www.medi.co.th ป ที่ 21 ฉบับที่ 421 ประจำเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน 2565
เจาะลึกเกี่ยวกับ Long COVID
ข อมูลผลกระทบในระยะยาวของโรค COVID-19
»‚·Õè 21 ©ºÑº·Õè 421 »ÃШíÒà´×͹ ¾.¤. - ÁÔ.Â. 2565
4 บทบรรณาธิการ 5 Cover Story à¨ÒÐÅÖ¡à¡ÕèÂǡѺ Long COVID ¢ŒÍÁÙżšÃзºã¹ÃÐÂÐÂÒǢͧâä COVID-19
8 Journal Watch Nirmatrelvir + Ritonavir »‡Í§¡Ñ¹ progression ¢Í§âä COVID-19 Tixagevimab/Cilgavimab ÊÒÁÒö»‡Í§¡Ñ¹ symptomatic COVID-19
10 บทความพ�เศษ ´ÙáŵѺ͋͹… ¡‹Í¹à»š¹àºÒËÇÒ¹
22 Medical Technology 23 หนึ่งโรค หนึ่งรู 25 ส องโรครอบโลก 28 รู ทันโรค 30 สมุนไพรใกล ตัว 32 สาระน ารู 34 ปฏิทินข าว
12 ข อมูลสุขภาพ 15 เวทีว�จัย Á.ÁËÔ´Å ÇԨѻÃÐÂØ¡µ 㪌à¤ÁÕ¤Ç͹µÑÁ¡ÙŒÇԡĵ¾Åѧ§Ò¹âÅ¡ “¾ÅÒʵԡªÕÇÀÒ¾” ¨Ò¡à»Å×Í¡·ØàÃÕ¹
17 รายงานพ�เศษ
17
âç¾ÂÒºÒÅ·Õè´Õ·ÕèÊØ´ã¹âÅ¡ 2022 㹡Òõ‹ÍÊÙŒ¡Ñºâ¤ÇÔ´-19 Á.ÁËÔ´Å ÊÌҧÊÃä “¹Çѵ¡ÃÃÁªØÁª¹” ÃÔàÃÔèÁ “â¤Ã§¡Òà ÍÒËÒûÅÍ´ÀÑÂãʋ㨼ٌºÃÔâÀ¤” ÊÌҧ “ÃкºáËÅ‹§ÍÒËÒûÅÍ´ÀÑ” à¾×èͪØÁª¹ÂÑè§Â×¹
19 News Update
ÇÔÈÇÐÁËÔ´Å-á¾·ÂÈÒʵà Ã.¾.ÃÒÁÒÏ ¤Ô´¤Œ¹¹Çѵ¡ÃÃÁ ¾ÔªÔµÁÐàÃç§ÇÔ¸ÕãËÁ‹ ‘ÃкºÊ‹§ÂÒ©Õ´ÃÑ¡ÉÒÁÐàÃç§ÊÁͧ¨Ò¡à¨ÅªÕǾÍÅÔàÁÍà ’ ½‚Á×͹ѡÇÔ¨ÑÂä·Â
15
19
23
ปีที่ 21 ฉบับที่ 421 ประจำ�เดือน พ.ค. - มิ.ย. 2565
ADVISORY BOARD
รศ.ภญ.ธิดา นิงสานนท์ รศ.ดร.ภก.สุนิพนธ์ ภุมมางกูร ดร.ภญ.พร้อมจิต ศรลัมพ์ ภญ.อุไร หนุนภักดี พรวิทย์ พัชริทร์ตนะกุล ภญ.ปรานี ภิญโญวัฒยากร รศ.ดร.ภญ.จุฑามณี สุทธิสีสังข์ ภก.ทวีศักดิ์ สีทองสุรภณา ภก.สมเกียรติ มหพันธ์ ภก.นิพนธ์ ศิริชัยพหรหม ภญ.พนิดา ปัญญางาม ภก.คทา บัณฑิตานุกูล พ.อ.ภก.สมโชค แดงบรรจง ภก.ประวิทย์ ตันติสุวิทย์กุล รศ.ดร.ภญ.เฉลิมศรี ภุมมางกูร
EXECUTIVE EDITOR รักษ์ชนม์ จิตระทาน
ADVERTISING MANAGER จารุวัล สุริโย
EDITORIAL DEPARTMENT รักษ์ชนม์ จิตระทาน
บริษัท เมดิ แอนด์ เวลเนส จำ�กัด
เลขที่ 158 ซ.บางขุนนนท์ 29 ถ.บางขุนนนท์ แขวงบางขุนนนท์ เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ 10700 โทร. 0 2424 3434 แฟกซ์ 0 2434 3434 E-mail : medijournal999@gmail.com
PRINTING
ห้างหุ้นส่วนจำากัด วี.เจ. พริ้นติ้ง 172 ถนนราษฎร์พัฒนา แขวงบางปะกอก เขตราษฎร์บูรณะ กรุงเทพฯ 10140 โทร. 063-932-1441 (ข้ อ ความและเนื้ อ หาที่ ป รากฏในวารสารเมดิ ค อลไทม์ เ ป็ น ความ คิดเห็นและทรรศนะเฉพาะตัวของผู้เขียนจึงอยู่เหนือความรับผิดชอบ ของผู้จัดทำา ผู้อ่านควรใช้วิจารณญาณในการตัดสินใจรับทราบข้อมูล ด้วยตนเอง)
ข้อมูลทางด้านระบาดวิทยาขององค์การอนามัยโลก (World Health Organization) หรือ WHO ในช่วง 1-2 เดือนที่ผ่านมา ยืนยันว่า สถานการณ์ ระบาดใหญ่ทั่วโลกของโรค COVID-19 ที่มีสาเหตุจากเชื้อ SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome-coronavirus-2) กำาลังอยู่ใน ช่วงขาลง ซึ่งเริ่มเข้าสู่ช่วงขาลงมาตั้งแต่ปลายเดือนมีนาคมที่ผ่านมา โดย ข้อมูล Weekly Epidemiological Data ล่าสุดที่ WHO รายงานออกมา เมื่อวันที่ 11 พฤษภาคม 2565 พบว่า ในช่วงสัปดาห์วันที่ 2-8 พฤษภาคม 2565 มียอดผู้ติดเชื้อโรค COVID-19 รายใหม่ทั่วโลกประมาณ 3.5 ล้านคน และเสียชีวิตประมาณ 12,000 คน หรือลดลงประมาณ 12% และ 25% ตามลำาดับ เมื่อเทียบกับสัปดาห์ก่อนหน้านี้ ซึ่งมีรายงานว่าในช่วงสัปดาห์ วันที่ 25 เมษายน ถึงวันที่ 1 พฤษภาคม 2565 ทั่วโลกมียอดผู้ติดเชื้อโรค COVID-19 รายใหม่จำานวนประมาณ 3.8 ล้านคน และเสียชีวิตประมาณ 15,000 คน หรือลดลงประมาณ 17% และ 3% ตามลำาดับ เมื่อเทียบกับ สัปดาห์กอ่ นหน้านี้ ซึง่ มีรายงานว่าในช่วงสัปดาห์วนั ที่ 18-24 เมษายน 2565 ทั่วโลกมียอดผู้ติดเชื้อโรค COVID-19 รายใหม่ประมาณ 4.5 ล้านคน และ เสียชีวิตประมาณ 15,000 คน หรือลดลงประมาณ 21% และ 20% ตามลำาดับ เมื่อเทียบกับช่วงสัปดาห์วันที่ 11-17 เมษายน 2565 ซึ่งมี รายงานว่าทัว่ โลกมียอดผูต้ ดิ เชือ้ โรค COVID-19 รายใหม่ประมาณ 5 ล้านคน และเสียชีวิตประมาณ 18,000 คน หรือลดลงประมาณ 24% และ 12% ตามลำาดับ เมื่อเทียบกับช่วงสัปดาห์วันที่ 4-10 เมษายน 2565 ซึ่งมีรายงาน ว่าทั่วโลกมียอดผู้ติดเชื้อโรค COVID-19 รายใหม่ประมาณ 7 ล้านคน และ เสียชีวิตประมาณ 22,000 คน หรือลดลงประมาณ 24% และ 18% ตาม ลำาดับ เมื่อเทียบกับช่วงสัปดาห์วันที่ 28 มีนาคม ถึงวันที่ 3 เมษายน 2565 ที่มีรายงานว่าทั่วโลกมียอดผู้ติดเชื้อโรค COVID-19 รายใหม่ประมาณ 9 ล้านคน และเสียชีวิตประมาณ 26,000 คน หรือลดลงประมาณ 16% และ 43% ตามลำาดับ เมื่อเทียบกับช่วงสัปดาห์วันที่ 21-27 มีนาคม 2565 ที่มีรายงานว่าทั่วโลกมียอดผู้ติดเชื้อโรค COVID-19 รายใหม่ประมาณ 10 ล้านคน และเสียชีวิตประมาณ 45,000 คน หรือลดลงประมาณ 14% และเพิ่มขึ้นประมาณ 43% ตามลำาดับ เมื่อเทียบกับช่วงสัปดาห์วันที่ 14-20 มีนาคม 2565 ที่มีรายงานว่าทั่วโลกมียอดผู้ติดเชื้อโรค COVID-19 รายใหม่ ประมาณ 12 ล้านคน และเสียชีวิตประมาณ 33,000 คน โดยสรุปสำาหรับการระบาดใหญ่ทั่วโลกของโรค COVID-19 ล่าสุด จนถึง ณ วันที่ 8 พฤษภาคม 2565 ข้อมูลทางด้านระบาดวิทยาของ WHO รายงานว่า ทั่วโลกมียอดผู้ติดเชื้อโรค COVID-19 จำานวนทั้งสิ้นอย่างน้อย 514 ล้านคน และเสียชีวิตอย่างน้อย 6 ล้านคน ขณะที่ทั่วโลกมีการฉีด วัคซีน COVID-19 ไปแล้วอย่างน้อย 11.6 พันล้านโด๊ส
Cover Story เจาะลึกเกี่ยวกับ Long COVID ขอมูลผลกระทบในระยะยาวของโรค COVID-19
หลายการศึ ก ษาวิ จั ย ยื น ยั น ตรงกั น เกี่ ย วกั บ ผลกระทบ ในระยะยาวของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือ โรค COVID-19 หรือที่เรียกวา ภาวะ Long COVID ทั้งตออาการทางรางกายและจิตใจของผูที่รอดชีวิตจาก การติดเชื้อโรค COVID-19 จํานวนมาก และอาจเปนได นานถึง 2 ป ในระยะหลัง ๆ มีความกังวลกันคอนขางมากเกี่ยวกับ ผลกระทบในระยะยาวของการติดเชื้อโรค COVID-19 ที่ มีตอสุขภาพทั้งทางรางกายและจิตใจของผูที่รอดชีวิตจาก การติดเชื้อโรค COVID-19 โดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อพิจารณา จากขอเท็จจริงเกี่ยวกับยอดผูติดเชื้อโรค COVID-19 สะสม ของทั่วโลกที่มีจํานวนรวมกันมากกวา 500 ลานคน ขณะ เดียวกันก็มีขอมูลออกมาเผยแพรมากขึ้นเรื่อย ๆ เกี่ยวกับ เรื่องความชุก ระยะเวลา และรายละเอียดเกี่ยวกับอาการ ตาง ๆ ทัง้ ทางรางกายและจิตใจของภาวะ long COVID หรือ ที่เรียกกันในอีกหลายชื่อ ไมวาจะเปน long-haul COVID, post-acute COVID-19, post-acute sequelae of SARS CoV-2 infection (PASC), long-term effects of COVID หรือ chronic COVID
ผลการศึกษาของ Aurelie Fischer และคณะ แหงสถาบันสุขภาพ ของลักเซมเบิรก (Luxembourg Institute of Health) ดวยการ สอบถามผูปวยจํานวนเกือบ 300 ราย หลังจากผานการติดเชื้อโรค COVID-19 มาไดประมาณ 1 ป ที่ไดรับการนําเสนอในการประชุม วิชาการประจําป ครั้งที่ 32 ของ European Congress of Clinical Microbiology & Infectious Diseases (ECCMID) ซึ่งจัดขึ้นทั้งใน รูปแบบ hybrid event (onsite & online) ในกรุง Lisbon นครหลวง ของโปรตุเกส ระหวางวันที่ 23-26 เมษายน 2565 พบวา 6 ใน 10 หรือ 59.5% ของผูที่รอดชีวิตมาจากการติดเชื้อโรค COVID-19 ยังคง มีอยางนอย 1 อาการ หลังจากหายปวยจากโรค COVID-19 มาแลว 1 ป โดยอาการที่มีรายงานพบไดบอย ไดแก ออนเพลีย เหนื่อยงาย หายใจไมอิ่ม และหงุดหงิด ขณะเดียวกันผลการศึกษาจากการสอบถามผูที่รอดชีวิตมาจาก การติดเชื้อโรค COVID-19 จํานวน 289 คน (อายุเฉลี่ย 40 ป และ ประมาณ 50% เปนผูห ญิง) ซึง่ รวมอยูใ นการศึกษาทีม่ ชี อ่ื วา Predi-COVID เปนการศึกษาขนาดใหญที่สุดในลักเซมเบิรกเกี่ยวกับปจจัยเสี่ยงและ ตัวชี้วัดทางชีวภาพของผูที่ผลตรวจยืนยันการติดเชื้อโรค COVID-19 ยังพบวา 1 ใน 3 หรือประมาณ 34% ของผูที่รอดชีวิตมาจากการติด เชื้อโรค COVID-19 ยังคงมีอาการออนเพลีย/เหนื่อยงายหลงเหลือ
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
5
Cover Story
ตอเนื่องมานานถึง 1 ป นับจากเริ่มติดเชื้อโรค COVID-19 และประมาณ 13% มีอาการของระบบทางเดินหายใจที่ สงผลตอคุณภาพชีวิตของพวกเขา นอกจากนี้ มากกวาครึ่ง หนึ่งหรือประมาณ 54% ของผูที่รอดชีวิตมาจากการติดเชื้อ โรค COVID-19 รายงานวายังคงมีปญหาการนอนอยูอีก อีกทั้งการศึกษาของ Aurelie Fischer และคณะ แหง สถาบันสุขภาพของลักเซมเบิรก ยังพบวาอาการใด ๆ ก็ตาม ของโรค COVID-19 ที่ไมหายไปหลังจากไดรับการรักษา นานถึง 15 สัปดาหแลว มีโอกาสที่อาการดังกลาวจะ หลงเหลือตอไปไดนานอยางนอยถึง 1 ป และผูที่มีอาการ ปานกลางถึงรุนแรงนับตั้งแตเริ่มติดเชื้อโรค COVID-19 มี โอกาสมากกวา 2 เทา ที่จะยังคงมีอยางนอย 1 อาการของ โรค COVID-19 หลงเหลืออยูตอไปอีก 1 ป เมื่อเทียบกับ ผูที่ไมมีอาการจากการติดเชื้อโรค COVID-19 นอกจากนี้ ถึงประมาณ 64% ของผูที่มีอาการปานกลางถึงรุนแรง นับตั้งแตเริ่มติดเชื้อโรค COVID-19 จะมีปญหาการนอน หลงเหลือตอเนื่องไปอีก 1 ป เมื่อเทียบกับผูที่ติดเชื้อโรค COVID-19 แตไมมีอาการหรือมีอาการเล็กนอย ขณะที่การศึกษาของ แพทยหญิง Mayca González แพทยผเู ชีย่ วชาญทางดานจุลชีววิทยา (microbiology) และ ผูเชี่ยวชาญทางดานเวชศาสตรชะลอวัยของมหาวิทยาลัย Granada ในสเปน ซึ่งไดรับการนําเสนอในการประชุม วิชาการนานาชาติ ครั้งที่ 7 ของ Spanish Society of Precision Health ทีจ่ ดั ขึน้ ในชวงตนเดือนพฤษภาคม 2565 พบวาการติดเชื้อโรค COVID-19 มี long-term effects
6
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
มากกวา 50 อาการ และโดยเฉพาะอยางยิ่งผลจากการทบทวนขอมูล จากหลายการศึกษาเมื่อเร็ว ๆ นี้ พบวา 9 ใน 10 หรือประมาณ 87% ของผูปวยโรค COVID-19 ที่ไดรับการรักษาและออกจากโรงพยาบาล แลว ยังคงมีอาการของโรค COVID-19 อยางนอย 1 อาการ ใน ชวง 60 วัน หลังจากเริ่มมีอาการเจ็บปวยจากการติดเชื้อไวรัสโคโรนา SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome-coronavirus-2) ซึง่ เปนเชือ้ กอโรค COVID-19 ขณะทีผ่ ปู ว ยประมาณ 32% รายงานวา ยังคงมี 1 หรือ 2 อาการ และประมาณ 55% รายงานวามีตั้งแต 3 อาการขึ้นไป นอกจากนี้ ยังพบวามากกวา 50% ของผูปวยติด เชื้อโรค COVID-19 แบบมีอาการ หรือ symptomatic COVID-19 รายงานวายังคงมีอยางนอย 1 อาการ ของโรค COVID-19 ตอไปอีก 1 ป หลังจากเริ่มมีอาการเจ็บปวยจากโรค COVID-19 พรอมกันนี้ การศึกษาของ แพทยหญิง Mayca González ยังพบวา ในบรรดา 50 อาการ ที่เปนผลกระทบในระยะยาวของการ ติดเชื้อโรค COVID-19 ในหมูผูปวยโรค COVID-19 ที่ไดรับการรักษา และออกจากโรงพยาบาลแลว อาการที่มีรายงานพบไดบอยที่สุด ไดแก ออนเพลีย/เหนื่อยงาย (58%), ปวดศีรษะ (44%), ขาดสมาธิ (27%) และผมรวง (25%) สวนอาการตาง ๆ ที่เปนผลกระทบใน ระยะยาวของการติดเชื้อโรค COVID-19 ที่สัมพันธกับหรือสงสัยวา จะเกิดจาก vagus nerve dysfunction ที่มีรายงานพบไดบอยที่สุด ไดแก ทองรวง (73%), หัวใจเตนผิดจังหวะ (59%), เวียนศีรษะ (45%), กลืนลําบาก (45%) และเสียงผิดปกติ (45%) สวนอีกหนึ่งการศึกษาแบบ longitudinal cohort study โดย นายแพทย Lixue Huang (Department of Pulmonary and Critical Care Medicine, China–Japan Friendship Hospital,
Cover Story
