan bhv/ehbo-trainingen.

Bewust veilig werken in de praktijk Het cultuurveranderproject hein ondersteunt bewust veilig werken in de praktijk binnen BAM Bouw & Vastgoed. Door dit project worden medewerkers bewust gemaakt van hun eigen (on)veilige gedrag. Er wordt gestreefd naar een cultuur waarin we geen compromissen sluiten op het gebied van veiligheid

Over vijf jaar ben ik…

De komende jaren wil ik veel werkervaring opdoen om zo binnen het veiligheidsdomein verder te groeien als veiligheidskundige.

Toch hoop ik dat mijn droom zal uitkomen, door alsnog te worden toegelaten als recherchekundige op de Politieacademie.

39

NIBHV NIEUWS

Veiligheid: nummer 75 Met het verschijnen van dit 75e nummer beleeft Vakblad Veiligheid een fraai jubileum. Een moment om even bij stil te staan. Aan de hand van een collage van covers uit de verschillende jaargangen wordt duidelijk hoe het blad zich door de jaren heen heeft ontwikkeld en is veranderd.

Niet alleen qua uiterlijk, maar ook inhoudelijk. Want daar waar in de beginjaren bedrijfshulpverlening centraal stond, is de redactionele aandacht inmiddels verbreed naar bewust veilig werken. Veiligheid is daarmee hĂŠt vakblad voor iedereen die betrokken is bij veiligheid op de werkvloer.

40

I

VEILIGHEID 75 2018

Nascholingsprogramma NIBHVinstructeurs 2018-2020 Samen met het Nederlandse bedrijfsleven zorgt NIBHV voor een maximaal veilige werkomgeving die voldoet aan alle relevante wet- en regelgeving. Als instructeur speel je een cruciale rol binnen deze missie. De kwaliteit van de bedrijfshulpverlening binnen een organisatie staat of valt immers met het niveau van de bhv’ers en de manier waarop zij invulling geven aan hun belangrijke taak.

Als instructeur heb je een belangrijke taak bij het overbrengen van de allerlaatste inzichten op het gebied van veiligheid op cursisten.

Op basis van actuele inzichten op het gebied van risico’s, veiligheid én didactiek ontwikkelden we dit volledig geactualiseerde nascholingsprogramma 2018-2020.

Bekijk het programma op: www.nibhv.nl

Bewust omgaan met (brand)risico’s Beter inzichten leiden tot betere bhv-beslissingen. In deze (voor instructeurs B&O verplichte)-training leer je je cursisten bewust te kiezen uit verschillende handelingsperspectieven.

In september 2019 vullen we het NIBHV Basisboek bhv aan met belangrijke elementen uit het nieuwe kennisdocument Bewust omgaan met (brand)risico’s, dat onder meer gebaseerd is op gedegen brandonderzoek van het Instituut Fysieke Veiligheid in Arnhem. Om instructeurs B&O goed voor te bereiden op deze veranderingen, is de training voor deze doelgroep verplicht. Als instructeur B&O word je je door de training bewuster van de specifieke risico’s en gevaren.

Beoordeling training Bewust omgaan met (brand)risico’s:

41

NIBHV SHOP

UITGAVEN BEDRIJFSHULPVERLENING • Basisopleiding bedrijfshulpverlener • Basisopleiding bedrijfshulpverlener brandbestrijding en ontruiming • Ploegleider bedrijfshulpverlening • Coördinator/hoofd bedrijfshulpverlening • Bhv eerste hulp bij werken met kinderen • Onafhankelijke adembescherming voor de bedrijfshulpverlener • Beheerder brandmeldinstallatie en ontruimingsalarminstallatie • Bhv als veiligheidsmotor • Bhv in de operatiekamer • Handleiding kleine blustoestellen • Handleiding omgaan met alarmmeldingen • Omgaan met bommeldingen UITGAVEN BRANDVEILIGHEID • Kennisdocument Bewust omgaan met (brand)risico’s UITGAVEN BEDRIJFSNOODORGANISATIE • Werkwijzer bedrijfsnoodorganisatie First responder bedrijfsnoodorganisatie • Incidentbestrijding bij atmosferische tanks • Vloeistofbrandbestrijding en inzet blusschuim • Optreden bij productontsnappingen • Incidentbestrijding bij branden in een industriële omgeving • Chemicaliënpakdrager • Onafhankelijke ademluchtdrager

