Tętno tętnicze
Spis treści
Rozdziały oraz materiały ilustracyjne (filmy, ryciny i tabele) oznaczone w podręczniku 3 znakowym kodem (np. ☚8fs) są dostępne pod adresem https://premium.mp.pl
I Choroby układu krążenia
A. Fizjologia Andrzej Beręsewicz, Michał Mączewski, Urszula Mackiewicz
2. Fizjologia układu naczyniowego 9
B. Badania diagnostyczne 12
1. Wybrane objawy podmiotowe Wojciech Szczeklik, Anna Imiela 12
1.1. Ból w klatce piersiowej 12
1.2. Kołatanie serca 14
1.3. Omdlenie 15
1.4. Obrzęki 15
1.5. Inne objawy 16
2. Wybrane objawy przedmiotowe Wojciech Szczeklik, Anna Imiela 17
2.1. Sinica 17
2.2. Palce pałeczkowate 17
2.3. Poszerzenie żył szyjnych i tętno żylne 18
2.4. Uderzenie koniuszkowe oraz tętnienie lewej komory 19
2.5. Tętnienia 19
2.5.1. Tętnienie prawej komory (uderzenie skurczowe prawej komory) 19
2.5.2. Tętnienie w dołku podsercowym 20
2.5.3. Tętnienie pnia płucnego 20
2.5.4. Tętnienie aorty wstępującej 20
2.5.5. Tętnienie innych tętnic 20
2.6. Drżenia klatki piersiowej (mruk i) 20
2.6.1. Mruk skurczow y 20
2.6.2. Mruk rozkurczow y 20
2.6.3. Mruk skurczowo ‑rozkurczowy 20
2.7. Przesunięcie granic wypuku serca 20
2.8. Objawy osłuchowe 20
2.8.1. Pierwszy ton serca (I ton) 21
2.8.2. Drugi ton serca (II ton) 21
2.8.3. Dodatkowe tony serca 22
2.8.4. Szmery sercowe 23
2.8.5. Szmery ciągłe (maszynowe) 25
2.8.6. Tarcie osierdziowe 25
Radiogramy przeglądowe klatki piersiowej Jerzy Walecki, Michał Zawadzki, Janina M. Michalak
4.2.1. Angiografia wieńcowa Jarosław D. Kasprzak, Radosław Kręcki
4.2.2. Angiografia żył i tętnic obwodowych Jerzy Walecki, Michał Zawadzki, Janina M. Michalak 43
4.3. Tomografia komputerowa serca Jerzy Walecki, Ilona Michałowska, Michał Zawadzki, Mariusz I. Furmanek, Maciej Sosnowski, Janina M. Michalak 51
4.4. Rezonans magnetyczny serca Jerzy Walecki, Ilona Michałowska, Mariusz I. Furmanek, Michał Zawadzki, Janina M. Michalak 57
4.5. Scyntygrafia serca Jarosław D. Kasprzak, Błażej Michalski 61
4.6. Echokardiografia Jarosław D. Kasprzak 65
4.7. Ultrasonografia wewnątr znaczyniowa, koherentna tomografia optyczna oraz pomiar cząstkowej rezerwy przepływu wieńcowe go Jarosław D. Kasprzak, Radosław Kręcki 72
4.7.1. Informacje ogólne 72
4.7 2 Ultrasonografia wewnątr znaczyniowa i koherentna tomografia optyczna 72
4.7 3 Badania c z ynnościowe krążenia wieńcowego 74
4.8. Ultrasonografia naczyń obwodowych Marzena Frołow, Marek Krzanowski 75
4.8.1. Ultrasonografia tętnic obwodowych 75
4.8.2. Ultrasonografia żył obwodowych 79
5. Elektrokardiografia Piotr Kukla, Andrzej Dąbrowski
81
5.1. Elektrokardiogram standardowy 81
5.2. Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa 98
5.3. Elektrokardiogram rejestrowany metodą Holtera 101
5.4. Elektrokardiogram uśredniony 103
5.5. Mikrowoltowa naprzemienność załamków T 103 6 Inwazyjne badanie elektrofizjologiczne serca Piotr Kułakowski, Andrzej Stanke 104
7. Pomiar ciśnienia tętniczego Marek Kabat, Aleksander Prejbisz, Andrzej Januszewicz
Kliniczny pomiar ciśnienia tętniczego
Automatyczne monitorowanie ciśnienia tętniczego
Domowe pomiary ciśnienia tętniczego
Inwazyjny pomiar ciśnienia tętniczego
8. Badania hemodynamiczne serca 113
8.1. Cewnikowanie serca Michał Plewka, Jarosław D. Kasprzak 113
8.2. Pomiar pojemności minutowej serca (rzutu serca)
Miłosz Jankowski 117
9. Nieinwazyjne badania hemodynamiczne naczyń obwodowych
Marzena Frołow, Jerzy Dropiński, Marek Krzanowski 119
9.1. Ocena krążenia tętniczego kończyn 119
9.1.1. Wskaźnik kostkowo ‑ramienny 119
9.1.2. Pomiary segmentarnych ciśnień skurczowych 121
9.1.3. Pletyzmografia segmentarna 121
9.1.4. Badanie przepływu ślepym doplerem 122
9.1.5. Badania czynnościowe (test marszowy) z wykorzystaniem bieżni ruchomej 122
9.2. Ocena krążenia żylnego ☚ce5
9.2.1. Próby flebologiczne ☚ai7
9.2.2. Badanie doplerem fali ciągłej ☚bie
9.2.3. Ciśnienie marszowe ☚bju
9.2.4. Fotopletyzmografia i reografia refleksu świetlnego ☚aja
9.2.5. Pletyzmografia pneumatyczna ☚bnx
10. Badania regulacji wegetatywnej układu krążenia Piotr Kułakowski, Grzegorz Raczak 122
10.1. Masaż zatoki tętnicy szyjnej 122
10.2. Test pochyleniowy 123
10.3. Próba pionizacyjna 124
10.4. Badanie odruchu z baroreceptorów tętniczych 124
11. Biopsja endomiokardialna Ewa Walczak, Justyna Szczygieł 125
12. Badanie płynu osierdziowego Witold Tomkowski, Paweł Kuca 128
13. Badania mikrokrążenia Paweł Maga 129
13.1. Kapilaroskopia 129
13 2 Pomiar przepływu kapilarnego metodą doplera laserowego 130
13 3 Pomiar ciśnienia perfuzji skóry 130
13.4. Termografia 131
13.5. Przezskórny pomiar prężności tlenu 131
14. Badania obrazowe naczyń chłonnych Andrzej Szuba 131
14.1. Limfoscyntygrafia 131
14.2. Tomografia komputerowa 132
14.3. Tomografia emisyjna pojedynczego fotonu w połączeniu z tomografią komputerową (SPECT‑TK) 132
14.4. Rezonans magnetyczny 132
14.5. Limfangiografia fluorescencyjna 132
14.6. Ultrasonografia 132
C. Nagłe zatrzymanie krążenia i wstrząs 133
1. Nagłe zatrzymanie krążenia Miłosz Jankowski, Grzegorz Cebula 133
2. Wstrząs Miłosz Jankowski 146
2.1. Wstrząs hipowolemiczny 151
2.1.1. Wstrząs krwotoczny 151
2.2. Wstrząs kardiogenny 152
2.3. Wstrząs obturacyjny 153
D. Miażdżyca i ryzyko sercowo‑naczyniowe 154
1. Miażdżyca Tomasz Guzik, Anetta Undas, Andrzej Szczeklik† 154
2. Ocena ryzyka sercowo ‑naczyniowego Piotr Dobrowolski, Aleksander Prejbisz, Barbara Cybulska, Longina Kłosiewicz‑Latoszek, Wiktor B. Szostak 159
3. Strategie profilaktyki Piotr Dobrowolski, Aleksander Prejbisz, Barbara Cybulska, Longina Kłosiewicz‑Latoszek, Wiktor B. Szostak 163
E. Dyslipidemie Piotr Dobrowolski, Aleksander Prejbisz, Barbara Cybulska, Longina Kłosiewicz‑Latoszek, Wiktor B. Szostak 165
1. Fizjologia 165
2. Klasyfikacja 166
3. Hipercholesterolemia 166
4. Dyslipidemia aterogenna 172
5. Hipertriglicerydemia 175
5.1. Hipertriglicerydemia łagodna i umiarkowana 175
5.2. Hipertriglicerydemia ciężka 175
6. Zwiększone stężenie lipoproteiny (a) 176
F. Choroba niedokrwienna serca 178
1. Klasyfikacja Andrzej Budaj 178
2. Etiologia i patogenez a Michał Mączewski, Anetta Undas 179
2.1. Przewlekłe zespoły wieńcowe 179
2.2. Ostre zespoły wieńcowe 182
3. Przewlekłe zespoły wieńcowe 184
3.1. Typowy przewlekły zespół wieńcowy Piotr Niewiński, Tomasz Pasierski, Waldemar Banasiak 184
3.2. D ławica bez istotnych zwężeń w tętnicach wieńcowych Piotr Niewiński, Waldemar Banasiak 196
3.2.1. Dławica mikronaczyniowa Piotr Niewiński, Waldemar Banasiak, Henryk Wysocki 197
3 2.2. Dławica odmienna (Prinzmetala) Piotr Niewiński, Tomasz Pasierski, Waldemar Banasiak 198
3.3. Dławica związana z mostkami mięśniowymi nad tętnicami wieńcowymi Piotr Niewiński, Tomasz Pasierski, Waldemar Banasiak 199
4. Ostry zespół wieńcowy bez uniesienia odcinka ST Andrzej Budaj, Bronisław Bednarz 200
5. Zawał serca z uniesieniem odcinka ST Andrzej Budaj, Bronisław Bednarz 216
6. Leczenie inwazyjne ☚bxv 6.1. Przezskórne interwencje wieńcowe Bartosz Hudzik, Lech Poloński ☚bjt
6.2. Pomostowanie aortalno wieńcowe Jerzy Sadowski, Anna Kędziora, Jacek Piątek, Karol Wierzbicki, Maciej Bochenek ☚bav
G. Zaburzenia rytmu serca i przewodzenia
Maria Trusz‑Gluza
1. Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca
1.1. Dodatkowe pobudzenia nadkomorowe
1.2. Częstoskurcze nadkomorowe
233
233
233
235
1.3. Częstoskurcz nawrotny w węźle przedsionkowo ‑komorowym 241
1.4. Zespoły preekscytacji 242
1.5. Częstoskurcz przedsionkowy jednoogniskowy i wieloogniskowy
246
1.6. Tachyarytmie zatokowe 248
1 7 Trzepotanie przedsionków 249
1 8 Migotanie przedsionków 252
2. Komorowe zaburzenia rytmu serca 265
2.1. Informacje ogólne 265
2.2. Idiopatyczne przedwczesne pobudzenia komorowe i częstoskurc z komorow y 269
2.3. Komorowe zaburzenia rytmu w chorobie niedokrwiennej serca 272
2.4. Komorowe zaburzenia rytmu u chorych z kardiomiopatią 274
2.4.1. Kardiomiopatia rozstrzeniowa i nierozstrzeniowa lewej komory 274
2.4.2. Kardiomiopatia przerostowa 275
2.4.3. Arytmogenna kardiomiopatia prawej komor y (ARVC ) 275
2.5. Wrodzony zespół długiego QT
2.6. Wrodzony zespół krótkiego QT
2.7. Zespół Brugadów
2.8. Wielokształtny częstoskurcz komorowy zależny od katecholamin
2.9. Zespół wczesnej repolaryzacji
2 10. Idiopatyczne migotanie komór
Nag ł y zgon sercow y
3. Zaburzenia automatyzmu i przewodzenia 285
3.1. Dysfunkcja węzła zatokowego 285
3.2. Bloki przedsionkowo ‑komorowe 288
3.3. Bloki śródkomorowe 291
4. Metody leczenia zaburzeń rytmu i przewodzenia 294
4.1. Leki antyarytmiczne 294
4.2. Ablacja przezskórna 294
4.3. Kardiowersja i defibrylacja serca 298
4.4. Elektrostymulacja serca 299
4.5. Wszczepialny kardiowerter‑defibrylator 303
5. Zaburzenia rytmu serca u kobiet w ciąży 305
H. Wady serca 306
1. Zwężenie zastawki aortalnej Marek Konka, Piotr Hoffman 306
2. Niedomykalność zastawki aortalnej Piotr Szymański, Piotr Hoffman 314
3. Zwężenie zastawki mitralnej Marek Konka, Piotr Hoffman 319
4. Niedomykalność zastawki mitralnej Piotr Szymański, Piotr Hoffman 325
5. Zespół wypadania płatka zastawki mitralnej Zbigniew Gąsior, Piotr Pysz 332
6. Wady zastawki trójdzielnej Marek Konka, Piotr Hoffman 335
6.1. Zwężenie zastawki trójdzielnej 335
6.2. Niedomykalność zastawki trójdzielnej 336
7. Wady złożone 338
7.1. Złożona wada aortalna Marek Konka, Piotr Szymański 338
7.2. Złożona wada mitralna Piotr Szymański, Piotr Hoffman 339
7.3. Wady wielozastawkowe Marek Konka, Piotr Szymański 340
8. Wrodzone wady serca u dorosłych Piotr Hoffman 342
8.1. Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej 342
8.2. Drożny otwór owalny 346
8.3. Izolowany ubytek przegrody międzykomorowej 347
8.4. Przetrwały przewód tętniczy 349
8.5. Tetralogia Fallota 350
8.6. Zespół Eisenmengera 353
8.7. Zwężenie drogi odpływu prawej komory 355
8.8. Zwężenie drogi odpływu lewej komory 356
8.9. Koarktacja aorty 358
8.10. Wady zastawek przedsionkowo ‑komorowych 359
8.10.1. Anomalia Ebsteina 360
8.11. Serce trójprzedsionkowe 361
8.12. Wrodzone skorygowane przełożenie pni tętniczych 361
8.13. Chory po operacyjnym leczeniu wrodzonej wady serca 361
8.13.1. Chory po korekcji całkowitej tetralogii Fallota 362
8.13.2. Chory po korekcji przełożenia pni tętniczych 362
8.13.3. Chory po operacji Fontana 362
9. Protezy zastawek serca Jerzy Sadowski, Karol Wierzbicki, Janusz Konstanty‑Kalandyk, Bogusław Kapelak, Maciej Bochenek 362
9.1. Zastawki mechaniczne 362
9.2. Zastawki biologiczne 363
9.3. Wybór rodzaju protezy zastawki 363
10. Monitorowanie chorego po operacyjnym leczeniu wady zastawkowej serca Jerzy Sadowski, Karol Wierzbicki, Janusz Konstanty‑Kalandyk, Bogusław Kapelak, Maciej Bochenek 364
10.1. Prowadzenie leczenia przeciwzakrzepowego 364
10.2. Monitorowanie efektu zabiegu operacyjnego 366
I. Choroby wsierdzia 368
1. Infekcyjne zapalenie wsierdzia Janina Stępińska 368
2. Gorączka reumatyczna Ernest Kuchar, Anetta Undas 384
J. Choroby mięśnia sercowego
Zapalenie mięśnia sercowego Zofia T. Bilińska, Łukasz Małek
Kardiomiopatie Katarzyna Elżbieta Biernacka, Jan Wodniecki
rozstrzeniowa
Nierozstrzeniowa kardiomiopatia lewej komory
Arytmogenna kardiomiopatia prawej komor y
Inne kardiomiopatie o znanej przyczynie
Inne nieprawidłowości mięśnia sercowego
Hipertrabekulacja mięśnia lewej komory (niescalony mięsień lewej komory)
Zespół takotsubo
K. Choroby osierdzia Witold Tomkowski, Paweł Kuca
Zapalenie osierdzia
Płyn w worku osierdziowym
wrodzone osierdzia
L. Nowotwory serca Sebastian Szmit, Magdalena Zaborowska‑Szmit, Piotr Pruszczyk, Grzegorz Styczyński
Ł. Niewydolność serca
1. Przewlekła niewydolność serca Andrzej Surdacki, Olga Kruszelnicka, Bernadeta Chyrchel, Jacek Bednarek, Michał Chyrchel, Jacek Dubiel 425
2. Ostra niewydolność serca Bronisław Bednarz, Andrzej Budaj 448
3. Mechaniczne wspomaganie krążenia 455
3.1. Kontrapulsacja wewnątrzaortalna Jerzy Sadowski, Karol Wierzbicki, Anna Kędziora, Piotr Przybyłowski, Irena Milaniak, Maciej Bochenek 456
3.2. Pozaustrojowa oksygenacja przezbłonowa Anna Kędziora, Maciej Bochenek 457
3.3. Urządzenia wspomagające czynność komór Jerzy Sadowski, Karol Wierzbicki, Anna Kędziora, Piotr Przybyłowski, Irena Milaniak, Maciej Bochenek ☚aoe
3.4. Sztuczne serce Jerzy Sadowski, Karol Wierzbicki, Anna Kędziora, Piotr Przybyłowski, Irena Milaniak, Maciej Bochenek ☚ayj 4. Leczenie operacyjne przewlekłej niewydolności serca Jerzy Sadowski, Karol Wierzbicki, Anna Kędziora, Piotr Przybyłowski, Irena Milaniak, Maciej Bochenek ☚ayk
4.1. Przeszczepienie serca ☚aof
4.2. Inne metody ☚b2k
M. Nadciśnienie tętnicze 459
1. Klasyfikacja Andrzej Januszewicz, Aleksander Prejbisz, Piotr Dobrowolski 459
2. Nadciśnienie tętnicze pierwotne Andrzej Januszewicz, Aleksander Prejbisz, Piotr Dobrowolski 460
3. Nadciśnienie naczyniowonerkowe Andrzej Januszewicz, Magdalena Januszewicz 479
3 1 Informacje ogólne 479
3.2. Miażdżycowe zwężenie tętnicy nerkowej 479
3 3 D ysplazja włóknisto ‑mięśniowa tętnic nerkow ych 481
4. Nadciśnienie tętnicze u kobiet w ciąży Aleksander Prejbisz, Tomasz Stompór, Przemysław Kosiński, Władysław Sułowicz 483
4.1. Stany nadciśnieniowe w ciąży – informacje ogólne 483
4.2. Stan przedrzucawkowy 484
4.3. Rzucawka 487
N. Nadciśnienie płucne Marcin Kurzyna, Grzegorz Kopeć, Adam Torbicki 488
O. Choroby aorty i tętnic obwodowych 501
1. Choroby aorty Eliza Pleban, Piotr Szopiński, Wojciech Bodzoń, Leszek Masłowski 501
1.1. Tętniak aort y 501
1.1.1. Tętniak aorty piersiowej 503
1.1.2. Tętniak aorty brzusznej 508
1.2. Ostre zespoły aortalne 511
1.2.1. Rozwarstwienie aort y 512
1.2.2. Krwiak śródścienny aorty 520
1.2.3. Wrzód drążący aorty 520
1.2.4. Tętniak rzekomy aorty 521
1.2.5. Ograniczone pęknięcie tętniaka aorty 521
1.2.6. Us zkodzenie aorty na skutek urazu tępego 522
2. Choroba Takayasu Marcin Milchert, Leszek Masłowski, Marzena Frołow 523
3. Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic Marcin Milchert, Leszek Masłowski, Marzena Frołow 526
4. Zakrzepowo ‑zarostowe zapalenie naczyń Rafał Małecki, Leszek Masłowski, Marzena Frołow 529
5. Choroby tętnic kończyn dolnych 532
5.1. Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych Wojciech Bodzoń, Marzena Frołow, Wiktoria Leśniak, Leszek Masłowski 532
5.2. Ostre niedokrwienie kończyn dolnych Wojciech Bodzoń, Wiktoria Leśniak, Leszek Masłowski 538
6. Zwężenie tętnic szyjnych i tętnic kręgowych Eliza Pleban, Piotr Szopiński, Wojciech Bodzoń, Leszek Masłowski 544
6.1. Zwężenie tętnic szyjnych 544
6.2. Zwężenie tętnic kręgowych 548
7. Choroby tętnic kończyn górnych 548
7.1. Zespół podkradania tętnicy podobojczykowej Marzena Frołow, Rafał Niżankowski 549
7.2. Niedokrwienie kończyny górnej Wojciech Bodzoń 550
7.3. Powikłania naczyniowe przetok dializacyjnych Wojciech Bodzoń 551
8. Choroby tętnic trzewnych Wojciech Bodzoń 551
8.1. Ostre niedokrwienie jelit 551
8.2. Przewlekłe niedokrwienie jelit 553
8.3. Tętniaki tętnic trzewnych 554
9. Miażdżyca w wielu łożyskach tętniczych Wojciech Bodzoń 555
10. Naczyniowe zespoły uciskowe 556
10.1. Zespół górnego otworu klatki piersiowej Marzena Frołow, Leszek Masłowski 556
10.2. Zespół usidlenia tętnicy podkolanowej Marzena Frołow, Leszek Masłowski 559
10.3. Zespół ucisku lewej żyły nerkowej przez aortę i tętnicę krezkową górną Marzena Frołow, Leszek Masłowski 559
10.4. Zespół ucisku lewej żyły biodrowej Marzena Frołow 560
P. Choroby żył obwodowych
Rafał Małecki, Marzena Frołow, Leszek Masłowski 561
1. Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych 561
2. Przewlekła choroba żylna 563
R. Żylna choroba zakrzepowo‑zatorowa 570
1. Zakrzepica żył głębokich Rafał Niżankowski, Jerzy Windyga, Wiktoria Leśniak 570
2. Zatorowość płucna Piotr Pruszczyk, Adam Torbicki 582
3. Profilaktyka pierwotna żylnej choroby zakrzepowo ‑zatorowej
Rafał Niżankowski, Jerzy Windyga, Wiktoria Leśniak, Krystyna Zawilska† 595
4. Ogólne zasady leczenia przeciwkrzepliwego Anetta Undas, Krystyna Zawilska† 602
4.1. Heparyny 602
4.2. Inhibitory czynnika X a 607
4.3. Bezpośrednie inhibitory trombiny 609
4.4. Antagoniści witaminy K 612
4.5. Leczenie przeciwzakrzepowe a anestezja regionalna 618
S. Choroby mikrokrążenia 620
1. Objaw Raynauda Marzena Frołow, Leszek Masłowski 620
2. Siność siatkowata Marzena Frołow, Leszek Masłowski 623
3. Akrocyjanoza Marzena Frołow, Leszek Masłowski 624
4. Bolesny rumień kończyn Marzena Frołow, Leszek Masłowski 624
5. Zatorowość cholesterolowa Michał Myśliwiec, Robert Drabczyk 625
T. Wady rozwojowe naczyń krwionośnych ☚a7a
1. Zespół Marfana Marzena Frołow, Leszek Masłowski ☚a7b
2. Zespół Ehlersa i Danlosa naczyniowy Marzena Frołow, Grzegorz Goncerz, Leszek Masłowski ☚aoq
3. Wrodzone malformacje naczyniowe Marzena Frołow, Leszek Masłowski ☚bu6
3.1. Wrodzone malformacje tętniczo żylne i żylne ☚bu7
4. Zespół Klippela i Trénaunaya Marzena Frołow, Leszek Masłowski ☚aor
5. Naczyniaki Marzena Frołow, Leszek Masłowski ☚a7c
U. Choroby naczyń chłonnych Andrzej Szuba 626
1. Podstawy fizjologii układu chłonnego 626
2. Zapalenie naczyń chłonnych 626
3. Obrzęk limfatyczny (chłonny) 627
W. Omdlenia Piotr Kułakowski 632
1. Omdlenia odruchowe 634
2. Zespół zatoki szyjnej 637
3. Omdlenie sytuacyjne 637
4. Hipotensja ortostatyczna 637
5. Omdlenia kardiogenne 638
6. Omdlenia związane z chorobami naczyń mózgowych 640