Capital Medical University, Beijing, China) และ คณะ ที่ไดรับการเผยแพรทางเว็บไซตของวารสาร Lancet Respiratory Medicine เมื่อวันที่ 11 พฤษภาคม 2565 ซึง่ ติดตามและประเมินผูป ว ยจํานวนเกือบ 1,200 คน ทีร่ อดชีวติ จากการติดเชื้อโรค COVID-19 หลังออกจากการรักษาตัวใน โรงพยาบาล Jin Yin-tan ในเมืองอูฮั่น มลฑลหูเปยของจีน ในชวงวันที่ 7 มกราคม ถึง 29 พฤษภาคม 2563 โดยคณะ ผูวิจัยทําการประเมินผูปวยเหลานี้ที่รอดชีวิตจากการติดเชื้อ โรค COVID-19 ดวย 6-min walking distance (6MWD) test, laboratory tests และแบบสอบถามเกี ่ ย วกั บ symptoms, mental health, health-related quality of life (HRQoL), return to work และ health-care use after discharge คณะผู วิ จั ย ติ ด ตามผู ที่ ร อดชี วิ ต จากการติ ด เชื้ อ โรค COVID-19 หลังออกจากการรักษาตัวในโรงพยาบาล เพื่อ ประเมิน health outcomes ที่ 6 เดือน (16 มิถนุ ายน ถึง 3 กันยายน 2563) หลังจากเริ่มมีอาการเจ็บปวยจาก การติดเชื้อโรค COVID-19, ที่ 12 เดือน (16 ธันวาคม 2563 ถึงวันที่ 7 กุมภาพันธ 2564) หลังจากเริ่มมีอาการเจ็บปวย จากการติดเชื้อโรค COVID-19 และที่ 2 ป (16 พฤศจิกายน 2564 ถึงวันที่ 10 มกราคม 2565) หลังจากเริ่มมีอาการ เจ็บปวยจากการติดเชื้อโรค COVID-19 ผูที่รอดชีวิตจาก การติดเชื้อโรค COVID-19 มีอายุเฉลี่ยอยูที่ 57 ป เมื่อ ออกจากการรักษาตัวในโรงพยาบาล และ 46% เปนผูหญิง โดยการศึกษานี้ถือเปนการติดตามผูที่รอดชีวิตจากการติด เชื้อโรค COVID-19 หลังออกจากการรักษาตัวในโรงพยาบาล ที่ยาวนานที่สุดที่มีการศึกษากันอยูในปจจุบัน ผลการศึกษาพบวา มากกวา 50% ของผูที่รอดชีวิต จากการติดเชื้อโรค COVID-19 จะยังคงมีอยางนอย 1 อาการ ของโรค COVID-19 หลงเหลืออยูตอไปอีก 2 ป หลังจาก เริ่มมีอาการเจ็บปวยจากการติดเชื้อโรค COVID-19 โดยมี สัดสวนหรือจํานวนของผูท ร่ี อดชีวติ จากการติดเชือ้ โรค COVID-19 และมีอาการอยางนอย 1 อาการ หลังออกจากการรักษาตัว ในโรงพยาบาลที่ 6 เดือน อยูที่ 68% และที่ 2 ป อยูที่ 55% โดยอาการที่พบไดบอยที่สุด ไดแก ออนเพลียและกลามเนื้อ ออนแรง (31%) และปญหาการนอน (31%) ขณะเดี ย วกั น พบว า ผู ท ี ่ ร อดชี ว ิ ต จากการติ ด เชื ้ อ โรค COVID-19 และมีภาวะ long COVID ตอไปอีกเปนเวลา 2 ป นับแตเริม่ มีอาการเจ็บปวยจากการติดเชือ้ โรค COVID-19
จะมีปญหาตาง ๆ ไมวาจะเปน mobility problems, pain หรือ discomfort และ anxiety หรือ depression มากกวาอยางมี นัยสําคัญเมื่อเทียบกับผูที่รอดชีวิตจากการติดเชื้อโรค COVID-19 แต ไมไดมีภาวะ long COVID สําหรับการศึกษาแรก ๆ ที่นาสนใจกอนหนานี้เกี่ยวกับภาวะ long COVID ในผูที่รอดชีวิตจากการติดเชื้อโรค COVID-19 มีการศึกษา ของ Olalekan Lee Aiyegbusi และคณะ (Institute of Applied Health Research ของมหาวิทยาลัย University of Birmingham ในอังกฤษ) ที่รวบรวมและทบทวนหลาย articles เกี่ยวกับภาวะ long COVID โดยผลการศึกษาที่ไดรับการตีพิมพในวารสาร Journal of the Royal Society of Medicine ป 2564 พบวา ภาวะ long COVID มี 2 symptom clusters หลัก ๆ ไดแก ออนเพลีย ปวดศีรษะ และปญหาของระบบทางเดินหายใจสวนบน ขณะที่ปญหา ที่เปน multisystem complaints เชน มีไขตอเนื่องและอาการทาง ระบบทางเดินอาหาร โดยอาการ long COVID ที่มีรายงานพบไดบอยที่สุด คือ ออนเพลีย (74%) สวนอาการอื่น ๆ ไดแก dyspnea (32%), myalgia (25%), joint pain (20%), headache (18%), cough (18%), chest pain (15%), modified sense of smell (14%), modified sense of taste (7%) และ diarrhea (6%) นอกจากนี้ Olalekan Lee Aiyegbusi และคณะ ยังรายงานวา cognitive impairment หรือที่เรียกกันวา brain fog, amnesia, sleep disorder, palpitations และ sore throat ก็เปนอาการของ long COVID ที่พบไดคอนขางบอยเชนกัน แตที่มีรายงานพบไดคอน ขางนอย ไดแก runny nose, sneezing, hoarseness และ ear pain อีกทั้งผูที่รอดชีวิตจากการติดเชื้อโรค COVID-19 และมีภาวะ long COVID ยังมักรายงานคอนขางบอยวาภาวะ long COVID มีผล กระทบตอคุณภาพชีวติ สุขภาพจิตและหนาทีก่ ารงานของพวกเขาดวย
แหลงที่มาของขอมูล: www.cdc.gov, www.thelancet.com, www.medscape.com, www.healio.com, www.medrxiv.org, https://medicalxpress.com,www.eurekalert.org
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
7
Journal Watch
Nirmatrelvir + Ritonavir ปองกัน progression ของโรค COVID-19 15 มี น าคม 2565: ทบทวนการศึก ษาทางคลินิก ของ Jennifer Hammond และคณะ ที่เผยแพรทางเว็บไซต ของวารสารการแพทย New England Journal of Medicine (NEJM) เมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ 2565 โดย นายแพทย Rajesh T. Gandhi แหงโรงเรียนแพทย Harvard Medical School มหาวิทยาลัย Harvard ในนคร Boston มลรัฐ Massachusetts ของสหรัฐอเมริกา และเปนสมาชิก ของ Infectious Diseases Society of America (IDSA) และ COVID-19 Treatment Guidelines Panels ของสถาบันสุขภาพแหงชาติของสหรัฐอเมริกา (National Institutes of Health หรือ NIH) ในกลุม ผูป ว ยทีผ่ ลยืนยันการติดเชือ้ SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome-coronavirus-2) ซึ่งเปน เชื้อไวรัสโคโรนาที่เปนสาเหตุของโรค COVID-19 ที่จัดเปนกลุม ทีม่ คี วามเสีย่ งสูง การไดรบั ยาตานไวรัสชนิดรับประทานรวมกัน 2 ตัว คือ nirmatrelvir และ ritonavir สามารถลดความเสี่ยง ที่จะตองเขานอนรักษาตัวในโรงพยาบาลหรือการเสียชีวิตจาก โรค COVID-19 ลงไดเกือบ 90% Nirmatrelvir เปนยาตานไวรัสชนิดรับประทานที่มีฤทธิ์ ยับยั้งเอนไซม protease หลักตัวหนึ่งของ SARS-CoV-2 ที่ จําเปนตอกระบวนการแบงตัวและเพิม่ จํานวนของ SARS-CoV-2 ขณะที่ ritonavir เปนยาตานไวรัสสําหรับรักษาโรคติดเชือ้ ไวรัส HIV หรือโรคเอดส ซึ่งเมื่อให ritonavir รวมกับ nirmatrelvir จะชวยเพิ่มระดับยา nirmatrelvir โดยผลลัพธของการศึกษา ทางคลินิกการศึกษาหนึ่งที่สนับสนุนโดยบริษัทยาผูพัฒนายา nirmatrelvir ไดรับการเผยแพรออกมาแลว โดยผลลัพธของ การศึกษานีเ้ ปนทีม่ าของการใหการรับรอง nirmatrelvir/ritonavir (Paxlovid) ในเดือนธันวาคม ป 2564 โดยสํานักงานอาหาร และยาของสหรัฐอเมริกา (Food and Drug Administration) หรือ FDA สําหรับใชเปนกรณีฉุกเฉินสําหรับรักษาผูปวยโรค COVID-19 ในการศึกษาทางคลินิกในระยะที่ 2/3 ที่ดําเนินการโดย Jennifer Hammond และคณะ ผูปวยอายุตั้งแต 18 ปขึ้นไป ที่มีผลยืนยันการติดเชื้อ SARS-CoV-2 จํานวน 2,246 คน ที่มี อาการตาง ๆ ของการติดเชื้อ SARS-CoV-2 มาไมเกิน 5 วัน แตยงั ไมรนุ แรงถึงขัน้ ตองเขานอนรักษาตัวในโรงพยาบาล ถูกสุม ใหไดรับอยางใดอยางหนึ่งระหวาง nirmatrelvir/ritonavir และ placebo เปนเวลา 5 วัน โดยที่ผูปวยเหลานี้ตองมีปจจัย เสี่ยงอยางนอย 1 อยาง สําหรับการดําเนินโรคไปสูการเปน severe COVID-19 และตองยังไมไดรบั การฉีดวัคซีน COVID-19 8
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
ผลการศึกษาพบวา มีอบุ ตั กิ ารณของการเขานอนรักษาตัวในโรงพยาบาล หรือการเสียชีวติ จากโรค COVID-19 อยูท ่ี 0.77% ในกลุม ผูป ว ยทีไ่ ดรบั nirmatrelvir/ritonavir ภายใน 5 วัน นับตั้งแตเริ่มมีอาการของโรค COVID-19 เทียบกับ 6.31% ของกลุมผูปวยที่ไดรับ placebo ซึ่งเทากับ วามี relative risk ของการเขานอนรักษาตัวในโรงพยาบาลหรือการ เสียชีวิตจากโรค COVID-19 ลดลงถึง 88% สําหรับกลุมผูปวยที่ได รับ nirmatrelvir/ritonavir เมื่อเทียบกับ placebo โดยอุบัติการณที่ ไมพึงประสงคที่มีรายงานพบไดบอยที่สุดในการศึกษานี้ ไดแก ความ ผิดปกติของการรับรส (dysgeusia) ซึง่ พบได 5.6% ในกลุม ผูป ว ยทีไ่ ด รับ nirmatrelvir/ritonavir เทียบกับ 0.3% ของกลุมผูปวยที่ไดรับ placebo และทองรวง (3.1% ในกลุมผูปวยที่ไดรับ nirmatrelvir/ ritonavir เทียบกับ 1.6% ของกลุมผูปวยที่ไดรับ placebo) ความคิดเห็น: ในชวงไมกี่เดือนที่ผานมา FDA ไดใหการรับรองยา หลายตัวสําหรับใชเปนกรณีฉุกเฉินสําหรับรักษาผูปวย COVID-19 ที่มี อาการเล็กนอยถึงปานกลาง ทีย่ งั ไมถงึ ขัน้ ตองเขานอนรักษาตัวในโรงพยาบาล แตมีความเสี่ยงสูงตอการดําเนินโรคไปเปน severe COVID-19 และ รวมถึงผูท ม่ี กี ารติดเชือ้ SARS-CoV-2 แมจะไดรบั การฉีดวัคซีน COVID-19 แลวก็ตามที โดยในบรรดายาเหลานี้ nirmatrelvir/ritonavir ถือเปน first choice ตามคําแนะนําใน COVID-19 Treatment Guidelines ของสถาบันสุขภาพแหงชาติของสหรัฐอเมริกา (National Institutes of Health หรือ NIH) ขอไดเปรียบของ nirmatrelvir/ritonavir combination ก็คือ สามารถบริหารยาดวยการรับประทานและมีผล ตอเชื้อ SARS-CoV-2 กลายพันธุสายพันธุที่นากังวล (variants of concern) รวมถึงสายพันธุ Omicron BA. 1 และ BA. 2 อยางไรก็ตาม ขอจํากัดที่สําคัญของ nirmatrelvir/ritonavir ก็คือ มี interaction กับยาตัวอื่น ๆ ที่ถูก metabolize ผาน CYP3A4 ซึ่งขอจํากัดในเรื่องนี้ ของ nirmatrelvir/ritonavir แมจะสามารถแกไขไดในผูปวยสวนใหญ ดวยการหยุดยาหรือลดขนาดยาของยาตัวอื่น ๆ ชั่วคราว แตก็ยังมีผูปวย จํานวนหนึ่งที่ไมสามารถแกไขปญหา drug interaction ระหวาง nirmatrelvir/ritonavir และยาตัวอื่น ๆ นอกจากนี้ ยังมีประเด็น ที่ทาทายสําหรับ nirmatrelvir/ritonavir นั่นก็คือวา nirmatrelvir/ ritonavir จะมีประโยชนสําหรับผูที่ติดเชื้อ SARS-CoV-2 แตไมมี ความเสี่ยงสูงตอการดําเนินโรคเปน severe COVID-19 หรือไม และ nirmatrelvir/ritonavir จะมีประโยชนสําหรับผูที่ไดรับการฉีดวัคซีน COVID-19 แลวหรือไม ซึ่งตองรอดูผลของการศึกษาที่กําลังดําเนินอยูใน ขณะนี้เกี่ยวกับ 2 ประเด็นทาทายที่กลาวมา อางอิง: Hammond J et al. Oral nirmatrelvir for high-risk, nonhospitalized adults with Covid-19. N Engl J Med 2022 Feb 16; [e-pub]. (https://doi.org/10.1056/NEJMoa2118542. opens in new tab)
Journal Watch
Tixagevimab/Cilgavimab สามารถปองกัน symptomatic COVID-19 4 พฤษภาคม 2565: ทบทวนการศึกษาทางคลินิกของ Myron J. Levin และคณะ ที่เผยแพรทางเว็บไซตของ วารสารการแพทย New England Journal of Medicine (NEJM) เมื่อวันที่ 20 เมษายน 2022 โดย นายแพทย Rajesh T. Gandhi แหงโรงเรียนแพทย Harvard Medical School มหาวิทยาลัย Harvard ในนคร Boston มลรัฐ Massachusetts ของสหรัฐอเมริกา และเปนสมาชิกของ Infectious Diseases Society of America (IDSA) และ COVID-19 Treatment Guidelines Panels ของสถาบัน สุขภาพแหงชาติของสหรัฐอเมริกา (National Institutes of Health หรือ NIH) การไดรับยาแอนติบอดีแบบผสมระหวาง tixagevimab และ cilgavimab (เดิมชื่อ AZD7442 แตปจจุบันมีชื่อทาง การคาวา Evusheld) ดวยการฉีดเขากลามเนือ้ เพียงโดสเดียว (300 มิลลิกรัม ที่ประกอบดวย tixagevimab และ cilgavimab 2 เข็มแยกกัน เข็มละ 150 มิลลิกรัม ฉีดตอเนือ่ งกัน) สามารถลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ COVID-19 แบบมีอาการ (symptomatic COVID-19) ลงไดถึง 83% มีการใชยาแอนติบอดีแบบผสมระหวาง tixagevimab และ cilgavimab ทั้งในการรักษาและปองกันกอนการสัมผัสเชื้อกอ โรค COVID-19 นั่นก็คือ เชื้อ SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome-coronavirus-2) โดยปจจุบันการ ศึกษาทางคลินิกในระยะที่ 3 ที่ชื่อวา PROVENT ซึ่งเปนการ ศึ ก ษาเกี่ ย วกั บ ประสิ ท ธิ ภ าพและความปลอดภั ย ของยา แอนติบอดีแบบผสมระหวาง tixagevimab และ cilgavimab ในการปองกันกอนการสัมผัสเชื้อกอโรค COVID-19 ไดรับการ เผยแพรออกมาแลว โดย PROVENT เปนการศึกษาที่ไดรับ การสนั บ สนุ น จากบริ ษั ท ผู พั ฒ นายาแอนติ บ อดี แ บบผสม ระหวาง tixagevimab และ cilgavimab ในการศึกษานี้ ผูที่มีอายุตั้งแต 18 ปขึ้นไป ทั้งที่ยังไมได ติดเชื้อกอโรค COVID-19 และผูที่ติดเชื้อกอโรค COVID-19 แลวแตยังไมมีอาการของโรค COVID-19 ถูกคัดเลือกใหเขา รวมการศึกษา ซึ่งมีผูที่มีภาวะภูมิคุมกันบกพรองรวมอยูดวยถึง ประมาณ 3.8% แตผูที่ไดรับการฉีดวัคซีน COVID-19 แลวจะ ถูกคัดออกจากการศึกษา โดยมีผูเขารวมการศึกษาจํานวนทั้ง สิ้น 5,197 คน ที่ถูกสุม (2:1) ใหไดรับการฉีด placebo หรือ ไดรับการฉีดยาแอนติบอดีแบบผสมระหวาง tixagevimab และ cilgavimab เพียงโดสเดียว 300 มิลลิกรัม เขากลามเนื้อ (tixagevimab และ cilgavimab อยางละ 150 มิลลิกรัม)