ALLE UITGAVEN ZIJN TE BESTELLEN VIA DE WEBSHOP: WWW.NIBHV.NL

UITGAVEN ARBEIDSVEILIGHEID • Preventiemedewerker • Basisveiligheid VCA • Veiligheid voor operationeel leidinggevenden VCA

VCA E-LEARNING VIA VCAEXAMEN.NL • Basisveiligheid VCA inclusief examentraining • Veiligheid voor operationeel leidinggevenden VCA inclusief examentraining

ENGELSTALIGE UITGAVEN BEDRIJFSHULPVERLENING • Emergency response officer: basic training (basis bhv) • USB presentation emergency response officer: basic training (voor instructeurs) • USB presentation leader emergency response team (voor instructeurs)

INSTRUCTEURSMATERIALEN • USB met presentatie basisopleiding bedrijfshulpverlener • Instructiekaarten eerste hulp • Instructiekaarten brandbestrijding en ontruiming • Set instructiekaarten eerste hulp en brandbestrijding en ontruiming • USB met presentatie ploegleider bedrijfshulpverlening • USB met presentatie coördinator/hoofd bedrijfshulpverlening • USB met presentatie eerste hulp bij werken met kinderen • USB met presentatie beheerder brandmeld- en ontruimingsalarminstallatie • USB met presentatie onafhankelijke adembescherming • USB met presentatie preventiemedewerker • USB met presentatie basisveiligheid VCA • USB met presentatie veiligheid voor operationeel leidinggevenden VCA

BEDRIJFSHULPVERLENING E-LEARNING VIA NIBHV OPLEIDER • Basis bedrijfshulpverlening • Herhaling bedrijfshulpverlening BEDRIJFSHULPVERLENING E-LEARNING LOSSE MODULES VIA NIBHV OPLEIDER • Basiscursus niet-spoedeisende eerste hulp • Herhaling niet-spoedeisende eerste hulp • Basiscursus spoedeisende eerste hulp • Herhaling spoedeisende eerste hulp • Basiscursus brandbestrijding • Herhaling brandbestrijding • Basiscursus ontruiming • Herhaling ontruiming 42

VAKBLAD • NIBHV Vakblad Veiligheid (kwartaalblad)

I

VEILIGHEID 75 2018

VOOR DEELNAME AAN HET PODIUM INFORMEER BIJ 070 323 4070

Kennisuitwisseling voor bedrijfsveiligheid Het podium bedrijfsveiligheid biedt bedrijven en kenniscentra de gelegenheid kennis te delen om de veiligheid in bedrijven in Nederland te verhogen.

DEELNEMERS AAN DIT PODIUM:

• AADESIGN / EDUBRICKS • BHV VOORDEELWINKEL • ESOCONNECT • NEN • PROCARDIO

43

PODIUM Kennisuitwisseling voor bedrijfsveiligheid

Speelt uw calamiteitenteam de hoofdrol in uw incidentscenario’s?

NIBHV werd in 1999 opgericht door het Instituut Fysieke Veiligheid en Het Oranje Kruis. Sindsdien is NIBHV hét kennisinstituut voor bedrijfshulpverlening, branden arbeidsveiligheid en bedrijfsnoodorganisaties in Nederland. Wij helpen bij het bewust veilig werken binnen iedere organisatie.

Wij ontwikkelen leermodellen, lesplannen en –materialen, en kwalitatieve leerstof voor bedrijfsveiligheidsopleidingen. Van BHV tot aan het niveau van de wettelijk aangewezen bedrijfsbrandweer.

Wij bieden een onafhankelijk registratie-, certificerings- en borgingssysteem en delen onze expertise. Ruim 300.000 cursisten ontvangen jaarlijks een NIBHV certificering van erkende opleiders.

www.nibhv.nl 44

Het DNA van NIBHV

PODIUM Kennisuitwisseling voor bedrijfsveiligheid AADESIGN / EDUBRICKS

Samen sterk in het ontwikkelen van Table top ontruimingsoefeningen

aadesign en EduBricks werken al geruime tijd samen op het gebied van opleidingsmateriaal voor Eerste Hulp, BHV en Table Top ontruimingsoefeningen.

