styczeń 2014
MAGAZYN
Zimowy Ogród Przebiśniegi i ciemierniki Warzywnik zimą Szpinak na cztery pory roku
Park i ogrody przy HATFIELD House
• styczeń - luty 2014
Witamy wszystkich czytelników w Nowym Roku i w nowym sezonie ogrodniczym. Na pewno tak jak i my, macie już głowy wypełnione pomysłami na nadchodzące miesiące – rozmyślacie nad wysiewem pierwszych nasion oraz zakupem nowych roślin do ogrodu. To dobrze, bo teraz właśnie planujemy i organizujemy nowy sezon, gdyż za miesiąc lub dwa będzie zbyt późno na myślenie – wtedy trzeba już będzie działać. W naszym zimowym magazynie proponujemy kilka tematów, które powinny ułatwić Wam organizację oraz rozpoczęcie ogrodniczych prac w tym roku. Piszemy także o najcudowniejszych kwiatach przedwiośnia, czyli o przebiśniegach i ciemiernikach – czy Wy również macie te rośliny w swoich ogrodach?
Katarzyna Bellingham Jolanta Piekarz www.NaOgrodowej.pl
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
SPIS
6
Ogród w zimowych szatach
16
Przebiśniegi, zwiastuny wiosny
24
Ciemierniki, na przekór zimie
36
W pracowni ceramicznej Pani Żanety
48
Zima w warzywniku i nasiona na nowy sezon
aranżacjach
styczeń - luty 2014 •
TREŚCI
58
Szpinak na cztery pory roku
68
Harriba, marokańska zupa na rozgrzewkę
72
Zimowa dieta, czyli jak uprawiać kiełki
80
Polska lawenda
90
Park i ogrody przy Hatfield House w Wielkiej Brytanii
aranżacjach
Ogród w zimowych szatach Agnieszka Hubeny-Żukowska I znowu nadeszła zima. O tej porze roku nie myślimy o spacerach, większość z nas woli zostać w domu, najlepiej przy kominku z kubkiem gorącej aromatycznej herbaty lub kawy. Z domu wychodzić nie chcemy, ale chcielibyśmy, aby nasz ogród również zimą, chociaż przez okno, wyglądał ciekawie. To doskonały czas, na projektowanie ogrodu. W Polsce ogród zimowy kojarzy nam się z oranżerią lub ogrodem wypełnionym roślinami iglastymi. W Wielkiej Brytanii tamtejszy „Winter garden” to ogrodowy krajobraz pełny niespodzianek i kolorów...
• styczeń - luty 2014
OGRÓD ZIMĄ Pierwsze, co przychodzi na myśl to posadzić „iglaki”!!! Jeżeli ktoś ma trochę bardziej bujną wyobraźnię lub podróżuje w stronę Niemiec i Holandii to w jego ogrodzie pojawią się także różaneczniki i laurowiśnie... Ten zimozielony krajobraz Holandii jest bardzo charakterystyczny, ale wynika głównie z łagodniejszego klimatu oraz z tego, że prawie cały kraj spoczywa na torfach – glebach kwaśnych, na których i rośliny iglaste i różaneczniki, i wiele innych zimozielonych roślin czuje się świetnie. W Polsce z glebami jest różnie a i zimowe temperatury potrafią dokuczyć... Zresztą czy ogród obsadzony tylko roślinami zimozielonymi nie wydaje się być monotonny? Zimą jest zielony, wiosną... jest zielony, latem... jest zielony i jesienią też jest zielony. Czy nie jest Wam żal wiosennych pierwszych kwiatów wyłaniających się spod śniegu, latem kolorowych motyli, a jesienią odbarwiających się liści i rumach owoców? W Anglii istnieje tak zwany „winter garden” i wcale nie jest to oranżeria!! Jest to ogród na świeżym powietrzem, który charakteryzuje się tym, że najbardziej ozdobny jest właśnie zimą. Część z Was powie: tak, ale to Anglia... Tam rosną zupełnie inne rośliny. Czyżby? Czy u nas nie rosną derenie białe,
styczeń - luty 2014 •
nomen omen występujące naturalnie również na Syberii? Spotykany w wilgotnych lasach polski dereń świdwa, czy też leszczyna pospolita, która z powodzeniem rośnie nawet na Kaukazie? Brak roślin ozdobnych zimą w naszym klimacie to chyba tylko wymówka, albo brak wyobraźni projektanta ogrodów! Ogród zimowy to miejsce pełne niespodzianek, a nawet cudów. Tu o poranku szron siada na złotych kwiatostanach i liściach traw haftując gwiaździste wzory. Złociste liście buku i grabu ubiera w delikatną koronkę, a suche owocostany w skrzące się w słońcu czapeczki. Sikory, sójki, kosy i inne zimujące w Polsce ptaki baraszkują wśród krzewów szukając pożywienia. Wszędobylską szarość rozświetlają ogniste kolory pędów dereni i wierzb, różnobarwne owoce jarzębin, jabłoni rajskich i berberysów. Teraz, ogołocone ze swych gęstych ubranek, pokazują swą urodę krzewy leszczyny pospolitej odmiany „Contorta”, której w lecie przez pomarszczone liście pięknością nazwać nie można. Swoimi powyginanymi gałązkami również w zimie pochwalić się mogą wierzby babilońskie „Crispa” i „Tortuosa”, te zimowe pięknotki doceniane zostały również przez mistrzów bukieciarstwa i wystroju wnętrz.
• styczeń - luty 2014
OGRÓD ZIMĄ
Ogród zimą żyje jakby drugim życiem, tym skrzętnie ukrywanym latem, kiedy liście i kwiaty odurzają nas swymi kolorami i zapachami nie zwracamy tak bardzo uwagi na pokroje roślin, na ich pędy, owocostany, które często podczas jesiennych porządków, jako brzydkie i niechciane kończą swój żywot na ogrodowym ognisku. Dopiero zimą, nagi „brzydki” ogród pokazuje swoje drugie ja. Teraz to one – owoce i owocostany, pnie i pędy stają się głównymi aktorami zimowego przedstawienia. Ogołocone z liści
jarzęby (jarzębiny), jabłonie rajskie, irgi czy berberysy w pełnej krasie pokazują swe bajecznie kolorowe korale. Trzmielina pospolita w październiku zaczyna nieśmiało, bo na cienkiej niteczce, wypuszczać z czerwonych owocostanów to, co w nich najcenniejsze – pomarańczowe nasiona. Również jesienią pięknotka Bodiniera odmiany „Profusion” w lecie niepozorna teraz obsypuje się gronami błyszczących intensywnie fioletowych owoców.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
OGRÓD ZIMĄ Ale „nie zimozielony” ogród potrafi być interesujący nawet w grudniu! Odpowiednio dobrane, posadzone w grupach krzewy o kolorowych pędach nawet w najbardziej pochmurny zimowy dzień mogą rozjaśnić ogród niczym łuna ognia. Począwszy od krwistoczerwonych pędów derenia białego odmiany „Sibirica”, przez intensywnie pomarańczowe derenia świdwy „Midwinter Fire”, aż do jaskrawożółtych pędów derenia rozłogowego „Flaviramea”. Dla mocniejszego efektu mo-
żemy także dosadzić wiśnię piłkowaną o lśniącej w słońcu purpurowo łuszczącej się korze. Jeżeli jednak taki zestaw kolorów nam nie odpowiada możemy stworzyć kompozycję na przykład z bieli i czerwieni dodając jeżynę białokorą o długich, ciernistych pędach pokrytych białym nalotem niczym szron. Do tego brzoza użyteczna odmiany „Doorenbos” o niewielkim jak na brzozę wzroście i śnieżnobiałej korze.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
OGRÓD ZIMĄ
styczeń - luty 2014 •
Dla lubiących kolory ziemi polecam natomiast buk i grab, które strzyżone przywdziewają na okres zimy sukienki ze złotobrązowych lśniących liści nie zrzucając ich aż do wiosny. Dodatkową atrakcją w tej gamie kolorystycznej mogą być łany traw ozdobnych, które przyciąć możemy przecież dopiero na wiosnę. Jeżówki, osty ozdobne, dzwonki i inne byliny o ciekawych kwiatostanach również przyciąć możemy dopiero po okresie zimy! Ogród zimowy może też być bardziej formalny. W takim wypadku bardzo ważne są bryły żywopłotów czy
szpalerów. Nagie zimą, cięte lipy ze swoimi zniekształconymi pniami i konarami również dodają ogrodowi bajkowej aury. Nie jestem przeciwniczką roślin zimozielonych! Ale ogród, można zaprojektować tak, aby zachować w nim równowagę pomiędzy roślinami iglastymi i liściastymi zimozielonymi oraz tymi, które mogą nam dać również inne wrażenia estetyczne – bylinami, roślinami kwitnącymi zimą, wiosną latem i jesienią, krzewami odbarwiającymi się na jesień i tymi mającymi przepiękne owoce...