ผลการศึกษาจากการติดตามผูเขารวมการศึกษาเปนเวลาเฉลี่ย 6 เดือน หรือ 180 วัน พบวามีอุบัติการณของ symptomatic COVID-19 เกิดขึน้ 0.3% ในกลุม ผูท ไ่ี ดรบั ยาแอนติบอดีแบบผสมระหวาง tixagevimab และ cilgavimab เทียบกับ 1.8% ของกลุมผูที่ไดรับการฉีด placebo ทั้งนี้ เทากับวายาแอนติบอดีแบบผสมระหวาง tixagevimab และ cilgavimab ลดความเสี่ยงสัมพัทธของการติดโรค COVID-19 แบบ มีอาการลงไดถึง 83% และไมมีผลขางเคียงไมพึงประสงครุนแรงใด ๆ เกิดขึ้นเลย ขณะที่ผลการศึกษาทางดานเภสัชจลนศาสตร (pharmacokinetics) ของยาแอนติบอดีแบบผสมระหวาง tixagevimab และ cilgavimab พบวา การมีฤทธิ์ที่เสริมผสานกันดวยกลไกการออกฤทธิ์ ของ tixagevimab และ cilgavimab ที่จับเขากับโปรตีนหนามของ เชื้อกอโรค COVID-19 หรือ SARS-CoV-2 คนละตําแหนงกัน ชวยใหมี ระดับแอนติบอดีตอเชื้อกอโรค COVID-19 ที่ตอเนื่องยาวนานถึง 6 เดือน หลังจากไดรับยาแอนติบอดีแบบผสมตัวนี้ ความคิดเห็น: ดวยขอมูลของ PROVENT trial สํานักงานอาหาร และยาของสหรัฐอเมริกา หรือ FDA จึงอนุมัติใชยาแอนติบอดีแบบผสม ระหวาง tixagevimab และ cilgavimab เปนกรณีฉุกเฉินสําหรับ ปองกันการติดเชือ้ กอโรค COVID-19 ในผูท ม่ี อี ายุตง้ั แต 18 ปขน้ึ ไป และ มี ภ าวะภู มิคุ มกั น บกพร อ งหรื อ กํ า ลั ง อยู ใ นระหว า งการไดรับยากดภูมิ (immunosuppressant) และรวมถึงผูท ไ่ี มสามารถฉีดวัคซีน COVID-19 ได เนื่องจากมีผลขางเคียงไมพึงประสงคที่รุนแรง (NEJM JW Infect Dis Feb 2022 and U.S. Food & Drug Administration 2021 Dec 10) อยางไรก็ตาม เนือ่ งจากมีผลการศึกษาในหองปฏิบตั กิ ารพบวายาแอนติบอดี แบบผสมระหวาง tixagevimab และ cilgavimab ไมคอยมีผลตอเชื้อ SARS-CoV-2 กลายพันธุสายพันธุ Omicron BA.1 ดังนั้น FDA จึงมี คําแนะนําในเดือนกุมภาพันธ 2565 ใหเพิ่มขนาดยาของยาแอนติบอดี แบบผสมระหวาง tixagevimab และ cilgavimab เปน 600 มิลลิกรัม (tixagevimab และ cilgavimab อยางละ 300 มิลลิกรัม) สวนผูท บทวน การศึกษานี้แนะนําใหใชยาแอนติบอดีแบบผสมระหวาง tixagevimab และ cilgavimab เสริมเขากับการฉีดวัคซีน COVID-19 สําหรับผูปวย ที่มีภาวะภูมิคุมกันบกพรองปานกลางถึงรุนแรง เชน ผูปวยมะเร็งที่กําลัง ไดรับยาเคมีบําบัด ผูปวยเปลี่ยนถายอวัยวะ หรือผูปวยที่ไดรับยากดภูมิ
อางอิง: Levin MJ et al. Intramuscular AZD7442 (tixagevimab– cilgavimab) for prevention of Covid-19. N Engl J Med 2022 Apr 20; [e-pub]. (https://doi.org/10.1056/NEJMoa 2116620. opens in new tab)
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
9
บทความพิเศษ ดูแลตับออน… กอนเปนเบาหวาน ตับออน มีหนาที่สําคัญที่ชวยรางกายสรางนํ้ายอยอาหาร โดยเฉพาะไขมัน และสรางฮอรโมนทีค่ วบคุมระดับนํา้ ตาลในเลือด โดยทําหนาที่ผลิตสารอินซูลิน โดยมีความเชื่อมโยงระหวาง ผูป ว ยโรคเบาหวานและสาเหตุอน่ื ๆ ของตับออน เชน การปวย โรคตับออนอักเสบและโรคมะเร็งตับออน ที่เสี่ยงตอการเปน โรคเบาหวาน กลาวคือ หากตับออนแข็งแรงและทําหนาทีผ่ ลิต อินซูลินไดเปนปกติก็จะมีความเสี่ยงตอการเปนโรคเบาหวาน นอยลง เรื่องนารู - โรคเบาหวานสามารถทําลายทุกระบบในรางกาย เชน หัวใจ การทํางานของไต ระบบเสนประสาท กระเพาะอาหาร ทางเดิน กระเพาะป ส สาวะและระบบสื บ พั น ธุ ระบบการเคลื ่ อ นไหว สุขภาพชองปาก การไดยิน และการมองเห็น - ดูแลตับออนใหแข็งแรง ดวยการหลีกเลี่ยงเครื่องดื่ม แอลกอฮอลและงดสูบบุหรี่ รับประทานอาหารใหครบ 5 หมู ตามหลักโภชนาการ และออกกําลังกายเปนประจํา ที่สําคัญควร หมั่นตรวจสุขภาพอยางสมํ่าเสมอ ตับออนกับการปองกันโรคเบาหวาน ตับออนเปนอวัยวะบาง ๆ ยาวประมาณ 15 ซม. ซึ่งอยู บริเวณหลังกระเพาะอาหารและใตตบั เปนอวัยวะสําคัญทีม่ บี ทบาท สําคัญ 2 ประการ คือ ชวยรางกายสรางนํ้ายอยอาหาร โดยเฉพาะไขมัน และสรางฮอรโมนทีค่ วบคุมระดับนํา้ ตาลในเลือด โดยหนาที่การผลิตสารอินซูลินที่เปนฮอรโมนทําหนาที่เผาผลาญ คารโบไฮเดรตและไขมัน และเปลีย่ นนํา้ ตาลในรางกายไปเปนไขมัน ถาตับออนผลิตสารอินซูลินไดนอยหรือไมไดเลย นํ้าตาลก็จะ ตกคางอยูที่กระแสเลือดทําใหระดับนํ้าตาลในเลือดสูงขึ้น ซึ่งเปน สาเหตุของโรคเบาหวาน โดยมีความเชื่อมโยงระหวางผูปวยโรคเบาหวานและสาเหตุ อื่น ๆ ของตับออน เชน ปวยเปนโรคตับออนอักเสบและ โรคมะเร็งตับออน โดยโรคตับออน 2 ประเภท ทีเ่ สีย่ งตอการเปน โรคเบาหวาน มีดังนี้ - ตับออนอักเสบเรื้อรัง ผูที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล เหลา หรือเบียรเปนประจํา จะมีความเสี่ยงที่จะมีอาการของโรคนี้สูง หรือเปนผลขางเคียงจากโรคพิษสุราเรือ้ รัง หากปลอยใหเกิดอาการ ของโรคตับออนอักเสบเรื้อรังเปนเวลานานเปนป และไมสามารถ รักษาไดทันทวงที จะทําใหเนื้อเยื่อและเซลลตับออนไดซึ่งจะสง ผลใหเกิดปญหาในดานการยอยอาหาร และเปนโรคเบาหวานได และถาหากเปนเรือ้ รังตอไปมีโอกาสกลายเปนโรคมะเร็งตับออนได โรคมะเร็งตับออน เปนประเภทของมะเร็งที่มีอัตราเสียชีวิต จากโรคสูงเปนอันดับ 4 ของการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งทั้งหมด โดยผูที่มีความเสี่ยงเปนโรคมะเร็งตับออน ไดแก ผูที่มีอายุตั้งแต 60 ปขึ้นไป ผูที่สูบบุหรี่ ผูที่เปนโรคตับออนอักเสบเรื้อรัง และ เกิดจากพันธุกรรม และนอกจากตับออนอักเสบจะกอใหเกิดโรคไมติดตอเรื้อรัง (NCDs) ดังกลาวแลว และก็เปนสาเหตุหนึ่งที่สําคัญตอการเกิดโรค เบาหวานได และนี่คือการดูแลตับออนของคุณกอนโรคเบาหวาน จะถามหา 10
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
การดูแลตับออน นอกจากตับออนอักเสบจะกอใหเกิดโรคไมติดตอเรื้อรัง (NCDs) ดัง กลาวแลว และก็เปนสาเหตุหนึ่งที่สําคัญตอการเกิดโรคเบาหวานได และนี่ คือการดูแลตับออนของคุณกอนโรคเบาหวานจะถามหา - หลีกเลีย่ งการบริโภคอาหารหรือเครือ่ งดืม่ ทีม่ รี สหวานและมีไขมันสูง - รับประทานอาหารใหครบ 5 หมู ตามหลักโภชนาการอาหารที่มีสวน ชวยบํารุงตับออน ไดแก • ผักและผลไมใบเขียวเขม (เชน ผักโขม คะนา) หรือเสนใยอาหารสูง (เชน ขาวกลอง ขนมปงโฮลเกรน) • พืชผักตระกูลแอลเลียม (Allium) ไดแก กระเทียม หอมใหญ หอมเล็ก ตนกระเทียม และพืชผักประเภทนี้มีสารตอสารอนุมูลอิสระ อันดับตน ๆ โดยมีสารฟลาโวนอยด วิตามินซี ซิลีเนียม กํามะถัน ที่มีผลดี อยางมากตอการสรางเนื้อเยื่อตับออน และยังมีคุณสมบัติตอสารกอมะเร็ง รวมทั้งการปองกันโรคหัวใจวายเฉียบพลันและเสนเลือดในสมองตีบหรือ อุดตัน - ออกกําลังกายอยางสมํ่าเสมอ พรอมควบคุมนํ้าหนักใหอยูในเกณฑ มาตรฐาน - หากจะงดเครื่องดื่มแอลกอฮอลหรือสูบบุหรี่เพื่อการรักษาตับออน สํ า หรั บ ผู ที่ เ สพติ ด มานานอย า งดหรื อ เลิ ก อย า งกะทั น หั น เพราะจะเกิ ด ผลขางเคียง และควรอยูภายใตการดูแลจากแพทย - บุคคลทั่วไปควรไดรับการตรวจสุขภาพเปนประจํา (อยางนอยปละ 1 ครั้ง) ซึง่ สาเหตุการเกิดโรคเบาหวาน นอกจากการรับประทานอาหารทีห่ วาน และมันจัดที่คุณรับประทานเปนประจําแลว อาจมีสาเหตุจากโรคตับออน ตามที่กลาวมานี้ ที่สําคัญโรคเบาหวานไมไดสงผลตอระบบหรืออวัยวะสวน ใดสวนหนึ่งของรางกาย แตมันมีโอกาสที่จะสรางผลกระทบไปทั่วรางกาย ที่จะทําใหเกิดปญหาโรคแทรกซอนตามมา ดังนี้ โรคแทรกซอนที่เกิดจากโรคเบาหวาน โรคหัวใจ นํ้าตาลในเลือดสูงจากโรคเบาหวานสามารถทําลายหลอดเลือดและ เสนประสาทที่ควบคุมระบบหัวใจและหลอดเลือด และยังเพิ่มความเสี่ยงตอ ภาวะแทรกซอนดานสุขภาพไดอีก ไดแก - ภาวะความดันโลหิตสูง - โรคหลอดเลือดหัวใจตีบตัน - ภาวะไตรกลีเซอไรดสูง โรคไต หากนํ้าตาลในเลือดสูงจะทําลายเซลลหลอดเลือดในไตเสียหาย จึงสง ผลตอประสิทธิภาพการกรองของเสียทางไต หากปลอยไวโดยรักษาไมทัน ทวงทีจะสงผลใหเซลลหลอดเลือดในไตเกิดความเสียหายอยางรุนแรง จะสง ผลทําใหเกิดโรคไตวายได
บทความพิเศษ ระบบเสนประสาทเกิดความเสียหายกับความรูสึกที่กําลัง หายไป ระดับนํ้าตาลในเลือดสูงยังสามารถทําลายระบบเสนประสาท ทั่วรางกาย ตั้งแตเสนประสาทหัวใจ กระเพาะอาหาร ระบบการ เคลือ่ นไหว เชน แขน ขา นิว้ มือนิว้ เทา ขอตอตาง ๆ ทีม่ แี นวโนมสูง ที่จะเสี่ยงตอภาวะสูญเสียความรูสึก โดยมักจะมีอาการชาไปจนถึง อาการอัมพฤกษ-อัมพาต ทีอ่ าจรับความรูส กึ เจ็บทีเ่ ปนสัญญาณเตือน จากการกระทบกับของแข็ง ของมีคม ความรอน และแมลงสัตว กัดตอยได เปนตน ที่จะทําใหผูปวยเบาหวานอาจเกิดรองรอยการ ฟกชํ้าโดยไมรตู ัวไปจนถึงบาดแผลที่มีอาการอักเสบเรื้อรังและรุนแรง หากรักษาไมทันทวงที อาจเสี่ยงตอเกิดการลุกลามไปสูการติดเชื้อ ในกระแสเลือด ที่เปนสาเหตุที่แพทยของคุณอาจจะตองตัดสินใจตัด อวัยวะที่มีความเสี่ยงนั้นทิ้งไป ความผิดปกติของระบบกระเพาะอาหาร ภาวะกระเพาะอาหารบีบตัวชาเรือ้ รัง (Gastroparesis) ผูป ว ย ทีเ่ ปนโรคเบาหวานมาเปนเวลานานมักจะพบภาวะนี้ โดยจะมีอาการ กระเพาะอาหารเกิดการบีบรัดตัวตลอดเวลาแมจะไมมีอาหาร และ สงผลเกิดระดับนํ้าตาลในเลือดแปรปรวน เนื่องจากเชื่อมโยงจาก ระบบประสาทกระเพาะอาหารทีถ่ กู ทําลายไป จึงทําใหเกิดการทํางาน ทีผ่ ดิ ปกติ ซึง่ สงผลทําใหเกิดอาการจุกเสียดทอง ทองอืด มีความรูส กึ เบื่ออาหาร มีอาการคลื่นไสอาเจียน เปนกรดไหลยอน ความเสื่อมของระบบประสาททางเดินกระเพาะปสสาวะ และระบบสืบพันธุ จะเกิดปญหาในเรื่องการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศกอนวัย ทัง้ ในผูห ญิงและผูช าย ความแปรปรวนของฮอรโมน การอักเสบของ กระเพาะปสสาวะจากการปสสาวะบอยเกินปกติ ภาวะกลัน้ ปสสาวะ ไมอยู และในเพศหญิงจะมีแนวโนมทีจ่ ะเกิดโรคติดเชือ้ ทางกระเพาะ ปสสาวะ โดยเฉพาะการติดเชื้อยีสตมากกวาผูที่ไมเปนเบาหวาน เนื่องจากเชื้อยีสตจะสามารถเจริญเติบโตไดงายเมื่อระดับนํ้าตาลใน เลือดสูง และอาการติดเชื้อนี้อาจจะลามไปสูระบบไตได ปญหาสุขภาพชองปาก การที่นํ้าตาลในเลือดสูงจะเปนแหลงอาหารและเพาะพันธุ ของเชื้อแบคทีเรียในชองปากไดเปนอยางดี เชื้อแบคทีเรียเหลานี้จึง สามารถเพิม่ จํานวนไดมากเปนหลายเทาเมือ่ เทียบกับตอนมีสขุ ภาพดี และสรางกรดกัดเนื้อฟน และนี่ก็เปนสาเหตุที่ทําใหผูปวยเบาหวาน เปนโรคฟนพุไดงาย รวมถึงการมีแนวโนมการเปนโรคเหงือกอักเสบ ตามมาดวย สูญเสียการไดยิน อาการสูญเสียการไดยนิ ในผูป ว ยเบาหวานพบไดบอ ยเปน 2 เทา ในผูท เ่ี ปนโรคเบาหวานเมือ่ เทียบกับผูท ไ่ี มไดเปน และพบไดกบั ผูป ว ย เบาหวานเรื้อรังที่เปนมานาน เนื่องจากระดับนํ้าตาลในเลือดสูง สามารถทําลายหลอดเลือดขนาดเล็กและเสนประสาทในหูชั้นในได นอกจากนี้ ยังอาจสงผลตอการทรงตัวของคุณ อาการสูญเสียการ ไดยินจากโรคเบาหวานมักเกิดขึ้นอยางคอยเปนคอยไปจนคุณอาจ ไมรูวาคุณกําลังจะมีปญหาในการไดยิน สูญเสียการมองเห็น เบาหวานขึ้นตาเปนภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวานที่พบ บอยมาก และเปนสาเหตุสําคัญของการตาบอดในผูปวยเบาหวาน ระยะรุนแรง เมื่อระดับนํ้าตาลในเลือดที่สูงและความดันโลหิตสูง สามารถทําลายหลอดเลือดขนาดเล็กในเรตินา (เนือ้ เยือ่ ชัน้ บาง ๆ ของ
เซลลรับภาพที่อยูดานหลังของลูกตา) ที่ทําใหหลอดเลือดเหลานั้น มีการ ขยายตัวไมปกติและเปราะบาง ที่จะมีแนวโนมเปนโรคตอกระจก (การ ขุน มัวของเลนสตา) และตอกระจก (กลุม ของโรคทีท่ าํ ลายเสนประสาทตา) โรคเบาหวานมีความเชื่อมโยงกับตับออนและฮอรโมนอินซูลิน เชน เมื่อตับออนผลิตฮอรโมนอินซูลินนอยเกินไปหรือไมสามารถผลิตไดจาก การที่ตับออนเกิดโรคหรือความเสียหาย หรือระบบภูมิคุมกันในรางกาย ทํางานผิดปกติที่เกิดการตอตานอินซูลิน ที่จะทําใหนํ้าตาลในเลือดสูง ซึ่ง เปนสาเหตุอาการของโรคเบาหวาน ประเภทที่ 1 ที่ตองระวัง! เมื่อเวลาผานไปเมื่อคุณเกิดภาวะนํ้าตาลในเลือดสูง อยางซํ้า ๆ จะทําใหเกิดภาวะแทรกซอนรายแรงได ซึ่งเปนเหตุผลวาทําไม ผูปวยโรคเบาหวานควรติดตามระดับนํ้าตาลสะสมในเลือดอยางสมํ่าเสมอ ภาวะเรื้อรังบางอยาง เชน โรคตับออนอักเสบ โรคมะเร็งตับออน จากสาเหตุทางพันธุกรรมหรือประวัติครอบครัวที่เปนโรคเบาหวาน หรือ การใชชีวิต เชน เสพติดอาหารหรือเครื่องดื่มรสหวานมัน สูบบุหรี่ หรือดื่ม เครื่องดื่มแอลกอฮอล เปนโรคอวน ขาดการออกกําลัง พักผอนไมเพียงพอ และเกิดโรคเครียด เปนตน เหลานี้จะเปนสาเหตุที่ทําใหเกิดโรคเบาหวาน ประเภทที่ 2 บุคคลอาจสามารถปองกันโรคเบาหวาน ประเภทที่ 2 ไดโดยการงด สูบบุหรี่ เครื่องดื่มแอลกอฮอล การออกกําลังกายเปนประจํา พรอมกับ รักษานํ้าหนักใหอยูในเกณฑมาตรฐาน รับประทานอาหารที่มีประโยชน ตอรางกาย เปนตน ทั้งโรคเบาหวาน ประเภทที่ 1 และ 2 เปนภาวะดานสุขภาพที่ สามารถจัดการและรับมือได โดยการปรับเปลีย่ นวิถชี วี ติ และการใชยารักษา ภายใตการดูแลจากแพทยของคุณ สรุป โรคเบาหวานมีความเชื่อมโยงกับตับออนและฮอรโมนอินซูลิน เชน เมื่อตับออนผลิตฮอรโมนอินซูลินนอยเกินไปหรือไมสามารถผลิตไดจาก การที่ตับออนเกิดโรคหรือความเสียหาย หรือระบบภูมิคุมกันในรางกาย ทํางานผิดปกติที่เกิดการตอตานอินซูลิน ที่จะทําใหนํ้าตาลในเลือดสูง ซึ่ง เปนสาเหตุของอาการของโรคเบาหวาน ประเภทที่ 1 ที่ตองระวัง! เมื่อเวลาผานไปเมื่อคุณเกิดภาวะนํ้าตาลในเลือดสูง อยางซํ้า ๆ จะทําใหเกิดภาวะแทรกซอนรายแรงได ซึ่งเปนเหตุผลวาทําไม ผูปวยโรคเบาหวานควรติดตามระดับนํ้าตาลสะสมในเลือดอยางสมํ่าเสมอ ภาวะเรื้อรังบางอยาง เชน โรคตับออนอักเสบ โรคมะเร็งตับออน จากสาเหตุทางพันธุกรรมหรือประวัติครอบครัวที่เปนโรคเบาหวาน หรือ การใชชีวิต เชน เสพติดอาหารหรือเครื่องดื่มรสหวานมัน สูบบุหรี่ หรือดื่ม เครื่องดื่มแอลกอฮอล เปนโรคอวน ขาดการออกกําลัง พักผอนไมเพียงพอ และเกิดโรคเครียด เปนตน เหลานี้จะเปนสาเหตุที่ทําใหเกิดโรคเบาหวาน ประเภทที่ 2 บุคคลอาจสามารถปองกันโรคเบาหวาน ประเภทที่ 2 ไดโดยการงด สูบบุหรี่ เครื่องดื่มแอลกอฮอล การออกกําลังกายเปนประจํา พรอมกับ รักษานํ้าหนักใหอยูในเกณฑมาตรฐาน รับประทานอาหารที่มีประโยชน ตอรางกาย เปนตน ทั้งโรคเบาหวาน ประเภทที่ 1 และ 2 เปนภาวะดานสุขภาพที่ สามารถจัดการและรับมือได โดยการปรับเปลีย่ นวิถชี วี ติ และการใชยารักษา ภายใตการดูแลจากแพทยของคุณ ขอขอบคุณขอมูล : นทพ. ชาญเวช ตันติกัลยาภรณ , นักเทคนิคการแพทย : https://www.pathlab.co.th/health-pancreasprevent-diabetes/
