Vakblad Veiligheid 34 - Derde kwartaal 2008

N85 50T550 OMSL P4-1_001

01.08.2008 12:11:08

Pdf_Dick

VAKBLAD VOOR BEDRIJFSHULPVERLENING | derde kwartaal 2008

34

Werken met lijnen BHV in operatiekamer VCU = Checklist uitzendbranche Voedsel en Waren Autoriteit Brandveiligheid veestallen

Voor woord

Inhoud Veilig werken op moeilijk bereikbare plekken

Op hoogte in touw

04

Bij calamiteit in OK draait alles om snel teamwork

Training medewerkers operatiekamer

10

Bevindingen IGZ over brand in Twenteborg Ziekenhuis

15

Ook uitzendkrachten moeten veilig en gezond werken Dit voorjaar is voor de derde keer een klanttevredenheidsonderzoek gehouden onder de relaties van het NIBHV. De ISO-certificering eist dat een dergelijk onderzoek (waarover meer in het NIBHV Nieuws) met enige regelmaat wordt uitgevoerd. Altijd weer spannend. De vorige keren was het eindcijfer dat uitgedeeld werd steeds een ruime voldoende.

Vanzelfsprekend probeert een serieuze organisatie het kwaliteitsniveau van de geleverde producten/diensten op peil te houden en te verbeteren. Dit jaar was het eindcijfer dat het NIBHV is toegekend een 7.7. Een ruime voldoende dus. Het moge duidelijk zijn dat wij blij zijn met dit resultaat. Ik wil dan ook graag al mijn collega’s

VCU… de checklist voor de uitzendbranche

16

RampZalig

20

Voedsel en Waren Autoriteit waakt over veiligheid producten en medewerkers

21

Column

27

Een impressie van gezichtspunten

Brandveiligheid in veestallen

28

Nieuws

32

Jaarverslag Arbeidsinspectie 2007

38

danken die dit mogelijk hebben gemaakt. Stuk voor stuk hardwerkende en betrokken medewerkers die hart voor de zaak of beter gezegd voor de bedrijfshulpverlening hebben.

‘Eigen’ opleider bespaart ziekenhuis kosten en werkt extra motiverend

In de retour gezonden reacties vielen mij een paar zaken

Opleidingscentrum in Zierikzee is speciaal toegerust op verpleging en verzorging

41

NIBHV Nieuws

47

Risico’s die Nederland bedreigen

52

op. Bijvoorbeeld dat een deel van de relaties aangeeft niet bekend te zijn met sommige publicaties van het NIBHV, zoals ‘Omgaan met Alarmmeldingen’. Komend jaar ligt er de taak ervoor te zorgen dat deze producten goed onder de aandacht komen van de relaties. Ook deze producten kunnen namelijk een belangrijke bijdrage aan de veiligheid in bedrijven leveren.

Zowel voor het NIBHV als voor de aangesloten opleiders blijven er dus uitdagingen bestaan.

Jan Wolter Ouwehand, directeur NIBHV

NIBHV-VEILIGHEID is een uitgave van:

REDACTIE

Nederlands Instituut voor Bedrijfshulpverlening (NIBHV) Hoofdweg 240, 3067 GJ Rotterdam Postbus 8714, 3009 AS Rotterdam Tel: 010 - 289 28 88 Fax: 010 - 289 28 80 E-mail: bhv@nibhv.nl

Marcel Captijn (MC), Jolanda de Haas (JdH), Andrea de Jong (AdJ) en Jan Kooijman (JK), tevens eindredactie.

De redactie en het NIBHV besteden de grootst mogelijke zorg aan de inhoud van dit tijdschrift maar aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele inhoudelijke fouten.

REDACTIECOMMISSIE

VORMGEVING EN DRUK

J.W.J.G. Ouwehand, J.C.M. de Haas A. de Jong (contactpersoon)

Coers & Roest ontwerpers bno/drukkers, Arnhem

NIBHV-VEILIGHEID verschijnt ieder kwartaal.

Realistisch blussen van vaste stoffenbranden

Class A Fire Trainer

55

ONveiligheid

58

ABONNEMENTEN b 35,40, inclusief btw,

per kalenderjaar. Het abonnement wordt aangegaan per kalenderjaar. Als u het abonnement wilt opzeggen dan dient u dit schriftelijk vóór 1 november van het komende kalenderjaar te doen. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Voor abonnementen, reacties, ingezonden brieven, informatie en/of productnieuws: NIBHV, Postbus 8714, 3009 AS Rotterdam Tel: 010 - 2892888 Fax: 010 - 2892880, E-mail: bhv@nibhv.nl

ADVERTENTIEVERKOOP

Bureau Van Vliet B.V., Wendy Kuijper Postbus 20 2040 AA Zandvoort Tel: 023 - 5714745 Fax: 023 - 5717680 E-mail: w.kuijper@bureauvanvliet.com Internet: www.bureauvanvliet.com Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming worden verveelvoudigd, gepubliceerd of opgeslagen in een gegevensbestand. Overname van artikelen na overleg met uitgever en betrokken auteur/ fotograaf. Aan de inhoud van deze uitgave mogen geen rechten worden ontleend.

ISSN 1568-3699

In het Arbo-besluit staan voorschriften over het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte, zoals ladders, trappen, steigers, werkbakken en ‘toegangs- en positioneringstechnieken’ met lijnen. Rope Access Nederland B.V. heeft zich gespecialiseerd in het met behulp van lijnen komen op moeilijk bereikbare plekken. Het bedrijf wordt vooral ingeschakeld, als het uit te voeren werk niet via reguliere middelen kan worden aangepakt.

4

Veilig werken op moeilijk bereikbare plekken

Op hoogte in touw Rope Access Nederland B.V. is opgericht

Martin Langevoord: “Wij werken op boorei-

door eigenaar/directeur Martin Langevoord.

landen, op hoge torens of in besloten ruim-

Hij is bijna dagelijks met behulp van tou-

tes, zoals dieseltanks. Maar wij zitten ook

wen op de vreemdste plekken aan het werk.

in grote scheepsruimen, in ventilatieschach-

Voordat Martin dit werk deed, verrichtte

ten van flatgebouwen of parkeergarages. We

hij als afgestudeerd zeebioloog over heel

hangen aan torens en gevels, soms boven

de wereld ontwikkelingswerk. In zijn vrije

water. We klimmen bovenin hoge fabrieks-

tijd was hij actief in de bergsport. Na zijn

hallen, bijvoorbeeld om lampen te verwisse-

vestiging in Rotterdam richtte hij in 2004

len. Eigenlijk zijn we actief op bijna iedere

Rope Access Nederland B.V. op. Rope Access

plek, waar je ‘normaal’ niet bij kan. We

betekent letterlijk touw toegang.

gaan de hoogte, maar ook de diepte in. Op

Martin Langevoord: “De bakermat van het

diverse locaties voeren we werkzaamheden

met lijnen werken ligt in Engeland. Daar

uit, meestal in het kader van onderhoud,

werd ongeveer twintig jaar geleden begon-

installatie, montage, reiniging, inspectie

nen met het via touwen onderhoud plegen

en werkplekbeveiliging. Het werk varieert

aan booreilanden. Het werken aan lijnen

van ramen zemen en schilderen tot lastech-

is in landen als Engeland, Frankrijk en

nieken en veiligheidsinspectie. In wezen

België bekender en meer geaccepteerd dan

kunnen we alles aan. Verder verzorgen we

in Nederland. Na een wat stroeve aanloop-

trainingen in het werken op hoogte en het

fase loopt het bedrijf nu goed. Mede onder

uitvoeren van reddingen.”

invloed van Europese regelgeving wordt ook in Nederland steeds meer gebruik gemaakt

Veiligheid

van toegangs- en positioneringstechnieken

Omdat het met lijnen werken op hoogte

met lijnen, zoals het zo mooi in de regels

toch een enigszins ‘speciale tak van sport’

staat (zie kadertekst). Het werken op

is, worden er specifieke veiligheidseisen

(grote) hoogte met ladders is immers aan

aan gesteld. Iedereen die met touwen

banden gelegd. Daardoor stijgt de vraag

werkzaamheden uitvoert, moet ‘lijnen-

naar alternatieven. Het werken met touwen,

gecertificeerd’ zijn. Voor aanvang moet

zoals wij dat doen, is daarvan een voor-

werktechnisch een RI&E gemaakt worden.

beeld.”

Als daaruit én uit het kostenoverzicht van het te verrichten werk blijkt dat de klus

Werkzaamheden

door middel van ladders, trappen, steigers

Iedere klus op een werkplek waar een hoog-

of werkbakken kan worden geklaard, zou

werker, steiger of een hijskraan niet bij kan

dat de voorkeur moeten krijgen. In artikel

komen, kan zich lenen voor de inzet van

7.23 van het Arbo-besluit staan bepalingen

touwtechnieken. Hierbij valt te denken aan

betreffende het gebruik van toegangs- en

offshore, vastgoedbeheer, bouw, reclame en

positioneringstechnieken met lijnen.

industrie.

Voor het uitvoeren van een aantal onder-

NIBHV Veiligheid 34 2008

5

“Statistieken van IRATA laten zien dat met lijnen niet meer ongelukken gebeuren dan met ladders, hoogwerkers of steigers.

Dat komt mede door het voorgeschreven veilige systeem van werken.”

houdswerkzaamheden, zoals schilderen of ramen lappen, zijn volgens Martin Langevoord geen extra aanvullende certificaten vereist. Maar op het moment dat er bijvoorbeeld moet worden geïnspecteerd of gelast, maakt Rope Access Nederland gebruik van daartoe gekwalificeerd personeel. Martin Langevoord: “Ik heb een diploma Middelbaar Veiligheidskundige (MVK) en ik ben volledig gecertificeerd voor het veilig werken met lijnen. Verder heb ik een BHV-, een ademlucht- en een gasmeetcertificaat.

Ter ondersteuning huur ik vaak gespecialiseerde ZZP’ers (zelfstandigen zonder personeel) in. Die moeten, behalve gecertificeerd voor het werken met lijnen, ook VCA gecertificeerd zijn en over een basis BHV-diploma beschikken. Wettelijk voorgeschreven is, dat minimaal twee mensen aanwezig moeten zijn om een klus via toegangs- en positioneringstechnieken met lijnen te klaren. Eén persoon hangt niet in de touwen om direct reddend te kunnen optreden. Daartoe moet ook extra (redding)materiaal, dat jaarlijks gekeurd wordt, aanwezig zijn. Overmoed en roekeloosheid zijn in dit afwisselende werk uit den boze, zeker omdat we in onze betrekkelijk kleine branche het goede voorbeeld moeten geven. Wij willen graag problemen oplossen voor onze klanten, maar

Inspectie ventilatieschacht.

we zijn geen geveltoeristen of koorddansers, systeem voor het werken met touwen.

het doen van nog meer reddingen, ook de

Statistieken van door IRATA bijgehouden

organisatie van complexe werksituaties aan

IRATA

ongevallen tonen aan dat bij het werken

bod. De regels van IRATA vormen voor ons

Hoewel het werken met lijnen spectaculair

met touwen nauwelijks ongevallen gebeu-

de norm. Ik vind de omschrijving in het

laat staan Spidermen.”

6

en enigszins eng kan ogen, is het volgens

ren. Rope Access Nederland werkt altijd vol-

Arbo-besluit over training (= De betrokken

Martin Langevoord niet extra gevaarlijk.

gens de laatste, door IRATA gestelde regels.

werknemers ontvangen een adequate en

“Als op de voorgeschreven manier wordt

Hun certificeringsysteem telt drie niveaus.

specifieke opleiding voor de beoogde werk-

gewerkt, gebeuren in deze branche beslist

Om Niveau I gecertificeerd te worden is één

zaamheden, in het bijzonder betreffende

niet meer ongelukken dan met ladders,

week training vereist, gevolgd door een exa-

de reddingsprocedures, red.) te vaag. Een

hoogwerkers of steigers. Integendeel. Dat

men. Na minimaal duizend uur ervaring met

korte opleiding volstaat volgens mij beslist

komt mede door het veilige systeem van

het werken met touw plus weer een week

niet. Wat mij betreft komt er een duide-

werken. Ongeveer twintig jaar geleden

training en een examen, is Niveau II te

lijker omschrijving van wat een adequate

werd in Engeland de Industrial Rope Access

verkrijgen. Niveau II gaat in op reddingen

opleiding is. Maar wij hebben (nog) geen

Trade Association (IRATA) opgericht. Het is

uit complexe situaties. Na nog eens duizend

branchevereniging, omdat er weinig bedrij-

wereldwijd het meest erkende en bekende

uur volgt Niveau III. Daarbij komt, behalve

ven zijn.”

Op hoogte redden Mocht er ondanks alle veiligheidsmaatre-

Arbeidsinspectie geeft boetes wegens valgevaar

gelen bij het werken met lijnen toch een

Onlangs kregen 43 bedrijven in de bouw een boete van de Arbeidsinspectie, omdat ge-

noodsituatie ontstaan, dan moeten via 112

werkt werd met onveilige steigers, ladders en trappen. Bij 145 inspecties was de situatie

onmiddellijk de externe hulpdiensten wor-

zo ernstig dat de inspecteurs het werk moesten stilleggen.

den gewaarschuwd. Mede dankzij zijn IRATA

Dit voorjaar bezocht de Arbeidsinspectie in twee weken tijd ruim vierhonderd verbou-

certificaat Niveau III kan Martin Langevoord

wingen en renovaties in binnensteden. Daarbij werd speciaal gelet op valgevaar. Vallen

zelf zodanig reddend optreden dat iemand

van steigers en ladders is een van de belangrijkste oorzaken van ongelukken in de bouw.

die op hoogte iets overkomt, praktisch

De inspecteurs gingen kijken bij panden waar bouwvakkers bezig waren met slopen,

altijd veilig naar beneden begeleid kan wor-

metselen, timmeren, stukadoren, schilderen, dakdekken of isoleren. Naast de 145 stilleg-

den. Daar wordt vervolgens de komst van de

gingen en 43 boetes deelden de inspecteurs ook 127 waarschuwingen uit. Eén werkne-

ambulance afgewacht.

mer kreeg een boete, omdat hij onveilig werkte, terwijl er wel veiligheidsvoorzieningen

Martin geeft zelf regelmatig trainingen in

waren verstrekt door de werkgever.

het uitvoeren van reddingen op hoogte.

“Ik leer dan bijvoorbeeld de leden van een bedrijfsbrandweer in het Botlekgebied

tegen een muur worden geplaatst. Daarmee

lijk naar de begane grond af te dalen.”

een collega te redden die, aangelijnd in

worden de gevolgen van het hangtrauma

Volgens Martin zouden personen die met

een valbeveiligingsgordel, lopend op een

verkleind. Voorkomen wordt dan, dat het

valbeveiliging werken allemaal moeten

bovenloopkraan kwam te struikelen. Omdat

in de benen opgehoopte bloed in één keer

weten, hoe ze een collega na een even-

hij aangelijnd is, valt de collega niet op de

in het lichaam komt en het hart als het

tuele val uit zijn benarde positie moeten

grond, maar blijft hij in zijn gordel aan zijn

ware verdrinkt in het eigen bloed. Kortom:

bevrijden. “Want”, zegt hij, “als iemand

lijn bungelen. Tweeënhalve meter onder de

de stabiele zijligging, zoals die (terecht) in

hulpeloos twee meter onder de rand van

rand. Onderzoek heeft aangetoond dat de

de BHV-cursussen wordt aangeleerd, moet

een gebouw bungelt, is de tijdige aanwe-

kans op (binnen drie kwartier) overlijden

hier juist niét worden gebruikt. Natuurlijk

zigheid van hulpverleners al onzeker. Nóg

door het ‘harnas suspensie trauma’ (zie

moet wel de gordel af en alle knellende

onzekerder is, of het slachtoffer (op tijd)

illustratie) dan zeer reëel aanwezig is. Zelfs

kleding uit. De training leert cursisten naar

wordt bereikt. Tijdens onze werkzaamheden

al zijn er verder geen verwondingen door

het slachtoffer af te dalen, verbinding te

rust de verantwoordelijkheid overigens op

de val. Bij dit hangtrauma bestaat de kans

maken, een klein stukje te takelen om de

mijn bedrijf, als het op het redden van mijn

dat de nieren als gevolg van afknelling van

spanning van de lijn te halen en gezamen-

mensen aankomt. In de industrie heeft de

liezen of oksels binnen betrekkelijk korte tijd hun zuiverende functie niet meer uitvoeren. Het is dus belangrijk iemand zo snel mogelijk te redden. Als de redding is

“Overmoed en roekeloosheid zijn uit den boze.

Wij lossen graag problemen op voor onze klanten, maar we zijn geen geveltoeristen of koorddansers.”

geslaagd, moet het slachtoffer halfzittend opdrachtgever de verantwoordelijkheid om mij op plekken met risico’s uit te rusten met adequaat materiaal, bijvoorbeeld gasmeters.

Het aspect veiligheid wordt altijd goed doorgesproken, meestal via het Plan van Aanpak dat ik lever.”

Vlot opbouwen en afbreken Bedrijven die werkzaamheden op hoogte willen laten uitvoeren hebben daartoe de volgende mogelijkheden: ladders, trappen, steigers, werkbakken en toegangs- en positioneringstechnieken met lijnen. Op de vraag welke afweging moet worden gemaakt bij het maken van de keuze, zegt Martin Langevoord: “Het ligt aan het soort werk, waar het moet gebeuren en hoeveel tijd het in beslag neemt.

Er is eigenlijk geen algemeen antwoord mogeVerwisselen van lampen in fabriekshal.

NIBHV Veiligheid 34 2008

7

lijk. Stel dat het om een langdurige klus gaat

Touwsoort

en er is voldoende ruimte voor een steiger,

Desgevraagd geeft Martin Langevoord nog

dan zal die oplossing waarschijnlijk de voor-

een lesje over de door hem gebruikte touw-

keur verdienen. Onze kracht is, dat wij bijna

soort. “Wij gebruiken altijd kernmanteltou-

geen opbouw- en afbreektijden hebben en

wen. Die hebben een sterke kern van dunne

veilig op bijna onbereikbare plekken kunnen

vezels die in de lengte lopen. Daaromheen

werken. We klommen in een energiecentrale

zit een mantel gevlochten die de kern

in dertig meter hoge en dertig meter lange

beschermt. Er zijn dynamische en statische

H-profielen om aan twee kanten regenpijpen

kernmanteltouwen. Dynamisch touw heeft

op te hangen. Het werk was in twee dagen

veel rek (vijf tot acht procent). Het wordt

klaar. Een dergelijke klus is nauwelijks te

meestal gebruikt in de klimsport, omdat

‘steigeren’, zeker niet op financieel verant-

het een val kan opvangen. Wij gebruiken

woorde wijze. Enige tijd geleden testten we

statisch touw van tussen de tien en elf mil-

of de ventilatieschacht van een parkeergarage

limeter. Dat heeft nauwelijks rek (twee tot

luchtdicht was. Die schacht is 35 meter diep

drie procent). Je wilt tijdens je werk immers

en heeft een doorsnede van een meter. We

niet als een soort jojo heen en weer gaan.”

zetten een grote driepoot boven het gat. Mijn

Tot besluit uit hij nog een hartenwens. “Als

collega (met portofoon) daalt met twee lijnen

Rotterdams bedrijf zou ik op een goede dag

af en dicht alle kieren, terwijl hij terugklimt.

graag de opdracht krijgen om de tuien van

Er is een extra takelsysteem, waarmee ik

de Erasmusbrug te mogen inspecteren. Als

hem in geval van nood kan optrekken. Soms

de brug niet kan worden afgesloten, kan dat

maken we gebruik van ademlucht, waartoe

alleen maar gebeuren met lijnen. Het lijkt

we gecertificeerd zijn, net als voor gasmeten

me prachtig om daar hoog boven de Maas te

in besloten ruimtes.”

mogen hangen.” (JK)

Wettelijk kader gebruik toegangs- en positioneringstechnieken met lijnen

het Engelse ‘harness’, kenners geven in plaats van ‘harnas’ de voorkeur aan het gebruik van het woord ‘(harnas)gordel’ ofwel

In het Arbeidsomstandighedenbesluit staan in paragraaf 2b

’full-body harness’ om het onderscheid met de, als valbeveili-

van hoofdstuk 7 (Arbeidsmiddelen en specifieke werkzaamhe-

ging verboden, heupgordel aan te geven… heupgordels mogen

den) voorschriften betreffende het gebruik van ter beschikking

slechts worden gebruikt als zogeheten positioneringgordel,

gestelde arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op

red.). De werklijn moet voorzien zijn van een veilig stijg- en

hoogte. Het betreft dan ladders, trappen, steigers, werkbakken

afdaalmechanisme en van een zelfblokkerend mechanisme waar-

en toegangs- en positioneringstechnieken met lijnen.

door de gebruiker, wanneer hij de controle over zijn bewegingen

Lid 3 en 4 van artikel 7.23 gaan in zijn algemeenheid in op

verliest, niet kan vallen. De veiligheidslijn is uitgerust met een

toegangs- en positioneringstechnieken met lijnen. Ze mogen

beweegbaar valbeveiligingsmechanisme dat de werknemer in

alleen worden gebruikt onder omstandigheden waarin uit de

zijn bewegingen volgt. De gereedschappen en andere hulp-

risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) blijkt, dat het werk

stukken die de werknemer gebruikt, zijn verbonden met het

veilig kan worden uitgevoerd en waarin het gebruik van andere,

harnas (gordel, red.) of het zitje van de werknemer of op een

veiliger arbeidsmiddelen redelijkerwijs niet mogelijk is. In som-

andere, passende wijze bevestigd. Het werk dient naar beho-

mige gevallen moet worden voorzien in een zitje met geschikt

ren te worden gepland en er moet toezicht worden gehouden,

toebehoren.

opdat zo nodig de werknemer onmiddellijk hulp kan worden

In artikel 7.23c. staan specifieke bepalingen betreffende het

geboden. De betrokken werknemers ontvangen een adequate en

gebruik van toegangs- en positioneringstechnieken met lijnen.

specifieke opleiding voor de beoogde werkzaamheden, in het

Het systeem moet ten minste twee afzonderlijk verankerde

bijzonder betreffende de reddingsprocedures. In uitzonderlijke

lijnen omvatten. Te weten een werklijn die dient om op of

omstandigheden waarin het gebruik van twee lijnen, gezien de

uit de arbeidsplaats te komen en een veiligheidslijn die als

RI&E, het werk gevaarlijker zou maken, kan het gebruik van één

reservelijn fungeert. De werknemers moeten beschikken over en

enkele lijn worden toegestaan, mits passende maatregelen zijn

gebruik maken van een geschikt harnas, waardoor zij verbonden

genomen om de veiligheid te waarborgen.

zijn met de veiligheidslijn (harnas = letterlijke vertaling van

NIBHV Veiligheid 34 2008

9

Bij calamiteit in OK draait alles om snel teamwork

Training medewerkers operatiekamer

Elders in deze VEILIGHEID staan de resultaten van het onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg in het Twenteborgh Ziekenhuis en de aanbeveInstructie in het gebruik van de blusdeken.

lingen die daaruit volgen. Meander Medisch Centrum in Amersfoort wilde niet wachten op de uitkomsten van dit onderzoek. Daar is het afgelopen jaar veel ervaring op gedaan met een BHV-training voor de medewerkers van de operatiekamer (OK).

Harry Lip, Coördinator/Hoofd BHV van Meander Medisch Centrum, nam het initiatief en ontwikkelde in samenwerking met het NIBHV een training voor de medewerkers van de operatiekamer. Vanaf januari 2008 zijn 130 medewerkers geschoold en getraind in

Effect van verbrand afdekmateriaal op de oefenpop.

10

het optreden bij brand en het ontruimen van de OK.