============
Agnieszka Hubeny-Żukowska
Pracownia Sztuki Ogrodowej ============
• styczeń - luty 2014
PRZEBIŚNIEGI
Przebiśiegi
śnieżnobiałe zwiastuny wiosny
Śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis) to znany i kochany przez wszystkich zwiastun przedwiośnia. Jego małe, pachnące miodem kwiatki często przebijają się w lutym przez śnieg, aby w słoneczny dzień lekko rozchylić swoje płatki. Podczas chłodnej nocy jednak stulają się ponownie. Śnieżyczki najpiękniej wyglądają sadzone w dużych grupach pod konarami drzew, gdzie często po kilku latach naturalizują się. Jako kwiat miododajny jest także wysoko ceniony przez pierwsze budzące się do życia owady. Wygłodniałe po długiej zimie pszczoły lekko wstrząsają delikatnymi dzwoneczkami przebiśniegów wysypując z nich słodki pyłek ...
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
PRZEBIŚNIEGI
styczeń - luty 2014 •
Sukces w uprawie przebiśniegów Przebiśniegi raczą nas swoimi delikatnymi śnieżnobiałymi kwiatkami już od połowy lutego i zdobią ogrody przynajmniej do końca marca. Te drobne rośliny cebulkowe mogą kwitnąć i swobodnie rozmnażać się z roku na rok pod warunkiem, że poznamy i zaspokoimy ich wymagania..
Stanowisko i gleba
Sadzenie i rozmnażanie cebulek
Przebiśniegi zdecydowanie preferują chłodniejsze warunki wzrostu, najlepiej czują się w miejscach częściowo zacienionych pod koronami drzew oraz krzewów liściastych – nie znoszą piekącego słońca. I chociaż nie są roślinami nazbyt kapryśnymi, to szybciej rozmnażają się i lepiej rosną na cięższych glebach zasadowych lub neutralnych.
Cebulki przebiśniegów można kupić zarówno jesienią w stanie zasuszonych cebulek, jak i wiosną w stanie tzw. ‘zielonym’ – gdy ich liście oraz pędy kwitnące wybiły już z cebulki. Bez względu jednak na to, kiedy je kupujemy – powinniśmy natychmiast po zakupie posadzić je w glebie, gdyż nie tolerują nadmiernego przesuszenia. Rozrośnięte kępki przebiśniegów dzielimy i przesadzamy od przekwitnięcia do jesieni.
• styczeń - luty 2014
PRZEBIŚNIEGI Ciekawe gatunki i odmiany Przebiśnieg pospolity Galanthus nivalis
Do najbardziej popularnych zwiastunów wiosny, zarówno w ogrodach jak i w sprzedaży należy niewątpliwie przebiśnieg pospolity (Galanthus nivalis), o niezbyt dużych, zwisających dzwonkowatych kwiatach.
Przebiśnieg ‘Flore Pleno’
Przebiśnieg Flore Pleno to odmiana dla koneserów. Wyróżnia się przepięknymi, pełnymi kwiatami. Cebule tej odmiany warto posadzić blisko ścieżki, aby kwitnące rośliny można było podziwiać z jak najmniejszej odległości. Cebule bywają w sprzedaży, lecz zwykle są dość drogie. Przebiśnieg Elwesa Galanthus elwesii
Rośliną o nieco większym pokroju niż przebiśnieg pospolity jest Galanthus elwesii czyli śnieżyczka Elwesa. Liście tej rośliny są znacznie szersze, a kwiaty bardziej okazałe, choć kształtem i kolorystyką podobne do swojego bardziej popularnego kuzyna.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
PRZEBIŚNIEGI
Na rabacie razem z przebiśniegami
Galanthus nivalis to świetna roślina do naturalizacji w trawie, szczególnie dobrze do tego nadaje się odmiana pełna ‘Flore Pleno’. Większy przebiśnieg Galanthus elwesii po kilku latach uprawy na tym samym stanowisku także stwo-
Przylaszczka pospolita Hepatica nobilis
Krokusy botaniczne Crocus
styczeń - luty 2014 •
rzy duże naturalne połacie w kolorze czystej kości słoniowej, wygląda on jednak równie ciekawie w towarzystwie innych wiosennych kwiatów – w szczególności ciemierników. W podobnym ter-
minie, co przebiśniegi zakwitają również przylaszczki, botaniczne krokusy, ranniki i cebulice. Jeśli posadzimy je razem, już na przedwiośniu uzyskamy przepiękną, kolorową rabatę.
Ciemiernik Helleborus
Cebulica Tubergena Scilla tubergeniana
Rannik wiosenny Eranthis hyemalis
• styczeń - luty 2014
CIEMIERNIKI
CIEMIERNIKI Na przekór zimie
Kiedy słyszymy, że ciemierniki kwitną zimą i na przedwiośniu, nasza ogrodowa intuicja, osadzona mocno w klimacie umiarkowanym, gdzie śnieżne i mroźne zimy zatrzymują wegetację, mocno się buntuje. A jednak ciemierniki są zaskakujące i czasami z zimą wygrywają. W zależności od gatunku i odmiany różnie reagują na zimowe chłody. Jeśli jednak zaaklimatyzują się w ogrodzie, to kwitną corocznie i przez długie miesiące dekorują cieniste rabaty.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
CIEMIERNIKI
CIEMIERNIK BIAŁY Helleborus niger Jednym z częściej spotykanych gatunków ciemiernika w naszych ogrodach jest ciemiernik biały. Dziko rośnie w Europie na terenach położonych na południe od naszego kraju. Posiada dużą odporność na chłody i zdolność do bardzo wczesnego wykształcania pąków. Pąki ciemiernika białego w łagodne zimy można zaobserwować już na przełomie grudnia i stycznia. Jeśli nie zatrzyma ich znaczny mróz i pokrywa śnieżna, stopniowo rozkwitają w styczniu i lutym, ale bywa, że duże opady śniegu przykrywają całkowicie roślinę i wstrzymują jej wzrost nawet do marca. Mimo to jest jedną z najwcześniej kwitnących bylin, i co ważne dość dobrze znoszącą nasze zimy.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
CIEMIERNIKI
styczeń - luty 2014 •
MIESZAŃCE ORIENTALNE Helleborus orientalis
Nieco mniejszą odporność, szczególnie na duże mrozy, wykazują mieszańce ciemiernika wschodniego (Helleborus orientalis). Mimo to są chętnie sadzone w ogrodach ze względu na piękne nakrapiane kwiaty w szerokiej palecie kolorów, od bieli poprzez róż i stonowaną czerwień do prawie czarnego.
