чаў y вайне 1792 з Рас. імперыяй. У час паўстання 1794 вызначыўся са сваім палком y шэрагу бітваў. Трапіў y палон, адмовіўся прысягаць Кацярыне II і выехаў y Германію. У 1796 вярнуўся, y 1798 абвінавачаны ў падрыхтоўцы новага паўстання, зняволены ў Вільні. Падтрымаў план A.Чартарыйскага пра адбудову Польск. дзяржавы пад суверэнітэтам Расіі. У 1812 прызначаны Напалеонам чл. Вайсковага к-та ў Вільні, ген. брыгады, інспектар пяхоты арміі ВКЛ, паспалітага рушэння. Адступіў з напалеонаўскімі войскамі за мяжу. У 1814 пасля амністыі вярнуўся на Беларусь, прадаў родавыя маёнткі (Варончу і інш.) і з’ехаў y Польшчу. У 1830 выбраны паслом сейма Каралеўства Польскага. У час паўстання 1830— 31 намеснік губернатара Варшавы. камандаваў брыгадай пры абароне горада, быў сенатарам-кашталянам. Пасля задушэння паўстання на некалькі гадоў дэпартаваны ў Волагду. НЕСЯЛ0ЎСКІ Юзаф (1728—8.3.1814), дзяржаўны дзеяч ВКЛ. Пасол на соймы 1756, 1764, 1766, падкаморы ' навагрудскі, чашнік ВКЛ y 1765, навагрудскі кашталян y 1765—-73 і ваявода з 1773, член Скарбовай і Вайсковай камісій ВКЛ, старшыня Вайсковай камісіі абодвух народаў y час вайны 1792 з Расіяй, член Пастаяннай рады. Паліт. праціўнік падскарбія А. Тызенгаўза. Удзельнік падрыхтоўісі паўстання 1794. Віленскім актам паўстання 24.4.1794 прызначаны старшынёй Найвышэйшай літоўскай рады. Пасля яе роспуску старшыня скарбовага аддзела Цэнтральнай дэпутацыі Вялікага княства Літоўскага. Пасля задушэння паўстання амнісціраваны Кацярынай II, жыў y сваіх маёнтках (Новая Мыш, Варонча і інш.). НЕСЯНЧЎК Анатоль Пятровіч (н. 25.7.1931, в. Юравічы Калінкавіцкага р-на Гомельскай вобл.), бел. вучоны ў галіне цеплатэхналогій. Д-р. тэхн. н. (1988), праф. (1990). Скончыў БПІ (1954). 3 1955 y БПА. Навук. працы па кінетыцы тэрмапсеўдазвадкаваных слаёў, тэорыі і разліку прамысл. печаў машынабуд. і металургічнай вытв-сці. Дзярж. прэмія Беларусі 1998. Тв '. Пламенные печн для нагрева н термообработкя металла. Мн., 1973 (разам з М.П.Жмакіным. І.І.Кальтманам); Лромышленные теплотехнологвн. (Ч. I— 5). Мн., 1995— 2000 (у сааўт ); Стальной слвток: В 3 т. T I. Упрааленяе крнсталляческой структурой. Мн., 2000 (у сааўт.).