Organisatie operatiekamer In de OK werkt personeel van het ziekenhuis nauw samen met artsen van diverse maatschappen en artsen in opleiding.

Naast de artsen en de anesthesist zijn er de omloop (= een OK-medewerker die niet ‘steriel staat’ en algemene ondersteuning geeft, red.), een instrumenterende en een anesthesiemedewerker. De omloop, de instrumenterende en de anesthesiemedewerker zijn in dienst van het ziekenhuis. De artsen maken meestal deel uit van een maatschap en maken gebruik van de faciliteiten van het ziekenhuis.

Verantwoordelijkheden in operatiekamer De opererende arts is verantwoordelijk voor de veiligheid van de patiënt en heeft

Anesthesiemedewerker alarmeert intern alarmnummer.

dan ook de leiding bij een operatie. Het personeel van het ziekenhuis is ondersteunend. Ten tijde van een incident treedt een belangrijke wijziging op in de verdeling van de verantwoordelijkheden. Bij een incident gaat de verantwoordelijkheid voor de veilig-

Extra risico in de operatiekamer door medische zuurstof en perslucht.

heid van de patiënt over naar het ziekenhuis. De leiding op de operatiekamer komt vanaf dat moment in handen van medewerkers die in dienst zijn van het ziekenhuis.

Een afwijkende situatie, waarover vooraf duidelijke afspraken moeten zijn gemaakt.

Meander Medisch Centrum heeft deze afspraken vastgelegd in een richtlijn voor het optreden bij brand en ontruiming. In de training staat deze richtlijn centraal.

Brandoorzaken in operatiekamer De meeste branden in operatiekamers ontstaan door defecten in apparaten en technische storingen in energiebronnen, zoals lasers, lichtkabels van scopes en elektrische scalpels. Ook door kortsluiting, door het onder hoge druk vrij komen van zuurstof en door statische elektriciteit of door brandgevaarlijke werkzaamheden kunnen branden ontstaan.

Bij werkzaamheden in een operatiekamer ontstaan risico’s door het gebruik van medische zuurstof en perslucht. Daarnaast leveren de in de operatiekamer gebruikte materialen (kunststoffen) en hulpmiddelen (desinfecterende middelen, papieren afdekmaterialen) een risico op.

NIBHV Veiligheid 34 2008

Omloop haalt brandslanghaspel.

11

aandachtspunt. De artsen treden terug en volgen de aanwijzingen van de anesthesiemedewerker op.

Opzet training De training besteedt veel aandacht aan het handelen als team, zodat in geval van nood doeltreffend kan worden opgetreden. De training bestaat uit drie dagdelen.

Het eerste dagdeel start met een inleiding over de werkwijze, de risico’s in de operatiekamer en de richtlijn voor het optreden bij brand Starten van de brandbestrijding.

en ontruiming. Aan de hand van filmpjes van brand in een gesimuleerde operatiekamer wordt gedemonstreerd, hoe snel een brand in een bed zich ontwikkelt als er sprake is van een hoge concentratie zuurstof. Vervolgens wordt er in de praktijk geoefend met het blussen. Meander Medisch Centrum beschikt over een eigen blusplaats waar de praktijkoefeningen worden gehouden. In de blustraining oefenen alle deelnemers in het blussen van een in brand staande patiënt. Naast het blussen met een blusdeken wordt geoefend met de CO2blusser en de brandslanghaspel. Lip benadrukt dat de CO2-blusser alleen mag worden gebruikt

Weghalen afdekmateriaal.

om in brand staande apparatuur te blussen en nooit mag worden gebruikt om in brand

‘Verbreken steriel’

De anesthesiemedewerker geeft in geval van

staande personen te blussen.

Het operatiekamercomplex is binnen het

een incident duidelijk aan dat hij de leiding

In het tweede dagdeel staat de training van

ziekenhuis een bijzondere afdeling. Er gel-

overneemt door te roepen: “Er is sprake

de richtlijn en het samenwerken als team cen-

den speciale eisen ten aanzien van de hygi-

van een calamiteit, ik neem de leiding!”.

traal. De training wordt gehouden in de OK.

ene. Ook bij de hulpverlening is het in eer-

Vervolgens alarmeert hij de BHV en de hulp-

Tijdens het derde dagdeel worden in vier ope-

ste instantie wenselijk zoveel mogelijk aan

verleningsdiensten via het interne alarm-

ratiekamers verschillende scenario’s geënsce-

deze eisen te voldoen. Het steriel houden

nummer en richt zich verder op het coör-

neerd. De medewerkers doorlopen alle vier de

van de operatiekamer is in tijden van een

dineren van de inzet. Hij heeft overzicht

scenario’s, waarmee de gehele training wordt

calamiteit echter niet meer aan de orde: de

over de taken die de rest van het team moet

afgesloten.

eigen veiligheid en die van de patiënt gaan

uitvoeren en herinnert hen daar zonodig

dan voor! Het ‘verbreken van het steriel’ is

aan. De instrumenterende is degene die de

dan ook geen enkel punt van discussie, het

brand blust met een blusdeken en zo nodig

wórdt verbroken, hoe dan ook.

met andere blusmiddelen. De omloop sluit

Samenwerken als team staat centraal.

de zuurstoftoevoer en zonodig de perslucht

Taakverdeling

af, alarmeert het overige personeel van het

Meander Medisch Centrum heeft ervoor

operatiekamercomplex en haalt de brand-

Betrokkenheid artsen

gekozen de bestrijding van een brand en

slanghaspel. De overige aanwezigen zorgen

Om de aanpak te doen slagen, is de mede-

een eventuele ontruiming als taak neer

voor het vrijmaken van de vluchtroute.

werking van de artsen onontbeerlijk. Harry

te leggen bij de omloop, de instrumen-

Bij een ontruiming wordt als team samen-

Lip heeft de voorlichting aan de artsen dan

terende en de anesthesiemedewerker (de

gewerkt om de apparatuur los te koppelen,

ook nadrukkelijk meegenomen in het hele

OK-medewerkers). Deze medewerkers zijn

de vluchtroute vrij te maken en de patiënt

traject. Na de training van de omloop wor-

bijna altijd aanwezig bij een operatie.

zo vlug mogelijk te evacueren naar een

den bijeenkomsten gepland met artsen. In

Er is gekozen voor een vaste taakverdeling.

veilige plek. Het sluiten van de deur van

de voorlichting aan artsen wordt de richtlijn

De anesthesiemedewerker heeft de leiding.

de operatiekamer is daarbij een belangrijk

uiteengezet en worden video-opnamen van

Hij geeft ook aanwijzingen aan de arts(en).

12

de inzet getoond. Deze beelden maken dui-

Snelle bestrijding calamiteit

In de voorbereiding op de trainingen heeft

delijk wat er van de artsen wordt verwacht

Lip kijkt met tevredenheid terug op de afslui-

Harry Lip al geconstateerd dat een aantal

bij een calamiteit.

tende trainingsbijeenkomst. Er zijn scenario’s

zaken in de operatiekamer moet worden

geënsceneerd in vier operatiekamers: rook

aangepast om een snelle inzet mogelijk te

Teamwork

onder het afdekmateriaal, brand in het afdek-

maken. Zo zal er vlak bij de anesthesieme-

Tijdens het eerste dagdeel worden de deelne-

materiaal, brand door kortsluiting in de appa-

dewerker een telefoon moeten komen, zodat

mers zich bewust van de risico’s waarmee zij

ratuur en brand in de anesthesiezuil waarbij

deze direct kan alarmeren. Meander Medisch

bij het werken in de operatiekamer te maken

de patiënt geëvacueerd moest worden.

Centrum kampt met de complicatie dat er

hebben. Bij de praktijktraining gaan de deel-

Uit de evaluatie bleek dat de bestrijding van

op de verschillende locaties andere interne

nemers na enige aarzeling steeds kordater

de incidenten in zeer korte tijd plaatsvond.

alarmnummers in gebruik zijn. Bovendien

op de brandende pop af. Lip laat zien dat

In gemiddeld 55 seconden wist men het inci-

rouleren de leden van de omloop zelf over de

het afdekmateriaal smelt op de ‘huid’ van de

dent met rook onder het afdekmateriaal te

diverse locaties. Een maatregel om te voorko-

pop. Het verwijderen van het afdekmateriaal

bedwingen, in gemiddeld 44 seconden werd

men dat het verkeerde interne alarmnummer

is daarom erg belangrijk. Het afstrijken van

de brand in het afdekmateriaal geblust, in

wordt gebeld, is het voorprogrammeren van

de blusdeken wordt door iedereen meerdere

gemiddeld 46 seconden had men de brand

het nummer in de telefoon en het zichtbaar

malen geoefend, totdat allen de slag te pak-

door kortsluiting onder de knie. De gemid-

ophangen op een vaste plaats in de operatie-

ken hebben.

delde tijd voor het ontruimen van de opera-

kamer.

Tijdens de training van de richtlijn in het

tiekamer was slechts 100 seconden. De trai-

Lip onderzoekt verder de mogelijkheid om

tweede dagdeel richten de deelnemers de situ-

ningsdag toonde de noodzaak tot blijvende

een roestvrijstalen brandblusser met steriel

atie rond het bed zelf in, zodat deze zo goed

aandacht voor het oefenen van de richtlijn.

water in de operatiekamer te hangen, om

mogelijk overeenkomt met de feitelijke situ-

Bij deelnemers die wat langere tijd geleden

infecties bij de patiënt zoveel mogelijk te

atie in hun OK. Bij de eerste oefeningen moet

aan het eerste dagdeel hadden meegedaan,

voorkomen. Er wordt nog getest of deze blus-

iedereen wennen aan zijn taak en het werken

waren kennis en vaardigheden toch al weer

ser inderdaad geschikt is.

in het team. Na verloop van tijd gaat dat

wat weggeëbd. Het uittrekken van operatiejas

steeds makkelijker en is er echt sprake van

en handschoenen, van levensbelang voor de

Uitbreiding pilot

teamwork. Lip benadrukt dat de eigen veilig-

medewerkers zelf, blijft een punt van aan-

Na de geslaagde pilot bij Meander Medisch

heid steeds voorop staat. Het ‘verbreken van

dacht. Het ‘verbreken van het steriel’ staat zo

Centrum staat er nog een pilot gepland bij

het steriel’ dat wil zeggen het uittrekken van

haaks op de dagelijkse praktijk in de OK, dat

een ander ziekenhuis. Op grond van de erva-

operatieschorten en handschoenen is noodza-

medewerkers zichzelf moeten dwingen daar-

ringen die dan zijn opgedaan in beide pilots

kelijk om letsel bij zichzelf te voorkomen.

aan te denken.

zullen de leerstof en de trainingsopzet zo nodig worden aangepast en aangevuld. De verwachting is dat de leerstof eind 2008 of begin 2009 landelijk beschikbaar zal zijn.

De eigen veiligheid staat steeds voorop.

Anesthesiemedewerker coördineert de inzet.

NIBHV Veiligheid 34 2008

(JdH)

Ontruiming OK.

13

SAFETY

EQUIPMENT BV L EVER A N CIER VAN D I E N S T E N E N M AT E R I A L E N VOOR BEDRIJFSHULPVERLENING Zoals: • AED • Alarm nooduitgang • Alarmbel • Anglia evacuatiedoek • Armbandherkenning • Bedrijfsnoodplan • Bedrijfsnoodplankoffers • BHV materialenopbergkast • Brancards opvouwbaar • Brandblustoestellen • Branddekens • Brandmeldcentrale • Break a Light • Cursus bedrijfshulpverlener • Deurcontroller • Handlantaarns PELI • Heuptas met inhoud

• Instructieplaten • Integraal veiligheidsplan • Isolatie-reddingsdekens • Keybox • Kiss of life • MAG-Lite • Magma Safety Fire Stop • Megafoon • Metaaldetector • Mini pictogrammen • Nalichtende vluchtweg markering • Noodsleutelkastje • Noodverlichting • Omikron pers.zoeksysteem • Oogspoel hulppost • Oogspoeldouche • Opslagkast gevaarlijke stoffen

• Pers.standaard uitrusting BHV • Pictogrammen/signalisatie • Portofoons • Powerflare • PZI, personen oproepsysteem • Rook/vluchtmaskers • Sirenes • Smoke Xcape • Stroboscoopflitser • Veiligheidshelmen • Veiligheidsvesten • Verbandtrommel A en B • Vluchtladders • Vluchtwegplattegronden • Wat te doen bij brand

Vraag brochure:

SAFETY EQUIPMENT BV Bosrand 29 - 3121 XA Schiedam tel. 010-4705354 - fax 010-4490137 E-mail: info@safetyequipment.nl - Internet: www.safetyequipment.nl

14

Bevindingen IGZ over brand in Twenteborg Ziekenhuis heidssysteem rond de patiëntenzorg en

Volgens de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) had de Ziekenhuisgroep Twente, locatie Twenteborg Ziekenhuis in Almelo, geen goed kwaliteitsveiligheidssysteem rond medische apparatuur. Daardoor was het mogelijk dat het ziekenhuis op ondeskundige en onverantwoorde manier veranderingen aanbracht in de anesthesiezuilen op de operatiekamer (OK). Dit staat in het rapport ‘Onderzoek naar aanleiding van de brand in operatiekamer 8 van het Twenteborg Ziekenhuis te Almelo op 28 september 2006’.

een op veiligheid gerichte interne bedrijfscultuur. De inspectie vreest dat andere Nederlandse ziekenhuizen hun kwaliteitsborging van medische apparatuur ook niet op orde hebben, met mogelijk gevaarlijke situaties voor patiënten en medewerkers tot gevolg. De inspectie stelt landelijk onderzoek in bij alle ziekenhuizen naar de aanwezigheid en het aantoonbaar functioneren van een sluitend kwaliteitsveiligheidssysteem rond de patiëntenzorg en de medische apparatuur die daarbij gebruikt wordt.

De inspectie heeft alle Nederlandse ziekenhuizen gevraagd om te rapporteren over kritisch zelfonderzoek naar tekortkomingen

Risico’s niet onderkend

snel en effectief ingrijpen van twee perso-

in de kwaliteitsborging van medische appa-

Het ziekenhuis keek onvoldoende naar de

neelsleden, is volgens de IGZ mogelijk een

ratuur, de voorbereiding op calamiteiten en

risico’s. Bijvoorbeeld toen het aftakkingen

groter aantal slachtoffers voorkomen. Een

een op veiligheid gerichte interne bedrijfs-

voor extra persluchtaftappunten aanbracht.

OK-assistent deed de deur van de OK-ruimte

cultuur. Daarbij moeten ziekenhuizen ook

Zo ontstond het gevaar voor insnijding van

dicht en een technisch medewerker sloot de

een plan van aanpak opstellen om eventuele

de zuurstofslang. Dit bracht onverantwoorde

zuurstofleiding af, waardoor de brand zich

lacunes op te vullen.

risico’s met zich mee. De IGZ trof in alle

niet kon uitbreiden.

De inspectie toetst de resultaten hiervan

anesthesiezuilen tekenen van slecht onder-

eind 2008 in het landelijk onderzoek naar

houd aan: lekkende slangaansluitingen,

Ongeschikte vluchtroute

de invoering van het veiligheidsmanage-

beschadigde slangen, loszittende elektrici-

De evacuatie van niet-zelfredzame patiënten

mentsysteem (VMS) in alle ziekenhuizen.

teitsdraden en brandbaar stof en vuil. Door

was niet goed geregeld. Het ziekenhuisge-

In 2002 en 2005 publiceerde de inspectie

de slechte technische staat was de kans

bouw voldeed wel aan de brandveiligheids-

al eerdere steekproefsgewijze onderzoeken

op een ‘zuurstofbrand’ in dit ziekenhuis

voorschriften, maar de vluchtroute voor

naar de kwaliteitsborging van medische

onverantwoord groot. Een anesthesiezuil is

patiënten die verdoofd of onder narcose

apparatuur in ziekenhuizen. Ook toen

een koppelstation voor medische gassen,

waren, was onbekend en niet aangege-

bleek dat daaraan vaak te veel ontbrak.

perslucht, elektriciteit en afzuiging van

ven. De vluchtroute over de brandtrappen

Met dit nieuwe onderzoek dwingt de IGZ

vocht en gassen. Volgens de inspectie was

is geschikt voor lopend personeel, maar

alle ziekenhuizen om de patiëntveiligheid,

de zuurstoflekkage te voorkomen geweest

onbruikbaar voor bedlegerige patiënten.

waaronder het onderhoud van medische

door zorgvuldig beheer van de anesthesie-

De medewerkers op operatiekamer 8 waren

apparatuur en de brandveiligheid, systema-

zuil. De brand en het overlijden van een in

nooit voorbereid op calamiteiten en het

tisch te beoordelen en waar nodig snel te

de operatiekamer achtergelaten patiënte

evacueren van patiënten.

verbeteren.

waren dan eveneens te voorkomen geweest.

Het gehele IGZ-rapport ‘Onderzoek naar

Door de felheid van deze ‘zuurstofbrand’ kon

Vervolg

aanleiding van de brand in operatiekamer

de patiënte niet worden gered. Individuele

De IGZ blijft dit ziekenhuis intensief volgen,

8 van het Twenteborg Ziekenhuis te Almelo

medewerkers en artsen op de operatie-

totdat het bestuur zijn verantwoordelijk-

op 28 september 2006’ staat sinds eind mei

kamers en de bedrijfshulpverlening treft

heid waarmaakt en in het gehele ziekenhuis

2008 op www.igz.nl. (JK)

geen blaam. Door het naar eigen inzicht

zorgt voor een sluitend kwaliteitsveilig-

NIBHV Veiligheid 34 2008

15

Ook uitzendkrachten moeten veilig en gezond werken

VCU… de checklist voor

Complexe arbeidsmarkt: Russische bouwvakkers voeren in Nederland werkzaamheden uit voor een Duits bouwbedrijf.

Naast de afkorting VCA worden in veiligheidsland ook de afkortingen VCU en VCO gebruikt.

In alle drie de termen staat de V voor VGM (= Veiligheid, Gezondheid en Milieu) en de C voor Checklist. De A in VCA staat voor Aannemers. Maar niet alleen de aannemers moeten hun veiligheidszaken goed regelen, ook de uitzendbureaus die personeel leveren en de opdrachtgevers zijn dat verplicht. Dus zijn VCU (VGM Checklist Uitzendorganisaties) en VCO (VGM Checklist Opdrachtgevers) in het leven geroepen.

De Stichting Samenwerken voor Veiligheid (SSVV) heeft jaren geleden VCU ontwikkeld, de checklist voor uitzendorganisaties. VCO, de checklist voor opdrachtgevers, draait sinds 2007.

Inmiddels zijn de eerste VCO-certificaten afgegeven. Meer daarover in de volgende VEILIGHEID. Nu wordt de blik gericht op VCU.

16

de uitzendbranche Veilig werken begint op de werkvloer. Daar

van VCA. Een ondernemer die zijn bedrijf

is nog een grote slag te slaan, als het gaat

in zijn eentje voert, kan zich niet (VCA)

om vermindering van het aantal bedrijfson-

laten certificeren. Simpele VCA-eisen als

Voorbeeld onderaanneming en inhuur

gevallen. VCA is een van de manieren om

het houden van toolboxmeetings zijn nu

Een VCA** standbouwer die voor

die veiligheid onder controle te krijgen.

eenmaal niet in te vullen door één persoon.

een evenement een pianostemmer

VCA-gecertificeerde bedrijven hebben de

Hij blijft echter wel een onderaannemer. Als

inhuurt, zal tevergeefs speuren naar

zorg voor veiligheid, gezondheid en milieu

bedrijf zal de zzp’er met de opdrachtgever

een VCA-gecertificeerd bedrijf. VCA

geborgd op de manier die VCA voorstaat:

afspraken moeten maken hoe te voldoen

is niet bedoeld voor pianostemmers.

werken volgens de VCA-checklist.

aan de VCA-eisen op de werkvloer. SSVV (de

Uiteindelijk wordt er dus een ‘gewone’

Maar… VCA gaat over de aannemer, ofwel

Stichting Samenwerken voor Veiligheid, de

pianostemmer aan het werk gezet. Geen

het uitvoerend bedrijf. Dat bedrijf opereert

‘eigenaar’ van het VCA-systeem en de afge-

certificerende instelling zal daar een

meestal niet alleen, het werkt vaak samen

leiden VCU en VCO) is zich bewust van het

punt van maken, zolang de veiligheid

en het huurt soms tijdelijk personeel in. Om

‘hiaat’ op het gebied van eenmanszaken.

en de gezondheid van de pianostemmer

te voorkomen dat de uitzendkracht tussen

Ook hiervoor geldt dat in de nieuwe VCA

op de betreffende locatie zijn gewaar-

wal en schip belandt waar het veiligheid en

aandacht wordt besteed aan de vraag hoe

borgd. De standbouwer heeft wel de

gezondheid betreft, stelt VCU eisen aan de

dit administratief kan worden vastgelegd.

verantwoordelijkheid voor de veiligheid

uitzendbureaus.

SSVV waarschuwde februari dit jaar in een

en de gezondheid van de pianostemmer.

Onderaanneming

persbericht voor een particulier initiatief

Als die zich bijvoorbeeld op een plaats

onder de noemer VCZ (Veiligheids Checklist

begeeft waar veiligheidsschoenen zijn

VCA-gecertificeerde bedrijven werken met

Zelfstandigen), dat zich tussen de regels

vereist, dan zal de standbouwer moeten

VCA-gecertificeerde onderaannemers. Er is

door het VCA-systeem in probeerde te wer-

zorgen dat de pianostemmer ze heeft.

sprake van geweest, dat dit met ingang van

ken. VCZ heeft noch voor SSVV, noch voor

Ook moet de pianostemmer worden

2008 een harde mustvraag in de checklist

de Raad voor de Accreditatie enige waarde.

geïnformeerd over eventuele gevaren.

zou worden. Toch is het bij een puntenvraag

Dat eist niet alleen VCA, dat staat zelfs

Uitzendkrachten

in de Arbo-wet.

Vraag 11.1 van de VCA-checklist, versie

Als een standbouwer timmerlieden inleent

Dit voorbeeld is weliswaar vrij uitzon-

2004/04, luidt: Wordt bij onderaanneming

via een uitzendbureau, dan moeten die

derlijk, maar vragen rond onderaan-

gebleven.

zeker gesteld dat op de werkvloer aan alle

timmerlieden beschikken over het persoons-

neming en inhuur worden vaak gesteld.

VCA-eisen wordt voldaan? In de praktijk

certificaat B-VCA. Voor tijdelijke krachten

Als de standbouwer een decorbedrijf

zal een hoofdaannemer bij voorkeur zaken

gelden tenslotte dezelfde eisen als voor vast

of een timmerbedrijf inhuurt, zal het

doen met VCA-gecertificeerde onderaanne-

personeel. Tijdelijk personeel is echter nog

geen probleem zijn om een VCA-gecerti-

mers, tenzij dat niet kan (zie kadertekst).

niet voldoende bekend met de bedrijfsregels

ficeerde partner te vinden. Bij niet-

De VCA-checklist wordt regelmatig herzien.

en met de actuele risico’s op de nieuwe

gecertificeerde onderaannemers of ‘los’

De nieuwe VCA besteedt aandacht aan de

werkplek. De werkgever moet dus voor aan-

ingehuurde krachten moet de (hoofd)

vraag hoe dit administratief kan worden

vullende instructie en eventueel voor oplei-

aannemer zorgen dat aan alle VCA-eisen

ding zorgen.

wordt voldaan. Hij laat ze (binnen drie

Hier zit een addertje onder het gras: formeel

maanden) opleiden voor een per-

vastgelegd.