W sprzedaży pojawiły się również ciemierniki wschodnie o pełnych kwiatach, ale są to z reguły bardzo delikatne rośłiny. Nasiona ciemierników łatwo się wysiewają i nawet, jeśli roślina mateczna nie przetrzyma zimy, często na wiosnę pojawia się wiele młodych siewek.
• styczeń - luty 2014
CIEMIERNIKI
styczeń - luty 2014 •
CIEMIERNIK KORSYKAŃSKI
Helleborus argutifolius Na wczesnowiosennej rabacie warto również posadzić ciemiernika korsykańskiego (Helleborus argutifolius), który jest okazałą rośliną, dorastającą do 60 – 70 cm. Jego znakiem szczególnym są kwiaty o jasnozielonym kolorze. Ciemiernik korsykański cierpi jednak w mroźne i mało śnieżne zimy, ponieważ jego dorodne pędy i liście trudno jest zabezpieczyć przed chłodem.
• styczeń - luty 2014
CIEMIERNIKI
CIEMIERNIK CIEMIERNIK BIAcuchnący ŁY Helleborus foetidus
Pochądzący z południowo-wschodniej Europy ciemiernik cuchnący (Helleborus foetidus) wykształca drobne, pierzaste liście i dużą ilość niewielkich, dzwonkowatych kwiatów z bordową obwódką. Może nie jest tak atrakcyjny, jak poprzednie rośliny, ale ponieważ tworzy gęste, zwarte grupy może być dobrym uzupełnieniem dla innych wczesnowiosennych roślin.
styczeń - luty 2014 •
CIEMIERNIK
CIEMIERNIK CZERWONAWY
Helleborus purpurascens
CIEMIERNIK WONNY CIEMIERNIK
Helleborus odorus
• styczeń - luty 2014
CIEMIERNIKI
styczeń - luty 2014 •
To trzeba wiedzieć o ciemiernikach = Ciemierniki wykazują sporą wrażliwość na przesuszenie. = Lubią rosnąć w cieniu na głęboko uprawionej glebie o odczynie lekko zasadowym,
dlatego są naturalnymi sąsiadami dla cisów i bukszpanów. = Posiadają bardzo głęboki system korzeniowy, przez co ich przesadzanie bywa trudne. = Ich duże liście są zimotrwałe, jednak przy znacznych mrozach, szczególnie przy braku pokrywy śnieżnej uszkadza je wiatr i przestają być dekoracyjne. Dlatego przynajmniej w najtrudniejszym momencie zimy warto je zabezpieczyć włókniną lub warstwą ściółki. = Kwiaty ciemierników nie opadają przez cały okres dojrzewania nasion, dlatego roślina na pierwszy rzut oka pozostaje w rozkwicie przez dwa-trzy miesiące. = Wszystkie części ciemiernika są trujące, o czym warto pamiętać szczególnie wtedy, gdy ogród jest miejscem zabawy dla małych dzieci.
• styczeń - luty 2014
W PRACOWNI CERAMICZNEJ
W pracowni u Pani Zanety Z Żanetą Jędral spotkała się Jolanta Piekarz
Na spotkanie umówiłyśmy się późną jesienią w domu Pani Żanety, która, choć mieszka z rodziną na obrzeżach Warszawy, to duchem i temperamentem nie za bardzo pasuje do zurbanizowanej poprawności. Zresztą sama wspominała, że chętnie wyprowadziłaby się na wieś, gdzie mogłaby swobodniej rozwijać swoje pasje, zająć się ogrodem i żyć bliżej natury.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
W PRACOWNI CERAMICZNEJ
Jeszcze zanim dotarłam do drzwi domu, w przedogródku zauważyłam spory, suto zaopatrzony karmnik, gdzie mimo całkiem ciepłej pogody chętnie buszowały sikorki. Swobodne i wcale niepłochliwe pewnie od dawna znały ten adres ptasiej stołówki. Do rozmowy zasiadłyśmy w dużej, przytulnej kuchni z charakterem, pełnej różnorodnych drobiazgów w stylu retro, cierpliwie zbieranych od lat przez gospodarzy.
styczeń - luty 2014 •
Domowe przetwory i ... ceramika Pani Żaneta jest mistrzynią w wielu dziedzinach. Już od kilku lat specjalizuje się w wyrobie domowych przetworów, a do jej sztandarowych smakołyków należą suszone pomidory z przyprawami w zalewie z oliwy i różnorodne nalewki. Gdy rozmawiałyśmy, nalewka z rokitnika i z aronii dojrzewała jeszcze na parapecie. Przetwory i zagospodarowywanie plonów ogrodowych zajmuje jej dużą część lata i jesieni. Pozostała część roku to czas dla innej pasji – dla ceramiki artystycznej.
• styczeń - luty 2014
W PRACOWNI CERAMICZNEJ
Patery, grube kury i ... kwiatki ceramiczne Lata doświadczeń i setki wykonanych prac pozwoliły Pani Żanecie ukształtować swój własny styl, który urzeka bogatą kolorystyką i nietypowymi wzorami. Choć w większości prace mają codzienne zastosowania – są to np. misy, patery, talerzyki czy świeczniki – to zdecydowanie odróżniają się od wszystkiego, co można kupić z masowej, fabrycznej produkcji. Do unikalnych wyrobów zaliczyć trzeba kolorowe, grube i dorodne gliniane kury, albo ceramiczne kwiatki, które mocno przytwierdzone do metalowych „pędów” mogą służyć do dekoracji w pomieszczeniach, a także na zielonych rabatach w ogrodzie.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
W PRACOWNI CERAMICZNEJ
Masa ceramiczna, proste narzedzia i ... zreczne rece ,
,
,
Pracownia Pani Żanety mieści się na poddaszu. Mimo, że nie zajmuje zbyt dużej powierzchni, jest tam wszystko, co niezbędne dla ceramika: zapasy mas ceramicznych i różnokolorowe szkliwa, regały z półproduktami, gdzie znajdują się prace schnące, albo po pierwszym wypale, czekające na pokrycie barwiącym szkliwem i przede wszystkim piec do wypalania gliny.
styczeń - luty 2014 •
Narzędzia stosowane do wyrobu ceramicznych cudeniek są bardzo proste, najbardziej liczą się zręczne ręce i pomysłowe wzory do odciskania w świeżej glinie. Jak się okazuje, ciekawe wzory można znaleźć wszędzie: w sklepie z zabawkami, na pchlim targu i w babcinej szafie z koronkami. Jednak doświadczenie i artystyczne wyczucie są niezbędne, aby przy ich wykorzystaniu powstał estetyczny i nietuzinkowy efekt końcowy.
• styczeń - luty 2014
W PRACOWNI CERAMICZNEJ
styczeń - luty 2014 •
Ceramikę Pani Żanety można kupić na targach i kiermaszach, albo bezpośrednio kontaktując się przez stronę internetową www.kwiatkiceramiczne.pl.