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
11
ข อมูลสุขภาพ การบริหารใบหนา ลิ้น และตอมนํ้าลายผูสูงอายุ การบริหารกลามเนื้อลิ้น การบริหารกลามเนื้อลิ้นโดยการปดปาก - ขั้นตอนที่ 1 ดันริมฝปากบนดวยลิ้น 5 ครั้ง - ขั้นตอนที่ 2 ดันริมฝปากลางดวยลิ้น 5 ครั้ง - ขั้นตอนที่ 3 ดันแกมซายขวาดวยลิ้น 5 ครั้ง
การนวดกระตุนกลามเนื้อใบหนา, ลิ้น และตอมนํ้าลาย เมือ่ อายุมากขึน้ การทํางานของกลามเนือ้ จะชาลง ทําใหเคีย้ ว อาหารไมถนัด มีอาหารคางอยูใ นชองปาก นอกจากนี้ ตอมนํา้ ลาย ยังมีแนวโนมผลิตนอยลง อาจทําใหชองปากแหงงาย กลืน ลําบาก การบริหารจะชวยกระตุนเสนประสาท กลามเนื้อ ใบหนา ใหเคลื่อนไหวไดดีขึ้น คลองขึ้น รวมถึงกระตุน ตอมนํ้าลายใหผลิตนํ้าลายมากขึ้น ชวยใหการเคี้ยวและ กลืนดีขึ้น นวดกระตุนตอมนํ้าลาย แนะนําใหนวดกอนรับประทาน อาหาร - ตอมหนาหู ใหวางนิ้วกอยถึงนิ้วชี้ที่แกมแลวหมุนแถว ๆ ฟน กราม บนวนจากขางหลังมาขางหนานับ 1-10 - ตอมใตคาง วางนิ้วโปงทั้ง 2 ขาง ตรงสวนนุมใตกระดูก คาง กดตั้งแตใตหูมายังใตคางประมาณ 5 ตําแหนง ๆ ละ 5 ครั้ง - ตอมใตลิ้น วางนิ้วโปงทั้ง 2 ขาง กดลงบริเวณลิ้นใตคาง 10 ครั้ง 12
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
การบริหารกลามเนื้อลิ้นโดยการเปดปาก - ทาที่ 1 แลบลิ้นเขาและออก 5 ครั้ง - ทาที่ 2 แลบลิ้น แลวขยับขึ้นลง 5 ครั้ง - ทาที่ 3 หมุนลิ้นไปทางซายและขวา แลววนลิ้นเลียรอบ ริมฝปาก 5 ครั้ง การบริหารกลามเนื้อใบหนา - ทาที่ 1 สูดลมหายใจลึก ๆ ใหเต็มปอด ยิ้มกวางสุด ขยับ แกมใหยกสูง หลับตาใหสนิท นับ 1-10 - ทาที่ 2 อาปากกวางสุด ลืมตากวางสุด นับ 1-10
ขอขอบคุณขอมูล : นักศึกษาสาขาทันตกรรมผูสูงอายุ คณะทันตแพทยศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล รุนที่ 1 : https://dt.mahidol.ac.th
ข อมูลสุขภาพ หมอแนะฝกเดินถอยหลัง ชวยแกปญหาปวดหลัง ปวดเอว หมออดุลย โพสตใหความรู แนะฝก “เดินถอยหลัง” แมชวงแรกจะทําไดยาก แตชวยแกปญหาปวดหลัง ปวดเอว วันที่ 24 มี.ค. 65 เฟซบุก บันทึกเรือ่ งนารู by Dr.Adune ของ ศ.คลินิก นพ.อดุลย รัตนวิจิตราศิลป จากคณะ แพทยศาสตรศริ ริ าชพยาบาล ไดโพสตขอ ความใหความรู เรื่อง “เดินถอยหลังแกปวดหลัง” โดยระบุวา คุณเคยเดิน ถอยหลังจริง ๆ ไหม วันนี้มาเลาเรื่องที่ไมใช abstract หรือ แคหลักคิด แตเปนเรื่องจริงทางกายวิภาคและสรีรวิทยา หากลองเดินถอยหลังดู จะรูสึกวามันยากเหมือนกัน แตไมใชทําไมได ตองตั้งใจ ตั้งสติ ยกเทา กาว ถายนํ้าหนัก และยังตองคอยเหลียวดูขางหลัง (ผมเคยเดินถอยหลังจน ชนรถที่จอดเอาไว) เดินถอยหลัง มันไมเปนธรรมชาติ มันชา มันงุมงาม แลวเราเดินทําไม ธรรมชาติ สรางรางกายเราใหเดินไปขางหนาครับ ขอสะโพก ขอเขา ขอเทา พับไปทางเดียว เชน ขอเขา พับไปขางหลัง เหยียดไปขางหนาไดไมเกิน 180 องศา ถาไปไกลกวานัน้ ตองใชขอ สะโพกชวยทําแทน ตาของเราก็มี ไวมองไปขางหนา คอเราก็บังคับตาใหมองไปขางหนา แลวเดินถอยหลัง ไดอะไร ทําใหแกปวดหลังไดจริงหรือ เวลาเราเดินไปขางหนา กลามเนื้อตาง ๆ ของรางกาย ตั้งแต ศีรษะจรดเทาตองชวยกันทํางาน เพราะทุก ๆ ครั้ง ที่ยกเทาขึ้นพนพื้น เทาอีกขางหนึ่ง ลําตัว หัวไหล ตอง พยุงใหเราทรงตัวไดไมลมลง กอนที่จะรอใหเทาที่ยกพน พื้นไปรับนํ้าหนัก และทําหนาที่แทน การเดินจึงไมใชเพียง แคการทํางานของ เขา ตนขา และเทา แตเปนการทํางาน ประสานกันทั้งรางกาย แตในภาวะปกติทถ่ี กู โปรแกรมใหทาํ ซํา้ ๆ กัน ทุกวัน ๆ กลามเนือ้ มัดหลัก ๆ จะแข็งแรง และพารางกายใหเคลือ่ นที่ ไปได แตกลามเนื้อมัดเล็ก ๆ ที่อยูตามแกนของลําตัว ก็แค ประคองใหมีการทรงตัวอยูได คอยติดตาม และพยุงตาม หลายครั้งเวลาเราเดินหรือทํากิจกรรม กลามเนื้อใหญ ก็ไมไดรอจังหวะใหกลามเนื้อเล็กพรอม ขยับไปกอนเลย กลามเนื้อเล็ก ๆ ก็ถูกลากไป และเกิดการบาดเจ็บ โดยที่ กลามเนื้อใหญที่ใชในการเดินไมไดใสใจ หรือลืมสนใจ การบาดเจ็บนี้ กลามเนื้อเล็กก็ทนเอา จนกระทั่งวันหนึ่ง ทนไมไหว ไมยอมขยับ เกิดอาการเจ็บปวดทุกครั้งที่ขยับ เราจึงเพิ่งตระหนักวา ปวดหลัง ปวดเอว ซึ่งไมใชความผิด ของกลามเนื้อใหญ แตเปนการประสานงานที่ไมสมบูรณ
ดังนัน้ รางกายเราจึงตองการการบริหาร การบริหาร คือ การซอม การประสานงาน สามารถซอมไป ทํางานไป (on the job training) กลามเนื้อมัดใหญ มัดเล็ก ลวนมีความสําคัญ และสามารถชวยกัน ทํางานไดครับ แตตองการการซอม การประสานงาน การเดินไป ขางหนาตามปกติแบบเร็ว ๆ บางครัง้ ก็ลมื ดูกนั ดังนัน้ การเดินถอยหลัง เปนการยอนจังหวะการทํางานทุกอยางที่ไมคุนเคย ทําใหมีเวลาที่ กลามเนื้อมัดตาง ๆ จะไดเรียนรูวา กลามเนื้อมัดอื่นเขาทําอะไรอยู ชวยอะไรเราอยู เรียนการทํางานรวมกัน เวลาเดินถอยหลังจะเปลี่ยนคิว การสงมอบงาน กอนหนานี้เคย รอรับงานจากเขา ตอนนี้กลายเปนกลามเนื้อนั้นสงมอบจังหวะใหเขา ทําตอ หรือในทางกลับกัน กอนหนานี้เคยสั่งและสงงานตอใหเขา ตอนนี้ตองกลับมารับงานตอจากเขา เปนการฝกฝนแบบหนึ่ง ฝกระบบ ประสาทและสมองดวย ในจังหวะนี้เอง ทําใหการสงตองานระหวาง กลามเนื้อมัดใหญกับมัดเล็กดีขึ้นในการเดินปกติครั้งถัดไป จะเกิดการ บาดเจ็บนอยลง การปวดหลังก็นอยลง รางกายเรามหัศ จรรย เรามีเรื่องที่เรียนรูจากรางกายเราได มากมายเลย แมแตในชีวิตการทํางาน การลองเปลี่ยนบทบาทกันบาง จะทําใหเราเขาใจกันและกันไดดีขึ้นครับ ขอขอบคุณขอมูล : https://www.msn.com/th-th/ lifestyle/health
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
13
ข อมูลสุขภาพ ผูสูงอายุควรดื่มนมทุกวัน… นมแบบไหนที่ควรดื่ม?
เมือ่ เขาสูว ยั สูงอายุ โดยเฉพาะอยางยิง่ ในหญิงวัยหมดประจําเดือน การขาดฮอรโมนเอสโตรเจนจะเปนตัวเรงใหเกิดการ สลายกระดูกมากขึ้น ประกอบกับการสรางกระดูกที่ลดลง สงผลใหหญิงวัยหมดประจําเดือนมีความเสีย่ งตอภาวะกระดูก บาง โรคกระดูกพรุน และกระดูกหักมากกวาคนในวัยหนุม สาว ในผูช ายนัน้ พบภาวะกระดูกบางและกระดูกพรุนนอยกวา ผูห ญิง สวนหนึง่ เปนผลมาจากมวลกระดูกสูงสุดในเพศชายสูงกวา เพศหญิง โรคกระดูกพรุนมักเกิดทีอ่ ายุมากกวา 70 ปขน้ึ ไป สาเหตุ หนึ่ ง มาจากการรั บ ประทานอาหารแหล ง แคลเซี ย มน อ ยลง
รวมกับการดูดซึมแคลเซียมที่ลําไสลดลง อายุที่เพิ่มขึ้นรางกาย มีภาวะพรองวิตามินดีตามมา ประกอบกับการออกกําลังกาย ลดลง เปนสาเหตุที่เรงใหเกิดการสลายกระดูกเร็วขึ้น เพื่อชะลอ การเกิดภาวะกระดูกพรุน ผูสูงอายุควรดื่มนม เพราะนมเปน แหลงโปรตีนคุณภาพดี อุดมดวยแคลเซียมและฟอสฟอรัส ชวยให กระดูกและฟนแข็งแรง ผูใหญ ผูสูงอายุแนะนําใหดื่มนม วันละ 1 -2 แกว หรือเลือกรับประทานโยเกิรต ซึง่ ยอยงายกวานม ที่สําคัญควรเปนรสจืด เพื่อใหไดรับแรธาตุแคลเซียมเพียงพอ ปองกันภาวะกระดูกพรุน หากมีภาวะไขมันในเลือดสูง ควรเลือก นมสูตรพรองมันเนย สวนนมเปรี้ยวมีเปอรเซ็นตนมนอยและ นํ้าตาลสูง ควรระวัง ผูสูงอายุบางรายที่ดื่มนมไมไดอาจเลือก ดื่มนมถั่วหลืองสูตรหวานนอยแทนเพื่อใหรางกายไดรับโปรตีน จากถั่ว และควรรับประทานอาหารแหลงแคลเซียม เช น ผักใบเขียวเขม ปลาเล็กปลานอย เตาหูแ ข็ง รวมดวย ผักใบเขียวเขม 4 ทัพพี หรือปลาเล็กปลานอย 2 ชอนกินขาวหรือเตาหูแข็ง 1 กอน มีแคลเซียมเทากับนมประมาณ 1 แกว ขอขอบคุณแหลงที่มา : https://multimedia.anamai. moph.go.th › drinking-milk
ตากแดดนาน เสี่ยงมะเร็งผิวหนัง ตอกระจก แสงแดดมีความจําเปนตอการดํารงชีวิตประจําวัน แตหาก ไดรับแสงแดดปริมาณมากเกินไป เปนระยะเวลานานกวา 15 นาที รังสียวู กี ส็ ามารถทําลายระบบภูมคิ มุ กันของรางกาย รวมทัง้ ผิวหนัง ดวงตา และกอใหเกิดมะเร็งผิวหนัง ซึง่ ในชวง เวลา 09.00 – 15.00 น. ถือเปนชวงที่มีรังสียูวีมาก การปองกันผิวหนังจากการสัมผัสแสงแดด สวนในระยะยาว จึงควรใชครีมกันแดดทีม่ ี SPF 15 หรือมากกวาทาบริเวณผิวหนา และบริเวณทีต่ อ งสัมผัสกับแสงแดดมาก โดยเฉพาะ 3 จุดสําคัญ บนรางกาย ที่ไมควรละเลยในการปองกันรังสียูวี - จุดแรก คือ ริมฝปาก ควรทาลิปบาลมที่มีสารปองกัน แสงแดด โดยสามารถทาซํ้าไดบอย - จุดที่สอง คือ ผิวตัว ทาครีมกันแดดใหทั่วผิวที่ตองสัมผัส กับแดด - จุดสุดทาย คือ ผิวมือ ควรทามอยสเจอไรเซอรบํารุงผิวมือ บอย ๆ และทาครีมกันแดดรวมดวย รังสียูวีในแสงแดดยังเปนอันตรายตอดวงตาไดทั้งในระยะ 14
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
สั้นและระยะยาว โดยระยะสั้นทําใหเกิดอาการและโรคทาง สายตาได เชน ภาพไมชัด ดวงตาอักเสบ และโรคกระจกตา อักเสบ สวนในระยะยาว รังสีอาจทําใหจอประสาทตาเสื่อม เนื่องจากปจจัยดานอายุ ซึ่งตอกระจกคือสาเหตุอันดับหนึ่งของ การตาบอด และมีจํานวนถึง 16 ลานคนทั่วโลก โดยกวา 3 ลานคน ที่สูญเสียการมองเห็น เกิดจากการสัมผัสรังสียูวีมากเกิน ไปเปนเวลานาน จึงควรปองกันสายตาหรือถนอมสายตาดวย แวนตากันแดดที่มีคุณภาพ ขอขอบคุณแหลงที่มา : https://multimedia.anamai. moph.go.th › news
เวทีวิจัย ม.มหิดล วิจัยประยุกตใชเคมีควอนตัมกูวิกฤตพลังงานโลก ความเจริญกาวหนาทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีจะยัง่ ยืนได จะตองมาพรอมกับความรับผิดชอบตอสังคม ในยามที่โลก กําลังอยูใ นภาวะทีท่ รัพยากรมีอยูอ ยางจํากัด ดวยองคความรู ทางวิทยาศาสตรในการใชทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัดนี้ให เกิดความคุมคามากที่สุด จะเปนความหวังเดียวสูทางรอด แหงมวลมนุษยชาติตอไปในวันขางหนา “ควอนตัม” คือ เทคโนโลยีทเ่ี กิดขึน้ พรอมกับโลกยุคใหมใน ชวงรอยตอของศตวรรษที่ 19 - 20 เริม่ โดยกลุม นักวิทยาศาสตร ที่พยายามอธิบายทฤษฎีการแผรังสีของวัตถุรอน จนกระทั่งได รับรางวัลโนเบล สาขาฟสิกส ในเวลาตอมา ไดมีการประยุกตสู “เคมีควอนตัม” ซึ่งเปน ทฤษฎีที่ใชอธิบายพลังงานและโครงสรางของโมเลกุลเพื่อศึกษา ปฏิกิริยาเคมีท่กี อใหเกิดประโยชนตอมวลมนุษยชาติอีกมากมาย รวมถึงการสรางสรรคสูพลังงานทางเลือก กูวิกฤตการขาดแคลน ทรัพยากรของโลกในปจจุบัน
รศ.ดร.พนิดา สุรวัฒนาวงศ อาจารยประจําหลักสูตร วิทยาศาสตรบัณฑิต (เคมี) หลักสูตรนานาชาติ ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล เปนหนึ่งใน “ปญญา ของแผนดิน” ทีม่ หาวิทยาลัยมหิดลภาคภูมใิ จ ในฐานะ “นักเคมี ควอนตัม” ผูมีผลงานเดนจากการวิจัยประยุกตใชองคความรู ทางดานเคมีควอนตัมมาศึกษาบทบาทของตัวเรงปฏิกิริยาเพื่อ ลดพลังงานสารตั้งตนในอุตสาหกรรมเคมี หวังเพื่อลดตนทุน การผลิตจากการใชพลังงานทางเลือกที่ใหผลที่คุมคากวา เบื้องตน สารชีวมวลทางการเกษตร ซึ่งไดแก วัสดุเหลือ ทิ้งทางการเกษตร จําพวกเศษไมใบหญาตาง ๆ ที่พบเปน จํานวนมหาศาลในประเทศเกษตรกรรมอยางเชนในประเทศไทย สามารถนําไปแปรรูปใหเปนสารมูลคาเพิม่ ได เมือ่ ผานกระบวนการ ปรับโครงสรางทางเคมี โดยอาศัยตัวเรงปฏิกิริยา
ตัวอยางการใชประโยชนจากการแปรรูปสารชีวมวลทางการเกษตร สูผ ลิตภัณฑอตุ สาหกรรมตาง ๆ ไดแก ผลิตภัณฑคอมโพสิตชีวภาพ (biocomposite) ที่สามารถยอยสลายไดตามธรรมชาติ อาทิ บรรจุภัณฑ วัสดุทางการแพทยและทันตกรรม วัสดุกอสราง อุปกรณอิเล็กทรอนิกส ยานยนต ฯลฯ ซึ่ ง สารชี ว มวลทางการเกษตรโดยทั่ ว ไปจะมี อ งค ป ระกอบ ทางเคมีที่สําคัญอยู 3 สวน ไดแก เซลลูโลส (Cellulose) เฮมิเซลลูโลส (Hemicellulose) และ ลิกนิน (Lignin) ซึ่งลิกนิน เปนองคประกอบที่แข็งแรงที่สุด และสลายไดยากที่สุดเนื่องจากมี โครงสรางพันธะคารบอนออกซิเจนที่แข็งแรงและซับซอน การเติมสารตัวเรงปฏิกิริยาที่เปนโลหะบางชนิดสามารถทําให เกิดการสลายพันธะคารบอนออกซิเจนที่แข็งแรงนี้ได ผูวิจัยไดศึกษากลไกการทํางานในระดับโมเลกุลของสารตัวเรง ปฏิกิริยาโลหะดังกลาว เพื่อคนหาและระบุองคประกอบสําคัญใน โครงสรางที่จะชวยใหปฏิกิริยาเกิดงายขึ้นดวยพลังงานที่ลดลง โดย มุงหวังใหไดสารผลิตภัณฑดวยประสิทธิภาพดีขึ้นและสามารถนํา ไปใชประโยชนไดมากขึ้น ทั้งหมดนี้คือคุณูปการจากองคความรูทางดานวิทยาศาสตร เคมี ซึ่งมีสวนชวยกูวิกฤตพลังงานของโลกได โดย รศ.ดร.พนิดา สุรวัฒนาวงศ ไดกลาวแสดงความหวงใยถึงเยาวชนคนรุน ใหมทง้ิ ทาย วา ควรใสใจเรียนรูว ทิ ยาศาสตรโดยใหความสําคัญทัง้ ความรูพ น้ื ฐาน และการประยุกตใช เพื่ออนาคตที่มั่นคงแข็งแรงของประเทศชาติ ตอไป
