Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/NFP/Fotograaf onbekend
Op 15 augustus 2020 organiseert het Indisch Herinneringscentrum het ontmoetingsprogramma Huizen van Aankomst. Op 75 plekken door heel Nederland kan het publiek huizen bezoeken die ooit dienst deden als opvang voor ontheemden uit het voormalig NederlandsIndië die na de onafhankelijkheid van Indonesië naar Nederland kwamen. Dit artikel is geschreven voordat de maatregelen i.v.m. het coronavirus van kracht werden. door Ricci Scheldwacht
‘ De erfenis van Nederlands-Indië is van ons allemaal’ In Nederlands-Indië eindigde de Tweede Wereldoorlog op 15 augustus 1945 met de capitulatie van Japan. Voor de inwoners van de voormalige kolonie was de vrede daarmee nog niet teruggekeerd, want daarna begon er een koloniale oorlog tussen Nederland en Indonesië die zou duren tot eind december 1949. Tussen 1945 en 1968 kwamen er meer dan 350.000 mensen naar Nederland die na de onafhankelijkheid van Indonesië het land moesten verlaten. Lange tijd werd deze volksverhuizing aangeduid met de term ‘repatriëring’. De uitleg daarvan was dat Indische Nederlanders teruggingen naar hun vaderland (patria). Voor de witte Nederlanders die in de kolonie woonden, klopte die lezing grotendeels, maar voor de gekleurde Indo-Europeanen lag dat anders. De meesten van hen verlieten noodgedwongen hun geboortegrond voor een nieuw bestaan in een land waar ze nog nooit waren geweest. Ook Molukkers, Chinezen, Papoea’s, Toegoenezen en Indonesiërs voor wie in het zelfstandige Indonesië geen plaats meer was, kwamen naar Nederland.
Dat gebeurde op de meest uiteenlopende adressen. Huizen van particulieren, hotels, pensions, kastelen, kloosters, zelfs barakken in de voormalige kampen Vught en Westerbork deden dienst als contractpensions en woonoorden. Niet veel Nederlanders zijn zich ervan bewust hoe groot de impact van deze migratiegeschiedenis is geweest en hoe het koloniale verleden nog altijd doorwerkt in de samenleving. “Met Huizen van Aankomst willen we laten zien dat de erfenis van NederlandsIndië overal in Nederland aanwezig is”, zegt projectleider Suzanne Rastovac namens het IHC. “Dat willen we doen door de huidige bewoners van de panden in contact te brengen met de verhalen van mensen die daar na hun aankomst in Nederland hebben gewoond. De gevolgen van kolonialisme, migratie en oorlog willen we zo invoelbaar maken voor een breed publiek. Door die verhalen in de woonkamers te brengen, komt de geschiedenis heel dichtbij. De erfenis van Nederlands-Indië is van ons allemaal.”
Erfenis van het verleden
Uiteenlopende onderkomens
Het Indisch Herinneringscentrum (IHC) organiseert het ontmoetingsprogramma Huizen van Aankomst om deze geschiedenis inzichtelijk te maken. Op 15 augustus 2020 kan het publiek huizen en andere gebouwen bezoeken op 75 plekken in heel Nederland, waar deze omvangrijke groep – nog altijd de grootste groep nieuwkomers in Nederland van na de Tweede Wereldoorlog – werd opgevangen.
Een van de 75 huizen die op 15 augustus bezocht kunnen worden is het voormalige kantoor van architectenbureau INBO op het landgoed Geerestein in Woudenberg. Het pand stamt al uit de late middeleeuwen en werd een aantal keren herbouwd. Momenteel worden er 36 appartementen in het pand gebouwd. Suzanne Rastovac: “De mensen van INBO kenden de ontstaansgeschiedenis van het kasteel, maar dat het jarenlang een contractpension is
50 NCMagazine | voorjaar 2020
26-thuiskomen-2-27.2.indd 50
17-04-20 12:42