Vakblad Veiligheid 35 - Vierde kwartaal 2008

N85 50T852 OMSL P4-1_001

04.11.2008 12:07:04

Pdf_Christel

VAKBLAD VOOR BEDRIJFSHULPVERLENING | vierde kwartaal 2008

35

Veiligheid in China Trainen met ammoniak Na brand half jaar buiten bedrijf Grondverzet en loonwerk Gehoorbescherming

ld.

N85 50T852 OMSL P2-3_002

10.11.2008 13:37:12

Pdf_Christel

N85 50T852 OMSL P2-3_003

04.11.2008 12:07:40

Pdf_Christel

Het Instituut voor Veiligheid & Milieu b.v. (IVM) is specialist op het gebied van arbeidsveiligheid, brandveiligheid en BHV. Een deskundige en betrouwbare partner, met meer dan 20 jaar ervaring in veiligheidstrainingen, risicoadvisering en calamiteitenbeheersing. Met IVM zijn organisaties beter in staat ongevallen te voorkomen. IVM helpt opdrachtgevers in het hele land adequaat om te gaan met incidenten.

Door uitbreiding van de activiteiten is IVM op zoek naar een:

>>>Full time BHV instructeur Standplaats Zwolle Inzetbaar op het gebied van BHV, EHBO en AED trainingen.

>>>FUNCTIE-INHOUD

>>>PERSOONLIJKE KARAKTERISTIEK

U bereidt de BHV, EHBO en AED cursussen voor. U geeft cursussen en richt zich daarbij op de praktijksituatie van de klant. U weet de cursisten te motiveren en staat daarbij midden in de groep.

Samen met uw cursisten evalueert u de gegeven opleiding of training en schrijft u een evaluatierapport. Tevens verzorgt u de noodzakelijke administratieve afhandelingen. U kunt in uw regio ingezet worden op de locatie van de opdrachtgevers en op onze trainingscentra.

Op avonden en zaterdag werken is voor u geen probleem.

Wij zoeken een prettige collega met hart voor de zaak. U dient te beschikken over een flexibele werkinstelling en goede sociale vaardigheden. Dynamiek, improvisatievermogen en kwaliteitsbewustzijn zijn belangrijk in deze functie. Tevens is het van belang dat u zelfstandig kunt werken. Verder zijn overtuigingskracht, flair en een no-nonsense mentaliteit essentiële karaktereigenschappen.

>>>FUNCTIE-EISEN

>>>INFORMATIE

> MBO werk- en denkniveau, aangevuld met noodzakelijke opleidingen. > Diploma Brandweerinstructeur en Kaderinstructeur Eerste Hulp. > Goede didactische vaardigheden. > Ruime werkervaring in het verzorgen van opleidingen. > In het bezit van rijbewijs B/E.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Manager opleidingen R. van der Woude (r.vanderwoude@werkveilig.nl).

Ervaring in het verzorgen van de cursussen ploegleider BHV, ademlucht en beheerder brandmeldinstallaties is een pré.

Goede beheersing van de Engelse en/of Duitse taal is een pré.

IVM Postbus 235 7740 AE Coevorden T: 0524-512409

www.werkveilig.nl

N85 50T852 OMSL P4-1_004

13.11.2008 13:35:00

Pdf_Dick

N85 50T852 OPMK_1_001

18.11.2008 14:40:03

pdf Joke

Voor woord

Inhoud Veiligheid in miljoenenstad voor en tijdens de Olympische Spelen

Kermis in Beijing

04

Veilig omgaan met ammoniak

10

Oefening lekkage ammoniak bij Heineken

15

RampZalig

18

Conclusie over OK-brand door Onderzoeksraad voor Veiligheid

19

Toen ik in 1986 bij de Stichting Brandweeropleiding in Nederland (SBOiN) kwam werken, stond bedrijfs-

Succesvolle ontruiming door BHV

hulpverlening in de kinderschoenen. Er bestond wel een

Door brand getroffen speelparadijs half jaar buiten bedrijf

uitgave ‘Bedrijfshulpverlener Brandwacht’, maar in een niet al te grote oplage. Het was voornamelijk de brandweer die zich bezig hield met bedrijfshulpverlening. Tot ruim nadat het besluit Bedrijfshulpverlening in 1994 van kracht werd,

20

Slachtofferhulp voor helpers

Gevolgen incident voor bedrijfshulpverleners onderzocht

24

Column

27

Veiligheid in grondverzet en loonwerk

29

Nieuws

34

VCO is derde certificeringschema binnen VCA

41

zwaaide de brandweer de scepter. Het leeuwendeel van de BHV-opleidingen kwam voor rekening van de regionale brandweeropleidingsinstituten.

Totdat de discussie over ‘markt en overheid’ oplaaide.

Centrale vraag daarbij was of de overheid activiteiten mocht verrichten die ook door het bedrijfsleven uitgevoerd konden worden. De pioniersfase in bedrijfshulpverlening was voorbij. Meer en meer private opleiders hebben zich sindsdien ontwikkeld tot professionele instituten. Zij helpen bedrijven en organisaties bij het opzetten van een gedegen

LMRA is praktisch veiligheidsinstrument, opgenomen in VCA 2008/05

Laatste Minuut Risico Analyse

44

NIBHV Nieuws

46

Minister laat ambulances niet sneller rijden

49

veiligheidsbeleid met de daarbij behorende BHV-opleidingen.

Het NIBHV biedt daarbij ondersteuning. Dit instituut is ooit begonnen als onderdeel van de SBOiN. Later was het een afdeling van het Nederlands Instituut Brandweer en Rampenbestrijding. In 1999 vond de oprichting van het NIBHV als apart instituut plaats, in combinatie met het Nederlands Bureau Brandweerexamens en Het Oranje Kruis.

Volgend jaar viert het NIBHV haar 10-jarig lustrum. Samen met de opleidingsinstituten is veel gepresteerd. Zo is de

Snelle medische hulp bij evenementen

Nieuwe motorambulance voor EMS

50

Omdat je gehoor je lief is

Universele gehoorbescherming

52

bedrijven in orde. Nog tien procent te gaan!

NIBHV op bezoek bij Boileau Opleidingen BV

56

Jan Wolter Ouwehand, directeur NIBHV

ONveiligheid

58

bedrijfshulpverlening bij bijna negentig procent van de

NIBHV-VEILIGHEID is een uitgave van:

REDACTIE

Nederlands Instituut voor Bedrijfshulpverlening (NIBHV) Hoofdweg 240, 3067 GJ Rotterdam Postbus 8714, 3009 AS Rotterdam Tel: 010 - 289 28 88 Fax: 010 - 289 28 80 E-mail: bhv@nibhv.nl

Marcel Captijn (MC), Jolanda de Haas (JdH), Ronald Simonis (RS) en Jan Kooijman (JK), tevens eindredactie.

De redactie en het NIBHV besteden de grootst mogelijke zorg aan de inhoud van dit tijdschrift maar aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele inhoudelijke fouten.

REDACTIECOMMISSIE

VORMGEVING EN DRUK

J.W.J.G. Ouwehand, J.C.M. de Haas en R. Simonis.

Coers & Roest ontwerpers bno/drukkers, Arnhem NIBHV-VEILIGHEID verschijnt ieder kwartaal.

ABONNEMENTEN b 35,40, inclusief btw, per kalenderjaar. Het abonnement wordt aangegaan per kalenderjaar. Als u het abonnement wilt opzeggen dan dient u dit schriftelijk vóór 1 november van het komende kalenderjaar te doen. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Voor abonnementen, reacties, ingezonden brieven, informatie en/of productnieuws: NIBHV, Postbus 8714, 3009 AS Rotterdam Tel: 010 - 2892888 Fax: 010 - 2892880, E-mail: bhv@nibhv.nl

ADVERTENTIEVERKOOP

Bureau Van Vliet B.V., Wendy Kuijper Postbus 20 2040 AA Zandvoort Tel: 023 - 5714745 Fax: 023 - 5717680 E-mail: w.kuijper@bureauvanvliet.com Internet: www.bureauvanvliet.com Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming worden verveelvoudigd, gepubliceerd of opgeslagen in een gegevensbestand. Overname van artikelen na overleg met uitgever en betrokken auteur/ fotograaf. Aan de inhoud van deze uitgave mogen geen rechten worden ontleend.

ISSN 1568-3699

N85 50T852 OPMK_1_004

11.11.2008 07:38:48

Pdf_Christel

Een deel van de totaal 130.000 geüniformeerde vrijwilligers.

4

N85 50T852 OPMK_1_005

11.11.2008 07:38:54

Pdf_Christel

Veiligheid in miljoenenstad voor en tijdens de Olympische Spelen

Kermis

in Beijing De Olympische Spelen zijn achter de rug. Het gigantische mediaspektakel moet het uiterste hebben gevergd van de Chinese organisatie, niet in de laatste plaats op het gebied van beveiliging en veiligheid. Het evenement heeft de aandacht van de wereld gevestigd op een stad die worstelt met een enorme groei op vrijwel elk gebied. En op autoriteiten die de problemen te lijf gaan met een overdaad aan regels en wetten, die door de Chinese werkende klasse al dan niet worden gevolgd. De honderdduizenden vrijwilligers en betaalde arbeidskrachten die aan de organisatie van de Olympische Spelen hebben meegewerkt zijn trots op hun land en op de prestatie die er is geleverd. VEILIGHEID plaatst kanttekeningen.

China is een land van uitersten. Van grote

van 23 juli tot en met 26 augustus in Beijing

vriendelijkheid en openheid en tegelijk van

werkzaam geweest in opdracht van de NOS.

strenge voorschriften en beperkingen. De

Als hoofd techniek in het International

bevolking is, op een stel dappere uitzonde-

Broadcast Centre en als bedrijfshulpverlener.

ringen na, gezagsgetrouw en volgzaam. Wat

Een uitgelezen kans om van binnenuit de

door de autoriteiten wordt voorgeschreven,

Chinese manier van werken en de kijk op

wordt geaccepteerd. Zelfs als die regels bijna

veiligheid te beschouwen.

dagelijks veranderen. Er lijkt verschil te zijn in is (en gedoogd wordt door de autoriteiten)

Propaganda en censuur rond megaevenement

en de leefregels overdag. Er is veel begrip

Al jaren voor de openingsceremonie is

en bovendien een onvoorstelbare hoeveel-

China, Beijing in het bijzonder, in de

heid geduld. Toch moet de houding van de

ban geweest van de Olympische Spelen.

Chinezen niet worden uitgelegd als gelaten-

De aandacht van de buitenlandse media

heid, iets waar de westerling snel de neiging

groeide naarmate het grote sportevenement

toe heeft. De gemiddelde Chinees voelt zich

naderde. Voor de Chinese autoriteiten bleek

beslist niet ‘platgeslagen’. Hij is trots op zijn

het een krachtproef te zijn die zijn weerga

land en op zijn bijdrage aan de Olympische

niet kende. Iedere uiting in de media moest

Spelen. Problemen rond mensenrechten lijken

strekken tot eer en glorie van het land.

vooral te leven in het buitenland. In China is

Dat uitgangspunt leidde tot een enorme

het niet direct een ‘hot issue’.

inspanning om alles tot in de puntjes te

Marcel Captijn, redacteur van VEILIGHEID, is

regelen. Zeker wat de voorbereiding van de

het gedrag dat gedurende de nacht gangbaar

NIBHV Veiligheid 35 2008

5

N85 50T852 OPMK_1_006

11.11.2008 07:39:00

Pdf_Christel

Spelen betreft, maar ook op het terrein van

zoals de (chemische?) bestrijding van een

onderdeel van de Chinese academie voor

de propaganda in de media en de officiële

enorme hoeveelheid algen in de baai in

preventieve gezondheidszorg. De chemi-

communicatie. Dat geschiedde op Chinese

Hongkong waar het zeilen plaatsvond, een

sche industrie heeft daarbij ook te maken

wijze. Dat wil zeggen met een kanonnade

verijdelde aanslag, een brandende auto op

met het Departement voor Industrieel

van positieve berichtgeving over de voort-

een Olympische sportlocatie, een voorwerp

Hygiënemanagement, het Departement voor

varende organisatie en de verworvenheden

dat tijdens een wedstrijd in het Olympisch

Toxicologie, het Laboratorium voor Biologisch

van gastland China. Binnen de grenzen

zwembad werd geworpen en een naaktlo-

Toezicht van het Ministerie van Gezondheid

van het eigen land bleek de berichtgeving

per op de baan bij het hippisch springen.

en het Gifbeheercentrum.(*) Er zijn gren-

gemakkelijker in de hand te houden dan in

Hoewel buitenlandse media niet openlijk

zen gesteld aan arbeidstijden en er zijn

buitenlandse media. Persvrijheid, mensen-

werden gecensureerd, golden er vele beper-

equivalenten van de Nederlandse Arbo-wet.

rechten en arbeidsomstandigheden staan

kingen. Plaatsen waar camera’s niet welkom

Autoriteiten houden toezicht op de naleving

binnen China in een ander licht. Er is nog

waren, hekken en blinderingen en de alom

van de veiligheidsregels, zij het op een nogal

steeds een strenge censuur en (Chinese)

tegenwoordige internetblokkades. Daardoor

selectieve manier. In het communistische

journalisten die al te kritische berichten

konden journalisten in hun hotels niets

systeem bestaan geen onafhankelijke toe-

verspreiden, riskeren een boycot en zelfs

over de Oeigoeren, over de verboden Falun

zichthouders en behoren de inspecteurs tot

gevangenisstraf. Een pijnlijk voorbeeld

Gong organisatie of over de situatie in Tibet

dezelfde staatsdepartementen als de regelge-

van bijna geslaagde censuur is het dood-

te weten komen. Om alles in de door de

vers. Bovendien zijn veel ambtenaren corrupt

zwijgen van het melamine/melkschandaal,

autoriteiten gewenste, goede banen te lei-

en kunnen ondernemers de diensten afkopen

dat pas na de Olympische spelen uitlekte.

den werd in Beijing de grootste macht aan

om zo aan de benodigde vergunningen te

In de beelden die tijdens de Spelen via de

toezichthouders en ordebewakers ooit op de

komen om hun bedrijf draaiend te houden.

officiële kanalen werden verspreid, was de

been gebracht.

Aan regels schort het niet, wel aan de manier

censuur voor de insiders duidelijk. Kleinere

waarop ermee wordt omgegaan.

calamiteiten en andere onwenselijkheden

Arbeidsomstandigheden

werden overduidelijk buiten beeld gehouden

Ook China kent wetgeving op het gebied

Vakbonden

en haalden de pers slechts via de camera’s

van veiligheid en gezondheid op het werk.

Van oudsher is de enige erkende vakbond

van de individuele broadcasters en niet door

Volgens gegevens van de ILO (International

in China ook een staatsorganisatie. Hoewel

de officiële kanalen die door BOB (Beijing

Labour Organization) zijn er ongeveer 320

er initiatieven zijn om tot onafhankelijke

Olympic Broadcast) werden verspreid. Het

verschillende wetten die betrekking heb-

vakbonden te komen, gaat deze ontwikke-

vuurwerk van de openingsceremonie bleek

ben op veilig en gezond werken (gegevens

ling langzaam. In China geldt een wettelijke

minder ‘live’ dan het leek. Bepaalde zaken

uit 2006). Sinds 1954 is er een natio-

beperking tot vrije organisatie, overtreders

zijn zorgvuldig buiten beeld gehouden,

naal Instituut voor Arbeidsgeneeskunde,

worden vervolgd en bestraft. De oprichter van de eerste onafhankelijke vakbond, een initiatief uit 1986, is gevangengenomen. De

Tijdens de Olympische Spelen was de grootste macht aan toezichthouders en ordebewakers ooit actief.

redenering van de machthebbers is dat de staat goed voor zijn burgers zorgt en dat zoiets als een vrije vakbond dus niet nodig is. De gemiddelde Chinese werknemer ervaart geen sterke noodzaak voor een vakbond.

Bovendien is er nauwelijks een doorleefd veiligheidsbesef. Risico’s horen bij het werk en men is bereid hard te werken voor een schamel loon. Eventuele onveiligheden waar in Nederland de werkzaamheden direct voor zouden worden stilgelegd, worden als normaal ervaren of zelfs niet eens opgemerkt.

De lonen zijn laag: een liftbediende verdient ongeveer 150 euro in de maand, een degelijk geschoolde werknemer rond de 800 euro.

Veel Chinese werknemers hebben meer dan één baan en zijn aan het einde van de werkweek uitgeput. Afhankelijk van het soort

Medewerkster van warenhuis doet een hazenslaapje.

6

werk is het doen van hazenslaapjes in werk-

N85 50T852 OPMK_1_007

13.11.2008 13:11:55

Pdf_Dick

tijd geen uitzondering. Aan arbeidskrachten is geen gebrek, waardoor de officiële pensioengerechtigde leeftijd op 55 jaar ligt. Door de één-kind-politiek dreigt daar op korte termijn wel verandering in te komen.

Green Olympics China kent dankzij de werklust en ondernemingszin van zijn inwoners een enorme overproductie, een exportoverschot en een geweldige economische groei. Bronnen van grondstoffen raken echter in hoog tempo uitgeput en het milieu heeft het door de onachtzame productiemethoden zwaar te verduren. Beijing, de gastheer van de Olympische Spelen heeft hierdoor te maken met een enorme luchtverontreiniging, die tot veel door de Chinese overheid ongewenste publicaties in de buitenlandse pers heeft geleid. China wil zich juist presenteren als schoon, milieubewust en groen. De

Schaft: noedelsoep met brood. De bouwhelm is vooral goed om op te zitten.

e

29 Olympische Spelen werden gepromoot als de Green Olympics en alle middelen

Onveiligheden worden in China als normaal ervaren of zelfs niet eens opgemerkt.

werden ingezet om de stad en het land er zo schoon en groen mogelijk uit te laten zien. Spijkerharde maatregelen hebben het wegverkeer tijdens de Olympische Spelen tot ongeveer de helft teruggedrongen,

die gepaard gaan met een enorme uitstoot.

bouwactiviteiten in de hoofdstad werden

Het energieverbruik is geweldig groot. Dat

wekenlang stilgelegd en studenten de stad

energieverbruik is niet alleen te wijten aan

uitgestuurd. Krottenwijken zijn rigoureus

fabrieken. Ook de toenemende mobiliteit

gesloopt en toeristencentra opgeknapt. Het

van vooral de rijken met hun SUV’s leidt tot

stoken van kolen, gangbaar in de volks-

grote smogvorming in steden. Net als de

buurten, werd verboden en de bovengrondse

arme mensen op brommertjes en de twee-

elektrische installaties werden zodanig

takt aangedreven driewielers. Benzine kost

gerenoveerd dat ze de toegenomen vraag

circa zes RMB (= zestig eurocent) per liter.

naar elektriciteit aan zouden kunnen. Zelfs

Dat is duur voor de gewone man. Elektrische

alle oude taxi’s werden van de weg gehaald,

brommertjes, elektrische verwarming en

zodat Olympische bezoekers zich slechts

airconditioning doen ook een flinke duit in

met nieuwe taxi’s en airconditioned bussen

het vuile zakje, hoewel de uitstoot in die

konden verplaatsen. Per taxi voor twintig

gevallen plaatsvindt via de vaak kolenge-

eurocent per kilometer, per bus en metro

stookte elektriciteitscentrales. Een enkele

bijna of helemaal gratis. Alle Olympische

straatveger, tijdens de Olympische Spelen

medewerkers mochten zich met hun voertui-

extra druk aan het werk om de stad voor

gen verplaatsen over speciale vrijgemaakte

het oog schoon te houden, werkt met een

‘Olympic Lanes’ om niet door files te worden

monddoekje in een poging om fijnstof uit

gehinderd.

de longen te houden.

Milieu

Houding werknemers tegenover veiligheid

China springt niet zuinig om met natuur

Hoewel het wegverkeer voor Aziatische

en milieu. De leefomgeving wordt geteis-

begrippen redelijk netjes verloopt,

terd door verouderde productiemethoden

beschouwt de westerling het als tamelijk

NIBHV Veiligheid 35 2008

7

N85 50T852 OPMK_1_008

11.11.2008 07:39:13

Pdf_Christel

chaotisch. Zigzaggend medeweggebruikers

Garrie kent China van binnenuit. Zij vertelt

snijden wordt normaal gevonden, zolang

over arbeidsomstandigheden en de Chinese

de claxon maar overvloedig wordt gebruikt.

moraal waar het werk en veiligheid betreft.

Driewielfietsen, afgeladen met enorme afval, bewegen zich met ware doodsverach-

Hoe typeer jij de Chinees als het gaat om veiligheid?

ting tussen het gemotoriseerd snelverkeer.

Garrie: “Chinezen zijn echte knutselaars.

Verlichting wordt alleen gevoerd als er

De kwaliteit van producten stijgt, maar af

zónder echt niets meer te zien valt. Als het

en toe laat de uitvoering te wensen over.

voertuig er tenminste mee is uitgerust. De

Chinezen zijn ‘ranzige’ bouwers. Snel en

overdekte driewielers met bromfietsmotor

slordig. Je treft eindeloos veel prutswerk

zijn in principe toch al niet toegestaan. Het

aan. Het werkt meestal wel, maar duurzaam

zou onzin zijn om iets wat toch al illegaal is

is het niet.”

hoeveelheden goederen of herbruikbaar

te gaan voorzien van verlichting.

Laden en lossen van gasflessen zonder andere

opletten geblazen. Stilstaan op snelwegen is

Rondkijkend in China lijkt het dat elke wet er alleen maar is om naast je neer te leggen. Hoe komt dat?

hulpmiddelen dan een steekwagentje.

geen uitzondering en wegwerkers of werk-

Garrie: “Wetgeving op het gebied van veilig-

nemers van de plantsoenendienst schromen

heid en arbeidsomstandigheden is er wel en

niet om zonder vorm van afzetting tussen,

die groeit bovendien snel. China heeft voor

naast of onder de geleiderail onkruid en

zijn (veiligheids)wetgeving veel naar de rest

afval te verwijderen. Zo nodig ook bij nacht.

van de wereld gekeken. Die wetgeving is

Hun bescherming bestaat uit een strohoed

zeer doordacht en uitgebreid. Daarop valt

(tegen de zon), een oranje signaalhesje

niets af te dingen. Het zit hem vooral in

en een paar slippers zonder CE-markering.

de manier van handhaven. Om een voor-

Persoonlijke beschermingsmiddelen zijn

beeld te noemen: restaurants moeten aan

niet gangbaar. Constructiewerkers dragen

brandveiligheidseisen voldoen en daarop

bij prestigieuze projecten wel bouwhelmen,

wordt geïnspecteerd door een staatsdienst.

maar die vinden de werknemers vooral han-

Als brandblussers vervolgens op last van de

dig om op te zitten. Veiligheidsschoenen

inspectie ter keuring moeten worden aange-

zijn een zeldzaamheid. Hijsen en werken

boden, wordt de brandweer gewaarschuwd

Alomtegenwoordige rode houten kastjes bevatten

met hoogwerkers geschiedt met een gerust

dat er op locatie moet worden gecontro-

brandblussers of emmertjes zand en schepjes.

gemoed boven de hoofden van collega’s of

leerd. Dan zijn die voorgeschreven brand-

derden. Klimmaterialen verkeren vaak in

blussers er even niet en kunnen er boetes

een allerbelabberdste staat, en de elektri-

worden uitgedeeld of kan de ondernemer

cien lijkt bij voorkeur onder spanning te

de controlerende ambtenaar afkopen. Dat

werken. Met ingelaste pauze voor een kom-

afkopen wordt gewoon ingecalculeerd als

metje soep op straat of een gehurkte thee-

bedrijfskosten.”