• styczeń - luty 2014
MAGAZYN WYSOWA
styczeń - luty 2014 •
Wysowa Zdrój... galicyjskie Merano
Magazyn Wysowa www.wysowa.com.pl Widok na cerkiew w Izbach Fot. Wiesław Plata
• styczeń - luty 2014
WARZYWNIK
Zima w warzywniku
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
WARZYWNIK Katarzyna Bellingham
Zimowy warzywnik Chociaż my – ogrodnicy, już teraz gorączkowo planujemy nowy sezon, to w styczniu i lutym warzywnik nadal odpoczywa pod śniegiem. Wychodzimy do niego głównie po to, aby dosypać ptakom słonecznika lub zawiesić tłuste przysmaki dla dzięcioła – a jeśli pogoda nam na to pozwoli, to ‘zdobywamy’ pory, bruksel-
ki, jarmuż, brokuł szparagowy oraz szpinak. Reszta warzyw zimuje w piwnicy w skrzyniach wypełnionych piaskiem. Muszę przyznać, że poza selerem, marchwią czy pasternakiem – świetnie trzymają się nadal dynie, z których robimy pyszne zielone curry oraz gęste, słodkie zupy-kremy.
styczeń - luty 2014 •
Dzięki naszemu warzywnikowi sklepowe warzywa kupujemy bardzo rzadko, tym bardziej, że staramy się jeść tylko te sezonowe i unikać pędzonych zimą w szklarniach rzodkiewek, sałat czy ogórków. Zielonego nam teraz zupełnie nie brakuje, gdyż poza zamrażalnikiem wypełnionym fasolką szparagową, fasolą tyczną oraz groszkiem ogrodowym – na zagonach nadal rośnie pyszny szpinak. Jest to szpinak wysiewany latem, który nie boi się niskich tem-
peratur i wspaniale zachowuje smakowe walory oraz zdrowotne właściwości nawet podczas mroźnej polskiej zimy. Szpinak w ogrodzie to prawdziwy skarb – więcej o nim piszę na dalszych stronach magazynu. Zbieramy też już swoje własne plony cykorii, którą pędzimy po prostu na podgrzewanej podłodze w przedpokoju. Cykoria musi być całkowicie zaciemniona, gdyż tylko wtedy jej liście będą delikatne w smaku, a nie gorzkie.
• styczeń - luty 2014
NASIONA NA NOWY SEZON
Wybieramy nasiona na nowy sezon
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
NASIONA NA NOWY SEZON Katarzyna Bellingham
Jakie nasiona wybrać na nowy sezon? Wiadomo, że jeśli uprawiamy warzywnik i kochamy kwiaty jednoroczne - to bez nasion nie będziemy mieli ogrodu. Każdego roku z wielką przyjemnością wyszukujemy, badamy, kupujemy i potem jeszcze wiele razy oglądamy w domu wiele małych drogocennych pakiecików nasion. W tych pakiecikach zamknięta jest energia słońca i nadzieja na piękny ogród – obcowanie z nimi od samych siewów aż po zbiór plonów to wielka przyjemność.
Sprytne planowanie ... Ogród ozdobny – każdego roku przeglądam moje zapasy nasion roślin jednorocznych i dwuletnich, a następnie wyrzucam te przeterminowane. Pozbywam się także także nasion kwiatów, które po zeszłorocznym wypróbowaniu wydają mi się niewarte miejsca w moim ogro-
dzie – w tych sprawach trzeba być twardym. Pamiętajcie, że życie jest zbyt krótkie, a kwiatów zbyt wiele - żeby użalać się nad kilkoma nasionkami rośliny, która nam nie pasuje. Są też kwiaty, których nasiona kupuję bez zastanowienia i zawsze staram się mieć je ‘na stanie’.
styczeń - luty 2014 •
Wśród jednorocznych ulubieńców bezsprzecznie znajdują się od lat przeróżne odmiany kosmosów, nagietków, ostróżek, maków polnych, tabak ozdobnych, cynii, aminków oraz obowiązkowo szałwii powabnej. Z dwuletnich to lak wonny, naparstnica, wieczornik damski i miesięcznica – czyli taka podstawa słodkich, sielskich rabat. Rośliny te są także świetnymi wypełniaczami rabat mieszanych oraz bylinowych. Warzywnik – tutaj kieruję się tylko tym co lubię jeść i co czuje się dobrze w moim ogrodzie na Kaszubach. Nie stawiam np. na gruntowe pomidory, gdyż nasze lata są zbyt mokre – ale dbam o to, aby nasiona na zagonach wysiewane były regularnie aż do końca lata. Dzięki temu warzywa takie jak bób, groszek, fasolka, szpinak, kapusta pak-choi czy ziemniaki zbieramy od wczesnego lata do samej jesieni. A zielenina typu sałata, koperek, pietruszka, bazylia czy rukola są na naszym stole przez cały sezon. Tak więc nie zapominajcie o nasionach na przedplony i poplony!
Żelazna zasada ... Sukces mojego ogrodu to trzymanie się kilku żelaznych zasad jeśli chodzi o zakup i przechowywanie nasion. Po pierwsze nigdy nie kupuję tanich nasion. Często sięgam po nasiona zagraniczne, gdyż z praktyki wiem iż kiełkują one prawie w 100% i jest ich więcej w torebce. Nie trzymam nasion w domu, gdyż panuje tu zbyt sucha i ciepła atmosfera (szczególnie zimą) – najlepiej czują się w chłodnym, ciemnym miejscu - nawet w lodówce. Nie korzystam z nasion otoczkowanych chemią.
Zielony kAcik ,
badawczy . Dołacz do zespołu odwaznych badaczy , , ,
ciekawych odmian zioł i warzyw
Jeśli jesteś eksperymentującym ogrodnikiem i lubisz dzielić się swoimi doświadczeniami, weź udział w naszych badaniach. Dostaniesz od nas zestaw nasion ciekawych, mało znanych odmian warzyw i ziół do uprawy w nadchodzącym sezonie.
,
Aby zostac badaczem:
1. Wybierz najciekawszy dla ciebie zestaw i zadeklaruj udział na jednym z wątków Forum NaOgrodowej. 2. Wysiej nasiona w ogrodzie lub na balkonie. 3. Podziel się na Forum swoimi doświadczeniami z uprawy. Zgłoszenia badaczy przyjmujemy od 10 lutego 2014. Szczegóły znajdziesz na FORUM NaOgrodowej.
NASIONA SPONSORUJE
www.twojogrodnik.pl
• styczeń - luty 2014
SZPINAK
Szpinak na
styczeń - luty 2014 •
cztery pory roku
Szpinak jest szalenie zdrowy – każde dziecko o tym wie. W jego zielonych liściach zamknięte są ogromne ilości przeciwutleniaczy, które wspierają naturalne mechanizmy obronne komórek człowieka. Dodatkowo jest pełen witamin oraz kwasów omega 3 – pamiętajmy tylko, że jest szczególnie zdrowy, gdy jego liście spożywamy na surowo lub tylko delikatnie podgotowane na parze lub w wodzie. Najważniejsze dla ogrodnika jest jednak to, iż jest bardzo łatwy w uprawie, którą można prowadzić w warzywniku przez calutki rok. Zobaczcie sami jak uprawiać i jeść szpinak ... na zdrowie!