Z. Konsultacje kardiologiczne przed operacjami pozasercowymi Wojciech Szczeklik, Witold Pikto‑Pietkiewicz, Tomasz Pasierski 641
1. Ocena ryzyka okołooperacyjnego 641
2. Okołooperacyjne leczenie farmakologiczne i monitorowanie 645
3. Okołooperacyjne uszkodzenie mięśnia sercowego 646
II Choroby układu oddechowego
A. Anatomia i fizjologia 649
1. Anatomia Stefan Wesołowski 649
2. Fizjologia Stefan Wesołowski 651
3. Opłucna Krzysztof Sładek 653
4. Fizjologia oddychania w czasie snu Robert Pływaczewski 653
B. Badania diagnostyczne 654
1. Wybrane objawy podmiotowe Wojciech Szczeklik 654
1.1. Kaszel 654
1.2. Chrypka 655
1.3. Krwioplucie 656
1.4. Duszność 656
2. Wybrane objawy przedmiotowe Wojciech Szczeklik 657
2.1. Palce pałeczkowate 657
2.2. Zniekształcenie klatki piersiowej 657
2.3. Zaburzenia cyklu i toru oddychania 659
2.4. Zmiany drżenia głosowego 660
2.5. Trzeszczenia w tkance podskórnej klatki piersiowej 660
2.6. Nieprawidłowy odgłos opukow y 660
2.7. Nieprawidłowe szmery oddechowe 660
3. Badanie gazów oddechowych Miłosz Jankowski 661
3.1. Gazometria krwi 661
3.2. Pulsoksymetria 663
3.3. Kapnometria i kapnografia 664
4. Badania obrazowe Piotr Grzanka, Iwona Bestry 664
4.1. Radiogramy przeglądowe klatki piersiowej 665
4.2. Tomografia komputerowa 667
4.3. Słownik wybranych pojęć używanych w opisach RTG i TK 668
4.4. Rezonans magnetyczny 676
4.5. Scyntygrafia 676
4.6. Pozytonowa tomografia emisyjna 677
4.7. Ultrasonografia 677
4.7.1. Słownik wybranych pojęć używanych w USG płuc 677
5. Badania czynnościowe układu oddechowego Piotr Boros 680
5.1. Spirometria z zapisem krzywej przepływ–objętoś ć 680
5.1.1. Spirometria podstawowa 680
5.1.2. Spirometria po inhalacji leku rozkurczającego oskrzela (próba rozkurczowa) 686
5.1.3. Próby prowokacyjne 687
5.1.4. Maksymalna wentylacja dowolna 687
5.2. Pomiar szczytowego przepływu wydechowego 688
5.3. Oscylometria impulsowa 689
5.4. Pletyzmografia 689
5.5. Badanie podatności statycznej układu oddechowego 691
5.6. Badanie transferu płucnego dla tlenku węgla ( TLCO) 692
5.7. Próby wysiłkowe 693
5.7.1. Sercowo ‑płucna próba wysiłkowa 693
5.7.2. Testy marszowe 694
6. Bronchoskopia Krzysztof Sładek 697
7. Wideotorakoskopia i wziernikowanie śródpiersia Krzysztof Sładek, Dariusz Wąsowski 700
7.1. Wideotorakoskopia 700
7.2. Wziernikowanie śródpiersia 700
8. Biopsja przezskórna opłucnej i płuca Krzysztof Sładek 701
8.1. Biopsja przezskórna opłucnej 701
8.2. Biopsja przezskórna płuca 701
9. Badania morfologiczne układu oddechowego Renata Langfort 702
10. Badanie płynu opłucnowego Jerzy Soja 706
11. Badanie plwociny Aleksander Kania 709
12. Stężenie tlenku azotu w powietrzu wydychanym (FENO)
Lucyna Mastalerz, Filip Mejza ☚aqe
C. Choroby dróg oddechowych 711
1. Z apalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych Monika Świerczyńska‑Krępa, Zbigniew Świerczyński 711
2. Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina) Leszek Szenborn, Piotr Sawiec 715
3. Błonica Aleksandra Szymczak 718
4. Choroby krtani Monika Świerczyńska‑Krępa, Zbigniew Świerczyński 721
4.1. Zapalenie krtani 721
4.2. Dysfonia 721
4.2.1. Dysfonia czynnościowa 721
4.2.2. Dysfonia organiczna 722
4.3. Rak krtani 722
5. Ostre zapalenie oskrzeli Jan Kuś, Filip Mejza 723
6. Krztusiec (koklusz) Jacek Wysocki, Jacek Mrukowicz, Bożena Dubiel 724
7. Przewlekła obturacyjna choroba płuc Władysław Pierzchała, Ewa Niżankowska‑Mogilnicka, Filip Mejza 726
8. Astma Ewa Niżankowska‑Mogilnicka, Grażyna Bochenek, Piotr Gajewski 744
9. Rozstrzenie oskrzeli Szymon Skoczyński, Filip Mejza, Renata Jankowska 762
10. Mukowiscydoza Henryk Mazurek 767
11. Choroby oskrzelików Dariusz Gawryluk, Ewa Rowińska‑Zakrzewska, Iwona Bestry 775 11.1. Zarostowe zapalenie oskrzelików 776 11.2. Ostre zapalenie oskrzelików 777 11 3 Zapalenie oskrzelików oddechowych 777 11 4 Zapalenie oskrzelików spowodowane narażeniem na pyły mineralne i inne środowiskowe oraz zawodowe czynniki wziewne 777 11 5 Rozlane zapalenie oskrzelików 778 11.6. Grudkowe zapalenie oskrzelików 778 12. Tracheomalacja i tracheobronchomalacja Grzegorz Lis ☚cek
D. Zapalenia płuc wywołane przez drobnoustroje Tadeusz Przybyłowski, Jan Kuś 779
1. Pozaszpitalne zapalenie płuc 779
2. Szpitalne zapalenie płuc 789
3. Zapalenia płuc wywołane przez określony czynnik etiologiczny 794
3.1. Pneumokokowe zapalenie płuc 794
3.2. Zapalenie płuc wywołane przez Haemophilus influenzae 795
3.3. Zapalenie płuc wywołane przez Moraxella catarrhalis 795
3.4. Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae 795
3.5. Zapalenie płuc wywołane przez Chlamydophila pneumoniae 796
3.6. Gronkowcowe zapalenie płuc 796
3.7. Zapalenie płuc wywołane przez bakterie beztlenowe 798
3.8. Zapalenie płuc wywołane przez Klebsiella pneumoniae 799
3.9. Zapalenie płuc wywołane przez Acinetobacter baumannii 800
3.10. Zapalenie płuc wywołane przez Pseudomonas aeruginosa 800
3.11. Zapalenie płuc wywołane przez Legionella pneumophila 800
3.12 Zapalenie płuc wywołane przez koronawirusy 801
3.13. Grypowe zapalenie płuc 802
3.14. Zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis jiroveci (pneumocystoza) 802
3.15. Zapalenie płuc wywołane przez Aspergillus (inwazyjna aspergiloz a i podostra inwazyjna aspergiloza płuc) 803
3.16. Zapalenie płuc wywołane przez Candida 804
E. Choroby śródmiąższowe płuc 805
1. Idiopatyczne śródmiąższowe zapalenia płuc Wojciech J. Piotrowski, Ewa Rowińska‑Zakrzewska, Iwona Bestry 805
1.1. Idiopatyczne włóknienie płuc 806
1.2. Inne postaci idiopatycznego śródmiąższowego zapalenia płuc 810
1.2.1. Niespecyficzne śródmiąższowe zapalenie płuc 810
1.2.2. Kryptogenne organizujące się zapalenie płuc 811
1.2.3. Ostre śródmiąższowe zapalenie płuc 812
1.2.4. Choroba śródmiąższowa płuc związana z zapaleniem oskrzelików i złuszczające śródmiąższowe zapalenie płuc 812
1.2.5. Limfocytowe śródmiąższowe zapalenie płuc 813
1.2.6. Samoistna fibroelastoza opłucnowo ‑śródmiąższowa 813
1.2 7 Śródmiąższowe zapalenie płuc z cechami autoimmunologicznymi 813
1.2.8. Postępujące włóknienie płuc 813
2. Sarkoidoza Wojciech J. Piotrowski, Ewa Rowińska‑Zakrzewska, Iwona Bestry 814
3. Z apalenie płuc z nadwrażliwości Monika Szturmowicz, Ewa Rowińska‑Zakrzewska, Iwona Bestry 819
4. Rozlane krwawienie pęcherzykowe Elżbieta Wiatr 824
5. Eozynofilie płucne Monika Szturmowicz, Ewa Rowińska‑Zakrzewska, Iwona Bestry 825
5.1. Eozynofilie płucne o znanej etiologii Monika Szturmowicz, Ewa Rowińska‑Zakrzewska, Iwona Bestry 826
5.1.1. Eozynofilie w przebiegu z arażeń pasożytniczych Monika Szturmowicz, Ewa Rowińska‑Zakrzewska, Iwona Bestry, Weronika Rymer 826
5.1.2. Alergiczna aspergiloza oskrzelowo płucna Monika Szturmowicz, Ewa Rowińska‑Zakrzewska, Iwona Bestry 827
5.2. Eozynofilie płucne o nieznanej etiologii Monika Szturmowicz, Ewa Rowińska‑Zakrzewska, Iwona Bestry 829
5.2.1. Przewlekłe eozynofilowe zapalenie płuc 829
5.2.2. Ostre eozynofilowe zapalenie płuc 829
5.2.3. Eozynofilowe zapalenie oskrzeli 830
6. Inne rzadkie śródmiąższowe choroby płuc Elżbieta Radzikowska, Iwona Bestry ☚b23
6.1. Płucna postać histiocytozy z komórek Langerhansa ☚chs
6.2. Limfangioleiomiomatoza ☚at4
6.3. Proteinoza pęcherzyków płucnych ☚bx4
7. Ostre uszkodzenie płuc związane z używaniem papierosów elektronicznych Filip Mejza ☚bye
8. Nadciśnienie płucne w chorobach śródmiąższowych płuc Monika Szturmowicz ☚b3h
F. Gruźlica i mykobakterioz y Maria Korze niewska Koseła, Iwona Grze lewska Rzymowska, Katarzyna Kruczak, Zofia Zwolska, Ewa Augustynowicz Kopeć 831
1. Gruźlica 831
2. Mykobakteriozy 852
G. Nowotwory płuca i opłucnej Jacek Jassem 856
1. Rak płuca 856
2. Międzybłoniak opłucnej 866
3. Przerzuty nowotworowe w płucach 867
H. Choroby zawodowe układu oddechowego 869
1. Pylice płuc Natalia Pawlas, Paweł Gać, Artur Chwalba, Kazimierz Marek† 869
1.1. Pylice płuc – informacje ogólne 869
1 2 Pylica krzemowa 870
1 3 Pylica górników kopalń węgla 873
1 4 Pylica azbestowa 874
2. Zmiany opłucnowe związane z narażeniem na azbest Natalia Pawlas, Paweł Gać, Artur Chwalba, Kazimierz Marek† 876
3. Astma związana z pracą zawodową Cezary Pałczyński, Paweł Górski 877
4. Beryloza Cezary Pałczyński 880
I. Zaburzenia oddychania w czasie snu Robert Pływaczewski, Agata Niżankowska‑Jędrzejczyk 882
1 Klasyfikacja zaburzeń oddychania w czasie snu 882
2. Obturacyjny bezdech senny 882
3. Centralny bezdech senny 889
4. Zespoły hipowentylacji i hipoksemii w czasie snu 890
5. Hipowentylacja i hipoksemia w czasie snu związana z określonymi chorobami 890
J. Choroby opłucnej Krzysztof Sładek 891
1. P łyn w jamie opłucnej – informacje ogólne 891
2. Przesięk w jamie opłucnej 891
3. W ysięk w jamie opłucnej 891
3.1. W ysięk nowotworowy w jamie opłucnej 891
3.2. Wysięk w jamie opłucnej związany z zakażeniem 894
3.3. Wysięki w jamie opłucnej o innej etiologii 896
4. Krwiak opłucnowy 896
5. Chłonka w jamie opłucnej (chłonkotok) 897
6. Zwłóknienie opłucnej 897
7. Odma opłucnowa 898
8. Drenaż jamy opłucnej 901
K. Choroby śródpiersia Krzysztof Sładek 903
1. Guzy i torbiele śródpiersia 903
2. Odma śródpiersiowa 904
3. Zapalenie śródpiersia 905
L. Manifestacje chorób układowych tkanki łącznej w układzie oddechowym Wojciech J. Piotrowski, Otylia Kowal‑Bielecka, Ewa Rowińska‑Zakrzewska, Iwona Bestry 906
Ł. Niepożądane reakcje polekowe w układzie oddechowym Elżbieta Wiatr 908
M. Wady rozwojowe układu oddechowego Grzegorz Lis ☚br4
1. Brak płuca i hipoplazja płuca ☚cfu
2. Torbiel bronchogenna ☚bv6
3. Sekwestracja płuca
4. Wrodzona malformacja oskrzelowo płucna
5. Wrodzona rozedma płatowa
6. Przetoka tchawiczo przełykowa i atrezja przełyku
7. Wrodzona przepuklina przeponowa ☚b3k
N. Urazy płuc Henryk Olechnowicz ☚apq O. Niewydolność oddechowa 913
1. Patofizjologia niewydolności oddechowej Miłosz Jankowski, Wiesław Królikowski 913
2. Ostra niewydolność oddechowa Miłosz Jankowski, Wiesław Królikowski 915
3. Przewlekła niewydolność oddechowa Miłosz Jankowski, Wiesław Królikowski 921
4. Leczenie tlenem Miłosz Jankowski, Filip Mejza, Dorota Górecka 922
5. Wentylacja mechaniczna płuc Miłosz Jankowski, Magdalena Twardowska 926
5.1. Inwazyjna wentylacja mechaniczna z dodatnim ciśnieniem 926
5.2. Nieinwazyjna wentylacja mechaniczna z dodatnim ciśnieniem 929
6. Przeszczepienie płuc oraz serca i płuc Marek Ochman, Dariusz Jastrzębski, Jacek Wojarski, Sławomir Żegleń, Marian Zembala† ☚btr
P. Rehabilitacja w chorobach układu oddechowego Roman Nowobilski 933
1. Metody i techniki fizjoterapii oddechowej 933
2. Ćwiczenia kontrolowanego oddychania 937
3. Trening ogólnokondycyjny 938
4. Trening sprawności funkcjonalnej 938
5. Edukacja i oddziaływanie psychospołeczne 938
R. Wziewne stosowanie leków w chorobach układu oddechowego Michał Pirożyński, Anna Bręborowicz, Agnieszka Padjas ☚apu
S. Leczenie uzależnienia od nikotyny Magdalena Cedzyńska, Filip Mejza, Małgorzata Bała, Dorota Górecka 939
III Choroby układu pokarmowego
A. Objawy chorób układu pokarmowego 949
1. Ból brzucha Justyna Kotynia, Magdalena Kocot‑Kępska, Ewa Małecka‑Wojciesko 949
2. Dysfagia i odynofagia Justyna Kotynia, Ewa Małecka‑Wojciesko 953
3. Nudności i wymioty Anna Mokrowiecka, Ewa Małecka‑Wojciesko 955
4. Biegunka Piotr Daniel, Ewa Małecka‑Wojciesko, Małgorzata Szczepanek 957
5. Zaparcie Renata Talar Wojnarowska, Ewa Małecka Wojciesko, Piotr Eder 960
6. Krwawienie z przewodu pokarmowego Anita Gąsiorowska, Ewa Małecka‑Wojciesko 962
7. Żółtaczka Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz 963
8. Wodobrzusze Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz 965
9 Halitoza Włodzimierz Zych, Małgorzata Szczepanek 968
B. Badania diagnostyczne 970
1. Badania laboratoryjne 970
1.1. Diagnostyka zakażenia Helicobacter pylori Krystian Adrych, Bogdan Solnica 970
1.1.1. Tes t ureazow y 970
1.1.2. Mocznikowy test oddechow y 970
1.1.3. Antygeny He licobacter pylori w kale 971
1.1.4. Przeciwciała przeciwko He licobacter pylori w surowicy 972
1.2. Diagnostyka czynności wydzielniczej żołądka Piotr Eder, Bogdan Solnica ☚e7l
1.2.1. Wydzielanie kwasu solnego ☚by5
1.2.2. Gastryna ☚ec4
1.3. Diagnostyka zaburzeń trawienia i wchłaniania węglowodanów Piotr Eder, Bogdan Solnica 972
1 3.1. pH kału 972
1 3.2. Substancje redukujące w kale 972
1 3.3. Elektrolit y i osmolalność kału 972
1 3.4. Test tolerancji laktozy 972
1 3.5. Oddechow y tes t wodorow y 973
1.3.6. Oddechowy test metanowy 973
1 3.7. Aktywność disacharydaz w skrawkach błony śluzowej jelita cienkiego 973
1.4. Diagnostyka zaburzeń trawienia i wchłaniania tłuszczów Piotr Eder, Bogdan Solnica 973
1 4.1. Badanie mikroskopowe kału 973
1 4.2. Wydalanie tłuszczu w kale 973
1 4.3. Izotopowe testy oddechowe z pomiarem CO2 w powietrzu wydechowym 974
1.5. Diagnostyka utraty białka Piotr Eder, Bogdan Solnica 974
1 5 1 α1‑antytrypsyna w kale 974
1 6 Autoprzeciwciała w celiakii Jarosław Daniluk, Urszula Daniluk, Hanna Szajewska, Bogdan Solnica 974
1.7. Diagnostyka stanu zapalnego jelit Piotr Eder, Bogdan Solnica 974
1.7.1. Kalprotektyna w kale 974
1.7.2. Laktoferyna w kale 975
1.8. Krew utajona w kale Michał Wiszniewski, Bogdan Solnica 975
1 9 Diagnostyka chorób trzustki Andrzej Dąbrowski, Bogdan Solnica 975
1 9.1. Amylaza 975
1 9.2. Lipaza 976
1 9.3. Elastaza 1 976
1 9.4. Test sekretynowo ‑cholecystokininowy 977
1 10. Diagnostyka chorób wątroby 977
1 10.1. Enzymy Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz, Bogdan Solnica 977
1 10.2. Bilirubina Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz, Bogdan Solnica 980
1 10.3. Kwasy żółciowe Bogdan Solnica 980
1.10.4. Białko całkowite Bogdan Solnica 981
1.10.5. Albumina Bogdan Solnica 981
1.10.6. Ceruloplazmina Bogdan Solnica 982
1.10.7. α1‑antytrypsyna w surowic y Bogdan Solnica 982
1 10 8 Amoniak Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz, Bogdan Solnica 982
1 10 9 Próby czynnościowe Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz, Bogdan Solnica 983
1.10 10. Kwas δ‑aminolewulinowy, porfobilinogen i porfiryny Agnieszka Lipniacka , Bogdan Solnica 983
2. Badania czynnościowe 983
2.1. Przełyk Marek Pazurek, Ewa Małecka‑Wojciesko 983
2.1.1. pH‑metria przełyku 983
2.1.2. Manometria przełyku 984
2.1.3. Manometria wysokiej rozdzielczości 985
2.2. Jelito grube 985
2.2.1. Ocena czasu pasażu jelitowego Piotr Eder, Witold Bartnik† 985
2.2.2. Test wydalania balonu Przemysław Ciesielski, Małgorzata Kołodziejczak 985
2.2.3. Manometria odbytu i odbytnicy Przemysław Ciesielski, Małgorzata Kołodziejczak 985
2.2 4 Defekografia Przemysław Ciesielski, Małgorzata Kołodziejczak 986
3. Badania obrazowe 986
3.1. Radiogramy Andrzej Cieszanowski, Marek Gołębiowski, Zuzanna Aleksander‑Markuszewska 986
3.1.1. Radiogram przeglądowy jamy brzusznej 986
3.1.2. Badania kontrastowe przewodu pokarmowego 987
3.1.3. Cholangiografia śródoperacyjna i pooperacyjna 989
3.2. Tomografia komputerowa Andrzej Cieszanowski, Marek Gołębiowski, Zuzanna Aleksander‑Markuszewska 989
3.3. Rezonans magnetyczny Andrzej Cieszanowski, Marek Gołębiowski, Zuzanna Aleksander‑Markuszewska 994
3.4. Ultrasonografia przezbrzuszna Andrzej Smereczyński, Ireneusz Gierbliński 997
4. Endoskopia przewodu pokarmowego Tomasz Marek, Ewa Nowakowska‑Duława, Krzysztof Marlicz† 1002
4.1. Zasady ogólne 1002
4.2. Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego (ezofagogastroduodenoskopia, panendoskopia) 1007
4.3. Endoskopia jelita grubego (rektoskopia, rektosigmoidoskopia, kolonoskopia) 1010
4.4. Endoskopia jelita cienkiego 1013
4.5. Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW) 1014
5. Ultrasonografia endoskopowa (endosonografia)
Marcin Polkowski 1016
6. Badania morfologiczne materiału z biopsji endoskopowej przewodu pokarmowego Andrzej Mróz 1019
6.1. Pobieranie materiału 1019
6.2. Patomorfologia zmian nienowotworowych materiałów tkankowych pobieranych w trakcie badań endoskopowych 1020
6.3. Patomorfologia zmian rozrostowych i nowotworowych 1022
7. Badania mikrobiologiczne w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego Elżbieta Rożynek, Gajane Martirosian† 1023
C. Choroby przełyku
1024
1. Fizjologia Marek Pazurek, Ewa Małecka‑Wojciesko 1024
2. Zaburzenia motoryki przełyku Renata Talar‑Wojnarowska, Ewa Małecka‑Wojciesko 1024
2.1. Achalazja 1025
2.2. Rozlany skurcz przełyku 1027
2.3. Bolesne skurcze przełyku 1027
3. Choroba refluksowa przełyku Agnieszka Świdnicka‑Siergiejko, Renata Talar‑Wojnarowska, Anita Gąsiorowska, Ewa Małecka‑Wojciesko 1028
3.1. Przełyk Barretta 1033
4. Eozynofilowe zapalenie przełyku Andrea Horvath, Zbigniew Bartuzi 1034
5. Nowotwory przełyku Anna Mokrowiecka, Ewa Małecka‑Wojciesko 1037
5.1. Nowotwory przełyku – informacje ogólne 1037
5 2 Rak przełyku 1037
6. Uchyłki przełyku Paweł Rogalski, Miłosz Caban, Ewa Małecka‑Wojciesko 1040
7. Oparzenia przełyku Paweł Rogalski, Ewa Małecka‑Wojciesko, Renata Talar‑Wojnarowska 1041
8. Wady wrodzone przełyku Marek Pazurek, Ewa Małecka‑Wojciesko 1043
8.1. Przetoki oskrzelowo ‑przełykowe i zarośnięcie przełyku 1043
8.2. Wrodzone zwężenie przełyku 1043
8.3. Wrodzone zdwojenia przełyku 1043
8.4. Pierścienie przełyku 1043
8.5. Przepuklina rozworu przełykowego 1044
9. Choroby przełyku wywołane przez drobnoustroje Anna Mokrowiecka, Ewa Małecka‑Wojciesko 1044
9.1. Grzybica przełyku 1044