Zodoende is het bij avond in de steden

pauze. Thermoskan en scherpe Chinese sigaretten zijn paraat, die laatste bij voorkeur te genieten tijdens het met de hand laden en lossen van enorme gasflessen.

Er zijn veel glimmende, Engelstalige waarschuwingsborden. Zijn die er speciaal voor de Olympische spelen?

Garrie: “Die borden zijn inderdaad nieuw.

8

NOS-correspondent in China

Schadeclaims van buitenlanders vormen

VEILIGHEID spreekt met Garrie van

ook hier een toenemend probleem. Sinds

Pinxteren, NOS-correspondent in China. Zij

kort zie je steeds meer waarschuwingsbord-

heeft Chinees gestudeerd en werkt sinds

jes voor struikelgevaar en pictogrammen.

1982 als tolk-vertaler en als verslaggever

Chinezen hebben van nature de neiging om

voor onder andere NRC Handelsblad, de NOS

lange teksten te hanteren, maar je ziet nu

en de VRT. Zij publiceerde het boek ‘China,

steeds meer waarschuwingen in kort Engels

Waarschuwingsborden steeds gebruikelijker

centrum van de wereld’, dat speciaal voor

of als pictogram. Het is duidelijk van de

(Verboden Stad).

de Olympische Spelen werd geactualiseerd.

Europese normen afgekeken. Die gele plastic

N85 50T852 OPMK_1_009

11.11.2008 07:39:31

Pdf_Christel

klapborden bij openbare toiletten met de tekst ‘Caution, wet floor’ zie je ook overal.

Ze worden veel misbruikt om de enorme toestroom van bezoekers te stuiten, als er moet worden schoongemaakt.”

Bestaat er zoiets als bedrijfshulpverlening in China?

Garrie: “Voor zover ik weet niet. Bij toeristische trekpleisters en evenementen kun je een EHBO-post vinden, maar binnen bedrijven is hulpverlening doorgaans niet structureel geregeld. Als je hier als bouwvakker van een steiger valt, is het te hopen dat je een goede baas hebt die je naar het ziekenhuis brengt en die de rekening betaalt. Als hij dat niet doet, word je niet geholpen en zoek je het zelf maar uit. Als het ziekenhuis niet vooraf wordt betaald, kom je er trouwens niet eens in. Als je het slecht treft en je overlijdt door een arbeidsongeval, loop je grote kans dat je ergens wordt gedumpt.

Het stoffelijk overschot wordt illegaal begraven en de familie wordt afgekocht.

Garrie van Pinxteren, NOS correspondent.

Vervolgens kraait er geen haan meer naar.”

Waarom wordt er zo onveilig gewerkt in China? men risico’s geen angst in. Veel werknemers

De westerlingen zijn vaak bang voor voedselvergiftiging. Is dat terecht?

zijn van oorsprong boeren die vanwege de

Garrie: “Nee, dat komt in China veel min-

werkgelegenheid naar de stad zijn getrokken.

der voor dan bijvoorbeeld in India. Hier

Zij hebben nooit een opleiding genoten voor

wordt veel voedsel op zeer hoge tempera-

het werken in fabrieken. Werken met asbest

tuur gewokt. Dus is dat risico beperkt.

en gevaarlijke stoffen wordt zonder angst

Kraanwater drinken is niet aan te raden,

gedaan. Oude accu’s worden met de hand

maar overal is water in flessen te krijgen.”

Garrie: “Op de een of andere manier boeze-

gesloopt voor de recycling in zeer primitieve werkplaatsen.

Ten slotte, hoe zal China zich volgens jou gaan ontwikkelen?

Nederland werkt daaraan mee door de export

Garrie: “De wal zal het schip keren. De wet-

van afgedankte goederen. De onvermij-

geving is er. Als de corruptie vermindert en

delijke golf van chronische aandoeningen

de industrie zich verder professionaliseert,

die daardoor ontstaat, moet nog komen.

zal het zeker de goede kant op gaan. De

Staatsmijnbouwondernemingen die niet meer

toekomst zal het leren.” (MC)

rendabel zijn, worden door particulieren overgenomen of door de ambtenaren die

(*) vrije vertaling

voorheen vanuit de staat bij deze bedrijven betrokken waren. Dat heeft gevolgen voor

Zie ook: Garrie van Pinxteren, China, centrum

de arbeidsveiligheid. Mensen zitten er ook

van de wereld, 4e druk, uitgeverij Balans.

niet mee om zwaar te tillen. Op straat zie je

www.chinadaily.org

Elektrische aansluitkast op de openbare weg.

ze koelkasten of wasmachines in hun eentje

www.fnv.nl

Kabels worden beschermd door een gebruikte

verslepen.”

www.ilo.org

fietsbinnenband.

NIBHV Veiligheid 35 2008

9

N85 50T852 OPMK_1_0010

11.11.2008 07:39:43

Pdf_Christel

Veilig omgaan met

Demonstratie ammoniaklekkage.

“Ammoniak is fantastisch spul,” begint Thom van de Logt zijn gloedvolle betoog tijdens de training over veilig omgaan met ammoniak. “Ammoniak heeft vele nuttige eigenschappen. De beste eigenschap is dat het zijn aanwezigheid verraadt door een sterk prikkelende geur.” VEILIGHEID draait een dag mee met de training ‘Veilig werken met ammoniak’.

10

N85 50T852 OPMK_1_0011

12.11.2008 12:21:38

Pdf_Dick

ammoniak Opzet training

kooldioxide (CO2) een alternatief voor de

De training ‘Veilig werken met ammoniak’ is

uitgefaseerde freonen. Freon is een verza-

ontwikkeld door de firma GEA Grenco B.V.

melnaam voor een groep van chloorfluor-

uit Den Bosch in samenwerking met Falck

koolwaterstofverbindingen (CFK’s) die vooral

Nutec Risc en van de Logt & Joosten BV.

in koelsystemen en spuitbussen gebruikt

Grenco maakt onderdeel uit van het wereld-

werden. Freonen zijn zeer schadelijk geble-

wijde GEA-concern. Grenco is gespecialiseerd

ken voor de ozonlaag. Daarom wordt vanuit

in engineering, montage en onderhoud van

de overheid het gebruik van natuurlijke

industriële koel- en vriesinstallaties voor

koudemiddelen, zoals ammoniak en CO2

onder andere de voedingsmiddelenindustrie

gestimuleerd.

Sjoerd de Jonge geeft uitleg over het ongevalscenario.

en scheepvaart, maar ook voor ijsbanen.

De eendaagse training bestaat uit een theo-

Eigenschappen

rie- en een praktijkdeel. De training vindt

Ammoniak of NH3 is een zeer vluchtig gas

plaats bij Falck Nutec Risc op de Maasvlakte.

dat in een drukhouder in vloeibare vorm

Op het oefenterrein kan worden geoefend

kan worden bewaard. Het volume van de

op schepen, boorplatforms, petrochemische

vloeibare ammoniak is maar liefst 125 maal

installaties, treinen, vliegtuigen, huizen en

kleiner dan dat van gasvormig ammoniak.

flatgebouwen. Mede gezien de bijna buiten-

Ammoniak kent slechts een beperkte

gaatse ligging is bijna alles hier mogelijk en

milieubelasting, maar is wel een potenti-

toegestaan. Ook trainen met echte ammoniak-

eel gevaarlijke stof voor de mens. Bij een

emissies dus. VEILIGHEID sluit aan bij een

onverhoopte lekkage kan het ammoniakgas

groep van tien ervaringsdeskundigen: tech-

zich door de hoge vluchtigheid (veel lich-

nisch medewerkers en bedrijfshulpverleners

ter dan lucht) snel verspreiden en door de

van industriële bedrijven waar ammoniak wordt toegepast, maar ook monteurs van onderhoudsbedrijven. Er is veel belangstelling voor deze training, wat niet verwonder-

De Nederlandse overheid stimuleert het gebruik van natuurlijke koudemiddelen, zoals ammoniak en CO2.

lijk is: ammoniak wordt op grote schaal in veel sectoren toegepast. hoge giftigheid ernstige schade opleveren.

Toepassingen

Ammoniak is een kleurloos gas met een

Behalve als industrieel koelmiddel wordt

sterk prikkelende geur. Het is sterk basisch

ammoniak ook gebruikt bij de productie

(pH = 13,6), waardoor het een etsend en

van kunstmest en bij het ‘denitrificeren’

bijtend effect heeft op de huid en de slijm-

van de uitstootgassen van energiecentrales

vliezen. Verder reageert het met lichaams-

en afvalverbranding. Bij deze laatste toe-

vocht (bij hoge concentraties onder andere

passing wordt ammoniak ingespoten om

waarneembaar door prikkeling in de oksels).

milieuschadelijke stikstofoxide (NOX)-gassen

De vloeibare ammoniak veroorzaakt door de

af te breken tot stikstof en waterdamp. Het

extreem lage temperatuur (lager dan -33°C)

grootste deel van alle ammoniakuitstoot

bovendien vrieswonden. Inademing van

in Nederland is voor rekening van uitdam-

damp en/of nevel kan ademnood veroor-

pende mest op het boerenland (98 %). De

zaken als gevolg van longoedeem. Ten slotte

bekendste toepassing van ammoniak is die

is ammoniak giftig.

van koelmiddel. Ammoniak is samen met NIBHV Veiligheid 35 2008

11

N85 50T852 OPMK_1_0012

11.11.2008 07:39:54

Pdf_Christel

Handschoen na contact met ammoniak.

Koelen met ammoniak

of aftappen van olie uit de koelinstallatie

Ammoniak wordt veel toegepast als koel-

en het vervangen van onderdelen uit het

middel in koelinstallaties. De ammoniak

koudecircuit, zoals het verwarmingselement,

bevindt zich dan in een gesloten systeem.

de temperatuursensor, het oliefilter of het

Een dergelijke koelinstallatie werkt als

compressorfilter. Verder bestaat bij onder-

volgt: de vloeibare ammoniak wordt onder

houd aan de compressor een potentieel

hoge druk naar een verdamper geleid. Daar

risico op blootstelling aan ammoniak. Ten

bevindt zich een nauwe doorgang, waarach-

slotte kan door bijvoorbeeld slijtage een

ter de druk lager is en de vloeistof overgaat

lekkage en dus blootstelling ontstaan.”

in gas. Deze verdamping onttrekt warmte

Het risico op blootstelling is volgens Van

aan de omgeving van de verdamper: de te

de Logt aanvaardbaar bij voldoende veilig-

koelen ruimte. Het dan warme ammoniakgas

heidsmaatregelen. Zeker omdat onze neus

wordt via een compressor en een condensor

op tijd waarschuwt bij beginnende lekkages.

in de machinekamer weer samengeperst en

De reukgrens is voor iedereen verschillend,

in vloeibare vorm teruggevoerd naar het

variërend van 5 tot 25 parts per million

vloeistofvat, om van daaruit opnieuw aan

(ppm). Hij ligt daarmee rond de Maximaal

de kringloop deel te nemen. Het systeem

Aanvaarde Concentratie (MAC)-waarde van

verplaatst dus warmte van de verdamper

20 ppm. Iedereen kent wel de stekende

naar de condensor. De grote energie-inhoud

geur van ammoniak uit een huishoudflesje

en de relatief lage kosten van ammoniak

ammonia (oplossing van ammoniak in

maken dit proces zeer efficiënt. Bovendien

water). De ammoniakdampen hebben een

is het gesloten koelsysteem (zolang het

sterk prikkelende werking op de slijmvlie-

gesloten blijft!) in principe zonder risico.

zen, waardoor we letterlijk direct een stap achteruit doen. Kortom een natuurlijke

Het effect van ammoniak op kleding.

Risico op blootstelling

bescherming, in tegenstelling tot bijvoor-

Op de vraag of er een risico bestaat op

beeld het kleur- en reukloze CO2-gas.

daadwerkelijke blootstelling aan ammoniak, start Van de Logt een opsomming.

Preventieve veiligheidsmaatregelen

“Uiteraard bij het openen van het gesloten

Natuurlijk begint bescherming tegen de

systeem en bij het bijvullen of aftappen

schadelijke effecten van ammoniak al veel

van ammoniak. Maar ook bij het bijvullen

eerder dan in de ‘snuffelfase’. Van de Logt: “Veiligheid is het bewust nemen van aanvaardbare risico’s. Dus wordt elke klus aan een ammoniakinstallatie vooraf gegaan

Ammoniak als koelmiddel

door een Taakrisicoanalyse (TRA) en een werkvergunning. Vooraf moet duidelijk afgifte warmte NH3

Condensor 3.

zijn welke handelingen worden uitgevoerd en welke preventieve maatregelen daarbij horen. Denk hierbij aan het drukvrij en

Vloeistof vat

compressor 2.Warm NH3 gas comprimeren tot vloeistof

vloeistofvrij maken van de installatie, het ‘inblokken’ van het te repareren onderdeel (dat is het aan weerszijden afsluiten van het circuit middels kleppen of kranen, red.),

expansieklep 4 drukverlaging

het werken met twee man, het volgen van koude NH3 vloeistof Afscheider

Verdamper 1.

vat

scholing en training, het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) en het aanvullend instrueren van de bedrijfs-

Machinekamer

te koelen ruimte Warmte onttrekking door verdamping NH3

hulpverleners (BHV’ers).” Deze maatregelen zijn vooral gericht op procedures en op het zoveel mogelijk uitsluiten van het

Bron: Training ‘Veilig omgaan met ammoniak’.

grootste risico: de mens. Daarnaast moet de installatie zelf natuurlijk veilig zijn. Alle

12

N85 50T852 OPMK_1_0013

11.11.2008 07:40:05

Pdf_Christel

te nemen maatregelen, zowel technisch

gezet. Daarna moet zo snel mogelijk een

als organisatorisch, zijn beschreven in de

arts worden gewaarschuwd. Als er beademd

Praktijkrichtlijn Gevaarlijke Stoffen (PGS)-

moet worden, dan natuurlijk alleen met een

13 uit 2005 (voorheen CPR-13-2) van het

mondkapje om het risico te verkleinen dat

Bij het gebruik van ammoniak is

ministerie van VROM. De PGS-13 schrijft

de hulpverlener zelf in contact komt met

de Praktijkrichtlijn-13 ‘Ammoniak:

voor dat een bedrijf met een ammoniakop-

ammoniak via de uitademing van het slacht-

Toepassing als koudemiddel en voor

slag tot 6000 kilo kan volstaan met een

offer. Is het slachtoffer in contact geweest

koelinstallaties en warmtepompen’ van

calamiteiteninstructie. Bij grotere hoeveel-

met vloeibare ammoniak, dan is het belang-

toepassing. De PGS-13 stelt de volgende

heden wordt een volledig bedrijfsnoodplan

rijk om lang en goed te spoelen met water.

veiligheidsmaatregelen verplicht:

voorgeschreven. Overigens wordt de PGS-13

Laat de kleding zitten, omdat deze vast kan

naar verwachting in 2009 vernieuwd, waar-

zitten aan de huid.

Veiligheidsmaatregelen PGS-13

• Detectiesysteem • Alarmering

bij wordt voorgeschreven dat alleen mag worden gewerkt met ammoniak als men

Praktijktraining

• Vooralarm / hoofdalarm

competent is, dus aantoonbaar voldoende

In de training ‘Veilig werken met ammo-

• Inblokafsluiters (in vloeistofleiding)

geïnstrueerd. Dat kan onder andere door het

niak’ komen theorie en praktijk evenredig

• Ventilatie / afzuiging

volgen van de training ‘Veilig werken met

aan bod. Na de lunch worden alle cursisten

• Noodstop

ammoniak’.

voorzien van beschermende kleding (over-

• Overdrukbeveiliging

all, handschoenen, veiligheidsschoenen,

• Vakkennis m.b.t. onderhoud

Handelen bij een incident

helm en volgelaatsmasker). Het praktijkdeel

• Calamiteiteninstructie

Wat te doen als er ondanks alle preventieve

vindt plaats op een afgebakend platform

• Noodplan

maatregelen toch ineens ammoniak wordt

(‘niet betreden, ammoniaktraining’) op het

• Nood- / oogdouches

geroken of als de elektronische ‘snuffelaar’

buitenterrein. De praktijktraining wordt

• Adembescherming (PBM)

afgaat? Van de Logt stelt dat het belang-

geleid door Sjoerd de Jonge, geassisteerd

• Afstandentabel

rijk is dat we gebruik maken van de juiste

door een aparte veiligheidsman én een

• Periodieke controle

PBM’s, waaronder handschoenen, veilig-

Grenco-monteur. De Jonge demonstreert

• Ammoniak beperking

heidsbril en adembescherming. Vooral een

in de buitenlucht hoe snel ammoniak via

• Ammoniak opvang

volgelaatsmasker met K2-filter is hier van

de reuk wordt waargenomen. Dat leidt bij

• Gaswasinstallatie

belang, maar dan niet als werk- maar als

de cursisten tot het snel een stap achter-

vluchtmasker. Want werken met een masker

uit zetten om de effecten van ammoniak

Bron: Training ‘Veilig omgaan met

op de neus vergroot eigenlijk het risico aan-

te vermijden. Ook laat De Jonge zien dat

ammoniak’.

gezien we dan niet meer beschikken over

verkeerde handschoenen bij aanraking met

de natuurlijke detectie van ons reukorgaan.

vloeibare ammoniak nagenoeg geen bescher-

“Leg het masker dus gebruiksklaar binnen

ming bieden. Het materiaal van de hand-

handbereik,” stelt Van de Logt, “met de filterbus op het masker geschroefd en de beschermdoppen eraf.” Na de klus (einde werkdag) moet de filterbus worden wegge-

“Leg altijd een volgelaatsmasker gebruiksklaar binnen handbereik”.

gooid. Voor werken in een besloten ruimte moet uiteraard onafhankelijke adembescherming, zoals een ademluchttoestel, worden

schoen bevriest en de ammoniak kan er zo

gebruikt.

doorheen om daarna door te dringen in de

Ook voor een snelle redding van een slacht-

huid. Het tweede deel van de praktijktrai-

offer kan een volgelaatsmasker slechts

ning speelt zich af in een container waarin

worden toegepast in een niet besloten

de machinekamer van een ammoniakinstal-

ruimte waar de concentratie van ammo-

latie is nagebouwd. In de container wordt

niak bovendien niet hoger is dan 800 ppm

een kleine lekkage van gasvormig ammoniak

(in verband met mogelijke doorslag van

in een inpandige ruimte gedemonstreerd.

de filter). Bij een concentratie boven de

Merkbaar is dat een kleine lekkage als

800 ppm moet gebruik worden gemaakt

snel kan leiden tot overschrijding van de

van ademluchtapparatuur. Een slachtof-

geurdrempel én van de MAC-waarde (snuf-

fer moet zo snel mogelijk naar buiten en

felaar met alarm). Cursisten zetten snel het

vervolgens in halfzittende houding worden

vluchtmasker op om de container op een

NIBHV Veiligheid 35 2008

Thom van de Logt instrueert rollenspelers.

13

N85 50T852 OPMK_1_0014

11.11.2008 07:40:08

Pdf_Christel

veilige manier te verlaten. Een ongevals-

Effecten van ammoniak

cenario met een slachtoffer in deze machi-

De concentraties ammoniak worden uitgedrukt in p.p.m., d.w.z. parts per million ofwel

nekamer leert dat bij sterk verhoogde con-

delen per miljoen en past in het rijtje procent (‘per honderd‘) en promille (‘per dui-

centraties (zichtbaar aan de condenserende

zend‘). Dat wil zeggen dat 1 ppm één deel in 1.000.000 is, ofwel duizend keer zo weinig

damp) redding niet mogelijk is, ook niet

als een promille.

met een volgelaatsmasker op. Alarmeren en

De wettelijke grenswaarde voor ammoniak (voorheen MAC-waarde) is 20 ppm.

ventileren is dan eerste prioriteit, waarna bij voldoende daling van de ammoniakcon-

Concentraties ammoniak

Effecten bij de mens

5 ppm

reukherkenning

25 ppm

waarde waarboven klachten ontstaan

50 ppm

aanvankelijk lichte irritatie van neus, ogen en keel, later gewenning

centratie alsnog tot redding kan worden overgegaan.

Respect voor ammoniak Na de trainingsdag blijken de deelnemers ervan doordrongen dat ammoniak weliswaar potentieel zeer gevaarlijk is, maar dat

100 ppm

prikkeling luchtwegen en oogbindvlies

de aanwezigheid van ammoniak direct en

134 ppm

flinke irritatie (traanvloed en keelirritatie)

overduidelijk waarneembaar is via de reuk.

onmiddellijke prikkeling van de slijmvliezen en

Anderzijds moet niet lichtzinnig worden

verdieping van de ademhaling

omgesprongen met ammoniak: alle voorge-

2500 ppm

dodelijk door vochtonttrekking aan de longen

schreven veiligheidsmaatregelen zijn nood-

3500 ppm

snel dodelijk na korte blootstelling

500 ppm

zakelijk. Mits met respect behandeld, kan Bron: Training ‘Veilig omgaan met ammoniak’.

14

veilig worden gewerkt met dit ‘fantastische spul’. (RS en JdH)

N85 50T852 OPMK_1_0015

11.11.2008 07:40:11

Pdf_Christel

Oefening lekkage ammoniak bij Heineken Heineken Zoeterwoude maakt gebruik van ammoniak als koelmiddel.

In Zoeterwoude is ongeveer 80 ton ammoniak opgeslagen verdeeld over verschillende installaties.

In aansluiting op de training ‘Veilig werken met ammoniak’ is VEILIGHEID op uitnodiging van Thom van de Logt (van de Logt & Joosten BV/GEA Grenco B.V.) en Aad van der Meer (Commandant bedrijfsbrandweer Heineken) aanwezig bij de oefening ‘optreden bij incidenten met ammoniaklekkages’.