Wenst u meer informatie, bezoek dan onze websites: aadesign: www.aadesign-webwinkel.nl EduBricks: www.edubricks.nl

aadesign richt zich daarbij met name op het ontwikkelen van opleidingsmateriaal in spelvorm en het vervaardigen van plattegronden voor Table Top oefeningen.

Voor BHV, BOC en Eerste Hulp, biedt aadesign een fraai bordspel aan.

EduBricks richt zich met name op het ontwikkelen van educatieve LEGO oplossingen voor het organiseren van Table Top oefeningen. Het assortiment bestaat niet alleen uit bedrukte BHV’ers en andere hulpverleners, maar tevens voertuigen, signaalstenen, vlammensets en complete koffers met een ruim assortiment om gelijk aan de slag te kunnen gaan.

BHV VOORDEELWINKEL

Alle trainingsproducten voor de BHV Wij zijn als partner van Zoll International dé reanimatiepartner van diverse BHV opleidingsbureau 's. Ook voor alle andere trainingsproducten kunt u bij ons terecht, zoals vervangingsplakkers, reanimatiepoppen, nieuwe longen etc.

Of het nu gaat om 1 product of meer artikelen in een keer, wij zorgen voor de juiste prijs en zeer korte levertijden.

De verzendkosten zijn voor onze rekening.

Zoll AED Plus trainer Wij kunnen de Zoll AED Plus trainer uit voorraad leveren en tegen de laagste prijs. Neem contact op voor meer informatie.

Binnenkort zullen wij de eerste in Nederland zijn die de Zoll AED 3 Trainer beschikbaar heeft. Met realtime feedback net zoals in de echte AED.

DefibSolutions / BHV Voordeelwinkel BV Arnesteinweg 36, 4338 PD, Middelburg T. 0118-236071 • info@bhvvoordeelwinkel.nl www.defibsolutions.nl / www.bhvvoordeelwinkel.nl 45

PODIUM Kennisuitwisseling voor bedrijfsveiligheid ESOCONNECT

Software van Esoconnect voor de BHV-Veiligheidsbranche.

Esoconnect Hoofdstraat 81, 6461 CN, Kerkrade T. +31 45 204 5040 info@esoconnect.com • www.esoconnect.com

Esoconnect is een nieuwe softwareoplossing speciaal ontwikkeld voor bedrijven binnen de BHV- en persoonlijke veiligheidsbranche.

Zowel distributeurs/wederverkopers als leveranciers maken gebruik van onze software. Voor beide doelgroepen is er Esoconnect Office, een cloudgebaseerde ERP-oplossing waarmee bedrijven hun offerte- en ordertraject geautomatiseerd en gestructureerd kunnen uitvoeren. Het unieke orderplanningssysteem maakt het eenvoudig en overzichtelijk om controle te houden over bv. offertes, orders, bestellingen, facturen, afspraken en betalingsherinneringen. Speciaal voor wederverkopers is er Esoconnect Webshop. Deze webshop wordt perfect geïndexeerd door Google voor de meest optimale vindbaarheid. Leveranciers uit de BHVen persoonlijke veiligheidsbranche leveren hun gedetailleerde productinformatie aan via Esoconnect XML zodat gebruikers van Esoconnect Webshop en Esoconnect Office altijd verzekerd zijn van actuele en foutloze productdata, zoals: verbandkoffers, brandblussers, blusdekens, AED’s, etc. Esoconnect is een initiatief van softwarebedrijf Promidata BV, marktleider binnen de promotionele branche op het gebied van softwareoplossingen. Consultant Frank Hanssen, mede initiatiefnemer van Esoconnect, is 3 jaar geleden vanuit de BHV/veiligheidsbranche overgestapt naar Promidata.

Uitbreiden naar deze branche is een hele logische en vertrouwde stap, aldus Roy Kemmerling, directeur van Promidata.

NEN

Hoe staat het met uw kennis over de PGS 15?