Zzp’er en VCA

is de uitzendkracht in dienst bij het uit-

soonscertificaat, verstrekt PBM’s, laat

Wanneer is een onderaannemer een bedrijf?

zendbureau, daar komt ook zijn salaris van-

ze deelnemen aan toolboxmeetings,

Is een zzp’er (een zelfstandige zonder per-

daan. Als het gaat om VGM-zaken is die for-

enzovoort.

soneel) een bedrijf als hij zijn eigen gereed-

mele werkgever (op afstand) natuurlijk niet

schap meeneemt en na afloop een factuur

in staat om de werknemer tot in detail voor

stuurt voor zijn werk? De definities die de

te bereiden op zijn taken. Gezag en toezicht

fiscus hanteert zijn niet hetzelfde als die

zijn overgedragen, dus ook de verantwoor-

NIBHV Veiligheid 34 2008

17

delijkheid voor (praktische) instructie. Bij

dat op de werkvloer aan alle VCU-eisen

een serieuze, professionele uitzendorgani-

wordt voldaan? Hier komt de term VCU op

satie is het vanzelfsprekend dat er rekening

de proppen.

wordt gehouden met VCA-eisen. Dat houdt niet op bij het inventariseren en registreren

VCU

van het al dan niet hebben van B-VCA of

Zoals eerder uitgelegd zou VCU moe-

VCA-VOL.

ten staan voor VGM ( = Veiligheid,

Uitzendkrachten moeten ook volledig mee-

Gezondheid en Milieu), Checklist en

draaien in het VGM-beheersysteem van het

Uitzendorganisaties. De V in VCU staat ech-

inlenend bedrijf. Er mogen geen onduide-

ter voor Veiligheid en Gezondheid. Milieu

lijkheden bestaan over de taakverdeling

komt in de lijst niet voor.

tussen het inlenende bedrijf en de uitzend-

De meeste uitzendorganisaties die perso-

organisatie. Te vaak wordt bij voorbaat

neel leveren dat gevaarlijk werk doet of dat

aangenomen dat opleiding en instructie

werkt in risicovolle omgevingen (doorgaans

de verantwoordelijkheid zijn van het uit-

dus bij VCA-gecertificeerde bedrijven) zijn

zendbureau, dat de uitzendkracht over alle

VCU-gecertificeerd. Het hebben van het

noodzakelijke persoonlijke beschermings-

VCU-certificaat betekent, dat het uitzend-

middelen beschikt en dat hij dus direct aan

bureau zaken op het gebied van veiligheid

het werk kan. Zo ligt de zaak niet en dat

en gezondheid voor de uitzendkrachten

kan ook niet, al zou de inhurende aannemer

aantoonbaar onder controle heeft. Het gaat

dat wel graag willen. Tenslotte huurt hij

dus uitdrukkelijk niet om veiligheid en

geen extra personeel in, omdat hij tijd over

gezondheid in de kantoren of vestigingen

heeft. In de VCA-checklist, versie 2004/04,

van het uitzendbureau zelf. VCU richt zich

Informatie voor uitzendkrachten en (Arbo-)checklisten.

staat over uitzendbureaus het volgende bij

op de zaken die de uitzendkracht betreffen.

vraag 11.2: Wordt bij inschakeling van uit-

Het VCU-certificertingsschema kent slechts

zend- en detacheringbureaus zeker gesteld

één niveau en de beoordeling van uitzend-

bureaus en hun nevenvestigingen geschiedt door Certificerende Instellingen, die op hun beurt weer onder toezicht staan van de RvA (Raad voor de Accreditatie) en de SSVV. De

Uitzendbranche

VCU-checklist bestaat sinds 1998 en is bezig

Arbeidsbemiddeling en uitzendwerk zijn gebonden aan regels, onder andere die in de

aan zijn vierde versie, VCU 2007/04. Deze

Wet allocatie arbeid door intermediairs (de Waadi, uit 1998). In deze wet staan rechten

checklist lijkt qua opzet erg op de bekende

en plichten van uitzendorganisaties. Dat gaat over bijvoorbeeld vergoedingen, fiscale

VCA-checklist, maar bevat alleen zogenaam-

afdrachten en Cao’s, identiteitsregistratie, het niet inzetten van uitzendkrachten bij

de mustvragen, eisen waaraan móet worden

stakingen en de contractduur. Ook het schriftelijk inlichten van de uitzendkracht over

voldaan.

de arbeidsomstandigheden op de werkplek is in de Waadi vastgelegd.

Een uitzendkracht kan zich tot de Arbeidsinspectie wenden als een uitzendbureau zich

Eisen VCU-checklist

niet aan de Waadi houdt. De Waadi eist een vergunning voor arbeidsbemiddeling, maar

Volgens de checklist moet het uitzendbu-

niet voor uitzendwerk. Uitzendbureaus kunnen zich dus vrij vestigen, wat wildgroei

reau een veiligheids- en gezondheidsbeleid

in de hand werkt. Er zijn in Nederland vele niet-geregistreerde of niet-gecertificeerde

voeren.

uitzendbureaus actief. In juni dit jaar zijn deze uitzendorganisaties in het nieuws

Veiligheid en gezondheid moeten niet alleen

geweest naar aanleiding van plannen van brancheorganisatie ABU (Algemene Bond van

goed zijn geregeld, ze moeten ook onder

Uitzendbureaus) om het zakendoen met deze bedrijven te ontmoedigen. Fraude door

de aandacht worden gebracht van het per-

(niet-geregistreerde) uitzendbureaus kan op inlenende bedrijven worden verhaald door

soneel. Het uitzendbureau moet zorgen dat

de Belastingdienst, het UWV en andere overheidsinstanties. Er is certificering, maar die

uitzendkrachten over de juiste opleidingen

staat los van VCU certificering. Een niet-geregistreerd uitzendbureau zal echter nooit

beschikken (daar hoort B-VCA of VCA-VOL

voor VCU-certificering in aanmerking komen.

natuurlijk bij) en het moet weten aan welke

Zie ook: http://www.normeringarbeid.nl/ASP.NET/ZoekGecertificeerden.aspx (voor gere-

steld. Dat zal per bedrijf, functie, werkplek

risico’s de uitzendkrachten worden blootgegistreerde en gecertificeerde uitzendbureaus) en www.vca.nl (voor VCU-certificering).

of opdracht verschillen en het vergt dus een hoop extra moeite en administratie.

Het inlenend bedrijf, de klant van de

18

uitzendorganisatie, moet een grote hoe-

nauwgezet inventariseert, maar toch kan

duidelijke bebording middels pictogram-

veelheid relevante gegevens aan het uit-

registratie mogelijk beter. Alle scholing,

men en taalcursussen. Ook is het verstandig

zendbureau verstrekken. Deze afstemming

opleiding en ervaring moeten zijn vastge-

om in de planning rekening te houden met

wordt geborgd in procedures en onder meer

legd. Ook de mate van taalbeheersing is een

taalvaardigheid. En ploegen zodanig samen

vormgegeven in aanvraagformulieren. Zo zal

aspect dat van invloed is op de veiligheid

te stellen dat goede communicatie moge-

het geen verrassing mogen zijn als de uit-

op de werkvloer. Een intercedent zal een

lijk is. Als bepaalde taken goede lees- of

zendkracht moet werken met adembescher-

intakegesprek niet (kunnen) voeren zonder

schrijfvaardigheid of overleg met anderen

ming of valbeveiliging. Inlenende bedrijven

daarbij één of meer checklists te hanteren.

moeten relevante delen van hun RI&E aan

vergen, mogen die niet worden toebedeeld aan een tijdelijke werknemer, van wie niets

de uitzendorganisatie verstrekken. Gegevens

Buitenlandse werknemers

bekend is of die daartoe niet in staat is.

over ongevallen waarbij uitzendkrachten

De personeelskrapte op de arbeidsmarkt

Uitzendbureaus hebben hiervoor hun richt-

betrokken zijn, moeten ook worden gedeeld

heeft ertoe geleid dat veel buitenlands per-

lijnen. Die kunnen inhouden dat personeel

met het uitzendbureau. Dat gaat niet altijd

soneel wordt ingehuurd. In het bijzonder het

dat de Nederlandse taal niet voldoende

van harte en het is zaak dat het uitzend-

taalprobleem en de invloed op de veiligheid

machtig is, niet in het bestand wordt opge-

bureau de vertrouwelijkheid waarborgt om

en het beleid kunnen ertoe leiden dat VCA-

nomen.

deze essentiële informatievoorziening niet

gecertificeerde aannemers liever autochtoon

Mede door het naleven van de eisen die

in gevaar te brengen.

personeel aan het werk hebben. Toch zullen

VCU stelt en door gebruik te maken van

Verder moet een intercedent (medewerker

kostenaspecten en praktische eisen aan de

gecertificeerde uitzendorganisaties, zullen

van het uitzendbureau) zich regelmatig op

voortgang van het werk meespelen.

de veiligheid en de gezondheid op het werk maximaal gewaarborgd zijn. (MC)

de werkplek laten zien, waardoor er een

Uitzendbureaus geven veelal taalcursus-

goed beeld ontstaat van de veiligheids- en

sen en bieden soms B-VCA trainingen aan

gezondheidsaspecten van het werk bij

in het land van herkomst. Het werken met

Zie ook: www.vca.nl (website van SSVV),

de klant. Die intercedenten moeten zelf

buitenlandse werknemers betekent dat er

www.abu.nl en www.nbbu.nl (brancheorga-

minstens over het persoonscertificaat VIL-

veel aandacht moet zijn voor informatie-

nisaties).

VCU (Veiligheid voor Intercedenten en

voorziening en communicatie. Bedrijven

Met dank aan Randstad Holding NV en

Leidinggevenden VCU) beschikken. De ken-

kunnen zorgen voor meertalige instructie,

Tempo-Team, vestiging Emmen.

nis waarover zij moeten beschikken is ongeveer gelijk aan die welke voor het behalen van VOL-VCA noodzakelijk is, met enige aanvulling met betrekking tot detachering en intercedentschap.

Een uitzendbureau moet volgens de checklist ook de bedrijfsgezondheidszorg hebben geregeld. Als een uitzendkracht bijvoorbeeld een PAGO (Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek) wil ondergaan, dan moet hij zich bij een bedrijfsarts kunnen melden. Het uitzendbureau moet met regelmaat (minstens vier maal per jaar) een V&G-overleg organiseren en alle uitzendkrachten schriftelijk van de conclusies en besluiten op de hoogte te stellen.

Gegevens uitzendkracht bekend Behalve een inventarisatie van de risico’s

Uitzendkrachten (met

die het werk met zich meebrengt, moeten

VCA) draaien mee in alle

bij het uitzend- of detacheringbureau ook alle gegevens van de uitzendkracht bekend

VGM-bedrijfsprocessen van het inlenend bedrijf,

zijn. Te beginnen met de identiteitsgegevens

ook als VGM-onderwerpen

en de werkvergunning. Het lijkt logisch dat

aansluitend aan de pauze

een uitzendbureau alle cliëntgegevens zeer NIBHV Veiligheid 34 2008

worden besproken.

19

RampZalig Er zijn gebeurtenissen waarbij een mens zich afvraagt ‘het is niet

De Olympische Spelen in China zijn achter de rug. Iedereen heeft

waar, hoe heeft zoiets kunnen gebeuren’. Merkwaardige zaken vinden

kunnen genieten van vele takken van topsport. Supporters en spor-

soms plaats. Hoe goed de arbeidsomstandigheden en de veiligheid

ters zijn terug naar huis. Sommigen blij, omdat ze hebben gewonnen

voor de mensen ook geregeld zijn, er kan kennelijk altijd iets fout

en records hebben gebroken.

gaan. De rubriek ‘RampZalig’ bevat korte artikelen, geknipt uit wil-

Maar niet alleen op de Spelen worden records gevestigd. Ook op

lekeurige kranten. Er wordt melding gedaan van opmerkelijk dage-

ander gebied gebeuren opmerkelijke dingen.

lijks onheil dat op de loer ligt. Op het werk of privé. Uit het leven

Gezakt n a ruim

gegrepen.

d stigt recor IJsman– vDeeAmerikaanse illusioniuustr

t na 62 NEW YORK lopen nach ne is afge ai n hij zich Bl ri id aa w av D ijs t het blok om een ui n’ ze ijd ie vr be ‘invr record had laten de ig ou ill t ijw he vr uur stigen. Om 58 ve l te aa rd im in reco liep oest hij m m rs , de en an ek st te br s om rkse en. Volgen Yo tt zi ew N en t blijv op he werd zijn stunt len. Hij Blaine na te wanke acht. re br ua ge Sq Times enhuis een ziek . ar nd na ke direct nd is onbe ige toesta Zijn huid

RECORD STEUNFRAUDE DEN HELDER – Een 57-jarige inwoonster en een 63-jarige inwoner van Den Helder hebben bijna 33 jaar gefraudeerd met hun bijstandsuitkering. Het duo voerde al die tijd een gemeenschappelijke huishouding, maar opgegeven werd dat de man een kostganger was. Het stel ontving op die manier ten onrechte 261.000 euro. Het is de grootste en langste steunfraudezaak in de provincie Noord-Holland.

BEHARINGRECORDS

SJANGHAI – De harigste man in China heeft een operatie ondergaan. Artsen verwijderden haar uit de oren van de 26-jarige Yu Zhenhuan, omdat hij steeds minder kon horen. Yu heeft haren op 96 procent van zijn lichaam. Alleen twee Mexicanen zijn meer behaard (98 procent).

Drinkkampioen drinkt zic

MOSKOU – De winnaa r van een ‘wodkamarathon’ in de Russische stad Volg odonsk heeft zijn prijs van tien flessen wodka niet kunnen afha len. Na afloop van de marathon viel hij ter plekke dood neer.

Zijn vijf

BHV OPROEPSYSTEMEN Veelzijdig Met een Omikron CallHelp 400 oproepsysteem kunt u uw BHV'ers individueel, in groepen of collectief oproepen. De piepers kunnen piepen en/of trillen. De zender kan worden aangesloten op de brandmeldcentrale, noodknoppen, spreekkameralarm, handzenders en dergelijke.

Steunzenders Omikron CallHelp 400 systemen werken met draadloze steunzenders. Iedere steunzender vergroot het zendbereik met 300 meter (in open veld) of 3 etages (in bebouwing). Er kunnen maximaal 99 steunzenders in een systeem opgenomen worden, hetgeen een zendbereik oplevert van 30 kilometer resp. 300 etages.

Betrouwbaar Systemen die met steunzenders werken zijn betrouwbaarder dan systemen die niet met steunzenders werken. Een obstakel (denk aan liftschachten e.d.) wordt aan de achterzijde immers “belicht” door één of meer steunzenders. Zo kunnen ook de moeilijkste plaatsen, zoals kelders en brandwerende archiefruimtes, dekkend gemaakt worden.

on is ikr 00 s Omlp 4 dlooeem e D lHe raa st y l Ca een doeps r op

ka het z 99 n metendb ste m ere w un axi ik ver ord zendemaal gro en rs ot.

BHV

Voordelig De Omikron CallHelp 400 is niet alleen zeer betrouwbaar en bedrijfszeker, hij is ook de voordeligste.

Bovendien zijn er geen installatiekosten, alles wat u nodig heeft zijn stopcontacten.

Omikron Europe B.V.

BHV OPROEPSYSTEMEN

20

Kolenbranderstraat 20d • 2984 AT Ridderkerk Tel.: 0180 417 011 • Fax: 0180 461 213 E-mail: info@omikron-europe.com • www.omikron-europe.com

25 jaar rij les

BRISTOL – De 45 -jarige E is vrijdag ngelse Su gezakt vo e Evans o Dat lag zeker nie r haar eerste rije xamen. t aan een reiding. te korte Sue hee ft in 26 voorbelessen ge ja ar ruim had. Volg 1500 rijens Sue de zenu zakte ze wen. Haa vanwege r laatste verlopen les was u , m itsteken ‘doodsban aar tijdens het d examen g’. Toen w ze moes ze de ko t remmen as ze ppeling , trapte in. Daarn Haar inst a ging al ructeur, les mis. de dat Sue de volgen elfde, is ervan ov ertuigd de keer wel zal sl agen.

BHV

h dood

rivalen belandden in het ziekenhuis. De deelnemers zaten op uitnodiging van een bar zo veel mogelijk halve liter glazen wodka leeg te drinken . Het OM vervolgt de organisa toren wegens doodslag.

Voedsel en Waren Autoriteit waakt over veiligheid producten en medewerkers

De VWA is een agentschap van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). De kerntaken van de VWA zijn toezicht op de naleving van wet- en regelgeving op het gebied van voedsel, waren, diergezondheid en dierenwelzijn, risicobeoordeling en risicocommunicatie.

Daarnaast zijn incidenten- en calamiteitenmanagement en advisering van de minister over het beleid belangrijk. De veiligheid van voedsel en waren stopt niet bij de landsgrenzen. Bovendien vindt de wet- en regelgeving op het werkterrein van de VWA sinds jaren zijn oorsprong op Europees niveau in Brussel. Op internationaal niveau werkt de VWA met verschillende partijen samen.

Dirk Nowee.

Toezicht Medewerkers van de VWA controleren of

De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) houdt toezicht op de veiligheid van voedsel en consumentenproducten en het welzijn van dieren. VEILIGHEID ging op bezoek bij het regiokantoor Zuidwest in Zwijndrecht en sprak daar met Dirk Nowee. In Zwijndrecht is het laboratorium fysischmechanisch en elektrotechnische productveiligheid gevestigd. Dirk Nowee is teamleider van het elektrotechnisch laboratorium en tevens Coördinator/Hoofd BHV van de locatie Zwijndrecht.

NIBHV Veiligheid 34 2008

bedrijven en instellingen zich aan de geldende wetten en regels houden. Dat doen zij bij alle onderdelen van de productieketen, van grondstof en hulpstof tot eindproduct of consumptie. Te denken valt aan keuringen van vlees, controle op het rookverbod, testen van onveilige apparatuur, onderzoeken van meldingen van consumenten van voedselinfecties, maar ook controle

21

van de aanwezigheid van vergunningen bij tatoeëerders en de veiligheid van tatoeëervloeistoffen.

Risicobeoordeling en risicocommunicatie De VWA beoordeelt mogelijke risico’s op basis van wetenschappelijke kennis en ervaring. Hoe eerder een risico gesignaleerd wordt, hoe beter de VWA hierop kan inspelen. Voorbeelden van risico’s zijn biologische veranderingen van ziekteverwekkende organismen of nieuwe chemische of technologische technieken en producten.

Risicocommunicatie is het uitwisselen van informatie over bestaande en gesignaleerde risico’s. Het doel is te komen tot het beheersen en verminderen van risico’s. Natuurlijk doet de VWA dit op basis van betrouwbare, wetenschappelijk verantwoorde informatie.

Iedereen kan een klacht melden via de klachtenlijn.

Incidenten- en calamiteitenmanagement Ondanks alle voorzorgsmaatregelen kan het toch misgaan. Een fout in het productieproces, bedorven voedsel, een risico zit in een klein hoekje. De VWA is het centrale meldpunt voor consumenten, bedrijven, laboratoria, maar ook voor de Europese Commissie en andere landen. Iedereen kan een klacht melden via de klachtenlijn van de VWA of Lekkage hoofdwaterleiding bij VWA.

via de website (www.vwa.nl). De klachtenlijn draait met een piketdienst en is 24 uur per dag bereikbaar.

Geschiedenis VWA

De VWA schat in hoe groot het risico van

De Voedsel en Waren Autoriteit is in 2002 opgericht. Bij de Tweede Kamer en betrok-

een klacht of melding is. Op basis van die

ken maatschappelijke organisaties was sterke behoefte aan één krachtige organisatie op

inschatting onderneemt de VWA verdere

het gebied van voedsel- en productveiligheid. Dit was het gevolg van een aantal crises

actie. Naar de producent, de importeur,

en incidenten op het gebied van voedselveiligheid. Ook internationale ontwikkelingen

de handelaar, maar ook richting de consu-

vroegen om een autoriteit: een partij die de integrale verantwoordelijkheid kan dragen

ment. Als er daadwerkelijk sprake is van

voor zowel het toezicht als voor de risicobeoordeling en risicocommunicatie.

een onveilig product, moet er op last van

In 2002 werden de Keuringsdienst van Waren (KvW) en de Rijksdienst voor de Keuring

de VWA een melding worden gedaan aan

van Vee en Vlees (RVV) ondergebracht in de nieuwe VWA. Sinds 1 januari 2006 zijn KvW

de consumenten, bijvoorbeeld door het

en RVV gefuseerd tot één agentschap: de Voedsel en Waren Autoriteit.

plaatsen van advertenties in de dagbladen.

Als dit niet gebeurt, doet de VWA het en worden de kosten verhaald op de weigeraar.

De VWA kan overigens ook (bestuurlijke) boetes opleggen.

22

Regiokantoor Zwijndrecht

Testen productveiligheid

De Hoofddirectie van de VWA zetelt in Den

Producten kunnen op verschillende manie-

Haag samen met de Directie Toezichtbeleid

ren bij het lab in onderzoek worden geno-

en Communicatie, de Directie Bedrijfsvoering

men. De Directie Toezichtbeleid bepaalt

en het Bureau Risicobeoordeling. De Dienst

jaarlijks welke projecten er worden gedaan.

Uitvoering bestaat uit vijf regiokantoren,

Dit jaar zijn tests gedaan op onder meer

met ieder een speciaal aandachtsgebied.

verplaatsbare zwembaden voor consumen-

Verder zijn er een aantal lokale steunpunten

ten en apparaten die bij doe-het-zelfzaken

verdeeld over het land, waar controleurs

worden verhuurd. Daarnaast worden ook de

monsters kunnen inleveren en data kunnen

producten waarover klachten binnenkomen

verwerken.

naar het lab gebracht. In het laboratorium

Het speciaal aandachtsgebied van regiokan-

in Zwijndrecht worden er fysischmecha-

toor Zwijndrecht is de fysischmechanische

nische en/of elektrotechnische testen op

en elektrische veiligheid van consumentpro-

uitgevoerd. Zo wordt bijvoorbeeld via trek-

ducten. De producten die worden onderzocht

testen gecontroleerd of de ogen van knuf-

variëren van gastoestellen (zoals barbecues

fels goed vastzitten. Bij kinderboxen wordt

en terrasverwarmers), speelgoed (waaronder

onder meer beoordeeld of de ruimte tussen

puzzels, knuffels en kinderfietsjes), trap-

de spijlen niet te groot is in verband met

pen en ladders, persoonlijke beschermings-

het mogelijk beklemd raken van een kinder-

middelen voor consumenten (bijvoorbeeld

hoofdje. Als er géén onderzoeksmethoden

paardrijhelmen), kinderbedden/boxen,

beschikbaar zijn, worden er in het lab ook

attractietoestellen (klimrekken, schommels)

zelf methoden ontwikkeld en zo nodig

tot alles ‘waar een stekker aan zit’; dat gaat

meetopstellingen gemaakt. De eigen werk-

van tafelcontactdozen, klein huishoude-

plaats heeft hierbij een belangrijke rol.

Brandbaarheidsbeproeving in ontwikkeling.

Onderzoek tafelcontactdoos.

lijk (zoals frituurpannen, waterkokers) tot (kerst)verlichting.

Dit jaar zijn tests gedaan op onder meer verplaatsbare zwembaden voor consumenten en apparaten die bij doe-het-zelfzaken worden verhuurd.

Onderzoek elektrische vliegenmepper.

VWA handhaaft Arbo-wet in horeca De Arbeidsinspectie ziet er op toe dat werkgevers en werknemers de Arbeidsomstandighedenwet naleven. Het toezicht op arbeidsomstandigheden in de horeca is overgedragen aan de VWA. De belangrijkste arbeidsrisico’s in de horeca zijn: fysieke belasting, werkdruk, geluidsbelasting, agressie en

www.vwa.nl

geweld. Risicogroepen zijn keukenper-

Consumenten kunnen de website van

soneel, bedienend personeel en schoon-

de VWA raadplegen voor informatie over

maakpersoneel. Een speciale categorie

de product- en voedselveiligheid en het

werknemers vormen jongeren.

melden van klachten met betrekking tot product- en voedselveiligheid.