NIBHV Veiligheid 35 2008

Scenario’s uitgangspunt oefening

Organisatie bedrijfsbrandweer en BHV

De scenario’s voor de oefeningen zijn afgeleid

Binnen Heineken vindt momenteel een

uit de Aanvullende Risico-Inventarisatie en

verandering plaats in de organisatie van

-Evaluatie (ARIE) die Heineken op grond van

de bedrijfsbrandweer en de BHV. Het hele

de aanwezige risico’s moet maken. Tijdens de

bedrijf gaat van een vijf-ploegen naar een

oefening worden ammoniaklekkages binnen

drie- ploegendienst. De organisatie van

in het koelhuis en in de buitenlucht bij het

bedrijfsbrandweer en BHV wordt daarop

verladen van ammoniak gesimuleerd.

aangepast. Er wordt gewerkt in calamitei-

Heineken is een BRZO-plichtig (Besluit

tenteams die bestaan uit twaalf personen:

Risico Zware Ongevallen) bedrijf en daarom

een calamiteitencoördinator, een communi-

verplicht om minimaal één keer per jaar

catiecoördinator, zes bedrijfsbrandweerlie-

gezamenlijk met de brandweer te oefenen.

den en vier BHV’ers. De calamiteitencoördi-

In de ochtend wordt met de bedrijfsbrand-

natoren (calco’s) sturen de BHV’ers aan en

weer geoefend. In de middag neemt ook de

zijn aanspreekpunt voor de externe hulp-

brandweer Leiden deel aan de oefening.

verleningsdiensten. De communicatiecoördi-

15

N85 50T852 OPMK_1_0016

11.11.2008 07:40:17

Pdf_Christel

Burgemeester van Zoeterwoude krijgt uitleg over de bestrijding van het incident.

natoren (comco’s) zijn medewerkers van de

Ammoniakalarm

redden en vervolgens afspoelen van het

beveiliging en werken in ploegendienst aan

Het afgaan van het ammoniakalarm bete-

slachtoffer. Einde oefening.

de ‘poort’. Zij verzorgen bij een calamiteit

kent het startsein voor de oefening. In een

Uit een evaluatie met alle betrokkenen

de communicatie tussen het calamiteiten-

container bij het koelhuis is een ammoniak-

komt als verbeterpunt naar voren dat het

team en de in- en externe hulpverleners.

lekkage opgetreden. Binnen zeer korte tijd

spoelen van het slachtoffer binnen moet

Zij treden ook op als gids voor de externe

is de bedrijfsbrandweerauto met bemanning

gebeuren en niet buiten. Door de ammo-

hulpverleningsdiensten. Tijdens een cala-

ter plaatse. In overleg met de ‘calco’ en

niak heeft het slachtoffer twee problemen:

miteit wordt het calamiteitenteam onder-

‘comco’ wordt een inzet gepleegd. De ener-

hij heeft het ontzettend koud en hij heeft

steund door deskundigen van Heineken

giespecialist geeft waar nodig advies over de

problemen met ademhalen. Door binnen

zelf, afhankelijk van het soort incident. Bij

bestrijding van het incident. Nummer 1 en 2

te spoelen in een aangename temperatuur

de oefeningen met ammoniaklekkage zijn

van de brandweerploeg gaan op verkenning

wordt verdere afkoeling voorkomen. Nadat

de energiespecialist en de milieuspecialist

uit en overleggen met de bevelvoerder over

het slachtoffer is gespoeld, kan het in half-

paraat om advies te geven.

de inzet. Zij besluiten over te gaan tot het

zittende houding in de buitenlucht worden

Lotussslachtoffers bij ammoniaklekkage.

16

Aankomst ‘calco’.

Afvoeren slachtoffer.

N85 50T852 OPMK_1_0017

11.11.2008 07:40:27

Pdf_Christel

geplaatst. Een ander verbeterpunt is het

of de slachtoffers geheel vrij zijn van ammo-

incident afgeweken van de aanrijroute die

duidelijker aangeven van de grens tussen

niak, voordat zij worden overgedragen aan

gezien de windrichting gewenst was. Door

besmet en onbesmet gebied, zodat duidelijk

de ambulance. De BHV’ers hebben ongeveer

bedrijfsactiviteiten op het terrein was het

is wie wel en wie niet is besmet. Ook zou

tegelijkertijd een afzetlint geplaatst en hou-

niet mogelijk om deze aanrijroute te volgen

er een afzetlint op grotere afstand moeten

den publiek achter dit lint op veilige afstand

en is er beargumenteerd van afgeweken. De

worden geplaatst om publiek weg te houden

van het incident. De brandweer Leiden is via

herkenbaarheid van de ‘calco’ en ‘comco’

van het incident. Het tweede team gaat met

een (gesimuleerde) doormelding gealarmeerd

moet worden verbeterd door gebruik van

deze aandachtpunten in het achterhoofd op

en onderweg. Zodra de brandweer Leiden is

duidelijke hesjes en een herkenbare auto.

voor de volgende oefening. Bij het tweede

gearriveerd, wordt de inzet van een gaspak-

Dit was nu niet mogelijk, omdat de auto

scenario blijkt dat deze verbeterpunten snel

kenteam voorbereid en met hulp van col-

en de hesjes voor het ‘normale’ werk nodig

worden opgepakt door het tweede team.

lega’s hijsen de gaspakdragers zich in het

waren. Verder zal nader worden bekeken

Lekkage in de buitenlucht

pak. Zij worden ingezet om de afsluiters te

hoe de communicatie via portofoon kan

dichten, zodat de lekkage wordt gestopt.

worden verbeterd, zodat de ‘comco’ voor

Na de lunch maakt iedereen zich op voor de

alle partijen goed bereikbaar is. Positief was

oefening met de brandweer Leiden. In het

Afhandeling incident

het goede overleg tussen bevelvoerders van

scenario van de oefening zijn bij het ver-

Met het beëindigen van de lekkage is een

Heineken en brandweer Leiden en de spe-

laden van ammoniak slangen gaan lekken.

dergelijk incident ‘in het echt’ nog niet

cialisten. De evaluatoren waren ook zeer te

Er zijn twee slachtoffers. De oefening kan

afgehandeld. Het incident is dan al gemeld

spreken over de rust die in de bevelvoering

rekenen op veel belangstellenden. Naast de

bij de Arbeidsinspectie en milieu-inspectie,

werd waargenomen. Al met al kunnen de

plaatsvervangend productiemanager en spe-

die nader onderzoek komen doen. Er moet

deelnemers met een tevreden gevoel terug-

cialisten van Heineken is ook de burgemees-

worden bekeken of het vervuilde bluswater

kijken op de oefendag. VEILIGHEID reed dan

ter van Zoeterwoude, Mevrouw mr. E.G.E.M.

goed is afgevoerd en of daar nog aanvul-

ook met een gerust hart langs de ammoniak-

Bloemen, paraat. De brandweer Leiden is

lende maatregelen voor nodig zijn. De

opslag terug naar huis. (JdH)

goed vertegenwoordigd door leidinggevenden en een groep brandweerlieden in opleiding.

Al met al kunnen de deelnemers met een tevreden gevoel terugkijken op de oefendag.

De lekkage op het verladingspunt wordt opgemerkt door het detectiesysteem en een luid alarm schalt over het terrein. Binnen korte tijd verschijnt de bedrijfsbrandweerauto ter plaatse. De veiligheidslijn wordt uit-

toedracht van het incident wordt nader

gerold en in veilig gebied overlegt de bevel-

onderzocht door Heineken zelf. Waar nodig

voerder met ‘calco’, ‘comco’ en specialisten

worden voorzieningen en procedures aan-

van Heineken. Er wordt besloten tot inzet

gepast en eventueel aanvullende opleiding/

van nummer 1 en 2. Zij benaderen het inci-

instructie gegeven.

dent voorzien van brancard. Al snel worden nummer 3 en 4 ingezet om ook het tweede

Einde oefening

Lotusslachtoffer te redden. De slachtoffers

In de evaluatie van de middagoefening

worden afgevoerd en in het dichtstbijzijnde

komen een aantal aandachtspunten naar

gebouw gespoeld. Vervolgens wordt gemeten

voren. Zo is er bij het aanrijden naar het

BHV houdt publiek op afstand.

NIBHV Veiligheid 35 2008

Gaspakkenteam in actie.

Overleg tussen bevelvoerders en energiespecialist.

17

N85 50T852 OPMK_1_0018

11.11.2008 07:40:38

Pdf_Christel

RampZalig Er zijn gebeurtenissen waarbij een mens zich afvraagt ‘het is niet waar, Er heerst verschil van mening over de vraag of een werknemer nu wel hoe heeft zoiets kunnen gebeuren’. Merkwaardige zaken vinden soms

of geen recht op inzage in de RI&E van zijn bedrijf heeft. Minister

plaats. Hoe goed de arbeidsomstandigheden en de veiligheid voor de

Donner en de Arbeidsinspectie vinden van niet. De FNV vindt die

mensen ook geregeld zijn, er kan kennelijk altijd iets fout gaan. De

opstelling vreemd, omdat de RI&E een middel is ter bevordering van

rubriek ‘RampZalig’ bevat korte artikelen, geknipt uit willekeurige

veilig en gezond werken. De Arbo-wet biedt vooralsnog geen duidelijk

kranten. Er wordt melding gedaan van opmerkelijk dagelijks onheil dat houvast. op de loer ligt. Op het werk of privé. Uit het leven gegrepen.

aalt Zwarte Brandweer h Piet van dak r is gisterenmorgen

brandwee GRAVE – De t in veiligheid een Zwarte Pie om t uk er uitg ak in moeilijkold ho sc n op ee te brengen die e, waarbij een ati er op raakt. De r. heden was ge urde een uu du t, ze werd inge Piet klom hoogwerker de er lle vo nog niet De kennelijk zitten, na te kwam vast te pannendak. het dak op en e dd gla en op het sprak werkzijn uitgegled e ati er reddingsop oed in met Gedurende de m ht ec colaas zijn kn ngen vergever Sint Ni rli lee . Honderden hooleen megafoon or op het sc do g in m m ste n. hoogden de edjes te zinge sli aa kl ter Sin ls plein luidkee

pen niet mogen weten wat de gevaren en risico’s van het vak zijn.

Neem bijvoorbeeld Sinterklaas en Zwarte Piet.

Sinterklaas krijgt dochter

PEPERNOTE

RIJSSEN – Op 5 december was Sinterklaas niet overal op tijd. Bij de pupillen van de voetbalclub Rijssen arriveerde Sint ruim anderhalf uur te laat. De oude baas had echter een geldig excuus: hij was zojuist vader geworden van een kerngezonde dochter! De pupillen hebben er niet onder geleden: nog nooit toonde de goedheiligman zich zo gul.

N VELLEN SI

MUIDEN – Tij dens de intoc ht van Sinterkla as in Muide n schrok het pa ard van de go edheiligman, toe n het strooigo ed tegen het hoofd kreeg. De viervoeter steigerd e en wierp St.

pen. Die scheurde zo hard weg, dat de Sint op straat belandde en gewond raakte. De goedheiligman moest zich in een ziekenhuis laten behandelen.

ECHTEN – Sinterklaas is gisteren na een mislukte parachutesprong in het Drentse dorpje Echten door de brandweer van Ruinen uit een boom gered.

De goedheiligman, die zoals bekend momenteel overuren maakt, wilde de plaatselijke basisschool in Echten bezoe-

BHV OPROEPSYSTEMEN Veelzijdig Met een Omikron CallHelp 400 oproepsysteem kunt u uw BHV'ers individueel, in groepen of collectief oproepen. De piepers kunnen piepen en/of trillen. De zender kan worden aangesloten op de brandmeldcentrale, noodknoppen, spreekkameralarm, handzenders en dergelijke.

Steunzenders Omikron CallHelp 400 systemen werken met draadloze steunzenders. Iedere steunzender vergroot het zendbereik met 300 meter (in open veld) of 3 etages (in bebouwing). Er kunnen maximaal 99 steunzenders in een systeem opgenomen worden, hetgeen een zendbereik oplevert van 30 kilometer resp. 300 etages.

Betrouwbaar Systemen die met steunzenders werken zijn betrouwbaarder dan systemen die niet met steunzenders werken. Een obstakel (denk aan liftschachten e.d.) wordt aan de achterzijde immers “belicht” door één of meer steunzenders. Zo kunnen ook de moeilijkste plaatsen, zoals kelders en brandwerende archiefruimtes, dekkend gemaakt worden.

on s kr 0 i mi 40 loos m O p De lHel raad stee y l Ca een doeps r op

ka het z 99 n metendb ste m ere w un axi ik ver ord zendemaal gro en rs ot.

BHV

Voordelig De Omikron CallHelp 400 is niet alleen zeer betrouwbaar en bedrijfszeker, hij is ook de voordeligste.

Bovendien zijn er geen installatiekosten, alles wat u nodig heeft zijn stopcontacten.

Omikron Europe B.V.

BHV OPROEPSYSTEMEN

18

NT EN PAARD

Nicolaas uit he t zadel. Tot gr oot verdriet van de kinderen moest Sinterklaas me t letsel naar het ziekenhuis . De schimme l beschadigde ee n auto en raa kte daarbij aan tw ee benen gewo nd.

Brandweer redt Sint uit boom

GOEDHEILIGMAN BEROOFD VAN STAF VALKENSWAARD – Een stappende Sinterklaas is dit weekeinde in Valkenswaard van zijn staf beroofd. Toen de dieven er vandoor gingen, probeerde de Sint nog in hun auto te stap-

Misschien lijkt het de minister verstandiger dat sommige beroepsgroe-

Kolenbranderstraat 20d • 2984 AT Ridderkerk Tel.: 0180 417 011 • Fax: 0180 461 213 E-mail: info@omikron-europe.com • www.omikron-europe.com

BHV

ken. Hij hoopte tijd te winnen door met een parachute uit een vliegtuig te springen. De Sint miste echter het landingsterrein en eindigde bungelend aan zijn valscherm in een boom. geschrokken hevig Enkele kinderen alarmeerden via de school de brandweer.

N85 50T852 OPMK_1_0019

11.11.2008 07:40:43

Pdf_Christel

Volgens de Onderzoeksraad voor Veiligheid is de Ziekenhuisgroep Twente, locatie Twenteborg Ziekenhuis in Almelo, tekort geschoten bij het onderhoud van apparatuur. De Onderzoeksraad adviseert de overheid beter toezicht te houden op risicovolle medische apparatuur in ziekenhuizen. Nu is er helemaal geen externe controle op ziekenhuisapparatuur.

Pieter van Vollenhoven

Conclusie over OK-brand door Onderzoeksraad voor Veiligheid Achterstallig onderhoud

aanvankelijk onderhield, wijzen voor wat

wel aan. Volgens het externe bedrijf gaf het

De Onderzoeksraad vindt dat het Twenteborg

betreft de verantwoordelijkheid naar elkaar.

ziekenhuis geen toestemming om de slangen

Ziekenhuis zijn verantwoordelijkheid voor

De Onderzoeksraad zegt, dat Twenteborg het

te vervangen. Als dat klopt, had het bedrijf

het onderhoud aan apparatuur niet kon

onderhoud beter niet had kunnen overne-

volgens Van Vollenhoven de verantwoordelijk-

waarmaken. In september 2006 ontstond een

men, omdat onvoldoende kennis aanwezig

heid moeten teruggeven aan het ziekenhuis

felle brand ten gevolge van lekkage in een

was om de veiligheidsrisico’s te beheersen.

en het onderhoud aan de apparatuur moeten

zuurstofslang in een anesthesiezuil in een

De raad vindt verder dat het ziekenhuis-

staken. Eind 2002 is het onderhoudscon-

operatiekamer (OK). Een 69-jarige patiënte

personeel tijdens de calamiteit naar beste

tract beëindigd, vermoedelijk om financiële

kwam te overlijden. Volgens de raad werd

vermogen heeft gehandeld en dat de patiënte

redenen. De overdracht van de onderhouds-

het onderhoud van de anesthesiezuilen

onmogelijk te redden was.

gegevens heeft echter niet correct plaatsge-

jarenlang verzorgd door het externe bedrijf,

vonden. Er is toen niet goed gecommuniceerd

dat ze in 1985 had geleverd. “Het juiste

Van Vollenhoven

over het risico van verouderde apparatuur

onderhoud is niet verricht. Daardoor was er

In een interview met NRC Handelsblad (13

en over de verstreken ‘veilige technische

achterstallig onderhoud, kritieke onderdelen

augustus 2008) zegt de voorzitter van de

levensduur’ van de slangen. Van Vollenhoven

zijn niet tijdig vervangen.”

Onderzoeksraad voor Veiligheid, prof. mr.

vermoedt dat het ziekenhuis het onderhoud

Pieter van Vollenhoven, dat het ziekenhuis

vervolgens heeft onderschat. Het onderhoud

Slangen in anesthesiezuilen moeten na de

voor alles verantwoordelijk is. Maar dat het

werd ondergebracht bij de afdeling Vastgoed

voorgeschreven twaalf jaar worden ver-

ziekenhuis dat niet heeft kunnen waarmaken,

en Instandhouding; niet bij de afdeling medi-

nieuwd. Dat is niet gebeurd, ook niet in de

mede omdat de externe leverancier (die aan-

sche apparatuur. Van Vollenhoven heeft de

vijf jaar daarna. In 2002 ging het zieken-

vankelijk voor het onderhoud zorgde) het ver-

minister van Volksgezondheid laten weten

huis het onderhoud zelf doen. Ook toen

trouwen heeft beschaamd. Kritieke onderdelen

dat dit incident aantoont, dat er (overheids)

zijn de slangen niet vervangen. Het zieken-

zijn niet tijdig (na twaalf jaar) vervangen, ook

toezicht moet komen op risicovolle medische

huis en het externe bedrijf, dat de zuilen

al gaven de eigen onderhoudsvoorschriften dat

apparatuur. (JK)

NIBHV Veiligheid 35 2008

19

N85 50T852 OPMK_1_0020

20

11.11.2008 07:40:47

Pdf_Christel

N85 50T852 OPMK_1_0021

11.11.2008 07:40:59

Pdf_Christel

Succesvolle ontruiming door BHV

Door brand getroffen speelparadijs half jaar buiten bedrijf Half april 2008 werd speelparadijs KidZcity in Utrecht getroffen door een brand.

Mede dankzij effectief optreden van de bedrijfshulpverlening kon de grote speelhal tijdig worden ontruimd. Er vielen geen slachtoffers. Het bedrijf werd gesloten om de schade te herstellen. Dat duurde ruim een half jaar.

Volgens de eigen website is speelparadijs

Hoe lang bestaat KidZcity?

KidZcity in Utrecht het grootste indoor

Martijn Switser: “Het bedrijf bestaat

speel- en attractiepark in de Randstad.

sinds oktober 1999. In ons pand in de

Het is gevestigd in een bedrijfshal en telt

Vlampijpstraat in Utrecht verhuren wij

5800 vierkante meter. Kinderen van vier tot

beneden ook ruimtes aan een squashcen-

twaalf jaar kunnen er terecht om een dagje

trum en een fitnesscentrum. Zelf exploi-

te spelen in een onderkomen met een varië-

teren wij op de eerste verdieping KidZcity,

teit aan speeltoestellen. Tijdens het verblijf

een grote indoor kinderspeeltuin. Op onze

van het kind moet altijd één ouder/vol-

etage zit tevens een exploitant van een

wassen begeleider in de speelhal aanwezig

klimmuur. We hebben dertien medewerkers

zijn. Er komen ongeveer 125.000 betalende

in vaste dienst. Verder maken we gebruik

bezoekers per jaar in KidZcity.

van ongeveer dertig oproepkrachten.”

Op 18 april 2008 ontstond brand aan de buitenzijde van het pand waarin KidZcity is gevestigd. Daarbij raakte het dak zodanig beschadigd dat het voor tachtig procent vervangen moest worden.

Daarnaast liep KidZcity grote waterschade op. De herstelwerkzaamheden duurden ruim een half jaar. Al die tijd draaide KidZcity geen omzet.

VEILIGHEID ging naar KidZcity in Utrecht en sprak met Martijn Switser, mede-eigenaar/ manager, en Willem Bakker, hoofd bedrijfshulpverlening en beheerder brandmeldinstallatie. Tijdens het gesprek waren de herstelwerkzaamheden in de hal nog in volle gang. Sinds 1 november 2008 is KidZcity weer open.

NIBHV Veiligheid 35 2008

Martijn Switser en Willem Bakker.

21

N85 50T852 OPMK_1_0022

11.11.2008 07:41:10

Hoe is de bedrijfshulpverlening binnen KidZcity geregeld?

Pdf_Christel

ontruiming was ondertussen in volle gang.

Willem Bakker: “In vervolg op de incompany

Tot die gedenkwaardige achttiende april 2008, toen het echt misging. Wat gebeurde er?

gevolgde basiscursus BHV en de herhalings-

Martijn Switser: “Om 15.50 uur meldde een

brandde er nog niets. Er is vooral gekeken op

cursussen oefenen wij vaak praktisch met

bezoeker dat er buiten brand was. We hadden

kritieke plekken waar kinderen zich gemak-

onze BHV’ers. Daarbij gaan we met iedereen

op dat moment ongeveer tweehonderd bezoe-

kelijk kunnen verstoppen, zoals toiletten en

het hele pand door, zodat onze mensen

kers binnen. Ik liep meteen naar buiten en

holtes in speeltoestellen. Voor zover na te

goed op de hoogte zijn van de actuele situa-

constateerde dat de prullenbak op de stalen

gaan, was alles leeg. Onze BHV’ers hadden

tie. Naast het op orde houden van de BHV-

trap vlak voor de entree in brand stond. De

hun werk goed gedaan. Toen er binnen dui-

organisatie ben ik belast met de veiligheid

golfplatengevel boven de prullenbak brandde

delijk rook zichtbaar werd en de veiligheid

van de attracties en speeltoestellen. Die

ook. De brand was al zo hoog dat blussen

van de dakconstructie in gevaar kwam, heeft

moeten twee maal per jaar gekeurd worden

onmogelijk leek. Ik heb onmiddellijk het

iedereen het pand onmiddellijk verlaten.”

door het Liftinstituut. Dat geldt ook voor

ontruimingsalarm ingedrukt en de receptio-

Martijn Switser: “Het bedrijf is verdeeld in

de afscheidingshekken. Verder laat ik de

nist gealarmeerd om de BHV’ers in actie te

vier zones: restaurant, grote zaal, toilet-

brandmeldinstallatie onderhouden, testen

laten komen en de ontruiming te starten. Via

ten, kleine zaal. Voor de zorg over iedere

We hebben binnen nog een laatste controle gedaan of iedereen het pand uit was. Binnen

zone zijn bedrijfshulpverleners aangewezen.

Zij hebben altijd een portofoon bij zich.

“Een bezoeker meldde dat er brand was.

We hadden op dat moment ongeveer tweehonderd bezoekers binnen.”

De receptionist had hen gewaarschuwd dat er ontruimd moest worden. Ik heb zelf de hoofdingang geblokkeerd. De brand woedde vóór de deur; die ingang kon dus niet wor-

22

en keuren. Meestal gaat het bij de BHV-

de brandmeldinstallatie was ook de brand-

den gebruikt als uitgang. Binnen vier minu-

werkzaamheden in KidZcity om het geven

weer gealarmeerd.”

ten was iedereen door de nooduitgangen

van eenvoudige Eerste Hulp aan kinderen

Willem Bakker: “Er is nog een poging gedaan

buiten. Onze eerdere, met hulp van school-

die op bezoek zijn. Bijvoorbeeld het verzor-

om buiten de boel met een brandblusser te

kinderen gehouden oefeningen wierpen

gen van schaafwondjes en lichte kneuzingen

blussen. Het bleek onbegonnen werk. De

beslist hun vruchten af. Alles verliep rustig

of het plakken van een pleister.”

vlammen gingen bovenlangs, het dak op. De

en gedisciplineerd.”

N85 50T852 OPMK_1_0023

11.11.2008 07:41:18

Pdf_Christel

Wanneer kwam de brandweer?

