NIEUWE GELUIDEN: KORT NIEUWS

OUD-HOLLANDSE VIOOLBOUW OP DE KAART: NU TE KOOP! Jacobs, Verbeek, Rombouts, Cuypers... Nederland kent een indrukwekkende vioolbouwgeschiedenis. De oudHollandse meesterbouwers uit de 17e en 18e eeuw krijgen internationaal steeds meer erkenning en hebben een bijzonder plekje binnen de NMFcollectie. Het NMF zet ze daarom graag letterlijk ‘op de kaart’. Kaartenmapjes van uitgeverij Bekking & Blitz met onze instrumenten zijn nu te koop! Een mapje bevat tien verschillende wenskaarten met enveloppen en kost € 8,99. De verkoop komt voor een deel ten goede aan het NMF. Onder nieuwe donateurs verloot het NMF tien kaartenmapjes. Kans maken? Kijk op pagina 86.

© Marco Borggreve

In mei 2019 belde Jochem van Eeghen, voorzitter van de Van Eeghen Stichting, het NMF omdat hij wilde komen praten over de schenking van twee bijzonder mooie violen. De grootvader van Jochem van Eeghen erfde rond 1940 beide violen van Joan Adriaan Hugo van Zuylen van Nijevelt (1854-1940), dirigent en onder andere medeoprichter van het Residentie Orkest. Het was de wens van Van Zuylen dat de instrumenten het Nederlands muziekleven blijvend ten goede zouden komen. Dit vormde de aanleiding voor de oprichting van de Van Eeghen Stichting, die de violen lange tijd beheerde en onder het voorzitterschap van Jochem van Eeghen in bruikleen gaf aan vele talentvolle violisten. De Van Eeghen Stichting ziet het NMF als de aangewezen organisatie om ervoor te zorgen dat de violen ook op de lange termijn ten goede blijven komen aan het Nederlands muziekleven. Inmiddels worden de violen bespeeld door Peter Brunt en Sanne Hunfeld.

Dudok Kwartet verrijkt met oud-Hollandse altviool Een Jean Baptiste Lefèbvre-altviool uit Amsterdam, ca. 1760, kwam in 2019 op het pad van het NMF. De timing was bijzonder omdat het NMF een kandidaat op de wachtlijst had staan (Marie-Louise de Jong, altiste van het Dudok Kwartet) voor wie er vanuit de bestaande collectie geen oplossing leek te kunnen worden geboden. Toen Marie-Louise dit oudHollandse juweel in handen kreeg om uit te proberen, voelde ze onmiddellijk een klik. Er volgde ruim een maand van uitproberen en klanktests met haar kwartetleden, waarbij ook andere hoogwaardige altviolen werden betrokken ter vergelijking. De Lefèbvre bleek in alle opzichten de ideale partner voor zowel Marie-Louise als voor het hele Dudok Kwartet. Experts waren het er unaniem over eens dat het een zeldzaam mooie alt betrof, uniek in zijn soort vanwege de – voor die tijd – forse maat. Met deze aankoop bereikt het NMF twee doelen: weer een musicus helpen met een passend instrument en het behouden voor het Nederlands muziekleven van een prachtig stuk cultureel erfgoed. Alle leden van het succesvolle Dudok Kwartet bespelen instrumenten uit de collectie van het NMF.

MONTEVERDI-ORGEL NU IN GEBRUIK Een historische dag op een historische locatie. Na bijna twee jaar hard werken luidde het NMF op zondag 19 januari 2020 in de Amersfoortse FranciscusXaveriuskerk officieel het Monteverdi-orgel in. Een afgeladen kerk was getuige van een concert waarin de nieuwe aanwinst van de NMF-collectie in al zijn facetten getoond en betoond werd. Voorzien van een feestelijke rode strik werd het orgel plechtig overgedragen aan eerste bespeler en initiatiefnemer Krijn Koetsveld. De open pijpen van Italiaans cipressenhout zorgen voor de delicate, dragende ‘suave’-klank zoals componist Claudio Monteverdi die in 1610 beschreef. In Italië is het orgel voorzien van prachtige schilderingen. De eerste reserveringen van musici en ensembles om het orgel te bespelen zijn al binnen. Op pagina 24 leest u meer over het decoreren van het orgel.

STEINWAY VOOR DE MUZIEKHAVEN IN ZAANDAM Eind 2018 wilde violiste Maria Milstein samen met haar partner Mathieu van Bellen (beiden geen onbekenden voor het NMF) eens praten met het NMF om hun droom met ons te delen. Ze vertelden enthousiast over een prachtige kerk in Zaandam die zij met fondsenwerving hadden weten te verwerven. Het doel: de kerk omtoveren tot een uniek kamermuziekcentrum, genaamd MuziekHaven. Een plek waar musici zich kunnen terugtrekken om zich volledig aan de muziek te wijden. Maria en Mathieu vroegen zich af of het NMF op de een of andere manier zou kunnen bijdragen aan deze droom. Ze zochten bijvoorbeeld nog een mooie vleugel… Het initiatief van de musici leek ons dermate zinvol en belangrijk dat het NMF besloot er een van onze beste vleugels uit de collectie te plaatsen: een Steinway B-211. De vleugel is destijds door de eigenaar zelf zorgvuldig uitgekozen in de fabriek in Hamburg en kwam na zijn overlijden in 2014 in de collectie van het NMF. Het NMF is erg blij dat de vleugel zo’n waardige bestemming heeft gekregen en hoopt dat vele musici er dankbaar gebruik van zullen maken.