HÊTA (італьян. netto літар. чысты), чыстая маса (вага) тавару без упакоўкі; чыстая цана тавару за вылікам скіаак; чысты даход за вылікам расходаў. Гл. таксама Брута. HÉTA, Н е т у (Neto) Антоніу Агастынью (17.9.1922, каля г. Луанда, Ангола — 10.9.1979), дзяржаўны дзеяч Анголы, паэт. Скончыў ун-т y г. Каімбра (Партугалія, 1958). Набыў вядомасць як паэт, удзельнік руху за адраджэнне традыцыйнай афр. культуры. У 1960 арыштаваны партуг. калан. ўладамі, сасланы
ў Каба-Вердэ, потым y Партугалію. адкуль y 1962 уцёк. 3 1962 старшыня Народнага руху за вызваленне Анголы. узначальваў узбр. барацьбу супраць партуг. панавання ў Анголе. 3 1975 прэзідэнт Нар. Рэспублікі Ангола. НЕТАНЬЯХУ. Беньямін (дакладней Н е т а н і я г у Біньямін; н. 21.10.1959, Ізраіль), палітычны і дзярж. дзеяч Ізраіля. Скончыў Масачусецкі тэхнал. ін-т (31ІІА). Служыў y падраздзяленні асобага прызначэння ізраільскай арміі. займаў адказныя пасады ў прыватных фірмах. Чл. партыі Херут (Свабоды). 3 1982 1-ы сакратар пасольства Ізраіля пры ААН, з 1984 пастаянны прадстаўнік 1зраіля пры ААН. У 1988—91 нам. міністра замежных спраў Ізраіля, y 1991—92 міністр канцылярыі ізраільскага прэм’ерміністра. У 19%—99 прэм’ер-міністр Ізраіля. Прыхільнік жорсткага курсу на перагаворах з араб. краінамі па ўрэгуляванні Блізкаўсходняга канфлікту. НЕТРАДЫЦЬІЙНЫЯ КРЫНІЦЫ ЭНЁРГІІ, узнаўляльныя крыніцы энергіі, якія не адносяцца да найб. пашыраных традыц. крыніц энергіі: цеплавых, атамных і гідраўлічных (акрамя зусім малых) электрастанцый. Н.к.э. звычайна лічаць энергію сонца, ветру, малых рэк і вадасховішчаў, біямасы, сціснутага прыроднага газу. Геліяэнергетыка грунтуецца на выкарыстанні сонечнаіі радыяцыі. Існуюць розныя спосабы пераўтварэння сонечнай энергіі (цеплавы, фота- і тэрмаэлектрычны, тэрмаэмісійны) y геліяўстаноўках (гл. таксама Геліятэхніка). Найб. пашыраны выпуск і выкарыстанне геліяэнергет. абсталявання ў Ш вецыі, В ялікабры таніі, Германіі. Ветраэнергетыка займаецца пераўтварэннем энергіі ветру ў эл., мех. і цеплавую энергію з дапамогай ветраэпергетычных установак (ВЭУ). Яе асновай з’яўляюцца ветраэлектрычныя станцыі. Найб. развіта ў ЗША, ФРГ, Індыі, Даніі. Магутнасць традыц. лопасцевых ВЭУ, што падключаны да энергасетак свету, перавышае 6000 МВт (1996). М а л а я г і д р а э н е р г е т ы к a выкарыстоўвае мех. энергію воднага патоку малых рэк і вадасховішчаў пераважна для выпрацоўкі электраэнергіі (гл. Гідраэпергетыка). Будуюцца пераважна нізканапорныя гідраэлектрычпыя етанцыі (мікрагэс) з гідраагрэгатамі малой магутнасці. Э н e р г і я б і я м a с ы (драўніны, мясц. відаў паліва, адходаў вытв-сці і бытавых, біягазу жывёлагадоўчых комплексаў і птушкафабрык) пераўтвараецца з дапамогай катлоў y цяпло (ідзе на цеплазабеспячэнне, вытв. патрэбы), з дапамогай газагенератараў — y гаручы газ (выкарыстоўваецца як паліва ў прамысл. пячах і інш.). Тэхналогія газіфікацыі цвёрдых быт. адходаў найб. дасканала распрацавана ў ФРГ, Японіі і інш. Э н е р г і я сціснутага п р ы р о д н а г а г а з у пры яго рэдуцыраванні на газаразмеркавальных станцыях ад 30—50 атм. да ціску 3— 12 атм, пад якім газ падаецца спажыўцам, можа выкарыстоўвацца для выпрацоўкі электраэнергіі з дапамогай газарасшыральных турбін. Напр., на адной з ЦЭЦ «Мосэнерга» (Расія) укараненне энергакомплексаў з турбінамі ГНГТП «Турбагаз» дало магчымасць на кожны ІМВт устаноўленай магугнасці дадаткова атрымліваць 8 млн. кВт гадз электраэнергіі за год.