Willem Bakker: “De politie heeft ook onder-

prima hebben gewerkt. Het is opmerkelijk

Martijn Switser: “Binnen vijf minuten. De

zoek gedaan naar aanleiding van berichten

dat onze bezoekers, onder wie veel kinderen,

kazerne zit vlakbij op de hoek, ongeveer

over iemand die was gezien met een aan-

veilig en zonder letsel of schade naar buiten

driehonderd meter hier vandaan. De brand

steker. Maar er is niet concreets gevonden.

zijn gekomen.”

probeerde via het dak naar binnen te

En vijanden op zakelijk gebied hebben we

komen. Overal zitten warmteafvoeren en

niet.”

rookluiken, die opengaan als het brand-

Martijn Switser: “Branden schijnen wel

alarm afgaat. Het vuur ging over het dak

vaker buiten het pand te beginnen. Ik

heen. Door de hitte gingen de sprinklers

adviseer alle ondernemers om geregeld een

aan. Mede daardoor is er grote waterschade

rondje om het bedrijfspand te lopen. Let

Meer dan de helft van de bedrijven die door brand de werkzaamheden moeten staken, schijnt failliet te gaan. Jullie zijn alles bij elkaar ruim een half jaar buiten bedrijf. Hoe zijn de perspectieven?

binnen. Verder smolten door de hitte de

daarbij vooral op zaken die in brand kun-

Martijn Switser: “Positief. Dat is mede te

ventilatoren op het dak. Die vielen bran-

nen vliegen of waarin brand kan ontstaan.

danken aan de opstelling van onze verze-

dend naar beneden.”

Voorkomen is beter dan genezen.”

keraar. Die vergoedt behalve de materiële schade ook de geschatte inkomstenderving.

Willem Bakker: “Ik had nog de tijd om alle

In principe krijgen wij tot 18 april 2009

len. Vervolgens heb ik de brandweer opge-

Wat gebeurde er nadat de brand geblust was?

vangen. Uit voorzorg is de brandweer met

Willem Bakker: “De brand was nog geen half

eerder behaalde omzetten.”

perslucht het gebouw nog eens doorgegaan.

uur uit of de eerste verzekeringsmensen

Binnen korte tijd kregen onze benedenbu-

stonden al op de stoep.”

ren, het squashcentrum en het fitnesscen-

Martijn Switser: “Zij hebben met hoogwer-

Heeft de brand gevolgen gehad voor de medewerkers van KidZcity?

trum, ook wateroverlast. Dus ook bij hen

kers het dak geïnspecteerd. Kort daarna zijn

Martijn Switser: “De vaste mensen zijn af en

heb ik de stroom uitgeschakeld. Zij moesten

de schoonmakers van het calamiteitenbe-

toe komen helpen, bijvoorbeeld bij schoon-

ook totaal ontruimd worden. Onze BHV’ers

drijf aan de gang gegaan om het water weg

maakwerkzaamheden. De parttimers zijn

worden gezamenlijk opgeleid en ze oefenen

te pompen en om te gaan schoonmaken. Er

weer ingeschakeld vanaf begin september.

met elkaar. We zijn goed op de hoogte van

was binnen minimale brandschade, maar de

Aan alle medewerkers is de hele periode

elkaars situatie.”

water- en roetschade was enorm.”

normaal het salaris uitbetaald. De meesten

elektriciteit op onze etage uit te schake-

inkomsten gegarandeerd op basis van onze

hebben een lange vakantie achter de rug.”

Waar gingen de bezoekers en medewerkers na de ontruiming naar toe?

Willem Bakker: “Speelwerktuigen van harde

Willem Bakker: “Bij wijze van ‘nazorg’ zijn

materialen, zoals polyester of staal, konden

we een week na de brand met zijn allen

Martijn Switser: “Daar zijn afspraken over

worden schoongemaakt. Maar alles waaraan

bij elkaar gekomen. Ook is toen, mede ter

met de naastgelegen bedrijven. Er zou ver-

nylon of plastic zat, moest worden verwij-

motivatie, uitgelegd dat de brand niet het

zameld worden op de parkeerplaats van het

derd. Net als de houten vloeren, de wandbe-

einde van het bedrijf zou betekenen en dat

bedrijf hierachter. Maar aan die kant van

kleding, de (klim)netten en de valdempende

KidZcity zeker zou heropenen. En dat er een

het pand waren de vlammen op het dak ook

vloeren.”

jaar gewoon zou worden doorbetaald.”

al zichtbaar. Daar verzamelen leek riskant.

Martijn Switser: “De eerste drie maanden na

Martijn Switser: “Ik wil tot besluit nog

Dus werd, ook volgens eerdere afspraken,

de brand is er alleen maar gesloopt.”

graag kwijt dat de brand ervoor heeft

uitgeweken naar de brandweerkazerne hier

gezorgd dat KidZcity nu helemaal klaar is

dichtbij. De meeste kinderen liepen op sokken, omdat zij hun schoenen hadden

“De materiële schade bedraagt 3,5 miljoen euro; de omzetschade ruim een half miljoen euro.”

moeten achterlaten. Na de eerste opvang in de kazerne is na overleg met de politie besloten, dat bezoekers en medewerkers hun auto van ons parkeerterrein mochten halen, zodat zij naar huis konden. Gelukkig

Is er iets bekend over de geleden schade?

voor nieuw speelplezier. Veel speelmateriaal

is er geen enkel slachtoffer gevallen.”

Martijn Switser: “De materiële schade

is vernieuwd of gemoderniseerd. En we vol-

bedraagt 3,5 miljoen euro. Onze omzetschade

doen nog steeds aan alle veiligheidseisen,

Is achteraf nog vastgesteld hoe de brand buiten is ontstaan?

schat ik op ruim een half miljoen euro. Het

mede dankzij de nieuwe brandmeldinstal-

weer was de afgelopen zomervakantieperiode

latie. We hebben alle vertrouwen in een snel

Martijn Switser: “Neen, de experts zijn er

niet al te best. Juist dan ontvangen wij veel

herstel van de bezoekersaantallen.” (JK)

niet uitgekomen. Vermoed wordt dat een

bezoekers.”

sigarettenpeuk de inhoud van de prullenbak

Willem Bakker: “Ik benadruk dat onze goed

in brand heeft gezet.”

opgeleide en praktisch getrainde BHV’ers

NIBHV Veiligheid 35 2008

23

N85 50T852 OPMK_1_0024

11.11.2008 07:41:20

Pdf_Christel

Slachtofferhulp voor helpers

Gevolgen incident voor bedrijfshulpverleners onderzocht

Eind augustus verscheen een voor bedrijfshulpverleners en BHV-organisaties interessant onderzoek. Onder de titel ‘Slachtofferhulp voor helpers’ doet Melanie Tijs, in het kader van haar studie psychologie aan de Universiteit Twente, verslag van onderzoek. Centraal staat de vraag: wat zijn de gevolgen van het meemaken van een ernstig incident voor bedrijfshulpverleners?

Met behulp van interviews met BHV’ers die een vrij ernstig tot ernstig incident hadden meegemaakt, is getracht een antwoord te krijgen op die vraag.

De interviewvragen zijn samengesteld op basis van literatuur over professionele hulpverlening en over stress. In het onderzoek komt tevens de vraag aan de orde hoe een BHV’er de hulpverlening bij een ernstig incident zelf beleeft.

Melanie Tijs.

24

N85 50T852 OPMK_1_0025

11.11.2008 07:41:36

Het onderzoek, ‘Slachtofferhulp voor hel-

Pdf_Christel

beleefd als het slachtoffer een bekende is.

Over beleving BHV:

pers’, opent met een bespreking van ver-

Ook de ernst van het ongeval heeft invloed

schillende factoren die in verband staan met

op de impact van het incident. Een dode-

“Het is niet echt mijn favoriete bezig-

stress. Die factoren kunnen invloed uitoe-

lijke afloop heeft een grotere impact dan

heid, maar het moet.” en “Ik zet me in

fenen op de kwaliteit van de hulpverlening,

een ontruiming waarbij geen slachtoffers

voor de hulpverlening en ik vind het

maar ook op de verwerking van een incident.

zijn gevallen. Acht BHV’ers maakten een

leuk om BHV’er te zijn.

Eerst is er aandacht voor algemene factoren.

incident met dodelijke afloop mee, vier

Het is belangrijk.”

Deze staan los van het incident zelf, maar

waren aanwezig bij een incident waarbij

zijn wel van invloed op beleving en verwer-

wel slachtoffers vielen, maar geen van hen

king van het incident. Vervolgens worden

kwam te overlijden.

factoren tijdens het incident besproken.

De hulpacties waarbij de geïnterviewde

“Ik was blij dat het geen bekende was,

Die kunnen aanleiding tot stress geven of

bedrijfshulpverleners betrokken waren, zijn

dat maakt het wat gemakkelijker.” en

juist stress voorkomen. Ten slotte worden

zeer verschillend. Zeven voerden samen

“Ja, ik kende hem heel goed. Hij was

de verwerking van het incident en de kans

met een andere collega een reanimatie uit.

op PTSS (posttraumatische stress stoornis)

Twee waren opgeroepen om een onder het

besproken.

puin liggend slachtoffer bij te staan; bij het incident aangekomen konden ze niet veel

Over het slachtoffer:

mijn rechterhand.”

Over de oproep:

Interviews met BHV’ers

anders doen dan wachten op de professione-

“Je denkt meteen aan wat je geleerd

Voor een deel berust het onderzoek op de

le hulpverlening. Een andere BHV’er regelde

hebt, wat je moet controleren en wat je

antwoorden van dertien bedrijfshulpverle-

de ontruiming bij een brand en kalmeerde

vervolgens moet doen.” en “Tot op de

ners op, in het kader van het onderzoek,

de mensen. Weer een ander moest bij

dag van vandaag stokt mijn adem op

aan hen gestelde vragen.

iemand de wond verbinden (bij wie een pink

het moment van zo’n melding en moet

De BHV’ers zijn in verschillende sectoren

was afgerukt) en vervolgens het slachtoffer

ik echt moed verzamelen om actie te

werkzaam. Drie werken in de bouw, van wie

naar het ziekenhuis vervoeren. Eén BHV’er

ondernemen. Maar dit duurt maar een

twee als metselaar/timmerman en één als

was er getuige van dat het slachtoffer zijn

fractie van een seconde.”

uitvoerder. Drie zijn beveiligingsbeambten.

arm ernstig verwondde. Zijn hulpverlening

Verder zijn geïnterviewd: een afdelingshoofd

bestond uit het geruststellen en het kal-

in een supermarkt, een fysiotherapeute, een

meren van het slachtoffer. De laatst geïn-

Over de gedachten:

monteur, een bankier, een hoofd technische

terviewde bedrijfshulpverlener zat bij een

“Ik dacht alleen maar, doe ik het

dienst in een pretpark en twee industrieel

slachtoffer dat onwel was geworden en hij

goed?”en “Ik heb vaak gedacht, wat

werkers, van wie één afdelingshoofd is.

wachtte op de professionele hulpverleners.

duurt het lang en waarom komen ze niet helpen.” en “Ik dacht: hij is mijn

Zeven van de geïnterviewden hebben een risicovol beroep, waarbij de kans op een

Conclusies

incident groter is dan bij andere beroepen.

Op de centrale vraag wat de gevolgen zijn

Hoewel het aantal geïnterviewde bedrijfs-

van het meemaken van een ernstig inci-

hulpverleners niet al te groot genoemd mag

dent voor bedrijfshulpverleners kan aan

worden, geven zij toch wel een beeld van

het eind van het onderzoek weliswaar geen

wat er onder hen speelt tijdens de hulpver-

eenduidig antwoord gegeven worden, maar

lening.

duidelijk is dat een ernstig incident op

schien toch zou redden.” en “Ik voelde

Zo werd aangegeven dat het vaker herhalen

verschillende manieren beleefd wordt. De

me wel hulpeloos en moedeloos, omdat

van de BHV-cursussen positieve invloed

door de geïnterviewde BHV’ers verleende

het slachtoffer niet reageerde.” en

lijkt te hebben op het zelfvertrouwen van

hulpverlening heeft bij hen geen ernstige

“Toen vroeg 112 om het adres en in de

BHV’ers tijdens een incident. Het hebben

gevolgen opgeleverd. Wel zijn er negatieve

paniek wist ik dat niet eens.”

van (oefen)ervaring is goed voor het zelf-

emoties en herinneringen aan slachtoffer

vertrouwen. Verder wordt het ‘BHV’er zijn’

en incident. Verder is ervaring van invloed

verschillend beleefd. Daarbij speelt mee of

op de beleving en de verwerking van het

Over het zelfvertrouwen:

iemand zich vrijwillig als bedrijfshulpverle-

incident. Ook de verwachting dat sociale

“Je gaat twijfelen aan je handelen en je

ner heeft aangemeld of dat hij is aangewe-

steun belangrijk is voor de verwerking lijkt

hebt geen vertrouwen in jezelf.” en “Ik

zen om (verplicht) BHV’er te worden. Voorts

bevestigd. En duidelijk is dat een positieve

voelde meer zelfvertrouwen, doordat we

wijzen de geïnterviewden op het belang

waardering van eigen handelen bepalend

van een goed geregelde BHV-organisatie en

kan zijn voor een goed gevoel over het inci-

vinden zij dat het incident intenser wordt

dent. Zelfvertrouwen tijdens het incident

NIBHV Veiligheid 35 2008

maat, ik moet het blijven doen.”

Over de emoties: “Toen we zagen dat er nog hartslag was, kregen we hoop dat hij het mis-

met zijn tweeën waren.” en “Ik dacht alleen maar, doe ik het wel goed?”

25

N85 50T852 OPMK_1_0026

11.11.2008 07:41:37

Pdf_Christel

kan daartoe een belangrijke factor zijn.

werknemer dat niet heeft, moet een bedrijf

Ervaring, positieve waardering van de BHV-

ervoor zorgen dat tóch over het incident

cursus, samenwerking tijdens het incident

gepraat kan worden. Verder zou een bedrijf

“Door het langdurige reanimeren kwam

en begeleiding van professionele hulpverle-

(herhaalde malen) moeten controleren, hoe

er maagzuur op van het slachtoffer. Dit

ning kunnen het zelfvertrouwen verhogen.

het met de BHV’er gaat. De kans op het

kwam in mijn mond en daardoor moet

Over de moeilijkheden:

ontwikkelen van een stoornis (bijvoorbeeld

je zelf ook overgeven. Het maagzuur

Aanbevelingen

PTSS) is na het meemaken van een trauma-

maakt het moeilijk om door te gaan.”

Op basis van de conclusies doet het onder-

tische ervaring immers reëel.

en “Ik wou stoppen, maar de mensen

zoek een aantal aanbevelingen voor de

De positieve waardering van eigen handelen

om mij heen moedigden me aan om

praktijk.

bleek erg belangrijk voor een goede verwer-

door te gaan.”

BHV’ers hebben niet in de hand wanneer

king. Sommige BHV’ers kregen die positieve

een ongeval plaatsvindt en hoeveel ervaring

overtuiging pas, nadat anderen hen com-

ze op dat moment hebben. Hun werkgevers

plimenteerden. Complimenten, van bijvoor-

kunnen er wel voor zorgen dat er meer-

beeld de directie of leidinggevenden, zijn

dere cursussen per jaar gevolgd worden.

gewenst en werken mee aan het voorkomen

Zo laten veel BHV’ers weten, dat zij het

van het ontstaan van negatieve gevoelens.

reanimeren vaker willen oefenen. Verder

Het uiteindelijke doel van genoemde aanbe-

zouden er meer oefeningen in het bedrijf

velingen is natuurlijk dat BHV’ers geen of

zelf gehouden kunnen worden. Bedrijven

zo min mogelijke ernstige gevolgen onder-

en ondernemingen zouden via stimulerende

vinden van het meemaken van een ernstig

maatregelen kunnen proberen vaste BHV’ers

incident.

te krijgen, zodat een structurele, ervaren

Aan het slot doet het vooral beschrijvende

“Er werd slachtofferhulp aangeboden,

BHV-organisatie ontstaat.

onderzoek, dat zich redelijk gemakkelijk

maar daar heb ik nee op gezegd. Daar

Ondanks dat veel geïnterviewden aangaven

laat lezen, een aantal aanbevelingen voor

heb ik geen behoefte aan. Ik heb geen

geen behoefte te hebben aan slachtoffer-

toekomstig onderzoek. Zo kan onderzoek

zin om daar met een vreemde over te

hulp werd duidelijk dat BHV’ers het prettig

naar de kwaliteit van de cursussen mogelijk

vinden om na te praten over het incident.

een positieve bijdrage leveren aan de bele-

Een goede nazorg door bedrijven is belang-

ving en de verwerking van het incident en

rijk, maar hoeft niet altijd via slachtoffer-

de impact daarvan op betrokkene. Ten slotte

hulp te worden geboden. Een aantal BHV’ers

wordt gepleit voor aanvullend onderzoek

ervaart die als onpersoonlijk, vooral als

naar de invloed van persoonlijkheid en

een onbekende persoon met hen gaat (na)

karaktereigenschappen op de hulpverlening

praten. Een goed eigen sociaal netwerk

en op het verwerken van een ernstig inci-

biedt veelal uitkomst. Als bekend is dat een

dent door bedrijfshulpverleners. (JK)

Over de kennis: “Bij de cursussen wordt het reanimeren altijd uitgebreid besproken en geoefend. Het is niet te vergelijken, een pop of een mens, maar je haalt er toch kennis vandaan over wat te doen.”

Over de nazorg:

praten.”

Over de herinnering: “Je ziet het tafereel weer voor je.” en “Ik heb ook eerder een reanimatie meegemaakt en die beelden komen dan weer even boven.”

Over de sociale steun: “De meeste steun heb ik toch wel gehad aan mijn collega’s.” en “Het voelt fijn om iets waar je zelf heel vol van zit kwijt te kunnen en een luisterend oor te krijgen van de mensen die belangrijk voor je zijn.”

Over het eigen handelen: “Later twijfelde ik flink aan mijn handelen tijdens de reanimatie, ik had (Melanie Tijs deed het onderzoek tijdens

een schuldgevoel.” en “Als je dan al die

haar bachelorthese psychologie, in de rich-

complimenten krijgt en het slachtoffer

ting Veiligheid en Gezondheid. Het volledige

bedankt je, dan voel je je wel trots op

onderzoek is op aanvraag digitaal bij haar te

jezelf.”

verkrijgen, via melanie_tijs@hotmail.com.)

26

N85 50T852 OPMK_1_0025

18.11.2008 14:40:52

pdf Joke

Column

Maatwerk geeft bedrijven administratieve verlichting

wordt door branches en bedrijven gebruikt om tot maatwerk in de risico-inventarisatie en -evaluatie te komen. Het NIBHV ontwikkelde een handleiding voor het organiseren van bedrijfshulpverlening

In oktober werd de Europese

van nóg meer informatie de per-

op maat. De toepassing van die

Week voor veiligheid en gezond-

soon niet enthousiaster. Ook het

maatwerkinstrumenten levert een

heid op het werk gehouden.

wijzen op het voldoen aan wet-

zichtbare bijdrage aan het Arbo-

Zowel 2008 als 2009 staan in het

telijke verplichtingen brengt de

beleid in bedrijven. De branches

teken van de risico-inventarisatie

oplossing niet dichterbij. Te meer

zijn als intermediaire organisaties

en -evaluatie (RI&E). Radiospotjes

niet, omdat de Arbeidsinspectie

een onmisbare schakel in de ont-

houden ons bij de les dat onacht-

allereerst kijkt of het feitelijk

wikkeling en het op maat van het

zaamheid en slordigheid grote

gevoerde Arbo-beleid in over-

bedrijf brengen van eenvoudige

gevolgen kunnen hebben voor

eenstemming is met de wet. De

en toepasbare instrumenten. Zij

de veiligheid en gezondheid van

nieuwe Arbo-wet van 1 januari

staan het dichtst bij de werkge-

werknemers. De RI&E blijft het

2007 heeft als lijn doelvoorschrif-

ver. Het inschakelen van branches

startpunt voor het ontwikkelen

ten, op basis waarvan het moge-

om bestaande verplichtingen, die

van een goed arbeidsomstan-

lijk is om maatwerk te maken.

de aansluiting met de praktijk

dighedenbeleid in het bedrijf.

Maatwerk is bovenal een zaak van

missen, over te brengen, zal geen

Regelmatig geven onderzoeken

inhoud. Van het aanboren van

effect sorteren.

aan, dat vooral kleinere bedrijven

netwerken en structuren en van

In één van de bijeenkomsten in

de wettelijke verplichting om

beïnvloeding van omgeving van

de Europese Week werd het idee

over een RI&E te beschikken, niet allemaal opvolgen. Met al die onderzoeken is niet aangetoond dat kleinere bedrijven geen

De toepassing van maatwerkinstrumenten levert een zichtbare bijdrage aan het Arbo-beleid in bedrijven.

goed Arbo-beleid zouden voeren.

Integendeel, bedrijven (groot en klein) vinden veilig en gezond

de ondernemer om de bestaande,

naar voren gebracht om de RI&E

werken van essentieel belang.

niet op maatwerk gerichte ver-

onderdeel te laten worden van de

Waar zit dan het probleem?

plichtingen over te brengen, moet

verstrekking van vergunningen

Al lang is bekend dat bedrijven

weinig soelaas worden verwacht.

door gemeenten voor het kun-

een hekel hebben aan administra-

Meer kan worden verwacht van

nen uitoefenen van een bedrijf.

tieve lasten. Het maken van een

initiatieven die alle als kenmerk

Daarmee zouden de administratie-

RI&E wordt door bedrijven gezien

hebben vereenvoudiging, over-

ve verplichtingen zoveel mogelijk

als een onderdeel van administra-

zicht, focus op de hoofdzaken,

in één hand, te weten de gemeen-

Mario van Mierlo,

tieve lasten. Dat de verlichting

eenvoud in uitvoering en het

te, zijn. Afgezien van het feit dat

coördinator Sociale Zaken

hiervan door bedrijven sinds jaar

mogelijk maken van maatwerk.

de gang naar de gemeente door

MKB-Nederland.

en dag als topprioriteit wordt

Ze sluiten goed aan bij de prak-

werkgevers niet met enthousias-

gezien, mag als bekend worden

tijk van het ondernemen. Die ini-

me wordt gemaakt, gaat ook deze

verondersteld. Dit is een belang-

tiatieven worden in toenemende

gedachte voorbij aan de kern van

rijk gegeven bij het zoeken naar

mate genomen. In het mkb-

de zaak: vereenvoudig de inhoud.

een oplossing. Die moet niet wor-

arboactiviteitenprogramma ont-

Door dit probleem niet op te los-

den verwacht van het verschaffen

wikkelde MKB-Nederland een tool

sen, worden wezenlijke gerecht-

van meer informatie. Immers,

die de toegankelijkheid tot de

vaardigde vragen van de praktijk

als iemand ergens een hekel aan

bedrijfshulpverlening dichterbij

genegeerd en een bestendig Arbo-

heeft, maakt het verschaffen

brengt. Ook de digitale mkb-RIE

beleid voor ons uit geschoven.

NIBHV Veiligheid 35 2008

27

N85 50T852 OPMK_1_0028

28

11.11.2008 07:41:40

Pdf_Christel

N85 50T852 OPMK_1_0029

11.11.2008 07:41:50

Pdf_Christel

Veiligheid in grondverzet en loonwerk Als er een gele veertigtons ‘dumper’ (kiepwagen voor terreingebruik) van drie meter breed langsrijdt, kijkt iedereen wel even om. Manshoge wielen, een enorme kiepbak en een daarbij vergeleken nietig cabinetje worden ingezet voor het verplaatsen van enorme hoeveelheden grond. Nederland heeft een traditie in grondverzet. Om het water te beheersen, om woningen te bouwen waar vroeger water was of om water te brengen waar het voorheen juist niet was. Bouwen op of met grond, of eronder. Al die fantastische plannen worden uitgevoerd met machines waarbij de pk’s in minstens drie cijfers worden uitgedrukt.