9.2. Zapalenie przełyku wywołane przez wirus opryszczki zwykłej 1045
9.3. Cytomegalowirusowe zapalenie przełyku ☚buh
9.4. Inne wirusowe zapalenia przełyku ☚bxc
9.5. Bakteryjne zapalenie przełyku ☚bxd
9.6. Gruźlica przełyku ☚bnn
10. Choroby czynnościowe przełyku Anita Gąsiorowska 1046
D. Choroby żołądka i dwunastnicy 1049
1. Anatomia i fizjologia Tomasz Brzozowski 1049
2. Dyspepsja Andrzej Dąbrowski, Krzysztof Marlicz† 1051
3. Zapalenia błony śluzowej żołądka lub dwunastnicy i gastropatie Andrzej Dąbrowski, Krzysztof Marlicz† 1054
3.1. Ostra gastropatia krwotoczna (nadżerkowa) 1055
3.2. Zapalenie błony śluzowej żołądka wywołane przez Helicobacter pylori 1056
3.3. Metaplastyczne zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka 1061
3.4. Gastropatia żółciowa 1062
4. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy Krystian Adrych, Witold Bartnik† 1063
5. Zespół Zollingera i Ellisona Krystian Adrych, Witold Bartnik† 1067
6. Nowotwory żołądka i dwunastnicy 1068
6.1. Rak żołądka Piotr Tomasz Wysocki, Władysław Januszewicz, Wojciech M. Wysocki, Teresa Starzyńska† 1068
6 2 Nowotwory podścieliskowe żołądka Wojciech M. Wysocki, Krzysztof Marlicz† 1074
6 3 Nowotwory neuroendokrynne żołądka Wojciech M. Wysocki, Krzysztof Marlicz† 1074
6 4 Polipy żołądka Ewa Wrońska 1075
6.4.1. Polipy żołądka – informacje ogólne 1075
6.4 2 Polipy z gruczołów dna żołądka 1075
6.4 3 Polipy hiperplastyczne 1076
6.4 4 Polipy gruczolakowe (gruczolaki) 1076
6.4 5 Polipy hamartomatyczne 1076
6.4.6. Polip zapalno ‑włóknisty ☚ycl
6 5 Nowotwory dwunastnicy Wojciech M. Wysocki, Krzysztof Marlicz† 1076
7. Choroba Ménétriera Andrzej Dąbrowski, Krzysztof Marlicz† 1077
8 Gastropareza Michał Wiszniewski 1078
9 Bezoary Michał Wiszniewski, Krzysztof Marlicz† 1079
10. Wady rozwojowe żołądka Michał Wiszniewski, Krzysztof Marlicz† ☚bps
11. Uchyłki dwunastnicy Michał Wiszniewski, Krzysztof Marlicz† ☚b77
E. Choroby jelita cienkiego 1080
1. Fizjologia Tomasz Brzozowski, Hanna Szajewska 1080
2. Zaburzenia trawienia i wchłaniania 1082
2.1. Celiakia Jarosław Daniluk, Urszula Daniluk, Hanna Szajewska, Małgorzata Szczepanek 1082
2.2. Niewydolność jelit i zespół krótkiego jelita Stanisław Kłęk, Marek Pertkiewicz† 1087
2.3. Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego Jarosław Daniluk, Hanna Szajewska 1089
2.4. Enteropatia z utratą białka Jakub Kmiotek, Piotr Socha, Jerzy Socha 1091
2.5. Choroba Whipple’a Piotr Eder, Witold Bartnik† 1092
3. Nowotwory jelita cienkiego Wojciech M. Wysocki, Michał Jankowski 1093
4. Uchyłki jelita cienkiego Maciej Bagłaj, Hanna Szajewska 1095
4.1. Uchyłki nabyte 1095
4.2. Uchyłek Meckla 1095
5. Wady wrodzone jelita cienkiego Maciej Bagłaj, Hanna Szajewska ☚cbb
5.1. Zdwojenie jelita cienkiego ☚cb6
5.2. Nieprawidłowy zwrot jelit ☚cct
F. Choroby jelita grubego 1097
1. Fizjologia Tomasz Brzozowski, Witold Bartnik† 1097
2. Zespół jelita drażliwego Barbara Skrzydło‑Radomańska, Witold Bartnik† 1098
3. Choroba Hirschsprunga Piotr Czauderna, Witold Bartnik† 1101
4. Uchyłki jelita grubego Piotr Eder, Małgorzata Szczepanek, Witold Bartnik† 1103
5. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego Grażyna Rydzewska, Witold Bartnik† 1105
6. Choroba Leśniowskiego i Crohna Grażyna Rydzewska, Witold Bartnik† 1113
7. Mikroskopowe zapalenie jelita grubego Wojciech M. Marlicz, Jarosław Reguła, Witold Bartnik† 1119
8. Niedokrwienne zapalenie jelita grubego Paweł Rogalski, Witold Bartnik† 1120
9. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego Aleksander Konturek 1121
10. Polipy i rak jelita grubego 1123
10.1. Polipy i rak jelita grubego – informacje ogólne Jarosław Reguła, Marek Bugajski, Witold Bartnik† 1123
10 2 Polipy gruczolakowe Jarosław Reguła, Marek Bugajski, Witold Bartnik† 1124
10 3 Polipy ząbkowane Jarosław Reguła, Marek Bugajski, Małgorzata Szczepanek, Witold Bartnik† 1126
10 4 Polipy hamartomatyczne Jarosław Reguła, Marek Bugajski, Małgorzata Szczepanek, Witold Bartnik† 1126
10.5. Polipy zapalne Jarosław Reguła, Marek Bugajski, Witold Bartnik† 1127 10 6 Zespoły genetyczne związane z rakiem jelita grubego 1127
10 6.1. Zespó ł Lyncha Jarosław Reguła, Marek Bugajski, Małgorzata Szczepanek, Witold Bartnik† 1127
10 6.2. Rodzinna polipowatość gruczolakowata Jarosław Reguła, Marek Bugajski, Małgorzata Szczepanek 1128
10.6.3. Polipowatość związana z genem MUTYH Jarosław Reguła, Marek Bugajski, Małgorzata Szczepanek 1128
10.6.4. Zespół polipowatości młodzieńczej Jarosław Reguła, Marek Bugajski, Małgorzata Szczepanek 1128
10.6.5. Zespół Peutza i Jeghersa Jarosław Reguła, Marek Bugajski, Małgorzata Szczepanek 1129
10 7 Rak jelita grubego Jarosław Reguła, Lucjan Wyrwicz, Witold Bartnik† 1129
11. Zespół wrzodu samotnego odbytnic y Władysław Januszewicz 1134
12. Choroby odbytu 1135
12.1. Choroby odbytu – informacje ogólne Przemysław Ciesielski, Małgorzata Kołodziejczak 1135
12.2. Ropień odbytu Przemysław Ciesielski, Małgorzata Kołodziejczak 1135
12.3. Przetoka odbytu Przemysław Ciesielski, Małgorzata Kołodziejczak 1136
12.4. Choroba hemoroidalna Przemysław Ciesielski, Małgorzata Kołodziejczak 1137
12.5. Szczelina odbytu Przemysław Ciesielski, Małgorzata Kołodziejczak 1138
12 6 Rak odbytu Wojciech M. Wysocki, Andrzej Rutkowski 1139
13. Zaparcie idiopatyczne Piotr Eder, Witold Bartnik† 1140
G. Choroby infekcyjne i pasożytnicze przewodu pokarmowego 1144
1. Ostra biegunka infekcyjna Tomasz Mach, Katarzyna Fleischer‑Stępniewska 1144
1.1. Biegunka podróżnych Tomasz Mach, Agnieszka Wroczyńska 1150
1 2 Biegunka związana z antybiotykoterapią Tomasz Mach, Katarzyna Fleischer‑Stępniewska 1151
1 3 Zatrucie pokarmowe Tomasz Mach, Katarzyna Fleischer‑Stępniewska 1152
2. Zakażenie Clostridioides difficile i rzekomobłoniaste zapalenie jelit Katarzyna Fleischer‑Stępniewska, Małgorzata Szczepanek, Weronika Rymer, Witold Bartnik† 1153
3. Zakażenia przewodu pokarmowego u osób z niedoborem odporności Tomasz Mach, Weronika Rymer ☚ccz
4. Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego Weronika Rymer, Agnieszka Wroczyńska 1158
H. Choroby trzustki 1161
1. Anatomia i fizjologia Andrzej Dąbrowski 1161
2. Ostre zapalenie trzustki Urszula Wereszczyńska‑Siemiątkowska, Jarosław Daniluk 1162
3. Przewlekłe zapalenie trzustki Grażyna Jurkowska 1173
3.1. Autoimmunologiczne zapalenie trzustki 1179
4. Torbiele trzustki Andrzej Dąbrowski, Jarosław Daniluk 1181
5. Nowotwory trzustk i 1184
5.1. Rak trzustki Grażyna Jurkowska, Marek Wojtukiewicz 1184
5.2. Nowotwory torbielowate trzustki Andrzej Dąbrowski 1189
6. Wrodzone choroby trzustki Andrzej Dąbrowski 1192
6.1. Dziedziczne zapalenie trzustki ☚alk
6.2. Wady wrodzone trzustki 1192
I. Choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych 1193
1. A natomia i fizjologia Piotr Daniel, Ewa Małecka‑Wojciesko 1193
2. Zaburzenia czynnościowe pęcherzyka żółciowego i zwieracza Oddiego Ewa Małecka‑Wojciesko ☚ca5
3. Kamica żółciowa i zapalenie dróg żółciowych Marcin Krawczyk, Anita Gąsiorowska, Miłosz Caban, Ewa Małecka‑Wojciesko 1194
3.1. Kamica pęcherzyka żółciowego 1194
3.2. Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego 1196
3.3. Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego 1198
3.4. Kamica przewodowa 1198
3.5. Ostre zapalenie dróg żółciowych 1200
4. Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych
Ewa Wunsch, Piotr Milkiewicz 1201
5. Torbiele dróg żółciowych Marcin Krawczyk, Ewa Małecka‑Wojciesko 1204
6. Nowotwory dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego Marcin Krawczyk, Piotr Daniel, Ewa Małecka‑Wojciesko 1206
6.1. Rak dróg żółciowych 1206
6.2. Rak pęcherzyka żółciowego 1208
6.3. Rak okolicy głowy trzustki (tzw. rak brodawki Vatera) 1210
J. Choroby wątroby 1211
1. A natomia i fizjologia Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz 1211
2. Badanie morfologiczne 1214
2.1. Badanie morfologiczne wątroby – informacje ogólne Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz 1214
2 2 Biopsja przezskórna wątroby Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz 1214
2 3 Biopsja przezżylna wątroby Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz 1216
2 4 Ocena histologiczna wątroby Bożena Walewska‑Zielecka 1217
2 5 Alternatywne metody oceny zaawansowania włóknienia wątroby 1219
2 5.1. Wskaźniki biochemiczne Małgorzata Szczepanek 1219
2 5.2. Elastografia ultrasonograficzna Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz, Małgorzata Szczepanek 1219
2 5.3. Elastografia rezonansu magnetycznego (EMR) Andrzej Cieszanowski, Marek Gołębiowski, Zuzannna Aleksander‑Markuszewska 1220
3. Ostre wirusowe zapalenie wątroby (WZ W) Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz 1220
3.1. Ostre wirusowe zapalenie wątroby (WZW) – informacje ogólne 1220 3 2 Ostre WZW typu A 1220 3 3 Ostre WZW typu B 1223 3 4 WZW typu D 1227
Ostre WZW typu E
3 7 Zapalenia wątroby wywołane zakażeniami wirusami wtórnie hepatotropowymi 1232
4. Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz, Bożena Walewska‑Zielecka 1233
5. Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz, Bożena Walewska‑Zielecka 1240
6. Polekowe uszkodzenie wątroby Anna Boroń‑Kaczmarska 1244
7. Autoimmunologiczne zapalenie wątroby Marta Wawrzynowicz‑Syczewska, Małgorzata Szczepanek 1247
8. Pierwotne zapalenie dróg żółciowych Ewa Wunsch, Piotr Milkiewicz 1251
9. Hiperbilirubinemie wrodzone Tomasz Mach, Irena M. Jankowska ☚bjo
9.1. Hiperbilirubinemie wrodzone – informacje ogólne Tomasz Mach, Irena M. Jankowska 1255
9 2 Zespół Gilberta Tomasz Mach, Irena M. Jankowska 1255
9.3. Rzadkie hiperbilirubinemie wrodzone Tomasz Mach, Irena M. Jankowska ☚bln
9.4. Wrodzone cholestazy wewnątrzwątrobowe Irena M. Jankowska ☚fpe
9.4.1. Zespół Alagille’a ☚byy
9.4.2. Niedobór α1 antytrypsyny ☚cjc
9.4.3. Postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa ☚ck3
10. Metaboliczne choroby wątroby 1256
10.1. Porfirie Robert Wasilewski, Agnieszka Lipniacka, Edyta Odnoczko, Jerzy Windyga 1256
10.1.1. Ostra porfiria przerywana 1256
10.1.2. Porfiria mieszana 1261
10.1.3. Koproporfiria dziedziczna 1262
10.1.4. Porfiria skórna późna 1262
10.2. Choroba Wilsona Tomasz Mach, Adam Przybyłkowski, Małgorzata Szczepanek 1263
11. Stany przeładowania żelazem Tomasz Mach, Małgorzata Szczepanek 1268
11.1. Hemochromatoza dziedziczna 1268
11.2 Wtórne przeładowanie żelazem 1272
12. Choroba wątroby związana z alkoholem Tomasz Mach, Małgorzata Szczepanek 1273
12 1 Alkoholowe zapalenie wątroby 1273
12 2 Marskość wątroby związana z alkoholem 1275
13. Stłuszczeniowa choroba wątroby Tomasz Mach, Małgorzata Szczepanek 1275
13.1. Stłuszczeniowa choroba wątroby związana z zaburzeniami metabolicznymi 1276
13.2. Stłuszczeniowa choroba wątroby związana z alkoholem 1280
14. Marskość wątroby Marta Wawrzynowicz‑Syczewska 1281
15 Zaburzenia hemostaz y w chorobach wątroby Jerzy Windyga, Marta Wawrzynowicz‑Syczewska 1290
16. Wybrane powikłania marskości wątroby Marta Wawrzynowicz‑Syczewska 1293
16.1. Wodobrzusze 1293
16.2. Samoistne bakteryjne zapalenie otrzewnej 1294
16.3. Encefalopatia wątrobowa 1296
16.4. Zespół wątrobowo ‑nerkowy 1298
16.5. Zespół wątrobowo ‑płucny i nadciśnienie wrotno ‑płucne 1299
16.6. Gastropatia wrotna 1300
17 Ostra niewydolność wątroby Anna Boroń‑Kaczmarska 1300
18 Choroby naczyniowe wątroby 1304
18.1. Zakrzepica żyły wrotnej Marek Krawczyk, Waldemar Patkowski 1304
18.2. Zespół Budda i Chiariego Marek Krawczyk, Waldemar Patkowski 1306
18.3. Idiopatyczne niemarskie nadciśnienie wrotne Marek Hartleb 1308
19 Guzy wątroby Marek Krawczyk, Waldemar Patkowski, Joanna Podgórska 1310
19.1. Guzy wątroby – informacje ogólne 1310
19.2. Naczyniak krwionośny wątroby 1310
19.3. Ogniskowy rozrost guzkowy 1312
19.4. Gruczolak wątrobowokomórkowy 1313
19.5. Rak wątrobowokomórkowy 1314
19.6. Nowotwory wtórne (przerzutowe) 1317
19.7. Torbiele wątroby 1320
20. Przeszczepienie wątroby Marek Krawczyk, Waldemar Patkowski ☚by4
K. Niedrożność jelit Michał Nowakowski, Jan Ciećkiewicz 1322
1. Niedrożność jelit – informacje ogólne 1322
2 Niedrożność porażenna jelit 1322
3 Niedrożność mechaniczna jelit 1325
L. Zmiany naczyniowe przewodu pokarmowego Ewa Wrońska 1327
1. Zmiany naczyniowe przewodu pokarmowego – informacje ogólne 1327
2. Angiodysplazja 1327
3 Ektazje naczyniowe części odźwiernikowej żołądka 1328
4. Zmiana Dieulafoy ☚bzf
5. Choroba Rendu, Oslera i Webera ☚cnz
6. Zespół Beana ☚cd6
Ł. Krwawienie z przewodu pokarmowego 1329
1. Ogólne zasady postępowania Ewa Nowakowska‑Duława, Jan Ciećkiewicz 1329
2. Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego pochodzenia nieżylakowego Ewa Nowakowska‑Duława, Małgorzata Szczepanek, Witold Bartnik† 1330
3. Krwawienie z żylaków przełyku lub żołądka Marek Krawczyk, Waldemar Patkowski, Joanna Ligocka 1333
4. Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego Michał Wiszniewski 1338
M. Ciało obce w przewodzie pokarmowym W ładysław Januszewicz 1342
N. Nadwrażliwość pokarmowa 1344
1. Nadwrażliwość pokarmowa – informacje ogólne Zbigniew Bartuzi, Andrea Horvath 1344
2. Alergia na pszenicę Andrea Horvath, Hanna Szajewska 1349
3. Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten/pszenicę Hanna Szajewska, Andrea Horvath, Małgorzata Szczepanek 1351
IV Choroby układu wewnątrzwydzielniczego
A. Choroby podwzgórza i przysadki 1355
1. Fizjologia Jolanta Kunert‑Radek 1355
2. Badania diagnostyczne Jolanta Kunert‑Radek 1358
2.1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe 1358
2.2. Badania laboratoryjne 1359
2.2.1. Hormony przedniego płata przysadki 1359
2.2.2. Hormony tylnego płata przysadki 1360
2.3. Badania obrazowe 1360
2.3.1. Radiogramy 1360
2.3.2. Tomografia komputerowa 1361
2.3.3. Rezonans magnetyczny 1361
2.3.4. Scyntygrafia receptorowa 1361
2 4 Badania morfologiczne 1361
3. Choroby podwzgórza, przysadki i szyszynki Jolanta Kunert‑Radek 1362
3.1. Choroby podwzgórza 1362
3.1.1. Guzy okolicy podwzgórzowo ‑przysadkowej 1362
3.1.2. Urazy głowy 1362
3.1.3. Jatrogenne uszkodzenia podwzgórza 1363
3.1.4. Zapalenia 1363
3.1.5. Zaburzenia dziedziczne 1364
3.1.6. Zaburzenia naczyniowe 1364
3.2. Zaburzenia czynności przedniego płata przysadki pochodzenia podwzgórzowego 1364
3.3. Z aburzenia czynności tylnego płata przysadki 1364
3.3.1. Moczówka prosta 1364
3.3.2. Zespół nieadekwatnego wydzielania wazopresyny (zespół Schwartza i Barttera) 1366
3.4. Zespół pustego siodła 1367
3.5. Guzy szyszynki 1368
4. Niedoczynność przysadk i Wojciech Zgliczyński 1369
4.1. Nowotwory prowadzące do niedoczynności przysadki 1372
4.2. Pourazowe i jatrogenne uszkodzenie przysadki 1372
4.3. Naczyniopochodne uszkodzenie przysadki 1373
4.3.1. Poporodowa martwica przysadki (zespół Sheehana) 1373
4.3.2. Udar krwotoczny przysadki 1373
4.4. Choroby naciekowo ‑zapalne przysadki 1373
4.5. Wrodzone zaburzenia rozwojowe 1374
5. Guzy przysadki Wojciech Zgliczyński 1374
5.1. Guzy przysadki – informacje ogólne 1374
5 2 Guz prolaktynow y 1377
5 3 Guzy wydzielające hormon wzrostu (akromegalia) 1381
5 4 Guzy wydzielające ACTH 1385
5 4.1. Choroba Cushinga 1385
5 4.2. Zespół Nelsona 1387
5 4.3. Zespół ektopowego wydzielania ACTH 1387
5 5 Guzy wydzielające hormony glikoproteinowe 1388
5 5.1. Guz gonadotropinowy 1388
5 5.2. Guz tyreotropinowy 1389
5 6 Nieczynny guz przysadki 1389
5 7 Przypadkowo wykryty guz przysadki 1390
B. Choroby tarczycy 1391
1. Fizjologia Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska, Andrzej Lewiński† 1391
2. Badania diagnostyczne 1393
2.1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 1393
2.2. Badania laboratoryjne Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 1394
2.2.1. Hormony 1394
2.2.2. Tyreoglobulina 1397
2.2.3. Przeciwciała przeciwtarczycowe 1397
2.2.4. Wydalanie jodu z moczem (joduria) 1398
2.3. Badania obrazowe Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 1399
2.3.1. RTG, TK, MR 1399
2.3.2. Ultrasonografia 1399
2.3.3. Scyntygrafia 1403
2.4. Badania morfologiczne Marek Ruchała, Andrzej Lewiński† 1404
2.4.1. Badanie cytologiczne 1404
2.4.2. Badanie histologiczne 1408
2.4.3. Badanie śródoperacyjne tarczycy 1410
3. Nadczynność tarczyc y Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 1410
3.1. Choroba Gravesa i Basedowa 1420
3.2. Orbitopatia tarczycowa 1425
3.3. Wole guzkowe toksyczne 1428
3.4. Guzek autonomiczny pojedynczy 1429
3.5. R zadkie przyczyny t yreotoksykozy i innych zaburzeń czynności tarczycy 1430
3.6. Subkliniczna nadczynność tarczyc y 1434
3.7. Nadczynność tarczycy podczas ciąż y 1435
3.8. Przełom tarczycow y 1436
4. Niedoczynność tarczycy Marek Ruchała, Andrzej Lewiński† 1438
5. Zapalenia tarczycy Marek Ruchała, Andrzej Lewiński† 1446
5.1. Zapalenia tarczycy – informacje ogólne 1446
5 2 Przewlekłe zapalenia tarczyc y 1447
5 2.1. Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy i choroba Hashimoto oraz mieszana autoimmunologiczna choroba tarczycy 1447
5 2.2. Niebolesne (ciche) zapalenie tarczyc y 1450
5.2.3. Poporodowe zapalenie tarczycy 1450
5 2.4. Choroba Riedla 1450
5 2.5. Przewlekłe zapalenia tarczycy indukowane lekami 1450
5 2.6. Wole amyloidowe 1451
5 2.7. Torbiel bąblowcowa 1451
5 3 Podostre zapalenie tarczycy (z apalenie de Quervaina) 1451
5 4 Ostre zapalenia tarczycy 1453