• styczeń - luty 2014
SZPINAK
szpinak
Spinacia oleracea Szpinak jest rośliną jednoroczną i najlepiej siać go wprost na zagonie po troszku, ale często. Najsmaczniejsze są jego młode listki, które można traktować podobnie, jak tak zwane ‘baby-leaf’ (młode listki) – czyli skubać, gdy potrzebne są w kuchni. Szpinak, ceniony za bardzo delikatne w smaku i dotyku liście, niestety szybko wytwarza kwiaty oraz nasiona, więc nie zagrzewa miejsca w warzywniku na dłużej. Najlepiej rośnie w lekkim cieniu. Nasiona wysiewamy wiosną oraz latem w zależności od tego, czy uprawiamy szpinak letni, czy też zimowy.
szpinak nowozelandzki Tetragonia expansa
Szpinak nowozelandzki czyli trętwian czterorożny (!) to warzywo liściaste, które przybyło do Europy dzięki znanemu botanikowi Joseph’owi Banks’owi i natychmiast podbiło serca angielskich ogrodników i kucharzy. Pomimo tego, iż w rzeczywistości roślina ta tylko przypomina szpinak z wyglądu, to nie ustępuje jej, jeśli chodzi o właściwości zdrowotne. Przyrządza się ją dokładnie tak samo jak szpinak. Świetnie rośnie w pełnym słońcu, preferuje wilgotną glebę. Okres wysiewu wiosna, zbiory - lato.
styczeń - luty 2014 •
Pomysłów na własnoręczne wykonanie prezentów jest naprawdę dużo. Mogą to być drobne upominki, które potem zbierzemy w wiklinowym koszyku lub udekorowanym pudełku. Do naszego świątecznego kosza włożyliśmy skarby pochodzące z ogrodu oraz lasu: zimową herbatkę z leśnych owoców, zasuszone podgrzybki, aromatyczne mydełka glicerynowe z lawendą i oliwę z rozmarynem. Każdy prezencik zaopatrzmy w dobre życzenie dla obdarowanego. Któż by nie chciał znaleźć takiego bogactwa pod choinką?
• styczeń - luty 2014
SZPINAK
styczeń - luty 2014 •
Burk szpinakowy w Anglii nazywany jest szpinakiem wiecznym. W naszym kraju jest to roślina bardzo mało znana, a szkoda – bo w moim warzywniku na Kaszubach świetnie rośnie i znosi najchłodniejsze temperatury w styczniu oraz lutym. Podczas zimowych miesięcy zapewnia nam ‘świeżą zieleninę’ i praktycznie nie wybija pędów nasiennych aż do przyszłego lata (jest to roślina dwuletnia). Smakiem trochę przypomina szpinak, jednak jego liście są nieco twardsze – tak więc gotujemy go tak samo jak szpinak, tylko o 10 minut dłużej. Najsmaczniejsze są jego młode listki, spożywając starsze liście wycinamy z nich gruby ogonek. Siew pod koniec lipca, a zbiór od jesieni do późnej wiosny. Nazwa odmiany na zdjęciach to ‘Perpetual’.
• styczeń - luty 2014
SZPINAK
, Nalesniki ze
styczeń - luty 2014 •
szpinakiem
, Zielone nalesniki ze szpinakiem i serem fetą, polane czosnkowym sosem pomidorowym
Składniki Ciasto naleśnikowe:
2 średnie jajka, 5 czubatych łyżek mąki pszennej około 2 szklanki mleka olej do smażenia
Farsz szpinakowy:
500g świeżego szpinaku lub torebka mrożonego (450g) 200g sera solankowego typu feta 3 ząbki czosnku łyżeczka masła sól, pieprz do smaku
Sos pomidorowy: pomidory z puszki lub świeże, odparowane na patelni ząbek czosnku bazylia świeża lub suszona sól, pieprz do smaku
PRZYGOTOWANIE: 1. Jaja i mąkę mieszamy, stopniowo dodajemy mleko aż do uzyskania gładkiego, płynnego ciasta naleśnikowego. Naleśniki smażymy na mocno rozgrzanej patelni z małą ilością oleju i odkładamy na duży, płaski talerz. 2. Świeży szpinak, po dokładnym umyciu podgrzewamy na patelni z odrobiną masła i posiekanym czosnkiem, dusimy przez kilka minut. Szpinak mrożony rozmrażamy i postępujemy z nim podobnie, jak ze świeżym. Dusimy tak długo, aż odparujemy nadmiar wody. Po schłodzeniu masy szpinakowej dodajemy do niej ser solankowy i pieprz, ewentualnie odrobinę soli. Mieszamy i nakładamy na naleśniki. Zwijamy je i podsmażamy na rozgrzanej patelni na złoty kolor. 3. Pomidory z puszki lub świeże, podduszone na patelni (po schłodzeniu) miksujemy z czosnkiem i przyprawami.
Zielone naleśniki to świetne danie śniadaniowe albo ciepła, oryginalna kolacja. Smakują nawet umiarkowanym przeciwnikom szpinaku, bo warzywo to, ukryte w naleśnikowych plackach nie budzi już dużych emocji.
• styczeń - luty 2014
ZIMOWE MENU
Harriba
Rozgrzewająca marokańska zupa
Małgosia w Maroko
Z bloga Małgosi Waluszewskiej, autorki książki METADIETA
Najważniejsze w marokańskiej kuchni są przyprawy i arganowy olej. Oczywiście równie ważnym jest naturalne dojrzewanie w słońcu warzyw, owoców i ziaren. To one przecież decydują o ostatecznym smaku potrawy. A marokańska uczta rozpoczyna się właśnie od podania ich jako pierwszych, w postaci marokańskich sałatek „Maroccan Salads”.
Przyprawy na targu w Maroko
styczeń - luty 2014 •
Zazwyczaj są to drobno siekane warzywa, warzywa duszone, cebulowe konfitury, soczewice, fasole, świeże zioła, drobne marynowane rybki typu anchois czy sardynki. Maleńkie porcyjki w maleńkich miseczkach, a każdy posiłek wzbogacony jest dodatkowo pieczywem, arabskimi chlebkami z białej mąki. Przyznaję, że nawet bez tego chlebka mnie ten wstęp w zupełności wystarczał, by poczuć się sytą…Ale Arabowie jedzą dużo, dużo za dużo i to w dodatku późnym wieczorem, kiedy to topnieje lejący się żar z rozpalonego nieba.
Olej arganowy
• styczeń - luty 2014
ZIMOWE MENU
Harriba
Rozgrzewająca marokańska zupa
Ale u nas za oknami zima, a więc w tym tygodniu odstawiłam na daleką półkę pomysł z marokańskimi sałatkami i jak zawsze, kiedy mróz za oknem, sięgnęłam po gar do zup. Koronnym daniem będzie więc marokańska rozgrzewająca zupa Harrira, danie proste, pożywne i wyśmienite na podniesienie wewnętrznej temperatury i tym samym poprawę nastroju.
styczeń - luty 2014 •
Składniki: • 1/2 szklanki czerwonej soczewicy, wcześniej moczonej w wodzie przez godzinę, • 1 szklanka cieciorki, moczonej w wodzie przez noc, lub ze słoika, • 1 szklanka obranej i pociętej w dużą kostkę cebuli, • 1 szklanka wyparzonych i obranych ze skórki pomidorów, tak jest w oryginalnym przepisie, ale zimą nie jadam świeżych pomidorów, jeśli to używam tych z puszki, włoskich, dojrzewających mimo wszystko w pełnym słońcu, latem), • 1/2 szklanki przecieru pomidorowego, ja używam „Pudliszki”, • 1/2 szklanki pociętych w kostkę pałek selera naciowego, • 1 Łyżka pociętego w kostkę korzenia imbiru, szczypta szafranu, • 1/2 szklanki posiekanej natki pietruszki i liści kolendry, • 1/2 szklanki mąki, w oryginale pszennej, ja użyłam bezglutenową – kukurydzianą, rozmieszaną ze szklanką mleka sojowego, • biuIntegracja1 Łyżka sklarowanego masła (czysty tłuszcz pozbawiony białka z krowiego mleka ).