Vroeger was grondverzet en veenontginning zwaar handwerk. De omstandigheden waren bar en de werklui met steekschoppen en kruiwagens werkten voor een paar gulden in de week. Zij kenden nog geen Arbo-wet en in de regel werd doorgewerkt tot men er letterlijk bij neerviel. Dat is tegenwoordig anders: de ‘arbeider’ zit in een airconditioned cabine in een luchtgeveerde stoel en houdt de handen nog schoner dan bij het lezen van de krant thuis.

Natuurlijk is dat beeld iets overdreven. Een Werken in GFT, compost of andere organische recycling- of afvalproducten met overdrukcabine.

NIBHV Veiligheid 35 2008

shovelmachinist doet zeker meer met zijn

29

N85 50T852 OPMK_1_0030

11.11.2008 07:41:58

Pdf_Christel

lichaam dan een gemiddelde journalist.

Soms moeten uitrustingsstukken worden gewisseld of moet de vetspuit worden gehanteerd om te zorgen dat de machine soepel blijft draaien. Er moet worden geladen en gelost, getankt en geklauterd voor het verrichten van het dagelijks klein onderhoud. Zowel de Arbo-wet als VCA verlangen dat de werknemers voldoende zijn geïnstrueerd en dat ze op de hoogte zijn van alle relevante risico’s. De werkgever moet zorgen voor opleiding en instructie en hij moet waarborgen dat het werk veilig wordt uitgevoerd. Daarbij geldt ook een zorgplicht voor derden. Dat zijn alle mensen (ook niet-werknemers van het bedrijf, passanten, omstanders en omwonenden) die op de een of andere manier gevaar kunnen lopen.

Herstel Ruiten Aa te Vlagtwedde, ontgraven waterloop. Project met een V&G-plan.

Fuhler VEILIGHEID bezocht de firma Fuhler BV in Emmen. Fuhler bezit een enorm machinepark, waarmee projecten worden uitgevoerd

Zowel Arbo-wet als VCA verlangen dat de werknemers voldoende zijn geïnstrueerd en dat ze alle relevante risico’s kennen.

in het loonwerk, grond- weg- en waterbouw, bodemsanering, afvalverwerking, recycling en bos- en landbouw. In het oog springende activiteiten met gigantische machines.

Fuhler BV bestaat meer dan vijftig jaar en is sinds 1997 VCA** gecertificeerd. Het bedrijf hanteert dus alle door VCA voorgeschreven Chippen.

procedures en systemen om te zorgen dat veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu de aandacht krijgen die ze verdienen tijdens de projecten die Fuhler ter hand neemt.

Herstel natuurlijke loop beek Een mooi voorbeeld van een groot project voor een opdrachtgever die VCA eist, is het herstel van de natuurlijke kronkelende loop van de Ruiten Aa, een beek in het oosten van de provincie Groningen. Veertig jaar geleden werd deze beek ten behoeve van de landbouw rechtgetrokken. Inmiddels zijn de inzichten veranderd en wordt de oorspronkelijke loop hersteld over een traject van twaalf kilometer, van Veele naar Vlagtwedde. Dat komt neer op ongeveer 200.000 kubieke meter grond. Te verplaatsen van de nieuwe bedding naar het kanaal, dat moet worden gedempt. Uiteraard via een tussendepot, want het kanaal kan pas dicht

30

N85 50T852 OPMK_1_0031

11.11.2008 07:42:08

Pdf_Christel

Erik, hoe ben je in dit werk verzeild geraakt?

Erik Berendsen: “Als zestienjarige ben ik bij Fuhler terechtgekomen als hulpje op de wasplaats: auto’s en machines schoonspuiten. Op zeker moment mag je dan ook eens wat werk doen met een dergelijke machine.

Eerst onder toezicht op veilige plaatsen met kleinere machines, later ook zelfstandig.

Niet iedereen wil vervolgens doorgroeien.

Er zijn mensen die perfect gelukkig zijn, als ze ’s ochtends op hun machine stappen en ’s avonds de cabine op slot draaien en weer naar huis gaan. Ik ben wel uitvoerder geworden, ook al is dat geen werk van zeven tot half vijf. Ik zit nu wat meer in de auto en achter de computer, maar dat hoort erbij.”

Jij hebt ook VGM in je takenpakket?

Erik Berendsen: “Ja. Op de werklocatie is de uitvoerder de leidinggevende. Ik ben dus ook verantwoordelijk voor de veiligheid, maar helemaal ‘dicht’ krijgen doe je Erik Berendsen, uitvoerder bij Fuhler BV.

het nooit. Het moet zo zijn dat mensen uit zichzelf veilig handelen en elkaar cor-

als de beek klaar is. In het nieuwe beek-

malen. Chippen heet dat. In het bosbeheer

rigeren. Natuurlijk geeft de uitvoerder het

dal krijgt het water de ruimte. Geen strak

wordt niet alleen gerooid, ook in aanplant

goede voorbeeld en heeft hij zijn ogen niet

waterbeheer door menselijk ingrijpen, maar

wordt voorzien. Afvalhout uit de bouw,

in zijn zak. Je bent er alleen niet altijd bij.

snelstromend water dat de beek vrij kan

puin, metaal en papier worden op locatie

Het houden van toolboxmeetings is één van

laten meanderen en oevers die zich mogen

verwerkt, gescheiden en geschikt gemaakt

de taken van de uitvoerder, net als kick-off

aanpassen aan het wateraanbod. Hierdoor

voor bijvoorbeeld toepassing als brandstof

meetings bij aanvang van nieuwe projec-

zal de waterkwaliteit toenemen, verminde-

voor biomassacentrales. Voorts worden

ten.”

ren overstromingsrisico’s, floreren plant en

sportvelden aangelegd en onderhouden, en

dier en wordt Nederland mooier, leefbaarder

dat gaat verder dan slechts het maaien van

en veiliger.

het gras.

Waarom heeft Fuhler VCA** geadopteerd?

Erik Berendsen: “In eerste instantie is VCA

Agrarisch werk en recycling

Uitvoerder in loonwerk

elf jaar geleden binnengehaald om de men-

Ook aan agrariërs worden diensten verleend,

Tijdens het bezoek aan de werf van Fuhler

sen bewust te maken van veiligheid. Om te

zoals zaaien, bemesten, ontginnen, spitten

BV sprak VEILIGHEID met Erik Berendsen,

weten waarmee je bezig bent. VCA maakt

en het aanbrengen van drainagevoorzie-

uitvoerder. Een enthousiaste twintiger die

naar mijn mening ook goed duidelijk dat je

ningen. Dit soort werkzaamheden komen

ondanks zijn leeftijd al een forse ervaring

van alles doet voor je eigen veiligheid; dat

op één en hetzelfde perceel niet zo vaak

heeft in het werken met uiteenlopende

het in je eigen belang is om verantwoord

voor en dan is het voor de eigenaar niet

machines.

te werk te gaan. Dat gaat niet vanzelf. Je

lonend om zelf in machines te investeren.

Het eerste contact met Erik vond plaats

moet mensen wel vertellen dat ze een vei-

Uitbesteden aan een loonbedrijf is dan een

toen hij zelf ’s avonds op de graafmachine

ligheidsbrilletje opzetten, voordat ze met

optie. Het gebeurt dan snel, goed en veilig.

zat, bezig om met de taludbak een slootje

de slijptol aan de gang gaan. Dat ze hand-

Verder worden groen- en snoeiafval bewerkt.

te dichten, zodat de werkzaamheden de

schoenen dragen en dat ze een signaalhesje

Verkleiners en zeefinstallaties zorgen voor

volgende dag probleemloos voort konden.

aandoen als ze wegafzettingen en waarschu-

bewerking vóór en na eventuele composte-

Het is kenmerkend voor Erik, die ook als

wingsborden voor slipgevaar plaatsen. We

ring. Enorme shredders kunnen complete

uitvoerder graag contact houdt met de prak-

hebben inmiddels ook veel opdrachtgevers

bomen in luttele minuten tot snippers

tijk.

die het VCA**-certificaat als eis stellen.”

NIBHV Veiligheid 35 2008

31

N85 50T852 OPMK_1_0032

11.11.2008 07:42:18

Pdf_Christel

Is het houden van toolboxmeetings lastig?

Erik Berendsen: “Nee. De onderwerpen liggen voor het oprapen en ze worden aangepast aan het seizoen en het soort werk dat onder handen is. In de winter pakken we bijvoorbeeld de verlichting aan of hebben we het over veilig rijden met gladheid. Je moet je wel voorbereiden, maar als het onderwerp leeft, komt er veel terug uit de groep. Het is goed als erover wordt gepraat. Eigenlijk is het werk te beschouwen als één grote toolboxmeeting. In pauzes wordt ook gepraat over veiligheids- en gezondheidsaspecten van het werk. Het is ook helemaal niet erg om na vijf maanden een onderwerp weer opnieuw bij de kop te pakken. Tenslotte

Rode sleutelhanger met RFID chip voor selectief starten machines.

zakt kennis ook weer weg en veranderen de

Grijze sleutelhanger is voor poort en gasoliepomp.

omstandigheden, de projecten en de machines. Wat wel lastig is, is de papierwinkel eromheen. Een certificerende instelling kijkt

shovels, maar niet voor shredders of voor

‘dropje’ aan zijn sleutelbos. Dat is een sleu-

in je administratie of iedereen wel tien keer

uitrustingsstukken, zoals een bomenknipper

telhanger met een identificatiecode. Alle

per jaar bij een toolboxmeeting is geweest.

of een stobbenfrees. Dat leren we ze dus zelf.

machines hebben een elektronisch slot dat

We werken soms met wisselende ploegen op

We hebben daar leermeesters voor, ervaren

al dan niet geactiveerd kan worden met die

een klus en we hebben meerdere uitvoerders.

machinisten die de aspiranten begeleiden. De

sleutelhanger. Op kantoor is met de compu-

Dan bestaat de kans dat een individuele

inzetbaarheid van het personeel is goed in

ter dus per werknemer in te stellen welke

werknemer maar negen toolboxmeetings

kaart gebracht en bekend bij de planning.”

machines hij kan starten. Dat werkt snel en simpel en voorkomt onnodig gedoe met

heeft meegemaakt en een ander elf. Daar word je vervolgens wel op afgerekend.”

Is vastgesteld wie op welke machine mag werken?

sleutels en beheer.”

Wat doen jullie aan opleidingen?

Erik Berendsen: “Ja. We werken zoveel

Erik Berendsen: “Wij zijn een erkend SOM

mogelijk met vaste machinisten op hun

Met welke bijzondere risico’s heb je te maken?

(Stichting Opleiding Metaal) leerbedrijf.

‘eigen’ machine. Die weten precies wat

Erik Berendsen: “Dat is heel erg afhankelijk

Behalve dat, leiden we de eigen mensen

ze met de machine kunnen en ze gaan er

van het werk. Natuurlijk zijn beknellin-

ook goed op. Uitgangspunt is dat mensen

ook zorgvuldiger mee om. Minder schades,

gen mogelijk en moet er opgelet worden

opgeleid moeten zijn, voordat we ze loslaten

beter onderhoud en de cabines worden net-

met aftakassen waarmee machines worden

op een risicovolle taak. Gelukkig bestaan

ter gehouden. Behalve dat we alleen maar

aangedreven. Daar moet een beschermhuls

er externe veiligheidstrainingen voor bij-

opgeleide en ingewerkte machinisten op

omheen en je moet opletten dat je geen los-

voorbeeld hydraulische graafmachines en

machines plannen heeft ook iedereen een

hangende kleding draagt. Machines kunnen

Verkleinen van afvalhout, kwaliteit A en B.

Hydraulische boomknipper.

Dumper op rupsen voor lage bodemdruk en maximale stabiliteit.

32

N85 50T852 OPMK_1_0033

11.11.2008 07:42:44

Pdf_Christel

kantelen, je moet rekening houden met de

maatregelen genomen. Je kunt in de bodem

CE-markering om aan te geven dat ze aan

draagkracht van de bodem en met zwaarte-

van alles tegenkomen, zoals asbest, olie of

de Europese eisen voldoen. Soms worden er

punten, hellingen, taluds en snelheden. Dat

toxische stoffen. We voeren altijd metingen

echter zaken aangepast of verbouwd voor

hoort bij de kennis en de vaardigheden van

uit voordat we aan het werk gaan.”

heel specifieke toepassingen waarvoor nog

de machinisten. Als we een boom tussen

niets bestaat. Dat doen we niet zomaar. Het

Laten jullie de medewerkers periodiek keuren?

gaat altijd in goed overleg met de fabrikant,

we de stam hydraulisch door. Het afgeknipte stuk wordt vastgehouden door de machine.

Erik Berendsen: “Dat doet de Arbodienst. Wij

je als werkgever dat je mensen met goede

Je moet dan goed rekening houden met

laten medewerkers die saneringen doen en

en veilige spullen op pad gaan.”

de zwaartekracht en de windlast, terwijl je

dus werken met vervuilde grond jaarlijks keu-

manoeuvreert. Ook bij het storten met een

ren en daarbij hanteren we de eisen voor het

dumper moet je goed opletten, je brengt

GPO (Gericht Periodiek Onderzoek, aanvulling

Hoe staat het met de bedrijfshulpverlening?

het zwaartepunt flink omhoog. Als je scheef

op de vierjaarlijkse PAGO, red.) voor de 3T2F

Erik Berendsen: “De afdeling planning zorgt

staat op minder draagkrachtige bodem,

saneringsklasse. Dat is de strengste. Behalve

ervoor dat ook op locatie altijd minstens

lig je zó op zijn kant. Kooiconstructies in

de normale controle van gehoor en gezichts-

één BHV’er aanwezig is. Bijna al onze kraan-

cabines en veiligheidsgordels beschermen de

vermogen worden daarbij ook de huid, het

machinisten (machinisten hydraulische

machinist, maar je kunt het beter voorkó-

bloed en de urine onderzocht en wordt er een

graafmachine, red.) zijn BHV’er en daarnaast

men. We hebben zelfs speciale dumpers op

inspanningstest gedaan. Je moet ‘fietsen’.”

zijn ook de uitvoerders opgeleid. Daarmee

woonhuizen moeten verwijderen, knippen

zodat het geheel veilig blijft. Tenslotte wil

hebben we de zaak redelijk sluitend, maar

rupsen om de bodemdruk te beperken en de stabiliteit van de machine te vergroten. Die

Hoe zorg je voor deugdelijk materieel?

natuurlijk kan een BHV’er ook zelf een

zijn mede door Fuhler ontwikkeld, want we

Erik Berendsen: “Allereerst een goed

ongeval krijgen. Gelukkig hebben we dat

hebben daar veel mee te maken in het veen

inkoopbeleid, gericht op kwaliteit, duur-

nog niet meegemaakt. Alle voertuigen

of tijdens regenachtige perioden. Verder zijn

zaamheid en veiligheid. Denk hierbij aan

beschikken over een verbandtrommel en

er de vanzelfsprekende risico’s: niet roken

biologische oliën op machines, achteruitrijd-

een brandblusser. Die worden op dit moment

bij de gasoliepomp, niet bellen in de cabine

camera’s / -signalering, luchtgeveerde stoe-

net weer nagezien en gekeurd. Binnen ons

tijdens het werk, zorgen voor de juiste per-

len, brandstofverbruik, geluidsniveau in de

bedrijf beschikken we over ook een KVGM

soonlijke beschermingsmiddelen. Dumpers

cabine, benodigde onderhoudsintervallen,

(Kwaliteit, Veiligheid, Gezondheid en Milieu)

zijn uitgerust met veiligheidssystemen die

juist onderhoud en keuring. Alle machines

manager en een V&G coördinator.”

(snel) rijden met geheven bak onmogelijk

met een cabine zijn uitgerust met aircondi-

maken. Bij het saneren van vuilstortplaat-

tioning. Op een snikhete dag met bijvoor-

Wat is je mening over VCA?

sen werken we met machines met overdruk-

beeld over de dertig graden Celsius kun je

Erik Berendsen: “Het is een goed systeem,

cabines en speciale filters om blootstelling

daar gewoon niet buiten. We onderhouden

ondanks de papierwinkel die erbij hoort.

aan biologische agentia te voorkomen. De

de machines grotendeels zelf, ook de airco.

Het is de stok achter de deur waar het gaat

werking van deze overdrukinstallaties wor-

Daarvoor zijn we eveneens gecertificeerd.

om het handhaven van veiligheid, gezond-

den continu door het motormanagement

Als monteurs periodiek onderhoud ver-

heid en milieu. Mensen blijven zich goed

systeem van de machine bewaakt. Als er

richten, letten ze ook op vitale onderdelen

bewust van de risico’s van hun werk en zo

iets niet functioneert, volgt er een directe

en veiligheidsaspecten, waarna het eigen

hoort het.” [MC]

alarmmelding in de cabine. Alle verdachte

F-keur (Fuhler keur) wordt aangebracht.

locaties worden eerst bemeten en er worden

Machines hebben (sinds 1995) de verplichte

Gasmeting vóór en tijdens werkzaamheden.

NIBHV Veiligheid 35 2008

Zie ook www.fuhler.com

Stobbenfrees. Uitrustingsstuk voor het affrezen van

Verkleinen van afvalhout, afstandbediende

boomstronken na het omzagen of afknippen.

noodstop in de kraan aanwezig.

33

N85 50T852 OPMK_1_0034

11.11.2008 07:43:08

Pdf_Christel

N85 50T852 OPMK_1_0035

11.11.2008 07:43:14

Pdf_Christel

N85 50T852 OPMK_1_0036

11.11.2008 07:43:17

Pdf_Christel

Nieuws

Werk in gehandicaptenzorg gezonder De werkomstandigheden in de gehandicaptenzorg zijn verbeterd.

in oude gebouwen. Verder concludeert de Arbeidsinspectie dat instel-

Bij veertig procent van de instellingen was dit jaar sprake van

lingen voor gehandicaptenzorg vaker ontruimingsoefeningen moeten

overtredingen, in 2004 was dit zestig procent. Dat constateert de

houden. Vaak zijn er wel calamiteitenplannen, maar worden deze nooit

Arbeidsinspectie na controles bij 137 instellingen. Bij 22 procent

getoetst in de praktijk. Ook de bescherming tegen besmetting met

van de instellingen is de situatie matig tot slecht, bij achttien pro-

infectieziekten laat te wensen over. Bijvoorbeeld bij bloed afnemen en

cent is ruimte voor verdere verbetering, bij zestig procent is alles

wondverzorging bestaat het risico op besmetting met hiv of hepatitis.

in orde. De lichamelijke belasting van verzorgenden is vooral sterk

Er is meer voorlichting en instructie nodig om medewerkers te laten

verminderd door voorlichting en aanschaf van (til)hulpmiddelen.

zien hoe ze veilig kunnen werken.

De Arbeidsinspectie concludeert dat de gehandicaptensector op de

De meeste overtredingen hadden betrekking op agressie en geweld.

goede weg is. De Arbobrochure heeft daaraan bijgedragen. Daarin staan

Het merendeel van de medewerkers wordt geregeld lastiggevallen door

de belangrijkste risico’s en de mogelijke aanpak ervan. De Arbeidsin-

bewoners of patiënten. Werknemers vinden vaak dat dit ‘erbij hoort’.

spectie overlegt met de branche om te kijken welke maatregelen nodig

Een knelpunt is dat alarmsystemen niet altijd goed werken, met name

zijn om de naleving van de regels verder te verbeteren.

Succesvol optreden BHV’ers Bij de brandweer kwam het

brandweer ter plaatse kwam, was

keling. De kamer waar de brand

bericht binnen van een brand

de situatie al onder controle.

is ontstaan raakte slechts licht

op een gesloten afdeling van de

Bedrijfshulpverleners hadden de

beschadigd De brand is vermoede-

GGZ Noord- en Midden-Limburg,

cliënten uit aangrenzende kamers

lijk aangestoken. Er hebben zich

locatie Vincent van Gogh, Venray.

elders in veiligheid gebracht en

geen persoonlijke ongelukken

Op de kamer van een cliënt was

de brand al geblust. Wel was er

voorgedaan.

een brandje ontstaan. Toen de

sprake van flinke rookontwik-

Snel optreden BHV-organisatie en IGZ constateert nonchalance in OK brandweer Leek

In een onlangs verschenen rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) staat dat sommige Nederlandse ziekenhuizen noncha-

Bij de Gemeenschappelijke Meldkamer in Groningen kwam een melding

lant omgaan met het voorkomen van infecties in de operatiekamers

binnen van een automatisch brandalarm bij de Sintmaheerd in Tolbert.

(OK’s). Ook ontbreekt het vaak aan goed overleg over de patiënt en

Na telefonisch contact tussen de meldkamer en de bedrijfshulpverle-

aan een juiste overdracht rond de operatie. Het IGZ onderzocht 22 OK’s

ningsorganisatie van de Sintmaheerd bleek het daadwerkelijk om een

en ondervroeg 94 ziekenhuizen. De Inspectie constateerde een gebrek

brand te gaan in één van de wooneenheden. De brandweer was snel ter

aan discipline op het gebied van handen wassen en kledingvoorschrif-

plaatste en had de kleine brand snel onder controle. Vermoedelijk is

ten. Verder wordt de steriele lucht in de OK’s soms verstoord door het

de brand ontstaan in een elektrische rolstoel. Door de hevige rook- en

regelmatig naar binnen of buiten lopen van mensen. Ook het gebruik

roetontwikkeling konden de acht bewoners niet in de wooneenheid

van medische materialen, geneesmiddelen en apparatuur moet veiliger.

blijven. Zij zijn elders in de Sintmaheerd ondergebracht. Door het snelle

De IGZ eist op korte termijn maatregelen om risico‘s op patiëntenscha-

optreden van de BHV en de brandweer kon worden voorkomen dat zich

de te verminderen en om fouten in OK’s tot een minimum te beperken.

persoonlijke ongelukken voor hebben gedaan.

36

N85 50T852 OPMK_1_0037

11.11.2008 07:43:20

Pdf_Christel

Nieuws

Oudere kinderen vaak gewond door verboden werk op boerderij De helft van de ongevallen met oudere kinderen op agrarische bedrij-

len te voorkomen heeft nog niet geleid tot de noodzakelijke cultuur-

ven wordt veroorzaakt, doordat zij werken met machines en voertuigen.

omslag op bedrijven. De Arbeidsinspectie gaat daarom samen met de

Het gaat in veel gevallen om werk dat zij op hun leeftijd niet mogen

sector bekijken, hoe die omslag kan worden bereikt. Boeren en tuinders

doen. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van de Arbeidsinspectie.

moeten ervan doordrongen raken dat zij ongevallen alleen kunnen

In totaal worden jaarlijks bijna vierhonderd kinderen behandeld op

voorkomen, als zij kinderen weghouden van gevaarlijk en daarom

de afdeling SpoedEisende Hulp van het ziekenhuis na een ongeval op

verboden werk.

een agrarisch bedrijf. Bij kinderen en jongeren tussen 14 en 17 jaar is bijna de helft van de verwondingen terug te voeren op het werk met machines, landbouwvoertuigen of dieren. Kinderen jonger dan zestien jaar mogen helemaal niet met machines werken, zestien- en zeventienjarigen alleen onder scherp en permanent toezicht. Jaarlijks vallen bij ongevallen met kinderen op agrarische bedrijven drie tot vijf dodelijke slachtoffers. Dit aantal is sinds 2001 vrijwel gelijk gebleven. De dalende trend die vanaf 1997 was ingezet, lijkt daarmee te stagneren.