Afgelopen maart is onze betrokken vrijwilliger Theo Laceulle overleden. Intens verdrietig zijn wij door dit onverwachts overlijden. Theo zette zich de laatste jaren in om de historie van muziekinstrumenten te ontrafelen en kwam daarom wekelijks bij ons over de vloer. Daarnaast werd hij namens het NMF de intermediair tussen musici en tientallen concertorganisaties en particulieren. Zijn fabelachtige en parate kennis van muziek kwam daarbij goed van pas. ‘Onze lopende muzikale encyclopedie’, zeiden we weleens gekscherend tegen elkaar. Theo wás muziek. Jarenlang was hij veel meer voor ons dan een vrijwilliger en we deelden met elkaar onze liefde en enthousiasme voor het NMF en de musici. Wij missen hem enorm.

DONEER VOOR DE CUYPERS Tijdens het Presentatieconcert 2019 vroegen wij om een bijdrage voor de noodzakelijke restauratie aan een cello, gebouwd door Johannes Theodorus Cuypers omstreeks 1770. Al dertig jaar in de collectie, maar toe aan een ingrijpende restauratie om de hoogste kwaliteit terug te krijgen die nodig is voor onze musici. Die campagne heeft € 12.000 van de benodigde € 25.000 opgeleverd! Veel dank. Doneren kan nog steeds via www.muziekinstrumentenfonds. nl/cuypers. Vioolbouwer Hubert de Launay in Utrecht vordert met de restauratie. De cello is naar verwachting in de zomer van 2020 weer klaar voor gebruik. Kijk voor meer informatie over dit unieke instrument op pagina 80.

Het NMF streeft ernaar om unieke oudHollandse strijkinstrumenten te behouden voor het Nederlandse muziekleven. Met de aankoop van een zeldzaam mooie Cuyperscello (Den Haag, 1786) is ons dat opnieuw gelukt. Experts zien deze cello als misschien wel het meest ongeschonden oudHollandse strijkinstrument uit de 18e eeuw. Het grootste deel van de originele lak is behouden gebleven en ook de hals is nog origineel van Cuypers. Dat maakt deze cello bij uitstek geschikt om op historische wijze klassiek en vroegromantisch repertoire uit te voeren. De cello is afkomstig uit particulier bezit en werd drie generaties in dezelfde familie bespeeld. De eerste eigenaar uit de familie was arts en amateur-cellist. De cello kwam in zijn bezit als betaling en dank voor verleende medische zorg aan een patiënt. De laatste in de familie die de cello bespeelde, was zijn kleindochter. We gaan ervan uit dat we snel een bespeler zullen vinden voor wie deze speciale cello het ultieme instrument zal zijn. De cello is op dit moment op proef bij celliste Octavie Dostaler-Lalonde.

NMF-vrijwilliger Jan Boekhout heeft een passie voor strijkinstrumenten en hun geschiedenis. In minder dan een jaar tijd heeft hij het NMF voorzien van meer dan veertig uitgebreide biografieën van vioolbouwers en strijkstokkenmakers. Jan is elke maandag te vinden op het NMF-kantoor, waar hij informatie uit de aanwezige boeken en vakartikelen verzamelt. Verder haalt hij informatie uit een grote hoeveelheid bronnen en brengt dit tot een coherent geheel. Daarnaast doet hij historisch onderzoek door het raadplegen van naslagwerken en archieven en houdt hij interviews met nabestaanden van vioolbouwers. Dit onderzoek is uniek en van grote waarde voor het NMF als kennisplatform. De biografieën publiceren wij op de website en het aantal groeit wekelijks. Neem gauw een kijkje!

Tekst: Menno de Boer Fotografie: Marjory Haringa

‘Mijn liefde voor de fortepiano is tijdens lange autoritten ontstaan. Begin jaren negentig verhuisden we naar een oude boerderij in de Achterhoek. Omdat mijn werk daar ver vandaan was, kocht ik cd’s met alle pianoconcerten van Mozart uitgevoerd op fortepiano, voor onderweg. Dat instrument klinkt echt heel anders dan een gewone piano. Heel karakteristiek. Zelf speel ik sinds mijn twaalfde piano. Later ook klavecimbel en fortepiano. Want als je graag naar muziek luistert, wil je die ook zelf kunnen uitvoeren. Ik hoorde van een Duitse firma die kopieën van antieke instrumenten maakt. Daar kocht ik, na een middagje spelen op verschillende instrumenten, een kopie van een Dulcken-fortepiano. Toen ik na mijn pensionering in enkele ensembles ging spelen, was dat alleen op klavecimbel en piano. We hadden genoeg ruimte voor die drie toetsinstrumenten en een fortepiano is mooi om te zien, maar daar heb je een instrument natuurlijk niet voor. Samen met mijn vrouw heb ik toen besloten hem aan het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds te schenken. Niet lang daarna kwam er op voordracht van het NMF een Canadese jongeman bij ons op bezoek. Hij had in Nederland zijn fortepianostudie afgerond en heeft hier de hele avond gespeeld. Hij was erg enthousiast en zou het instrument graag in bruikleen krijgen. Mijn fortepiano is dus in goede handen gekomen. Een prettig idee.’