На Беларусі найб. спрыяльны перыяд выкарыстання геліясістэм красавік—верасень, калі з 1 м2 геліякалектара мож-
НЕТРЫМАННЕ___________ 301 на атрымаць за суткі 90 л вады з т-рай 55—60 °С. У НВА «Белсельгасмеханізацыя» распрацаваны шэраг геліяпадагравальнікаў вытв. і быт. прызначэння, y Акад. навук. комплексе «Ін-т цепла- і масаабмену» — геліякалектары з алюмінію, y Ін-це праблем энергетыкі Нац. АН даследуецца эфектыўнасць энергазберажэння пры выкарыстанні такіх геліясістэм для гарачага водазабеспячэння. Даследаванні ветраэнергет. патэнцыялу выявілі 1800 пляцовак са спрыяльнымі ветравымі патокамі (сярэднегадавая скорасць ветру 4,7—6,1 м/с). На іх перспектыўнае выкарыстанне аўтаномных ВЭУ і ветрапомпавых установак магутнасцю да 30 кВт (пераважна с.-г. прызначэння). Распрацоўваецца ветрарухавік новага тыпу — з камбінаванымі цыліндрамі замест лопасцей для работы пры нізкіх скарасцях ветру. Спраектавана і пабудавана (1998) доследна-прамысл. ВЭУ магутнасцю 60— 110 кВт для характэрных на Беларусі скарасцей ветру, распрацоўваецца ротарная ВЭУ магутнасцю 250 кВт для скарасцей ветру 2—8 м/с. У малой гідраэнергетыцы найб. спрыяльныя для выкарыстання гідрарэсурсы басейна рэк Дняпро, Зах. Дзвіна, Нёман, Днестр, Вілія, Прыпяць, Зах. Буг, a таксама мальіх рэк і створаў y паўн. і ўсх. ч. краіны. Буд-ва ГЭС мэтазгодна на буйных (аб’ём больш за 1 млн. м3) вадасховішчах. На Вілейскім вадасховішчы працуе 1-ы блок Вілейскай ГЭС магутнасцю ІМВт (з 1998). Магутнасць такіх ГЭС на 17 буйных вадасховішчах можа дасягнуць 6 МВт, магутнасць мікрагэс на водагасп. і меліярац. сістэмах — 1 МВт. 3 біямасы найб. значныя аб’ёмы драўніны (за год y катлах яе спальваюць 1— 1,5 млн. м3). Асвоены выпуск газагенератараў магутнасцю 30—200 кВт для перапрацоўкі драўнінных адходаў і нізкагатунковых відаў мясц. паліва. Высокаэфектыўныя катлы выпускаюць Гомельскі з-д «Камунальнік» і Бешанковіцкі «Котламаш». Біягазу ад 275 жывёлагадоўчьгх комплексаў і 66 птушкафабрык краіны можна атрымліваць 1,7 млрд. м3, ад перапрайоўкі цвёрдых быт. адходаў — больш за 350 млн. м3 за год. Укараненне энергакомплексаў з газарасшыральнымі турбінамі на газаразмеркавальных станцыях (іх y рэспубліцы 130) можа даць электраэнергіі магутнасцю больш за 30 МВт. Ю.Дз.Ільюхін, У.М.Спцута
Ан н е м а ч ь і , міжвольнае вьшзяленне мачы ад парушэння функцыі сфінктэраў мачавога пузыра. Часты вынік родавай траўмы (Н.м. пры напружанні ў жанчын), арган. пашкоджанняў ц.н.с., спіннога мозга, заган развіцця мачавых шляхоў, функцыян. парушэнняў y дзяцей (энурэз). Лячэнне тэрапеўт., масаж, фізіятэрапія, y цяжкіх выпадках — хірургічнае. н етры м