Vervolg
Wat
van
daar
kleiige
pagina
ligt
11
lijkt
aardappel.
een m e t e r . V a n
nog
het
Het
is
armen
meest
niet
op
een
groter
is niets te
dan
bekennen,
het h o o f d is tussen d e s c h o u d e r s g e d r u k t . losgeslagen
tanden
blinken
in d e
bloederige
vlek w a a r de m o n d gezeten heeft. D e blauwe
ogen
len o p
liggen
de bemodderde
wangen
opgeschoven
in de r o u w k a p e l
trekt
v l e e s m e t een h a a k Ik
loop
langer
van
te
broer
in
aan man
klomp
binnen. weg,
blijven
staan.
Ik
auto
die t o t
de v o r m e l o z e
naar raam
die
kwal-
zijn. D e
het
misschien wel
licht-
als a a n g e s p o e l d e
de w e n k b r a u w e n
De
ligt,
ik
durf
niet
dat
miin
weet
koud
en
stijf,
en
verminkt.
I k h e b d e hele d a g r o n d g e l o p e n . O p d e H o f dijk m o c h t ik g e w o o n l a n g s d e a r t i l l e r i e die d a a r in stelling lag, en d i e g r a n a t e n n a a r h e t v l i e g v e l d liet f l u i t e n . Z e h a d d e n o o k o p h e t stukje grond w a a r
d e rijke m e n e e r
begraven
ligt een k a n o n n e e r g e z e t . V l a k bij zijn Alleen
de
glimmende
loop
kwam
graf.
uit
de
s t r u i k e n . N e t o f ze de s l a n k e g r a n i e t e n w a a r hij o n d e r ligt in een h o e k v a n
zuil
vijfen-
v e e r t i g g r a d e n h a d d e n g e z e t en zijn g e r a a m te d e r u i m t e in g i n g e n s l i n g e r e n , o m lijk
dood
zou
ook
graf
en
verderf
het
van
te
hondje
verdriet
zaaien.
Maar
meekomen
gestorven
letter-
dat
is. E n
dan
op
zijn
die
kan
e r niets a a n d o e n , d a t is een beest. Maar
nu
sla
ik t o c h
de weg
naar
huis
H e t b e g i n t al d o n k e r t e w o r d e n . D e staan gen
op
gedempte
met
elkaar
toon
in d e
te p r a t e n .
in.
mensen
deuropenin-
Nergens
is
licht
aan, ook de"straatlantaarns
g a a n niet
bran-
den.
vannacht
alleen
Ik denk
eraan
dat
ik
m o e t s l a p e n en v o o r t a a n i e d e r e n a c h t . I k z a l alle
nesten
gooien.
en
En
schedeltjes
ook
de
van
schedel
vogels
van
weg-
het
konijn
m e t zijn l a n g e gele v o o r t a n d e n . I k m o e t
een
l u c i f e r o f e e n s t u k j e k a r t o n tussen d e o n d e r ste d e u r t j e s v a n
het dressoir
steken,
niet m e e r uit z i c h z e l f o p e n k u n n e n
dat
ze
zwaaien.
Z o u d e n v a d e r en m o e d e r al w e t e n d a t
mijn
broer
ver-
d o o d is? I k
durf
het
ze n i e t t e
tellen. D e d e u r v a n d e b r a n d g a n g is o p slot, ik k a n niet o n g e m e r k t steek
mijn
n a a r mijn k a m e r s l u i p e n .
hand
in
smalle z a k l a n t a a r n kocht een
heb v o o r
ringslang
komt
vaag
mijn aan
het
voor
door
zak
en
een
die ik v a n d a a g
ge-
geld
waar
zou
kopen.
de
stof
ik
van
eigenlijk
Het
licht
mijn
broek.
M a a r ik ik h a a l h e m niet te v o o r s c h i j n d a t nergens licht b r a n d t . L a n g z a a m onze
straat
verlaten
in. O n s huis z i e t
uit, m e t
Ik
knip
om-
loop
ik
er somber
en
wijd opengesperde
zwarte
r a m e n . Z o n d e r g e l u i d t e m a k e n s t a p ik o v e r het hekje v a n de v o o r t u i n . In het
glimmen-
d e z i j r a a m v a n d e e r k e r n a d e r t mijn silhouet h e t huis. V o o r h e t r a a m blijf ik s t a a n ,
steek
de l a n t a a r n in mijn m o n d en k n i p h e m
aan.
Er
mijn
gaat
wangen
een
rood
kolenvuur
g l o e i e n . Mijn
gezicht
achter wordt
holler en magerder door. D a n door
de
heen
mijn
weerspiegeling moeder
van
achter
er
z i e ik
de
het
nog
ineens
rode
gloed
raam
zitten.