Kinderen worden relatief vaak overreden, bijvoorbeeld door een tractor.

Voorlichting door de brancheorganisaties over maatregelen om ongeval-

Glazenwassers moeten gebouwen veilig kunnen wassen Een gebouw moet aangepast worden als de glazenwasser het gebouw niet volgens de stand van de techniek kan schoonmaken.

Dit blijkt uit een recent onderzoek naar vonnissen door arbiters van de Raad van Arbitrage en het Garantie Instituut Woningbouw.

Als het gebouw niet normaal te bewassen is, moet de ontwikkelaar ófwel voorzieningen aanbrengen, ófwel het gebouw bouwkundig aanpassen.

Het is nuttig om al in de bouwaanvraag een toets op te nemen of een gebouw op een normale manier te bewassen is. In de praktijk worden in het ontwerp van een gebouw de voorzieningen voor de glazenwasser nogal eens vergeten. De Ondernemersorganisatie Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten pleit voor een toets vooraf. Dat bespaart alle partijen geld, tijd en ergernis en maakt de werksituatie voor de glazenwassers een stuk veiliger. De regelgeving voor veilig en gezond glazenwassen blijkt dus ook voor architecten, projectontwikkelaars, bouwondernemers en eindgebruikers van belang te zijn.

NIBHV Veiligheid 35 2008

37

N85 50T852 OPMK_1_0038

11.11.2008 07:43:34

Pdf_Christel

Nieuws

Grote evacuatie- en ontruimingsoefening in Groningen Eind 2008 zijn het Paterswold-

verbeteren en meer informatie

stroming maximaal te beperken.

niet gewond zijn geraakt. Het Ne-

semeer en het Hoornse Meer in

verstrekken over waterrampen

De oefening staat in het teken

derlandse Rode Kruis ondersteunt

Groningen en Haren het toneel

en de gevolgen daarvan.

van de samenwerking tussen de

de gemeenten. Een groot aantal

hulpdiensten in Groningen bij de

vrijwilligers en ruim negentig

van een grote evacuatie als gevolg van een overstroming.

TMO wil met een nationale

evacuatie van zo’n 450 personen

De Taskforce Management Over-

overstromingsoefening laten zien

op het land en over het water.

stromingen (TMO), een door

dat de betrokken bestuurders en

de regering ingesteld ‘aanjaag-

experts in staat zijn om slagvaar-

De gemeenten Groningen en

maken. Er zullen ruim vierhonderd

team’, gaat de organisatie

dig en efficiënt samen te werken

Haren verzorgen de opvang en

hulpverleners aan de oefening

rondom een watersnoodramp

om de gevolgen van een over-

registratie van betrokkenen die

deelnemen.

Lotusslachtoffers proberen de oefening zo realistisch mogelijk te

Good Bears of the World

het donateurgeld worden beren aangeschaft die onder andere

Good Bears of the World is een

troost die kinderen putten uit een

worden gegeven aan crisiscentra,

internationale liefdadigheidsin-

troostbeer verwerken zij opgedane

waar kinderen tijdelijk verblijven

stelling, opgericht in 1969 in de

ervaringen sneller. De beer kan de

als zij uit huis zijn geplaatst.

Verenigde Staten. De stichting

aandacht afleiden van een ongeluk

Iedere nieuwe donateur ontvangt

schenkt troostberen aan kinderen

of brand en de beer kan een hou-

een welkomstgeschenk. Ook

die zich in een moeilijke periode

vast zijn in een verdrietige tijd.

bedrijven kunnen doneren. Op de

bevinden na bijvoorbeeld een

Er is gekozen voor beren, omdat

website worden beren aangeboden

ongeluk of bij een ziekenhuisop-

deze niet modegevoelig zijn, stoer

in bijvoorbeeld een ambulancepak,

name. In 1992 is de Nederlandse

en troostend zijn, maar toch ook

politie-uniform, brandweerpak,

afdeling opgericht. Politie, brand-

lief overkomen. De beren worden

heid en gebruikte materialen. De

weer en ambulancediensten span-

in eigen beheer ontworpen. Bij het

beren zijn per stuk verpakt.

nen zich in om de troostberen aan

vervaardigen van de beer wordt

Iedereen kan donateur van Good

Meer informatie is te vinden op:

kinderen te overhandigen. Door de

gelet op brandveiligheid, wasbaar-

Bears of the World worden. Met

www.goodbears.nl.

operatiepak of zusterpak.

Brandweer en FC Groningen

Bedrijfshulpverlening ontruimt

maken afspraken

afdeling na binnenbrand

De politie, GHOR(Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en

In een van de gebouwen op het terrein van ‘De Gelderse Roos’ in Wolfheze

Rampen), brandweer, gemeente Groningen en FC Groningen gaan de

was brand ontstaan op een kamer van een bewoner. Door de snelle evacuatie

thuiswedstrijden van de eredivisieclub in het stadion Euroborg samen

van de bewoners door de bedrijfshulpverlening kon de brandweer direct met

voorbespreken. De brandweer en FC Groningen hebben afspraken

de bluswerkzaamheden beginnen. BHV’ers hebben in totaal drie afdelingen

gemaakt over de samenwerking. Er komt jaarlijks een multidisciplinaire

ontruimd. Ongeveer dertig personen zijn op een andere afdeling opgevan-

oefening in het stadion. In de commandokamer zijn voortaan alleen

gen. De kamer is uitgebrand. De overige kamers van de afdeling hebben

mensen met operationele bevoegdheden aanwezig. Verder komen er

roetschade. Er hebben zich geen persoonlijke ongelukken voorgedaan. Vijf-

extra maatregelen om de brandveiligheid in de Euroborg te verhogen.

entwintig minuten na de brandmelding werd het sein brandmeester gegeven.

Na metingen van onder andere koolmonoxide is de afdeling vrijgegeven.

38

N85 50T852 OPMK_1_0039

11.11.2008 07:43:43

Pdf_Christel

N85 50T852 OPMK_2_0040

11.11.2008 07:56:42

Pdf_Christel

Onmisbaar in uw gebouw

bij een calamiteit Escape-Chair®: Leverbaar in verschillende modellen.

HSF advies bv, gespecialiseerd in de uitvoer van de beheerderstaken van brandmeldinstallaties en controle

(in 2 lengtes te verstellen met anti-slip)

gepolsterde hoofdsteun

werkzaamheden van ontruimings- en rookbeheersing installaties.

Onze gediplomeerde Beheerders Brandmeldinstallatie (BBMI) zijn zowel op lange termijn als op incidentele basis inzetbaar en nemen uw zorgen uit handen.

Dubbele ergonomische rugondersteuning Armleuning

Verwisselbare glijriemcassette

HSF advies bv Weg en Bos 4-6 2661DH Bergschenhoek

Zitting aan de zijkant extra bevestigd

Internet: www.hsfadvies.nl Email: info@hsfadvies.nl Wielen voor horizontaal transport

Tel: (010) 521 14 98 Fax: (010) 529 97 42

Voetensteun

SAFETY EQUIPMENT BV Calamiteiten miteiten zijn niet te plannen Voorbereidingen wel!

6669/ARC2008

Sinds meer dan 20 jaar zijn wij specialist in evacuatie van personen over de trap en de laatste jaren tevens totaalleverancier van EHBO-, BHV- en AED producten. Wij zijn producent van de Escape-Chair® en de Escape-Mattress®.

Veel bedrijven en instellingen stellen een bezoek en advies van onze medewerkers op prijs. Aarzel daarom niet om contact op te nemen voor het maken van een afspraak.

Wij geven gratis demonstraties van de Escape-Chair® of andere producten. Tijdens ons bezoek geven wij tevens een gratis evacuatieadvies.

Er is al een Escape-Chair® (model Standaard ALU) voor slechts € 995,- excl. BTW en verzendkosten.

L EVER A N CIER VA N D IEN ST E N E N M AT E RI ALE N VOOR B ED R IJF SHU LP V E RLE NI NG Zoals: • AED • Alarm nooduitgang • Alarmbel • Anglia evacuatiedoek • Armbandherkenning • Bedrijfsnoodplan • Bedrijfsnoodplankoffers • BHV materialenopbergkast • Brancards opvouwbaar • Brandblustoestellen • Branddekens • Brandmeldcentrale • Break a Light • Cursus bedrijfshulpverlener • Deurcontroller • Handlantaarns PELI • Heuptas met inhoud

• Instructieplaten • Integraal veiligheidsplan • Isolatie-reddingsdekens • Keybox • Kiss of life • MAG-Lite • Magma Safety Fire Stop • Megafoon • Metaaldetector • Mini pictogrammen • Nalichtende vluchtweg markering • Noodsleutelkastje • Noodverlichting • Omikron pers.zoeksysteem • Oogspoel hulppost • Oogspoeldouche • Opslagkast gevaarlijke stoffen

• Pers.standaard uitrusting BHV • Pictogrammen/signalisatie • Portofoons • Powerflare • PZI, personen oproepsysteem • Rook/vluchtmaskers • Sirenes • Smoke Xcape • Stroboscoopflitser • Veiligheidshelmen • Veiligheidsvesten • Verbandtrommel A en B • Vluchtladders • Vluchtwegplattegronden • Wat te doen bij brand

Vraag brochure:

SAFETY EQUIPMENT BV Escape Mobility Company • Postbus 2693 • 6401 DD Heerlen T +31 (0)45 572 70 31 • F +31 (0)45 572 49 40 E info@escape-mobility.com • www.escape-mobility.com

40

Bosrand 29 - 3121 XA Schiedam tel. 010-4705354 - fax 010-4490137 E-mail: info@safetyequipment.nl - Internet: www.safetyequipment.nl

N85 50T852 OPMK_2_0041

13.11.2008 13:17:38

Pdf_Dick

VCO is derde certificeringschema binnen VCA De VGM Checklist Opdrachtgevers (VCO) is de jongste telg aan de VCA-stamboom. VCO stelt eisen aan de opdrachtgever of aan de organisatie die als zodanig optreedt. Dat kan dus ook een ingenieursbureau zijn dat complete projecten oppakt en organiseert.

Er zijn nog slechts enkele organisaties VCO-gecertificeerd, maar de verwachting is dat een flinke groei zal volgen. Het eerste VCO-certificaat werd in april 2007 uitgereikt (aan Fluor BV te Bergen op Zoom).

Inmiddels staat de teller op zes.

VCA-plicht blijft VCA wordt door aannemers soms als een last gezien. Vooral als een opdrachtgever het hebben van het VCA* of VCA** eenzijdig oplegt en zelf weinig weet van de materie.

In de (petro)chemie zijn opdrachtgevers juist zeer veiligheidsbewust. Maar in de sectoren waar de gevaren minder evident zijn, komt het voor dat VCA wordt verlangd zonder dat de opdrachtgever precies weet wat dat behelst en op welke wijze het bijdraagt aan de veiligheid. Een opdrachtgever met VCO-certificaat beschikt wel over de vereiste kennis en hanteert zelf de nodige systemen Gerben Zeinstra, VGWM Manager van LOP V.O.F.

en procedures om de veiligheid te borgen.

Binnen de eigen organisatie, maar ook in het geheel van samenwerkende aannemers

De VGM Checklist Aannemers (VCA) is een middel om bedrijfsprocessen op

dat in haar opdracht werken uitvoert. Het ontslaat die aannemers niet van hun VCA-

het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu te borgen binnen een bedrijf.

plicht. Integendeel, het voegt een ‘overkoepelende laag’ toe aan het veiligheids-

Omdat breed veiligheidsbeleid het bedrijf overstijgt, bestaan ook ‘afgeleide

beheersysteem. Zoals de geestelijke vader, de Stichting Samenwerken voor Veiligheid

certificeringsystemen’. VCU, de checklist voor uitzendorganisaties (zie VEILIGHEID

(SSVV) het op de website verwoordt: “De VCO is ontstaan vanuit een toenemend besef

nummer 34), en VCO, de VGM Checklist voor Opdrachtgevers.

NIBHV Veiligheid 35 2008

bij het Centraal College van Deskundigen

41

N85 50T852 OPMK_2_0042

11.11.2008 07:56:52

Pdf_Christel

(CCVD-VCA) dat een goede relatie (interactie) tussen opdrachtgever en opdrachtnemer van groot belang is voor het goed functioneren van het veiligheidsbeheersysteem van VCA-gecertificeerde aannemers en de veilige uitvoering van werkzaamheden.”

Slechts een klein aantal certificerende instellingen (CI’s) is door SSVV gemachtigd om VCO-audits uit te voeren en dus SSVVerkende certificaten uit te geven. Op 20 augustus 2008 is LOP V.O.F. door Lloyd’s VCO gecertificeerd. LOP is een alliantie van drie VCA**-gecertificeerde firma’s: ingenieursen adviesbureau Tebodin, installatie bedrijf

Paul Langbroek, directeur LOP V.O.F.

GTI en A. Hak leidingbouw.

VEILIGHEID stelde enige vragen aan Paul Langbroek, directeur van LOP V.O.F. en

Hoe wordt een project voorbereid?

zaamheden uitvoeren. De kerntaak van LOP is

Gerben Zeinstra, VGWM manager.

Gerben Zeinstra: “Een belangrijke activiteit

het managen van projecten en LOP komt zelf

is het nadenken met de klant over de filoso-

relatief weinig op locatie. Wij zouden moeten

Wat zijn de bedrijfsactiviteiten van LOP?

fie en organisatie van het project. Dit wordt

‘inzoomen’ op de VCA** van de LOP partners

Paul Langbroek: “Wij voeren projecten uit

vastgelegd in een projectplan. Onderdeel

om zo op een wat krampachtige wijze de

voor de Nederlandse Aardolie Maatschappij

van dit projectplan zijn subplannen zoals

VCA-mustvragen te kunnen beantwoorden.

(NAM: 50% Shell, 50% ExxonMobil). De NAM

projectspecifieke kwaliteits- en veiligheids-

Toen ik VCO bestudeerde, vond ik dat veel

zoekt en wint Nederlands aardgas, zowel

plannen. Deze plannen zijn gericht op de

beter aansluiten op de bedrijfsvoering van

op zee als op land. Dat gas wordt vervol-

verschillende fasen van het project, zoals

LOP V.O.F. Zodra dat systeem gereed was, heb-

gens door de NAM bewerkt en geleverd aan

engineering en constructie. Hierin staat

ben we dat, met medewerking van de NAM,

de Gasunie. De bouw en renovatie van de

precies welke procedures worden gehan-

geadopteerd. Hoe wij omgaan met bijvoor-

installaties en pijpleidingen die daarvoor

teerd, op welke manier dat geborgd wordt

beeld RI&E, VGM-plannen en hoe ons veilig-

nodig zijn worden voor een belangrijk deel

en hoe dat aantoonbaar is.”

heidsmanagementsysteem in elkaar zit, bleek

aan LOP uitbesteed. LOP treedt daarbij op

te corresponderen met de VCO-eisen. Het was

als projectbureau en besteedt de uitvoering

Waarom is LOP VCO-gecertificeerd?

voor ons meer een toets of ons kwaliteits- en

uit aan de vaste partners van LOP V.O.F.:

Gerben Zeinstra: “NAM en LOP vinden veilig-

veiligheidssysteem deugde en compleet was,

Tebodin, GTI en A. Hak.”

heid uitermate belangrijk en eisen in de aan-

dan een basis voor het opzetten van een

besteding van projecten uiteraard VCA** van

nieuw systeem. Per VCO-vraag hebben we

Wat betekent LOP?

alle aannemers en onderaannemers die bij de

alle vragen in onze contractdocumenten en

Paul Langbroek: “LOP staat voor Landelijke

uitvoering van LOP projecten zijn betrokken.

managementsystemen teruggevonden. Dat

On-shore Projecten. Het gaat om de infra-

Formeel zou ook LOP VCA** gecertificeerd

was nogal een karwei. Tijdens de audit kregen

structuur voor gaswinning op het land.

moeten zijn. Omdat LOP als projectbureau

we de te verwachten opmerking mee dat de

Vooral in de noordelijke regio, maar ook in

namens de NAM eigenlijk meer de rol van

structuur van het veiligheidsmanagementsy-

de buurt van Rotterdam en in Den Helder

opdrachtgever heeft, ‘paste’ VCO beter. Het

steem wel iets overzichtelijker kon. Dat gaan

lopen projecten.”

voorkomt ‘dubbelingen’, tenslotte zijn alle

we oplossen door voornamelijk de samenhang

aannemers al VCA** gecertificeerd. De NAM

in een paar schema’s te presenteren. We wer-

deelt die mening en is akkoord met VCO- in

den gedwongen om actief na te denken over

plaats van VCA** certificatie.”

onze bedrijfsprocessen, maar we hebben voor

Hoe is het gesteld met de veiligheidsprestatie bij die projecten?

Paul Langbroek: “Prima. Ik ben blij te kunnen

42

VCO de bestaande werkwijze en documentatie

zeggen dat we per 3 oktober precies twee jaar

Waarom ‘paste’ VCA** niet?

‘recordable-free’ zijn geweest. Dat wil zeggen

Gerben Zeinstra: “Het veiligheidsmanage-

dat we over alle projecten van LOP, inclusief

mentsysteem van LOP is geïntegreerd in ons

alle betrokken aannemers en onderaannemers

ISO 9001 gecertificeerde kwaliteitssysteem.

Lloyd’s was tevreden. Geldt dat ook voor de NAM?

geen ongevallen met verzuim, ongevallen met

VCO paste goed aan de kapstok van dat

Gerben Zeinstra: “Ook voor NAM was de

als gevolg vervangend werk of ongevallen met

kwaliteitsysteem. De checklist aannemers is

VCO-toets belangrijk. NAM heeft ons gefeli-

medische behandeling hebben meegemaakt.”

bedoeld voor bedrijven die bij anderen werk-

citeerd met het behaalde resultaat.”

nauwelijks hoeven aan te passen.”

N85 50T852 OPMK_2_0043

11.11.2008 07:57:01

Pdf_Christel

N85 50T852 OPMK_2_0044

11.11.2008 07:57:09

Pdf_Christel

Veiligheid start op de werkvloer. Dat lijkt een open deur. Toch wordt het in de petrochemie sinds enige jaren onderstreept door de aandacht te vestigen op veilig individueel handelen, naast alle procedures, schriftelijke risicoanalyses en werkvergunningen. Het papier alléén is niet zaligmakend.

LMRA is praktisch veiligheidsinstrument, opgenomen in VCA 2008/05

Laatste Minuut Risico Analyse Op 1 oktober 2008 is de nieuwe VCA norm 2008/05 gepubliceerd. VEILIGHEID besteedde in nummer 32 via een interview met mr. E.J.C. Hillen, algemeen directeur van de Stichting Samenwerken voor Veiligheid (SSVV), aandacht aan de toen op handen zijnde veranderingen. Inmiddels zijn de veranderingen doorgevoerd.

VCA heeft naast VCA* en VCA**een nieuwe variant, VCA Petrochemie. Er zijn bovendien twee nieuwe vragen toegevoegd: een over het hanteren van zogenaamde ‘gedragsprogramma’s (activiteiten van een bedrijf die het veiligheidsgedrag van werknemers moeten beïnvloeden) en een over het gebruik van de zogeheten Laatste Minuut Risico Analyse (LMRA) op de werkvloer.

LMRA-aanpak Het doel van een LMRA is het bevorderen van de individuele betrokkenheid en het zelf nadenken van de werknemer, juist voordat de taak aanvangt. De LMRA is niets meer of minder dan het (her-)beoordelen van de actuele werkomstandigheden, vlak voordat met het werk wordt begonnen. Dat moet altijd gebeuren, voor iedere taak of activiteit. Door de werknemer zelf, onafhankelijk van vooraf door leidinggevenden of deskundigen uitgevoerde taakrisicoanalyses of afgegeven werkvergunningen. Tenslotte kunnen omstandigheden vlak voor aanvang licht wijzigen of worden er activiteiten ontplooid waarvoor geen procedures of werkvergunningen zijn voorgeschreven. De LMRA is nuttig voor ieder soort werk waarmee risico’s zijn Gerda vervangt een gloeilamp zonder een LMRA te hebben uitgevoerd.

44

gemoeid (en dat zijn eigenlijk nagenoeg alle

N85 50T852 OPMK_2_0045

11.11.2008 07:57:16

Pdf_Christel

werkzaamheden). Een werknemer is geen

tegen hem opspringen, enzovoort. Dan moet

onder andere een LMRA-instructieboekje,

robot. Hij wordt geacht zelf na te denken,

bedacht worden wat de oorzaken van deze

waarin aan de hand van tien praktijksitua-

voordat de handeling begint. Bij routinewerk

risico’s zijn: gammel krukje zonder hou-

ties de LMRA werd uitgelegd. Door deze

bestaat de kans dat ‘op de automatische

vast, spanning er nog op of door een ander

actie zijn er vijfentwintigduizend boekjes

piloot’ wordt gehandeld, en dat is niet auto-

weer ingeschakeld, hond is enthousiast en

in omloop, wat zeker bijgedragen moet

matisch de goede manier. Van werknemers

nieuwsgierig. Vervolgens onderneemt de

hebben aan de bekendheid van het begrip.

wordt expertise en vakvolwassenheid ver-

persoon actie: hij haalt een stevig trapje,

Deltalinqs heeft tevens een eenvoudige

wacht. Dat strookt niet met het aansturen

hij plakt ook nog een rood stukje tape over

LMRA-instructie opgesteld, die bestaat uit

op instructieniveau. Het voorschrijven van

de groepsschakelaar, hij bevestigt daarnaast

slechts drie vragen, die door de werknemer

iedere handeling, tot in detail, leidt tot

een memobriefje en hij sluit de hond op in

moeten worden beantwoord (zie kader).

afstomping en onbevredigende gevoelens bij

de garage. Er gebeurt geen ongeval.

Iedere werknemer die over een gezond ver-

de werknemer. Er wordt dus altijd in enige

stand en een beetje discipline beschikt, is

mate geïmproviseerd. Het resultaat van de

Niet nieuw

in staat de LMRA in zijn werk toe te passen.

LMRA-aanpak is/moet zijn, dat werknemers

Al in 2005 heeft Deltalinqs, de overkoepe-

Dat de LMRA werkt, is onbetwist: VCA is

veilig handelen. Ook als toezicht, voorschrif-

lende belangenorganisatie van bedrijven in

een verzameling van ‘best practices’ die hun

ten, werkvergunningen en procedures daarin

het Rotterdamse havengebied, de LMRA op

waarde in de praktijk hebben bewezen. De

niet voorzien. Eerst denken en dan doen.

grotere schaal onder de aandacht gebracht.

LMRA gaat ongetwijfeld een glansrijke car-

In mei van dat jaar werd aan alle werkne-

rière tegemoet. (MC)

mers van (petro-)chemische bedrijven en

Eerst denken, dan doen!

aannemersbedrijven in het Rijnmondgebied

Met dank aan mr. E.J.C. Hillen (SSVV) en

een toolkit verstrekt. Deze toolkit bevatte

Chris Jordan (Deltalinqs)

‘Effe’ gauw Iedere leidinggevende die het rapporteren van ongevallen (en bijna-ongevallen) tot zijn taken mag rekenen, heeft in de loop der tijd een beeld gekregen over de oorzaak van missers. Menigmaal valt het woord ‘even’ (meestal uitgesproken als ‘effe’) in een interview met de betrokkene. Een werknemer wilde ‘even’ een rolsteiger verrijden en nam niet de moeite om eerst rondslingerende kabels te verwijderen; een ander sloot ‘even’ een kabeltje aan zonder te controleren of de netspanning was afgeschakeld.