NIBHV Veiligheid 34 2008

23

EUROPEES MELDINGSSYSTEEM HELPT VWA BIJ OPSPOREN GEVAARLIJKE PRODUCTEN De VWA heeft in 2007 115 gevaarlijke producten van de Nederlandse markt laten halen naar aanleiding van meldingen uit Europese lidstaten. In 2007 werden door de verschillende landen in totaal 1408 meldingen via het Europese meldingssysteem (RAPEX) gedaan. De VWA onderzoekt of deze producten ook op de Nederlandse markt zijn. Het RAPEXsysteem maakt het mogelijk om op een snelle manier informatie over gevaarlijke consumentenproducten uit te wisselen met de Europese Commissie en alle andere Europese lidstaten. Er kan zo in heel Europa snel actie worden genomen om ge-

vaarlijke producten van de markt te halen.

Dit systeem is een belangrijke aanvulling op eigen inspecties van de VWA. RAPEX Van de 115 gevaarlijke producten die van de markt zijn gehaald, is een groot deel speelgoed. Daarna volgen elektra (huishoudelijke apparaten) en verlichting: 1. speelgoed, 32x 2. elektra, 26x 3. verlichting, 9x.

Het aantal meldingen over gevaarlijk speelgoed is volgens de Europese Commissie in 2007 toegenomen. De toename

heeft mede te maken met een verhoogde alertheid bij de Europese lidstaten voor speelgoed en met de in 2007 aangescherpte regels voor weekmakers in speelgoed.

VWA meldt 48 keer De Voedsel en Waren Autoriteit is eerste contact voor het RAPEX-systeem in Nederland. Zij ontvangt de Europese meldingen en doet namens Nederland meldingen aan het systeem. In 2007 heeft de VWA 48 RAPEX-meldingen gedaan. De meldingen komen voort uit onderzoek van de VWA of uit meldingen van een onveilig product door een bedrijf.

Controleresultaten verhuur doe-hetzelfapparaten Doe-het-zelfapparaten die bestemd zijn voor verhuur aan consumenten voldoen grotendeels aan de vereiste veiligheidseisen. Dat blijkt uit een onderzoek van de VWA (maart 2008) bij 53 vestigingen die doe-het-zelfapparatuur verhuren aan consumenten.

De VWA onderzocht in totaal 215 verschillende apparaten. Op een klein deel van de 760 gecontroleerde punten, 5,3%, voldeden de te verhuren apparaten niet aan de gestelde veiligheidseisen. Het overgrote deel, 94,7%, kreeg het oordeel ‘geen opmerking’. In het geval iets niet in orde was, had dat vooral betrekking op de controlepunten ‘instructies’ en ‘reparatie en defecten’. De VWA ziet er door hercontroles op toe dat de verhuurorganisaties die controlepunten niet in orde hebben deze verbeteren.

24

MEER CONTROLE OP CHINESE PRODUCTEN De Voedsel en Waren Autoriteit verwacht de komende jaren meer huishoudelijke elektronica uit China uit winkels te halen.

Volgens de VWA voldoen deze producten vaak niet aan de Nederlandse veiligheidseisen en kunnen ze erg gevaarlijk zijn.

Als voorbeeld van een gevaarlijk product noemt het VWA terrasverwarmers.

Van de veertien verschillende typen die de VWA aan een controle onderwierp, voldeden elf niet aan alle veiligheidseisen. Ook speelgoed uit China levert risico’s op. Bij zeventien procent van

250 onderzochte monsters constateerde de VWA ernstige tekortkomingen. Volgens de VWA zijn Chinese elektrische producten dikwijls voorzien van dunne kabels, waardoor eerder kortsluiting kan ontstaan. Het gebruik van bijvoorbeeld slecht geproduceerd elektrisch gereedschap zou zelfs tot elektrocutie kunnen leiden.

De VWA kondigt extra maatregelen aan om de veiligheid van de grote stroom importproducten op peil te houden.

Veiligheid in labs en werkplaats

Naast het ontruimingsplan beschikt de VWA-

Regio Zuidwest beschikt naast het

Zuidwest ook over veiligheidsplannen waar-

fysischmechanisch en elektrotechnische lab

in wordt beschreven hoe veilig moet worden

ook over een microbiologisch en een che-

gewerkt, zodat incidenten zoveel mogelijk

misch lab. Alle laboratoria zijn geaccredi-

worden voorkomen.

teerd door de Raad voor de Accreditatie en werken volgens de voor deze labs geldende

Voorlichting over BHV in het werkoverleg.

veiligheidssystemen. Alle medewerkers moeten geautoriseerd zijn voor het werken met de apparatuur. Zij moeten jaarlijks via het

Succesvolle inzet BHV

zogeheten ‘vliegurenlijstje’ kunnen aantonen dat zij nog steeds over de benodigde

Het pand van de VWA-Zuidwest doet aan de

routine beschikken. Dat geldt ook voor de

buitenkant denken aan een ruimteschip.

medewerkers die onder andere werken met

Het bestaat uit een kantoorgedeelte en een

draaibanken, maar soms ook een hijskraan

laboratoriumgedeelte, die via loopbruggen

bedienen.

met elkaar zijn verbonden. De tweedeling van het pand kwam bij een incident in 2007

BHV-organisatie Zwijndrecht

goed uit. Tijdens werkzaamheden buiten het

Ook bij de VWA blijven restrisico’s over die

Bepaling kinetische energie.

niet te voorkomen zijn en via de bedrijfs-

pand werd de hoofdwaterleiding beschadigd.

Er ontstond een reusachtige waterstraal die

hulpverlening moeten worden afgedekt.

whoop. Toen er een deelontruiming werd

boven het dak van het gebouw uitkwam.

Nowee is verantwoordelijk voor de bedrijfs-

gedaan waarbij BHV’ers de medewerkers

Via het balkon van de kantine stroomde het

hulpverlening op de locatie Zwijndrecht. Er

waarschuwden, bleek dat sommige medewer-

water het pand binnen. De BHV heeft de

is veel animo voor de BHV. De meeste animo

kers zo gewend waren aan de slow-whoop

schade kunnen beperken door alle elektra in

komt van de labmedewerkers. Dat is prettig,

als startsignaal, dat ze moeite hadden te

dat deel van het gebouw uit te schakelen en

want op die afdelingen gelden ook de mees-

geloven dat het om een heuse ontruiming

pc’s weg te halen. Er werd al met wegpom-

te risico’s. Bij een BHV-inzet is er altijd een

ging. Als mensen niet meewerken aan een

pen van het water begonnen, nog voordat

BHV’er met kennis van de specifieke risico’s

ontruiming, worden zij daar overigens altijd

de lekkage was verholpen. De schade is

voorhanden. Voorbeelden van specifieke rest-

op aangesproken door de Coördinator BHV

beperkt gebleven tot wat waterschade aan

risico’s in de labs zijn brand en zich snijden

en/of hun leidinggevende.

plafondplaten.

aan glas. In het kantoorgedeelte is er onder

Na het volgen van een workshop bij het

Het gebouw heeft een speelse inrichting en

meer kans op vallen of struikelen. Naast de

NIBHV is Nowee enthousiast geraakt over

veel hoogteverschillen die met kleine trap-

BHV’ers met een basisopleiding, zijn er twee

het werken met scenario’s. Hij heeft een

petjes worden overbrugd. De dag voordat

ploegleiders en een Coördinator/Hoofd BHV

plattegrond van het gebouw laten maken

VEILIGHEID Nowee bezocht, leidde een van

met plaatsvervanger. Alle BHV’ers hebben

om de scenario’s met de BHV te oefenen.

die trappetjes tot een incident. De BHV

ook de opleiding AED gevolgd.

Het verder werken met scenario’s, ook in

moest in actie komen om een collega te

In verband met het grote aantal deeltijd-

de praktijk, is een aandachtspunt voor het

helpen die was gestruikeld en van een trap

werkers en mensen die gebruik maken van

komend jaar. Naast de eerdergenoemde ont-

met drie treden was gevallen. Gelukkig was

regelingen als ouderschapsverlof is de BHV-

ruimingsoefeningen wordt geoefend in het

de collega aanspreekbaar, maar zijn been

bezetting soms lastig te regelen. Een extra

omgaan met portofoons en de evac-chair.

lag in een vreemde stand. De ambulance

complicerende factor hierbij is dat de VWA

werd gealarmeerd en bij de ingang opgevan-

ook tussen feestdagen paraat is en geen

Voorlichting over BHV

gen door een van de BHV’ers. Twee andere

verplichte blokdagen kent.

De voorlichting over BHV en de procedures

BHV’ers bleven bij het slachtoffer en hielden

Scenario’s als uitgangspunt voor oefenen.

voor medewerkers bij een incident vindt

het publiek op afstand. In het ziekenhuis

plaats in het werkoverleg. Bij de organi-

bleek dat er een operatie moest plaats-

satieverandering in 2002 (zie kadertekst)

vinden. Het incident is naar tevredenheid

bevatte het welkomstpakket voor alle mede-

afgehandeld en met het slachtoffer gaat het

werkers in Zuidwest ook informatie over

naar omstandigheden goed. (JdH)

Oefenen

BHV en ontruiming. Het ontruimingsplan is

De BHV houdt regelmatig ontruimingsoe-

ook in te zien via intranet; daar is ook een

feningen waarbij meestal het hele gebouw

lijstje met BHV-alarmeringsnummers opge-

wordt ontruimd na het afgaan van de slow-

nomen.

NIBHV Veiligheid 34 2008

25

Word nu lid van de Belangenvereniging Bedrijfshulpverlening Nederland omdat uw organisatie dan: • Op de hoogte wordt gehouden over (wettelijke) ontwikkelingen • Periodiek onze Nieuwsbrief ontvangt, die ook geschikt is voor al uw BHV-ers • Deel uit kan maken van ons forum en daardoor kennis kan verkrijgen en delen • Kan deelnemen aan de landelijke BHV-Oefendag(en) • Gebruik kan maken van onze informatieve website • Uw belangen op het gebied van BHV naar overheidsinstanties door ons worden behartigd • Slechts €169,- contributie per jaar betaald Voor aanmeldingen kijk op: www.bbn-net.nl

26

Column

Veiligheid en de kunst van het motorrijden

medewerker verklein je zoveel mogelijk de kans op ongevallen of gezondheidsschade. Je zorgt voor goede werkplekken en geschikte hulpmiddelen

Hopelijk krijgen we een mooie

ding en door regelmatige bij-

en gereedschappen, die regel-

nazomer. Met aangename tem-

scholing bij een erkende instruc-

matig worden onderhouden.

peraturen en weinig neerslag om

teur. Ook zorg je natuurlijk

Voorlichting en onderricht, even-

nog even lekker en vooral veilig

voor voldoende oefening om je

als samenwerking en overleg zor-

wat motorkilometers te kunnen

vaardigheden op peil te houden.

gen voor goed getraind personeel

maken.

Je leest eens wat en overlegt

met de juiste veilige werkat-

Nu hebben veiligheid en motor-

met collega’s om jezelf scherp te

titude. Mocht het ondanks alle

rijden volgens sommige wegge-

houden en te verbeteren waar

preventieve maatregelen toch

bruikers per definitie niets met

mogelijk. En niet te vergeten

een keer misgaan, dan genieten

elkaar te maken en is het vol-

heb je het periodieke klein en

we nog de bescherming van onze

gens hen zelfs ronduit riskant op

groot onderhoud geborgd, zodat

PBM’s en de ondersteuning van

zo’n tweewieler. Anderen, onder

de motorfiets technisch altijd in

de BHV’ers. Die treden uiteraard

wie ikzelf, weten beter. Als vei-

goede staat verkeert. Verder rijd

ook bij voorkeur op met zijn

ligheidskundige leer je, dat risi-

je bij voorkeur met zijn tweeën,

tweeën: voor een betere hulpver-

co gelijk staat aan het product

zodat je beter opvalt en je er bij

lening én voor hun eigen veilig-

van de kans op een incident

pech of andere ongemakken niet

heid. Goed opgeleide, getrainde

en de gevolgen van datzelfde incident. Grote kans en/of groot gevolg betekent dus al snel een hoog risico. Nu zijn de gevolgen

Door defensief rijden doet een motorrijder aan preventie: hij verkleint de kans op ongevallen.

van een ongewilde gebeurtenis in het verkeer voor een motorrijder gemiddeld wat ongunstiger

alleen voor staat. Ten slotte zorg

en geoefende BHV’ers, voorzien

dan voor een autorijder. Dat

je voor goede motorkleding. Niet

van de juiste materialen en ope-

heeft natuurlijk alles te maken

alleen om comfortabel te rijden,

rerend vanuit een goede organi-

met het verschil in kreukelzones

maar vooral om bij een onver-

satie. Bedrijfshulpverlening als

en aantallen airbags. Met deze

hoopte schuiver geen onnodig

de laatste onmisbare schakel in

wetenschap in het achterhoofd

letsel op te lopen. Helm, hand-

de veiligheidsketen die begon bij

heeft een goede motorrijder

schoenen, laarzen en een slijt-

preventie.

geleerd om vooral defensief te

vast pak met valdempers zijn

Natuurlijk, als veiligheidskun-

Ronald Simonis,

rijden: wat meer afstand houden,

menig motorrijder al van dienst

dige leer je ook over bronbestrij-

hoger veiligheidskundige,

anticiperen op het gedrag van

geweest. Je verkleint de risico’s

ding: het volledig wegnemen van

in dienst van het NIBHV.

andere weggebruikers en altijd

dus zoveel mogelijk en toch

risico’s. Helemaal niét motor-

zorgen voor een vluchtroute.

blijft er altijd enig restrisico

rijden is inderdaad het veiligst,

Feitelijk is hij dan dus bezig met

over. Daarvoor heb je bescher-

maar ja, thuisblijven kan altijd

preventie: het verkleinen van de

mingsmiddelen en je kennis van

nog… Dus als je rijdt, rijd dan

kans op ongevallen. Hoe kleiner

Eerste Hulp.

veilig. Als je werkt, werk dan

de kans, hoe lager het risico.

De oplettende lezer ziet natuur-

veilig. Neem geen onnodig risico

Gelukkig valt er veel te doen

lijk meteen de gelijkenis met

en zorg voor het afdekken van

aan preventie op twee wielen.

het werk in het veiligheidsveld.

de restrisico’s. Graag tot ziens bij

Allereerst door een goede oplei-

Met behulp van een preventie-

de volgende stop!

NIBHV Veiligheid 34 2008

27

Een impressie van gezichtspunten

Brandveiligheid in veestallen Volgens de Dierenbescherming neemt het aantal stalbranden in Nederland toe. Een brand in een veestal eist vaak veel slachtoffers.

Toch haalt een dergelijke brand niet altijd het landelijk nieuws.

Misschien omdat de slachtoffers dieren zijn. De Dierenbescherming en de Partij voor de Dieren maken zich zorgen. Als het aan hen ligt heeft de grootschalige veehouderij in zijn huidige vorm zijn langste tijd gehad.

Verwijderen brandbaar spinrag en stof verhoogt brandveiligheid.

28

Brandveiligheidsvoorschriften concentreren zich op ruimten waar mensen werken of verblijven. Moderne veestallen zijn grote tot zeer grote ruimten waar slechts af en toe mensen aanwezig zijn en dan nog slechts in geringe aantallen. Meestal is het alleen de veehouder voor een inspectieronde of voor klein onderhoud.

Aanwezigheid van mensen in stallen wordt zoveel mogelijk beperkt in verband met verspreiding van ziekten. Melkvee wordt in toenemende mate door robots gemolken en het klimaat in stallen wordt automatisch geregeld. Voor de veehouder zijn investeringen in de techniek veelal een simpele rekensom. Als zij zich terugverdienen door

Gevolgen stalbrand te Mierlo.

verhoging van de productiviteit of verlaging van andere kosten dan zullen ze worden uit-

produceren nogal wat methaan en daar mag

gevoerd. Overheden geven sturing via voor-

geen ontstekingsbron bij komen. Als er een

schriften, belastingen en subsidies. Andere

keer gelast of geslepen moet worden, moe-

Uit persbericht Dierenbescherming

partijen die betrokken zijn bij brandveilig-

ten blusmiddelen bij de hand zijn. En na

(juni 2008) Het aantal dieren dat door

heid zijn de technici die het productiepro-

het lassen moet je zeker niet meteen weg-

stalbranden omkomt, stijgt bijna ieder

ces automatiseren en verzekeraars die het

lopen. Verder moet je nadenken over wat je

jaar. De afgelopen twee-en-een-half

brandrisico dekken.

moet doen bij brand. De rook zal het groot-

jaar kwamen in totaal 374.000 dieren

VEILIGHEID benaderde willekeurige ver-

ste probleem zijn. Koeien raken in paniek

om. Dit jaar zijn bijna 111.000 slacht-

tegenwoordigers van enkele betrokken

en zullen zelf naar buiten willen. Ik zou

offers onder het vee gevallen. Dat

partijen om een kleine impressie van de

proberen te blussen en alles opengooien,

betekent bijna 14.000 slachtoffers per

gezichtspunten te geven.

zodat de koeien weg kunnen. Ik heb geluk-

stalbrand. Vooral kippen en varkens

kig een flink stuk afgerasterd eigen land om

zijn het slachtoffer. In juni waren er

De boer Han Veneman, melkveehouder te Tweede Exloërmond:

de schuur heen, ’s zomers kan het vee zelf

vier stalbranden in tien dagen tijd. In

in en uit lopen. Het vee meldt zich zelf bij

Eersel kwamen 1300 varkens om bij een

de melkrobot, ze zijn dus bewegingsvrijheid

brand. In Heeswijk-Dinther verloren bij

“De enige brand die ik heb meegemaakt was

gewend. Hoe dieren reageren op brand blijft

branden duizend varkens het leven; in

toen ik klein was. Met oud en nieuw had

onvoorspelbaar. Ik denk dat koeien beter te

Castenray zestigduizend kippen. In Bla-

een rotje het gaas op de bult kuilgras doen

evacueren zijn dan varkens of kippen. Het

ricum stierven 110 ooien en lammeren

ontbranden. Over kuilgras zit eerst plastic

risico is beperkt. Ik lig er dus niet wakker

bij een brand in een schaapskooi.

landbouwfolie en daarna een laag gaas,

van.”

De Dierenbescherming luidt de nood-

zodat vogels het plastic niet stukpikken.

Dat blijkt dus te kunnen branden. We hadden twee blussers en een emmer. Dat bleek net genoeg om het brandje te doven. Broei?

klok en verlangt drastische verbetering

De eerste gemeentefunctionaris Ambtenaar Milieu van de gemeente Vlagtwedde:

van de brandpreventie en -bestrijding in de veehouderij. Veestallen zouden een aparte categorie moeten worden,

Niet in kuilgras, daar zit teveel vocht in. Bij

“Wij houden wel degelijk toezicht. Volgens

waarvoor strengere regels gelden met

hooi kan het wel, vooral als je er een grote

de Wet Milieubeheer, de wet die in 1993

betrekking tot gebruik van brandwe-

bult van maakt. Droog stro wil wel branden,

de Hinderwet heeft vervangen, mag een

rende materialen en voorzieningen

dat bewaar ik in een aparte schuur. Daar

(bedrijfsmatige) activiteit slechts beperkte

voor brandpreventie en -bestrijding.

zet ik mijn trekker dus niet. Ik doe aan

gevolgen hebben voor het fysiek milieu. Te

Ook moet evacuatie van dieren worden

brandpreventie, maar niet méér dan vereist.

denken valt aan geluid- en stankoverlast of

vergemakkelijkt. De Dierenbescherming

Een handblusser is verplicht naast de gas-

uitspoeling van gevaarlijke stoffen naar de

verwijst daarbij naar regelgeving voor

oliepomp en een paar stuks in de stal. Die

bodem. Brand is natuurlijk een uitzonder-

landbouwdieren in Engeland en de VS.

worden ook netjes jaarlijks gekeurd, gevuld

lijke situatie. Als er bijvoorbeeld nog asbest

en zonodig vervangen. Er is geen open vuur

is toegepast in een oude stal, kunnen de

in de stal en er wordt niet gerookt. Koeien

gevolgen bij brand aanzienlijk zijn. Dat is

NIBHV Veiligheid 34 2008

29

Geïnterviewden: respectievelijk veehouder, ambtenaar, installateur, verzekeraars en branchorganisatie.

Het technisch installatiebureau De Roo uit Jipsingboertange:

direct actie, zonder tussenkomst van de

De tweede gemeentefunctionaris Ambtenaar Bouw- en Woningtoezicht gemeente Geldrop-Mierlo:

gemeente. Asbest dat in het verleden is

“Het bouwbesluit kent vier categorieën met

Een brandblusser is verplicht, maar helpt

toegepast, hoeft niet te worden gesaneerd.

betrekking tot het brandrisico. Afhankelijk

natuurlijk weinig als er geen mens in de

Zolang het ligt, is er weinig aan de hand.

van die classificatie worden eisen gesteld. De

buurt is. In Duitsland is het ‘Farmwatch’

Gelukkig wordt asbest niet meer nieuw

hoofddraagconstructie van een stal moet bij-

systeem populair. Dat geeft een alarm, zodra

toegepast. Er zijn regels voor de opslag van

voorbeeld dertig minuten stand houden bij

er iets aan de hand is, bijvoorbeeld via tele-

mest en voer en voor het toegestane aantal

brand, voor een woonhuis is dat een uur. Als

foon of SMS. Het computersysteem geeft de

dieren. Wij eisen kleine brandblusmidde-

je dat combineert met aanrijdtijden van de

melding af als er iets loos is met bijvoor-

len, zoals een handbrandblusser en/of een

brandweer, dan weet je hoe lang er nog rela-

beeld de temperatuur in de stal, dus ook bij

slanghaspel, op een goed bereikbare plaats.

tief veilig ontruimd kan worden. Eisen zijn

brand. Kurkdroog strooisel in de stal kan

Ook letten we waarop en hoe gestookt wordt

strenger naarmate een ruimte meer mensen

door een klein vonkje al vlamvatten. Verder

als er verwarming in de stal is. Afgewerkte

herbergt. In een varkensschuur verblijven

helpt indirecte verwarming. Pluimveestallen

mede afhankelijk van de omgeving van het object. Daarop onderneemt de brandweer

30

“Brandpreventie in veestallen? Ja, dat kan.

olie mag, vanwege de uitstoot, niet als

normaliter geen mensen. De brandweer redt

en varkensstallen kunnen worden verwarmd

brandstof worden gebruikt. Meestal wordt

overigens ook dieren. Ook zijn er eisen met

met open gasheaters, maar ook met een

verwarmd op gas, een enkele keer op biogas

betrekking tot compartimentering. Als een

ketel in een aparte stookruimte. Dat ketel-

uit een eigen vergistinginstallatie. Verder

schuur groter wordt dan bijvoorbeeld dui-

huis is brandwerend uitgevoerd. De verbran-

moeten elektrische installaties aan de eisen

zend vierkante meter, dient er een brand-

ding vindt bij indirecte verwarming niet in

voldoen. Bij een aanbouw wil men dat nog

vertragende scheidingswand te worden aan-

de ruimte zelf plaats, maar de warmte wordt

wel eens doorkoppelen zonder dat de oor-

gebracht. Voor veestallen geldt momenteel

via een tussenmedium getransporteerd, net

spronkelijke installatie wordt aangepast aan

een grens van 2500 m2, waarboven gecom-

als bij centrale verwarming in een woon-

de hogere belasting. Volgens de Arbo-wet

partimenteerd moet worden. De maximale

huis. De hogedrukwaterverneveling die soms

moeten dit soort productiemiddelen perio-

grootte wordt afgeleid uit berekening van

wordt toegepast om stallen te koelen zou

diek worden gekeurd. Ook het gebruik van

de permanente en variabele vuurbelasting

eenvoudig kunnen worden uitgebreid om

bouwmaterialen is aan voorschriften gebon-

in Mj/m3 (Megajoule per kubieke meter) Die

ook aan te springen bij brand of oververhit-

den. Tempex (piepschuim, red.) mag alleen

zijn afhankelijk van de toegepaste bouw-

ting. Nu dient die installatie alleen voor het

worden gebruikt als het met onbrandbaar

materialen en van wat er zich in de ruimte

diercomfort en ter verhoging van de produc-

materiaal is afgedekt. Deze bouwkundige

bevindt. Balen papier of houtopslag vereisen

tie. Dat laatste is meestal het belangrijkste

eisen zijn te vinden in het Bouwbesluit.

meer compartimentering. Levende have

punt, het moet renderen. In Denemarken is

Voor Milieu is de Wet Milieubeheer van

komt niet in de verbrandingswaardetabellen

directe verwarming verboden. Daar brandt

belang. Dat staat ook (nog) los van de

voor en hoeft niet te worden meegerekend.

bijna geen stal af. Er is ook een verbetering

gebruiksvergunning, die regelt welke activi-

Technisch klopt dat niet en het is vervelend

mogelijk door verantwoorde opslag van voer

teiten in de betreffende ruimte zijn toege-

om er schattingen over te moeten doen. Het

en stro. De tractor na gebruik parkeren

staan. Als er caravans gestald gaan worden

is echter duidelijk dat bijvoorbeeld pluim-

naast een bult stro is vragen om ongeluk-

in een veestal, betekent dat een enorme

vee een flinke vuurbelasting kan opleveren,

ken. Regelgeving van de overheid is mager, maar de verzekeraar stelt ook eisen.”

toename van het brandrisico. In ieder geval

zoals de praktijk helaas soms uitwijst. Er is

moeten dan accu’s worden losgekoppeld en

discussie gaande over de huidige regelgeving

gasflessen worden verwijderd.”

rond de compartimenteringeisen.”