Z e h e e f t de c r a p a u d o m g e d r a a i d en z i t het
raam
Haar in
gekeerd.
gezicht,
het
duister
liggen o p knip
de
is in s l a a p
opgezet
en W e e k ,
van
kamer.
de
de leuningen zaklantaarn
mijn
mond.
veeg
ik h e t
den is v a n mijn
Ze
hand.
Terwijl glazen
van
uit ik
en naar
naar
gevallen.
vloeit
Haar
weg
armen
de c r a p a u d . haal de
bolletje, dat
hem deur
nat
Ik uit
loop
gewor-
speelksel, d r o o g in d e p a l m
van
Het
branH
EEN UITGAVE VOOR MORDESCHAJ GEBIRTIG O p 5 mei v e r s c h e e n bij de W a l b u r g P e r s t e Z u t p h e n o n d e r a u s p i c i ë n v a n de N e d e r l a n d s e V e r e n i g i n g v o o r d e V o l k s z a n g en m e t s t e u n v a n het m i n i s t e r i e v a n C . R . M . een w o n d e r s c h o o n b o e k j e , een b o e k j e m e t g e d i c h t e n in t w e e t a l e n , m e t m u z i e k en b i j z o n d e r g e v o e l i g e t e k e n i n g e n — alles in een o n b e r i s p e lijke u i t v o e r i n g .
H e t is een h u l d e a a n de K r a k a u s e d i c h t e r m e u b e l m a k e r M o r d e c h a j G e b i r t i g , de J i d d i sche v o l k s d i c h t e r bij u i t n e m e n d h e i d , d e m a n die in zijn b e r o e m d lied s ' B r e n t v a n 1 9 3 8 als in een visioen h e t n o o d l o t v o o r d e zijnen z a g n a d e r e n en hen t o t v e r z e t o p r i e p . E r w o r d t v a n G e b i r t i g g e z e g d d a t hij altijd g l i m l a c h t e en d a t de D u i t s e s o l d a a t die h e m v o o r t r a n s p o r t k w a m h a l e n d a c h t d a t die j o o d - h e m u i t l a c h t e en h e m m a a r meteen doodschoot. R u i m h o n d e r d liederen h e e f t G e b i r t i g g e m a a k t , hij s c h r e e f d e t e k s t en speelde o p een f l u i t j e een m e l o d i e erbij, r o n d t r e k k e n d e a r t i e s t e n z o n g e n zijn l i e d e r e n o v e r a l w a a r m e n Jiddisch v e r s t o n d en d e in A u s c h w i t z o m g e k o m e n componist Julius H o f m a n heeft de m u z i e k o p g e s c h r e v e n . E e n d e r d e v a n G e b i r t i g s w e r k o n g e v e e r is b i j e e n g e b r a c h t in dit b u n d e l t j e , v e r z a m e l d , u i t g e z o c h t , t o e g e l i c h t en m e t Nederlandse klanktekens weergegeven door C h a n a h Miln e r , n a a s t een N e d e r l a n d s e tekstweergave v a n N i c o t e r L i n d e n . O o k de m u z i e k w e r d a f g e d r u k t m e t i n g e s c h e v e n tekst en p i a n o
begeleiding d o o r P e t e r B e r m a n . R e e d s d e o m s l a g g e e f t d e geest v a n h e t w e r k w e e r met de d o o r l o p e n d e reeks joodse figuren. V a n M o s h e Bernsteins fijnzinnige t e k e n i n g e n l a t e n wij u e r h i e r een z i e n . E n d a n een p r o e f j e v a n d e t e k s t : h e t r e f r e i n v a n 'Hoeljet, hoeljet kinderlech' (Kinderen, m a a k m a a r veel p l e z i e r ) : Kinderen, m a a k m a a r veel plezier, je b e n t m a a r één k e e r jong, en v a n d e l e n t e t o t de w i n t e r is m a a r een k a t t e s p r o n g . T o t slot h e t l a a t s e c o u p l e t v a n ' H e t
Brandt':
't B r a n d t , b r o e d e r s , 't b r a n d t ! ï n a l l e e n jullie k u n t h e l p e n ; als jullie v a n o n s s t a d j e h o u d e n steek d a n je h a n d e n uit d e m o u w e n en blus 't m e t je eigen b l o e d , l a a t zien d a t je w a t k a n ! B r o e d e r s , s t a niet t o e t e kijken met verlamde hand g a h e t v u u r t e lijf, mijn b r o e d e r s , w a n t ons stadje b r a n d t ! H i j is h e t v u u r t e lijf g e g a a n m e t zijn b l o t e h a n d e n . Zijn b r o e d e r s k u n n e n h e m a l l e e n n o g e r e n d o o r zijn w e r k t e blijven z i n g e n . D e z e u i t g a v e is een g o e d w e r k . E.T.