5 4.1. Ostre bakteryjne zapalenie tarczycy 1453
5 4.2. Ostre niebakteryjne zapalenia tarczycy 1453
6. Zaburzenia z niedoboru jodu Marek Ruchała, Andrzej Lewiński† 1453
7. Choroby przebiegające z eutyreozą Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 1454
7.1. Wole miąższowe nietoksyczne 1454
7.2. Wole guzkowe nietoksyczne 1455
7.3. Przypadkowo wykryte guzki tarczycy 1461
8. Rak tarczycy Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 1461
8.1. Mikrorak tarczycy 1465
8.2. Rak brodawkowaty i rak pęcherzykowy tarczycy 1466
8.3. Rak rdzeniasty tarczycy 1469
8.4. Rak anaplastyczny tarczycy 1470
8.5. Rak tarczycy oporny na leczenie radiojodem 1470
9. Leczenie operacyjne chorób tarczycy Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 1471
10. Zespół oporności na hormony tarczycy Marek Ruchała, Andrzej Lewiński† 1473
11. Zespół zaburzeń pozatarczycowych przebiegających z eutyreozą oraz inne stany adaptacji allostatycznej Ewelina Szczepanek‑Parulska, Andrzej Lewiński† 1474
C. Choroby przytarczyc Edward Franek, Franciszek Kokot† 1477
1. Fizjologia 1477
2. Badania diagnostyczne 1478
2.1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe 1478
2.2. Badania laboratoryjne 1478
2.2.1. Parathormon 1478
2.2.2. Wapń całkowity i zjonizowany 1479
2.2.3. Fosforany nieorganiczne 1479
2.2.4. Wchłanianie zwrotne fosforanów przez cewki nerkowe 1480
2.2.5. Witamina D i jej aktywne metabolit y 1480
2.2.6. Wydalanie cAMP z moczem w warunkach podstawowych oraz po podaniu egzogennego PTH (test Ellswortha i Howarda) 1481
2.2.7. Peptyd podobny do parathormonu (PTHrP) 1481
2.2.8. Markery obrotu kostnego (osteogenezy i osteolizy) 1481
2.3. Badania obrazowe 1482
3. Nadczynność przytarczyc 1482
3.1. Pierwotna nadczynność przytarczyc 1482
3.2. Wtórna nadczynność przytarczyc 1486
3.3. Trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc 1487
4. Niedoczynność przytarczyc 1488
4.1. Pierwotna niedoczynność przytarczyc 1488
4.2. Wtórna niedoczynność przytarczyc 1491
4.3. Rzekoma niedoczynność przytarczyc 1491
D. Choroby kory nadnerczy 1493 1. Fizjologia 1493
1.1. Glikokortykosteroidy Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1493
1.2. Mineralokortykosteroidy Jadwiga Słowińska‑Srzednicka 1495
1.3. Androgeny nadnerczowe Jadwiga Słowińska‑Srzednicka 1495
2. Badania diagnostyczne 1496
2.1. Badania laboratoryjne 1496
2.1.1. Kortyzol Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1496
2.1.2. ACTH Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1497
2.1.3. Test pobudzania wydzielania kortyzolu syntetyczną kortykotropiną Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1497
2.1.4. Test pobudzania wydzielania ACTH i kortyzolu za pomocą CRH (test stymulacyjny z CRH) Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1497
2.1.5. Testy hamowania deksametazonem Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1497
2.1.6. Badania hormonalne układu renina–angiotensyna–aldosteron Jadwiga Słowińska‑Srzednicka 1498
2.1.7. Androgeny nadnerczowe Jadwiga Słowińska‑Srzednicka 1500
2.2. Badania obrazowe Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1500
2.2.1. Tomografia komputerowa 1500
2.2.2. Rezonans magnetyczny 1501
2.2.3. Ultrasonografia 1502
2.2.4. Pozytonowa tomografia emisyjna (PET) 1502
2.2.5. Scyntygrafia 1502
3. Niedoczynność kory nadnerczy 1502
3.1. Przewlekła niedoczynność kory nadnerczy Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1502
3.1.1. Pierwotna niedoczynność kory nadnerczy (choroba Addisona) 1502
3.1.2. Przewlekła wtórna niedoczynność kory nadnerczy 1506
3.2. Ostra niewydolność kory nadnerczy (przełom nadnerczowy) Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1507
3.3. Niedoczynność kory nadnerczy wywołana stosowaniem glikokortykosteroidów Urszula Ambroziak, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 1509
4. Choroby przebiegające z nadmiarem glikokortykosteroidów (zespół Cushinga) Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1515
4.1. Zespół Cushinga wywołany autonomicznym guzem albo guzami kory nadnercz y 1519
4.2. Ł agodne autonomiczne w ydzielanie kortyzolu wywołane guzem albo guzami kory nadnerczy 1520
4.3. Zespół Cushinga wywołany rozrostem guzkowym nadnerczy 1520
4.3.1. Pierwotny obustronny rozrost makroguzkowy nadnerczy 1520
4.3.2. Rozrost mikroguzkowy nadnercz y w przebiegu pierwotnej pigmentowanej guzkowej choroby nadnerczy 1521
4.4. Inne stany z nadmiarem glikokortykosteroidów 1521
4.4.1. Zespoły dziedziczne 1521
4.4.2. C zynnościow y nadmiar glikokortykosteroidów 1521
5. Choroby przebiegające z zaburzeniami wydzielania mineralokortykosteroidów Jadwiga Słowińska‑Srzednicka 1522
5.1. Nadciśnienie tętnicze zależne od nadmiaru mineralokortykosteroidów 1522
5.1.1. Hiperaldosteronizm pierwotny 1522
5.1.2. Zespoły nadmiaru deoksykortykosteronu 1526
5.1.3. Pozorny nadmiar mineralokortykosteroidów 1527
5.2. Hiperaldosteronizm wtórny 1527
5.3. Hipoaldosteronizm 1527
6. Zespoły nadmiaru androgenów Jadwiga Słowińska‑Srzednicka 1528
6.1. Hirsutyzm i wirylizacja 1528
6.2. Guzy nadnerczy wydzielające androgeny 1530
6.3. Wrodzony przerost nadnerczy z niedoboru 21 hydroksylazy ☚b4g
6.4. Wrodzony przerost nadnerczy z niedoboru 11β hydroksylazy ☚ah6
7. Przypadkowo wykryty guz nadnercza (incydentaloma) Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1530
8. Rak nadnercza Tomasz Bednarczuk, Lucyna Bednarek‑Papierska, Anna A. Kasperlik‑Załuska† 1534
E. Guzy wydzielające katecholaminy
Włodzimierz Januszewicz, Andrzej Januszewicz, Aleksander Prejbisz 1537
1. Fizjologia 1537
2. Badania diagnostyczne 1537
2.1. Badania laboratoryjne 1537
2.1.1. Katecholaminy i ich metabolity 1537
2.1.2. Próba czynnościowa 1537
2.2. Badania obrazowe 1538
3. Guz chromochłonny i przyzwojaki 1539
4. Złośliwy guz chromochłonny 1542
F. Choroby jajników Piotr Skałba 1543
1. Fizjologia 1543
2. Badania diagnostyczne 1546
2.1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe 1546
2.2. Badania laboratoryjne 1547
2.2.1. Podstawowe oznaczenia stężeń hormonów w surowicy 1547
2.2.2. Próby czynnościowe 1547
2.3. Badania obrazowe 1548
3. Zaburzenia miesiączkowania ☚cbu
3.1. Pierwotny i wtórny brak miesiączki ☚aji
3.2. Pierwotna i wtórna niewydolność jajników ☚cch
3.2.1. Pierwotna niewydolność jajników ☚bnz
3.2.1.1. Zespół przedwczesnej niewydolności jajników ☚nnm
3.2.1.2. Dysgenezja gonad ☚3c7
3.2.1.3. Zespół Turnera ☚txq
3.2.1.4. Zespół niewrażliwości na androgeny ☚vwh
3.2.2. Wtórna niewydolność jajników ☚ajj
3.3. Inne zaburzenia miesiączkowania ☚bqa
3.3.1. Bolesne miesiączkowanie ☚cm4
3.3.2. Zespół napięcia przedmiesiączkowego ☚ap7
4. Zespół policystycznych jajników 1548
5. Guzy jajnika ☚bn3
6. Zaburzenia okresu okołomenopauzalnego i pomenopauzalnego ☚cjv
6.1. Zaburzenia okresu okołomenopauzalnego ☚ajk
6.2. Zaburzenia okresu pomenopauzalnego ☚bqc
6.3. Zasady leczenia objawowego w okresie okołomenopauzalnym i pomenopauzalnym ☚bqd
G. Choroby jąder Krzysztof Kula, Jolanta Słowikowska‑Hilczer 1552
1. Fizjologia 1552
2. Badania diagnostyczne 1552
2.1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe 1552
2.2. Badania laboratoryjne 1553
2.2.1. Badania hormonalne 1553
2.2.2. Badanie nasienia 1553
2.2.3. Badania genetyczne 1554
2.2.4. Markery nowotworów z komórek płciowych 1554
2.2.5. Inne badania laboratoryjne 1554
2.3. Badania obrazowe 1554
2.4. Badanie histologiczne 1554
3. Zaburzenia czynności jąder 1556
3.1. Wnętrostwo ☚b7e
3.2. Pierwotna niewydolność hormonalna jąder ☚cmk
3.3. Uszkodzenie kanalików jądra ☚ajn
3.4. Wtórna niewydolność hormonalna jąder ☚ajo
4. Nowotwory jądra ☚bo3
4.1. Inwazyjne nowotwory z komórek płciowych ☚bo4
4.2. Inne nowotwory jądra ☚clg
5. Ginekomastia 1556
H. Zaburzenia determinacji i różnicowania płci Krzysztof Kula, Jolanta Słowikowska Hilczer ☚bqp
1. Fizjologia ☚ajq
2. Badania diagnostyczne ☚ccw
2.1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe
ckv
2.2. Badania laboratoryjne ☚ajr
2.3. Badania obrazowe ☚bir
2.4. Badanie histologiczne ☚bqz
3. Zaburzenia różnicowania płci gonadalnej i somatycznej ☚ajs
3.1. Zaburzenie rozwoju płciowego jajnikowo jądrowe lub z zaburzeniem chromosomów płciowych ☚bhc
3.2. Zaburzenie rozwoju płciowego z prawidłowym lub zaburzonym kariotypem ☚brq
3.2.1. Zaburzenie rozwoju płciowego 46,XY lub 45,X/46,XY
3.2.2. Zaburzenie rozwoju płciowego 46,XX
4. Niezgodność płciowa i dysforia płciowa
I. Zaburzenia wzrastania i dojrzewania płciowego Ewa Małecka Tendera
1. Fizjologia
2. Badania diagnostyczne
2.1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe
2.2. Badania laboratoryjne
2.3. Badania obrazowe
3. Zaburzenia wzrastania
3.1. Somatotropinowa niedoczynność przysadki
3.2. Nadmierny wzrost
ajt
bsf
4. Zaburzenia dojrzewania płciowego ☚bsh
4.1. Przedwczesne dojrzewanie płciowe ☚bva
4.2. Opóźnione dojrzewanie płciowe ☚cml
J. Choroby rozproszonego układu wewnątrzwydzielniczego 1558
1. Fizjologia Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 1558
2. Badania diagnostyczne Daria Handkiewicz‑Junak 1558
2.1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe 1558
2.2. Badania laboratoryjne 1559
2.2.1. Markery swoiste 1559
2.2.2. Markery nieswoiste 1560
2.2.3. Próby czynnościowe 1560
2.3. Badania obrazowe 1561
2.3.1. USG, TK, MR 1561
2.3.2. Badania funkcjonalne (scyntygrafia oraz pozytonowa tomografia emisyjna [PET]) 1561
2.4. Badania morfologiczne 1561
3. Nowotwory neuroendokrynne Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska, Daria Handkiewicz‑Junak 1562
3.1. Nowotwory (guzy) neuroendokrynne w y soko zróżnicowane 1563
3.1.1. Guz insulinowy 1565
3.1.2. Guz gastrynowy 1566
3.1.3. Guz glukagonowy 1566
3.1.4. Guz wydzielający VIP (zespół Vernera i Morrisona) 1567
3.1.5. Guz somatostatynowy 1567
3.1.6. Nowotwory neuroendokrynne trzustki nieczynne hormonalnie 1567
3.1.7. Nowotwory neuroendokrynne rozwijające się w przewodzie pokarmowym 1567
3.2. Nowotwory neuroendokrynne nisko zróżnicowane – raki neuroendokrynne 1570
K. Zespoły wielogruczołowe 1571
1. Poliendokrynopatie uwarunkowane autoimmunologicznie Ewelina Szczepanek‑Parulska, Andrzej Lewiński† 1571
1.1. Autoimmunologiczny zespół niedoczynności wielogruczołowej typu 1 1571
1.2. Autoimmunologiczny zespół niedoczynności wielogruczołowej typu 2 1573
1.3. Autoimmunologiczny zespół niedoczynności wielogruczołowej typu 3 1574
1.4. Poliendokrynopatie związane z immunoterapią nowotworów 1574
2. Zespoły mnogich nowotworów układu wydzielania wewnętrznego Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 1574
2.1. Zespół mnogich nowotworów układu wydzielania wewnętrznego typu 1 1574
2.2. Zespół mnogich nowotworów układu wydzielania wewnętrznego typu 2 1577
2.3. Inne zespoły mnogich nowotworów układu wydzielania wewnętrznego 1578
L. Cukrzyca Jacek Sieradzki, Magdalena Szopa 1579
1. Fizjologia regulacji gospodarki węglowodanowej 1579
2. Badania diagnostyczne 1580
2.1. Glikemia 1580
2.2. Hemoglobina glikowana (HbA1c) 1581
2.3. Fruktozamina 1582
2.4. Glukozuria 1583
2.5. Ciała ketonowe w moczu i we krwi 1583
2.6. Insulina 1583
2.7. Peptyd C 1583
2.8. Przeciwciała przeciwwyspowe 1584
2.9. Próby czynnościowe 1584
2.9.1. Doustny test tolerancji glukoz y (OGTT) 1584
2.9.2. Test dożylnego obciążenia glukozą 1584
2.9.3. Ocena wrażliwości na insulinę 1585
2.9.4. Test z glukagonem 1585
3. Definicja, rozpoznanie i klasyfikacja cukrzycy 1585
4. Kryteria wyrównania cukrzycy 1588
5. Cukrzyca typu 1 1589
6 Cukrzyca typu 2 1598
7. Cukrzyca o znanej etiologii 1614
8. Cukrzyca a ciąża 1617
8.1. Cukrzyca przedciążowa 1617
8.2. Cukrzyca rozpoznana podczas ciąży 1618
9. Monitorowanie leczenia cukrzycy 1620
10. Sytuacje szczególne u chorych na cukrzycę 1622
10.1. Ciężka choroba współistniejąca z cukrzycą 1622
10.2. Postępowanie okołooperacyjne u chorych na cukrzycę 1623
10.3. Cukrzyca u osób w wieku podeszłym 1625
10.4. Cukrzyca a aktywność zawodowa i sportowa 1625
11. Stany nagłe i ostre powikłania cukrzycy 1626
11.1. Cukrzycowa kwasica i śpiączka ketonowa 1626
11.2. Zespół hiperglikemiczno ‑hiperosmolalny 1628
11.3. Kwasica mleczanowa 1629
11.4. Hipoglikemia polekowa 1630
12. Przewlekłe powikłania cukrzycy 1632
12.1. Cukrzycowa choroba oczu 1632
12.1.1. Retinopatia cukrzycowa 1632
12.1.2. Inne powikłania oczne 1633
12.2. Cukrzycowa choroba nerek Edward Franek, Franciszek Kokot† 1634
12.3. Neuropatia cukrzycowa 1638
12.4. Zespół stopy cukrzycowej 1640
12.5. Powikłania makroangiopatyczne cukrzycy 1645
12.6. Zmiany skórne w cukrzycy 1647
12.7. Zmiany stawowe w cukrzycy 1648
12.8. Zmiany kostne w cukrzycy 1648
12.9. Stan psychiczny i jego zaburzenia w cukrzyc y 1648
V Choroby nerek i dróg moczowych
A. Anatomia i fizjologia Edward Franek, Małgorzata Wągrowska‑Danilewicz, Franciszek Kokot† 1651
B. Badania diagnostyczne 1653
1. Objawy podmiotowe Edward Franek, Franciszek Kokot† 1653
1.1. Ból 1653
1.2. Zaburzenia w oddawaniu moczu 1653
2. Objawy przedmiotowe Edward Franek, Franciszek Kokot† 1654
2.1. Obrzęki 1654
2.2. Krwiomoc z 1654
2.3. Nadciśnienie tętnicze 1654
3. Badania laboratoryjne Edward Franek, Franciszek Kokot† 1654
3.1. Ocena czynności poszczególnych odcinków nefronu 1654
3.1.1. Ocena czynności poszczególnych odcinków nefronu –informacje ogólne 1654
3.1.2. Przesączanie kłębuszkowe 1655
3.2. Badanie ogólne moczu 1656
3.2.1. Badanie ogólne moczu – informacje ogólne 1656
3.2 2 Cechy fizyczne moczu 1656
3.2 3 Cechy biochemiczne moczu 1657 3.2 4 Cechy morfologiczne moczu 1659
3.3. Badania krwi 1661
3.3.1. Badania krwi – informacje ogólne 1661
3.3 2 Kreatynina 1661
3.3 3 Cystatyna C 1662
3.3 4 Mocznik 1662
3.3 5 Kwas moczowy 1662
4. Badania obrazowe nerek i dróg moczowych Jerzy Walecki, Ewa Gorczyca‑Wiśniewska 1663
4.1. Radiogram przeglądowy jamy brzusznej 1663
4.2. Ultrasonografia 1663
4 3 Tomografia komputerowa 1665
4 4 Urografia klasyczna (rentgenowska) 1667
4 5 Uretrografia i cystografia 1668
4 6 Pielografia 1668
4 7 Rezonans magnetyczny 1668
4 8 Badania radioizotopowe 1669
5. Badania morfologiczne 1670
5.1. Biopsja nerki Edward Franek, Franciszek Kokot† 1670
5.2. Ocena histologiczna Małgorzata Wągrowska‑Danilewicz 1670
C. Ostre uszkodzenie nerek Michał Myśliwiec, Robert Drabczyk 1673
D. Wybrane postaci ostrego uszkodzenia nerek Michał Myśliwiec, Robert Drabczyk 1681
1. Nefropatia kontrastowa 1681
2. Ostra nefropatia fosforanowa 1682
3. Ostre uszkodzenie nerek w przebiegu rabdomiolizy 1682
E. Przewlekła choroba nerek Michał Myśliwiec 1684
F. Wybrane powikłania przewlekłej choroby nerek 1693
1. Niedokrwistość w przewlekłej chorobie nerek Michał Myśliwiec, Robert Drabczyk 1693
2. Niedożywienie białkowo ‑kaloryczne w przewlekłej chorobie nerek Michał Myśliwiec 1695
3. Zaburzenia mineralne i kostne w przewlekłej chorobie nerek Michał Myśliwiec, Robert Drabczyk 1695
4 Nadciśnienie tętnicze w przewlekłej chorobie nerek Andrzej Więcek, Jerzy Chudek 1699
5. Choroby serca i naczyń w przewlekłej chorobie nerek Piotr Rozentryt, Jacek Imiela, Krzysztof J. Filipiak 1702
G. Choroby kłębuszków nerkowych 1706
1. Choroby kłębuszków nerkowych – informacje ogólne Tomasz Stompór, Robert Drabczyk, Marian Klinger 1706
2 Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek (poinfekcyjne, rozplemowe wewnątrzwłośniczkowe) Ilona Dziemianko, Marian Klinger 1709
3 Gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek (rozplemowe zewnątrzwłośniczkowe kłębuszkowe zapalenie nerek) 1710
3.1. Pierwotne gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek Ilona Dziemianko, Marian Klinger 1710
3.2. Wtórne gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek Zbigniew Hruby, Marian Klinger 1712
4 Mezangialne kłębuszkowe zapalenie nerek 1713
4.1. Pierwotne mezangialne kłębuszkowe zapalenie nerek Ilona Dziemianko, Marian Klinger 1713
4.1.1. Nefropatia Ig A 1713
4.1.2. Nefropatia IgM ☚alv
4.1.3. Inne postaci pierwotnego mezangialnego kłębuszkowego zapalenia nerek 1715
4.2. Wtórne mezangialne kłębuszkowe zapalenie nerek Zbigniew Hruby, Ilona Dziemianko, Marian Klinger 1715
5 Błoniastorozplemowe uszkodzenie kłębuszków nerkowych ( b łoniastorozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek) 1715
5.1. B łoniastorozplemowe uszkodzenie kłębuszków nerkowych –informacje ogólne Tomasz Stompór, Zbigniew Hruby, Ilona Dziemianko, Marian Klinger 1715
5.2. Błoniastorozplemowe uszkodzenie kłębuszków nerkowych z kompleksami immunologicznymi Tomasz Stompór, Zbigniew Hruby, Ilona Dziemianko, Marian Klinger 1716
5.2.1. Błoniastorozplemowe uszkodzenie kłębuszków nerkowych o podłożu infekcyjnym 1716
5.2.2. Błoniastorozplemowe uszkodzenie kłębuszków nerkowych związane z chorobami autoimmunologicznymi 1716
5.2.3. Błoniastorozplemowe uszkodzenie kłębuszków nerkowych związane z gammapatią monoklonalną 1716
5.3. Glomerulopatia C3 Tomasz Stompór, Marian Klinger ☚khi
6. Gammapatia monoklonalna o znaczeniu nerkowym
Tomasz Stompór, Bogdan Ochrem 1717
7 Choroba zmian minimalnych 1720
7.1. Pierwotna choroba zmian minimalnych Krzysztof Kazimierczak, Marian Klinger 1720
7.2. Wtórna choroba zmian minimalnych Zbigniew Hruby 1722
8. Ogniskowe segmentowe stwardnienie kłębuszków nerkowych 1722
8.1. Pierwotne ogniskowe segmentowe stwardnienie kłębuszków nerkowych Krzysztof Kazimierczak, Marian Klinger 1722