Przyprawy: Przyprawy: sól, 1/2 łyżeczki świeżego pieprzu, ewentualnie sok z połowy cytryny, olej arganowy z pestek dyni do polania na talerzu.
Przygotowanie: Na 1,5 litra gotującej się wody wrzucamy wszystkie składniki prócz mąki. Gotujemy około 30 minut. Roztrzepujemy kukurydzianą mąkę z mlekiem sojowym i taką gęstą masę wlewamy do ugotowanej zupy, doprowadzamy do wrzenia i gotujemy minutę. Teraz wrzucamy natkę i kolendrę. Zupę podajemy gorącą. Ależ ona jest syta! Wystarcza za cały obiad. Od siebie dodałam do przepisu 3 ząbki świeżo wyciśniętego czosnku, wrzuconego do garnka już po ugotowaniu zupy. Czosnek wraz z imbirem i świeżym pieprzem wspaniale rozgrzewa wnętrze organizmu, oczyszcza krew, „przepycha” wszelkie zatory żylne i utrzymuje nas w świetnej formie SMACZNEGO!
• styczeń - luty 2014
UPRAWA KIEŁKÓW
Kiełki
Na Zdrowie! czyli jak zadbać o witaminy zimą
Zima i wczesna wiosna to okres, kiedy najtrudniej pozyskać z pożywienia pełny zestaw witamin i mikroelementów. W tym czasie nie zerwiemy z grządki dojrzałej truskawki czy porzeczki, nie przywieziemy prosto z działki pachnących pomidorów i świeżych ogórków. Dostęp do wielu warzyw i owoców jest trudniejszy ze względu na wyższą cenę, a na dodatek ich jakość i smak często pozostawia wiele do życzenia. Mimo to jest prosty sposób, aby nawet w tym trudniejszym okresie pozyskiwać wartościowe składniki odżywcze z zieleniny. Trzeba tylko poświęcić trochę czasu na domową uprawę kiełków i uwierzyć, że te niepozorne zaczątki roślin to bogate źródło witamin i mikroelementów.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
UPRAWA KIEŁKÓW
Kiedy wysiewać nasiona?
Jakie nasiona na kiełki?
Kiełki możemy pozyskiwać w dowolnym czasie, choć naturalnym okresem wydaje się późna jesień, zima i wiosna, kiedy ogrodowe zasoby pożywnej zieleniny nie są już lub jeszcze dostępne. Uprawy kiełków nie warunkuje ilość dostępnego światła słonecznego, uzyskamy je nawet w najkrótsze dni roku.
Podstawowy zestaw nasion wysiewanych na kiełki to rzodkiewka i rzeżucha (ostre w smaku), fasola mungo (łagodna, wyśmienita), soja czy lucerna, ale w ten sposób uprawiać można także wiele innych warzyw i zbóż, m.in. różnorodne fasole, soczewicę, słoneczniki, kapustę, buraki, groch, brokuły, pszenicę.
styczeń - luty 2014 •
Skąd pozyskać nasiona? Nie wszystkie dostępne nasiona można wykorzystać do domowego kiełkowania. Nasiona sprzedawane w sklepach ogrodniczych i przeznaczone do siewu nie nadają się do kiełkowania, ponieważ mogą być zaprawiane środkami owado – i grzybobójczymi, które nie zaszkodzą w przypadku spożywania płodów uzyskanych z uprawy, ale mogą być niezdrowe przy bezpośrednim spożyciu nasion. Do uprawy kiełków nadają się jedynie specjalnie oznaczone
nasiona, na opakowaniu których znajduje się informacja, że takie ich wykorzystanie jest możliwe. Nasiona pochodzące ze sklepów spożywczych (takie jak np. fasola) mogą być kiełkowane bez ograniczeń, o ile tylko zachowały zdolność do rozwoju (z pewnością nie wykiełkujemy np. łuskanego grochu).
• styczeń - luty 2014
UPRAWA KIEŁKÓW
Jak uprawiać kiełki? Po zdobyciu nasion pierwszym krokiem w uprawie kiełków jest wybór właściwego naczynia. Powinno być z bezbarwnego szkła lub plastiku, przepuszczającego światło. Wersja minimum to czysty słoik z nakrętką, ale można też kupić specjalne naczynia do kiełkowania składające się z kilku nastawianych na siebie szklanych lub plastikowych pojemników. Nasiona przeznaczone do kiełkowania należy dokładnie wypłukać, a następnie zalać wodą na okres od trzech godzin (drobne nasiona) do nawet dwunastu godzin (grube fasole). Po upływie tego czasu odsączamy je z wody (ale niezbyt dokładnie) i wsypujemy do szklanego naczynia przeznaczonego do uprawy, najlepiej na ciepłym parapecie. Warstwa nasion nie może być zbyt gruba, ponieważ w trakcie
rozwoju młode roślinki będą potrzebowały dostępu do światła słonecznego. Naczynie, w którym umieszczamy kiełki powinno być przykryte, aby woda nie odparowała za szybko. Przez następne dni nasiona należy przynajmniej dwa razy w ciągu dnia przepłukać wodą, ale w naczyniu nie powinno zostać jej ani zbyt dużo (zanurzone w wodzie nasiona zaczną gnić), ani zbyt mało (przesuszone zwiędną). Gdy nasiona wykształcą korzeń i wypuszczą pierwsze listki (trwa to zwykle od 3 do 6-8 dni) są już gotowe do zjedzenia.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
UPRAWA KIEŁKÓW
styczeń - luty 2014 •
Jak wykorzystać kiełki? Można je zjadać na surowo dodając do wszelkich sałat i sałatek ze świeżych warzyw lub bezpośrednio do kanapek. Kiełki o ostrym smaku dobrze smakują jako dodatek do twarożków i różnorodnych past rybnych i jajecznych. Można je również stosować do sosów uzupełnianych warzywami, zup i potraw mięsnych.
• styczeń - luty 2014
POLSKA LAWENDA
styczeń - luty 2014 •
Lawenda
jest rośliną, która towarzyszy człowiekowi od kilku tysięcy lat…
Skaąd do nas przybylła?
,
Prawdopodobnie z Indii, Persji lub Wysp Kanaryjskich. Dzięki swym leczniczym właściwościom oraz świeżemu zapachowi stała się ulubionym dodatkiem do kąpieli starożytnych Greków oraz Rzymian. Nic więc dziwnego, że jej nazwa pochodzi od łacińskiego słowa lavo, lavare – które oznacza myć się, kąpać. Średniowieczna chrystianizacja Europy spowodowała, iż lawenda wraz z katolickimi zakonnikami przywędrowała do nas z terenów śródziemnomorskich i zadomowiła się w przyklasztornych ogródkach ziołowych. Dziś w Polsce lawenda jest popularną rośliną ogrodową. Jednak czy wiemy coś więcej na temat uprawianych przez nas odmian oraz sposobów dbania o tę wyjątkową roślinę?
• styczeń - luty 2014
POLSKA LAWENDA
Lawenda i jej aromatyczni krewniacy Pod względem botanicznym lawenda należy do jasnotowatych (Lamiaceae) – roślin charakteryzujących się silnym aromatem oraz zawartością olejków eterycznych. Oprócz lawendy do tej rodziny należą: bazylia, macierzanka, melisa, szałwia.