w.¤.-ÁÔ.Â. 2565
15
เวทีวิจัย “พลาสติกชีวภาพ” จากเปลือกทุเรียน กองวิจัยและพัฒนาวิทยาการหลังการเก็บเกี่ยวและแปรรูป ผลิตผลเกษตร เจง แปรรูปเปลือกทุเรียนมาจัดทําเปนซอง บรรจุกาแฟ ซึ่งผลการทดลองมีแนวโนมที่ดี เพราะมีอัตรา การซึมผานของกาซออกซิเจนตํ่า สามารถปดผนึกไดดวย ความรอน สามารถพัฒนาไปสูการทําบรรจุภัณฑสําหรับ อาหารแหงได ฤดูกาลทุเรียนเวียนมาทีไร นอกจากเราจะไดลิ้มรสความ อรอยของผลไมที่ไดชื่อวาเปน King of Fruit แลว ทราบ หรือไมวา “เปลือกทุเรียน” ที่ถูกทิ้งเปนขยะมากมายในชวง ที่มีผลผลิตทุเรียนออกสูตลาดนี้ ถือเปนวัสดุเหลือใชทางการ เกษตรอี ก อย า งหนึ่ ง ที่ เ หมาะสมกั บ การนํ า มาผลิ ต เป น พลาสติกชีวภาพ ทั้งนี้ เพราะเปลือกทุเรียนมี “เซลลูโลส” ซึ่งเปนวัตถุดิบในการสังเคราะหคารบอกซีเมทิลเซลลูโลส หรือ ซีเอ็มซี (Carboxymethyl cellulose, CMC) ที่ใชใน อุตสาหกรรมหลายชนิด อาทิ อุตสาหกรรมซักฟอก สิ่งทอ กระดาษ เซรามิก สี กาว อาหาร และยาตาง ๆ รวมทั้งยังนํา มาใชเปนสารเพิ่มความหนืด สารยึดเกาะ (binder) และสาร คงสภาพ (Stabilizer) จากขอมูลการวิจัยของ กลุมงานวิจัยและพัฒนาการ แปรรูปผลิตผลเกษตร กองวิจัยและพัฒนาวิทยาการหลังการ เก็บเกี่ยวและแปรรูปผลิตผลเกษตร กรมวิชาการเกษตร ระบุ วา ในเปลือกทุเรียนมีเซลลูโลสอยูประมาณ 30% สามารถ นํามาใชเปนวัตถุดิบในการเตรียมคารบอกซีเมทิลเซลลูโลส หรือ ซีเอ็มซี สําหรับผลิตเปนแผนฟลมพลาสติกชีวภาพที่จะ สามารถพัฒนาเปนบรรจุภัณฑอื่น ๆ ที่สามารถยอยสลายได และมีคุณสมบัติเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม ปจจุบันทีมนักวิจัยกรมวิชาการเกษตรไดทดลองนําฟลม ที่ไดจากกระบวนการแปรรูปเปลือกทุเรียนมาจัดทําเปนซอง บรรจุกาแฟ ซึง่ ผลการทดลองมีแนวโนมทีด่ ี เพราะมีอตั ราการ ซึมผานของกาซออกซิเจนตํา่ สามารถปดผนึกไดดว ยความรอน สามารถพัฒนาไปสูการทําบรรจุภัณฑสําหรับอาหารแหงได สําหรับคุณสมบัติดานการยอยสลายนั้น จากการทดสอบพบ วา ฟลมชนิดนี้ใชเวลาภายใน 24 ชั่วโมง ในการยอยสลายจาก การฝงกลบในดิน นอกจากนี้ ทีมนักวิจัยยังคงทําการศึกษาตอเนื่องในเรื่อง ความปลอดภัยตอผูบริโภค คุณภาพของผลิตภัณฑที่บรรจุ ในซอง รวมทั้งการนําซีเอ็มซีไปเคลือบผลไมแทนการเคลือบ ดวยแว็กซ การนําเปลือกทุเรียนไปแปรรูปเปนพลาสติกชีวภาพ 16
w.¤.-ÁÔ.Â. 2565
จึงเปนอีกหนึ่งนวัตกรรมเพื่อสิ่งแวดลอม และยังถือเปนการจัดการ ขยะไดอยางมีประสิทธิภาพตามหลักเศรษฐกิจหมุนเวียนอีกดวย สามารถสอบถามขอมูลเพิ่มเติมไดที่ กลุมงานวิจัยและพัฒนา การแปรรูปผลิตผลเกษตร กองวิจัยและพัฒนาวิทยาการหลัง การเก็บเกี่ยวและแปรรูปผลิตผลเกษตร กรมวิชาการเกษตร โทร. 0 2940 5982, 08 4076 2021 ขอขอบคุณแหลงขอมูล : https://www.dailynews.co.th/ news/997989/
รายงานพิเศษ โรงพยาบาลที่ดีที่สุดในโลก 2022 ในการตอสูกับโควิด-19
โรงพยาบาลทีด่ ที ส่ ี ดุ ในโลก 2022 ซึง่ นิตยสาร Newsweek ได เปดเผยผลสํารวจโรงพยาบาลทีด่ ที ส่ี ดุ ในโลก ประจําป 2565 โดยไดจดั ใหโรงพยาบาลบํารุงราษฎรเปนโรงพยาบาลทีด่ ที ส่ี ดุ ในประเทศไทย (หรือ World’s Best Hospitals 2022 Thailand) เปนปที่ 2 ติดตอกัน และยังเปนโรงพยาบาล เพียงแหงเดียวในไทยทีต่ ดิ อันดับ 146 จาก 150 ‘โรงพยาบาล ที่ดีที่สุดในโลกป 2565’ (World’s Best Hospitals 2022) โรงพยาบาลทั่วในโลกเปนดานหนาสําหรับการตอสูกับ โควิด-19 อยางตอเนื่องมาเปนเวลา 2 ปแลว ผูเชี่ยวชาญที่ ใหขอชี้แนะสําหรับการจัดอันดับโรงพยาบาลที่ดีที่สุดในโลก กลาววา นั่นเปนการเรียนรูที่จะปรับตัวใหทันตอสถานการณ และความทาทายใหม ๆ ที่เกิดขึ้นไดอยางรวดเร็ว ตัวอยาง เชน Dr. Gary S. Kaplan อดีต CEO ของ Virginia Mason Franciscan Health และดํารงตําแหนงรองประธานอาวุโส คนปจจุบนั ของ CommonSpirit Health ไดกลาววา “จาก การระบาดทีแ่ พรกระจายไปทัว่ โลก ทําใหเกิดการขาดแคลน บุคลากรทางการแพทยทว่ั โลก โดยเฉพาะพยาบาลวิชาชีพ” David Bates หัวหนาแผนกอายุรกรรมทั่วไปและการ ดูแลเบื้องตนของโรงพยาบาล Brigham and Women ในเมืองบอสตัน กลาววา “เราตองเปลี่ยนเตียงธรรมดา ใหเปนเตียง I.C.U. ใหไดอยางเร็วที่สุด และปดพื้นที่สวน ใหญของโรงพยาบาล ตอมาจึงจัดหาบุคลากรสําหรับดูแลให ครอบคลุมจํานวนเตียงเหลานั้น นอกจากนี้ ยังมีความทาทาย ในการจัดหาวัสดุ อุปกรณตาง ๆ ที่มีความจําเปนตองใชใน การปองกัน ควบคุมโรค เชน เครื่องชวยหายใจ และอุปกรณ ปองกันภัยสวนบุคคล” Dr. Christoph Meier ผูอํานวยการแผนกอายุรศาสตร ของโรงพยาบาลมหาวิทยาลัยซูริก กลาววา “มีบทเรียน จํานวนมากทีเ่ ราสามารถเรียนรูไ ดจากโควิด เชน การตระหนัก ถึงประสิทธิภาพของการประชุมเสมือนจริง การใหความสําคัญ ของสุขอนามัยในโรงพยาบาล และการเนนยํ้าถึงความสําคัญ ของผู เชี่ ย วชาญทั่ ว ไปมากกว า ความเชี่ ย วชาญเฉพาะด า น ความทาทายที่ใหญที่สุด คือ การมีสวนรวมในการกําหนดและ จัดอันดับของบุคคลสําหรับตั้งเปาหมายรวมกัน” สถาบั น การแพทย ห ลายแห ง ต อ งเผชิ ญ กั บ ป ญ หาและ ความทาทายเหลานี้ ตลอดชวงของการระบาดครั้งยิ่งใหญนี้
แตสง่ิ ทีท่ าํ ใหโรงพยาบาลชัน้ นําของโลกมีความแตกตางไป คือ ความสามารถ ของพวกเขาในการดูแลผูปวยที่มีคุณภาพสูงและใหความสําคัญกับการศึกษา วิจัยทางการแพทย ถึงแมวาโรงพยาบาลจะตองมุงเนนไปที่การรับมือกับ โควิดก็ตาม สําหรับการจัดอันดับประจําปของโรงพยาบาลทีด่ ที ส่ี ดุ ในโลก ครัง้ ที่ 4 โดย Newsweek และ Statista shows ไดแสดงใหเห็นวา ความสมํ่าเสมอ คือสิ่งที่เปนจุดเดนของความเปนเลิศสําหรับโรงพยาบาลเหลานี้ ประกอบกับ ชื่อเสียงที่เปนที่รูจักติดอันดับตน ๆ โรงพยาบาลที่ดีที่สุดในชวงการระบาดใหญ คือ โรงพยาบาลที่เรียนรูที่ จะทํางานใหมีความรวดเร็วขึ้นดวยการสื่อสารที่ดีและทําลายไซโลภายใน องคกร โดย Dr. Gregory Katz ศาสตราจารยดา น Innovation & Value in Health จากคณะแพทยศาสตร มหาวิทยาลัยปารีส กลาววา “ตัวชวย ที่สําคัญของการทํางานอยางรวดเร็ว คือ การสรางการมีสวนรวมของคน ในทีมโรงพยาบาลที่จะชวยในการรับมือกับ COVID-19 ได นั่นคือ คุณคา ของการเตรียมความพรอมเกี่ยวกับทางเลือกตาง ๆ สําหรับผูบริหารของ โรงพยาบาลในชวงที่ไมมีโอกาส” Dr. Jens Deerberg-Wittram CEO และประธานบริษัทของ Romed Kliniken ที่ทําเกี่ยวกับระบบสุขภาพที่ไมแสวงหากําไรของ เยอรมนี กลาววา การเตรียมตัวสวนใหญเริม่ ตนจากความพรอมทีจ่ ะจายเงิน สําหรับคายาที่จําเปนเมื่อมีการเจ็บปวยของประชาชน “พวกเราไดเรียนรู จากการระบาดครั้งใหญนี้” “โรงพยาบาลเหลานั้นไดสรางความแตกตาง อย า งแท จ ริ ง ในวิ ก ฤตการณ ร ะดั บ โลกที่ มี ค า ใช จ า ยสู ง สํ า หรั บ โครงสร า ง พื้นฐานและใชทรัพยากรจํานวนมาก เชน แผนกฉุกเฉิน ICUs, ECMO และ อื่น ๆ” โรงพยาบาลชั้นนําจะยังคงรักษาเสถียรภาพไวไดอยางไรทามกลางการ ระบาดใหญทั่วโลก ที่ทําใหระบบการแพทยกลับหัวกลับหาง ความสามารถ และแรงผลักดันในการสรางสรรคสิ่งใหม ๆ อยางตอเนื่อง รวมทั้งความ สามารถระดับสูง คือกุญแจที่สําคัญในการรักษาเสถียรภาพ Bates กลาววา “โรงพยาบาลระดับพรีเมียม ยังคงมีความเขมแข็ง โดยมุงเนนการพัฒนาการ ดูแลและการเขาถึงที่ดีขึ้นสําหรับผูใชบริการ” Kaplan กลาวเสริมวา “โรงพยาบาลชัน้ นําสามารถรักษาความเปนเลิศ ของพวกเขาไวไดดวยภารกิจที่มีความชัดเจน มีวิสัยทัศนที่จะนําไปสู ความมั่นคงของบุคลากร ซึ่งสิ่งเหลานี้จะตองมีการขับเคลื่อนควบคูไปกับ ความเปนผูนําของฝายบริหารและมีการสื่อสารนโยบายสูการปฏิบัติอยาง สมํ่าเสมอ” Deerberg-Wittram ไดกลาววา “ความคิดทางปญญาบางอยาง วัฒนธรรมทางวิชาการ การมุงเนนที่ผลลัพธของผูปวย และสภาพแวดลอม ที่สรางแรงบันดาลใจสําหรับคนรุนใหมที่มีความสามารถ เปนสวนประกอบ ของโรงพยาบาลชั้นนําที่เปดใหบริการมาอยางยาวนานหลายทศวรรษ” การจัดอันดับในปนี้ แสดงใหเห็นถึงการขยายตัวของโรงพยาบาลชั้นนํา ทัว่ โลก โดยมี 3 ประเทศใหมทต่ี ดิ อันดับ ไดแก โคลอมเบีย ซาอุดอี าระเบีย และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส ทําใหมีโรงพยาบาลมากกวา 2,200 แหง ใน 27 ประเทศ ผลลัพธที่ไดแสดงใหเห็นถึงความเปนเลิศของโรงพยาบาล จากทั่วโลก : มี 21 ประเทศ อยูใน 150 อันดับแรกของโลก โดยอันดับ 1 ไดแก สหรัฐฯ 33 แหง รองลงมา คือ เยอรมนี 14 แหง อิตาลีและฝรั่งเศส
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
17
รายงานพิเศษ อยางละ 10 แหง และเกาหลีใต 8 แหง ตามลําดับ ซึ่งในภาพรวมมี โรงพยาบาลใหม จํานวน 13 แหง ใน 100 อันดับแรกของปนี้ และใน บรรดาโรงพยาบาลที่มีการเลื่อนอันดับมากที่สุดจากการจัดอันดับในป ที่แลว คือ Universitätsspital Basel ไดอันดับ 14 จาก 35 ในปที่ ผานมา เปาหมายของการศึกษานี้ เพื่อจัดเตรียมฐานขอมูลที่ดีที่สุดใน การเปรียบเทียบโรงพยาบาลชั้นนําและสมรรถนะของแตละประเทศ เราหวังวาสิง่ นีจ้ ะเปนประโยชน ไมเฉพาะกับผูปวยและครอบครัวที่
ตองการการดูแลเทานัน้ แตยงั รวมถึงโรงพยาบาลเองทีต่ อ งการเปรียบเทียบ มาตรฐานกับโรงพยาบาลอื่น ๆ ดวย ในชวงที่มีการเปลี่ยนแปลงอยางที่ ไมเคยปรากฏมากอน อางอิง : World’s Best Hospitals 2022 - Thailand (newsweek.com) ขอขอบคุณแหลงที่มา : https://www.hfocus.org › topics › ตางประเทศอางอิง
ม.มหิดล สรางสรรค “นวัตกรรมชุมชน” ริเริ่ม “โครงการอาหารปลอดภัยใสใจผูบริโภค” สราง “ระบบแหลงอาหารปลอดภัย” เพื่อชุมชนยั่งยืน คงจะปฏิเสธกันไมไดกบั ขอเท็จจริงทีว่ า “เมือ่ ชุมชนอยูไ ดมหาวิทยาลัย จึงอยูได” ดังนั้น หนาที่ใสใจดูแล และเปนที่พึ่งของชุมชน จึงถือ เปนภารกิจสําคัญของมหาวิทยาลัย โดยเฉพาะอยางยิง่ ในชวงวิกฤต COVID-19 ทีค่ วามปลอดภัยทางดานสุขภาวะจะตองมาเปนอันดับหนึง่ ทวา ไมใชเรื่องงายเลยที่จู ๆ ผูซื้อจะเดินเขาไปขอตรวจสอบ รานอาหาร หรือแผงลอย ถึงสิ่งที่ตนกําลังรับประทานอยูวาทํามาจาก วัตถุดิบอะไร และมีความปลอดภัยเพียงใด หากไมมีองคความรูและ เครื่องมือที่ไดมาตรฐานคอยสนับสนุนพรอมขอมูลทางวิทยาศาสตร ที่เที่ยงตรง แมนยํา และตรวจสอบได รวมทั้งการใหคําปรึกษา ตามหลักสุขาภิบาล ซึง่ จะเปนประโยชนตอ ทัง้ ผูซ อ้ื และผูจ าํ หนาย จึงนับ เป น หนึ่ ง ในภารกิ จ หลั ก ของโครงการจั ด ตั้ ง วิ ท ยาเขตนครสวรรค มหาวิทยาลัยมหิดล ในการนําคณาจารย และนักศึกษาหลักสูตร สาธารณสุขศาสตรบัณฑิต สาขาสาธารณสุขชุมชน ลงพื้นที่ใหบริการ ประชาชนตรวจสอบสุขอนามัยรานจําหนายอาหารประจําป และสราง ระบบใหกับชุมชนเพื่อการมีแหลงอาหารที่ปลอดภัยอยางยั่งยืน อ.ดร.ศศิมา วรหาญ และ อ.วรารัตน หนูวัฒนา อาจารย ประจําหลักสูตรสาธารณสุขศาสตรบัณฑิต สาขาสาธารณสุขชุมชน โครงการจัดตั้งวิทยาเขตนครสวรรค มหาวิทยาลัยมหิดล รวมกับ โรงพยาบาลสวนตําบลบานเขาทอง อําเภอพยุหะคีรี จังหวัดนครสวรรค ซึ่งเปนหนึ่งในสถานพยาบาลหลักของชุมชน คือเบื้องหลังสําคัญของ การสรางสรรค “นวัตกรรมชุมชน” จากการริเริ่ม “โครงการอาหาร ปลอดภัยใสใจผูบริโภค” เพื่อสรางระบบใหชุมชนไดมีแหลงอาหารที่ ปลอดภัยอยางยั่งยืน ในชวงหลายปที่ผานมา ดวยงบประมาณจาก กองทุนหลักประกันสุขภาพแหงชาติ จาก สํานักงานประกันสุขภาพ แหงชาติ (สปสช.) ซึ่งจากการนํานักศึกษาหลักสูตรสาธารณสุขศาสตรบัณฑิต สาขา สาธารณสุขชุมชน โครงการจัดตั้งวิทยาเขตนครสวรรค มหาวิทยาลัย มหิดล ลงพืน้ ทีต่ รวจสอบอาหารปลอดภัย ตามรานอาหารและแผงลอย ในชุมชน ระยะแรกไดพบกับปญหาและอุปสรรคสําคัญที่เกิดจาก ความไมเขาใจในเปาหมายรวมกันของการมีสขุ ภาวะทีย่ ง่ั ยืน ทีมโครงการ จึงยังไมสามารถบรรลุผลการดําเนินงานได 100% แตเมื่อไดมีการให ความรูและคอยใหคําปรึกษาอยางตอเนื่อง และจริงใจ จึงไดรอยยิ้ม กลับมา พรอมความรวมมืออยางเต็มที่ 18