8.2. Wtórne ogniskowe segmentowe stwardnienie kłębuszków nerkowych Zbigniew Hruby 1724
9 Nefropatia błoniast a 1725
9.1. Pierwotna nefropatia błoniast a Krzysztof Kazimierczak, Marian Klinger 1725
9.2. Wtórna nefropatia błoniasta Zbigniew Hruby 1728
10. Glomerulopatie uwarunkowane genetycznie 1729
10.1. Zespół Alporta Krzysztof Kazimierczak, Marian Klinger 1729
10.2. Nefropatia cienkich błon podstawnych Robert Drabczyk, Marian Klinger ☚big
10.3. Glomerulopatia lipoproteinowa Krzysztof Kazimierczak, Marian Klinger ☚bq7 10.4. Wrodzone zespoły nerczycowe Krzysztof Kazimierczak, Marian Klinger ☚bih 10.5. Choroba Fabry’ego Robert Drabczyk, Marian Klinger ☚bhm 11 Zespół nerczycowy Sławomir C. Zmonarski, Marian Klinger 1730
H. Cewkowo‑śródmiąższowe zapalenie nerek Krzysztof Pawlaczyk, Stanisław Czekalski, Robert Drabczyk 1735
1. Cewkowo ‑śródmiąższowe zapalenie nerek – informacje ogólne 1735
2 Ostre cewkowo śródmiąższowe zapalenie nerek 1735
3 Przewlekłe cewkowo ‑śródmiąższowe zapalenie nerek 1738
I. Tubulopatie Przemysław Sikora, Marcin Zanie w, Jan Zawadzki 1741
1. Tubulopatie – informacje ogólne 1741
2 Glukozuria nerkowa 1741
3 Nerkowe kwasice cewkowe 1742
3.1. Nerkowe kwasice cewkowe – informacje ogólne 1742
3 2 Nerkowa kwasica cewkowa bliższ a 1742
3 3 Nerkowe kwasice cewkowe dalsze 1743
3 4 Nerkowa kwasica cewkowa typu 4 1744
4. Cystynuria ☚bkw
5. Hipofosfatemia sprzężona z chromosomem X ☚bkx
6. Zespół Gitelmana ☚al6
7. Zespół Barttera ☚bky
8 Moczówka prosta nerkowa 1745
9. Rodzinna hipomagnezemia z hiperkalciurią i nefrokalcynozą ☚yn6
10. Zespół Fanconiego 1746
J. Kamica nerkowa Władysław Sułowicz, Tomasz Stompór, Robert Drabczyk 1748
K. Nefropatia zaporowa Władysław Sułowicz, Maciej Drożdż 1756
L. Zakażenia układu moczowego Jan Duława, Robert Drabczyk 1759
1. Zakażenia układu moczowego – informacje ogólne 1759
2. Bakteriomocz bezobjawowy 1764
3. Niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego 1764
4. Nawracające zapalenie pęcherza moczowego u kobiet 1765
5. Niepowikłane ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek 1766
6. Powikłane zakażenie układu moczowego 1767
7. Zapalenie cewki moczowej 1767
8. Gruźlica układu moczowego 1768
9. Zakażenia drożdżakowe układu moczowego (kandyduria) 1768
10. Niebakteryjne zapalenie pęcherza moczowego 1768
11. Powikłania zakażenia układu moczowego 1768
11.1. Ropnie nerek i roponercze 1768
11.2. Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek 1769
11.3. Martwica brodawek nerkowych 1769
11.4. Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek 1769
11.5. Żółtakoziarniniakowe odmiedniczkowe zapalenie nerek 1769
11.6. Ostre zapalenie gruczołu krokowego 1770
11.7. Ostre zapalenie najądrza 1770
Ł. Torbiele nerek Michał Nowicki 1771
1. Torbiele nerek – informacje ogólne 1771
2 Torbiele proste nerek 1771
3. Wielotorbielowatość nerek 1772
4 Nabyta torbielowatość nerek 1775
5 Wielotorbielowata dysplazja nerek 1775
6. Nefronoftyza 1776
7. Gąbczastość rdzenia nerek 1776
M. Nowotwory układu moczowego Andrzej Książek, Wojciech Załuska ☚bhn
1. Guzy nerki ☚bk4
1.1. Rak nerkowokomórkowy
1.2. Rak miedniczki nerkowej i moczowodu
2. Rak pęcherza moczowego
bk5
ama
bk6
3. Rak cewki moczowej ☚cbt
N. Wady wrodzone układu moczowego Rafał Chrzan, Jacek A. Pietrzyk ☚blz
1. Wady wrodzone nerek ☚ame
2. Wady wrodzone dróg moczowych
2.1 Wady wrodzone dróg moczowych – informacje ogólne
2.2. Wady moczowodów
xpx
bij
bik
2.3. Wady pęcherza moczowego ☚amf
2.4. Wady cewki moczowej ☚bj2
2.5. Odpływ pęcherzowo moczowodowy ☚ble
O. Nerki a ciąża Tomasz Stompór, Władysław Sułowicz 1777
1. Fizjologia nerek w okresie ciąży 1777
2. Zakażenia układu moczowego podczas ciąż y 1777
3. Ostre uszkodzenie nerek związane z ciążą i porodem 1778
3.1. Ostre uszkodzenie nerek związane z ciążą i porodem –informacje ogólne 1778
3 2 Ostra martwica kory nerek 1778
4. Ciąża u chorej z przewlekłą chorobą nerek 1778
4.1. Ciąża w okresie przeddializacyjnym 1778
4.2. Ciąża podczas leczenia dializami 1779
4.3. Ciąża po przeszczepieniu nerki ☚bpk
P. Leczenie nerkozastępcze 1780
1. Hemodializ a Przemysław Rutkowski, Bolesław Rutkowski 1780
2. Dializa otrzewnowa Monika Lichodziejewska‑Niemierko, Zofia Wańkowicz 1782
3. Przeszczepienie nerki Magdalena Durlik ☚bei
R. Leczenie żywieniowe w chorobach nerek Michał Nowicki, Edward Franek 1787
VI
Choroby układu krwiotwórczego
A. Fizjologia 1793
1. Hematopoez a Wiesław W. Jędrzejczak 1793
2. Hemostaza Jerzy Windyga, Krystyna Zawilska† 1797
3. Gospodarka żelazowa Maria Podolak‑Dawidziak 1803
4 Grupy krwi Bogumiła Michalewska 1804
5. Składowe i rola układu immunologicznego 1807
5.1. Składowe i rola układu immunologicznego – informacje ogólne Marek Sanak 1807
5.2. Narządy limfatyczne Adrian Gajewski, Maciej Chałubiński, Marek L. Kowalski† 1807
5.3. Odporność wrodzona Adrian Gajewski, Maciej Chałubiński, Marek Sanak, Marek L. Kowalski† ☚tcl
5.4. Odporność nabyta Adrian Gajewski, Maciej Chałubiński, Jerzy Kruszewski, Krzysztof Giannopoulos, Anna Dmoszyńska†, Marek L. Kowalski† 1808
6. Odpowiedź immunologiczna Marek Sanak ☚2p2
B. Objawy podmiotowe i przedmiotowe Andrzej Hellmann, Bogdan Ochrem 1812
1. Objawy podmiotowe 1812
2. Objawy przedmiotowe 1812
2.1. Powiększenie węzłów chłonnych 1812
2.2. Powiększenie śledziony (splenomegalia) 1813
2.3. Objawy przedmiotowe skaz krwotocznych 1814
C. Badania laboratoryjne i morfologiczne 1815
1. Badanie morfologiczne krwi Janusz Kabata, Bogdan Ochrem, Andrzej Hellmann 1815
1.1. Erytrocyt y 1816
1.1.1. Hemoglobina 1816
1.1.2. Hematokryt 1816
1.1.3. Liczba erytrocytów 1816
1.1 4 Wskaźniki erytrocytowe 1817
1.1 5 Retikulocyty 1818
1.1 6 Erytroblasty 1818
1.1 7 Erytrogram 1819
1.2. Leukocyty 1821
1.3. Płytki krwi 1823
2. Badania w niedokrwistościach Maria Podolak‑Dawidziak, Bogdan Solnica 1824
2.1. Badania przemian hemoglobiny 1824
2.1.1. Haptoglobina 1824
2.1.2. Wolna hemoglobina
2.1.3. Methemoglobina
2.1.4. Hemosyderyna w moczu
2.1.5. Frakcje hemoglobiny
2.2. Ocena erytrocytów
2.2.1. Oporność osmotyczna erytrocytów
2.2.2. Badanie hemolizy w zakwaszonym glicerolu
Badanie kriohemolizy
2.2.4. Test wiązania 5’ maleimidu eozyny (test EMA) ☚ax3
2.2.5. Enzymy wewnątrzkrwinkowe ☚bua
2.2.6. Czas przeżycia erytrocytów ☚b33
2.3. Badania gospodarki żelazowej 1825
2.3 1 Ferrytyna 1825
2.3.2. Wysycenie transferyny żelazem (TSAT) 1825
2.3.3. Całkowita zdolność wiązania żelaza ☚aal
2.3.4. Żelazo w surowicy ☚cew
2.3.5. Rozpuszczalny receptor dla transferyny ☚atg
2.3.6. Hepcydyna 25 ☚avy
2.3.7. Protoporfiryna cynkowa ☚ast
2.3.8. Próba doustnego obciążenia żelazem (tzw. krzywa żelazowa) ☚asv
2.4. Inne czynniki wpływające na erytropoezę 1826
2.4.1. Erytropoetyna ☚ay3
2.4.2. Kwas foliow y 1826
2.4.3. Witamina B12 1826
2.4.4. Kwas metylomalonowy ☚cgz
3. Badania cytochemiczne Tomasz Sacha, Bogdan Solnica ☚cop
3.1. Aktywność fosfatazy zasadowej granulocytów ☚aao
3.2. Aktywność mieloperoksydazy ☚bw4
3.3. Aktywność esteraz leukocytów ☚bw5
3.4. Zawartość ciał tłuszczowych barwionych sudanem czarnym B w granulocytach ☚aap
3.5. Zawartość substancji PAS dodatnich ☚azb
4. Immunoglobuliny Krzysztof Giannopoulos, Anna Dmoszyńska† 1827
4 1 Białko monoklonalne 1827
4 2 Elektroforeza białek surowic y 1827
4 3 Elektroforeza białek moczu 1829
4 4 Immunofiksacja 1829
4 5 Stężenie immunoglobulin 1829
4 6 Wolne łańcuchy lekkie immunoglobulin 1830
5. Badania hemostazy 1830
5.1. Badania hemostazy pierwotnej Bogdan Solnica, Anetta Undas 1830
5.1.1 Czas okluzji 1830
5 1.2 Czynnik von Willebranda 1831
5 1.3. Badania czynności płytek krwi 1831
5.2. Badania hemostazy wtórnej 1832
5 2.1. Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji Bogdan Solnica 1832
5 2.2. Czas protrombinowy Bogdan Solnica 1832
5.2.3. Czas trombinowy Bogdan Solnica ☚cfw
5 2.4. Fibrynogen Bogdan Solnica, Anetta Undas 1834
5 2 5 Czynniki krzepnięcia Bogdan Solnica, Anetta Undas 1834
5 2.6. Testy korekcji czasu krzepnięcia (testy mieszania)
Bogdan Solnica 1835
5.3. Badania całościowe hemostazy ☚7q5
5.3.1. Tromboelastografia i tromboelastometria Anetta Undas ☚cg4
5.3.2. Markery generacji trombiny Bogdan Solnica, Anetta Undas ☚b44
5 4 Badania fibrynolizy 1835
5 4 1 Dimer D Bogdan Solnica 1835
5.4.2. Produkty degradacji fibryny i fibrynogenu Bogdan Solnica, Anetta Undas ☚aat
5.5. Badania monitorujące leczenie przeciwkrzepliwe
Bogdan Solnica, Anetta Undas 1836
5 5.1. Aktywność anty‑Xa 1836
5.5.2. Czas krzepnięcia po aktywacji ☚a5b
5.5.3. Ekarynowy czas krzepnięcia ☚exh
5 6 Badania w trombofiliach (endogenne inhibitory krzepnięcia)
Bogdan Solnica, Anetta Undas 1836
5 6.1. Antytrombina 1836
5 6.2. Białko C 1837
5 6 3 Białko S 1837
5 6 4 Oporność na aktywowane białko C 1838
6. Badanie cytologiczne i histologiczne szpiku Wanda Knopińska‑Posłuszny, Andrzej Hellmann 1838
6.1. Biopsja szpiku 1838
6.2. Ocena mikroskopowa szpiku 1841
7. Badania immunofenotypu komórek hematopoezy Krzysztof Lewandowski, Andrzej Hellmann ☚aze
8. Badania genetyczne 1842
8.1. Cytogenetyka klasyczna Olga Haus 1842
8.2. Cytogenetyka molekularna Olga Haus 1843
8.3. Łańcuchowa reakcja polimerazy Olga Haus 1843
8.4. Sekwencjonowanie DNA Olga Haus 1844
8.5. Inne metody badań genetycznych Olga Haus ☚aaw
8 6 Zastosowanie badań genetycznych w chorobach układu krwiotwórczego Olga Haus 1844
8.7. Zaburzenia genetyczne – słownik wybranych pojęć Karolina Bukowska‑Straková, Magdalena Rutkowska‑Zapała, Jacek Roliński, Maciej Siedlar ☚5nk
9. Badania immunohematologiczne Jadwiga Fabijańska‑Mitek 1846
9.1. Badanie grupy krwi 1846
9.2. Próba zgodności serologicznej 1848
9.3. Bezpośredni test antyglobulinowy ☚lmt
10. Diagnostyka laboratoryjna niedoborów odporności
Karolina Bukowska‑Straková, Magdalena Rutkowska‑Zapała, Jacek Roliński, Maciej Siedlar 1849
10.1. Ocena odporności humoralnej 1849
10.2. Ocena odporności komórkowej (limfocytów T i NK) ☚2ay 10.3. Badania komórek fagocytujących ☚y5h 10.4. Ocena układu dopełniacza ☚tep 10.5. Ocena odporności wrodzonej ☚goh 10.6. Diagnostyka genetyczna pierwotnych niedoborów odporności 1851
D. Niedokrwistości i inne nienowotworowe choroby układu krwiotwórczego 1852
1. Niedokrwistości – informacje ogólne Maria Podolak‑Dawidziak 1852
2 Ostra niedokrwistość pokrwotoczna Maria Podolak‑Dawidziak 1853
3 Niedokrwistość z niedoboru żelaz a Maria Podolak‑Dawidziak, Bogdan Ochrem, Małgorzata Szczepanek 1853
4. Niedokrwistości syderoblastyczne Maria Podolak‑Dawidziak ☚azk
5 Niedokrwistość chorób przewlekłych Maria Podolak‑Dawidziak 1865
6 Niedokrwistość megaloblastyczna Maria Podolak‑Dawidziak 1866
6.1. Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 1867
6.2. Niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego 1870
7 Niedokrwistości hemolityczne 1871
7.1. Niedokrwistości hemolityczne – informacje ogólne Maria Podolak‑Dawidziak 1871
7.2. Niedokrwistości hemolityczne wrodzone 1872
7.2.1. Sferocytoza wrodzona Maria Podolak‑Dawidziak 1872
7.2.2. Niedobór dehydrogenazy glukozo 6 fosforanowej Maria Podolak‑Dawidziak ☚azl
7.2.3. Niedobór kinazy pirogronianowej Maria Podolak‑Dawidziak ☚azm
7.2.4. Talasemie Marissa Laureano, Rebecca Rosart, Madeleine Verhovsek, Maria Podolak‑Dawidziak ☚aa3
7.2.5. Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa Andrea Cervi, Yousef Al Mubarak, Madeleine Verhovsek, Maria Podolak‑Dawidziak ☚b67
7.3. Niedokrwistości hemolityczne nabyte Maria Podolak‑Dawidziak 1874
7.3.1. Niedokrwistość hemolityczna autoimmunologiczna (autoimmunohemolityczna) 1874
7.3.2. Nocna napadowa hemoglobinuria 1877
8 Niedokrwistość aplastyczna Maria Podolak‑Dawidziak 1879
9. Wybiórcza aplazja czerwonokrwinkowa Maria Podolak‑Dawidziak ☚4iw
10. Methemoglobinemia Maria Podolak‑Dawidziak 1882
11. Zespoły hipereozynofilowe i hipereozynofilia Witold Prejzner, Andrzej Hellmann 1883
E. Białaczki ostre Jerzy Hołowiecki 1887
1 Ostre białaczki szpikowe 1887
2. Ostre białaczki/chłoniaki limfoblastyczne 1904
F. Nowotwory mieloproliferacyjne i mielodysplastyczne 1915
1. Klasyfikacja Andrzej Hellmann, Bogdan Ochrem 1915
2. Nowotwory mieloproliferacyjne 1916
2.1. Przewlekła białaczka szpikowa Witold Prejzner, Andrzej Hellmann 1916
2.2. Czerwienica prawdziwa Irena Frydecka 1921
2.3. Nadpłytkowość samoistna Irena Frydecka 1925
2.4. Pierwotne włóknienie szpiku (mielofibroza pierwotna) Irena Frydecka 1928
2.5. Przewlekła białaczka neutrofilowa Andrzej Hellmann, Bogdan Ochrem ☚aa7
2.6. Przewlekła białaczka eozynofilowa i inne nowotwory układu krwiotwórczego przebiegające z eozynofilią Witold Prejzner, Andrzej Hellmann
f2n
3 Mastocytoza Andrzej Mital, Marek Niedoszytko, Andrzej Hellmann 1932
4. Nowotwory mielodysplastyczno mieloproliferacyjne ☚lmh
4.1. Przewlekła białaczka mielomonocytowa Andrzej Mital, Andrzej Hellmann, Bogdan Ochrem
4.2. Atypowa przewlekła białaczka szpikowa (nowotwór mielodysplastyczno mieloproliferacyjny z neutrofilią)
bz7
Andrzej Hellmann, Bogdan Ochrem ☚azp
5 Zespoły (nowotwory) mielodysplastyczne Jadwiga Dwilewicz‑Trojaczek, Krzysztof Mądry 1938
G. Nowotwory układu chłonnego 1945
1. Klasyfikacja Krzysztof Warzocha 1945
2. Białaczki z dojrzałych limfocytów 1948
2.1. Przewlekła białaczka limfocytowa / chłoniak z małych limfocytów Tadeusz Robak 1948
2.1.1. Monoklonalna limfocytoza B‑komórkowa 1956
2.2. Białaczka włochatokomórkowa Tadeusz Robak ☚abb
2.3. Białaczka prolimfocytowa Tadeusz Robak ☚a4o
2.4. Białaczka z dużych ziarnistych limfocytów Tadeusz Robak ☚a4p
2.5. Białaczka/chłoniak T komórkowy dorosłych Krzysztof Warzocha ☚cfo
3. Chłoniaki nie‑Hodgkina 1956
3.1. Chłoniak i nie Hodgkina – informacje ogólne Krzysztof Warzocha 1956
3.2. Chłoniak grudkowy Krzysztof Warzocha ☚cok
3.3. Chłoniaki strefy brzeżnej ☚col
3.3.1. Śledzionowy chłoniak strefy brzeżnej Krzysztof Warzocha ☚3q4
3.3.2. Węzłowy chłoniak strefy brzeżnej Krzysztof Warzocha ☚xup
3.3.3. Pozawęzłowy chłoniak strefy brzeżnej MALT żołądka Wojciech M. Wysocki, Krzysztof Marlicz† ☚bxe
3.3.4. Pozawęzłowy chłoniak strefy brzeżnej MALT pozażołądkowy Krzysztof Warzocha ☚tql
3.4. Chłoniak z komórek płaszcza Krzysztof Warzocha ☚con
3.5. Chłoniaki z dużych komórek B Krzysztof Warzocha ☚com
3.5.1. Chłoniak z komórek B o wysokim stopniu złośliwości ☚asb
3.5.2. Chłoniak pierwotny śródpiersia z dużych komórek B i chłoniak śródpiersia szarej strefy ☚asc
3.6. Chłoniak Burkitta Krzysztof Warzocha ☚b7u
3.7. Chłoniaki z obwodowych komórek T i NK (węzłowe i pozawęzłowe) Krzysztof Warzocha ☚asd
3.7.1. Pozawęzłowy chłoniak NK/T komórkowy ☚asa
3.8. Pierwotne chłoniaki skóry z komórek T Krzysztof Warzocha ☚b7v
4. Chłoniak Hodgkina Janusz Meder 1964
5. Gammapatie monoklonalne 1970
5.1. Gammapatie monoklonalne – informacje ogólne Krzysztof Giannopoulos, Anna Dmoszyńska† 1970
5 2 Gammapatia monoklonalna o nieokreślonym znaczeniu Krzysztof Giannopoulos, Bogdan Ochrem, Anna Dmoszyńska† 1971
5 3 Szpiczak plazmocytow y Krzysztof Giannopoulos, Anna Dmoszyńska† 1973
5.4. Guz plazmocytowy odosobniony Krzysztof Giannopoulos, Anna Dmoszyńska† 1981
5 5 Amyloidoz a łańcuchów lekkich immunoglobulin Krzysztof Giannopoulos, Anna Dmoszyńska† 1981
5.6. Choroba złogów immunoglobulin monoklonalnych (choroby złogów łańcuchów lekkich i ciężkich) Zbigniew Hruby, Tomasz Stompór ☚alz
5.7. Zespół POEMS (szpiczak osteosklerotyczny)
5 8
Krzysztof Giannopoulos, Anna Dmoszyńska† ☚cog
Chłoniak limfoplazmocytowy / makroglobulinemia Waldenströma Krzysztof Giannopoulos, Anna Dmoszyńska† 1985
5.9. Choroby łańcuchów ciężkich Krzysztof Giannopoulos, Anna Dmoszyńska† ☚ay6
H. Histiocytozy zapalne i nowotworowe 1989
1. Limfohistiocytoza hemofagocytowa (zespół hemofagocytowy) Wiesław W. Jędrzejczak, Rafał Machowicz, Bogdan Ochrem 1989
2. Histiocytoza z komórek Langerhansa Dariusz Wołowiec ☚cf4
I. Niedobory odporności 1992
1. Niedobory odporności – informacje podstawowe Maciej Siedlar, Jacek Roliński, Tomasz Sacha, Magdalena Rutkowska‑Zapała 1992
2. Pierwotne niedobory odporności ☚si4
2.1. Złożone niedobory odporności Maciej Siedlar, Anna Szaflarska ☚lg7
2.1.1. Mieszane niedobory odporności ☚gff
2.1.2. Zespół hiper IgE ☚yu2
2.1.3. Zaburzenia naprawy pęknięć (podwójnej nici) DNA ☚jcs
2.1.4. Zespół DiGeorge’a (zespół delecji 22q11.2) ☚yre
2.1.5. Zespół Wiskotta i Aldricha ☚xle
2.2. Niedobory z dominującymi zaburzeniami produkcji przeciwciał Maciej Siedlar, Anna Szaflarska ☚htf
2.2.1. Izolowany niedobór IgA
2.2.2. Agammaglobulinemia sprzężona z chromosomem X
2.2.3. Pospolity zmienny niedobór odporności
2.2.4. Izolowany niedobór IgM
2.2.5. Niedobór podklas IgG
2.2.6. Niedobór przeciwciał swoistych
2.3. Choroby dysregulacji immunologicznej Maciej Siedlar, Anna Szaflarska
2.3.1. Choroby dysregulacji immunologicznej – informacje ogólne
n7f
oen
i23
kbe
hkm
2.3.2. Rodzinna limfohistiocytoza hemofagocytowa (FHL) ☚u5h
2.3.3. Autoimmunologiczny (autoimmunizacyjny) zespół limfoproliferacyjny (ALPS)
2.4. Wrodzone defekty komórek fagocytujących (ich liczby i/lub funkcji) Maciej Siedlar, Anna Szaflarska
2.4.1. Przewlekła choroba ziarniniakowa
2.4.2. Neutropenie wrodzone
2.5. Defekty odporności wrodzonej Maciej Siedlar, Anna Szaflarska
zda
2.6. Wrodzone zaburzenia układu dopełniacza Maciej Siedlar, Anna Szaflarska ☚tgp
2.7. Zespoły autozapalne Ewa Więsik Szewczyk, Beata Wolska Kuśnierz ☚3rh