De verzekeraar Univé:

is het nu beperkt tot ‘voldoende’. Wij kijken

De sectororganisatie LTO Nederland Noord:

“Wij eisen blussers of haspels, afhanke-

vooral in het voortraject. Je kunt bij de

“Brandvoorzieningen zijn momenteel van

gedefinieerd. Ten aanzien van blusmiddelen

lijk van de activiteiten en de grootte van

bouw van een stal gaan isoleren met glas-

toepassing voor het personeel, voor men-

bedrijfsruimten en stallen. Daar moet een

wol, schuimglas, PIRschuim of met Tempex.

sen dus. Hoeveel een boer investeert in

veehouder dus in mee. Als hij dat niet doet,

Tempex is uiterst brandbaar. Stallen zijn

welzijn en veiligheid voor zijn beesten is

accepteren wij hem niet. Een sprinkler-

vaak open of voorzien van windbreekgaas.

een persoonlijke zaak, maar het moet wel

installatie eisen we alleen in bijzondere

Daar is dus genoeg zuurstoftoevoer en er is

economisch verantwoord zijn ofwel zich

gevallen. Bijvoorbeeld als er vuurwerk wordt

helemaal geen brandvertraging, hoewel er

terugverdienen. Je kunt daar commercieel

opgeslagen. Dat is natuurlijk niet het geval

ook veiliger varianten bestaan. Er kan van

over denken of emotioneel. Met kippen

in veestallen. Wij verplichten de verzeke-

alles naar binnen stuiven. Wat we teveel

schijn je bijvoorbeeld niet zo snel een band

ringnemer tot het terugbrengen van het

zien is, dat bij buitentemperaturen boven

op te bouwen als met koeien. Koeien krijgen

(brand-)risico tot een aanvaardbaar niveau

de dertig graden een hete trekker in de

namen en hebben een eigen karakter, dus

en dat controleren wij. De klant moet dus

buurt wordt geplaatst. Je kunt je voorstel-

zul je je sneller om hun welzijn bekomme-

maatregelen hebben genomen, hetzij orga-

len dat een gloeiend spruitstuk een strootje

ren dan bij kippen. Regelgeving houdt voor-

nisatorisch, hetzij constructief. De klant

ontsteekt. Als dat naar binnen waait, kan

alsnog geen rekening met die emotionele

moet in ieder geval mee in het preventiever-

dat het einde betekenen. Los stro dat kan

betrokkenheid.”

haal. Als hij onverantwoord bezig is, wordt

opdwarrelen krijgt veel te weinig aandacht.

hij geroyeerd. Wij controleren en voeren

Er is vooral in het gedrag van de boer het

De conclusie

hercontroles uit als we onregelmatigheden

nodige te winnen. In de beleving van de

Hoe de maatschappij denkt over dierenwel-

constateren. Als je een hypotheek of lening

boer is het risico bij de buurman altijd

zijn, veiligheid voor dieren en het voorko-

hebt op een object, dan eist de kredietver-

groter. Je moet ook niet denken dat je

men van onnodig leed is een onderwerp dat

strekker een verzekering. Dus heb je dan

veel kunt met een brandblusser. Vertrouw

volop wordt bediscussieerd. Als dieren wor-

aan de eisen van de verzekeraar te voldoen,

niet op schijnveiligheid, alleen een heel

den beschouwd als productiemiddelen zijn

onafhankelijk van de regelgeving van de

klein brandje kun je nog met een brand-

investeringen in het reduceren van de risi-

overheid. Bij oude panden kunnen aanvul-

blusser doven. Gasheaters zijn ook notoire

co’s een eenvoudige rekensom. In Nederland

lende milieuverzekeringen worden afgeslo-

risicobronnen. Wij zien verzekering als

worden jaarlijks 450 miljoen dieren bedrijfs-

ten. Bijvoorbeeld als er asbest moet worden

een noodzaak voor de continuïteit van het

matig gehouden. Een veestal is, inclusief de

gesaneerd na een brand. De standaard tien

bedrijf. Het is echter een maatregel aan het

inhoud, vooral productiemiddel. Daar zijn

procent saneringskosten van de brandver-

eind van de rit. Je probeert eerst alles aan

de regels op afgestemd. De ontwikkeling

zekering zijn lang niet toereikend, als de

preventie te doen. Een boer die zelf een

van de maatschappelijke discussie, zowel in

omgeving verontreinigd raakt door asbest.”

Nog een verzekeraar én kredietverstrekker ABN-AMRO:

lampje knutselt in een berghok moet dat

Nederland als in Europa, zal bepalen of er

veilig doen. Geen spijkertjes door het twee-

gevolgen zijn voor de brandveiligheidseisen

lingsnoer heen slaan en minimaal zorgen

in veestallen en het voortbestaan van indu-

voor een melkglazen bolletje om een hete

striële veehouderij. (MC)

“Onze eisen beperken zich niet tot het

gloeilamp. Als je een lamp vlak onder droog

hebben van twee of drie brandblussers.

hout vol houtworm monteert, is dat natuur-

Blusmiddelen mogen niet ergens achteraan

lijk vragen om ongelukken. Een spaarlamp

in de schuur hangen. Regels van de overheid

of een beschermbolletje van drie euro kan

mogen trouwens wel wat duidelijker worden

een schade van tonnen voorkomen.”

Mogelijke brandrisico’s: motormaaier naast stro, slordige omgang met elektriciteit, oververhitte uitlaten, open gasverwarming en verwaaiend brandbaar materiaal.

NIBHV Veiligheid 34 2008

31

Nieuws

Rapport ‘Voorbereiding ongevallen luchtvaartterreinen’ De Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (Inspectie OOV) heeft in

De Inspectie OOV geeft in het rapport de volgende aanbevelingen.

samenwerking met de Militaire Luchtvaart Autoriteit (MLA) het rapport

1. Het Besluit rampbestrijdingsplannen luchtvaartterreinen en de Brand-

‘Voorbereiding ongevallen luchtvaartterreinen’ opgesteld. Er is onderzoek

weerregeling burgerluchtvaartterreinen 2004 (gebaseerd op internationa-

gedaan naar de voorbereiding op de bestrijding van vliegtuigongevallen,

le regelgeving) komen niet overeen wat betreft oefenverplichting. Door

de (gemeentelijke) rampbestrijdingsplannen luchtvaartterrein, de Leidraad

deze discrepantie is het voor de luchtvaartterreinen niet altijd mogelijk

vliegtuigongevallenbestrijding, de calamiteitenplannen voor luchtvaartter-

aan de internationale oefenverplichtingen te voldoen. De minister van

reinen (zoals opgesteld door beheerders) en tot slot de multidisciplinaire

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt aanbevolen om de

oefeningen. Daarnaast heeft de Inspectie gekeken naar alle relevante wet-

oefenverplichtingen in het Besluit rampbestrijdingsplannen luchtvaart-

en regelgeving. Het rapport beschrijft luchtvaartterreinen in alle gemeen-

terreinen in overeenstemming te brengen met de oefenverplichtingen in

ten met een regionaal, nationaal en militair luchtvaartterrein. De Inspectie OOV concludeert dat het algemene beeld ten aanzien van de voorbereiding

de Brandweerregeling burgerluchtvaartterreinen 2004.

2. Binnen Defensie ligt de verantwoordelijkheid met betrekking tot de voor-

op luchtvaartterreinen gematigd positief is. De Inspectie is van mening dat

bereiding op calamiteiten op militaire luchtvaartterreinen bij verschil-

de toestand op dit moment mogelijk al beter is. Het onderzoek omvat de

lende organisatieonderdelen. Aanbevolen wordt om de eindverantwoor-

periode 2002-2006 en gemeenten en exploitanten van luchtvaartterreinen hebben tijdens het onderzoek al verbeteringen doorgevoerd die de Inspectie in het rapport aanbeveelt.

delijkheid bij één organisatieonderdeel neer te leggen.

3. Het algemene beeld van de voorbereiding op ongevallen op luchtvaartterreinen is gematigd positief. De besturen van de veiligheidsregio’s, de gemeentebesturen en de exploitanten /commandanten van de luchtvaartterreinen wordt aanbevolen nadrukkelijke aandacht te houden voor deze voorbereiding. Daarbij moet in het bijzonder aandacht worden besteed aan de uitwerking van het rampbestrijdingsplan c.q. het calamiteitenplan in werkinstructies voor functionarissen en organisatieonderdelen.

De Inspectie OOV neemt in de planning voor 2008 en 2009 op dat zij twee simulaties zal uitvoeren bij gemeenten met een luchtvaartterrein.

ANWB onderzocht veiligheid tunnels In de jaarlijkse tunneltest die de ANWB in samenwerking met de

opvallend dat alle drie geteste tunnels uit Noorwegen de beoordeling

Europese zusterclubs heeft uitgevoerd zijn 31 tunnels in elf landen

slecht krijgen. Deze tunnels scoren zo slecht doordat zij bijvoorbeeld

onder de loep genomen. Tien tunnels scoorden zeer goed, vijf waren

geen automatisch brandalarm hebben, te weinig nooduitgangen bezit-

goed, zeven kregen het oordeel voldoende, twee waren onvoldoende

ten en bij calamiteiten vuur en hitte kan doordringen in de vlucht-

en zeven ‘slecht’.

gangen. Alle tunnels zijn bezocht door tunnelexperts. Na de inspectie van de desbetreffende tunnel werd met de exploitanten gesproken over

32

De Maastunnel in Rotterdam krijgt het oordeel voldoende. Dit is een

veiligheidstechnische vraagstukken. Beoordeeld werden enerzijds de ri-

verbetering sinds de laatste test in 2003. In de nabije toekomst wor-

sicofactoren, zoals verkeersdrukte, percentage vrachtwagens in het ver-

den in de Maastunnel nog enkele verbeteringen doorgevoerd. Zo is de

keer, vervoer van gevaarlijke stoffen en één- of tweerichtingsverkeer;

tunnelbeheerder van plan de nooduitgangen te vernieuwen en borden

anderzijds de maatregelen om de risico’s te beperken of gevolgen van

te plaatsen waar de dichtstbijzijnde uitgang is. Tevens is men van plan

noodsituaties te hanteren. Daaronder vallen communicatiemogelijkhe-

om luidsprekers op te hangen. De slechtste resultaten komen uit Italië.

den, brandwerende maatregelen, vlucht- en reddingswegen, ventilatie

Drie van de vijf onderzochte tunnels zijn als slecht beoordeeld. Ook is

en calamiteitenplannen en trainingprogramma’s van hulpdiensten.

Nieuws

Invloed van wegcapaciteit op grootschalige evacuaties bij overstromingen Wat gebeurt er bij een overstroming als gevolg van een orkaan of

strategieën berekend. De belangrijkste conclusie uit het rapport is dat

hoogwater? Hoe groot is het gebied dat bedreigd wordt? Hoeveel

iedereen evacueren in geval van het kustscenario niet mogelijk is, ter-

tijd is er om mensen te evacueren? Hoe worden de middelen ge-

wijl dit in het rivierenscenario, vanwege een langere voorspeltijd van

bruikt die ter beschikking zijn? Hoe kan optimaal gebruik worden

de dreiging, wel mogelijk is.

gemaakt van de infrastructuur? Wat moet er georganiseerd worden om dit allemaal mogelijk te maken?

In het kader van de ‘Capaciteitenanalyse van de taak grootschalige evacuatie’ heeft het Programma Nationale Veiligheid opdracht gegeven om de evacuatietijden te berekenen van de ‘Ergst Denkbare Overstromingsscenario’s kust en rivieren’. De bureaus HKV Lijn in water, Goudappel Coffeng en de Universiteit Twente hebben dit met de evacuatiecalculator berekend en de uitkomsten opgeleverd in het rapport: ‘Als het tóch dreigt mis te gaan: Invloed van wegcapaciteit op grootschalige evacuaties bij (dreigende) overstromingen’.

In het rapport worden voor de twee scenario’s vier verschillende

Arbeidsinspectie controleert stratenmakers De Arbeidsinspectie controleert

De meeste werknemers kunnen

1500 vierkante meter machinaal

gemeentes eisen juist handmatige

de komende maanden op 500

het bestratingwerk ruim voor hun

worden geplaveid. De Arbeidsin-

bestrating. Aan gemeentes die op

locaties of stratenmakers op

pensionering fysiek niet meer

spectie let er op of de gemeentes

deze manier dwingen tot onge-

een gezondere manier hun werk

aan. Behalve het vele sjouwwerk

geen blokkade opwerpen voor

zond werken, kan de inspecteur

doen. Bij eerdere inspecties

staan de stratenmakers ook vaak

machinaal bestraten, sommige

boetes uitdelen.

in 2006 bleken stratenmakers

bloot aan kwartsstof. Dat komt

bloot te staan aan risico’s als

vrij bij het doorzagen van trot-

kankerverwekkende stof en

toirbanden of tegels. Inademen

aanrijdgevaar door langskomend

van kwartsstof kan leiden tot

verkeer. Bij de helft van de

longkanker of andere longaandoe-

gecontroleerde bedrijven was

ningen.

toen sprake van ongezond of onveilig werk.

De inspecteurs stelden eerder vast dat er nog te weinig machi-

Het dagelijks tillen van stenen

naal wordt bestraat. Vooral bij

en de slechte werkhouding leidt

grote oppervlakten zijn machines

bij stratenmakers tot klachten

een goed en betaalbaar middel

aan rug, knieën en schouders.

om straten aan te leggen. Met

Een derde van hen heeft gezond-

de branche is afgesproken dat

heidsproblemen door het werk.

oppervlaktes die groter zijn dan

NIBHV Veiligheid 34 2008

33

Nieuws

Hoge schadepost door grote branden Verzekeraars keerden in het eerste kwartaal van 2008 circa tachtig

De totale schade door grote branden bedroeg in 2007 450 miljoen

miljoen euro uit vanwege schade door grote branden (schadepost van

euro, vijftig procent meer dan in 2006. Of die stijging zich in 2008 zal

meer dan één miljoen euro). Dat blijkt uit een inventarisatie van het

doorzetten, is nog onduidelijk. Het hoge schadebedrag in het eerste

Verbond van Verzekeraars. Hoewel het aantal branden hetzelfde was

kwartaal van 2008 kan voornamelijk worden toegeschreven aan de

als een jaar eerder, betekent dat een stijging van zestig procent in de

maand januari. Die maand verschilde qua aantallen niet zoveel van

schadelast ten opzichte van het eerste kwartaal van 2007.

andere jaren, maar een paar flink grote branden telden zwaar door in de schadecijfers. Zo leverde de brand in een papierverwerkingsbedrijf in Nijmegen op 26 januari alleen al een schade op van 25 miljoen euro. Een brand in een bedrijfsverzamelgebouw in Haarlem op 1 januari zorgde voor een schadepost van tien miljoen euro.

Grote branden in Delft en Enschede doen vermoeden dat schade door brand ook in het tweede kwartaal van 2008 weer fors oploopt. Eerste schattingen van de schade door de brand bij de TU Delft komen uit op tientallen miljoenen euro. Daarmee zou alleen al door dit incident de brandschade in het tweede kwartaal hoger uit kunnen komen dan in de eerste maanden van 2008.

Reanimatierichtlijnen onveranderd

Gemeente Beek hartveilig

De Amerikaanse Hart Stichting heeft op 31 maart 2008 een verklaring

het woord te voegen is gestart met het trainen van de wethouders en

De gemeenteraad van Beek heeft ingestemd met het planmatig en gefaseerd hartveilig maken van de gemeente Beek. Om de daad bij

afgelegd waarin omstanders die een plotselinge flauwte van een vol-

raadsleden in het kunnen toepassen van hartmassage en mond-op-

wassene meemaken, wordt aangeraden uitsluitend borstcompressies toe

mond beademing en het kunnen bedienen van een defibrillator (AED).

te passen, zonder beademing.

Tevens wordt er een wervingscampagne gestart. Inwoners die al kunnen reanimeren worden enthousiast gemaakt om zich ook op te geven als

34

De Europese Reanimatie Raad (ERC) concludeert na het bestuderen van

hulpverlener voor de eigen straat. Het is aannemelijk dat één op de

wetenschappelijke studies die zijn verschenen na de ERC-reanimatie-

zestien inwoners van Beek beschikt over een geldig reanimatiediploma,

richtlijnen 2005, dat er momenteel te weinig bewijsmateriaal beschik-

is opgeleid tot bedrijfshulpverlener of in het bezit is van een EHBO-

baar is om de richtlijnen 2005 aan te passen. De ERC houdt dan ook

diploma. Het is ook bekend dat tachtig procent van de hartstilstanden

vast aan het advies om bij een reanimatie dertig borstcompressies te

in de eigen woonomgeving plaatsvindt. De AEDLocator (een burgerop-

geven met voldoende kracht en diepte en met een tempo van honderd

roepsysteem, gekoppeld aan de meldkamer ambulancezorg) kan ervoor

compressies per minuut, afgewisseld met twee mond-op-mond beade-

zorgen dat deze vrijwillige hulpverleners een sms-bericht ontvangen en

mingen. Het geven van de beademingen moet het geven van de borst-

binnen een drietal minuten kunnen starten met het bieden van hulp

compressies zo min mogelijk onderbreken. Als iemand niet in staat is

aan een slachtoffer met een hartstilstand. Met dit netwerk van burgers

beademingen te geven of daartoe niet bereid is, is een reanimatie met

en defibrillatoren, hoopt de gemeente Beek jaarlijks vijf burgers te

alleen borstcompressies beter dan helemaal geen reanimatie.

kunnen redden.

Nieuws

Landelijke regels voor brandveiligheid De ministerraad heeft op voor-

alle overige gevallen gelden in

nodig voor de meest risicovolle

stel van minister Vogelaar voor

het vervolg algemene regels en

vormen van gebruik, bijvoorbeeld

de brandveiligheid, zo blijkt ook

Wonen, Wijken en Integratie be-

vervalt de vergunningplicht. In

kinderdagverblijven met meer dan

in andere landen. De jaarlijkse

sloten dat voor iedere gemeente

plaats van de gebruiksvergun-

tien kinderen, basisscholen en

controle van vaste brandhaspels

de brandveiligheidseisen voor

ning komt een meldingsplicht.

hotels en tehuizen met meer dan

blijft. Nieuw zijn ook uniforme

gebouwen gelijk moeten zijn.

Een melding moet minstens vier

tien bedden.

Daarmee komt een eind aan

weken voor het in gebruik nemen

paraten gaat niet ten koste van

regels bij kamerverhuur en regels voor de opslag van niet-milieuge-

onnodige verschillen tussen

van het gebouw worden gedaan.

Het Gebruiksbesluit hanteert

vaarlijke brandbare stoffen, zoals

plaatselijke bouwverordeningen.

Na de melding kunnen gemeente

grotendeels dezelfde brand-

hout.

Deze regels zijn opgenomen in

of brandweer controleren of

veiligheidsregels als de Model-

het Gebruiksbesluit, dat ingaat

aan de brandveiligheidseisen is

bouwverordening van de VNG.

Invoering van het Gebruiksbesluit

op 1 oktober 2008.

voldaan. Dat scheelt aanzienlijk

In afwijking daarvan wordt de

scheelt het bedrijfsleven jaarlijks

in tijd voor bedrijven, terwijl

controlefrequentie van (aanvul-

naar schatting 26 miljoen euro

De huidige praktijk met afzonder-

de brandveiligheid niet min-

lende) mobiele brandblusappara-

aan administratieve lasten. Ook

lijke gebruiksvergunningen blijft

der wordt, omdat altijd aan de

ten verlengd naar eens per twee

zijn bedrijven 6,4 miljoen euro

nog slechts in twintig procent

regels moet worden voldaan. Een

jaar. Verlenging van de controle-

minder aan leges kwijt.

van alle gevallen bestaan. In

gebruiksvergunning is alleen nog

frequentie van mobiele blusap-

Veiliger vervoer containers tussen Rotterdam en Antwerpen Staatssecretaris Huizinga van Verkeer en Waterstaat ondertekende

fen aan boord van containerschepen moet er betrouwbare informatie

in juni een akkoord met politie en bedrijfsleven over de veiligheid

beschikbaar komen. Daarmee neemt het risico van een ongeval bij het

van het vervoer van gevaarlijke stoffen per binnenvaartcontai-

vervoer van gevaarlijke stoffen per binnenschip af. Partijen zullen de

nerschip tussen Antwerpen en Rotterdam. De Intentieverklaring

afspraken uit de intentieverklaring medio 2009 gezamenlijk evalueren.

Kreekrak moet het vervoer op de Schelde - Rijn verbinding veiliger maken.

De marktpartijen in de logistieke keten leveren voortaan zoveel mogelijk ladinginformatie digitaal aan de vervoerder. Die geeft het op zijn beurt door aan de vaarwegbeheerder. Ook leveren de vervoerders deze informatie aan een overheidsdatabase die de toezichthouders gebruiken voor handhaving. De handhavers gaan dan over op een andere wijze van toezicht, meer op de wal en minder op het schip. Dat levert tijdwinst op voor de schipper. Daarnaast wordt een aantal maatregelen getroffen op het gebied van opleiding en voorlichting over de betreffende regelgeving.