Leg een goede basis met de training: Basis PGS 15: de (on) mogelijkheden van de opslag van verpakte gevaarlijke stoffen Bij NEN wordt deze training waarin een heldere uitleg wordt gegeven over de praktische toepassing van PGS 15 voor de opslag van verpakte gevaarlijke stoffen. Er is veel aandacht voor de praktische toepassing van de voorschriften en de daaraan verbonden consequenties/valkuilen. Aan de hand van opdrachten en het bespreken van voorbeelden uit de praktijk zullen situaties realistisch en vanuit meerdere invalshoeken benaderd worden. In de PGS 15 zijn de regels opgenomen voor de opslag van verpakte gevaarlijke stoffen waarmee een aanvaardbaar beschermingsniveau voor mens en milieu wordt gerealiseerd. PGS 15 is in 2017 aangewezen als BBT-document (Beste Beschikbare Technieken).

Hierdoor is het van groot belang over voldoende basiskennis en vaardigheden te beschikken over de (on)mogelijkheden met betrekking tot de opslag van verpakte gevaarlijke stoffen.

NEN Vlinderweg 6, 2623 AX Delft T. 015 2690 390 training@nen.nl • www.nen.nl/basispgs15 46

Waardering Hobéon SKO-VK Aan deze training is een waardering in het onderhoudssysteem AH/ VK toegekend van 1 punt. Het SKO-punt staat vermeld op het certificaat van deelname, deze ontvangt u na afloop van de training.

I

VEILIGHEID 75 2018

Is de veiligheid in uw organisatie op orde?

NIBHV werd in 1999 opgericht door het Instituut Fysieke Veiligheid en Het Oranje Kruis. Sindsdien is NIBHV hét kennisinstituut voor bedrijfshulpverlening, brand- en arbeidsveiligheid en bedrijfsnoodorganisaties in Nederland. Wij helpen bij het bewust veilig werken binnen iedere organisatie.

Wij ontwikkelen leermodellen, lesplannen en –materialen, en kwalitatieve leerstof voor bedrijfsveiligheidsopleidingen. Van BHV tot aan het niveau van de wettelijk aangewezen bedrijfsbrandweer.

Wij bieden een onafhankelijk registratie-, certificerings- en borgingssysteem en delen onze expertise.

Ruim 300.000 cursisten ontvangen jaarlijks een NIBHV certificering van erkende opleiders.

Het DNA van NIBHV

www.nibhv.nl

PROCARDIO

Heb je al een AED in je eigen buurt?

Uiteraard heb je op de werkplek de veiligheid goed geregeld.

Een AED hoort daar bij.

Maar hoe is dat in je eigen woonomgeving geregeld?

Wat kan je daar doen als bedrijfshulpverlener?

Stel iemand krijgt een circulatiestilstand; is er dan een AED in de buurt?

Goed om daarover na te denken.

Hoe snel ben je bij de AED als je thuis bent?

Hoe snel kan jij een leven redden?

Je kan nu samen met jouw eigen buurt geld inzamelen voor een BuurtAED. Hiervoor is een speciaal platform gelanceerd: WWW.BUURTAED.NL Start een actie en zorg dat ook jouw buurt een eigen AED heeft!

ProCardio BV Vlierberg 4-5b, 3755 BS, EEMNES T. 035-3333515 • info@procardio.nl • www. procardio.nl

BuurtAED.nl is een initiatief van Philips en de Hartstichting.

ProCardio is leverancier van de Philips AED. 47

Is jouw buurt al een 6-Minutenzone?

Jacomijn

Actie voor Defensie eiland, Woerden

De kans dat iemand een hartstilstand overleeft in Nederland wordt verdubbeld door het oproepsysteem.

Via 112 kan een burgerhulpverlener binnen 6 minuten starten met reanimeren. Maar helaas is dit nog niet overal het geval.

Om van heel Nederland één 6-Minutenzone te maken, zijn er meer AED’s nodig.

Meld jouw AED aan bij het oproepsysteem op hartstichting.nl of koop er één met je buurt, bedrijf of vereniging.

Wil jij ook meedoen? Start dan een actie voor jouw buurt op BuurtAED.nl

180801 - Hartstichting - BuurtAED - Advertentie (191x256mm - Vakblad Veiligheid).indd 1

01-08-18 12:17