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
“เราจะตองไมพยายามทําเหมือนกับวาเรากําลังเขาไปขอตรวจสอบ เพื่อจับผิด แตจะตองพยายามแสดงใหเห็นถึงความหวงใย ใสใจ พรอม ดูแล ที่สําคัญในฐานะสถาบันการศึกษา เราจะตองทําหนาที่ใหความรู ความเขาใจที่ถูกตองเกี่ยวกับอาหารปลอดภัยใหกับทั้งผูจําหนายและ ผูซื้ออยางไมยอทอ และตอเนื่องดวย จึงจะเกิดความยั่งยืน” อ.ดร.ศศิมา หนึ่งในแกนนํา “โครงการอาหารปลอดภัยใสใจผูบริโภค” กลาว จากการลงพื้นที่ นอกจากจะเปนสวนสําคัญที่ทําใหชุมชนไดมี แหลงอาหารที่ปลอดภัยอยางยั่งยืน จากการสุมตรวจสอบสารเคมี และ สารปนเป อ นจุ ลิ น ทรี ย ก ลุ ม โคลิ ฟ อร ม ในอาหารด ว ยชุ ด ทดสอบที่ ไ ด มาตรฐาน ใหขอมูลทางวิทยาศาสตรที่เที่ยงตรง แมนยํา และตรวจสอบ ไดแลว ยังเปนการฝกใหนักศึกษาหลักสูตรสาธารณสุขศาสตรบัณฑิต สาขาสาธารณสุขชุมชน โครงการจัดตัง้ วิทยาเขตนครสวรรค มหาวิทยาลัย มหิดล ซึง่ เปรียบเหมือนลูกหลานของชุมชน ไดลงพืน้ ทีจ่ ริง ฝกปฏิบตั จิ ริง ตั้งแตชั้นปที่ 2 - 4 เพื่อการเขาถึงชุมชน และเปนกําลังสําคัญในการ พัฒนาชุมชนใหเกิดความยั่งยืนตอไปในอนาคตอีกดวย จุ ด แข็ ง ของโครงการอยู ที่ น อกจากการให นั ก ศึ ก ษาหลั ก สู ต ร สาธารณสุขศาสตรบัณฑิต สาขาสาธารณสุขชุมชนโครงการจัดตั้ง วิทยาเขตนครสวรรค มหาวิทยาลัยมหิดล ไดฝกตรวจสอบสารเคมีและ จุลินทรียกลุมโคลิฟอรมปนเปอนในอาหาร และสามารถแปลผลไดแลว ยังเปนการเปดโอกาสใหนักศึกษาของหลักสูตรไดรวมสรางสรรคสื่อ เพื่อการรณรงคอาหารปลอดภัยอยางยั่งยืนใหกับชุมชน ซึ่งตอไปจะได จั ด ทํ า เป น สติ ก เกอร เ พื่ อ รั บ รองอาหารปลอดภั ย ให กั บ ร า นค า และ แผงลอยที่ผานการตรวจสอบแลว ซึ่งจะเปนการสรางความเชื่อมั่นตอ ผูบริโภค ทั้งที่เปนคนในชุมชน และผูมาเยือนในฐานะนักทองเที่ยวตอ ไปไดอีกดวย แมในวันนี้ COVID-19 จะยังคงอยูก บั เราตอไป แตสกั วันจะตองแพภยั ด ว ยวั ค ซี น ที่ ส ร า งขึ้ น จากความรู รั ก สามั ค คี ข องคนในชุ ม ชนที่ พ ร อ ม ฝาฟนความยากลําบากนี้ไปดวยกันเพียงรวมกัน “ใสใจอาหารปลอดภัย ใสใจผูบริโภค”
News Update
วิศวะมหิดล-แพทยศาสตร ร.พ.รามาฯ คิดคนนวัตกรรมพิชิตมะเร็งวิธีใหม
‘ระบบสงยาฉีดรักษามะเร็งสมองจากเจลชีวพอลิเมอร’ ฝมอ ื นักวิจย ั ไทย
ศ.นพ.ปยะมิตร ศรีธรา คณบดีคณะแพทยศาสตร ร.พ.รามาธิบดี ม.มหิดล กลาววา มะเร็งเปน 1 ใน 5 โรครายแรงที่คราชีวิตคนไทยมากที่สุด โดยขอมูลป 2563 มี ผ ู เ สี ย ชี วิ ต จากโรคมะเร็ง เฉลี่ยวันละ 342 คน หรือ 124,866 คนตอป และมีผูปวยใหมถึง 190,636 คน แมวา ผูปวยมะเร็งสมองจะมีสัดสวนนอย เพียง 1% เมื่อเทียบกับ ผูปวยโรคมะเร็งทั้งหมด แตการแพรลามของเนื้อมะเร็งจาก อวัยวะอื่น ๆ ยอมกอใหเกิดภาวะความเสี่ยงตอการเปน มะเร็งสมองไดเชนกัน โรคมะเร็งสมองเปนภาวะความผิดปกติ ของการเจริญเติบโตของเซลลสมองที่มีการขยายตัวเจริญ เติบโตอยางผิดปกติ จนทําใหเกิดภาวะเริม่ แรก “เนือ้ งอก” กอนทีจ่ ะคอย ๆ ลุกลามไปกดทับเสนเลือดหรือเสนประสาท ในสมองจนทําใหเกิดเปนเนื้อรายในที่สุด ทั้งนี้ มะเร็งสมอง ในผูใหญโอกาสหายขาดมีนอยไมถึง 10% ความสําเร็จ ของการพัฒนานวัตกรรม ‘ระบบสงยาฉีดรักษามะเร็งสมอง จากเจลชีวพอลิเมอร’ เปนความรวมมือวิจัยพัฒนาระหวาง คณะวิศวกรรมศาสตรกับคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาล รามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล จากความมุงมั่นเพื่อยก ระดับคุณภาพชีวิตของคนไทยในการตอสูกับมะเร็งสมอง และตอยอดนําไปรักษามะเร็งชนิดอื่น ๆ ในอนาคตดวย
รศ.ดร.จักรกฤษณ ศุทธากรณ คณบดีคณะวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล กลาววา วิศวกรรมชีวการแพทย มีบทบาทสําคัญ ยิง่ ในโลกของการแพทยและความมัน่ คงทางสุขภาพ นวัตกรตางมุง การวิ จั ย พั ฒ นาเทคโนโลยี ร ะบบส ง ยาเข า สู ร า งกายมนุ ษ ย เ พื่ อ รักษาโรค หรือ DDS (Drug Delivery System) ซึ่งมีความตองการ และการเติบโตสูงมาก เพือ่ คิดคนวิธกี ารบําบัดรักษามนุษยใหแมนยํา ตรงเปาหมาย (Precision Medicine) เกิดประสิทธิผลในการชวย ชีวติ มนุษยไดมากยิง่ ขึน้ และลดผลกระทบตอระบบในรางกายมนุษย ความสําเร็จในนวัตกรรม ‘ระบบสงยาฉีดรักษามะเร็งสมองจาก เจลชีวพอลิเมอร’ นับเปนครั้งแรกในอาเซียนโดยทีมวิจัยคนไทย ประกอบดวย รศ.ดร.นรเศรษฐ ณ สงขลา หัวหนาทีมวิจัยและ หัวหนาภาควิชาวิศวกรรมชีวการแพทย คณะวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล รศ.นพ.อัตถพร บุญเกิด แพทยผูเชี่ยวชาญ ดานศัลยกรรมระบบประสาท ภาควิชาศัลยศาสตร และ ศ.นพ. สุรเดช หงสอิง ภาควิชากุมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล นวัตกรรมนี้จะสราง ประโยชนตอชีวิตและสุขภาพของคนไทยและมนุษยชาติ ตลอดจน สรางมูลคาทางเศรษฐกิจ ทั้งนี้ ในแตละปมีผูปวยทั่วโลกราว 2 พันลานคน ทีต่ อ งการใช ‘ระบบสงยาเขารางกายในการรักษาโรค’ รูปแบบตาง ๆ ที่มีประสิทธิภาพในทางเศรษฐกิจมีมูลคารวมกวา
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
19
News Update 2 แสนลานดอลลารสหรัฐ เชื่อมั่นวาในอนาคตแนวโนมของ ชีววัสดุ (Biomaterials) จะเปลี่ยนโฉมหนาเฮลทแครหรือ การบําบัดรักษาไปสูยุคใหม โดยสอดคลองกับเศรษฐกิจ BCG (Bio-Circular-Green Economy) ซึ่งเปนวาระแหงชาติและ ประชาคมเอเปค รศ.ดร.นรเศรษฐ ณ สงขลา หัวหนาภาควิชาวิศวกรรม ชีวการแพทย คณะวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล กลาวถึงการคิดคนพัฒนานวัตกรรม ‘ระบบสงยาฉีดรักษา มะเร็งสมองจากเจลชีวพอลิเมอร’ โดยเปดเผยวา ผูปวย โรคมะเร็งสมอง หรือ เนื้องอกสมองนั้น กวาจะไดรับการ ตรวจพบหรือรักษา ทําไดคอ นขางชา เนือ่ งจากอาการเบือ้ งตน ไมเดนชัดมากนัก เนื้องอกสามารถขยายตัวเพิ่มขึ้นตามเวลา ซึ่งเปนเหตุใหเกิดความกดดันภายในกะโหลกศีรษะเพิ่มขึ้น ทําใหปวดศีรษะ อาเจียน ประสาทตาบวม อาจหูหนวก 1 ขาง ความคิดชาลง บุคลิกภาพเปลีย่ นแปลง หรือมีอาการชักกระตุก เปนตน ขึ้นอยูกับวาเนื้องอกอยูตําแหนงใดของสมอง โดย ปจจุบันวิธีรักษาที่ใชกับโรคมะเร็งเปนหลัก ไดแก การทําเคมี บําบัด (Chemotherapy) การผาตัด และการฉายรังสี ซึ่งวิธี ดังกลาวยังมีขอ จํากัดและผลขางเคียงสูง ดังนัน้ เพือ่ แกปญ หานี้ ทางทีมนักวิจัยจึงไดพัฒนานวัตกรรม ‘ระบบสงยาฉีดรักษา มะเร็งสมองจากเจลชีวพอลิเมอร’ ทีส่ ามารถสงตรงยาหรือสาร ออกฤทธิต์ า ง ๆ ไปยังเปาหมายเซลลมะเร็งหรือเนือ้ งอกในสมองได อยางตรงจุด ซึ่งจะชวยลดการสูญเสียปริมาณยา รวมถึง ลดการเกิดความเปนพิษตอเซลลและอวัยวะปกติไดเปนอยางดี
สลายไดทางชีวภาพ โดยเลือกมาจากโคพอลิเมอร (Co-Polymer) ทีป่ ระกอบดวยพอลิเมอรทค่ี ดั สรรชนิดตาง ๆ มีคณ ุ สมบัตแิ บบฉีดได และสามารถจับตัวเปนกอนแข็ง ทําใหฟงกชันการทํางานของ ระบบสงยาฉีดรักษาเซลลสมองมีประสิทธิผล โดยเมื่อฉีดยาเขาสู เปาหมายเนือ้ งอกหรือมะเร็งในอวัยวะสมอง สารละลายพอลิเมอร เขาสูรางกาย นํ้าที่อยูในรางกายจะแทรกซึมเขาไป ทําใหเกิด การเปลี่ยนสภาพจากสารละลายเปนสารกึ่งแข็งกึ่งเหลว หรือ เจลชีวพอลิเมอร ซึง่ จะทําหนาทีก่ กั เก็บยาตานมะเร็งสมอง 7-Ethyl10-Hydroxycamptothecin (SN-38) ที่อยูภายใน และคอย ๆ ปลดปลอยเขาสูเปาหมายมะเร็งในสมองไดนานกวา 60 วัน และ หลังจากนั้นจะยอยสลายไป ในความสําเร็จของการวิจัยไดพัฒนา ทดสอบและได ศึ ก ษาวิ จั ย ผลของการต า นมะเร็ ง ที่ มี ต อ เซลล Glioblastoma U87MG ของมนุษยและแบบจําลองของสัตว รศ.นพ.อัตถพร บุญเกิด แพทยผูเชี่ยวชาญดานศัลยกรรม ระบบประสาท ภาควิชาศัลยศาสตร คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล กลาววา ‘ระบบสง ยารักษามะเร็งสมองจากเจลชีวพอลิเมอร’ นี้ เปนทางเลือกที่ดี และตอบโจทยขอจํากัดของวิธีการรักษาดวยการผาตัด หรือวิธี ผสมผสานการผาตัดกับการฉายรังสี ซึง่ ยังมีอตั ราการรอดชีวติ ทีต่ า่ํ เนื่องจากสมองเปนอวัยวะที่มีความละเอียดออน ซับซอน และ ออนไหวตอหลายระบบในรางกาย ทําใหยากลําบากตอการผาตัด เอาเซลลมะเร็งสมองออกมาใหหมดได เมือ่ นํากอนมะเร็งออกแลว สามารถใชเจลชีวพอลิเมอรที่มีตัวยานี้วางรอบ ๆ ขอบเขตแผล ผาตัดที่อาจมีเชื้อของเซลลมะเร็งหลงเหลืออยู เพื่อปองกันการ เกิดซํ้า
ทีมวิจยั วิศวะมหิดล ไดคดิ คนและสังเคราะหชวี พอลิเมอร ศ.นพ.สุรเดช หงสอิง ภาควิชากุมารเวชศาสตร คณะ (BioPolymer) ซึ่งมีคุณสมบัติพิเศษขึ้นเองในหองปฏิบัติการ แพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิ ดล และพั ฒ นาเป น องค ป ระกอบสําคัญ ของระบบสง ยาฉีดเพื่อ กลาววา การรักษามะเร็งสมองดวยวิธใี หมนจ้ี ะสามารถชวยทดแทน รักษามะเร็งสมอง โดยไมเปนพิษตอรางกายและสามารถยอย การทําเคมีบําบัด (Chemotherapy) ซึ่งมีขอจํากัดในดานความ 20
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
News Update เปนพิษสูง และความสามารถของยาในการเขาไปสูอวัยวะ เปาหมายนั้นตํ่า เนื่องจากการออกฤทธิ์ของเคมีบําบัดตอง ผานหลายระบบตาง ๆ ของรางกาย ทําใหสูญเสียปริมาณยา ไปกับระบบตาง ๆ ในรางกายจํานวนมาก อีกทัง้ เกิดผลขางเคียง กับเซลลและอวัยวะตาง ๆ สําหรับผลการวิจัยพบวา ‘ระบบ สงยารักษามะเร็งสมองจากเจลชีวพอลิเมอร’ สามารถหยุดยั้ง การเจริญเติบโตของมะเร็งไดและเหมาะกับมะเร็งชนิดที่อยู กับที่ เชน มะเร็งตามอวัยวะตาง ๆ แตไมเหมาะกับมะเร็ง ชนิดแพรกระจาย ทั้งนี้ ไดผานการทดสอบกับหนูไดผลดี และ ทําการทดสอบกับคนในเฟสที่ 1 ป 2564 ในผูป ว ยมะเร็งสมอง จํานวน 7 คน ประสบผลสําเร็จนาพอใจ พบวาไมมีพิษตอ รางกาย และมะเร็งสมองมีการตอบสนองที่ดีกับระบบสงยาที่ ฉีดเขาไป สําหรับแผนงานทดสอบเฟสที่ 2 ในผูป ว ยมะเร็งสมอง กลุมใหม 10 คน ซึ่งไดเริ่มดําเนินการมาตั้งแตเดือนมกราคม 2565 เปนตนมา หลังจากนั้นจะทดลองเฟสที่ 3 ตอไป ซึ่ง แนวโนมคาดวาผลการศึกษาผูปวยมะเร็งสมองจะไดผลลัพธ ที่ดี การสนับสนุนทุนวิจัยขั้นตอไปเปนความหวังของคนไทยที่ จะไดเห็นผลงานวิจัยนี้ไปสูการผลิตใชจริงในการตอสูกับมะเร็ง เพื่อชวยชีวิตคนไทยและเพื่อนมนุษยทั่วโลกไดจํานวนมาก
สามารถคอย ๆ ปลอยสารออกฤทธิ์สูอวัยวะไดตรงเปาหมายนาน ถึง 60 วัน 4. ยอยสลายไดและไมมีพิษตอรางกาย 5. มี ค วามเข า กั น ได ท างชี ว ภาพต อ มนุ ษ ย ต ามมาตรฐาน สากล 6. ช ว ยส ง เสริ ม พั ฒ นาเฮลท เ ทคและเฮลท แ คร เ มดอิ น ไทยแลนด และการกาวเปนฮับศูนยกลางการแพทยและสุขภาพ ในภูมิภาคโลก 7. ประยุกตใชนวัตกรรมนี้กับการรักษามะเร็งชนิดอื่น ๆ ตอไปในอนาคต ลดการนําเขาเวชภัณฑราคาสูง
ความสําเร็จ ของการพัฒนานวัตกรรม ‘ระบบ สงยาฉีดรักษามะเร็งสมองจาก เจลชีวพอลิเมอร’ เปนความ รวมมือวิจัยพัฒนาระหวาง คณะวิศวกรรมศาสตรกับคณะ แพทยศาสตรโรงพยาบาล รามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล จากความมุงมั่นเพื่อยกระดับ คุณภาพชีวิตของคนไทย
รศ.ดร.นรเศรษฐ ณ สงขลา สรุปทายวา 7 จุดเดน และ ประโยชนของนวัตกรรม ‘ระบบสงยารักษามะเร็งสมองจาก เจลชีวพอลิเมอร’ คือ 1. ลดการสูญเสียชีวติ จากมะเร็งสมองและมะเร็งชนิดอืน่ ๆ ใหผูปวยไดเขาถึงนวัตกรรม 2. ลดความเสี่ยงของผูปวยจากผลกระทบตอ ชีวิตและ สุขภาพจากพิษของวิธีการรักษามะเร็ง 3. ชีวพอลิเมอร (BioPolymer) ชวยเพิ่มประสิทธิผล การรักษามะเร็งสมอง สามารถทําละลายและกักเก็บยา โดย
ในการตอสูกับมะเร็งสมอง และตอยอดนําไปรักษามะเร็ง ชนิดอื่น ๆ ในอนาคตดวย
ขอขอบคุณแหลงที่มา : workpointTODAYhttps://workpoint today.com › news-health
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
21