Lawenda dobra na wszystko Stosowana na żywopłoty =
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
Roślina miododajna Kwiat stosowany w mieszankach ziołowych, poduszkach i torebkach zapachowych oraz przeciwmolowych, odświeża powietrze Wykorzystywana w rękodziele i florystyce – bukiety, wrzeciona, wianki Przyspiesza odbudowę komórek, działa antyseptycznie oraz przeciwtrądzikowo Łagodzi ból głowy i mięśni, uspokaja nerwy, olejek używany jest jako środek na ukąszenia owadów i niewielkie oparzenia, jest także naturalnym antybiotykiem W kuchni kwiat używany do przyprawiania potraw, nadaje się do kandyzowania oraz aromatyzowania octu, cukru, oliwy czy wody
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
POLSKA LAWENDA
Lawendowe ABC: Stanowisko:
Słoneczne, odkryte dla zabezpieczenia przed chorobami wywołanymi przez grzyby
Gleba:
Dobrze przepuszczalna, piaszczysta, z zawartością wapna (pH ziemi dla lawendy: 6,5-7,5)
.
Rozmnażzanie:
Ciąć sadzonki o dł. 10-20 cm z nowego przyrostu jesienią lub wiosną. Dzielić rośliny lub robić odkłady. Wysiew z nasion (bardzo słabe wschody, czasami nie przekraczają 10%)
Zbiór:
Zbierać nibykłosy kwiatowe tuż po otwarciu kwiatów – im więcej otwartych pączków, tym większe ryzyko, że suche kwiaty odpadną od łodyg
styczeń - luty 2014 •
Więcej o lawendzie dowiesz się w nowym magazynie polskich plantatorów lawendy
Polska Lawenda
www.polskalawenda.pl
• styczeń - luty 2014
POLSKA LAWENDA
Lawenda w polskich warunkach Polska należy do grupy najchłodniejszych krajów świata, dlatego przy wyborze lawendy, rośliny pochodzącej z basenu Morza Śródziemnego, należy upewnić się, czy dana odmiana przetrwa zimę w naszej strefie klimatycznej. Istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że w naszych ogrodach rośnie inny gatunek niż lawenda wąskolistna, której odmiany Hidcote Blue Strain oraz Blue Scent osiągają mrozoodporność do -34,4 st.
C. Do innych gatunków uprawianych z powodzeniem w Polsce należy Lavendula hybrida, której odmiany Grosso oraz Provence wytrzymują mrozy do -28,8 st. C. Należy również wspomnieć o tym, że lawandyny są odporniejsze na choroby powodowane przez grzyby i wydajniejsze od odmian lawendy lekarskiej. Inicjujące później wegetację lawandyny dodatkowo lepiej znoszą zdarzające się w Polsce wiosenne gwałtowne nawroty zimy.
styczeń - luty 2014 •
pór przeciwwietrznych, które pozwolą na minimalizację wpływu lodowatych i dokuczliwych wiatrów. Pamiętajmy jednak, żeby ustawiać je tak, by śnieg mógł okryć lawendy, gdyż stabilizuje on temperaturę oraz chroni je przed skrajnym zimnem. Jeśli zdecydujemy się na okrywanie (najlepiej w momencie, gdy prognozy mówią o stałych przymrozkach – najczęściej jest to początek grudnia), to przy 5-20 roślinach można użyć gałęzi z drzew iglastych, chochołów słomianych, gotowych worków z agrowłókniny, a przy małych roślinach nawet odpowiednio obciętych i mocno przytwierdzonych butelek 5-cio litrowych po wodzie mineralnej. Jeśli nasze rośliny rosną w rzędach, możemy zastosować system zbliżony do popularnych mini tuneli na np. wczesne ogórki.
Gatunki pozostałe (ok. 40) tj. L. dentata czy L. stoechas w naszej strefie klimatycznej nie są spotykane w uprawie gruntowej ze względu na swą nieodporność na mróz. Dla przykładu odporność lawendy dentata na niskie temperatury wynosi jedynie -3,8 st. C. Dane te pochodzą z fachowej literatury, ale jak wygląda uprawa lawendy w rzeczywistość? Prawdopodobnie nie istnieje w Polsce plantacja (na ten moment naliczyliśmy ich 16!), która nie ucierpiałaby z powodu dokuczliwych mrozów i niespodziewanych paroksyzmów pogodowych. Chronić nasze rośliny możemy na różne sposoby np. poprzez wykonanie naturalnych (żywopłoty) lub sztucznych (np. z siatki czy włókniny) za=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
Sekrety pielegnacji lawendy ,
Podlewanie: Lawenda jest odporna na suszę, dlatego nawadniamy tylko młode sadzonki do momentu aż umocnią się w gruncie.
Pielenie: Dbajmy o to, by na bieżąco pielić miejsca wokół lawend, by nie dopuścić do przerośnięcia roślin przez chwasty. Pamiętajmy o tym, że lawendy nie lubią chemicznych środków!
Przycinanie:
Przycinanie krzewów jest niezbędne i należy je robić już od najmniejszych sadzonek. Nasze lawendy będą wtedy gęste i krzaczaste, a co za tym idzie – z większą ilością kwiatów w kolejnych sezonach. Przycinamy, nadając lawendzie półkolisty kształt, wiosną lub jesienią (na miesiąc przed przymrozkami), skracając zielone pędy o ok. 2,5-5 cm (lawandyny do 50% tegorocznego przyrostu), uważając, by nie naruszyć zdrewniałej już łodygi.
• styczeń - luty 2014
POLSKA LAWENDA
Odmiany lawendy popularne w Polsce =
=
=
=
Hidcote Blue Strain
=
=
=
=
=
Nisko rosnąca (wysokość dorosłej rośliny: ok. 50 cm), odmiana o zwartym pokroju i ciemnoniebieskich kwiatach oraz gęstym szarozielonym listowiu. Bardzo miododajna. Ma słodki, intensywny zapach. Wolny przyrost w ciągu roku: jedynie 20 cm. Zastosowanie: kulinaria, bukiety, rękodzieło, ekstrakcja olejku, uprawa pojemnikowa. Wyhodowana przez Amerykanina majora Lawrence’a Johnstona (1871-1958).
=
=
=
=
=
=
Munstead Strain
=
=
=
=
=
Intensywnie kwitnąca lawenda o bardzo jasnych kwiatach, długich łodygach i zwartym pokroju rośliny. Wysokość dorosłej rośliny: do 60 cm. Zimozielona. Bardzo miododajna. Ma słodki zapach. Zastosowanie: kulinaria, susz, rękodzieło, ekstrakcja olejku, uprawa pojemnikowa. Stara odmiana lawendy – pojawiła się w katalogach roślin w 1902 r., wyhodowana w Wielkiej Brytanii przez projektantkę ogrodów Gertrudę Jekyll.
Inne odmiany l. lekarskiej dostępne w Polsce: Lady, Nana Alba, Rosea, Aromatico Blue, Mini Blue, Aromatico Silver, Blue Scent, Ellagance Purple, Ellagance Pink, oraz Dwarf Blue.
styczeń - luty 2014 •
=
=
=
=
=
=
=
=
=
Provence
Grosso
=
=
=
=
=
=
Lawandyna o purpurowo-fioletowych kwiatostanach, której długość łodyg dochodzi do 60 cm długości. Gęste i zwarte krzewy mogą osiągać 90 cm wysokości i 150 cm szerokości! Mocno pachnąca, bardzo wydajna roślina. Nie toleruje wilgoci. Zastosowanie: bukiety, susz, rękodzieło, ekstrakcja olejku (średniej jakości). Wyhodowana we Francji w 1972 r. przez Pierre’a Grosso jako odmiana odporna na chorobę lawendy Yellow Decline. To głównie ona tworzy krajobraz Prowansji.