Weer een ander verplaatste ‘even’ gauw een heftruck, waardoor het gebruik van de veiligheidsgordel niet nodig leek. Nog een

k L li

werknemer wipte ‘even’ een verfblik open met een beitel. Het ‘even’ moet in de ban, ten gunste van de LMRA.

Voorbeeld LMRA Een nieuw letterwoord als LMRA kan een werknemer ‘kopschuw’ maken. Het is echter simpeler dan het lijkt. Neem als eenvoudig voorbeeld het vervangen van een gloeilamp in een fitting tegen het keukenplafond thuis. De persoon die de gloeilamp gaat vervangen moet eerst de risico’s beoordelen: het gebruikte krukje kan omvallen, hij kan een elektrische schok krijgen, de hond kan NIBHV Veiligheid 35 2008

45

N85 50T852 OPMK_2_0046

12.11.2008 10:27:20

Pdf_Dick

NIBHV Nieuws

Bestelformulier december 2008 Organisatie/bedrijf:

Debiteurnummer:

Telefoon: Factuuradres: T.a.v.:

m/v

T.a.v.:

Postcode/plaats:

Postcode/plaats:

Datum:

Handtekening:

AANTAL

46

Afleveradres:

BHV-uitgaven Prijs ex BTW (Euro) - Basisopleiding Bedrijfshulpverlener 12,50 - Basisopleiding Bedrijfshulpverlener Gehandicaptenzorg 17,50 - BHV in de petrochemische industrie 17,00 - Adembescherming voor de bedrijfshulpverlener 9,10 - Bedrijfshulpverlening in de OK 6,50 - Beheerder Brandmeldinstallatie 18,30 - Beheerder Ontruimingsalarminstallatie 14,90 - Coördinator/Hoofd Bedrijfshulpverlening 37,30 - De bedrijfshulpverlening in uw organisatie. Voorlichting en instructie BHV per 10 stuks 25,00 - Gebruik AED 5,00 - Gevaarlijke Stoffen Bedrijfshulpverlening 9,10 - Handleiding kleine blustoestellen 1,80 - Handleiding Omgaan met alarmmeldingen 12,20 - Omgaan met bommeldingen 3,30 - Ontruimingsplannen en -oefeningen 11,50 - Ontruiming van schepen 5,80 - Ploegleider Bedrijfshulpverlening 12,50 - Preventiecontrole en bedrijfshulpverlening 6,80 - Preventiemedewerker 13,00 - Salvage en bedrijfshulpverlening 7,80 - Wat te doen bij brand in uw bedrijf 1,80 Instructeursmaterialen BHV - CD-rom Basisopleiding BHV (met video) 179,20 - CD-rom met sheets Basisopleiding BHV (Powerpoint) 33,90 - CD-rom met sheets BHV in de petrochemische industrie 33,90 - CD-rom met sheets Adembescherming 33,90 - CD-rom met sheets Beheerder Brandmeldinstallatie 33,90 - CD-rom met sheets en tips De bedrijfshulpverlening in uw organisatie (Powerpoint) 33,90 - CD-rom met sheets Gebruik AED (Powerpoint) 33,90 - CD-rom met sheets Gevaarlijke Stoffen Bedrijfshulpverlening 33,90 - CD-rom met sheets Ploegleider Bedrijfshulpverlening 33,90 - CD-rom met sheets Preventiecontrole en bedrijfshulpverlening 33,90 - CD-rom met sheets Preventiemedewerker 33,90 - CD-rom met sheets Salvage en bedrijfshulpverlening 33,90 - Syllabus Preventiemedewerker (werkboek) 10,60 - Instructeurshandleiding Preventiemedewerker incl. CD-rom met sheets 63,00 Anderstalige BHV-uitgaven - AED User Guide (Engelse Gebruik AED) 6,90 - Emergency Response in your organisation per 10 stuks 25,00 - Emergency Response Officer: Basic Training (Engelse Basisopleiding BHV) 17,50 - Small Fire-Extinguishing Devices (Engelse Handleiding kleine blustoestellen) 1,80 - What to do in case of fire (Engelse Wat te doen bij brand bij uw bedrijf) 1,80 Anderstalige instructeursmaterialen BHV - CD-rom met sheets AED User Guide (Powerpoint) 33,90 - CD-rom Emergency Response in your organisation 33,90 - CD-rom met sheets Emergency Response Officer (Powerpoint) 33,90 Gratis uitgaven BHV - Handleiding BHV 2008. Oplossingen voor uw bedrijf gratis - Folder keurmerk gratis - Folder Preventiemedewerker gratis - Folder Workshops en studiedagen gratis - Informatiebrochure NIBHV gratis VCA-uitgaven - Basisveiligheid VCA 22,50 - Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA 37,50 Instructeursmaterialen VCA - CD-rom met sheets Basisveiligheid VCA 33,90 - CD-rom met sheets Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA 33,90 Anderstalige VCA-uitgaven - Basic Elements of Safety SCC (Engelse Basisveiligheid VCA) 28,50 - Poolse Basisveiligheid VCA 28,50 - Safety for Operational Supervisors SCC (Engelse VOL-VCA) 37,50 Anderstalige instructeursmaterialen VCA - CD-rom met sheets Basic Elements of Safety SCC 33,90 - CD-rom met sheets Safety for Operational Supervisors SCC 33,90 VAKBLAD - Abonnement vakblad NIBHV-VEILIGHEID (kwartaalblad) 33,40

Levering geschiedt, indien voorradig, binnen 5 tot 7 werkdagen. Bestellingen per fax op nummer 010-2892880 of per e-mail: bhv@nibhv.nl.

Spoedzendingen worden verzonden via DHL. Prijzen zijn geldig vanaf 1 juli 2008, exclusief BTW, exclusief verzendkosten. Aanpassingen en prijswijzigingen voorbehouden. Korting Basisopleiding BHV: ≥ 100 stuks 3%, ≥ 250 stuks 5%, ≥ 500 stuks 10%

m/v

N85 50T852 OPMK_2_008

18.11.2008 14:50:25

pdf Joke

NIBHV Nieuws

Voorlichtingsbijeenkomsten BHV-opleidingen voor opleiders (directies)

Bijscholing instructeurs Eerste Hulp en Brandbestrijding en Ontruiming

In januari en februari 2009 verzorgt het NIBHV regionale voorlich-

Train the trainer bijeenkomsten

tingsbijeenkomsten over de (te vernieuwen) BHV-opleidingen.

Vanaf maart 2009 worden er bijscholingen georganiseerd voor de

Per 1 september 2009 wordt de Basisopleiding Bedrijfshulpver-

instructeurs Eerste Hulp en Brandbestrijding en Ontruiming om hen

lener vernieuwd. Op de voorlichtingsbijeenkomsten wordt nadere

voor te bereiden op het opleidingsseizoen 2009/2010. Er wordt in-

informatie verstrekt over nieuwe producten en bijbehorende exami-

formatie gegeven over de inhoud van de BHV-opleidingen en er wordt

nering/certificering. Hierbij spelen de instructeurs een belangrijke

vooral getraind met de vernieuwde methodiek/didactiek. Aanmelding

rol. Daarom worden vanaf maart 2009 bijscholingen georganiseerd

kan via www.nibhv.nl. De bijeenkomsten vinden plaats van 9.00 tot

voor instructeurs Eerste Hulp en Brandbestrijding en Ontruiming.

17.00 uur. In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van data en locaties.

Tijdens de bijeenkomsten komt eveneens aan de orde hoe opleiders de ‘Handleiding BHV 2008: oplossingen voor uw bedrijf’ kunnen gebruiken bij het benaderen en informeren van hun klanten.

DATA BIJSCHOLING INSTRUCTEUR

De bijeenkomsten zijn toegankelijk voor bij het NIBHV aangesloten opleiders. Aanmelding voor de informatiebijeenkomsten kan via www.

Eerste Hulp

Locatie

nibhv.nl. Er zijn geen kosten verbonden aan het bijwonen van de

17 maart

Wageningen

voorlichtingsbijeenkomsten. De bijeenkomsten vinden plaats van 19.30

19 maart

Wageningen

tot 22.00 uur. Aanmelding kan via de website. In onderstaande tabel is

24 maart

Wageningen

een overzicht opgenomen van data en locaties.

26 maart

Putten

31 maart

Amersfoort

Datum

Locatie

Brandbestrijding en Ontruiming

27 januari

Amersfoort

26 mei

Amersfoort

29 januari

Rotterdam

29 mei

Amersfoort

30 januari

Zwolle

15 juni

Amersfoort

3 februari

Weert

16 juni

Amersfoort

5 februari

Amsterdam

17 juni

Amersfoort

Beheerder Ontruimingsalarminstallatie

NIBHV examenbureau VCA en ISO-gecertificeerd

De publicatie ‘Beheerder Ontruimingsalarminstallatie‘ is ontwikkeld als

Het NIBHV heeft de jaarlijkse audit voor VCA-examenbureaus weer

aanvulling op de bestaande leerstof ‘Beheerder Brandmeldinstallatie’.

doorstaan en is ook het komende jaar weer actief als VCA- examen-

In deze publicatie wordt de basiskennis behandeld die een beheerder

bureau. Ook het ISO-9001/2002 certificaat is wederom verlengd.

nodig heeft om een ontruimingsalarminstallatie op de juiste wijze te beheren. Deze kennis is noodzakelijk om een betrouwbare installatie te behouden, zodat altijd een adequate ontruiming van het gebouw kan

Gezocht: surveillanten VCA-examens!

plaatsvinden. ‘Beheerder Ontruimingsalarminstallatie‘ is te bestellen

In verband met uitbreiding van de werkzaamheden zoekt het NIBHV

bij het NIBHV.

surveillanten voor VCA-examens in alle regio’s. Het betreft freelanceDe prijs bedraagt 14,90 euro.

werkzaamheden op afroepbasis. Op www.nibhv.nl staat meer informatie over de functie. Voor vragen kan contact worden gezocht met mevrouw

Workshops

N. Kooijman (010-2892888).

Raadpleeg de website voor een actueel overzicht van de workshops.

NIBHV Veiligheid 35 2008

47

N85 50T852 OPMK_2_0048

11.11.2008 07:57:22

Pdf_Christel

paraat brandpreventie B.V.

Uniek!

Wij verzorgen de volgende opleidingen: BHV basis, BHV herhaling, ploegleider BHV, hoofd BHV, Kinder EHBO, EHBO, gebruiker AED, preventiemedewerker en kleine blusmiddelen.

Ook voor: Ontruimingsoefeningen op locatie kunt u bij ons terecht.

Tel. 0297-230590 - www.bhvmobiel.nl 48

N85 50T852 OPMK_2_0049

11.11.2008 07:57:26

Pdf_Christel

Minister laat ambulances niet sneller rijden In kamerstuk CZ-EKZ-2876149 van 6 oktober 2008 aan de Tweede Kamer doet de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, dr. A. Klink, verslag van onderzoek naar de relatie tussen aanrijdtijd en gezondheidswinst binnen de ambulancezorg. Het onderzoek geeft informatie over de wetenschappelijke onderbouwing van de vijftien minuten aanrijdtijd. Die wordt vergeleken met een norm van acht minuten, zoals die door de Raad voor de Volksgezondheid (RVZ) wordt aanbevolen.

Ambulances moeten momenteel bij een

een norm van negen minuten aanrijdtijd

hulpverlening bij acute hartstilstand.

spoedmelding binnen vijftien minuten ter

gehanteerd. Maar daar geldt voor het plat-

Bijvoorbeeld aan initiatieven op het gebied

plaatse zijn. Dit zit opgesloten in de wet-

teland helemaal geen norm. Voor die negen

van burgerhulpverlening met automatische

telijke 45 minutennorm, die is vastgelegd

minuten norm kan overigens geen enkele

externe defibrillatoren (AED’s) en meer

in de Wet toelating zorginstellingen (Wtzi)

onderbouwing worden gegeven.

inzet van First Responders als brandweer,

voor het bereiken van een Spoedeisende

Uit het onderzoek blijkt voorts dat weten-

politie of huisartsen(posten).

Hulp (SeH). De 45 minuten norm bestaat

schappelijk kan worden vastgesteld dat in

uit vijftien minuten aanrijdtijd voor de

geval van een acute hartstilstand de behan-

Aanrijdtijd blijft vijftien minuten

ambulance, vijf minuten voor het stabilise-

deling binnen zes minuten moet worden

Uit het onderzoek blijkt dat de aanrijdtijd

ren van de patiënt en 25 minuten rijtijd om

gestart om een goede kans op overleving

van de ambulance slechts één van de facto-

een SeH te bereiken. De vijftien minuten

te hebben. Dus dan is zowel een aanrijd-

ren is die van invloed zouden kunnen zijn

aanrijdtijdnorm wordt ook gehanteerd bij

tijd van vijftien als van acht minuten niet

op de gezondheidswinst van de patiënt.

het vaststellen van de ambulanceverdeling

toereikend. De minister acht het vanuit de

Toch blijft het volgens minister Klink

over Nederland en de benodigde ambulance-

aspecten kwaliteit en betaalbaarheid niet

belangrijk dat de ambulance snel ter plaatse

capaciteit.

wenselijk om de ambulancezorg in te gaan

is. Hij ziet echter geen aanleiding om de

richten op een aanrijdtijd van zes minuten.

norm te verlagen naar acht minuten.

Conclusies onderzoek

Hij vreest dat de handelingsbekwaamheid

Hij vindt wel dat de discussie over bereik-

Belangrijkste conclusie uit het onderzoek

van het ambulancepersoneel bij een aan-

baarheid en kwaliteit niet alleen moet gaan

is, dat er geen directe relatie is tussen

rijdtijd van zes minuten onder druk komt te

over het verlagen van de aanrijdtijden, maar

bereikbaarheid (vijftien minuten aanrijd-

staan. En er zal minimaal 323 miljoen euro

ook over andere aspecten die uiteindelijk

tijd) en gezondheidswinst. Ook kon niet

extra nodig zijn om de aanrijdtijd te verla-

aantoonbaar leiden tot gezondheidswinst.

worden vastgesteld dat de gezondheidswinst

gen naar acht minuten en een dekking van

Aanvullend onderzoek naar te behalen

toeneemt als de aanrijdtijd wordt verlaagd

97 procent te garanderen. Dat zou bijna een

gezondheidswinst in de spoedeisende ambu-

naar acht minuten! Verder blijkt vergelij-

verdubbeling van het huidige ambulance-

lancezorg is daartoe nodig, zo besluit de

kenderwijs dat de aanrijdtijd in Nederland

budget betekenen.

minister. (JK)

niet hoger ligt dan in andere landen. Alleen

De minister geeft de voorkeur aan andere

in Canada en Australië wordt voor de steden

instrumenten die bijdragen aan een snelle

NIBHV Veiligheid 35 2008

49

N85 50T852 OPMK_2_0050

11.11.2008 07:57:31

Pdf_Christel

Snelle medische hulp bij evenementen

Nieuwe motorambulance voor EMS In het kader van hulpverlening bij evenementen besteedde VEILIGHEID in 2006 (nummer 25) kort aandacht aan Event Medical Service (EMS) uit Uden. EMS is een bedrijf dat gespecialiseerd is in professionele, medische hulpverlening bij evenementen, in het bijzonder danceparty’s en grote (pop) concerten. Maar EMS ondersteunt ook organisatoren van festivals, sportmanifestaties, symposia, beurzen en (bedrijfs)feesten.

De Kawasaki 1400 GTR: vloeistofgekoelde 4-takt, viercilinder-in-lijn, cilinderinhoud 1.352 cc, compressieverhouding 10,7:1, maximum vermogen 114 kW (155 pk), zes versnellingen, wielbasis 1.520 mm, zithoogte 815 mm, brandstofcapaciteit 22 liter, drooggewicht 279 kg.

Ronald van Litsenburg geeft uitleg aan het NIBHV.

50

Sinds een jaar heeft Event Medical Service

een ambulancechauffeur en een ambu-

de beschikking over een nieuw, uiterst effec-

lanceverpleegkundige. Vooral vanwege de

tief hulpmiddel bij het geven van medische

aanwezigheid van veel bezoekers is dat voor

assistentie tijdens grote evenementen: de

iedereen veiliger, ook voor de motor trou-

Kawasaki motorambulance 1400 GTR.

wens. Ambulancemotoren zijn bij uitstek

Ronald van Litsenburg, directeur van Event

geschikt om te gebruiken tijdens evenemen-

Medical Service, geeft graag tekst en uitleg

ten die veel publiek trekken en/of waarbij

over de nieuwste aanwinst. Hij vertelt dat EMS

veel sporters op hetzelfde moment bij elkaar

al langer motorambulances inzet bij de medi-

zijn, bijvoorbeeld marathons. De veiligheid

sche hulpverlening tijdens evenementen. “We

van het publiek is dan extra in het geding.

hebben al de beschikking over een eerdere

Tijdens de Nijmeegse Vierdaagse zijn wij een

versie van de Kawasaki. Sinds een jaar hebben

week lang actief, overdag met twee motoren

we er een nieuwe 1400 GTR bij. We zetten de

en ’s avonds met één motor. En ook tijdens

motoren altijd in met twee man personeel,

grootschalige hardloopwedstrijden, zoals

N85 50T852 OPMK_2_0051

11.11.2008 07:57:47

Pdf_Christel

de zevenheuvelenloop. Een auto kan lang zo snel niet door het publiek. Op de motor ben je wel vlug ter plekke en je bent wendbaarder tussen sporters en publiek. Tijdens

Bij de reguliere ambulancezorg horen ambulancemotoren tot de vaste First Responder hulpverlening.

de vorige zevenheuvelenloop is door onze snelle respons bijvoorbeeld iemand tijdig gereanimeerd.”

Ondersteuning ambulancezorg

worden ingezet tijdens evenementen. En

alle details is gelet. Behalve sirene en blau-

dan wordt vaak een beroep gedaan op de

we zwaailichten heeft de motor een speciaal

motoren van EMS.

waarschuwingsignaal. Daarmee wordt niet

Tijdens bijeenkomsten met een hoge

te veel aandacht van het publiek getrok-

publieksdichtheid moeten evenementen-

Speciale uitrusting

ken, maar het maakt toch genoeg geluid om

organisatoren op last van de Nederlandse

De Kawasaki’s van EMS bieden ruimte aan

de mensen opzij te laten gaan. Ik heb zelf

overheid zelf zorgdragen voor waarborging

twee man. Er zijn drie zijkoffers met een

geen motorrijbewijs, maar de motor is kort

van de veiligheid van de bezoekers. Zij kun-

complete Eerste Hulp uitrusting en er is GPS

na onze aanschaf drie maanden intensief

nen daarbij een beroep doen op gespecia-

aan boord. De nieuwe 1400 GTR motorambu-

gebruikt door de reguliere ambulancezorg in

liseerde ondernemingen als Event Medical

lance is door Kawasaki ontwikkeld in nauw

Gelderland Zuid. De reacties waren lovend…

Service. Vooraf wordt een uitgebreide risico-

overleg en prettige samenwerking met EMS.

fijne machine, goede wegligging, genoeg

analyse gemaakt waarbij de gehele hulpver-

Ronald van Litsenburg: “Wij hebben onder

vermogen, prettig wendbaar. Tot nu toe zijn

lening is afgestemd op de landelijke normen

meer eisen gesteld op het gebied van veilig-

we zeer tevreden over de 1400 GTR. Mogelijk

en de werkwijze van de reguliere hulpverle-

heid, geluidssignalen, striping en inrich-

laten we in de toekomst nog een off the

ningsinstanties. EMS laat zich ook inhuren

ting, zoals een complete hartmonitor. Op

road versie als ambulance uitrusten. (JK)

door die reguliere ambulancezorg.

Ronald van Litsenburg: “De GHOR (Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen) of de RAV (Regionale Ambulance Voorziening, voorheen de GGD, red.) kloppen bij ons aan, als zij materiaal of mensen tekort hebben.

Bijvoorbeeld bij een te verwachten grote uitloop van publiek ná een evenement.

We leveren niet alleen motoren, maar ook

Wil jij risico’s beheersen?

Preventiemanager binnen 14 maanden

ambulanceauto’s, inclusief adequaat opgeleid personeel. De aansturing (buiten het evenemententerrein) gebeurt uiteraard altijd via de meldkamer ambulance (MKA).”

De korte, praktijkgerichte

De reguliere ambulancezorg maakt al enige

studie is van hoog niveau

tijd van motoren gebruik. Ze horen inmid-

en gemaakt voor en door

dels tot de vaste First Responder hulpverle-

professionals. Met individu-

ning. Motorambulances kunnen in principe dezelfde medische aanvangshulp bieden als een ambulance op vier wielen. Het enige wat zij niet doen, is de patiënt vervoeren.

Mede vanwege het gemakkelijker kunnen manoeuvreren, zijn ze bij grote (verkeers) drukte snel ter plaatse. Soms doen zorgverzekeringen extra uitkeringen, naarmate de aanrijdtijd wordt verkort. De motor wordt ook ingezet als bij een spoedmelding met-

Meer

n? wete

u.nl/ o . w ww entie prev

ele en groepsbegeleiding, met adequate inbreng van de praktijkcomponent en eigen ervaring.

Het programma helpt u om op (post)HBO-niveau als preventiemanager te functioneren in de eigen organisatie of daarbuiten.

een duidelijk is dat de patiënt niet hoeft te zijn belangrijk voor de reguliere zorg. Als ze daar in gebruik zijn, kunnen ze dus niet NIBHV Veiligheid 35 2008

Open Universiteit... Jouw Universiteit 5608401

worden vervoerd. De motoren van de RAV

51

N85 50T852 OPMK_2_0052

11.11.2008 07:57:49

Pdf_Christel

Omdat je gehoor je lief is

Universele

Kunststof doosje voor hygiënische opslag in de zak maakt ook een disposable oorplug langer bruikbaar.

In nummer 33 van Veiligheid is uitvoerig aandacht besteed aan otoplastieken, de kunststof ‘afgietsels’ die gehoorbescherming op maat bieden. Op het gebied van gehoorbescherming leiden natuurlijk ook andere wegen naar Rome. Niet per se beter of slechter. Het is mede afhankelijk van de situatie en de toepassing, van de persoonlijke voorkeur en soms van het budget van de werkgever. VEILIGHEID presenteert een tweede deel, over lawaaidoofheid en universele gehoorbescherming.