Medical Technology FDA อนุมัติ first IVD test สําหรับโรคอัลไซเมอร มีความแมนยําสูงมากทัดเทียมกับการตรวจดวย PET scan FDA ใหการรับรอง Lumipulse G β-Amyloid Ratio (1-42/1-40) ชุดทดสอบในหองปฏิบัติการตัวแรกสําหรับชวย วินิจฉัยโรคอัลไซเมอรไดตั้งแตเนิ่น ๆ โดยมีความแมนยําทั้ง ผลบวกและลบสูงมากทัดเทียมกับการตรวจดวย PET scan เมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม 2565 สํานักงานอาหารและยา ของสหรัฐอเมริกา (Food and Drug Administration) หรือ FDA ใหการรับรองการทําการตลาดสําหรับ Lumipulse G β-Amyloid Ratio (1-42/1-40) ของบริษัท Fujirebio Diagnostics สําหรับ ชวยคนหาการสะสมของ amyloid plaques ในสมองเสียแต เนิ่น ๆ ซึ่ง amyloid plaques มีความสัมพันธกับการพยาธิกําเนิดของโรคอัลไซเมอร โดย Lumipulse G β-Amyloid Ratio (1-42/1-40) มีขอบงใชสําหรับการวัดปริมาณความเขมขนของ β-amyloid 1-42 และ β-amyloid 1-40 ซึ่งเปนโปรตีนพบได ในนํ้าไขสันหลัง (cerebrospinal fluid หรือ CSF) ของมนุษย ที่สามารถเขาไปสะสมและกอตัวเปน amyloid plaques ใน สมองได โดย Lumipulse G β-Amyloid Ratio (1-42/1-40) ถือ เปน in vitro diagnostic (IVD) test ตัวแรกที่ไดรับการรับรอง จาก FDA สําหรับชวยในการคนหา amyloid plaques ในสมอง เสียแตเนิ่น ๆ ในผูที่มีอายุตั้งแต 55 ปขึ้นไป ที่มาพบแพทยดวย การมี cognitive impairment และกําลังอยูในขั้นตอนของการ วินจิ ฉัยโรคอัลไซเมอรและสาเหตุอน่ื ๆ ของการมี cognitive decline อยางไรก็ตาม Lumipulse G β-Amyloid Ratio (1-42/1-40) ไมไดมีขอบงใชสําหรับเปนเครื่องมือในการคัดกรองหรือเปนการ ตรวจมาตรฐาน (standard assay) สําหรับการวินิจฉัยโรค อัลไซเมอร โดยตองใชผลลัพธทไ่ี ดจาก Lumipulse G β-Amyloid Ratio (1-42/1-40) รวมกับขอมูลอื่น ๆ ทางคลินิกของผูปวย ซึง่ รวมถึงผลการประเมิน cognitive assessments ในการวินจิ ฉัย วาผูปวยที่มาพบแพทยดวยการมี cognitive impairment นั้น เกิดจากโรคอัลไซเมอรหรือไม หรือเปน cognitive decline ที่เกิด จากสาเหตุอื่น ๆ ขอมูลสําคัญที่นํามาสูการใหการรับรองของ FDA ที่มีตอ Lumipulse G β-Amyloid Ratio (1-42/1-40) ก็คือ ผลลัพธ ของการทดสอบการใช Lumipulse G β-Amyloid Ratio (1-42/1-40) ในการศึกษาทางคลินิกของตัวอยางนํ้าไขสันหลัง (CSF samples) ของผูปวยจํานวน 292 ตัวอยาง ที่เก็บรวบรวม ไวในคลังตัวอยาง (sample bank) ของ Alzheimer’s Disease Neuroimaging Initiative (ADNI) ซึ่งเปนโครงการศึกษาแบบ naturalistic, longitudinal study ของนานาชาติที่มุงรวบรวม ขอมูลในทุกมิติในการดําเนินโรคของอัลไซเมอร ไมวาจะเปนใน แงโครงสราง ชีวเคมี และการเปลี่ยนแปลงทางดานความจํา ผลตรวจตัวอยางนํา้ ไขสันหลังดวย Lumipulse G β-Amyloid Ratio (1-42/1-40) จะไดรับการประเมินความแมนยําดวย การเปรียบเทียบกับผลตรวจดวย amyloid positron emission tomography (PET) brain imaging หรือ PET scan ซึ่งเปน 22
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
standard testing สําหรับ amyloid pathology ในสมองที่ใชกันอยูในปจจุบัน โดยพบวา 97% ของตัวอยางนํ้าไขสันหลังที่มีผลตรวจเปนบวก (positive) ดวย Lumipulse G β-Amyloid Ratio (1-42/1-40) มีความสอดคลองกับการมี amyloid plaques ในสมองที่ตรวจดวย PET scan ขณะที่ 84% ของตัวอยาง นํ้าไขสันหลังที่มีผลตรวจเปนลบ (negative) ดวย Lumipulse G β-Amyloid Ratio (1-42/1-40) ก็มีความสอดคลองกับการมี amyloid plaques ในสมอง ที่ตรวจดวย PET scan นายแพทย Jeff Shuren ผูอํานวยการ Center for Devices and Radiological Health ของ FDA กลาววา การมีชุดตรวจในหองปฏิบัติการ เพื่อชวยในการคนหา amyloid plaques ในสมองเสียแตเนิ่น ๆ ถือเปน ขาวที่ยิ่งใหญสําหรับใครก็ตามที่มีความกังวลเกี่ยวกับความเปนไปไดที่จะมี โรคอัลไซเมอรเกิดขึ้นกับเขาหรือกับสมาชิกในครอบครัวของเขา เพราะสามารถ กําจัดความจําเปนของการตรวจดวย PET scan ซึ่งมีคาใชจายในการตรวจ คอนขางสูงและใชเวลาคอนขางนานในการตรวจ และดวย Lumipulse test ซึ่งเปนทางเลือกใหมที่สามารถใหผลลัพธในการตรวจไดภายในวันเดียว จะชวย ใหแพทยมีขอมูลเกี่ยวกับ amyloid status ในสมองของผูที่กําลังอยูระหวาง การวินิจฉัยโรคอัลไซเมอร และที่เปนขอมูลเดียวกันกับขอมูลที่จะไดจากการ ตรวจดวย PET scan โดยผูที่กําลังอยูระหวางการวินิจฉัยโรคอัลไซเมอรไมตอง มีความเสี่ยงจากรังสีเมื่อตรวจดวย PET scan โดยขอมูลจากการตรวจดวย Lumipulse test สามารถชวยในการวินิจฉัยวาผูปวยที่กําลังอยูระหวางการ วินิจฉัยโรคอัลไซเมอรนั้นมี cognitive impairment ที่เกิดจากโรคอัลไซเมอร จริงหรือเกิดจากสาเหตุอื่น ๆ ขณะที่ นาย Monte Wiltse ประธานเจาหนาทีบ่ ริหาร (Chief Executive Officer) ของ Fujirebio Diagnostics กลาววา การที่ Lumipulse G βAmyloid Ratio (1-42/1-40) test ไดรับการรับรองในการทําการตลาดจาก FDA ถือเปนหลักชัยสําคัญของความพยายามที่จะเปลี่ยนโรคอัลไซเมอรใหเปน โรคที่สามารถแกไขได บัดนี้ถือวาทั้งผูปวย แพทยและครอบครัวของผูปวย มี เครื่องมือชิ้นใหมที่มีคุณคาในการชวยคนหาผูที่มีอาการแตเนิ่น ๆ ที่อาจจะบงชี้ ถึงการเริ่มเปนโรคอัลไซเมอรในระยะแรก ๆ ซึ่งจะชวยใหมีโอกาสในการปรับ เปลี่ยนพฤติกรรมการใชชีวิตและเขาถึงการรักษาใหม ๆ ที่มุงชะลอหรือหยุดยั้ง การดําเนินโรคของอัลไซเมอร อนึ่ง โรคอัลไซเมอรเปนสาเหตุหนึ่งที่พบไดบอยที่สุดของภาวะสมองเสื่อม (dementia) โดยความชุก (prevalence) ของโรคจะเพิ่มขึ้นตามชวงอายุ พบความชุกรอยละ 10-15 ในประชากรที่อายุมากกวา 65 ป และพบรอยละ 20-30 ในประชากรที่อายุมากวา 80 ป จากรายงาน World Alzheimer Report 2021 ที่จัดทําขึ้นโดย Alzheimer’s Disease International (ADI) และเผยแพรออกมาในวันอัลไซเมอรโลก (World Alzheimer’s Day) ใน วันที่ 21 กันยายน 2565 พบวา ปจจุบันประชาชนอยางนอยถึง 50 ลานคน ทั่วโลก ที่เปนโรคอัลไซเมอรหรือภาวะสมองเสื่อมชนิดอื่น ๆ ไดแก vascular dementia, Lewy body dementia, Frontotemporal dementia หรือ Mixed dementia ที่มาของขอมูล: www.fda.gov, www.fujirebio.com, www.alzint.org, https://alz-journals.onlinelibrary.wiley.com, https://alzheimersnews today.com
หนึ่งโรคหนึ่งรู
เชื้อรา...ปญหาของตกขาวคันในสตรี รศ.นพ.วิทยา ถิฐาพันธ
ภาควิชาสูติศาสตร นรีเวชวิทยา Faculty of Medicine Siriraj Hospital คณะแพทยศาสตรศิริราชพยาบาล
ตกขาวนับเปนปญหาที่พบบอยในสตรี เพราะนอกจาก สรางความเหนอะหนะแลว ยังนํามาซึ่งอาการคันที่ชอง คลอดดวย คุณเคยสงสัยหรือไมวาตกขาวมาจากไหน ตกขาว เปนกันทุกคนหรือ ผูห ญิงทุกคนตองมีตกขาวครับ ชวงเปนเด็กอาจมี เพียงเล็กนอย แตเมือ่ ถึงวัยเจริญพันธุซ ง่ึ เปนชวงเริม่ มีประจํา เดือน ตกขาวจะมากขึ้นและมีปริมาณที่พอเหมาะจนถึง วัยสูงอายุ ซึ่งจะเปนชวงเวลาที่มีปริมาณลดลงจนแทบไมมี อีกครั้ง ตกขาวที่ปกติ สรางมาจากตอมที่ปากชองคลอดและ ปากมดลู ก รวมทั ้ งยัง สรางมาจากผนัง ชองคลอดดว ย ตกขาวจากแหลงตาง ๆ จะมารวมกันในชองคลอดเพื่อทํา หนาที่หลายอยาง เชน หลอลื่นชองคลอด ชวยขับสิ่งแปลก ปลอม ฆาเชื้อโรคที่เขาไปในชองคลอด และปรับสภาพ ความเปนกรด-ดางในชองคลอดใหสมดุล เชื้อรา …ปญหาของตกขาวคัน เชื้อรา คือ เชื้อโรคชนิดหนึ่ง มีชื่อเปนภาษาอังกฤษวา Candida albicans เชื้อโรคตัวนี้อยูตามที่ตาง ๆ ทั่วไป แต ชอบสภาพสิ่งแวดลอมที่รอนชื้นเปนพิเศษ ชองคลอดของ คนเราเปนอวัยวะที่ชื้นอยูแลวเพราะมีตกขาวอยางที่วา
สวนเรื่องรอนนั้นขึ้นกับหลายปจจัย คือ • สภาพอากาศของบานเราที่คอนขางรอนจนถึงรอนมาก • ใสเสื้อผาที่อบมาก • สภาพรางกายที่อวนมาก บางคนแคยืนเฉย ๆ ขาก็มาชนกัน แลว ทําใหชองคลอดถูกอบอยูตลอดเวลา สภาพเหลานี้แหละที่ เชือ้ ราชอบมาก เหตุนจ้ี งึ ทําใหผหู ญิงไทยเรามีการติดเชือ้ ราในชองคลอด กันงายมาก บางทีอยูเฉย ๆ ไมไดทําอะไร ไมไดมีเพศสัมพันธ ก็ยัง เปนเชื้อราในชองคลอดได ผิดกับผูหญิงในเมืองหนาวที่มีการติด
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
23
หนึ่งโรคหนึ่งรู
เชื้อรานอยกวา ซึง่ สวนใหญจะเกิดเฉพาะรายทีเ่ ปนโรคเบา หวาน หรือเปนโรคที่ตองรับประทานยากดภูมิตานทานบาง อยาง เหลานี้ทําใหเชื้อราชอบมากเชนกัน
อาการติดเชื้อราในชองคลอด มีผูหญิงจํานวนไมนอยที่มีการติดเชื้อราโดยไมมีอาการ อะไรเลย ที่รูวามีเชื้อราก็เพราะเผอิญไปตรวจภายในดวย เหตุอื่น เชน ไปตรวจภายในประจําปหรือตรวจเนื้องอก มดลูก ผูหญิงกลุมนี้อาจไมจําเปนตองใหการรักษาอะไรก็ได เพราะเชื้อราที่ไมกออาการพวกนี้ สวนมากก็จะถูกตกขาว ขับทิ้งออกไปจากรางกายไดเอง แตมีผูหญิงจํานวนหนึ่งที่ เมือ่ ไดรบั เชือ้ ราเขาไปในชองคลอด มันจะเจริญเติบโตตอไป ในระยะแรกจะมีรูปรางคลายดอกเห็ด (blastospore) ซึ่ง ยังไมทําใหเกิดอาการอะไร แตถาไมไดรับยารักษา เชื้อราจะ เจริญตอไปกลายรูปรางเปนสายยาว ๆ (mycelia) ซึง่ สามารถ แทรกเขาไปในผนังชองคลอดได ถึงขั้นนี้จะเริ่มมีอาการคัน บางคนอาจทนเอาเพราะอายทีจ่ ะไปตรวจภายใน แตพอทิง้ ไว ไมนานอาการคันกลับมากขึน้ จนทนไมไหว เลยเลิกอายรีบไป หาหมอเพื่อตรวจภายในก็มี นอกจากคันแลว ลักษณะของ ตกขาวที่มีก็จะเปลี่ยนไปดวย จากที่เคยเปนมูกใส ๆ หรือ ขาวขุน ๆ ก็จะกลายเปนคลายนมที่เด็กอวกออกมา (curd) แตของบางคนมีลักษณะคลายแปงก็มี รูไดอยางไรวาเปนเชื้อราในชองคลอด แคเอาตกขาวที่มีเชื้อรามาสองกลองจุลทรรศนดูก็บอก ไดแลว สําหรับคุณหมอที่ผานการตรวจภายในผูหญิงเปน เวลานาน ๆ สวนใหญแคดูตกขาวโดยไมตองสองกลองก็ บอกไดวาเปนเชื้อรา รักษาอยางไรดี การติดเชื้อราในชองคลอดสามารถรักษาหายไดดวยยา แตยานั้นมีทั้งกิน เหน็บชองคลอด และชนิดครีมทาใน ชองคลอด ซึ่งทุกชนิดยังแบงยอยออกไปอีก เชน ยาเหน็บ อาจมีชนิดเหน็บครั้งเดียวและเม็ดเดียวเลิก หรือเหน็บ วันละเม็ดแตตองเหน็บ 3 - 5 วัน เปนตน จึงขอเตือนวา การจะใชยาอยางไรดี ควรปรึกษาคุณหมอที่รักษาดีกวา ขืน 24
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
ไปกินหรือเหน็บยามั่วไปเรื่อยอาจทําใหไมหายและอาจมีโรคอื่น แทรกซอนตามมาได โรคนี้มีอันตรายไหม “โรคนี้มีอันตรายไหม” เปนคําถามยอดฮิต บางคนกลัววา ถาเปนตกขาวบอย ๆ จะทําใหเปนมะเร็ง คุณแมที่ตั้งครรภกลัววา จะทําใหลูกพิการ ไมเปนอยางที่คิดครับ โรคนี้ไมมีอันตรายเชนนั้น เพียงแตทําใหคุณทรมานจากอาการคันเทานั้นเอง ยิ่งถาไปเกามัน มาก ๆ อาจทําใหเกิดแผลติดเชื้อตามมา ก็ยิ่งทรมานเพิ่มขึ้นอีก ปองกันไมใหเปนไดไหม อยางที่กลาวไวขางตนวา เชื้อราชอบอากาศรอนชื้น ดังนั้น ถา ไมอยากเปนโรคนี้ ก็อยาสรางสภาพแวดลอมของรางกายใหเชื้อรา มีความรักใครชอบพอจนอยากอยูดวยก็แลวกัน เชน • อยาใสเสื้อผาที่คับ อึดอัด • อยาปลอยใหบริเวณชองคลอดชื้นแฉะ • เวลารูสึกรอนหรือเหนอะหนะบริเวณปากชองคลอด ควรทํา ความสะอาดเช็ดใหแหง • อยาเอาผาอนามัยแผนเล็ก ๆ เชน แครฟรีปดปากชองคลอด เพราะจะยิ่งอบใหมันรอนมากขึ้น • และที่สําคัญอยางยิ่ง คือ อยาอวน เปนขอแนะนําที่พูดงาย แตทํายากใชไหมครับ
ขอขอบคุณแหลงที่มา : https://www.si.mahidol.ac.th/ sidoctor/e-pl/articledetail.asp?id=719
ส องโรครอบโลก Techology
อังกฤษรายงานพบผูปวยโรคหายาก “โรคฝดาษลิง” คาดติดมาจากไนจีเรีย เมื่อวันเสาร (7 พ.ค.) สํานักงานความมั่นคงดานสุขภาพ แหงสหราชอาณาจักร (UKHSA) แถลงวา พบผูปวย “ฝดาษลิง (Monkeypox)” ในอังกฤษ โรคนีบ้ า งก็เรียกวา ไขทรพิษลิง เปนโรคที่พบไดนอยและยากมาก
ภาพจาก : WHO
หนวยงานระบุวา ฝดาษลิงเปนการติดเชื้อไวรัสที่หายาก จากสัตวบางชนิด ไมสามารถแพรกระจายไดงายระหวางคน ทําใหถอื วาความเสีย่ งโดยรวมสําหรับประชาชนทัว่ ไปทีจ่ ะปวย โรคนี้อยูในระดับ “ตํ่ามาก” “การติดเชือ้ สามารถแพรกระจายไดเมือ่ มีคนสัมผัสใกลชดิ กับผูติดเชื้อ อยางไรก็ตาม มีความเสี่ยงตํ่ามากที่จะเกิดการ แพรเชื้อไปยังประชากรทั่วไป” UKHSA ระบุ จากขอมูลเบื้องตน เชื่อวาผูปวยรายนี้ติดเชื้อมาจาก ไนจีเรีย กอนเดินทางมายังอังกฤษเมื่อไมนานนี้ ขณะนี้กําลัง รับการรักษาในลอนดอนในความดูแลของผูเชี่ยวชาญดาน โรคติดเชื้อที่ Guy’s and St Thomas’ NHS Foundation Trust อาการเบื้องตนที่ UKHSA ระบุ ไดแก มีไข ปวดศีรษะ ปวดกลามเนื้อ ปวดหลัง ตอมนํ้าเหลืองบวม หนาวสั่น และ ออนเพลีย โดย UKHSA เสริมวา จะติดตอ “ผูที่อาจติดตอ ใกลชิดกับผูปวยรายดังกลาว เพื่อใหขอมูลและคําแนะนําดาน สุขภาพเพื่อเปนการปองกันไวกอน” ฝดาษลิงเปนโรคตระกูลเดียวกับ “ไขทรพิษ (Smallpox)” ซึ่งเปนโรครายแรงที่เคยคราชีวิตคนหลายแสนคนตอปในยุค ที่การแพทยยังไมพัฒนา และถูกกําจัดใหหมดไปในป 1979