Door deze maatregelen weten hulpverleners en rampbestrijders beter wat zij in geval van een calamiteit kunnen aantreffen. Bij tankschepen is dat al geregeld, maar ook bij kleinere hoeveelheden gevaarlijke stofNIBHV Veiligheid 34 2008

35

Nieuws

DJI maakt werk- en leefomgeving veiliger Het jaar 2007 stond voor de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) in het

3. In samenwerking met de Rijksgebouwendienst is hard gewerkt aan

teken van veiligheid en verandering, aldus het DJI-Jaarbericht 2007.

de bouwkundige verbeteringen van de inrichtingen. Zo zijn 15.000

De aandacht voor veiligheid was gericht op de verbetering van de

rook- en brandmelders geplaatst in alle cellen en verblijfsruimten.

brandveiligheid en het bieden van een veilige werk- en leefomgeving

De planning voor de bouwkundige aanpassingen loopt door tot 2011.

voor het personeel en de ingeslotenen. De veranderingen komen voort

Tot die tijd treft DJI waar nodig compenserende maatregelen, als de

uit de nieuwe eisen die politiek en samenleving aan DJI stellen. Het

inzet van meer personeel, om de veiligheid te waarborgen.

programma Veiligheid DJI is de uitwerking van de kabinetsreactie op het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar de brand in het cellencomplex op Schiphol Oost in oktober 2005.

In 2007 zijn de volgende maatregelen uitgevoerd: 1. Alle inrichtingen beschikken over een nieuw calamiteitenplan, waarin is vastgelegd hoe te handelen bij een incident. De plannen bevatten instructies voor bijvoorbeeld een evacuatie en opvang en nazorg van personeel en ingeslotenen. Ook heeft elke inrichting een crisisteam geformeerd.

2. Om de bedrijfshulpverlening te verbeteren is per inrichting een BHVcoördinator en een preventiemedewerker aangesteld. Alle 13.000 uitvoerende medewerkers hebben inmiddels een BHV-training gehad.

Voor elke inrichting wordt een kalender opgesteld, voor het houden van brand- en calamiteitenoefeningen.

Werknemers bouwsector tillen vaak te zwaar Werknemers in de bouwsector til-

bouwvakkers die in de WIA te-

hulpmiddelen voor sjouwen en

minder machines of materialen

len tijdens hun werk vaak zwaar

rechtkomen, hebben last van hun

sjorren niet werden gebruikt, was

in de weg moeten staan. Tot slot

materiaal zonder hulpmiddelen

gewrichten of hun rug.

te gebruiken. Bij controles van

36

dat in ruim tachtig procent van de

zorgt een goede planning van

gevallen omdat ze technisch niet

de werkzaamheden ervoor dat

de Arbeidsinspectie bleek bijna

Bij de inspecties bleek dat

in orde of slecht bereikbaar waren.

hulpmiddelen makkelijker ingezet

de helft van de bouwvakkers te

bouwvakkers nog regelmatig

Uit de controles werd duidelijk

kunnen worden.

zwaar te tillen. In 2007 heeft de

glasplaten of stenen trottoirban-

dat het gedrag van werknemers

De Arbeidsinspectie blijft contro-

Arbeidsinspectie op 475 bouw-

den met de hand tillen, terwijl ze

rondom tillen voor een groot deel

leren op de manier van tillen in

plaatsen bekeken hoeveel kilo

daar eigenlijk hulpmiddelen bij

wordt bepaald door het denken

de bouw. Dit zal gebeuren tijdens

betonstaalvlechters, glaszetters

moeten gebruiken, zoals kranen of

en doen daarover van direct

de inspecties op bouwplaatsen die

en gevelmonteurs tijdens hun

apparaten die ver kunnen reiken.

leidinggevenden. In de praktijk

het hele jaar door plaatsvinden.

werk tillen. In 44 procent van

Vaak bleken ze eenvoudigweg niet

vinden zij het tillen van te zware

Bovendien zal komend najaar

de gevallen werd te zwaar getild

te weten dat die bestaan. Ook

gewichten vaak minder belangrijk

een gerichte inspectiecampagne

Als dat structureel gebeurt, leidt

fysieke beperkingen stonden het

dan bijvoorbeeld het gevaar dat

plaatsvinden, deze vindt gelijktij-

dat tot overbelasting, met als

gebruik soms letterlijk in de weg,

bouwvakkers van een steiger val-

dig ook in andere Europese landen

gevolg klachten aan rug, knieën

bijvoorbeeld vanwege ruimtege-

len. De kennis over het inzetten

plaats. De Arbeidsinspectie gaat

en armen. Het kan werknemers

brek op de werkplek of versper-

van hulpmiddelen moet daarom

daarnaast met de bouwsector be-

zelfs blijvend arbeidsongeschikt

ringen door machines of ander

beter worden verspreid. Verder

spreken hoe die het tilgedrag van

maken. Ruim eenderde van de

bouwmateriaal. Als de aanwezige

zouden er op een bouwplaats

de werknemers gaat verbeteren.

Nieuws

Bezorgdheid over brandveiligheid passagiersschepen op binnenwateren De Onderzoeksraad voor Veiligheid is bezorgd over de brandveilig-

van een schip, die afhankelijk zijn van de leeftijd van het schip, maar

heid op passagiersschepen die varen op de binnenwateren. Naar aan-

betreffen ook de organisatie van de veiligheid aan boord. Deze laatste

leiding van de brand op een passagiersschip enige jaren geleden, is

eisen staan geheel los van de leeftijd van het schip. Wanneer aan deze

een themaonderzoek naar de brandveiligheid op dergelijke schepen

eisen wordt voldaan, wordt door de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW)

uitgevoerd. Deze schepen varen als ‘varende hotels’ op de binnen-

een Certificaat van Onderzoek (CVO) afgegeven. De IVW verricht keuringen

wateren, met passagiers die vaak beperkt mobiel zijn en zichzelf in

ter verkrijging van het CVO bij ingebruikname of bij de verlenging van het

noodsituaties, bijvoorbeeld bij brand, moeilijk kunnen redden.

certificaat. Een uniforme standaard voor de inspecties ontbreekt, waardoor

Uit het themaonderzoek is gebleken dat vooral oudere schepen niet

zorgwekkend omdat de inspecties zich in veel gevallen eenzijdig lijken te

hoeven te voldoen aan de nu geldende eisen op het gebied van brandvei-

richten op de geldende technische vereisten, en de veiligheidsorganisatie

ligheid. Op grond van een Europese regeling bestaat er voor deze schepen

vaak onderbelicht blijft. Het onderzoek van de Raad heeft aangetoond dat

een lange overgangsperiode tot 2045. In dat jaar moeten alle schepen aan

het toezicht door de IVW op de naleving van de brandveiligheidseisen aan

de nieuwe eisen voor brandveiligheid voldoen. Daarnaast zijn er echter ei-

boord van passagiersschepen in algemene zin als te beperkt getypeerd kan

de kans bestaat dat belangrijke zaken aan inspectie ontsnappen. Dit is

sen gesteld aan alle schepen, nieuw of oud, ten aanzien van de organisa-

worden. Naar de mening van de Raad zou het voor de hand liggen dat de

tie. Voor de oudere schepen is de noodzaak om deze maatregelen goed in

IVW beter gebruik maakt van de aanwezige kennis van de brandweer.

te vullen des te groter. Zo moeten er organisatorische maatregelen worden

De Raad beveelt aan dat de brancheorganisaties in de binnenvaart ervoor

getroffen voor brandbestrijding en om passagiers in geval van brand te

zorgen dat de brandveiligheid op passagiersschepen zodanig wordt verbe-

redden. Evacuatie van - veelal beperkt mobiele - passagiers is dikwijls

terd, dat de bemanning zelf incidenten kan beheersen. De invoering van

moeilijk, ook al omdat het lang niet altijd mogelijk is het schip bij brand

een gecertificeerd keurmerk zou ertoe kunnen bijdragen dat consumenten

tijdig aan een geschikte kade af te meren. Uit het onderzoek is gebleken

zelf kunnen vaststellen of een passagiersschip voldoende (brand-)veilig is.

dat de eigenaar, de schipper en de bemanning zich onvoldoende bewust

Daarnaast wordt de minister van Verkeer en Waterstaat aanbevolen voor de

zijn van mogelijke beperkte zelfredzaamheid van passagiers.

inspecties in het kader van de verlening van het CVO uniforme criteria vast

Het mogen varen met een (passagiers)schip stelt eisen aan zowel schip

te stellen, die ook betrekking hebben op de brandveiligheid.

als organisatie. Deze eisen zijn niet alleen gericht op technische aspecten

Brand in keuken gevangenis, Brand in bedrijfshallen, BHV werkt goed BHV treedt op In een keuken in een van de gebouwen van de Penitentiaire Inrichting

De brandweer heeft begin juni met meerdere eenheden een brand bestreden

in Scheveningen brak op 21 mei brand uit. De oorzaak van de brand

bij een bedrijf in Harderwijk. De brand was ontstaan in een sorteerma-

was een oververhitte pan die in brand raakte, waarna de brand zich

chine waarmee rollen papier worden getransporteerd. De brand bleek in

uitbreidde naar andere delen van de keuken. Mede door het slagvaardig

een machine te woeden die in twee hallen stond opgesteld. Door de brand

optreden van de bedrijfshulpverlening bleven de gevolgen beperkt. Be-

ontstond de nodige rookontwikkeling en gezien de omvang werden meerdere

drijfshulpverleners van het complex hebben onmiddellijk iedereen in de

bluseenheden ingezet. Aangezien de rook in de hallen bleef hangen en het

directe omgeving van de brand in veiligheid gebracht. Ook sloten zij de

brandende papier uit de machine verwijderd moest worden, werd een specia-

ruimte af om verdere branduitbreiding zo veel mogelijk te voorkomen.

le shovel opgeroepen. Deze shovel heeft een beveiligde cabine, waardoor de

De brand bleef daardoor beperkt van omvang en kon door de brandweer

bestuurder geen hinder van de rook ondervindt. Nadat deze was gearriveerd,

snel worden geblust. Vier bedrijfshulpverleners hebben bij hun acties

had men de brand snel onder controle. Tijdens de brand bleek dat de be-

rook ingeademd. Zij werden uit voorzorg door de ambulancedienst ter

drijfshulpverlening van het bedrijf goed werkt. Politie en brandweer kregen

plaatse gecontroleerd op rookvergiftiging.

snel de benodigde informatie waardoor adequaat kon worden opgetreden.

NIBHV Veiligheid 34 2008

37

Onlangs presenteerde de Arbeidsinspectie het jaarrapport 2007. Ongeveer vijfhonderd inspecteurs voerden in 2007 36.621 inspecties en onderzoeken uit. Bij 55 procent van de inspecties werden overtredingen gesignaleerd op het terrein van de arbeidsomstandigheden. Dit percentage is al enige jaren ongeveer hetzelfde. Wel wordt geconstateerd dat de overtredingen bij hercontroles vaker zijn opgeheven. Bij hercontrole blijkt bij drie procent van de overtredingen onvoldoende actie te zijn ondernomen. Dit percentage was

JAARVERSLAG

enkele jaren geleden nog ongeveer twee maal zo hoog.

Arbeidsinspectie 2007 De wijze van inspecteren is vernieuwd. Bij

belasting is nieuw in deze top vijf, omdat

het ‘nieuwe inspecteren’ hebben inspecteurs

de Arbeidsinspectie daaraan meer aandacht

de ruimte om ervoor te kiezen geen for-

heeft besteed dan in voorgaande jaren en er

meel handhavingsinstrument in te zetten

zwaarder is gehandhaafd.

bij een lichte overtreding. Zij vertrouwen erop dat de werkgever de overtreding zelf

Arbeidsongevallen

wegneemt. Een hercontrole is dan niet

Het aantal meldingen van ernstige arbeids-

nodig. ‘Hard waar het moet, zacht waar het

ongevallen is in 2007 licht gestegen na een

kan’, is het motto.

daling in 2006. In totaal werden er 3543

De Arbeidsinspectie heeft een top vijf van

arbeidsongevallen gemeld, waarvan er 2296

aangetroffen tekortkomingen in 2007 vast-

onder de meldingsplicht vielen. De mel-

gesteld:

dingsplicht bestaat voor zogenaamde ‘ern-

1. arbeidsmiddelen;

stige arbeidsongevallen met verzuim’. Soms

2. inrichting arbeidsplaatsen;

kan de ernst van ongevallen pas achteraf

3. gevaarlijke stoffen;

worden vastgesteld, bijvoorbeeld bij psy-

4. fysieke belasting;

chisch letsel. (Als er twijfel bestaat is het

5. Risico-Inventarisatie en -Evaluatie / Plan van Aanpak.

De top drie is dezelfde als vorig jaar. Fysieke

38

verstandig toch te melden, red.)

Van de 2296 onderzochte ongevallen is in 1045 gevallen een ongevallenboeterapport

De arbeidsomstandigheden in Nederland behoren qua veiligheid tot de subtop van Europa.

voorschriften op branche- en sectorniveau. De Arbeidsinspectie heeft zogeheten Arbobranchebrochures ingezet om aan te geven waar de grootste risico’s liggen bin-

opgesteld, eventueel gecombineerd met stil-

ven waar zich risico’s voordoen op zware

nen een bepaalde branche. Tevens wordt

legging van het werk of andere maatregelen

ongevallen is stabiel. In 2007 waren er

beschreven aan welke wettelijke eisen

om herhaling van het ongeval te voorko-

dertig incidenten. Geen van allen had een

bedrijven moeten voldoen. De werkgever

men. Uit de rapportage blijkt dat jonge

dodelijke afloop. Een groot deel van de inci-

weet, wat hij moet regelen om de risico’s

werknemers en uitzendkrachten een aan-

denten is gerelateerd aan onderhoudswerk-

zoveel mogelijk weg te nemen en waarop de

merkelijk hoger risico lopen op een ongeval

zaamheden. In de inspecties zal hieraan

Arbeidsinspectie let bij de inspectie. Eind

dan oudere, ervaren, vaste krachten. In de

specifiek aandacht worden besteed.

2007 waren er negentien brochures uit;

bouw is de kans op een ongeval het hoogst.

meerdere zullen volgen. De branchebrochure

Dit is overigens al jaren het geval. De kans

Risicoanalyses

wordt vóór een inspectie naar alle bedrijven

op een ongeval in de bouw is vier tot vijf

De Arbeidsinspectie voert zogeheten risico-

in de sector of branche opgestuurd.

maal zo hoog als het gemiddelde over alle

analyses uit om te bepalen welke bedrijven

Sociale partners nemen na inspecties

sectoren. In de industrie is de kans op een

en branches de grootste risico’s hebben. De

vaker het initiatief om de problemen in

ongeval tweeënhalf tot drie maal zo hoog

top vijf van de arbeidsrisico’s ziet er, over

hun sector aan te pakken. In een aantal

als het gemiddelde. De sector vervoer toont

alle bedrijfstakken genomen, als volgt uit:

gevallen is begonnen met het maken van

een stijgende trend, wat betreft de kans op

1. gevaarlijke stoffen;

een Arbocatalogus. In 2007 zijn er bij de

een dodelijk ongeval. Die kans is bijna drie

2. fysieke (over)belasting;

Arbeidsinpectie zes aangeboden voor toet-

maal hoger dan de gemiddelde kans.

3. gevaarlijke machines en transport-

sing, waarvan er inmiddels drie zijn goed-

In een aantal gevallen was een ernstig ongeval de aanleiding voor de Arbeidsinspectie om brede actie te ondernemen. In 2007 gebeurde dit na een ernstig ongeval in een koelcel voor fruitopslag, met als gevolg twee

middelen; 4. omvallende en vallende voorwerpen / valgevaar; 5. psychische (over)belasting / werkdruk / agressie en geweld.

doden. Hierna is een verkennend onderzoek

gekeurd, Podiumkunsten, VVV en Metaal (lasrook).

Uit het jaarverslag van de Arbeidsinspectie blijkt ten slotte dat de arbeidsomstandigheden in Nederland qua veiligheid behoren tot de subtop van Europa. Veiligheid (machines)

gedaan bij vergelijkbare koelcellen. Een

Branchebrochures

en werken met gevaarlijke stoffen scoren

ongeval tijdens onderhoudswerkzaamhe-

De Arbeidsinspectie spoort in afzonderlijke

hoog in Nederland. Werkdruk, agressie en

den in een hotelzwembad heeft geleid tot

bedrijven overtredingen op en probeert

geweld op de werkplek scoren wat minder in

het plannen van een inspectie in 2008 bij

deze aan te pakken. Daarnaast richt zij zich

vergelijking met de andere Europese landen.

honderd hotels met een zwembad. Door

op een betere naleving van de wettelijke

(AdJ)

het opvallend hoog aantal ongelukken met kinderen op een boerenerf, is een analyse gemaakt van de ongevallen waarvan de resultaten dit jaar bekend zijn. Naar aanleiding van een dodelijk ongeval met een vrijwillige brandweerduiker wordt een inspectie gedaan naar duikarbeid.

Gevaarlijke stoffen De directie Major Hazard Control (MHC) van de Arbeidsinspectie houdt toezicht op bedrijven die met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen werken en waar een calamiteit grote schadelijke gevolgen kan hebben voor werknemers en gebouwen in de omgeving. Bij het toezicht wordt samengewerkt met onder meer VROM-Inspectie, provincies, gemeenten, waterschappen en brandweer. Het aantal incidenten in bedrijNIBHV Veiligheid 34 2008

Meeste overdekte zwembaden zijn veilig Uit onderzoek van de VROM-Inspectie bij overdekte, openbare zwembaden en hotelzwembaden blijkt dat de meeste overdekte zwembaden in Nederland veilig zijn. Toch werden ernstige overtredingen vastgesteld bij éénderde van de baden. Ernstige overtredingen zijn bijvoorbeeld dat onbevoegden een opslagvoorziening kunnen openen en dat vluchtwegen geblokkeerd zijn. De Inspectie deed het onderzoek, omdat bij zwembaden regelmatig incidenten voorkomen, voornamelijk door het ontsnappen van chloorgas. In 2006 en 2007 was sprake van acht van dergelijke incidenten met gewonden. De meeste incidenten gebeuren bij zwembaden waar het water met chemicaliën wordt behandeld. Gebruikers van zwembaden, maar ook het personeel, lopen dan risico om blootgesteld te worden aan chloordampen.

De Inspectie constateert ook dat het behalen van het keurmerk Veilig & Schoon zwembaden stimuleert om aan alle wet- en regelgeving te voldoen. De geldende VROM-regels zijn inmiddels in dat keurmerk opgenomen. Zwembaden moeten in het bezit zijn van een gebruiksvergunning. De gebruiksvergunning heeft betrekking op brandveiligheid. Deze vergunning stelt bijvoorbeeld een maximum aan het aantal personen dat in het gebouw mag zijn.

39

40

‘Eigen’ opleider bespaart ziekenhuis kosten en werkt extra motiverend

Opleidingscentrum in Zierikzee is speciaal toegerust op verpleging en verzorging Begin februari 2008 opende aan de Koning Gustaafweg 2 in Zierikzee het Opleidingscentrum Oosterscheldeziekenhuizen/Ziekenhuis Walcheren zijn deuren. In het opleidingscentrum kunnen bedrijfshulpverleners van ziekenhuizen en andere (zorg)organisaties tijdens hun opleiding allerlei noodscenario’s oefenen.

Omdat gebruik wordt gemaakt van een leegstaande ziekenhuisvleugel, wordt er met recht levensecht opgeleid en geoefend.

Pieter Tramper (l) en Jos Verburg (r)

De omgeving waarin de bedrijfshulpverle-

voorbeeld een volledige kantoorruimte in te

ners van de samenwerkende ziekenhuizen

richten. VEILIGHEID ging naar Zierikzee en

in Zeeland worden opgeleid kan bijna niet

sprak met Pieter Tramper en Jos Verburg.

realistischer: een ruime, leegstaande vleugel

Pieter Tramper is hoofd BHV van het

in het Rode Kruis Ziekenhuis in Zierikzee.

Oosterscheldeziekenhuis in Zierikzee en

Naast het volgen van de theoretische oplei-

het ziekenhuis Walcheren in Vlissingen.

ding kunnen BHV’ers zich daar de prakti-

In Goes zit nog een locatie van de

sche basisvaardigheden, zoals ontruimen

Oosterscheldeziekenhuizen. Van oorsprong

en een beginnende brand blussen, eigen

is Pieter medisch analist; hij werkt 26 jaar

maken. Het opleidingscentrum is vooral zeer

in de Zeeuwse ziekenhuizen.

geschikt als opleidingscentrum voor ver-

Jos Verburg kwam ruim dertig jaar gele-

pleegkundigen en verzorgenden, maar ook

den als IC-verpleegkundige werken in het

ander personeel kan er terecht. In de locatie

ziekenhuis Walcheren. Daarnaast gaf hij

is voldoende ruimte en uitrusting om bij-

reanimatiecursussen. Jos hoort bij de eerste

NIBHV Veiligheid 34 2008

41

Waarom deze locatie in Zierikzee?

Brandinstructie voor alle medewerkers ziekenhuis

was. Oorspronkelijk was deze locatie een

Harderwijk, 19-11-2007. Onderdeel van

ziekenhuis. Na de fusie met ‘Goes’ wordt dit

de opleiding van het personeel in het

gebouw alleen nog gebruikt als polikliniek

ziekenhuis St. Jansdal in Harderwijk

en voor dagbehandeling. Dus kon die wens

is onder meer het houden van brand-

van Jos na enig denk- en rekenwerk van het

Pieter Tramper: “Omdat hier ruimte vrij

instructies. Dit gebeurt één keer in de

management in vervulling gaan en hebben

twee jaar en is verplicht voor alle me-

wij sinds een half jaar ons eigen opleidings-

dewerkers. Instructeurs leggen uit, hoe

centrum.”

iemand moet handelen in geval van een brand. De instructie begint met theo-

Wie maakt er gebruik van?

retische uitleg over risico’s en gevaren,

Jos Verburg: “Er zijn 135 bedrijfshulpver-

alarmeringsprocedure, communicatie en

leners in ons ziekenhuis in Vlissingen. In

verschillende blusmethoden. Vervolgens

Goes zijn er ruim honderd. Die moeten

worden er echte branden bestreden. Op

allemaal instructie en oefening krijgen,

het parkeerterrein van het ziekenhuis is

plus natuurlijk de herhalingscursussen.

een speciale bluscontainer geplaatst. De

Commerciële uitbesteding kost heel veel.

medewerkers oefenen daar het blussen

Via dit opleidingscentrum sparen we veel

met water, schuim en een branddeken.

uit. Daarbovenop komt, dat we onze mensen

Het ziekenhuis beschikt over adequaat

nu zeer gericht, op maat, kunnen trainen.

opgeleide bedrijfshulpverleners. Die wor-

We hebben bijvoorbeeld twaalf tot veertien

den meerdere malen per jaar getraind.

vertrekken binnen één rookcompartiment, waarin vrij en ongehinderd kan worden geoefend door onze BHV’ers.” ’Brand’ in toilet

Zijn andere organisaties ook bij jullie welkom?

Jos Verburg: “Ja. Wij verzorgen ook BHV-

Het NIBHV werkt aan een pilot ‘bedrijfshulpverlening in de operatiekamer’.

cursussen voor anderen. Het gaat dan bijna altijd om zorginstellingen. BHV-opleidingen in verpleging en verzorging zijn ons sterkste punt. Wij zijn geen commerciële instel-

generatie BHV-instructeurs, opgeleid door

ling en richten ons vooral op non-profit

het NIBHV. Als BHV-opleider is hij ook deel-

organisaties. Zo verzorgen wij voor de poli-

nemer aan het NIBHV-Keurmerk.

tie van Zeeland een cursus hulpverlening.”