2.7.1. Zespoły autozapalne – informacje ogólne ☚jp4
2.7.2. Monogenowe zespoły autozapalne związane z aktywacją interleukiny 1 ☚uwy
2.7.3. Zespoły autozapalne związane z nieprawidłową aktywacją czynnika NF ĸB ☚6jf
2.7.4. Poligenowe zespoły autozapalne ☚4pa
2.7.5. Zespół VEXAS ☚izk
3. Wtórne niedobory odporności Maciej Siedlar, Jacek Roliński, Ewa Więsik‑Szewczyk ☚ink
3.1. Niedobór odporności spowodowany leczeniem immunosupresyjnym ☚ipc
3.2. Niedobór odporności w przebiegu choroby nowotworowej ☚yiu
3.3. Asplenia i hiposplenizm ☚qvj
4. Postępowanie lecznicze w niedoborach odporności ☚ql2
4.1. Postępowanie lecznicze w niedoborach odporności – zalecenia ogólne Maciej Siedlar, Anna Szaflarska ☚lq4
4.2. Leczenie preparatami ludzkich immunoglobulin w niedoborach odporności Karina Jahnz‑Różyk, Ewa Więsik‑Szewczyk 1996
4.3. Terapia cytokinowa i antycytokinowa Maciej Siedlar, Anna Szaflarska 1999
J. Zaburzenia hemostaz y 2001
1 Skazy krwotoczne płytkowe – informacje ogólne Jerzy Windyga, Wojciech Młynarski, Krystyna Zawilska† 2001
2 Nabyte małopłytkowości uwarunkowane zmniejszonym wytwarzaniem płytek krwi Jerzy Windyga, Wojciech Młynarski, Krystyna Zawilska† 2002
3 Małopłytkowość immunologiczna Jerzy Windyga, Wojciech Młynarski, Krystyna Zawilska† 2003
3.1. Immunologiczna małopłytkowość polekowa 2009
4 Małopłytkowość ciążowa Jerzy Windyga, Wojciech Młynarski, Krystyna Zawilska† 2010
5 Małopłytkowość poprzetoczeniowa Jerzy Windyga, Wojciech Młynarski, Krystyna Zawilska† 2010
6 Małopłytkowości wrodzone Jerzy Windyga, Wojciech Młynarski, Krystyna Zawilska† 2010
7. Wrodzone zaburzenia czynności płytek krwi (trombocytopatie wrodzone) Jerzy Windyga, Wojciech Młynarski, Krystyna Zawilska† 2011
7.1. Trombocytopatie wrodzone – informacje ogólne 2011
7.2. Zespół Bernarda i Souliera ☚3zw
7.3. Trombastenia Glanzmanna ☚oe5
7.4. Płytkowy typ choroby von Willebranda (rzekoma choroba von Willebranda) ☚uum
7.5. Defekty aktywności prokoagulacyjnej płytek ☚7j7
7.6. Zaburzenia ziarnistości płytkowych ☚wwp
7.7. Defekty struktury lub cytoszkieletu białek płytkowych ☚uvo
7.8. Defekty (wrodzone warianty) receptorów dla rozpuszczalnych agonistów płytkowych i dla szlaków sygnałowych ☚vvq
8 Nabyte zaburzenia czynności płytek krwi Jerzy Windyga, Wojciech Młynarski, Krystyna Zawilska† 2012
8.1. Polekowe zaburzenia czynności płytek 2012
8.2. Zaburzenia czynności płytek krwi w przebiegu chorób 2013
9 Skazy krwotoczne naczyniowe Jerzy Windyga, Krystyna Zawilska† 2013
10. Choroba von Willebranda Jerzy Windyga 2015
11. Skazy krwotoczne osoczowe wrodzone Jerzy Windyga 2018
11.1. Hemofilia A 2018
11.2. Hemofilia B 2022
11 3 Wrodzone niedobor y innych czynników krzepnięcia 2023
12 Skazy krwotoczne osoczowe nabyte – informacje ogólne Jerzy Windyga 2023
13 Nabyta hemofilia A Jerzy Windyga 2023
14. Zaburzenia krzepnięcia wywołane niedoborem witaminy K Jerzy Windyga ☚abg
15. Rozsiane krzepnięcie wewnątrznaczyniowe Jerzy Windyga 2027
16 Mikroangiopatie zakrzepowe Jerzy Windyga 2029
16.1. Mikroangiopatie zakrzepowe – informacje ogólne 2029
16.2. Immunologiczna z akrzepowa plamica małopłytkowa 2030
16.3. Zespół Upshawa i Schulmana (wrodzona zakrzepowa plamica małopłytkowa) ☚ldx
16.4. Zespół hemolityczno mocznicowy związany z zakażeniem ☚h4o
16.5. Mikroangiopatia zakrzepowa zależna od dopełniacza (atypowy zespół hemolityczno ‑mocznicowy) 2032
17. Immunologiczna małopłytkowość zakrzepowa wywołana przez szczepienie Jerzy Windyga, Bogdan Ochrem, Jacek Mrukowicz ☚xek
18 Stany nadkrzepliwości (trombofilie) Anetta Undas 2033
K. Transfuzjologia kliniczna i hemafereza lecznicza 2038
1 K rwiolecznictwo – zasady ogólne Magdalena Łętowska, Aleksandra Rosiek 2038
1.1. Pobieranie i preparatyka krwi i jej składników Magdalena Łętowska, Aleksandra Rosiek 2038
1.2. Zapewnienie zgodności immunologicznej przetaczanych składników krwi Bogumiła Michalewska 2039
1.3. Procedura przetoczenia krwi i jej składników Magdalena Łętowska, Aleksandra Rosiek 2040
1.4. Niepożądane reakcje poprzetoczeniowe Magdalena Łętowska, Aleksandra Rosiek 2041
1.5. Zasady przetaczania składników krwi po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych Magdalena Łętowska, Aleksandra Rosiek 2042
1.6. Zarządzanie krwią pacjenta Magdalena Łętowska, Aleksandra Rosiek 2044
1.7. Postępowanie z chorymi niezgadzającymi się na przetoczenia składników krwi Magdalena Łętowska, Aleksandra Rosiek 2045
2 K rwiolecznictwo – zasady szczegółowe Magdalena Łętowska, Aleksandra Rosiek 2045
2.1. Krew pełna konserwowana ☚aqg
2.2. Koncentraty krwinek czerwonych 2045
2.2.1. Koncentrat krwinek czerwonych 2045
2 2 2 Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek czerwonych 2046
2 2 3 Przemywany koncentrat krwinek czerwonych 2047
2 3 Koncentraty krwinek płytkowych 2047
2 3.1. Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek płytkowych 2047
2 3 2 Przemywany koncentrat krwinek płytkowych (PKKP) 2049
2 3 3 Rekonstytuowany koncentrat krwinek płytkowych (RKKP) 2049
2 3 4 Oporność na przetaczanie koncentratów krwinek płytkowych 2049
2.4. Koncentrat granulocytarny ☚bkb
2 5 Napromieniowane składniki krwi 2049
2 6 Osocze świeżo mrożone 2050
2 7 Krioprecypitat 2051
2 8 Albumina 2051
2 9 Immunoglobuliny 2051
3 Hemafereza lecznicza Maria Bieniaszewska, Andrzej Hellmann 2052
L. Przeszczepianie komórek krwiotwórczych i terapie komórkowe ☚o24
1. Przeszczepianie komórek krwiotwórczych Jan Maciej Zaucha, Agnieszka Piekarska, Andrzej Hellmann ☚b3c
2. Leczenie komórkami T z chimerycznym receptorem antygenowym Jan Maciej Zaucha, Agnieszka Piekarska ☚kex
VII Choroby reumatyczne
A. Podział chorób reumatycznych
Irena Zimmermann‑Górska 2055
B. Objawy podmiotowe i przedmiotowe 2056
1. Objawy podmiotowe Irena Zimmermann‑Górska 2056
1.1. Ból 2056
1.2. Sztywnoś ć 2056
2. Badanie przedmiotowe układu ruchu Irena Zimmermann‑Górska, Grzegorz Goncerz 2056
2.1. Badanie stawów 2056
2.1.1. Stawy kręgosłupa 2056
2.1.2. Stawy krzyżowo ‑biodrowe 2057
2.1.3. Stawy kończy n 2058
2.1.4. Stawy skroniowo ‑żuchwowe 2061
2.2. Badanie mięśni 2061
2.3. Badanie ścięgien i tkanek okołostawowych 2061
C. Badania diagnostyczne 2062
1. Badania laboratoryjne Beata Nowak, Piotr Wiland, Katarzyna Fischer 2062
1.1. Szybkość opadania krwinek czerwonych (odczyn Biernackiego – OB) 2062
1.2. Białko C‑reaktywne 2062
1.3. Czynnik reumatoidalny 2064
1.4. Przeciwciała przeciwko cytrulinowanym peptydom 2064
1.5. Przeciwciała przeciwjądrowe 2065
1.6. Przeciwciała antyfosfolipidowe 2069
1.7. Przeciwciała przeciwko cytoplazmie neutrofilów 2069
1.8. Krioglobuliny 2070
1.9. Składowe dopełniacza 2070
1.10. Kompleksy immunologiczne 2071
1.11. Markery obrotu kostnego 2071
1.11.1. Markery kościotworzenia 2071
1.11.2. Markery resorpcji kostnej 2072
2. Badania obrazowe Anna Ciechomska, Jadwiga Staniszewska‑Varga, Małgorzata Serafin‑Król 2072
2.1. Radiogramy 2072
2.2. Tomografia komputerowa 2077
2.3. Rezonans magnetyczny 2079
2.4. Scyntygrafia 2080
2.5. Ultrasonografia 2080
3. Artroskopia
Władysław Manikowski, Leszek Romanowski, Przemysław Pękala 2083
4. Badanie płynu stawowego Irena Zimmermann‑Górska 2085
5. Densytometria kości Piotr Głuszko, Witold Tłustochowicz 2087
5.1. Dwuwiązkowa absorpcjometria rentgenowska 2087
5.2. Ilościowa tomografia komputerowa i metody ultradźwiękowe 2089
6. Badania neurofizjologiczne Juliusz Huber ☚ba5
6.1. Badanie elektromiograficzne ☚abr
6.2. Badanie elektroneurograficzne ☚ba6
D. Choroby układowe tkanki łącznej 2090
1. Reumatoidalne zapalenie stawów Jerzy Świerkot, Bożena Targońska‑Stępniak, Anna Filipowicz‑Sosnowska 2090
2. Choroba Stilla Irena Zimmermann‑Górska 2105
3. Toczeń rumieniowaty układowy Marzena Olesińska, Grzegorz Goncerz, Jacek Musiał, Zbigniew Hruby 2109
4. Toczeń rumieniowaty indukowany lekami Marzena Olesińska, Jacek Musiał 2120
5. Zespół antyfosfolipidowy Irena Zimmermann‑Górska, Jacek Musiał, Jana Skrzypczak 2122
6. Twardzina układowa Stanisław Sierakowski, Matylda Sierakowska 2126
7. Eozynofilowe zapalenie powięzi Stanisław Sierakowski, Matylda Sierakowska ☚bs4
8. Zapalenie wielomięśniowe i skórno ‑mięśniowe Paweł Mielnik, Hanna Chwalińska‑Sadowska† 2134
9. Mieszana choroba tkanki łącznej i zespoły nakładania Marzena Olesińska, Hanna Chwalińska‑Sadowska† 2140
10. Zapalenia naczyń Krzysztof Wójcik, Jacek Musiał, Jan Sznajd, Grzegorz Goncerz, Andrzej Szczeklik† 2144
10.1. Zapalenie średnich naczyń 2145
10.1.1. Guzkowe zapalenie tętnic 2145
10.1.2. Choroba Kawasakiego 2146
10.2. Zapalenie małych naczyń 2147
10.2.1. Zapalenie naczyń związane z ANCA 2147
10.2.2. Zapalenie małych naczyń związane z kompleksami immunologicznymi
10.3. Zapalenie różnych naczyń
10.3.1. Zapalenie naczyń w chorobie Behçeta 2159
10.3.2. Zapalenie naczyń w zespole Cogana 2160 10.4. Zapalenie naczyń jednego narządu 2160
10.4.1. Leukocytoklastyczne zapalenie naczyń skóry 2160
10.5. Zapalenia naczyń w chorobie układowej 2161
10.6. Zapalenie naczyń o prawdopodobnej etiologii 2162
10.6.1. Zapalenie naczyń związane z zakażeniem 2162
10.6.2. Zapalenie naczyń związane z lekami 2162
10.6.3. Zapalenie naczyń związane z nowotworem 2162
11. Polimialgia reumatyczna Irena Zimmermann‑Górska 2163
12. Zespół Sjögrena Irena Zimmermann‑Górska 2164
E. Zapalenia stawów z zajęciem stawów kręgosłupa 2168
1. Spondyloartropatia osiowa Irena Zimmermann‑Górska 2168
2. Łuszczycowe zapalenie stawów Eugeniusz Józef Kucharz, Magdalena Krajewska‑Włodarczyk, Jacek Szechiński 2175
3. Reaktywne zapalenie stawów Brygida Kwiatkowska 2181
4. Zapalenia stawów w przebiegu nieswoistych chorób zapalnych jelit Piotr Wiland, Jacek Szechiński 2184
F. Choroba zwyrodnieniowa stawów Irena Zimmermann‑Górska, Leszek Szczepański† 2187
G. Infekcyjne (septyczne) zapalenie stawów Mariusz Korkosz 2195
H. Choroby związane z obecnością kryształów Irena Zimmermann‑Górska 2199
1. Dna moczanowa 2199
2. Choroba wywo łana przez złogi pirofosforanu wapnia 2206
3. Zapalenia stawów wywoływane przez apatyty 2208
4. Inne odczyny zapalne w stawach wywołane przez kryształy 2208
I. Choroby metaboliczne kości 2209
1. Osteoporoza Piotr Głuszko, Witold Tłustochowicz 2209
2. Osteomalacja Piotr Głuszko, Witold Tłustochowicz 2216
3. Choroba Pageta Mariusz Korkosz 2217
J. Reumatyzm tkanek miękkich 2221
1. Tendinopatie Włodzimierz Samborski, Przemysław Keczmer, Grzegorz Goncerz, Dorota Sikorska 2221
1.1. Tendinopatie kończyny górnej 2221
1.2. Tendinopatie kończyny dolnej 2222
2 Zapalenia kaletek maziowych Włodzimierz Samborski, Przemysław Keczmer, Grzegorz Goncerz, Dorota Sikorska 2222
3 Fibromialgia Włodzimierz Samborski, Przemysław Keczmer, Grzegorz Goncerz, Dorota Sikorska 2223
4. Zespoły bólowe kręgosłupa Grzegorz Goncerz, Andrzej Maciejczak† 2225
K. Zaburzenia nerwowo‑naczyniowe Eugeniusz Józef Kucharz, Grzegorz Goncerz 2229
1. Neuropatie uciskowe nerwów obwodowych 2229
1.1. Zespół otworu górnego klatki piersiowej 2230
1.2. Neuropatie uciskowe nerwu pośrodkowego 2230
1.2.1. Zespół mięśnia nawrotnego obłego 2230
1.2.2. Zespół cieśni nadgarstka 2231
1.3. Zespół nerwu międzykostnego przedniego 2231
1.4. Neuropatie uciskowe nerwu łokciowego 2231
1.4.1. Zespół kanału łokciowego 2231
1.4.2. Zespół kanału nadgarstka nerwu łokciowego 2232
1.5. Zespół nerwu skórnego przedniego 2232
1 6 Meralgia z parestezjami 2232
1 7 Zespół kanału stępu 2232
1 8 Metatarsalgia Mortona 2232
1 9 Inne rzadkie zespoły uciskowe 2233
2. Zespół wieloobjawowego bólu miejscowego 2233
L. Choroby tkanki łącznej uwarunkowane genetycznie 2237
1. Zespoły Ehlersa i Danlosa Irena Zimmermann‑Górska, Grzegorz Goncerz 2237
2. Dysplazje kostno ‑stawowe Mariusz Korkosz 2239
M. Nowotwory tkanek miękkich i kości ☚cf5
1. Nowotwory tkanek miękkich Wojciech M. Wysocki, Piotr Rutkowski, Joanna Wysocka, Andrzej Komorowski ☚asm
2. Mięsaki kości Piotr Rutkowski ☚asn
N. Inne choroby układu ruchu 2242
1. Zmiany w układzie ruchu związane z zaburzeniami hormonalnymi Eugeniusz Józef Kucharz 2242
1.1. Zmiany w układzie ruchu związane z cukrzyc ą 2242
1.2. Zmiany w układzie ruchu związane z chorobami tarczycy 2243
1.2.1. Zmiany w przebiegu tyreotoksykozy 2244
1.2.2. Zmiany w przebiegu niedoczynności tarczyc y 2244
1.3. Zmiany w układzie ruchu towarzyszące zaburzeniom wydzielania glikokortykosteroidów 2245
1.3.1. Zmiany w przebiegu zespołu Cushinga 2245
1.3.2. Zmiany w przebiegu niedoczynności kory nadnercz y 2245
2. Zaburzenia układu krwiotwórczego w chorobach reumatycznych Maria Podolak‑Dawidziak 2245
3. Martwica jałowa kości Mariusz Korkosz 2247
4. Osteoartropatia przerostowa Irena Zimmermann‑Górska 2249
5. Amyloidoz a (skrobiawica)
Anna Filipowicz‑Sosnowska 2251
6. Rumień guzowaty Irena Zimmermann‑Górska 2254
7. Zapalenie tkanki tłuszczowej Irena Zimmermann‑Górska 2255
O. Kinezyterapia w chorobach układu ruchu
Barbara Krzyśko 2257
1. Metody i techniki kinezyterapii 2257
2. Usprawnianie w różnych okresach choroby 2258
VIII Choroby alergiczne
A. Patofizjologia i klasyfikacja chorób alergicznych
Maciej Chałubiński, Marek L. Kowalski† 2261
1. Rodzaje nadwrażliwości 2261
2. Alergia atopowa 2263
3. Endotypy chorób alergicznych 2266
4 Alergie IgE‑zależne nieatopowe 2266
5 Nazewnictwo chorób z nadwrażliwości 2266
B. Badania diagnostyczne 2268
1. Badania laboratoryjne 2268
1.1. Immunoglobuliny klasy E (IgE) Jerzy Kruszewski 2268
1.2. Eozynofile we krwi obwodowej i wydzielinach
Jerzy Kruszewski 2269
1.3. Tryptaza Jerzy Kruszewski 2270
1.4. Histamina, metylohistamina i diaminooksydaz a Jerzy Kruszewski 2270
1.5. Test aktywacji bazofilów Ewa Czarnobilska, Małgorzata Bulanda 2271
1 6 Inhibitor składowej C1 układu dopełniacz a Jerzy Kruszewski 2271
1 7 Kompleksy immunologiczne Jerzy Kruszewski 2272
2. Testy skórne Jerzy Kruszewski 2272
2.1. Testy skórne punktowe i śródskórne 2272
2.2. Testy płatkowe 2274
3. Próby prowokacyjne Jerzy Kruszewski 2276
3.1. Próba prowokacyjna donosowa 2276
3.2. Próby prowokacyjne z lekami 2277
3.2.1. Próba prowokacyjna z kwasem acetylosalicylowym 2277
3 3 Próba dospojówkowa 2278
3 4 Próba z żywym owadem 2278
4. Badanie cytologiczne wymazu z nosa Jerzy Kruszewski ☚bf7
C. Anafilaksja i wstrząs anafilaktyczny Ewa Cichocka‑Jarosz, Łukasz Błażowski, Jerzy Kruszewski 2279
D. Nadwrażliwość na leki Aleksandra Wardzyńska, Grażyna Bochenek, Joanna S. Makowska, Barbara Bieńkiewicz, Marek L. Kowalski† 2288
E. Choroba posurowicza Barbara Rogala, Ewa Cichocka‑Jarosz 2298
F. Alergiczny nieżyt nosa Monika Świerczyńska‑Krępa, Barbara Rogala, Jan Brożek, Andrzej Emeryk, Magdalena Arcimowicz 2300
G. Alergiczne choroby oczu Ewa Bogacka, Anna Groblewska ☚cei
1. Klasyfikacja alergicznych chorób oczu ☚47c
2. Alergiczne zapalenie spojówek ☚bnb
3. Wiosenne zapalenie spojówek i rogówki ☚bnc
4. Atopowe zapalenie spojówek i rogówki ☚vhi
5. Kontaktowe zapalenie spojówek i powiek ☚ice
6. Olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek ☚bnd
7. Zapalenie spojówek z podrażnienia
H. Alergiczne choroby skóry Jacek Szepietowski, Wiesław Gliński† 2310
1. Pokrzywka 2310
2. Atopowe zapalenie skóry
3. Kontaktowe zapalenie skóry
4. Skórne objawy nadwrażliwości na leki 2317
I. Obrzęk naczynioruchowy Roman J. Nowicki, Grzegorz Porębski 2320
J. Zespół aktywacji mastocytów Marek Niedoszytko ☚u73
K. Alergie na jady owadów Marek Jutel, Ewa Cichocka Jarosz 2327
L. Zasady swoistej immunoterapii alergenowej Barbara Rogala, Ewa Cichocka Jarosz, Grzegorz Goncerz ☚bge
IX Wybrane choroby układu nerwowego
A. Badania diagnostyczne
yx4
1. Objawy podmiotowe i przedmiotowe ☚bgs
1.1. Objawy podmiotowe Monika Ostrowska, Grażyna Zwolińska
1.1.1. Ból
1.1.2. Parestezje
1.1.3. Zawroty głowy i zaburzenia równowagi
1.1.4. Zaburzenia czynności ruchowych
1.1.5. Zaburzenia widzenia
1.1.6. Zaburzenia snu
1.2. Objawy przedmiotowe Monika Ostrowska, Grażyna Zwolińska
1.2.1. Zaburzenia czucia powierzchniowego i głębokiego
1.2.2. Zaburzenia czynności ruchowych
1.2.3. Zaburzenia świadomości
1.2.4. Afazja, apraksja, agnozja i zaburzenia uwagi
1.2.5. Zaburzenia pamięci
1.2.6. Zaburzenia węchu i smaku
1.2.7. Zaburzenia czynności narządu wzroku
1.2.8. Zaburzenia czynności zwieraczy
1.3. Objawy oponowe Joanna Zajkowska, Witold Przyjałkowski
1.4. Zespół zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego
Monika Ostrowska, Grażyna Zwolińska
bgt
acd
bdq
bdr
bds
cid
beu
bd3
bdp
ace
bdt
clw
acf
bgf
acg
ce6
aee
bgu
2. Badanie płynu mózgowo rdzeniowego Joanna Zajkowska, Witold Przyjałkowski ☚6sv
2.1. Anatomia i fizjologia opon mózgowo rdzeniowych ☚b5h
2.2. Badanie płynu mózgowo rdzeniowego
2.2.1. Nakłucie lędźwiowe
a3d
a3e
2.2.2. Podstawowa ocena płynu mózgowo rdzeniowego ☚aef
2.2.3. Oznaczenie wewnątrzoponowej produkcji przeciwciał ☚d46
B. Bóle głow y Jacek J. Rożniecki 2335
1. Wstęp 2335
2. Migrena
2.1. Migrena przewlekła
3. Niemigrenowe bóle głowy
3.1. Ból głowy typu napięciowego
3.2. Klasterowy ból głowy
3.3. Hemikranie napadowe
3.4. Krótkotrwałe napady jednostronnego bólu głowy przypominającego nerwoból z przekrwieniem spojówek i łzawieniem (SUNCT)
3.5. Hemikrania ciągła
3.6. Inne rzadkie pierwotne bóle głowy
bdu
aci
bdv
bgg
acj
bgh
bgi
cfc
bdw
3.7. Klasyczny nerwoból nerwu trójdzielnego ☚b2p
4. Ból głowy spowodowany nadużywaniem leków ☚ask
C. Udar mózgu Anna Członkowska, Maciej Niewada 2338
