4 minute read
Een Mauser
Gebruikt bij de grootste bankoverval allertijden
DOOR: DINAND WEBBINK
Het is woensdag 15 november 1944, iets na halfzes. Een koude, bewolkte herfstdag. In Almelo dringen vijf met pistolen en handgraten bewapende mannen de Nederlandsche Bank binnen. Bankdirecteur Smits, een NSB-er, wordt gedwongen de kluis te openen. Dertien kisten worden naar buiten gedragen gevuld met ruim 46 miljoen gulden, omgerekend naar nu bijna 300 miljoen Euro. Het is de grootste bankoverval aller tijden, er wordt meer buit gemaakt dan bij de beruchte Britse treinroof.
De spectaculaire overval is voorbereid in het café van Gerard Frielink in Harbrinkhoek. Derk Smoes is de leider van de plaatselijke Knokploeg. Hij bedenkt het plan om de bank te beroven. Geld is hard nodig om de vele onderduikers ten gevolge van de in september begonnen Spoorwegstaking te ondersteunen. Smoes is een ondergedoken oud-medewerker van de bank, hij weet van de hoed en de rand. Ook weet hij dat er in opdracht van Reichskommissar Seyss-Inquart een enorm bedrag vanuit Arnhem naar Almelo is gebracht met als eindbestemming Duitsland. Daar wil Derk een stokje voor steken en samen met andere leden van de Almelose KP wordt de bankroof tot in alle details uitgewerkt.
Gerard Frielink (1912-1945).
De mauser omringd met spullen van cafébaas Gerard Frielink.
Miljoenen in een hooiberg
De overval slaagt zonder dat er een schot is gelost. Wanneer op het laatst een van de overvallers de telefoondraad doorknipt om te voorkomen dat de politie gebeld wordt, gaat het alarm af. Met het geluid van de snerpende bel in hun oren snellen de heldhaftige verzetsmannen met hun vluchtauto de stad uit. In Daarle wordt de buit verborgen in de schaapskooi van boer Kerkdijk. Om veiligheidsreden worden later de miljoenen met paard en wagen overgebracht naar de boerderij van de familie Nijland in Daarlerveen, waar het geld in de hooiberg verdwijnt.
Maar het loopt helemaal verkeerd als er bij een straatcontrole blanco persoonsbewijzen worden gevonden op de Zwolse verzetsman Berend Bruijnes. Via hem komt de Sicherheitsdienst bij Gerard Frielink en zijn broer Herman terecht. Ook zij slaan door waarna de hele groep wordt opgepakt, ook Gerard Nijland. Hoe het hem verging, is elders in dit nummer te lezen. De buit is weer in Duitse handen.
6,5 mm Mauser
In het Memory Vrijheidsmuseum in Nijverdal is een hele vitrine ingericht over de bankoverval. Op een plateautje ligt een 6,5 mm Mauser, die door Jo Ribbers gebruikt is om het inwonende gezin van bankmedewerker Hendrik van Schooten onder schot te houden, mede om hen te vrijwaren van verdenking van medewerking. Het pistool is omringd door een pasfoto van Gerard Frielink, een brief vanuit gevangenschap aan zijn vrouw, zijn portefeuille, bril en horloge, alsmede het persoonsbewijs van zijn echtgenote Maria Johanna Timmerhuis. Verder is zijn jas te zien, zijn kampschoenen met houten zolen en het aanplakbiljet waarop te lezen valt dat de bezetter maar liefst een miljoen gulden uitlooft voor de tip die naar de daders leidt.
Bron: NIOD
In De grootste bankoverval aller tijden beschrijft Frank Krake hoe een groep vastberaden verzetsvrienden een spectaculaire overval pleegt op de Nederlandsche Bank in Almelo. De hele voorgeschiedenis, de overval zelf, het verbergen van de buit en de verdere tragische afloop wordt tot in detail beschreven. Het is een verhaal over ongekende dapperheid, onvoorwaardelijke vriendschap en een ontluikende liefde tegen de achtergrond van een alles verscheurende oorlog.
.De grootste bankoverval aller tijden; het waargebeurde verhaal van een groep heldhaftige verzetsvrienden. Auteur: Frank Krake | Uitgever: Uitgeverij Achtbaan | € 24,99