Pieter Tramper: “Jos is hier fulltime oplei-

42

Is de opening van het opleidingscentrum een logisch gevolg van het feit dat de Oosterscheldeziekenhuizen en ziekenhuis Walcheren hun ‘eigen’ opleider hebben?

der. Hij is bij iedereen bekend, wat extra

Jos Verburg: “Dat zou best kunnen. Vanaf

het management de vrijheid om in goed

het ontstaan van de bedrijfshulpverlening

overleg opleidingen te verzorgen.”

heb ik onze BHV’ers zelf opgeleid. Omdat

Jos Verburg: “We houden daar inmiddels

ik volledig gecertificeerd BHV-opleider ben

zelfs wat aan over. Het is nu zaak om

én in vaste dienst ben van het ziekenhuis,

meer cursussen te gaan geven aan externe

motiverend werkt. Jos is in vaste dienst van het ziekenhuis, maar als opleider moet hij volledig kostendekkend werken en daarbij zijn eigen salaris ‘verdienen’. Hij heeft van

hoeven wij hier geen gebruik te maken van

opdrachtgevers. Deze oefenomgeving geeft

externe opleiders. Wij verzorgen alle BHV-

daarbij nieuwe mogelijkheden, omdat we

opleidingen zelf. Al gauw was een eigen

genoeg ruimte hebben om ieder gewenst

BHV-opleidingscentrum mijn grootste wens.

decor met bijbehorende scène te leveren.

En nu is het zo ver.”

Van een fysiotherapieafdeling tot een

appartement in een verzorgingshuis of

veiligheid gerichte cursussen. Niet alleen

noem maar op. We hebben zelfs onze eigen

aan BHV’ers, maar ook aan ander personeel,

besteed aan de BHV-organisatie, waaronder

Lotusman. En sinds kort krijg ik onder-

bijvoorbeeld verpleegkundigen. De homo-

het bestrijden van brand. Het verhoogt de

steuning van twee nieuwe, gecertificeerde

gene samenstelling van de groepen verhoogt

oplettendheid en het maakt mensen bewus-

collega-opleiders.”

het leer- en oefenproces. Veel specifieke

ter van de op het werk aanwezige risico’s.”

tie. Daarbij wordt ook uitgebreid aandacht

(gezondheidszorg)kennis is al aanwezig.”

Is hier een operatiekamer (OK) waarin geoefend kan worden?

Jos Verburg: “Nog niet, maar wij kunnen er vrij vlot één inrichten. De hele inventaris is immers al aanwezig.”

Pieter Tramper: “We willen inderdaad zo breed mogelijk gaan opleiden. De inrichting van een OK als oefenruimte staat op de rol om op korte termijn verwezenlijkt te worden.”

Jullie cursussen lijken goed aan te sluiten op het nieuwe Arbo-beleid dat aangeeft, dat de veiligheidsbewustwording van het personeel moet worden verhoogd. En dat alle medewerkers goed op de hoogte moeten zijn van de bedrijfshulpverlening. Gebleken is, dat dit niet in alle Nederlandse ziekenhuizen in orde is. Hoe is dat bij jullie?

Pieter Tramper: “Goed geregeld. Al onze

Het NIBHV werkt aan een pilot ‘bedrijfshulpverlening in de OK’. Dat kan prima ondersteuning geven.

Hoe ziet jullie BHV-organisatie eruit in geval van een calamiteit?

Pieter Tramper: “Wij hebben dertig BHV’ers die zijn opgeleid als ploegleider. De organisatie omvat een complete verpleegafdeling met 24-uurs bezetting, waarmee aanwezigheid gegarandeerd is. Bij twee van de ploegleiders komt de eerste melding van een calamiteit binnen. Via de brandmeldcentrale en hun pieper zien zij, waar er iets loos is. Vervolgens gaan de twee op

(nieuwe) medewerkers, van schoonmaker tot

verkenning en houden daarbij voortdurend

directielid, krijgen een algemene introduc-

contact met de receptie. De receptionist(e)

Pieter Tramper: “Zeker, er is nog weinig materiaal op dat gebied. Wij hebben eind vorig jaar overigens in Goes al eens daad-

Brandveiligheid ziekenhuizen en zorginstellingen

werkelijk in onze operatiekamer geoefend in

Eind december 2007 antwoordde de minister van Volksgezondheid,

reanimeren, blussen en evacueren.”

Welzijn en Sport op Tweede Kamervragen over Brandveiligheid

Jos Verburg: “Naar mijn mening moesten

in ziekenhuizen en zorginstellingen. Volgens de minister zijn er

we toen toch iets te veel improviseren.

zorginstellingen die serieus werk maken van het aspect brand-

Vandaar dat we hier in Zierikzee een vaste

veiligheid en die voldoen aan de huidige brandveiligheidseisen.

OK-opstelling willen, waar altijd geoefend

Maar er zijn ook zorginstellingen waarbij dat niet het geval is. Het

kan worden. Ondersteunende leerstof is dan

gaat dan om zorginstellingen die het brandveiligheidniveau nog

welkom.”

niet hebben afgestemd op de in het Bouwbesluit 2003 gestelde eisen, waar twijfels bestaan over de snelle beschikbaarheid van

Hoe bevalt het werken in het eigen centrum tot nu toe?

de bedrijfshulpverlening en de kwaliteit daarvan. Ook blijkt dat

Pieter Tramper: “De mensen zijn erg

verplichte Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) nog niet op

enthousiast. Ze vinden de werkomgeving

orde hebben.

een behoorlijk aantal instellingen de op grond van de Arbo-wet

zeer herkenbaar en de gesimuleerde calamiteiten goed praktijkgericht. Het voorziet in een behoefte. Voorheen gingen we in Vlissingen oefenen en bepaalde de opleider, de brandweer, wat er gebeurde. Dat ging

Gezamenlijk optreden inspecties vermindert toezichtlast ziekenhuizen

ook wel goed, maar de oefeningen zijn nu

De vijf rijksinspecties, de Inspectie voor de Gezondheidszorg,

realistischer.”

de Arbeidsinspectie, de Voedsel en Waren Autoriteit, de Vrom-

Jos Verburg: “Afgezien van het onderdeel

inspectie en de Inspectie Verkeer en Waterstaat, gaan steeds meer

brandblussen oefenen de cursisten in hun

samenwerken om de toezichtlast voor ziekenhuizen te beperken.

gewone bedrijfskleding. Ook dat vergroot de

De inspecties gaan door met het ontwikkelen van een gezamen-

herkenbaarheid. De voordelen van het eigen

lijke risicoanalyse voor de ziekenhuissector. Op termijn kan dit

centrum zijn dat het kosten bespaart en

leiden tot een gezamenlijke selectie van ziekenhuizen waarop de

dat er realistisch geoefend kan worden. En

inspecties actief toezicht houden. Het programma Vernieuwing

daarbij zijn we baas in eigen huis, waardoor

Toezicht moet leiden tot doelgerichter, efficiënter toezicht en

de planning van cursussen soepel verloopt.

minder toezichtlast voor instellingen en bedrijven.

We geven trouwens nog andere op bedrijfsNIBHV Veiligheid 34 2008

43

Rook in Twenteborg Ziekenhuis “Andere ziekenhuizen en verpleeg- en verzorgingshuizen zijn van harte welkom om met hun BHV’ers te komen oefenen.”

Almelo, 11 maart 2008. In het Twenteborg Ziekenhuis in Almelo zijn ongeveer vijftig patiënten tijdelijk geëvacueerd, nadat forse rook terecht kwam in drie afdelingen van het ziekenhuis. Er is geen sprake geweest van brand. De rook kon

roept desgevraagd BHV’ers ter versterking

Het is kort gezegd net een verpleegafdeling

op de afdelingen komen, vanwege een

op via hun piepers. Een code geeft aan dat

van een ziekenhuis. En dat is natuurlijk

defect in het luchtbehandelingsysteem

zij zich moeten verzamelen bij de receptie.

logisch, want enige tijd voor de ingebruik-

van het ziekenhuis.

Daar geeft één van de ploegleiders die het

name als opleidingcentrum was het dat ook!

incident beoordeeld heeft nadere instructie

Er zijn kamers met bedden, waarin pop-

en krijgen de BHV’ers hun hesje en porto-

pen als patiënten liggen. De reanimatie

foon. In geval van een incident zal ik als

van slachtoffers kan daarop geoefend wor-

hoofd-BHV altijd gewaarschuwd worden,

den. De overige Eerste hulpverlening door

Ziekenhuis gedeeltelijk ontruimd

net als een lid van het managementteam.

BHV’ers kan in voldoende mate praktisch

Een kortsluiting in een elektriciteitskast

Als het om een grote calamiteit gaat, kom

getraind worden, net als het alarmeren en

op de zesde verdieping van het ziekenhuis

ik daadwerkelijk in actie. Ik zal dan een

ontruimen. Er is zelfs een intensive care

Rijnstate te Arnhem heeft donderdag

calamiteitenteam vormen, dat de gevolgen

afdeling. En er kan binnen worden geoefend

1 mei 2008 een gedeeltelijke ontruiming

van het incident moet aanpakken. Alle cala-

in het bestrijden van een beginnende brand

tot gevolg gehad. Op de zesde verdieping

miteitenplannen zijn in goed overleg met de

en het omgaan met rookontwikkeling. Jos

was zoveel rookvorming, dat de brandweer

lokale brandweercorpsen ontwikkeld.”

Verburg demonstreert een toiletgroep die ‘in brand’ staat. En in de gang komt plotse-

werd gealarmeerd en de noordvleugel

Er zijn geregeld contacten met de brandweer?

ling rook uit een kopieermachine. Door de

waren daar twaalf patiënten en een aantal verpleegkundigen aanwezig. Bij aankomst

Pieter Tramper: “Met de afdeling preventie

de ‘brand’ meteen. Verderop is een afgeslo-

moest de brandweer bluswerkzaamheden

is veel overleg, in het bijzonder over de

moest worden ontruimd. Op dat moment

uitvoeren. Het ontruimen van de noord-

gebruiksvergunningen. En onze BHV’ers

vleugel is dan al in volle gang.

oefenen gemiddeld twee keer per jaar samen met de brandweer.”

Slotopmerking?

Pieter Tramper: “Ik benadruk nog eens onze

Vastgebonden patiënten overleden

bewuste keus om veel medewerkers op te leiden als ploegleider BHV. Wij laten soms

Heerlen, 15 mei 2008. Twee patiënten

nog wel eens vijf, willekeurig uitgezochte,

van het Atrium Medisch Centrum in

mensen tegelijk oefenen bij een calamiteit.

Heerlen zijn vorige week overleden, na-

Iedereen doet dan zijn uiterste best, maar

dat zij aan bed waren vastgemaakt met

er zit geen enkele lijn in en die natuurlijke

een zogeheten Zweedse band. Die wordt

leider staat bijna nooit op. Via een ploeg-

onder meer gebruikt om te voorkomen

leider BHV is die altijd aanwezig en wordt

dat onrustige patiënten zich verwonden.

een calamiteit wél gestructureerd en snel

Het Openbaar Ministerie in Maastricht

aangepakt.

en de Inspectie voor de Gezondheidszorg

Jos Verburg: “Ik nodig andere ziekenhuizen

(IGZ) hebben de zaak in onderzoek. Vol-

en verpleeg- en verzorgingshuizen van harte

gens de IGZ hadden een 88-jarige man

uit om met hun BHV’ers in ons opleiding-

uit Hoensbroek en een 80-jarige vrouw

centrum te komen oefenen.”

uit Hulsberg een operatie ondergaan. De familie van de slachtoffers had (de wet-

Rondgang

telijk verplichte) toestemming gegeven

Tijdens de rondgang door het opleidingcen-

om de patiënten vast te binden.

trum wordt duidelijk, hoe ruim van opzet de vleugel is waarin alle ruimtes zich bevinden.

44

stekker uit het apparaat te trekken, stopt

lag vastgebonden op de operatietafel. Het personeel slaagde er niet in haar tijdig te bevrijden.

Pieter Tramper merkt op dat de invloed van die calamiteit, maar ook die van de Schipholbrand, zeker merkbaar is. Hij zegt: “De deurprocedure is nu toch bekender bij bedrijfshulpverleners. Bij Schiphol ging het fout en bleef de deur van de ruimte waarin de brand was open. Met desastreuze gevolgen. In het Twenteborg Ziekenhuis had een BHV’er gelukkig wel de tegenwoordigheid van geest om de deur van de OK te sluiten.

Het is natuurlijk erg moeilijk om een deur van een ruimte, waarin zich nog iemand bevindt, achter je dicht te trekken. Zeker als je vermoedt, dat die persoon ten dode is opgeschreven.” Jos Verburg vult aan: “En toch moeten cursisten dat leren. Als ze iemand die om hulp roept niet kunnen redden, moeten ze durven zeggen, dat de brandweer eraan komt en vervolgens de deur dichthouden of dichttrekken. Het is inderdaad hard om iemand zo maar achter te laten. Maar gebleken is dat het soms onvermijdelijk is. En vergeet niet dat daarJos toont een ver-

door mogelijk de levens van vele anderen

pleegstersuniform

worden gespaard.” In wezen komt het er in

vol met brandgaten,

een dergelijke situatie dus op neer, dat er

ter illustratie van het

hulp wordt geboden door niet te helpen.

gevaar van brand.

Tot besluit van de rondleiding laten Pieter Tramper en Jos Verburg buiten nog twee garageboxen zien, waar BHV-cursisten praktisch kunnen oefenen in het blussen

Het is natuurlijk erg moeilijk om een deur van een ruimte, waarin zich nog iemand bevindt, achter je dicht te trekken.

van een beginnende brand. Daarbij toont Jos altijd een verpleegstersuniform vol met brandgaten, ter illustratie van het gevaar van brand. Cursisten krijgen vervolgens aan het eind van hun opleiding een brand-

ten ruimte waarachter een klaaglijke stem

deken cadeau als herinnering aan hun

Stikstof in plaats van zuurstof

roept: “help… help me toch”. Deze kamer

BHV-opleiding in het Opleidingscentrum

Tilburg, 24 april 2008. In het Tilburgse

wordt onder meer gebruikt om BHV’ers de

Oosterscheldeziekenhuizen/Ziekenhuis

St. Elisabeth ziekenhuis heeft een Franse

zogeheten deurprocedure te laten oefenen.

Walcheren! (JK)

chauffeur van een gasleverancier op het

Daarbij komen even de bevindingen van de

terrein van het ziekenhuis tanks door el-

Inspectie voor de Gezondheidszorg over de

kaar gehaald. Hij vulde een zuurstoftank

brand in een anesthesiezuil in operatie-

met puur stikstof. Omdat de verwisseling

kamer 8 in het Twenteborg Ziekenhuis ter

net op tijd is opgemerkt, is voorkomen

sprake. Bij die fatale brand op 28 septem-

dat zuiver stikstof aan patiënten is

ber 2006 is een 69-jarige patiënte, die op

toegediend via zuurstofaansluitingen in

dat moment in de kamer werd geopereerd,

de muren van het ziekenhuis.

omgekomen. De vrouw was bij kennis, maar kon de operatiezaal niet verlaten, omdat ze

NIBHV Veiligheid 34 2008

45

paraat brandpreventie B.V.

Uniek!

Wij verzorgen de volgende opleidingen: BHV basis, BHV herhaling, ploegleider BHV, hoofd BHV, Kinder EHBO, EHBO, gebruiker AED, preventiemedewerker en kleine blusmiddelen.

Ook voor: Ontruimingsoefeningen op locatie kunt u bij ons terecht.

Tel. 0297-230590 - www.bhvmobiel.nl 46

Pdf_Dick

Handleiding Op lo ss in ge

BHV 2008

n vo or uw be dr ijf

Inclu

sief

cd-ro

m

NIBHV Nieuws

Bestelformulier september 2008 Organisatie/bedrijf:

Debiteurnummer:

Telefoon: Factuuradres: T.a.v.:

T.a.v.:

Postcode/plaats:

Postcode/plaats:

Datum:

Handtekening:

AANTAL

48

Afleveradres: m/v

BHV-uitgaven - Basisopleiding Bedrijfshulpverlener - Basisopleiding Bedrijfshulpverlener Gehandicaptenzorg - BHV in de petrochemische industrie - Adembescherming voor de bedrijfshulpverlener - Beheerder Brandmeldinstallatie - Coördinator/Hoofd Bedrijfshulpverlening - De bedrijfshulpverlening in uw organisatie. Voorlichting en instructie BHV - Gebruik AED - Gevaarlijke Stoffen Bedrijfshulpverlening - Handleiding kleine blustoestellen - Handleiding Omgaan met alarmmeldingen - Omgaan met bommeldingen - Ontruimingsplannen en -oefeningen - Ontruiming van schepen - Ploegleider Bedrijfshulpverlening - Preventiecontrole en bedrijfshulpverlening - Preventiemedewerker - Salvage en bedrijfshulpverlening - Wat te doen bij brand in uw bedrijf Instructeursmaterialen BHV - CD-rom Basisopleiding BHV (met video) - CD-rom met sheets Basisopleiding BHV (Powerpoint) - CD-rom met sheets BHV in de petrochemische industrie - CD-rom met sheets Adembescherming - CD-rom met sheets Beheerder Brandmeldinstallatie - CD-rom met sheets en tips De bedrijfshulpverlening in uw organisatie (Powerpoint) - CD-rom met sheets Gebruik AED (Powerpoint) - CD-rom met sheets Gevaarlijke Stoffen Bedrijfshulpverlening - CD-rom met sheets Ploegleider Bedrijfshulpverlening - CD-rom met sheets Preventiecontrole en bedrijfshulpverlening - CD-rom met sheets Preventiemedewerker - CD-rom met sheets Salvage en bedrijfshulpverlening - Syllabus Preventiemedewerker (werkboek) - Instructeurshandleiding Preventiemedewerker incl. CD-rom met sheets Anderstalige BHV-uitgaven - AED User Guide (Engelse Gebruik AED) - Emergency Response in your organisation - Emergency Response Officer: Basic Training (Engelse Basisopleiding BHV) - Small Fire-Extinguishing Devices (Engelse Handleiding kleine blustoestellen) - What to do in case of fire (Engelse Wat te doen bij brand bij uw bedrijf) Anderstalige instructeursmaterialen BHV - CD-rom met sheets AED User Guide (Powerpoint) - CD-rom Emergency Response in your organisation - CD-rom met sheets Emergency Response Officer (Powerpoint) Gratis uitgaven BHV - Handleiding BHV 2008. Oplossingen voor uw bedrijf - Folder keurmerk - Folder Preventiemedewerker - Folder Workshops en studiedagen - Informatiebrochure NIBHV VCA-uitgaven - Basisveiligheid VCA - Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA Instructeursmaterialen VCA - CD-rom met sheets Basisveiligheid VCA - CD-rom met sheets Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA Anderstalige VCA-uitgaven - Basic Elements of Safety SCC (Engelse Basisveiligheid VCA) - Poolse Basisveiligheid VCA - Safety for Operational Supervisors SCC (Engelse VOL-VCA) Anderstalige instructeursmaterialen VCA - CD-rom met sheets Basic Elements of Safety SCC - CD-rom met sheets Safety for Operational Supervisors SCC VAKBLAD - Abonnement vakblad NIBHV-VEILIGHEID (kwartaalblad)

m/v

Prijs ex BTW (Euro) 12,50 17,50 17,00 9,10 18,30 37,30 per 10 stuks 25,00 5,00 9,10 1,80 12,20 3,30 11,50 5,80 12,50 6,80 13,00 7,80 1,80 179,20 33,90 33,90 33,90 33,90 33,90 33,90 33,90 33,90 33,90 33,90 33,90 10,60 63,00 per 10 stuks

6,90 25,00 17,50 1,80 1,80 33,90 33,90 33,90 gratis gratis gratis gratis gratis 22,50 37,50 33,90 33,90 28,50 28,50 37,50 33,90 33,90 33,40

Levering geschiedt, indien voorradig, binnen 5 tot 7 werkdagen. Bestellingen per fax op nummer 010-2892880 of per e-mail: bhv@nibhv.nl.

Spoedzendingen worden verzonden via DHL. Prijzen zijn geldig vanaf 1 juli 2008, exclusief BTW, exclusief verzendkosten. Aanpassingen en prijswijzigingen voorbehouden. Korting Basisopleiding BHV: ≥ 100 stuks 3%, ≥ 250 stuks 5%, ≥ 500 stuks 10%

NIBHV Nieuws

NIBHV behaalt hoge score

Uitkomsten klanttevredenheidsonderzoek 2008 Voor de derde keer op rij hield het NIBHV een klanttevredenheidsonderzoek onder zijn relaties. Het onderzoek diende deze keer tevens een tweede doel: het was onderdeel van een afstudeerproject. NIBHV-medewerkster Saskia van Velsen heeft mede via dit onderzoek haar studieopdracht kunnen voltooien. Zij is met vlag en wimpel geslaagd.

Ook dit jaar hebben de relaties van het NIBHV de schriftelijke enquête

Vanzelfsprekend motiveert het gemiddelde rapportcijfer het NIBHV om

ontvangen. Er is massaal gereageerd waarvoor het NIBHV hen van harte

deze positieve waardering vast te houden of zo mogelijk te verbeteren.

bedankt. Meer dan de helft van de ondervraagden heeft de enquête teruggestuurd. De volgende vaste onderdelen zijn onder meer aan bod

Waardering contactpersoon

gekomen:

Service verlenen betekent een goede verstandhouding onderhouden

– contactpersoon;

met de klant. Daarbij speelt de NIBHV-contactpersoon een cruciale

– orderverwerking/levering;

rol. Het merendeel (93 procent) van de relaties oordeelt positief over

– brochures;

de behandeling van opmerkingen en vragen, de mate van kennis en de

– boeken;

mate van bereikbaarheid van de contactpersoon.

– examens; – keurmerk.

Waardering contactpersoon

70% Daarnaast zijn er vragen gesteld die betrekking hebben op de reputatie van de organisatie. De klant kon zijn antwoorden kwijt in een vijfpuntschaal waarbij de 1 voor slecht staat en de 5 voor goed. Mocht de klant

50%

geen passend antwoord kunnen geven dan was er ook een mogelijk-

40%

heid om ‘niet van toepassing’ of ‘niet bekend’ aan te vinken. Uiteraard

30%

kon de klant voor aanvullende zaken of klachten het opmerkingenveld

20%

invullen. In het geval dat klanten een specifieke opmerking/klacht

10%

hebben genoteerd, zal persoonlijk contact met hen worden opgenomen.

62%

60%

0%

Algemene indruk

31%

6% 0%

1%

slecht

goed

De service staat bij het NIBHV hoog in het vaandel. Ruim 80% van de respondenten antwoordde tevreden te zijn met de service van de

Waardering orderverwerking/levering

organisatie. Net als in het jaar 2006 gaven de relaties het NIBHV een

Uit de retournering van de enquêtes is gebleken dat klanten het zeer

gemiddeld rapportcijfer van 7,7.

prettig vinden om producten van het NIBHV via de website (47%) te bestellen. Andere manieren van bestellen zijn uiteraard ook mogelijk.

Naast de website wordt het meeste materiaal per e-mail (43%) besteld.

Algemene indruk

60%

Ook al wordt het persoonlijke contact met het NIBHV zeer gewaardeerd, toch bestelt de klant vaker per fax (35%) en per telefoon (17%). De

52%

50%

klant zal minder snel producten bestellen per post (10%). Over het

40%

35%

30%

algemeen is de klant tevreden over zowel de wijze van bestellen als de levertijd en de bezorging van de bestelling (36% voldoende, 57% goed).

20% 11%

10% 0%

0%

2%

slecht

NIBHV Veiligheid 34 2008

goed

49

NIBHV Nieuws

Brochures en boeken Net als in het klanttevredenheidsonderzoek dat in 2006 is gehouden

Een groot deel van de klanten maakt gebruik van het boek Basisoplei-

geven de klanten ook nu aan niet alle brochures en boeken te kennen.

ding Bedrijfshulpverlening (97%). Die bekendheid is minder groot bij

Voor de brochure-informatie Bedrijfshulpverlening en VCA geeft 29%

andere publicaties, zoals ‘Omgaan met alarmmeldingen’. Meer dan de

van de respondenten aan het product niet te kennen. De respondenten

helft (72%) kent deze publicatie niet.

die de brochures wel kennen, zijn zeer tevreden:

50

– Informatie Bedrijfshulpverlening en VCA

81% voldoende t/m goed

– Keurmerk

80% voldoende t/m goed

– Workshops en studiedagen

70% voldoende t/m goed

– Preventiemedewerker

75% voldoende t/m goed

– Maatwerk in bedrijfshulpverlening

82% voldoende t/m goed

NIBHV Nieuws De beoordelingen van de kwaliteit van de publicaties (boeken) onder

Keurmerk

de respondenten die er gebruik van maken zijn:

Het bieden en bovenal waarborgen van de kwaliteit van de opleidingen

– Basisopleiding Bedrijfshulpverlening

78% voldoende t/m goed

waarde aan het Keurmerk Opleidingsinstituten Bedrijfshulpverlening.