52

N85 50T852 OPMK_2_0053

11.11.2008 07:58:01

Pdf_Christel

gehoorbescherming Lawaai schaadt de gezondheid. Behalve

duren. Na een popconcert of het werken met

dat het gehoor door lawaai langzaam maar

zeer lawaaiig gereedschap kan men vele uren

onverbiddelijk achteruit gaat, kunnen werk-

last houden van doofheid. Bovendien kan er

nemers moeite hebben zich te concentreren

oorsuizen optreden. Oorsuizen betekent dat

en kunnen er lichamelijke klachten ont-

er een geluid wordt ‘waargenomen’ dat niet

staan, zoals slaapproblemen en oorsuizin-

van buitenaf komt. Blijvend oorsuizen kan,

gen. Lawaai verstoort bovendien de commu-

net als lawaaidoofheid, worden veroorzaakt

nicatie, wat de kans op ongevallen vergroot.

door herhaalde overbelasting van de gehoororganen. Het kan een zeer ernstige handicap

Slechthorendheid

zijn. Er zijn zelfs patiënten die er ernstig

Slechthorendheid kan erfelijk of aangebo-

depressief van worden.

ren zijn en het kan ontstaan door andere

Tijdelijke lawaaidoofheid manifesteert zich

oorzaken dan lawaai. Er wordt onderscheid

doorgaans in het hoge middengebied van

gemaakt tussen conductief en perceptief

het geluidsspectrum. Er treedt een ‘dip’ op

gehoorverlies. Conductief gehoorverlies treedt

rond de 4- à 5000 Hertz. Hernieuwde zware

op als het geleidingssysteem (de transport-

blootstelling, nog in de herstelperiode van

weg) van de trillingen niet goed werkt: een

de vorige ‘aanslag’ op het gehoor, is funest

afgesloten gehoorgang, schade aan trommel-

en leidt tot gehoorschade.

vlies of gehoorbeentjes. Perceptieve slechtontstaan door een harde klap (trauma), maar

Richtlijnen werkgevers: blootstelling voorkomen

ook door zuurstofgebrek, medicijngebruik of

Elk risico moet allereerst bij de bron worden

lawaai. Er kunnen zelfs stoffen in het bloed

bestreden. Dat geldt in het bijzonder voor

zijn die het gehoor aantasten, zogenaamde

lawaai. Werkgevers investeren daarom in

‘ototoxische stoffen’. Ook stoffen waaraan

stillere machines en richten werkplekken

werknemers tijdens hun werk blootgesteld

zó in dat een werknemer er in relatieve

kunnen worden, blijken te kunnen leiden tot

stilte zijn taken kan uitvoeren. Zij kun-

aantasting van het gehoor (organische oplos-

nen tevens via taakroulatie proberen de

middelen, zware metalen), in het bijzonder in

blootstellingduur te beperken. Als ondanks

horendheid schuilt in het binnenoor en kan

combinatie met lawaai. Slechthorendheid die na de geboorte is ontstaan wordt ‘verworven gehoorverlies’ genoemd.

Onderzoek Spaanse brandweerlieden Lawaaidoofheid

Als onderdeel van een grootschalig gezondheidsonderzoek onder 3300 Spaanse brandweerlie-

Lawaai is de belangrijkste oorzaak van ‘ver-

den, in december 2006, zijn ook de gevolgen van lawaai in kaart gebracht. Lawaai bleek als

worven perceptief gehoorverlies’. Na langdu-

arbeidsrisico op de tweede plaats te staan, na blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Maar liefst

rige blootstelling aan hard geluid (of kortere

32,8% van de beroepsbeoefenaren bleek tijdens een onderzoek in meerdere of mindere mate

blootstelling aan zeer hard geluid of aan

aan lawaaidoofheid te lijden. Mogelijk is dit een direct gevolg van blootstelling aan lawaai

impulsgeluiden) dient het gehoor te herstel-

van gereedschappen en machines. Ook de sirenes van de voertuigen lijken fors bij te dragen.

len. Het gehoor reageert op hard lawaai door

In Nederland is recentelijk onderzoek uitgevoerd naar de geluidsbelasting van sirenes van

enige tijd minder gevoelig te worden. Deze

noodvoertuigen. In september dit jaar werd aangekondigd dat het ambulancepersoneel in

tijdelijke drempelverschuiving is bijvoorbeeld

Zuid-Limburg van gehoorbescherming zal worden voorzien.

direct na een knal te merken en kan uren NIBHV Veiligheid 35 2008

53

N85 50T852 OPMK_2_0054

11.11.2008 07:58:04

Pdf_Christel

stillere arbeidsmiddelen en goede isolatie de

sinds 1980 producent van adem- en gehoor-

niveau in de omgeving. Teveel dempen is

geluidssterkte de 80 dB(A) te boven gaat,

bescherming voor de industrie. Met vier

niet nodig. Het belemmert bovendien de

zal de werkgever deugdelijke persoonlijke

productielocaties (twee in de USA en twee

communicatie en (nood)signalen zijn niet

beschermingsmiddelen ter beschikking

in Europa) is Moldex vertegenwoordigd in

meer goed hoorbaar. Dit is de reden dat we

moeten stellen. Boven 85 dB(A) geldt een

24 landen. Peter de Ruiter is General Sales

oordoppen met hoge en met lage demping

draagplicht. De werkgever moet zorgen

Manager voor de Benelux bij het wereldwijd

leveren. Oorwatten zijn overigens antiek: ik

voor voorlichting, instructie en toezicht.

georiënteerde bedrijf.

kom ze nooit meer tegen.”

Gehoorschade kan tot arbeidsongeschiktheid

Gehoorschade kan tot arbeidsongeschiktheid leiden.

leiden. Dat is natuurlijk niet in het belang van de werkgever. Een werknemer moet na het gedane werk gezond naar huis gaan. De risico’s, beschreven in de RI&E, bestrijden.

Mag iedereen in Nederland handelen in PBM’s of zich uitgeven als specialist?

En als er gekozen kan worden tussen otoplastieken en ‘standaard’ pluggen?

PBM’s zijn daartoe de geëigende middelen.

Peter de Ruiter: “Het is verre van wense-

Peter de Ruiter: “Een otoplastiek heeft voor-

lijk. Tenslotte ben je bezig met de gezond-

delen, evenals een oordop. Otoplastieken

Eisen gehoorbescherming

heid van mensen. In Nederland hebben

worden vaak gepresenteerd als zijnde het

Gehoorbescherming moet net als alle andere

we de AVAG, de Branchevereniging voor

ultieme beschermingsmiddel. Ik proef in

PBM’s voldoen aan de geldende Europese

Arbeidsomstandigheden, Veiligheid en

gesprekken met veiligheidskundigen nogal

richtlijnen, zoals de EN 352, 1 t/m 5 en

Gezondheid. De leden hanteren een gedrags-

eens dat een bedrijf in otoplastieken inves-

voorzien zijn van CE-markering. De gehoor-

code en houden via de vakopleidingen de

teert om van het toezicht verlost te zijn.

bescherming moet voldoende bescherming

kennis van de verkopers bij. Een vertegen-

Iedereen heeft zijn eigen setje in een mooi

bieden en bovendien duurzaam en ergo-

woordiger wordt tijdens deze vakopleiding

mapje in zijn zak of aan zijn riem hangen

nomisch verantwoord zijn. Alleen als de

zeer breed opgeleid. Dit houdt in dat onze

en de otoplastieken zouden dus ‘automa-

gehoorbescherming voldoende comfort biedt,

verkopers bijvoorbeeld ook weten wat hori-

tisch’ gebruikt worden. Natuurlijk werkt dat

zal zij in de praktijk ook voldoende worden

zontale valbeveiliging is. Voor de duidelijk-

niet zo. Als ik bij een bedrijf aan huis kom,

gebruikt. Oorkappen zijn daarom bijvoorbeeld

heid: wij zijn gespecialiseerd in adem- en

stel ik steevast de vraag hoe serieus men de

instelbaar en (in meer of mindere mate) ergo-

gehoorbescherming.”

medewerkers in staat acht om onderhoud

werkgever moet de geminimaliseerde rest-

nomisch. Oorpluggen worden gemaakt van

wel noodzakelijk. Daarnaast worden otoplas-

verkrijgbaar met verschillende dempingwaarden en -karakteristieken. Kant-en-klare

Peter de Ruiter: “Daar is geen algemeen

den, is afhankelijk van het soort lawaai. Bij

oplossingen bestaan niet; metingen, product

antwoord op te geven. Het heeft te maken

veranderend lawaai zou een otoplastiek aan-

sheets, selectie en advies zorgen voor het

met het soort geluid en met de omstandig-

gepast moeten worden, terwijl een oordop

beste resultaat. En zonder instructie en toe-

heden. Voor kortdurende piekbelastingen

altijd het gehele frequentiespectrum dempt.

zicht zal een werknemer snel denken dat het

zijn oorkappen heel geschikt. Timmerlieden

Je moet dus ook kijken naar de mobiliteit

allemaal wel meevalt. Mogelijk is hij tegen de

gebruiken bij het cirkelzagen oorkappen,

van een werknemer. Een otoplastiek dat

tijd dat zijn ongelijk wordt bewezen al aange-

net als de politie tijdens oefeningen op de

voor werk aan de metaaldraaibank goed

wezen op een gehoorapparaat.

schietbaan. Daarnaast zijn er allerlei in-

werkt, zal minder of niet bruikbaar zijn als

VEILIGHEID ging op bezoek bij de

ear beschermingsmiddelen, waarbij je de

de werknemer zich op een andere lawaaiplek

Nederlandse vertegenwoordiging van Moldex,

demping moet afstemmen op het geluids-

bevindt. Een oordop ziet er op zichzelf een-

opleveren. Voor doeltreffende bescherming op maat zijn universele beschermingsmiddelen

54

aan otoplastieken te plegen. Dat is namelijk

De VCA-lesstof behandelt oorwatten, oorpluggen, universele oorpluggen, otoplastieken en oorkappen. Welke vorm verdient de voorkeur?

geluiddempende materialen die geen hinder

tieken uitgerust met een staafje in een buis ten behoeve van de (selectieve) demping. Of dat in de werksituatie toegepast kan wor-

N85 50T852 OPMK_2_0055

11.11.2008 07:58:21

Pdf_Christel

voudig uit, maar schijn bedriegt. De Notified Body (keuringsinstantie die PBM’s test voor de CE-markering, red.) beproeft gehoorbeschermingsartikelen, zowel disposable als herbruikbare, beoordeelt het productieproces en de interne kwaliteitscontrole en neemt zelfs met enige regelmaat steekproeven uit de productielijn. Dat betekent dat men kan vertrouwen op de opgegeven dempingkarakteristieken (dempingtabellen). Een dergelijke oordop is een technisch product.

Daarnaast zijn comfort en hygiëne zeer belangrijk.”

Peter de Ruiter, General Sales Manager van Moldex, demonstreert het juist inbrengen van oorpluggen. Het strekken van de gehoorgang door aan de oorschelp

Disposable wil zeggen: na gebruik weggooien. Dat geeft toch een belasting van het milieu?

Peter de Ruiter: “In de PBM-markt zijn wij de eersten die maatschappelijk verant-

te trekken is van groot belang.

“Goede instructie over het gebruik van gehoorbescherming is noodzakelijk.”

woord ondernemen. Onze artikelen zijn vrij van PVC, zowel producten als verpakking.

Vanwege de hygiëne zijn onze Sparkplugs

tegengehouden om het zachte materiaal de

Verrichten jullie ook geluidsmetingen?

(polyurethaanschuim oorpluggen, red.) per

gelegenheid te geven op te komen. Alleen

Peter de Ruiter: “Nee. Dat dient overgelaten

twee verpakt in een zakje, maar je kunt

dan komt de plug op de juiste plek in de

te worden aan bijvoorbeeld een Arbodienst.

ook een dispenser aan de muur hangen

gehoorgang. Uitleg en demonstratie over

We kunnen het wel, maar we doen geen

waarin ze zonder verpakking zitten. Voor

gehoorbescherming in een toolboxmeeting

officiële metingen. Dit is bedoeld om de

de gebruiker hebben we een klein plastic

is natuurlijk het best. Verder moet je goed

belangen gescheiden te houden. Wij con-

doosje waar ze tijdens een pauze in kun-

opletten of mensen acht slaan op de hand-

centreren ons dus op een recente en goed

nen. Dan doe je langer met een setje, als

leiding en of ze de spullen goed gebruiken.

uitgewerkte RI&E waarop wij de persoonlijke

je maar zorgt voor schone vingers bij het

Wij brengen bij voorkeur zelf stickers en

beschermingsmiddelen afstemmen.”

inbrengen.”

instructieposters op de werkplek aan, bijvoorbeeld naast de dispenser.”

Wat is jullie mening over gehoorbescherming in Nederland?

Alleen maar letten op de dempingfactor is niet voldoende?

Peter de Ruiter: “De producten worden

Peter de Ruiter: “Als er al sprake is van irritatie, huiduitslag of infecties, dan komt dat

Peter de Ruiter: “Het is wel belangrijk, maar

Warenwet wordt er goed toezicht op de

niet door de beschermingsmiddelen, maar

je moet iets meer weten. SNR betekent

kwaliteit uitgeoefend door de Voedsel en

door andere oorzaken. Dan zit er al iets in

Simplified Noise Reduction of Single Number

Waren Autoriteit. Die hebben ook invloed

de gehoorgang of mensen zijn onvoldoende

Rating. Dat is een soort gemiddelde, uitge-

op de persoonlijke beschermingsmiddelen

hygiënisch bezig.”

rekend uit de exacte dempingfactoren voor

die voor particulieren bij de bouwmarkt te

de verschillende frequenties. Om een vol-

koop zijn. Deze controle sluit niet uit dat

Waar moeten gebruikers op letten?

ledig beeld te krijgen van wat een bepaalde

de consument zelf verantwoordelijk is voor

Peter de Ruiter: “Ik wijs altijd op de nood-

gehoorbeschermer doet, moet je kijken naar

het gebruik van een goedgekeurd product.

zaak van instructie. Het lijkt allemaal heel

de tabel waarin de verschillende frequen-

Goedkoop is hier ook vaak duurkoop! De

simpel, maar ik zie nog steeds dat oorplug-

tiegebieden (van 125 Hz tot 8000 Hz) staan

gevolgen van lawaai zijn zo ernstig dat het

gen niet goed worden ingebracht. Dan steekt

weergegeven. De keuringsinstanties han-

de moeite waard is om je in goede bescher-

meer dan de helft van de oordop uit de

teren voorgeschreven meetmethoden en je

ming te verdiepen. De kosten van een setje

gehoorgang. Dat betekent dat de demping

kunt de prestaties dus onderling goed ver-

oorpluggen zijn minimaal, toch is het high-

niet wordt gehaald. Je moet de oordoppen

gelijken in de productdatasheets. Je moet

tech die veel ellende kan voorkomen.” (MC)

goed tot een puntje draaien en dan je oor

de middelen vervolgens afstemmen op de

omhoogtrekken bij het inbrengen. Hierbij

werkplek. Om dat goed te kunnen, moeten

Zie ook: www.audiologieboek.nl,

moet de oorplug drie seconden worden

er metingen worden verricht.”

www.kno.nl en www.moldex.nl

Komt het voor dat mensen overgevoelig zijn voor oordoppen?

NIBHV Veiligheid 35 2008

gelukkig steeds beter. Gesteund door de

55

N85 50T852 OPMK_2_0056

11.11.2008 07:58:32

Pdf_Christel

NIBHV op bezoek bij Boileau Opleidingen BV Een jaar geleden verhuisde Boileau Opleidingen BV naar een ander pand in Maastricht. Vanuit dit nieuwe onderkomen verzorgt het opleidingsinstituut vele cursussen op breed BHV-terrein. VEILIGHEID ging naar Maastricht en sprak met de heren Nico Boileau en Ron Dassen.

Ron Dassen.

Nico Boileau.

56

De onderneming Boileau bestaat sinds 1965.

ning bij het onderhouden van de veilig-

Toen richtte de vader van Nico Boileau het

heidsorganisatie.

bedrijf op, na eerst een tijd als ingenieur

Ron Dassen: “Ik ben instructeur op gebied

bruggenbouwer en als vertegenwoordiger te

van veiligheidsvoorzieningen. Door zelf

hebben gewerkt. Sinds 1989 staat Nico aan

opleidingen te gaan verzorgen, is de onder-

de leiding van het bedrijf, samen met zijn zus

neming veel breder inzetbaar. Wij kunnen

Hélène Dassen-Boileau. Onder vader Boileau

nu alles leveren op het gebied van veilig-

hield het bedrijf zich vooral bezig met de ver-

heid. Van materialen, ontruimingsplannen,

koop van brand- en vluchtladders, brand- en

een RI&E tot en met de gehele theoretische

rookmelders, blusdekens, brandblussers, druk-

en praktische opleiding.”

slanghaspels en het onderhoud daarvan. Na

Nico Boileau vertelt dat de uitbreiding van

zijn overlijden in 1988 kwamen daar andere

het bedrijf met het geven van opleidin-

veiligheidsartikelen en -diensten bij, zoals

gen inderdaad een bewuste keus was. “Bij

verbandtrommels, verbandmiddelen, noodver-

aanbestedingen moesten wij steeds vaker

lichting, AED’s, brancards, escape-chairs en

de bedrijfshulpverlening meecalculeren.

ontruimingsplannen. Boileau Brandbeveiliging

Voorheen stelde ons bedrijf zich daarbij pas-

BV verkoopt veel van deze artikelen onder

sief op. Toen Ron nog bij de GGD werkte,

de merknaam Bramee. Dat staat voor

bracht ik de klanten voor wat betreft de

‘Brandbeveiliging Meerssen’. Meerssen was

BHV-cursussen met hem in contact. Sinds

vanaf 1965 tot december 2007 de vestigings-

hij bij ons in dienst is, hebben wij de moge-

plaats. Bramee is het huismerk van Boileau.

lijkheid om zelf opleidingen te verzorgen.

Begin 2006 kwam Ron Dassen, de echtgenoot

Daarmee ontstond tevens de behoefte aan

van Hélène, het familiebedrijf versterken.

een ander, ruimer pand. Sinds een jaar zit-

Mede onder zijn leiding worden via Boileau

ten we aan de Punterweg 60, op industrie-

Opleidingen BV velerlei veiligheidsopleidingen

terrein Beatrixhaven in Maastricht. We zijn

gegeven, waaronder diverse BHV-cursussen en

eenvoudig bereikbaar en er is voldoende

AED-trainingen.

parkeergelegenheid.”

Brede ondersteuning

BHV-opleidingen

De achtergrond van Ron Dassen ligt bij

Het is de overtuiging en ervaring van Boileau

de brandweer en de vroegere GGD in

dat de vraag naar opleidingen alleen maar

Maastricht. Via zijn inbreng kon Boileau

toeneemt.

gaan voldoen aan de toenemende vraag van

Ron Dassen: “Het aantal BHV-basiscursussen

ondernemingen en bedrijven om ondersteu-

en herhalingcursussen neemt jaarlijks toe.

N85 50T852 OPMK_2_0057

11.11.2008 07:58:51

Pdf_Christel

Kwaliteit en Controle Via de afdeling Kwaliteit en Controle voert het NIBHV regelmatig controles uit. Zogeheten NIBHV-gecommitteerden bezoeken daartoe (onaangekondigd) opleidingsinstituten. Zij gaan aan de hand van checklists na, of de theoretische en praktische Basisopleiding BHV wordt aangeboden conform voorschriften en of het examen volgens voorgeschreven regels wordt afgenomen. Om een blijvend hoge kwaliteit te garanderen wordt scherp gelet op organisaties die zijn aangesloten bij het NIBHV. Onlangs kreeg Boileau Opleidingen BV een controle. De NIBHV-gecommitteerde bleek tevreden: alle 25 controlepunten werden positief bevonden.

Daarnaast lopen andere cursussen, zoals

en dat er voldoende praktisch instructie- en

alert op de actuele situatie binnen het

Adembescherming BHV en Ploegleider BHV,

oefenmateriaal voor hen aanwezig is. Het

eigen pand, maar ze lopen wel de kans om

ook zeer goed. We verzorgen voor iedereen

Keurmerk van het NIBHV geeft ons de kans

meer afgeleid te worden. Bijvoorbeeld door

cursussen. Niet alleen voor overheidsorgani-

ons te onderscheiden door het leveren van

telefoontjes, maar ook door nieuwsgierige

saties, maar ook voor private ondernemingen,

hoge kwaliteit.”

blikken van niet-BHV’ers. Vandaar die afwis-

variërend van MKB tot grote ondernemingen.

Cursisten gaan gekleed in keurige, (brand-

seling van locatie bij herhalingscursussen.”

Iedereen kan bij ons aankloppen: grootin-

werend) geïmpregneerde overalls en ze heb-

De cursisten krijgen ruim de mogelijkheid

dustriëlen, maar ook de ondernemer op de

ben veiligheidshelmen op. In de moderne,

om uitgebreid te oefenen, waarbij niet

hoek. In het bijzonder de herhalingscursus-

goed geoutilleerde praktijkvertrekken kan

wordt gekeken op extra materialen. Nico

sen zijn zeer specifiek op maat gericht. We

op ruime schaal worden geoefend. Boileau

Boileau: “Wij leveren immers onze eigen

draaien voor de bedrijven geen standaardver-

streeft ernaar om, in nauwe samenspraak

blusmaterialen. Een beetje extra blusmiddel

haal af. Mijn achtergrond bij de brandweer

met de klant, de cursisten wisselende oefen-

voor onze opleidingen hoort erbij. Daarop

komt daarbij goed te pas. Sinds kort geven

stof aan te laten bieden. Dat geldt zeker

moet niet bezuinigd worden. Iedere cursist

we ook VCA-cursussen en binnenkort starten

voor de praktische herhalingsoefeningen.

moet de praktijk adequaat geoefend heb-

de cursussen heftruckchauffeur.”

Volgens Ron Dassen verandert de aankleding

ben, inclusief alle praktische blusvaardigheden. Ik wijs in dit verband nog eens op onze deelname aan het NIBHV-Keurmerk en

“Het NIBHV-Keurmerk geeft ons de kans ons te onderscheiden door het leveren van hoge kwaliteit.”

de daaruit voortvloeiende verplichtingen.”

Achter de praktijkruimte is genoeg ruimte om cursisten desgewenst buiten te laten oefenen. Bijvoorbeeld met de vaste brand-

Rondgang

van de oefenruimtes daarom regelmatig. Op

slanghaspel. En als er ergens incompany

Een rondgang door het bedrijf maakt dui-

dit moment wordt de komst afgewacht van

wordt geoefend, kunnen alle benodigde

delijk dat de zaken goed op orde zijn. Dat

een door een hotel toegezegde, compleet

materialen mee in de speciale Boileau BHV-

heeft een NIBHV-gecommitteerde eveneens

ingerichte hotelkamer met bijbehorende

aanhanger. Voor het geven van de theorie-

geconstateerd. Die had het bedrijf namens

douche en een keukenblok. Daarmee kan

lessen beschikt Boileau over twee lokalen

de afdeling Kwaliteit en Controle in het

dan een beginnende brand in een hotelka-

met daarin allerhande veiligheidsproduc-

kader van een Keurmerkcontrole kortgele-

mer of een kamer van een verzorgingsflat

ten, die de leerstof ondersteunen en meer

den bezocht, (zie kadertekst).

bijna levensecht worden bestreden. Ook een

inzichtelijk maken. Alle theorie- en prak-

Ron Dassen is de animator achter het ver-

ontruiming kan goed worden geoefend. Het

tijklessen worden vanzelfsprekend gegeven

krijgen van het NIBHV-Keurmerk. Hij is er

streven is om het ene jaar incompany te

door daartoe door het NIBHV gecertificeerde

trots op en zegt: “Onze klanten kunnen er

herhalen en dat het andere jaar in het pand

docenten. (JK)

nu op vertrouwen dat er een goede, gecer-

van Boileau te doen. Dassen: “De cursisten

tificeerde instructeur voor de groep staat

blijven bij een incompany cursus weliswaar

NIBHV Veiligheid 35 2008

57

N85 50T852 OPMK_2_0058

11.11.2008 07:59:07

Pdf_Christel

Opleiding- en oefenplan 2009 gereed??