D. Padaczka Krystyna Niedzielska, Piotr Czapiński ☚ack
E. Otępienie Maria Barcikowska 2349
1. Łagodne zaburzenia poznawcze 2349
2. Choroba Alzheimera
3. Otępienie naczyniopochodne i mieszane
4. Otępienie z ciałami Lewy’ego
5. Zwyrodnienie czołowo skroniowe
F. Choroby układu pozapiramidowego Urszula Fiszer
1. Choroba Parkinsona
2. Postępujące porażenie nadjądrowe
3. Zanik wieloukładowy
4. Drżenie samoistne
5. Choroba Huntingtona
6. Dystonia
7. Zespół niespokojnych nóg
8. Zespół Tourette’a
G. Stwardnienie rozsiane Anna Członkowska, Dagmara Mirowska Guzel
H. Choroby układu nerwowo‑mięśniowego 2353
1. Uszkodzenie komórki rogu przedniego Monika Ostrowska, Grażyna Zwolińska
1.1. Stwardnienie zanikowe boczne
1.2. Rdzeniowy zanik mięśni
2. Uszkodzenie nerwu obwodowego (neuropatie) Monika Ostrowska, Grażyna Zwolińska 2353
2.1. Ostra zapalna poliradikuloneuropatia demielinizacyjna (zespół Guillaina i Barrégo) 2353
2.2. Przewlekła zapalna poliradikuloneuropatia demielinizacyjna ☚beg
2.3. Neuropatie paranowotworowe 2355
2.4. Neuropatie spowodowane leczeniem przeciwnowotworowym lub naciekaniem nowotworu 2355
2.5. Dziedziczne neuropatie ruchowo czuciowe ☚ck6
3. Choroby złącza nerwowo ‑mięśniowego Monika Ostrowska, Grażyna Zwolińska 2355
3.1. Miastenia 2355
3.2. Zespół miasteniczny Lamberta i Eatona ☚acq
3.3. Botulizm 2358
4. Choroby mięśni (miopatie) Marek Bodzioch 2358
4.1. Dystrofie mięśniowe (miopatie dystroficzne)
4.2. Kanałopatie i zaburzenia transportu jonów
4.3. Miopatie wrodzone
4.4. Miopatie mitochondrialne
4.5. Miopatie metaboliczne
4.6. Inne miopatie
I. Urazy czaszkowo mózgowe Waldemar Koszewski, Zbigniew Czernicki
1. Podstawy patofizjologii urazu mózgu
2. Lekki uraz mózgu
3. Złamanie kości sklepienia czaszki
4. Złamanie podstawy czaszki
5. Krwiak nadtwardówkowy
6. Krwiak podtwardówkowy
7. Wodniak podtwardówkowy
8. Uszkodzenie mózgu
8.1. Pourazowe krwawienie podpajęczynówkowe
8.2. Stłuczenie mózgu, krwiak śródmózgowy
8.3. Rana drążąca i postrzałowa
8.4. Rozsiane uszkodzenie aksonów
9. Późne następstwa urazów mózgu
a5e
a5f
X Wybrane zagadnienia onkologii klinicznej
A. Biologia molekularna nowotworów
Janusz A. Siedlecki ☚av4
B. Epidemiologia nowotworów i badania przesiewowe 2361
1. Epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce Joanna A. Didkowska, Witold A. Zatoński 2361
2. Badania przesiewowe w onkologii Radzisław Kordek, Jarosław Reguła, Włodzimierz Olszewski 2362
C. Patomorfologia i klasyfikacja zaawansowania nowotworów Włodzimierz Olszewski 2366
1. Metody diagnostyczne w patomorfologii 2366
2. Patomorfologiczne czynniki prognostyczne i predykcyjne 2367
3. Klasyfikacja zaawansowania nowotworów 2368
D. Ogólne zasady diagnostyki nowotworów Maciej Krzakowski, Krzysztof Krzemieniecki† 2370
1. Badania pomocnicze 2370
1.1. Badania obrazowe 2370
1.2. Badania laboratoryjne 2373
1.3. Badania genetyczne i molekularne 2373
2. Diagnostyka nowotworów o nieznanym umiejscowieniu pierwotnym 2373
E. Leczenie przeciwnowotworowe 2375
1. Ogólne zasady leczenia skojarzonego Maciej Krzakowski 2375
2. Zasady leczenia operacyjnego nowotworów Krzysztof Herman 2376
3. Radioterapia Bogusław Maciejewski 2378
4. Metody leczenia systemowego Maciej Krzakowski, Tomasz Sacha, Krzysztof Krzemieniecki† 2383
4.1. Chemioterapia 2383
4.1.1. Biologiczne podstawy chemioterapii 2383
4.1.2. Chemioterapeutyk i przeciwnowotworowe 2384
4.1.3. Ogólne zasady chemioterapii 2386
4.2. Hormonoterapia 2388
4.3. Leczenie ukierunkowane molekularnie i immunoterapia 2389
4.3.1. Przeciwciała monoklonalne ☚ac3
4.3.2. Leki małocząsteczkowe (inhibitory kinaz tyrozynowych i innych białek) ☚bep
4.3.3. Cytokiny ☚ac4
4.3.4. Inhibitory immunologicznych punktów kontrolnych ☚coj
5. Specyfika leczenia chorych w wieku podeszłym Aleksandra Łacko ☚beq
6. Wybrane skutki niepożądane leczenia przeciwnowotworowego 2389
6.1. Nudności i wymioty Maciej Krzakowski, Tomasz Sacha, Krzysztof Krzemieniecki† 2389
6.2. Mielosupresja i gorączka neutropeniczna Maciej Krzakowski, Tomasz Sacha, Krzysztof Krzemieniecki† 2391
6.3. Zespół rozpadu nowotworu Maciej Krzakowski, Tomasz Sacha, Bogdan Ochrem, Krzysztof Krzemieniecki† 2394
6.4. Wynaczynienie leków stosowanych w leczeniu nowotworów Aleksandra Grela‑Wojewoda, Wojciech M. Wysocki 2397
6.5. Popromienne zapalenie skóry i błon śluzowych Marcin Hetnał, Wojciech M. Wysocki 2398
6.5.1. Popromienne zapalenie skóry 2399
6.5.2. Popromienne zapalenie błony śluzowej jamy ustnej 2399
6.5.3. Popromienne zapalenie przełyku 2400
6.5.4. Popromienne zapalenie błony śluzowej jelit 2400
6.6. Zapalenie skóry wywołane przez leki blokujące EGFR Maciej Krzakowski, Krzysztof Krzemieniecki† 2401
6.7. Zaburzenia płodności i laktacji Krzysztof Małecki 2401
F. Wybrane stany nag łe u chorych na nowotwory Aleksandra Kotlińska‑Lemieszek, Maciej Kluziak, Jacek Łuczak† 2403
1. Silny nieuśmierzony ból 2403
2. Zespół żyły głównej górnej 2404
3. Zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe 2405
4. Nowotworowa niedrożność jelit 2405
5. Zespół ucisku rdzenia kręgowego ☚be2
6. Złamania kości ☚be3
7. Hiperkalcemia 2406
G. Wybrane nowotwory ☚bfh
1. Rak piersi Maciej Krzakowski, Krzysztof Krzemieniecki† ☚cj2
2. Rak gruczołu krokowego Maciej Krzakowski, Krzysztof Krzemieniecki†
3. Czerniak Maciej Krzakowski, Krzysztof Krzemieniecki† ☚bfj
4. Rak skóry Andrzej Komorowski, Wojciech M. Wysocki ☚bfk
4.1. Rak podstawnokomórkowy skóry
4.2. Rak płaskonabłonkowy skóry
XI Choroby zakaźne
A. Wprowadzenie 2409
1. Definicje Weronika Rymer 2409
2. Czynnik biologiczny Weronika Rymer 2411
3. Czynniki wpływające na postać i przebieg zakażenia Weronika Rymer 2413
4. Łańcuch zakażenia Weronika Rymer 2414
5. Wektory przenoszące drobnoustroje 2415
5.1. K leszc ze Robert Flisiak 2415
5.2. Pluskwiaki różnoskrzydłe Joanna Stańczak ☚xw y
5.3. Pchły Joanna Stańczak ☚2f z
5.4. Komarowate Beata Biernat ☚yyg
5.5. Ćmiankowate Beata Biernat ☚qlw
5.6. Muchówki krótkoczułkie Joanna Stańczak ☚sdz
5.7. Nieswoiste metody ochrony prze d owadami i kleszczami
Agnieszka Wroczyńska 2417
B. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej chorób zakaźnych 2418
1. Cele i zasady badania mikrobiologicznego Anna Przondo‑Mordarska 2418
2. Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń bakteryjnych Anna Przondo‑Mordarska, Zofia Zwolska, Ewa Augustynowicz‑Kopeć, Elżbieta Rożynek, Gajane Martirosian† 2418
2 1 Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń bakteriami atypowymi Katarzyna Pancer 2424
3 Diagnostyka zakażeń grzybiczych Anna Przondo‑Mordarska, Elżbieta Rożynek, Barbara Podsiadło, Elżbieta Ochman, Gajane Martirosian† 2426
4 Diagnostyka zakażeń wirusowych Anna Przondo‑Mordarska, Elżbieta Rożynek, Gajane Martirosian† 2429
5. Diagnostyka z arażeń pasożytniczych Anna Przondo‑Mordarska, Elżbieta Rożynek, Gajane Martirosian† 2430
C. Zasady leczenia przeciwdrobnoustrojowego ☚bfz
1. Zasady leczenia przeciwdrobnoustrojowego – informacje ogólne Waleria Hryniewicz ☚bf2
1.1. Metody leczenia przeciwdrobnoustrojowego ☚adg 1.2. Zasady wyboru leku ☚bf3
1.3. Monitorowanie leczenia i przyczyny niepowodzenia ☚bf4
1.4. Badanie mikrobiologiczne a skuteczność kliniczna leku
1.5. Oporność bakterii na antybiotyki
2. Leki przeciwbakteryjne Waleria Hryniewicz
2.1. Antybiotyki β laktamowe
2.1.1. Penicyliny
2.1.2. Cefalosporyny
2.1.3. Monobaktamy
2.1.4. Karbapenemy
2.1.5. Inhibitory β laktamaz
2.2. Makrolidy
2.3. Ketolidy
2.4. Linkozamidy
2.5. Oksazolidynony
2.6. Fluorochinolony
2.7. Glikopeptydy
2.8. Tetracykliny
2.9. Aminoglikozydy
2.10. Kotrimoksazol i trimetoprim
2.11. Chloramfenikol
2.12. Metronidazol i tynidazol
2.13. Streptograminy
2.14. Lipopeptydy
2.15. Antybiotyki makrocykliczne o wąskim spektrum działania
2.16. Ryfamycyny
2.17. Polimyksyny
2.18. Nitrofurany
2.19. Fosfomycyna
3. Leki przeciwwirusowe Miłosz Parczewski
3.1. Wirocydy
3.2. Wirostatyki
3.3. Przeciwciała monoklonalne o działaniu przeciwwirusowym
3.4. Leki immunomodulujące stosowane w leczeniu zakażeń wirusowych
4. Leki przeciwgrzybicze Waleria Hryniewicz
4.1. Azole
4.1.1. Flukonazol
4.1.2. Itrakonazol
4.1.3. Worykonazol
4.1.4. Ketokonazol
4.1.5. Pozakonazol
4.1.6. Izawukonazol
4.2. Polieny
4.3. Echinokandyny
4.3.1. Kaspofungina
4.3.2. Anidulafungina
4.3.3. Mykafungina
4.3.4. Rezofungina
4.4. Analogi nukleozydów
5. Leki przeciwpasożytnicze
5.1. Leki przeciwpierwotniakowe Jerzy Stefaniak, Szymon Nowak
5.1.1. Leki przeciwmalaryczne
5.1.2. Leki przeciwko toksoplazmozie
5.1.3. Inne leki przeciwpierwotniakowe
5.2. Leki przeciwko robakom płaskim i nicieniom Jerzy Stefaniak, Szymon Nowak
5.3. Leki przeciwko ektopasożytom Jacek Szepietowski, Joanna Salomon
bf5
cl2
bf6
bt7
a64
adh
a57
adi
lwi
a2a
b27
adj
a2n
a2o
adk
b2r
b2s
adl
b3f
cla
b6d
adm
awm
cdc
cgg
cgh
cgi
cgj
cgk
cik
hhd
cg6
a5q
b3a
adn
azr
a2p
a2q
ado
3yh
adp
a2k
a7v
baq
cak
xwt
a2l
6fe
j7p
chl
ckn
ciw
cg7
chm
D. Choroby wirusowe 2432
1. Choroby wirusowe – informacje ogólne Miłosz Parczewski ☚2an
2. Choroba przeziębieniowa (przeziębienie) Dominika Salamon, Andrzej Gładysz, Piotr Sawiec 2432
3. Choroby wywołane przez parwowirusa B19 Magdalena Marczyńska, Piotr Sawiec ☚adw
4. Gorączka chikungunya Agnieszka Wroczyńska ☚cfm
5 Grypa Ernest Kuchar, Jacek Mrukowicz, Andrzej Gładysz, Piotr Sawiec 2433
6. Japońskie zapalenie mózgu Agnieszka Wroczyńska ☚jzq
7. Odkleszczowe zapalenie mózgu (syn. środkowoeuropejskie lub wczesnoletnie) Robert Flisiak 2441
8 Odra Leszek Szenborn, Piotr Sawiec 2442
9 Różyczka Leszek Szenborn, Bożena Dubiel 2444
10. Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) Leszek Szenborn, Bożena Dubiel 2446
11. Wirusowe gorączki krwotoczne Agnieszka Wroczyńska, Anna Bogacka, Weronika Rymer ☚uz6
11.1. Wirusowe gorączki krwotoczne – informacje ogólne
Anna Bogacka, Agnieszka Wroczyńska, Weronika Rymer ☚bbv
11.2. Denga
11.3. Żółta gorączka
cfj 11.4. Zakażenie wirusem gorączki krwotocznej ebola
12. Wścieklizna Piotr Kajfasz
13. Zakażenia adenowirusowe Ernest Kuchar ☚cio
14. Zakażenia herpeswirusami 2448
14.1. Zakażenia herpeswirusami – informacje ogólne Weronika Rymer
14.2. Ospa wietrzna Ewa Duszczyk, Bożena Dubiel 2448
14.3. Półpasie c Piotr Zaborowski 2451
14.4. Zakażenie wirusem cytomegalii (CMV) Weronika Rymer ☚g3w 14.5. Zakażenie wirusem Epsteina i Barr (EBV ) Magdalena Marczyńska, Piotr Sawiec, Weronika Rymer 2453
14.5.1. Mononukleoza zakaźna 2455
14.6. Zakażenie HHV 6 i HHV 7 Agnieszka Matkowska‑Kocjan ☚i7r
14.7. Zakażenie HHV 8 Justyna Kowalska ☚hl3 14.8. Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej Piotr Zaborowski, Piotr Sawiec 2456 15 Z akażenia koronawirusowe 2459
15.1. Zakażenia koronawirusowe – informacje ogólne Agnieszka Wroczyńska, Weronika Rymer 2459
15.2. COVID‑19 (choroba spowodowana przez SARS‑CoV‑2)
Weronika Rymer, Agnieszka Wroczyńska, Miłosz Parczewski, Filip Mejza, Jacek Mrukowicz 2459
15.3. Bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej (MERS) Weronika Rymer, Agnieszka Wroczyńska, Miłosz Parczewski, Filip Mejza, Jacek Mrukowicz ☚abk
15.4. Zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS)
Weronika Rymer, Agnieszka Wroczyńska, Miłosz Parczewski, Filip Mejza, Jacek Mrukowicz ☚aif
16. Zakażenia pokswirusami ☚z3m
16.1. Zakażenia pokswirusami – informacje ogólne Anna Moniuszko Malinowska ☚7u6
16.2. Mięczak zakaźny Weronika Rymer, Piotr Sawiec, Andrzej Gładysz ☚cim
16.3. Ospa krowia Anna Moniuszko Malinowska ☚43m
16.4. Mpox (d. ospa małpia) Anna Moniuszko Malinowska ☚rni
16.5. Ospa owcza Anna Moniuszko Malinowska ☚g7v
16.6. Ospa prawdziwa Anna Moniuszko Malinowska ☚uap
17. Zakażenia poliomawirusami Weronika Rymer ☚2gv
17.1. Zakażenia poliomawirusami – informacje ogólne ☚kc2
17.2. Zakażenia JCV ☚fyv
17.3. Zakażenia BKV ☚zbb
18. Zakażenia wirusami Coxsackie i innymi enterowirusami Małgorzata Inglot ☚pbe
18.1. Zakażenia wirusami Coxsackie i innymi enterowirusami –informacje ogólne ☚nzp
18.2. Nagminne porażenie dziecięce ( poliomyelitis ) ☚lvs
18.3. Zakażenia wirusami Coxsackie ☚cin
19. Zakażenie wirusem Zachodniego Nilu Weronika Rymer, Agnieszka Wroczyńska ☚kdj
20. Zakażenie HPV Magdalena Leszczyszyn‑Pynka ☚kzr
21. Zakażenie HTLV Miłosz Parczewski ☚rop
22. Zika Weronika Rymer, Agnieszka Wroczyńska ☚cfl
E. Wybrane choroby bakteryjne 2473
1. Choroby bakteryjne – informacje ogólne Katarzyna Fleischer‑Stępniewska ☚4xn
2. Bartonelozy ☚jq4
2.1. Bartonelozy – informacje ogólne Jolanta Niścigorska Olsen ☚cll
2.2. Angiomatoza bakteryjna Jolanta Niścigorska Olsen ☚cii
2.3. Choroba Carriona Małgorzata Paul ☚ckc
2.4. Choroba kociego pazura Jolanta Niścigorska Olsen ☚ckb
2.5. Gorączka okopowa Jolanta Niścigorska Olsen ☚clm
2.6. Plamica wątrobowa Jolanta Niścigorska Olsen ☚bnj
3. Bruceloza Jolanta Niścigorska‑Olsen ☚bni
4. Choroby przenoszone drogą płciową ☚auu
4.1. Choroby przenoszone drogą płciową – informacje ogólne Maciej Pastuszczak ☚hfp
4.2. Kiła Anna Wojas Pelc, Maciej Pastuszczak, Andrzej Jaworek ☚auz
4.3. Rzeżączka Aleksandra Batycka Baran
4.4. Zakażenie chlamydiowe przenoszone drogą płciową Aleksandra Batycka Baran
4.5. Ziarnica weneryczna pachwin Aleksandra Batycka Baran
5. Dur brzuszny i paradury (gorączka jelitowa, zespół durowy) Piotr Zaborowski
5.1. Dur brzuszny i paradury – informacje ogólne
5.2. Dur brzuszny
6. Dżuma Katarzyna Sikorska
7. Gorączka od ugryzienia przez szczura Weronika Rymer
8. Gorączka Q Ernest Kuchar
9. Jersinioza Daniel Chober, Miłosz Parczewski
10. Martwicze zapalenia powięzi Magdalena Leszczyszyn‑Pynka, Monika Bociąga‑Jasik
11. Melioidoza Małgorzata Sulima
12. Nokardioza Bogusz Aksak‑Wąs
13. Nosacizna Weronika Rymer
14. Pastereloza Jolanta Niścigorska‑Olsen
15. Promienica Monika Bociąga‑Jasik
16. Różyca Monika Bociąga‑Jasik
17. Tularemia Jolanta Niścigorska‑Olsen
18. Wąglik Monika Bociąga‑Jasik
au2
au3
au4
k3e
q3t
aea
kf s
ck i
auv
y3c
bnf
gk z
i2j
avk
avl
bng
bne
av m
clp
19. Zakażenia Clostridium 2473
19.1. Zakażenia Clostridium – informacje ogólne Martyna Biała, Marzenna Bartoszewicz ☚j3m
19.2. Zatrucie toksyną botulinow ą (botulizm, zatrucie jadem kiełbasianym) Robert Flisiak, Piotr Sawiec 2473
19.3. Tężec Robert Flisiak, Jacek Mrukowicz 2476
19.4. Zgorzel gazowa Monika Bociąga‑Jasik ☚aus
20. Zakażenia gronkowcowe Tomasz Smiatacz, Waleria Hryniewicz 2478
21. Zakażenia krętkami 2485
21.1. Zakażenia krętkami – informacje ogólne Bogusz Aksak‑Wąs ☚sf t
21.2. Borelioza z Lyme Robert Flisiak, Jacek Szechiński 2485
21.3. Dur powrotny przenoszony przez kleszcze Jerzy Jaroszewicz ☚auy
21.4. Dur powrotny przenoszony przez wszy Anna Grzeszczuk ☚ck h
21.5. Krętkowice endemiczne Natalia Kulawiak, Natalia Zgud‑Jankowska
21.5.1. Bejel
21.5.2. Pinta
wv 6
25r
3dh
21.5.3. Malinica ☚f72
21.6. Leptospiroza Marta Wawrzynowicz‑Syczewska ☚clk
22. Wybrane zakażenia paciorkowcowe 2490
22.1. Zakażenia paciorkowcowe – informacje ogólne Patrycja Leśnik, Marzenna Bartoszewicz ☚2uz
22.2. Płonica (szkarlatyna) Magdalena Leszczyszyn‑Pynka ☚cli
22.3. Róża Magdalena Leszczyszyn‑Pynka 2490
23. Zakażenia przecinkowcami ☚jhn
23.1. Zakażenie Vibrio cholerae (cholera) Piotr Kajfasz ☚sgy
23.2. Zakażenie Vibrio vulnificus Bogusz Aksak Wąs ☚7wi
23.3. Zakażenie Vibrio parahemolyticus Bogusz Aksak Wąs ☚6t2
24. Zakażenia riketsjami i innymi bakteriami wewnątrzkomórkowymi ☚p3s
24.1. Zakażenia riketsjami i innymi bakteriami wewnątrzkomórkowymi – informacje ogólne Piotr Zaborowski, Weronika Rymer
24.2. Anaplazmoza Robert Flisiak
24.3. Dury plamiste Piotr Zaborowski, Weronika Rymer
24.3.1. Dur endemiczny, zaroślowy
24.3.2. Dur mysi, endemiczny
24.3.3. Dur wysypkowy epidemiczny, choroba Brilla i Zinssera
24.4. Erlichioza (ludzka erlichioza monocytowa) Jerzy Jaroszewicz
a3q
b3z
cm7
cjo
aux
24.5. Gorączki plamiste Piotr Zaborowski, Weronika Rymer ☚avg
24.5.1. Afrykańska gorączka kleszczowa ☚cj4
24.5.2. Dalekowschodnia gorączka plamista
24.5.3. Gorączka plamista Flinders Island
ckz
cjw
24.5.4. Gorączka plamista Gór Skalistych ☚cjp
24.5.5. Gorączka plamista przenoszona przez pchły ☚ck2
24.5.6. Gorączka plamista śródziemnomorska ☚cjq
24.5.7. Japońska gorączka plamista ☚cjr
24.6. Ospa riketsjozowa Piotr Zaborowski, Weronika Rymer ☚cj6
24.7. Zakażenie R. parkei Piotr Zaborowski, Weronika Rymer ☚cj3
25. Trąd Anna Bogacka ☚34m
F. Choroby grzybicze 2493
1. Grzybice skóry, paznokci i błon śluzowych Anita Hryncewicz‑Gwóźdź ☚clo
1.1. Dermatofitozy ☚ckg
1.2. Kandydoza (drożdżyca, kandydiaza) powierzchowna ☚ckk
1.3. Łupież pstry ☚ckl
1.4. Zakażenia przez grzyby dimorficzne ☚5qu
1.4.1. Zakażenia przez grzyby dimorficzne – informacje ogólne ☚ckm
1.4.2. Sporotrychoza ☚bnk
2 Grzybice układowe 2493
2.1. Grzybice układowe – informacje ogólne Weronika Rymer, Bogdan Ochrem ☚mmj
2.2. Histoplazmoza Piotr Zaborowski, Weronika Rymer ☚ae c
2.3. Kandydoza (drożdżyca, kandydiaz a) Iwona Cielniak 2493
2.4. Kryptokokoza (toruloza, drożdżyca europejska) Miłosz Parczewski ☚ci2
2.5. Mukormykoza (zygomykoza) Weronika Rymer ☚ci3
2.6. Inne grzybice układowe Weronika Rymer, Bogdan Ochrem ☚x2z
G. Choroby pasożytnicze 2498
1. Choroby pierwotniakowe 2498
1.1. Choroby pierwotniakowe – informacje ogólne
Jerzy Stefaniak, Agnieszka Wroczyńska ☚zso
1.2. Babeszjoza Jerzy Jaroszewicz ☚auw