– Ploegleider

69% voldoende t/m goed

36% van de ondervraagden beoordeelt de wijze waarop de controleurs

– Coördinator/Hoofd Bedrijfshulpverlening

64% voldoende t/m goed

de controles op de voorwaarden van het NIBHV-Keurmerk uitvoeren

– Beheerder Brandmeldinstallaties

77% voldoende t/m goed

positief.

– Omgaan met alarmmeldingen

72% voldoende t/m goed

Ook zijn zij tevreden over de bijdrage die de controles leveren met

– Ontruimingsplannen- en oefeningen

71% voldoende t/m goed

betrekking tot de kwaliteitsverbetering. Klanten geven wel aan dat er

– Preventiemedewerker

70% voldoende t/m goed

vaker en strenger gecontroleerd zou mogen worden en dat de eisen nog

– Basisveiligheid VCA

79% voldoende t/m goed

wat strenger geformuleerd zouden mogen worden.

77% voldoende t/m goed

Waardering reputatie

is van groot belang. De klanten van het NIBHV hechten dan ook veel

– Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA

Anders dan andere jaren zijn er enkele vragen toegevoegd die betrek-

– Voorlichting en instructie voor Bedrijfshulpverlening

80% voldoende t/m goed

king hebben op de reputatie van het NIBHV. Zo zijn onder meer de geloofwaardigheid en de mate van transparantie gemeten. Het is niet

Bij het nagaan van de opmerkingen is geconstateerd dat er nog meer

mogelijk ze allemaal te behandelen. Een aantal passeren de revue.

zorg besteed dient te worden aan de kwaliteit van de publicaties. Soms

Het NIBHV geniet een goede reputatie. Ruim driekwart van de respon-

geeft de klant bijvoorbeeld nuttige adviezen over afbeeldingen en

denten geeft een hoge waardering (46% voldoende, 33% goed).

tekst. Verbetering van de producten van het NIBHV staat voorop. Met de genoemde opmerkingen zal rekening worden gehouden bij zowel bestaande als toekomstige publicaties.

Het NIBHV heeft de laatste tijd niet stil gezeten. Twee nieuwe producten zijn geïntroduceerd: ‘Maatwerk in bedrijfshulpverlening’ en ‘Voorlichting en instructie voor Bedrijfshulpverlening’. Ook deze twee producten zijn positief ontvangen.

Sinds 2006 is de tevredenheid van de klant over de kwaliteit van de

40% 33%

30%

Waardering schriftelijke examenvragen

18%

10% 0%

examenvragen toegenomen (44% voldoende, 13% goed).

1%

2%

slecht

goed

Op het gebied van externe communicatie zal het NIBHV trachten nog consistenter naar buiten toe te treden. Het adequaat en snel feed-

44%

back geven op belangrijke op- of aanmerkingen behoren tot de goede

40%

voornemens. Daarnaast kan uit het gehouden klanttevredenheidson-

32%

30%

derzoek geconcludeerd worden dat klanten een grote betrokkenheid willen bij het NIBHV. Daarbij speelt de transparantie van de organi-

20% 13%

10% 0%

46%

20%

Examens

50%

Waardering reputatie

50%

voldoende, 24% goed). Als de interactie met de klant verhoogd kan

2%

slecht

satie een grote rol. Klanten die meededen aan het onderzoek hebben zeer positief gereageerd op de transparantie van de organisatie( 44%

9%

goed

Toch verdienen de examenvragen nog steeds extra aandacht. Zo zouden

worden, zal het NIBHV nog meer de markt kunnen overzien en daarmee nog beter kunnen inspelen op vraag en aanbod.

Dankzij de medewerking van de klanten die hun mening hebben gege-

sommige examenvragen onvolkomenheden bevatten. Het NIBHV heeft

ven over dienstverlening en reputatie kan het NIBHV de verbetering

een aparte rubriek op de website geplaatst waar klanten de meest ge-

van producten en diensten voortzetten. Het streven daarbij is: een nog

stelde vragen met de antwoorden daarop terug kunnen vinden.

hogere kwaliteit in bedrijfshulpverlening.

NIBHV Veiligheid 34 2008

51

Risico’s die Nederland

Onlangs verscheen de Nationale Risicobeoordeling. Daarin staan bijna alle mogelijke bedreigingen voor de nationale veiligheid. Het gaat om risico’s die de dagelijkse gang van zaken in onze samenleving totaal zouden kunnen verlammen.

52

De vorige uitgave van VEILIGHEID berichtte

co voor de nationale veiligheid. Een grote

over de risicokaart, die een overzichte-

overstroming vanuit zee is ‘zeer onwaar-

lijke risico-inventarisatie geeft van geheel

schijnlijk’ vanwege de bescherming door

Nederland. De risicokaart is een plattegrond

duinen, dijken en andere waterkeringen.

met informatie over locaties van allerlei

Maar indien er toch een grote overstroming

mogelijke risico’s. Kort daarna verscheen de

zou komen, zijn de gevolgen ‘catastrofaal’.

Nationale Risicobeoordeling, een inventa-

Mocht een van deze drie scenario’s zich

risatie van mogelijke bedreigingen voor de

voordoen, dan raakt de Nederlandse samen-

nationale veiligheid die tot ontwrichting van

leving ernstig ontwricht. Er kan sprake

onze samenleving zouden kunnen leiden.

zijn van (veel) dodelijke slachtoffers, grote

De inventarisatie, uitgevoerd in opdracht

economische schade, ernstige verstoring van

van de Nederlandse regering, geeft aan

het dagelijks leven en angst of woede onder

dat de uitbraak van een grieppandemie

de bevolking.

een van de grootste risico’s vormt voor de

De kansen op andere bedreigingen voor

Nederlandse samenleving. Het uitbreken van

de nationale veiligheid zijn weliswaar iets

een pandemie (= algemene volksziekte) is

of veel groter, maar de gevolgen zijn klei-

‘waarschijnlijk’; de gevolgen zullen enorm

ner. De kansen op een hevige hittegolf

zijn. Ook een oliecrisis vormt een groot risi-

met grote droogte, landelijke uitval van

bedreigen Grotere kans, kleinere gevolgen

veiligheid moeten brengen. In Zeeland en

extremistische rellen worden ‘mogelijk’ tot

Tot categorie 3 (grotere kans, kleinere

Flevoland is preventieve evacuatie alleen

‘waarschijnlijk’ geacht. Afhankelijk van de

gevolgen) horen polarisatie en radicalise-

mogelijk van mensen die zichzelf niet kun-

de stroomvoorziening of links- of rechts-

omstandigheden blijven de gevolgen dan

ring, landelijke uitval elektriciteit en hitte

nen redden.

beperkt tot ‘ernstig’.

en droogte. Door een goede voorbereiding

Bij een dreigende overstroming vanuit de

In de zogeheten Nationale Risicobeoordeling

zullen de gevolgen daarvan echter klein

rivieren is een preventieve evacuatie wel

zijn de risico’s die de Nederlandse samenle-

blijven.

mogelijk. Maar dan moet de voorbereiding

ving bedreigen ingedeeld in drie categorie-

Zo richt het ‘actieplan polarisatie en

goed op orde zijn. Een overstroming vanuit

en: 1. Grote kans, grote gevolgen; 2. Kleine

radicalisering’ zich op signaleren, voor-

rivieren is beter en langer tevoren te voor-

kans, maar grote gevolgen; 3. Grotere kans,

komen en interveniëren. Het lokale

spellen aan de hand van de weersverwach-

kleinere gevolgen.

bestuur speelt daarbij volgens de Nationale

tingen en de waterstanden in binnen- en

Risicobeoordeling een cruciale rol.

buitenland.

Grote kans, grote gevolgen

De bedrijfszekerheid van het elektrici-

De uitbraak van een wereldwijde grieppande-

teitsnet is al groot, maar door nog betere

Maatregelen

mie met een virus dat tot dan toe nog onbe-

Noordwest-Europese afspraken over verde-

De regering werkt hard aan verbetering van

kend is, vormt een van de grootste risico’s

ling en transportcapaciteit wil de regering

de crisisbeheersing en de rampenbestrijding.

voor de Nederlandse samenleving. Nederland

mogelijke regionale problemen opvangen.

Grote delen van de bevolking zullen zich bij

heeft de afgelopen jaren al veel gedaan om

Als gevolg van klimaatveranderingen neemt

een crisis in eerste instantie zelf moeten

verspreiding in ons land te voorkomen, om

de kans op hitte en droogte toe. Sectoren

redden. Overheden en maatschappelijke

zich erop voor te bereiden en om er goed

die afhankelijk zijn van koelwater moeten

organisaties moeten zich vooral richten op

op te kunnen reageren. De ernst en omvang

zich hierop voorbereiden, net als de binnen-

minder zelfredzame personen.

van dit scenario vragen echter voortdurende

vaartsector vanwege mogelijk lage water-

Op basis van de Nationale Risicobeoordeling

aandacht en de voorbereiding is nog niet

standen van de rivieren. Het voorbereid zijn

richt de regering zich onder meer op de vol-

afgerond.

op grote natuurbranden vraagt eveneens

gende punten:

Ook een oliecrisis is een groot risico met

aandacht.

• Goede voorbereiding op een grieppandemie en een oliecrisis.

grote gevolgen. Olieschaarste kan een gevolg

• Werken aan een landelijk operationeel

zijn van wereldwijde politieke ontwikkelingen. De Nederlandse regering streeft naar energiebesparing, het meer inzetten van

De Randstad kan bij een overstroming vanuit zee niet op tijd ontruimd worden.

evacuatieplan (inclusief plannen over verkeersstromen en opvang van evacués)

duurzame energie en het internationaal

in geval van overstromingen, nucleaire,

spreiden van de herkomst van olie.

biologische en chemische incidenten en

Evacuatie bij grote overstroming Kleine kans, maar grote gevolgen

De regering heeft ook gekeken naar de

grote natuurbranden.

• In week 45 (3 t/m 7 november) een grote,

De kans dat Nederland getroffen wordt door

mogelijkheid de bevolking te evacueren bij

nationale overstromingsoefening houden

grote overstromingen vanuit zee is volgens

een dreigende grote overstroming vanuit de

onder de naam Waterproef.

de regering zeer onwaarschijnlijk. Om de

zee of de rivieren.

veiligheid op peil te houden zijn allerlei

Daaruit blijkt dat de Randstad bij een

communicatie-instrumenten na stroomuit-

nationale en internationale herstel- en

dreigende overstroming vanuit zee niet

val, overstroming of uitval van personeel.

beschermingsprogramma’s ontwikkeld.

op tijd ontruimd kan worden. Pas op het

Het betreft C2000 (mobiele communicatie

De kans op een moedwillige verstoring

allerlaatste moment zal duidelijk zijn, op

van hulpverleningsdiensten), regionale

van een (regionaal) elektriciteitsnetwerk

welk gedeelte van de kust de overstroming

rampenzenders, noodnet en meldkamers

• Onderzoek naar de werking van technische

is eveneens klein. Ook al zijn er geen aan-

zich zal voordoen en wat de gevolgen zul-

van hulpverleningsdiensten. (Zie ook

wijzingen voor een aanslag op de elektrici-

len zijn. Door de korte waarschuwingstijd

VEILIGHEID nummer 32 en 33)

teitsvoorziening, er worden al maatregelen

is het niet mogelijk om de hele bevolking

genomen om het elektriciteitsnetwerk te

van het bedreigde gebied preventief te eva-

Begin 2009 verschijnt de volgende

beveiligen.

cueren. De bevolking zal zich vooral zelf in

Nationale Risicobeoordeling. (JK)

NIBHV Veiligheid 34 2008

• De bevolking goed voorbereiden op crises.

53

Onmisbaar in uw gebouw

bij een calamiteit

Escape-Chair®: Leverbaar in verschillende modellen.

HSF advies bv, gespecialiseerd in de uitvoer van de beheerderstaken van brandmeldinstallaties en controle

(in 2 lengtes te verstellen met anti-slip)

gepolsterde hoofdsteun

werkzaamheden van ontruimings- en rookbeheersing installaties.

Onze gediplomeerde Beheerders Brandmeldinstallatie (BBMI) zijn zowel op lange termijn als op incidentele basis inzetbaar en nemen uw zorgen uit handen.

Dubbele ergonomische rugondersteuning Armleuning

Verwisselbare glijriemcassette

HSF advies bv Weg en Bos 4-6 2661DH Bergschenhoek

Zitting aan de zijkant extra bevestigd

Internet: www.hsfadvies.nl Email: info@hsfadvies.nl Wielen voor horizontaal transport

Voetensteun

6554/ARC2008

Rampen n en calamiteiten zijn niet te plannen Voorbereidingen wel.

Escape Mobility Company biedt u als specialist een totaal oplossing in uw gebouw voor evacuatie, EHBO, BHV en defibrillators aan. Escape Mobility is o.a. de producent van de Escape Chair en kan deze aanpassen aan de persoonlijke wensen en eisen van de gebruiker.

De buitendienst adviseurs van Escape Mobility bezoeken u graag voor een demonstratie en gebouwen management advies omtrent evacuatie, EHBO en BHV materialen en defibrillators.

Natuurlijk geven wij instructie en trainingen in het gebruik van onze geleverde evacuatie producten.

Neem contact met ons op. Per telefoon,Mail of Fax. Er is al een Escape Chair Standard alu model voor € 995,00 Excl btw en verzendkosten

Escape Mobility Company • Postbus 2693 • 6401 DD Heerlen T +31 (0)45 572 70 31 • F +31 (0)45 572 49 40 E info@escape-mobility.com • www.escape-mobility.com

Tel: (010) 521 14 98 Fax: (010) 529 97 42

Realistisch blussen van vaste stoffenbranden

Class A Fire Trainer

Haagen Fire Training Products heeft een nieuw innovatief product toege-

Haagen is opgericht in 1986 en gevestigd op de grens tussen Nederland en België in

voegd aan het al zeer uitgebreide assortiment producten voor trainingen

het plaatsje Baarle-Nassau. In de begintijd bestond het aanbod uit rookgeneratoren en

in brandbestrijding. Vaste stoffenbranden zijn de meest voorkomende

rookvloeistof. Inmiddels is het assortiment enorm gegroeid en heeft Haagen zich gespe-

branden en vrijwel alle bedrijfshulpverleners kunnen met een vaste stof-

cialiseerd in het ontwerpen en produceren van kwalitatief hoogwaardige producten

fenbrand te maken krijgen. Haagen heeft een product ontwikkeld waarmee

voor trainingen in brandbestrijding en bedrijfshulpverlening. In Baarle Nassau

het blussen van een vaste stoffenbrand op realistisch wijze kan worden

vindt de productie plaats in eigen beheer.

Het bedrijf beschikt over een eigen assem-

geoefend.

blage- en productieafdeling.

Haagen werkt vanuit de filosofie dat een oefenmiddel optimaal functioneert als duidelijk is welk doel het dient en de instructeur er op de juiste wijze mee kan omgaan. Haagen reageert graag op vragen uit de markt en zoekt bij de geformuleerde leerdoelen het juiste oefenmiddel. De technische hulpmiddelen moeten de instructeur ondersteunen bij het behalen van de beoogde leerdoelen.

NIBHV Veiligheid 34 2008

55

‘Het belangrijkste bij de ontwikkeling van de Class A Fire Trainer was om de werkelijkheid zo goed mogelijk na te bootsen.’

56

Klasse A branden

Technische eisen

Rik van de Kimmenade is Sales Manager

Bij de ontwikkeling van een nieuw product

bij Haagen. Hij geeft de informatie over

staat bij Haagen Fire Training Products vei-

de nieuwe aanwinst in het assortiment,

ligheid op de eerste plaats. Daarnaast zijn

de Class A Fire Trainer. Dit product is een

de functionaliteit van het product en de

typisch voorbeeld van iets wat is voortge-

realistische weergave van een brand gedu-

komen uit vragen van klanten. Klasse A

rende het hele ontwikkelproces bepalend

branden zijn branden met vaste stoffen. Een

geweest. De werkelijkheid is zoveel mogelijk

kenmerk van een vaste stoffenbrand is dat

nagebootst. VEILIGHEID vroeg aan Van de

de vlammen wel ‘snel’ gedoofd zijn, maar

Kimmenade hoe Haagen het voor elkaar

dat de brand door het nagloeien snel weer

heeft gekregen een vaste stoffenbrand met

kan oplaaien. Goede nablussing en nacon-

gas te kunnen simuleren. Bij het opstellen

trole zijn dan ook van groot belang. In de

van het programma van eisen werd gesteld

trainingen moeten cursisten leren omgaan

dat de toegepaste brandbare stof op een

met de specifieke kenmerken van een vaste

herkenbare vaste stof moest lijken. Om die

stoffenbrand. Het gebruikte oefenmiddel

reden is gekozen voor houtblokken van

moet deze kenmerken op de juiste wijze

een soort keramisch materiaal. Een andere

simuleren.

eis was dat het gloei-effect dat optreedt

De Class A Fire Trainer werkt op gas en is daardoor veel minder belastend voor het milieu.

milieuregels. Bovendien wordt het na een

hardnekkig vuur dat snel weer oplaait. Door

aantal keren blussen voor de laatste cursist

deze keuzemogelijkheid kan de moeilijk-

wel erg eenvoudig om de brand uit te krij-

heidsgraad van de blussing worden afge-

gen, omdat het hout al nat is. De Class A

stemd op het niveau van de cursisten.

Fire Trainer werkt op gas en is daardoor veel

Bij het blussen kan gebruik worden gemaakt

minder belastend voor het milieu. Een ander

van water of schuim. Voor het gebruik van

voordeel is dat de brand na een blussing

schuim is een aparte instelling mogelijk.

moeiteloos weer ontsteekt. Het gloeien van

Voor de instructeur geeft de afstandsbedie-

de brandhaard na het blussen van de vlam-

ning allerlei informatie over het blussen

men wordt gesimuleerd door twee gloeista-

van de brand. Deze wijze van feedback is

ven. De brand wordt pas als ‘uit’ gemeld als

volledig nieuw bij het gebruik van dit soort

de gloeistaven voldoende zijn gekoeld. De

brandsimulatietoestellen. Voor de veiligheid

afstandsbediening geeft verschillende soor-

van de gebruikers zit op de afstandbedie-

ten feedback aan de instructeur. Een van de

ning een zogeheten dodemansknop die

lampjes geeft aan of de bak gereed is voor

ervoor zorgt dat de brand stopt als dit nodig

een blussing. Een ander lampje geeft aan

is. Haagen is zeker van plan de gebruikte

wanneer de brand voldoende is geblust. De

techniek in de Class A Fire Trainer in de

bij een vaste stoffenbrand zichtbaar moest

Class A Fire Trainer is na een blussing direct

toekomst te gebruiken bij het ontwikkelen

zijn. Bovendien moest er ook warmte voel-

weer te gebruiken voor een volgende cur-

van nieuwe producten.

baar zijn. Om dit te bereiken zijn onder de

sist. Het is ook mogelijk om dezelfde tem-

houtblokken twee gloeistaven aangebracht.

peratuur te creëren voor elke cursist, zodat

In de praktijk blijkt het opwarmen van het

Daarnaast zorgen de verschillende thermo-

steeds in dezelfde situatie kan worden geoe-

apparaat vier tot vijf seconden te duren.

koppels (temperatuursensoren) ervoor dat

fend en kan worden getoetst. Het bereiken

Bezoekers van het NIBHV-congres kunnen

de software de juiste terugkoppeling krijgt

van deze temperatuur duurt ongeveer tien

in november met eigen ogen controleren of

waarmee de instructeur wordt voorzien van

tot zestien seconden na een blussing.

Haagen erin geslaagd is een product te ont-

informatie. Een aparte brander zorgt voor het oplaaien van de vlammen.

wikkelen waarmee een vaste stoffenbrand

Flexibiliteit

veilig en realistisch kan worden gesimu-

De Class A Fire Trainer kan op drie moeilijk-

leerd. (AdJ / JdH)

Vormgeving

heidsniveaus worden ingesteld, variërend

De Class A Fire Trainer lijkt op een brede

van relatief eenvoudig te blussen tot een

(Meer informatie op www.haagen.eu)

prullenbak. Van bovenaf is het hout zichtbaar en na het blussen is het gloeien te zien. De elektronica en brander zijn veilig en droog weggeborgen in de omkasting. Voor het vervoer is de installatie uitgerust met een uittrekbaar handvat en wieltjes waardoor hij eenvoudig kan worden verplaatst.

De installatie wordt aangesloten op het net, een autoaccu, een mobiele acculader of op de stroomvoorziening van de trekhaak. De Class A Fire Trainer is dus ook inzetbaar op plaatsen waar geen elektriciteit voorhanden is.

Mogelijkheden Class A Fire Trainer Veel opleiders maken tot nu toe gebruik van een houtkorf om een vaste stoffenbrand te simuleren. Dit wordt steeds lastiger door de NIBHV Veiligheid 34 2008

57

O NVE IL I G H E I D

Iedereen komt wel eens situaties tegen die overduidelijk erg onveilig zijn, of die absoluut niet door de beugel kunnen.

De rubriek ONVEILIGHEID vraagt er aandacht voor. De redactie van VEILIGHEID verzoekt oplettende lezers foto’s te maken van onveilige situaties. Via plaatsing in de rubriek ONVEILIGHEID kan een cadeaubon van 25 euro worden verdiend. Foto’s met begeleidende uitleg kunnen, bij voorkeur digitaal, opgestuurd worden naar de redactie: e-mail redactie@nibhv, t.a.v. Jan Kooijman.

Eind april 2008 verbleef de eindredacteur van VEILIGHEID een week in Manhattan New York. Op Broadway zag hij drie man vanuit een hoogwerker in de weer. Vliegensvlug werden er foto’s gemaakt.

Overzicht adverteerders Acertys

02

Instituut voor Veiligheid & Milieu

08

Evac Safety Products

14

Safety Equipment BV

14

Rosier bedrijfshulpverlening

14

Omikron Europe

20

Consultancy Crisisbeheersing

26

BBN

26

EHBO regio Zwolle

26

Gemeente Zwolle

40

BHV totaal

40

EHTO

46

Paraat Brandbeveiliging

46

Escape Mobility Company

54

te. Als randbeveiliging niet kan, moet persoonlijke valbeveiliging wor-

Haagen

54

den gebruikt. Harnasgordels en lijnen, bevestigd aan een stevig vast

HSF Advies

54

punt. Schaarhoogwerkers, waarvan de schaarconstructie bereikbaar

Sens Safety & Security

58

is, moeten zijn afgeschermd tegen beknellingen. Ook moet het gebied

Stichting Bedrijfshulpverlening Nederland

59

rond de hoogwerker zijn ‘afgezet’, bijvoorbeeld met veiligheidslinten.

Van Heek Medical

60

In Nederland is het gebruikelijk om bij werken op hoogte randbeveiliging te plaatsen. Dat moet bij schuine daken vanaf 2,5 meter hoog-

Het is op zijn minst twijfelachtig of het werken met en vanuit deze Amerikaanse hoogwerker voldoet aan de US Health & Safety Regulations.

58

pagina