=
=
=
=
=
Krzewy tej odmiany osiągają wysokość 90 cm a szerokość 180 cm! Pędy dochodzą do 60 cm długości. Kwiatostany są nieco jaśniejsze niż Grosso. Wydajność również bardzo wysoka – podobnie jak Grosso: 500-700 pędów z dorosłego krzewu. Zastosowanie: ma skłonność do kruszenia się, więc nadaje się na susz i do produkcji fusettes tzn. wrzecionek, kulinaria – jest składnikiem mieszanki ziół prowansalskich Herbes de Provence.
Inne lawandyny dostępne w Polsce: Grappenhall, Hidcote Giant, Alba, Edelweiss, Sussex, Seal.
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE
Park i ogrody przy
Hatfield House Wielka Brytania
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE
styczeń - luty 2014 •
Hatfield House to jedna z najwspanialszych starych angielskich
rezydencji, która udostępniana jest regularnie do zwiedzania przez uwielbiających to miejsce turystów. Są tu ogrody całkiem nowoczesne wraz z malowniczymi rabatami mieszanymi oraz dzikimi łąkami, a także kilkusetletnie kwatery oraz drzewa i elementy architektoniczne pamiętające jeszcze czasy Elżbiety I. Wszystkich odwiedzających wczesnym latem wita tu ogromna glicynia, która swoimi długimi, wonnymi kwiatostanami pokrywa zabudowania rezydencji wokół jednego z licznych dziedzińców.
• styczeń - luty 2014
Pałac został wybudowany w roku 1612 dla słynnego i znanego z książek oraz filmów Sir Roberta Cecila – zaufanego doradcy angielskich królów: Elżbiety I i Jakuba I. Do stworzenia i pielęgnacji ogrodów, genialny Cecil zatrudnił jedną z najciekawszych postaci w historii ogrodów – samego John’a Tradescant’a Starszego. Tradescant był ogrodnikiem i zagorzałym zbieraczem roślin, które fascynowały go bezgranicznie. Sprowadził do ogrodów ozdobnych oraz kuchennych przy Hatfield House szereg nowych, ciekawych roślin – które dziś są podstawą każdego angielskiego ogrodu.
styczeń - luty 2014 •
HATFIELD HOUSE
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE
W ogrodach spotyka się wiele ciekawych form ciętych roślin iglastych (głównie cis) oraz liściastych (bukszpan). W części formalnej przed najstarszą częścią pałacu królują żywopłoty oraz ‘grzybki’ stworzone z przycinanych głogów jednoszyjkowych. Jednym z najcenniejszych elementów ozdobnych jest tu zamontowana na końcu osi widokowej Alei Lip kamienna tablica upamiętniająca Elżbietę I, która przywieziona została do Hatfield z londyńskiego Royal Exchange po wielkim pożarze w roku 1851.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE Obecnie rezydencja Hatfield House jest domem 7-go Markiza i Markizy Salisbury, którzy są w linii prostej potomkami Roberta Cecila. Ich rodzina zamieszkuje Hatfield od 400 lat, dzięki czemu ogrody otaczające pałac nigdy nie straciły na swojej świetności. Kolejni członkowie rodziny dodawali do nich swoje własne pomysły, dobudowywali kolejne jego części, sprowadzali coraz to nowsze rośliny.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE
Na przełomie maja i czerwca rabaty rozkwitają masowo nasadzonymi czosnkami ozdobnymi Allium aflatunense, które wraz z okazałymi wilczomleczami są jakby eleganckim i delikatnym preludium przed nastaniem lata. Dopiero w drugiej połowie
czerwca na rabatach okalających fontannę ogrodową wybuchają kolorowe byliny, takie jak kosaćce, bodziszki czy piwonie. Nad barwnymi bylinami królują wonne róże angielskie oraz dzikie. Całość otoczona jest dokładnie przyciętym żywopłotem z cisa.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE
Orlik pospolity Aquilegia vulgaris
Hiacyntowiec hiszpański Hyacinthoides hispanica
styczeń - luty 2014 •
Wilczomlecz błękitnawy Euphorbia characias subsp. Wulfenii
Żywokost ‘Hidcote Blue’ Symphytum
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE
Rabaty w nowoczesnym The Sundial Garden wypełnione są aromatycznymi ziołami i pachnącymi goździkami. Wzdłuż głównej alejki piękne drzewa morwowe podsadzono okazałymi plamami żółtobiałego laka pachnącego, wysokimi irysami oraz niebieskimi łubinami. Morwa czarna była jednym z wielu roślin przywiezionych do Anglii przez John’a Tradescant’a Starszego w XVII wieku.
styczeń - luty 2014 •
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE
styczeń - luty 2014 •
Dziki ogród nieopodal Ogrodu Wschodniego warto odwiedzić o każdej porze roku, ale najpiękniej jest tu wiosną. Wtedy właśnie wśród brzóz, buków oraz dębów kwitną rajskie jabłonki, świdośliwy, magnolie, jarzębiny
oraz ogromne łany hiacyntowców zwisłych i drobnych narcyzów. Latem łąkę pokrywają dzikie kwiaty nad którymi unosi się słodki zapach oraz nieustający dźwięk brzęczących owadów.
• styczeń - luty 2014
styczeń - luty 2014 •
Kilka minut spokojnego spaceru dzieli pałac Hatfield od prastarego lasu jednego z nielicznych, oryginalnych średniowiecznych lasów pozostałych w całej Wielkiej Brytanii. Panuje tu prawie zapomniany już, stary system pielęgnacji polegający na udostępnianiu lasu pasterzom,
których zwierzyna ‘przycina’ rosnącą w podszyciu roślinność. Stare dęby i buki zapewniają zaś nadal rezydencji drewno na opał, a ich liście i owoce pożywienie dla zwierząt hodowlanych. Z kory uzyskuje się barwnik używany podczas garbowania skór.
• styczeń - luty 2014
HATFIELD HOUSE
styczeń - luty 2014 •
Hatfield House Dane kontaktowe Hatfield House, Park and Garden znajdują się w hrabstwie Hertfordshire, nieopodal miasteczka Hatfield, około 35 km na północ od Londynu. Jego wrota otwierają się dla zwiedzających od początku kwietnia do końca września. Wszystkie informacje dotyczące dojazdu oraz cen biletów znajdziecie na stronie: www.hatfield-house.co.uk
Po więcej informacji o kwiatach, warzywach, ogrodach i życiu w zgodzie z naturą zapraszamy na www.NaOgrodowej.pl
Zielony Portal W Dobrym Stylu
Magazyn przygotowany przez portal www.NaOgrodowej.pl Teksty: Katarzyna Bellingham, Jolanta Piekarz, Polska Lawenda Zdjęcia: Katarzyna Bellingham, Jolanta Piekarz, Agnieszka Hubeny-Żukowska, Polska Lawenda, ibulb. Wszystkie prawa zastrzeżone.
Jeśli chcesz, podobny magazyn możemy zrobić dla Ciebie. Napisz do nas: info@naogrodowej.pl W sprawie reklamy w magazynie wyślij zapytanie na reklama@naogrodowej.pl