1.3. Balantidioza Jerzy Stefaniak, Matylda Kłudkowska ☚cjb 1.4. Blastocystoza Jerzy Stefaniak, Matylda Kłudkowska ☚cja
1.5. Giardioza Tomasz Mach, Szymon Nowak, Jerzy Stefaniak 2498
1.6. Leiszmanioza Agnieszka Wroczyńska, Piotr Zaborowski ☚a3b 1.7. Malaria (zimnica) Agnieszka Wroczyńska, Wacław Nahorski ☚ad7 1.8. Pełzakowe zapalenie rogówki Małgorzata Paul ☚ofc 1.9. Pełzakowica Tomasz Mach, Agnieszka Wroczyńska 2500 1.10. Sarkocystoza Agnieszka Wroczyńska ☚smk 1.11. Toksoplazmoza Małgorzata Paul, Elżbieta Kacprzak 2502 1.12. Trypanosomoza afrykańska (śpiączka afrykańska)
Małgorzata Paul ☚cho
1.13. Trypanosomoza amerykańska (trypanosomoza południowoamerykańska, choroba Chagasa)
Małgorzata Paul
1.14. Zarażenie rzęsistkiem pochwowym (rzęsistkowica)
Przemysław Ciechanowski
grd
2. Robaczyce 2505
2.1. Robaczyce – informacje ogólne Jerzy Stefaniak
2.2. Anisakioza Agnieszka Wroczyńska
2.3. Bąblowica
2.3.1. Bąblowica jednojamowa (echinokokoza) Jerzy Stefaniak, Krystyna Frąckowiak, Krzysztof Kaczmarek
2.3.2. Bąblowica wielojamowa (alweokokoza) Jerzy Stefaniak, Elżbieta Kacprzak
2.4. Dirofilarioza Małgorzata Paul
2.5. Fascjoloza Małgorzata Paul
2.6. Filariozy Piotr Zaborowski
miw
4 Wirusowe zapalenia ośrodkowego układu nerwowego Joanna Zajkowska, Witold Przyjałkowski 2521
5. Grzybice ośrodkowego układu nerwowego Joanna Zajkowska, Witold Przyjałkowski ☚a3f
6. Ograniczone zakażenia mózgu Joanna Zajkowska, Witold Przyjałkowski ☚cgy
6.1. Ropniak podtwardówkowy ☚aeh
6.2. Ropień mózgu ☚a4v
7. Zarażenia pasożytnicze ośrodkowego układu nerwowego Małgorzata Paul ☚cm5
7.1. Neglerioza ☚au5
7.2. Ziarniniakowe pełzakowe zapalenie mózgu ☚au6
I. Zakażenia u osób z niedoborem odporności Weronika Rymer, Bogdan Ochrem ☚2ng
J. Z akażenie HIV i AIDS Bartosz Szetela, Brygida Knysz, Jacek Gąsiorowski 2528
K. Gorączka o nieznanej przyczynie Piotr Zaborowski 2542
L. Zakażenia szpitalne Tomasz Ozorowski, Waleria Hryniewicz 2552
1. Z akażenia szpitalne – informacje ogólne 2552
2. Zakażenia związane z cewnikiem donaczyniowym 2555
3. Inne zakażenia szpitalne 2557
Ł. Sepsa i wstrząs septyczny Roman Jaeschke, Miłosz Jankowski, Andrzej Kübler 2558
b5e
b6 e
ckd
cdh
b6v
2 7 Glistnica Tomasz Mach, Szymon Nowak, Jerzy Stefaniak 2505
2 8 Owsica Tomasz Mach, Szymon Nowak, Jerzy Stefaniak 2507
2.9. Paragonimoza Małgorzata Paul ☚cke 2.10. Schistosomoza Piotr Zaborowski, Agnieszka Wroczyńska ☚aeb 2 11 Tasiemczyce Tomasz Mach, Szymon Nowak, Jerzy Stefaniak 2508
2.12. Tęgoryjczyca Jerzy Stefaniak, Matylda Kłudkowska
byd 2.13. Toksokaroza Małgorzata Paul, Jerzy Stefaniak ☚ap 6
2.14. Trichurioza (włosogłówczyca) Jerzy Stefaniak, Matylda Kłudkowska ☚cdi
2.15. Wągrzyca (cysticerkoza) Małgorzata Paul, Elżbieta Kacprzak ☚at z
2.16. Węgorczyca (strongyloidoza) Małgorzata Paul ☚auq
2.17. Włośnica Karolina Mondra, Jerzy Stefaniak, Łukasz Pielok 2509
2.18. Wysypka pływaków Małgorzata Paul ☚cln
2.19. Zespół larwy skórnej wędrującej Jerzy Stefaniak, Karolina Mondra ☚ckj
3. Zarażenia ektopasożytami ☚ci5
3.1. Muszyce Jerzy Stefaniak, Szymon Nowak ☚ckf
3.2. Nużyca Jacek Szepietowski, Joanna Salomon ☚chd
3.3. Świerzb Jacek Szepietowski, Joanna Salomon ☚chb
3.4. Wszawica Jacek Szepietowski, Joanna Salomon ☚chc
H. Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego 2512
1 Ostre ropne zapalenie opon mózgowo ‑rdzeniowych
Joanna Zajkowska, Witold Przyjałkowski 2512
2 Bakteryjne nieropne zapalenia ośrodkowego układu nerwowego Joanna Zajkowska, Witold Przyjałkowski 2519
3 Gruźlicze zapalenie opon mózgowo ‑rdzeniowych i mózgu Joanna Zajkowska, Witold Przyjałkowski 2520
M. Postępowanie w przypadku ekspozycji na zakażenie wirusowe przenoszone drogą krwi Weronika Rymer, Brygida Knysz, Jacek Juszczyk 2566
N. Immunoprofilaktyka chorób zakaźnych u dorosłych Agnieszka Wroczyńska, Weronika Rymer, Małgorzata Ściubisz, Agnieszka Matkowska Kocjan, Jacek Wysocki, Jacek Mrukowicz 2571
1. Immunoprofilaktyka chorób zakaźnych u dorosłych –informacje ogólne 2571
1.1. Rodzaje immunoprofilaktyki 2571
1.2. Szczepionki 2572
1.2.1. Klasyfikacja szczepionek 2572
1.2.2. Skład szczepionek 2572
1.3. Przeciwwskazania uniwersalne do szczepień 2573
1.4. Niepożądane odczyny poszczepienne 2574
1 4.1. Niepożądane odczyny poszczepienne – informacje ogólne 2574
1.4.2. Reakcje nadwrażliwości po szczepieniach ochronnych Anna Bręborowicz 2575
1.5. Postępowanie przed szczepieniem, w trakcie szczepienia i po szczepieniu 2576
1 5.1. Opracowanie indywidualnego kalendarza szczepień 2576
1 5.2. Zasady przeprowadzenia szczepienia 2576
1.5.3. Postępowanie w przypadku wystąpienia reakcji anafilaktycznej na poprzednią dawkę szczepionki 2577
1 5.4. Dokumentacja szczepień 2577
1.5.5. Zasady zgłaszania podejrzenia NOP 2578
2. Program szczepień dla dorosłych 2579
2.1. Szczepionki przeciwko chorobom wirusowym 2579
2.1.1. COVID‑19 2579
2.1.2. Denga 2581
2.1.3. Gorączka chikungunya 2583
2.1 4 Grypa 2583
2.1 5 Japońskie zapalenie mózgu 2584
2.1 6 Mpox (d. ospa małpia) 2584
2.1 7 Nagminne porażenie dziecięce ( poliomyelitis ) 2585
2.1 8 Odkleszczowe zapalenie mózgu 2585
2.1 9 Odra, świnka i różyczka 2585
2.1 10. Ospa wietrzna 2586
2.1.11 Półpasiec 2587
2.1.12 Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) 2587
2.1.13 Wścieklizna 2587
2.1.14 WZW typu A 2589
2.1.15 WZW typu B 2590
2.1.16 Zakażenie RSV 2591
2.1.17 Żółta gorączka 2592
2.2. Szczepionki przeciwko chorobom bakteryjnym 2592
2.2.1. Błonica i tęże c 2592
2.2.2. Cholera ☚ch5
2.2.3. Dur brzuszny 2593
2.2 4 Krztusiec 2593
2.2 5 Meningokok i 2594
2.2 6 Pneumokoki 2594
3. Szczepienia w określonych grupach osób 2596
3.1. Szczepienia przed podróżą zagraniczną 2596
3.2. Szczepienie osób z niedoborem odporności 2596
3.2.1. Szczepienie osób po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych 2600
3.2.2. Szczepienie osób leczonych onkologicznie 2600
3.2.3. Szczepienie osób z dysfunkcją śledziony (asplenia, hiposplenizm) 2601
3.2 4 Szczepienie osób z chorobami autoimmunologicznymi leczonych immunosupresyjnie lub lekami biologicznymi 2601
3.2.5. Szczepienie osób z pierwotnymi niedoborami odporności 2601
3.2 6 Strategia kokonu 2602
3.3. Szczepienie osób z zaburzeniami krzepnięcia 2602
3.4. Szczepienie osób otrzymujących swoistą immunoterapię alergenową 2603
3 5 Szczepienia a stosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych 2603
O. Profilaktyka zakażeń personelu medycznego Weronika Rymer, Agnieszka Wroczyńska 2604
1. Środki indywidualnej ochrony personelu medycznego 2604
2. Rodzaje metod izolacji i inne metody profilaktyki zakażeń w placówkach medycznych 2609
XII Zaburzenia gospodarki wodno‑elektrolitowej i równowagi kwasowo‑zasadowej
A. Fizjologia Edward Franek, Franciszek Kokot† 2613
B. Zaburzenia gospodarki wodnej Edward Franek, Franciszek Kokot† 2616
1. Stany odwodnienia 2616
1.1. Odwodnienie izotoniczne 2616
1.2. Odwodnienie hipertoniczne 2616
1.3. Odwodnienie hipotoniczne 2617
2. Stany przewodnienia 2617
2.1. Przewodnienie izotoniczne 2617
2.2. Przewodnienie hipertoniczne 2619
2.3. Przewodnienie hipotoniczne (zatrucie wodne) 2619
C. Zaburzenia gospodarki sodowej 2620
1. Fizjologia Edward Franek, Franciszek Kokot† 2620
2. Hiponatremia Edward Franek, Robert Drabczyk, Franciszek Kokot† 2620
3. Hipernatremia Edward Franek, Franciszek Kokot† 2627
D. Zaburzenia gospodarki potasowej Edward Franek, Franciszek Kokot† 2629
1. Fizjologia 2629
2. Hipokaliemia 2630
3. Hiperkaliemia 2631
E. Zaburzenia gospodarki magnezowej Edward Franek, Franciszek Kokot† 2634
1. Fizjologia 2634
2. Hipomagnezemia 2634
3. Hipermagnezemia 2636
F. Zaburzenia gospodarki wapniowo‑fosforanowej i witaminy D Edward Franek, Franciszek Kokot† 2637
1. Fizjologia 2637
2. Hipokalcemia 2638
3. Hiperkalcemia 2639
4. Hipofosfatemia 2641
5. Hiperfosfatemia 2642
6. Witamina D 2643
G. Zaburzenia równowagi kwasowo‑zasadowej Edward Franek, Franciszek Kokot† 2646
1. Fizjologia 2646
2. Wpływ zaburzeń równowagi kwasowo ‑zasadowej na metabolizm 2649
3. Podział zaburzeń równowagi kwasowo ‑zasadowej 2649
4. Kwasica nieoddechowa 2649
5. Kwasica oddechowa 2650
6. Zasadowica nieoddechowa 2651
7. Zasadowica oddechowa 2651
H. Dożylne leczenie płynami Miłosz Jankowski, Roman Jaeschke 2652
XIII Zatrucia
A. Ogólne zasady postępowania w ostrych zatruciach
Dorota Klimaszyk, Zbigniew Kołaciński, Janusz Szajewski† 2661
1. Ocena stanu chorego 2661
2. Rozpoznanie zatrucia 2661
3. Dekontaminacja 2663
4. Metody przyspieszonej eliminacji wchłoniętych trucizn 2664
5. Odtrutki 2664
6. Słownik wybranych pojęć 2664
B. Wybrane zespoły kliniczne w ostrych zatruciach
Dorota Klimaszyk 2665
1. Ostry zespół cholinergiczny 2665
2. Ostry zespół antycholinergiczny 2666
3. Hipotermia 2667
4. Hipertermia 2668
5. Zespół sympatykomimetyczny 2669
6. Zespół serotoninowy (serotoninergiczny) 2670
C. Zatrucia substancjami chemicznymi Dorota Klimaszyk, Zbigniew Kołaciński 2672
1. Alkohole 2672
1.1. Alkohol etylowy 2672
1.2. Alkohol izopropylowy i propylowy 2675
1.3. Alkohole wyższe (amylowy, butylowy, etyloheksalowy, alkohole fuzlowe) 2675
1.4. Alkohol metylowy 2675
1.5. Glikol etylenowy 2676
2. Amoniak i wodorotlenek amonowy
3. Azotany i azotyny nieorganiczne
4. Chlor
5. Cyjanki i cyjanowodór
6. Herbicydy
6.1. Parakwat
6.2. Dikwat
6.3. Glifosat
6.4. Chlorofenoksykwasy
6.5. Pochodne mocznika
7. Insektycydy
7.1. Insektycydy chlorowcopochodne
7.2. Insektycydy fosforoorganiczne
7.3. Insektycydy karbaminianowe
8. Kwasy i zasady żrące
8.1. Kwasy żrące
8.2. Zasady żrące
9. Ołów
10. Rozpuszczalniki organiczne
10.1. Aceton
10.2. Dioksan
10.3. Toluen
10.4. Trichloroetylen
11. Rtęć
11.1. Związki nieorganiczne rtęci
11.2. Związki organiczne rtęci
12. Siarkowodór
ae7
bs v
afa
a7o
cmw
afb
bsw
bsx
afc
bsy
bs z
afd
bs2
buq
bv r
afe
a7p
af f
a7q
a7r
afg
afh
a7s
a7t
a7u
avi
afi
13. Tlenek węgla 2677
D. Zatrucia substancjami pochodzenia
biologicznego Zbigniew Kołaciński, Dorota Klimaszyk, Janusz Szajewski†
1. Grzyby
1.1. Muchomor sromotnikowy ( Amanita phalloides )
1.2. Zasłonak rudy (Cortinarius orellanus )
1.3. Piestrzenica kasztanowata (Gyromitra esculenta )
2. Rośliny wyższe
2.1. Cis pospolity (Taxus baccata )
2.2. Naparstnica (Digitalis )
2.3. Rośliny zawierające alkaloidy tropanowe
3. Jad żmii zygzakowatej
E. Zatrucia lekami i substancjami psychoaktywnymi
bbf
a75
cjf
bvs
bvt
bvu
afk
bvv
ckt
bbg
Dorota Klimaszyk, Zbigniew Kołaciński, Karina Sommerfeld Klatta ☚bbh
1. Leki uspokajające, nasenne i przeciwlękowe
1.1. Barbiturany
1.2. Benzodiazepiny
1.3. Zespół abstynencyjny z odstawienia leków nasennych lub leków uspokajających
2. Opioidy
2.1. Morfina
2.2. Heroina
2.3. Kodeina i dekstrometorfan
2.4. Tramadol
2.5. Metadon
2.6. Ostry zespół odstawienia opioidów
3. Substancje psychoaktywne
3.1. Amfetaminy
3.2. Fencyklidyna i ketamina
3.3. Kokaina
3.4. LSD
bbi
afl
bbj
cnv
bbk
afm
a3z
chf
chg
chh
chi
a32
ato
a33
a34
afn
3.5. Kannabinoidy naturalne
3.6. Dopalacze
4. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
5. Sole litu
6. Paracetamol
7. Kwas acetylosalicylowy
8. Wybrane leki stosowane w chorobach układu krążenia
8.1. Blokery kanału wapniowego
8.2. β blokery
8.3. Digoksyna
8.4. Pochodne kumaryny
9. Pochodne metyloksantyn
10. Sole żelaza
XIV
Medycyna podróży
A. Ogólne zasady przygotowania pacjenta do podróży zagranicznej do tropiku i regionów o złych warunkach sanitarnych 2681
1. Ocena ryzyka zdrowotnego w podróży Agnieszka Wroczyńska, Anna Bogacka, Weronika Rymer 2681
1.1. Podróże zagraniczne podczas pandemii COVID‑19 2681
2. Porada medyczna przed wyjazdem zagranicznym Agnieszka Wroczyńska, Anna Bogacka, Weronika Rymer 2682
3. Zasady aklimatyzacji do odmiennych warunków środowiskowych w podróży Agnieszka Wroczyńska, Anna Bogacka, Weronika Rymer, Robert K. Szymczak 2682
3.1. Aklimatyzacja do klimatu tropikalnego 2682
3.2. Aklimatyzacja do wysokości n.p.m. 2683
4. Podróże lotnicze Agnieszka Wroczyńska, Anna Bogacka, Weronika Rymer 2684
5. Przekraczanie wielu stref czasowych w podróży Tomasz Chodnik 2685
B. Zapobieganie chorobom zakaźnym w podróży Agnieszka Wroczyńska, Anna Bogacka, Weronika Rymer 2686
1. Szczepienia ochronne przed podróżą zagraniczną 2686
2. Profilaktyka malarii 2687
2.1. Chemioprofilaktyka malarii 2687
3. Zasady nieswoistej profilaktyki chorób infekcyjnych w podróży 2689
3.1. Zapobieganie chorobom przenoszonym przez owady i pajęczaki 2689
3.2. Zapobieganie zakażeniom pokarmowym 2690
3.3. Inne zasady nieswoistej profilaktyki chorób zakaźnych 2691
4. Szczepienia obowiązkowe i zalecane, zapobieganie malarii oraz inne zasady profilaktyki w podróży do poszczególnych krajów 2692
4.1. Zasady szczepień dla podróżujących do poszczególnych krajów ☚2il
C. Ostra choroba wysokościowa Robert K. Szymczak, Agnieszka Wroczyńska, Zdzisław Jan Ryn† ☚cd4
D. Choroba dekompresyjna Jacek Kot ☚dvj
XV Opieka paliatywna
A. Opieka paliatywna w chorobach nienowotworowych 2695
1. Współczesne podejście do opieki paliatywnej Piotr Z. Sobański, Ewa Jassem, Małgorzata Krajnik 2695
2. Opieka paliatywna w chorobach układu krążenia
Piotr Z. Sobański, Przemysław Leszek, Tomasz Grodzicki, Grzegorz Opolski 2696
3. Opieka paliatywna w chorobach układu odde chowego Ewa Jassem, Małgorzata Krajnik, Alicja Siemińska 2698
B. Postępowanie w wybranych objawach chorobowych 2700
1. Ból u chorego na nowotwór Piotr Z. Sobański, Małgorzata Krajnik 2700
2. Duszność Piotr Z. Sobański, Małgorzata Krajnik 2718
3. Kaszel Małgorzata Krajnik, Ewa Jassem 2724
4. Czkawka Wojciech Leppert, Jacek Łuczak† 2725
5. Nudności i wymioty Wojciech Leppert, Jacek Łuczak† 2725
6. Zaparcie i biegunka Wojciech Leppert, Jacek Łuczak† 2728
6.1. Zaparcie 2728
6.2. Biegunka 2729
7. Świąd Małgorzata Krajnik, Jacek Szepietowski 2730
8. Odleżyny Maciej Sopata, Elżbieta Tomaszewska 2733
9. Jadłowstręt, wyniszczenie i zmęczenie nowotworowe Iwona Zaporowska‑Stachowiak, Lidia Gorzelińska 2737
9.1. Jadłowstrę t i wyniszczenie nowotworowe 2737
9.2. Zmęczenie nowotworowe 2740
10. Sedacja paliatywna Iwona Zaporowska‑Stachowiak, Aleksandra Kotlińska‑Lemieszek, Leszek Pawłowski ☚by n
C. Opieka w okresie umierania 2741
1. Przygotowanie ciężko chorego do umierania i śmierci Aleksandra Kotlińska‑Lemieszek, Marzena Studniarek‑Krzywda 2741
2. Opieka nad osobą umierającą Aleksandra Kotlińska‑Lemieszek, Maciej Kluziak 2742
XVI Zaburzenia odżywiania
A. Neuroendokrynna kontrola głodu i sytości
Bogusława Baranowska ☚ave
B. Ocena stanu odżywienia Stanisław Kłęk 2747
C. Niedożywienie Stanisław Kłęk, Marek Pertkiewicz† 2749
D. Leczenie żywieniowe Stanisław Kłęk, Marek Pertkiewicz† 2751
E. Zaburzenia zachowania związane z odżywianiem Bogusława Baranowska ☚beh
1. Jadłowstręt psychiczny ☚cdx
2. Żarłoczność psychiczna (bulimia) ☚cdy
F. Otyłość Magdalena Olszanecka‑Glinianowicz, Lucyna Ostrowska, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 2757
XVII Podstawy EBM
A. Wprowadzenie Piotr Gajewski, Roman Jaeschke ☚bbs
B. Pytania kliniczne Jan Brożek, Piotr Gajewski, Wiktoria Leśniak, Roman Jaeschke, Jacek Mrukowicz, Małgorzata Bała
1. Formułowanie pytania klinicznego..........................................
2. Składowe pytania klinicznego
2.1. Pacjenci (populacja)
2.2. Interwencja ............................................................................
2.2.1. Precyzja opisu interwencji
2.2.2. Dobór interwencji w grupie kontrolnej
2.2.3. Interwencje dodatkowe
2.2.4. Efekt grupowy leków
2.3. Punkty końcowe
2.3.1. Obiektywne i subiektywne punkty końcowe
2.3.2. Klinicznie istotne i zastępcze punkty końcowe
2.3.3. Złożone punkty końcowe
2.3.4. Jakość życia związana ze zdrowiem
C. Ocena informacji o metodzie leczniczej, rokowaniu lub szkodliwości Wiktoria Leśniak, Jan Brożek, Roman Jaeschke, Piotr Gajewski, Małgorzata Bała, Jacek Mrukowicz
1. Rodzaje i metodyka badań klinicznych .....................................
1.1. Badania eksperymentalne
1.1.1. Ocena wiarygodności badania z randomizacją
1.2. Badania obserwacyjne
1.2.1. Ocena wiarygodności badań obserwacyjnych
2. Miary efektu
2.1. Rodzaje zmiennych
2.2. Pojęcia
3. Interpretacja wyników
3.1. Istotność statystyczna i kliniczna oraz precyzja oszacowania efektu
3.2. Analiza w podgrupach
3.3. Możliwości wykorzystania wyników badania klinicznego w opiece nad konkretnym pacjentem
D. Ocena informacji o metodzie diagnostycznej Jan Brożek, Roman Jaeschke, Wiktoria Leśniak, Piotr Gajewski, Jacek Mrukowicz, Małgorzata Bała ☚bil
1. Proces diagnostyczny ☚aij
2. Ocena przydatności testu
2.1. Ocena wiarygodności informacji na temat testu
2.2. Parametry określające trafność testu
2.3. Którym parametrem trafności diagnostycznej testu należy się kierować ☚b7x
3. Kliniczne wykorzystanie znajomości charakterystyki testu diagnostycznego
E. Przegląd systematyczny i metaanaliza
Wiktoria Leśniak, Małgorzata Bała, Jacek Mrukowicz, Jan Brożek, Roman Jaeschke, Piotr Gajewski ☚bh2
1. Kryteria wiarygodności ............................................................ ☚ail
2. Metaanaliza ☚bin
F. Wytyczne praktyki klinicznej Roman Jaeschke, Jan Brożek, Piotr Gajewski, Jacek Mrukowicz, Małgorzata Bała, Wiktoria Leśniak ☚blj
1. Etapy tworzenia wytycznych ☚aim
2. Ocena jakości wytycznych ☚blk
3. Jak korzystać z wytycznych ☚b7z
4. Wdrażanie wytycznych do praktyki ☚ain
awg
awy
awz
cjd
aia
bi6
bhf
bhg
cam
bja
cag
aib
brl
aic