1
Objawy
16. Kaszel
elektroniczny, ciekłokrystaliczny), miejsce pomiaru (w ustach, pod pachą, w uchu, w odbytnicy), pora doby, częstotliwość pomiarów oraz warunki i sposób pomiaru. Warto poprosić o pokazanie, jak pacjent mierzy temperaturę i jak przygotowuje termometr. Najmniej precyzyjny jest pomiar pod pachą (temperatura niższa od podstawowej o ~0,8°C) i w uchu (duża zmienność zależna m.in. od obecności woskowiny). W jamie ustnej ciepłota jest niższa o ~0,5°C, natomiast w odbycie wyższa o ~0,5°C od podstawowej. Żucie gumy tuż przed pomiarem podwyższa ciepłotę w jamie ustnej i uchu; podobny wpływ na pomiar w jamie ustnej ma palenie tytoniu. Optymalnie pomiary należy wykonywać kilka razy dziennie podczas kilkudniowej diagnostyki w szpitalu wraz z równoczesnym pomiarem częstotliwości tętna, co umożliwia wyeliminowanie błędów oraz wykreślenie toru gorączki i tętna. 2. Gorączka sztucznie wywoływana: na ogół utrzymuje się od dawna, pojawia się zwykle rano, towarzyszą jej zmienne i różnorodne objawy, przebieg choroby jest pogmatwany, a wywiad wskazuje na liczne hospitalizacje. Długotrwałej gorączce tego typu na ogół nie towarzyszy zmniejszenie masy ciała, a pacjenci są w dobrym stanie ogólnym. Leki przeciwgorączkowe zwykle są nieskuteczne. U większości pacjentów występują problemy psychologiczne i zaburzenia psychiczne lub osobowości; często stwierdza się choroby somatyczne. W szpitalu pacjenci na ogół odmawiają zgody na kontrolowane pomiary temperatury ciała i niektóre badania diagnostyczne. Przy pomiarach termometrem rtęciowym pacjenci mają na ogół bardzo wysoką temperaturę, bez jakiejkolwiek zmienności dobowej. Skóra jest chłodna, występuje względna bradykardia. W warunkach ambulatoryjnych lub szpitalnych po zmierzeniu gorączki poproś o próbkę moczu i zmierz jego temperaturę natychmiast po dostarczeniu (jest zawsze nieco wyższa od temperatury mierzonej w ustach lub pod pachą). Leczenie objawowe gorączki 1. Leki przeciwgorączkowe 1) lek pierwszego wyboru – paracetamol p.o. lub p.r. 500–1000 mg, w razie potrzeby powtarzaj co 6 h (maks. 4 g/d lub 2,5 g/d podczas stosowania przez kilka dni); gdy podawanie p.o. lub p.r. niemożliwe → i.v. (Perfalgan) 1000 mg co 6 h (maks. 4 g/d). U chorych z ciężką niewydolnością nerek (klirens kreatyniny <10 ml/min) zwiększ odstęp między dawkami do 8 h. Dawka >2 g/d może spowodować zwiększenie aktywności ALT. Przedawkowanie → ostra niewydolność wątroby (już przy 8 g/d; ryzyko największe u osób głodujących i nadużywających alkoholu). Postępowanie w zatruciu →1069. 2) alternatywne leki przeciwgorączkowe – NSLPZ: a) ibuprofen p.o. 200–400 mg, w razie potrzeby powtarzaj co 5–6 h (maks. 2 g/d, działania niepożądane →875); b) kwas acetylosalicylowy p.o. 500 mg, w razie potrzeby powtarzaj co 5–6 h (maks. 2,5 g/d, przeciwwskazania: choroba wrzodowa, skaza krwotoczna, astma aspirynowa). 2. Fizyczne metody ochładzania →1149: stosuj u chorego z bardzo wysoką gorączką (>40°C) w razie nieskuteczności leków przeciwgorączkowych.
16. Kaszel Odruch obronny, pozwalający na oczyszczenie dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny lub z ciał obcych – nasilony wdech, następnie wydech przy początkowym krótkim zamknięciu głośni. Wytworzone wysokie ciśnienie w klatce piersiowej i w płucach w momencie otwarcia głośni gwałtownie wyrzuca powietrze, które porywa napotkane na swej drodze cząstki. Patomechanizm i przyczyny 1. Podział ze względu na czas trwania 1) ostry – trwający <3 tyg.; przyczyny: najczęściej zakażenie, zwykle wirusowe górnych dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli, alergia; rzadziej
64