โดยฝดาษลิงนั้นแพรเชื้อไดนอยกวาและอันตรายนอยกวา แต ความแตกตางที่สําคัญระหวางอาการของโรคไขทรพิษกับโรคฝดาษ ลิงก็คือ โรคฝดาษลิงนั้นทําใหตอมนํ้าเหลืองโต ในขณะที่ไขทรพิษไม ทําใหเกิดอาการนี้ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรสาธารณสุขของไทยระบุวา สําหรับ พาหะของเชื้อไวรัสฝดาษลิงนั้น พบไดในสัตวหลายชนิด โดยเฉพาะ สัตวตระกูลลิง และสัตวฟนแทะ เชน หนู กระรอก กระตาย โดยคนสามารถติดโรคนีจ้ ากการสัมผัสโดยตรงกับเลือด สารคัดหลัง่ หรือตุมหนองของสัตวที่ติดเชื้อ หรือจากการถูกสัตวที่มีเชื้อกัด หรือ การกินเนื้อสัตวที่มีเชื้อที่ปรุงสุกไมเพียงพอ และยืนยันตรงกันวา การแพรเชือ้ จากคนสูค นอาจเกิดขึน้ ไดจากการสัมผัสใกลชดิ แตโอกาส เกิดนอยมาก ผู ป ว ยจะแสดงอาการของโรคหลั ง ติ ดเชื ้ อ ประมาณ 12 วัน อาการปวยคือ มีไข หนาวสั่น ปวดศีรษะ เจ็บคอ ตอมนํ้าเหลืองโต ปวดกลามเนื้อ ปวดหลัง และออนเพลีย จากนั้นประมาณ 1-3 วัน จะมีผื่นขึ้นบริเวณแขนขา และอาจจะเกิดบนหนาและลําตัวไดดวย ผื่นจะกลายเปนตุมหนอง ในระยะสุดทายตุมหนองจะเปนสะเก็ดแลว หลุดออกมา อาการปวยประมาณ 2-4 สัปดาห ผูปวยสวนใหญจะหายจากโรคเองได อัตราการเสียชีวิตของโรค พบสูงสุดในกลุมเด็กเล็ก ซึ่งอาจสูงถึง 10% เมื่อปที่แลว สหรัฐฯ รายงานพบผูปวยโรคฝดาษลิง 1 ราย ในดัลลัส และตองสังเกตอาการของกลุมเสี่ยงมากกวา 200 คน เรียบเรียงจาก : CNN ขอขอบคุณแหลงทีม่ า : www.pptvhd36.com>ขาว>ตางประเทศ
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
25
ส องโรครอบโลก
ผลสํารวจชี้ 1 ใน 2 ผูปวยโรคไฟโบรมัยอัลเจียทั่วโลก ไดรับผลกระทบรุนแรงดานคุณภาพชีวิตทั้งรางกายและจิตใจ ทุกวันที่ 12 พฤษภาคม ของทุกป ทั่วโลกจะสงสัญลักษณ ริบบิ้นสีมวง เพื่อใหความสําคัญตอวันตระหนักรูโรค ไฟโบรมั ย อั ล เจี ย กลุ ม อาการที่ พ บได บ อ ยในประชากร ทั่วไป ผูปวยมักมีอาการปวดกลามเนื้อและกระดูกที่ไมเกิด การอักเสบเปนวงกวางและเรื้อรัง มักมีอาการรวมทั้งทาง รางกายและจิตใจ จึงยากตอการรูแ ตเนิน่ ๆ บริษทั เวียรทริศ (ประเทศไทย) จํากัด รวมกับ โรงพยาบาลเมดพารค จัด กิจกรรม UNREAL PAIN (The Fibromyalgia Journey) ภายในงาน พญ.อุไรรัตน ศิริวัฒนเวชกุล แพทยผูชํานาญ การดานเวชศาสตรฟนฟู โรงพยาบาลเมดพารค มาให ขอมูลโรค การรักษาและกายภาพบําบัด และ แอนนี่ เพชรรัตน สิรเิ ลิศสุวรรณ จาก Pilates Studio นําการออก กําลังกายพิลาทิสสําหรับผูปวย นอกจากนี้ ยังไดเผยผล สํารวจ Elma โดยเวียรทริศเพื่อศึกษาความตองการของ ผูปวยเพื่อนําไปสูการวินิจฉัยและรักษาที่ทันทวงที
ภญ. อมินตา ยินดีพิธ Head of Marketing บริษัท เวียรทริศ (ประเทศไทย) จํากัด กลาววา “เวียรทริศ มุงมั่น ที่จะสงเสริมผูคนทั่วโลกใหมีสุขภาพที่ดีขึ้นในทุกชวงชีวิต เรา ทํางานอยางตอเนื่องเพื่อเพิ่มการเขาถึงผลิตภัณฑทางสุขภาพ ที่คุณภาพสูงและมีความยั่งยืน โดยเฉพาะอยางยิ่งผูที่มีอาการ ปวดเรื้อรังจากโรคไฟโบรมัยอัลเจีย ดวยเหตุผลนี้ เราจึงทุมเท ความพยายามของเราในการทําใหโรคไฟโบรมัยอัลเจียเปน ที่รูจักมากขึ้น และสนับสนุนใหผูปวยจัดการกับอาการปวย ไดดีขึ้นและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น เพื่อตอกยํ้าความมุงมั่นดัง กลาว เวียรทริศไดจัดทําแบบสํารวจ Elma รูปแบบออนไลน ใน 6 ประเทศ ไดแก บราซิล จีน เม็กซิโก ไตหวัน ไทย และ ตุรกี โดยมีผูที่ไดรับการวินิจฉัยโรคไฟโบรมัยอัลเจียรวม 26
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
ตอบแบบสอบถาม 553 คน เปดเผยเสนทางที่ซับซอนในการ วินิจฉัยโรค ความตองการที่ยังไมไดรับการตอบสนอง และวิธีการ รับมือกับอาการของโรคที่มีสัญญาณเริ่มตน ไดแก อาการปวดเรื้อรัง ออนเพลีย และปวดศีรษะ ซึง่ สวนใหญสรางความรําคาญใจอยางมาก หรืออยางยิ่ง” ผลการสํารวจผูปวยไฟโบรมัยอัลเจียชาวไทย พบวา กอนเขารับ การวินจิ ฉัย 6 ใน 10 ของผูป ว ย หรือ 63% เริม่ มีอาการออนเพลีย จากนั้นมีอาการปวดเรื้อรัง 40% และกระจายตามรางกายที่หลาก หลาย 46% เกือบ 2 ใน 3 หรือ 64% มีอาการปวดศีรษะ นําไปสู โรคนอนไมหลับ 53% และวิตกวังวล 48% มากกวาครึ่งของผูปวย รูสึกกลุมใจ วิตกกังวล และมีภาวะซึมเศรา สําหรับผูปวยไทยอาการ ทางอารมณรวมที่พบบอย คือ การขาดสมาธิ 28% อยางไรก็ตาม ผูปวยโรคไฟโบรมัยอัลเจีย มักไมใสใจอาการ เนื่องจากคิดวาเปนภาวะชั่วคราวและเกี่ยวของกับอายุที่มากขึ้น แมวาการทํากิจกรรมสวนใหญทั้งทางสังคมและการพักผอนจะไดรับ ผลกระทบเพราะรางกายที่ออนแอ ในผูปวยทั่วโลก 1 ใน 2 ราย รูสึก วาจําเปนตองจํากัดชีวิตการทํางาน 48% และกิจกรรมทางเพศกับ คูครอง 47% ขณะที่ผูปวยไทยมีการจํากัดกิจกรรมมากกวาคาเฉลี่ย ที่ 65% โดยเฉลี่ยผูปวยจะรอ 8 สัปดาห กอนพบแพทย และปรึกษา ผูเชี่ยวชาญดานสุขภาพ 3 ราย กอนจะไดรับการวินิจฉัยขั้นสุดทาย นอกจากนี้ 1 ใน 4 ของผูปวย หรือ 28% ระบุวา การพบแพทย ที่ถูกตองเปนเรื่องยาก ตองผานการทดสอบจํานวนมากและไมเปน ทีพ่ อใจนานถึง 1 ป 29% แมวา 1 ใน 4 ของผูป ว ยจะใชเวลามากกวา 3 ป โดยแพทยออรโธปดิกส 35% นักประสาทวิทยา 28% เปน ผูวินิจฉัยหลัก
ส องโรครอบโลก Techology
ผูปวยมากกวาครึ่งประสบปญหาในการรับมือกับโรคนี้ทั้ง ในแงอารมณและการปฏิบัติ โดย 58% ระบุวา คุณภาพชีวิตได รับผลกระทบทั้งหมดหรืออยางมาก ผูปวยอยางนอย 1 ใน 3 ตองเปลี่ยนแปลงชีวิตประจําวันอยางมีนัยสําคัญหรือแมแตการ เลิกรากันไป กวา 60% ของผูปวยระบุวา มีความลําบากในการ รับมือทั้งในระดับอารมณและในทางปฏิบัติ ผูปวย 5 ใน 10 ราย ตองการการสนับสนุนจากครอบครัวโดยเฉพาะการดูแลและการ เคลือ่ นไหว ซึง่ สงผลกระทบอยางมากตอความสัมพันธของพวกเขา ผูปวยไทยไดรับคําแนะนําใหทํากายภาพบําบัด 39% หรือ จิตบําบัด 40% รักษาดวยยาที่ตองสั่งโดยแพทย 20% และรับ คําแนะนําในการดําเนินชีวิต เชน สุขอนามัยในการนอนหลับ 24% โดยกลุม บุคลากรทางการแพทยทผ่ี ปู ว ยเขารับการรักษา คือ แพทยออรโธปดิกส 35% และนักประสาทวิทยา 28% ผูปวย สวนใหญพึงพอใจตอการรักษาของแพทยอยางมาก แมวาผูปวย ประมาณครึ่งหนึ่งหรือมากกวานั้น ตองการทางเลือกการรักษา กายภาพบําบัด และรับขอมูลยาใหม ๆ อยูเสมอ พญ.อุไรรัตน ศิริวัฒนเวชกุล แพทยผูชํานาญการดาน เวชศาสตรฟนฟู โรงพยาบาลเมดพารค กลาวเสริมวา จากการ ศึกษาวิจยั ในระยะ ٣٠ ปมานี้ เชือ่ วาผูป ว ยไฟโบรมัยอัลเจียมีปจ จัย บางอย า งกระตุ น ให ร ะบบประสาทส ว นกลางทั้ ง สมองและ ไขสันหลังมีความไวตอความปวดมากกวาปกติ และมีระดับของ สารเคมีในสมองและไขสันหลังผิดปกติเหนี่ยวนําใหตอบสนอง ตอความปวดมากกวาปกติดวย โดยสามารถพบไดในทุกชวงอายุ พบในผูหญิงมากกวาผูชาย และหากมีโรคไขขออักเสบรูมาตอยด โรค SLE ก็จะเพิ่มโอกาสที่จะเปนไฟโบรมัยอัลเจียมากขึ้นไปดวย เนื่ อ งจากไฟโบรมั ย อั ล เจี ย มี อ าการและอาการร ว มหลาก หลายจึงทําใหผูปวยมักไดรับการวินิจฉัยโรคชา มักผานการตรวจ หลายอยางและพบแพทยหลายทาน อยางไรก็ตาม การวินิจฉัย ไฟโบรมัยอัลเจียอาศัยการซักประวัติ ตรวจรางกาย ตรวจเลือด และตรวจทางรังสี เพื่อหาโรคอื่น ๆ ที่มีอาการซํ้าซอนกัน ตลอด จนติดตามการรักษาระยะหนึ่งก็จะใหการวินิจฉัยได สิ่งสําคัญที่สุดในการรักษาไฟโบรมัยอัลเจีย คือ การใหความรู ความเขาใจ ใหขอมูลที่ถูกตองแกผูปวยเพื่อไมใหเกิดความสับสน
กลัวและวิตกกังวล หรือทอแท ผูป ว ยควรมีสว นรวมในการตัดสินใจ เกีย่ วกับการรักษาในแตละขัน้ ตอน โดยมีเปาหมายเพือ่ ลดอาการปวด ปรับปรุงสุขภาพกายโดยรวม และดูแลสุขภาพจิตใจ สูคุณภาพ ชีวิตที่ดี การรักษาดวยยา จะมีบทบาทในการลดอาการปวด มีให เลือกใชตามความเหมาะสมแลวแตอาการหลักอันไหนเดน ทั้งนี้ ควรปรึกษาแพทย ไมควรหายามารับประทานเอง นอกจากนี้ ยัง มีผลการศึกษาพบวา ในไฟโบรมัยอัลเจีย การรักษาโดยไมใชยา มีความสําคัญไมแพการใชยา และแนะนําใหใชกอนหรือรวมไปกับ การใชยา เชน การออกกําลังกายทั้งบนบกและในนํ้า โยคะ ชี่กง การรํามวยจีน กายภาพบําบัด การนวด การฝกสมาธิ ตลอดจน จิตบําบัด เพื่อรับมือกับความปวดเรื้อรัง การดูแลรักษาไฟโบรมัยอัลเจีย ไมไดมีความยุงยาก ไมตองใช เครื่องมือซับซอนใด ๆ หากแตเปนงานรวมกันของแพทยกับผูปวย และตองใชเวลาสักระยะหนึ่งก็จะสามารถทําใหอาการสงบลงได สามารถดําเนินชีวิตไดตามปกติ” แอนนี่ เพชรรัตน สิริเลิศสุวรรณ จาก Pilates Studio กลาววา พิลาทิส เปนการออกกําลังที่ไมมีแรงกระแทกที่หนัก (low impact exercise) ชวยใหผูฝกกระตุนมัดกลามเนื้อที่ ถูกตองไดดีขึ้นโดยที่ไมทําใหเหนื่อยเกินไป และสามารถชวยลด อาการปวดของโรคไฟโบรมัยอัลเจียได โดยจะฝกเพิม่ ความแข็งแรง ของกลามเนื้อ (strengthening) การเหยียดยืดเพิ่มความยืดหยุน (flexibility) และการขยับขอตอและกระดูกสันหลังเพื่อเพิ่ม ความคลองตัว (mobility) และทีส่ าํ คัญยังสามารถชวยลดภาวะ depression ไดเปนอยางดี ทาทีแ่ นะนําสําหรับผูป ว ยไฟโบรมัยอัลเจีย อาทิ Pelvic clock, Bridging, Arm arc, Bent knee opening, Book opening ทั้งนี้ สามารถศึกษาขอมูลโรคไฟโบรมัยอัลเจียเพิ่มเติมไดที่ www.unrealpain.com ขอขอบคุณแหลงที่มาของขอมูล : https://www.naewna. com/lady/653665
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
27
รู ทันโรค ภัยใกลตัว! ฉี่เปนฟอง ไมสลายภายใน 1 นาที อันตรายมากกวาที่คิด เสี่ยงเปนโรค ดร.หลี่ จื้อเฉียว หัวหนาแพทยประจําแผนกระบบทางเดิน ปสสาวะ โรงพยาบาลแมคเคย เมโมเรียล โพสตอธิบาย ในเพจเฟซบุก Dr. Li Zhiqiao of Urology Clinic (泌尿科診療室 李致樵醫師) ถึงสาเหตุสวนใหญ ที่ทําใหปสสาวะเปนผุดขึ้นฟองสีเหลืองคลาย ๆ ฟองเบียร คือ ปสสาวะแรงจนกระแทกกับผิวนํ้าเกิดเปนฟอง หรือการ ขับโปรตีนในปสสาวะเล็กนอยซึ่งเปนเรื่องปกติ แตหากเกิดฟองอากาศขึ้นและไมกระจายสลายหายไป ภายใน 1 นาที อาจเปนสัญญาณบงชี้วามีความผิดปกติทาง ระบบทางเดินปสสาวะ ภาวะผิดปกติเกี่ยวกับไต หรืออาการ ของโรคเบาหวาน ซึ่งควรตรวจดูวามีโปรตีนหรือนํ้าตาลมาก เกินไปในปสสาวะหรือไม นอกจากนี้ แพทยยังใหความเห็นวา นอกจากการขับ ปสสาวะอยางรวดเร็วจนเกิดแรงกระแทกทางกายภาพตาม ปกติทําใหเกิดฟองอากาศในปสสาวะแลว ยังมีอีก 11 ปจจัย ที่เปนไปไดที่อาจทําใหเกิดฟองปริมาณมากในปสสาวะอยาง ผิดปกติ ไดแก - ออกกําลังกายหนัก ๆ หรือยืนนาน ๆ - การบริโภคโปรตีนมากเกินไป - การตั้งครรภ - ตอมลูกหมากโต - การอักเสบของกระเพาะปสสาวะหรือทอปสสาวะ - มีสารมากเกินไปในปสสาวะ - ปสสาวะมีความเขมขนมากขึ้น เกิดจากการดื่มนํ้านอย เกินไปจนเกิดภาวะขาดนํ้า - การทํางานของไตบกพรอง - ความเครียดสะสม - ภาวะโปรตีนมากเกินไปในปสสาวะ หรือ Nephrotic syndrome - การหลั่งอสุจิยอนทาง เปนการหลั่งนํ้าอสุจิไหลยอนกลับ เขาไปในกระเพาะปสสาวะของผูชาย แทนที่จะถูกปลอยออก มาจากอวัยวะเพศ ตามรายงานของฮัลโหลคุณหมอ การปสสาวะเปนฟอง มักเกิดจากการปะปนของโปรตีนในปสสาวะ ซึ่งอาจเกิดขึ้น เปนครั้งคราวจากสาเหตุที่พบไดทั่วไปในชีวิตประจําวัน หรือ อาจเกิดอยางตอเนื่อง เพราะการทํางานของไตที่ไมสมบูรณ หรือผิดปกติ ซึ่งเปนผลมาจากโรคเรื้อรังที่อาจเปนอันตรายตอ สุขภาพ ไดแก โรคไต หรือภาวะไตเสื่อมหรือทํางานไดลดลง สงผลให ไตกําจัดของเสียหรือจัดการกับสารเคมีในรางกายไดไมเต็ม 28
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
ประสิทธิภาพเปนเหตุใหโปรตีนรั่วออกมาปะปนกับปสสาวะ แทนที่ จะถูกกรองและดูดซึมกลับเขาไปในกระแสเลือด โรคเบาหวาน เปนสาเหตุ หนึ่งของโรคไต เนื่องจากภาวะนํ้าตาลในเลือดสูง ทําใหหลอดเลือด ของไตซึ่งทําหนาที่กรองของเสียเกิดความเสียหายจนทําใหไตทํางาน ผิดปกติ โรคความดันโลหิตสูง สงผลใหหลอดเลือดของไตหดตัวและเลือด ไหลผานไตไดนอยลง ซึ่งเปนปจจัยหนึ่งที่ทําใหไตทํางานผิดปกติและ ขับของเสียไดไมดีนัก จนเกิดการรั่วซึมของโปรตีนสูปสสาวะนําไปสูการ ฉี่เปนฟอง ทั้งนี้ ภาวะสุขภาพอื่น ๆ เชน โรคมะเร็งไต, โรคลูปส, ภาวะ ไตอักเสบ, ภาวะครรภเปนพิษ รวมถึงการใชยาบางชนิด, ภาวะบาดเจ็บ, การไดรบั สารพิษ, การติดเชือ้ หรือการทํางานผิดปกติของระบบภูมคิ มุ กัน ก็ยังเปนสาเหตุใหไตทํางานไดไมสมบูรณและพบโปรตีนในปสสาวะ จนทําใหฉี่เปนฟองไดเชนกัน ตามรายงานของพบแพทย อาการทีเ่ กิดขึน้ รวมกับปสสาวะเปนฟอง อาจสามารถใชบอกไดวาสาเหตุของการเกิดปสสาวะเปนฟองนั้นมาจาก อะไร ซึ่งอาการอาจประกอบไปดวย - อาการบวมที่มือ เทา ทอง และใบหนา เปนสัญญาณบอกวา มีการสะสมของเหลวสวนเกิน ซึ่งอาจเปนผลจากการที่ไตทํางานลดลง - การเปลี่ยนแปลงของปริมาณปสสาวะ - ปสสาวะขุน - ปสสาวะมีสีเขม - คลื่นไสอาเจียน - อาการเหนื่อยลาออนเพลีย - มีปญหาในการนอน - ไมรูสึกเจริญอาหาร ควรทําอยางไรหากปสสาวะเปนฟอง ? การรักษาปสสาวะเปนฟองขึน้ อยูก บั สาเหตุของอาการทีแ่ ตกตางกัน ผูปวยอาจสังเกตตัวเองวาอาการปสสาวะเปนฟองและมีสีเหลืองเขมนั้น หมดไปหรือไมหลังจากดื่มนํ้าใหเพียงพอ หรือเปนเพียงฟองที่เกิดจาก ความเร็วของการปสสาวะ ดังนั้น หากพบวาตนเองมีอาการตองสงสัย รวมดวย ควรรีบไปพบแพทย เพื่อรับการวินิจฉัยสาเหตุการฉี่เปนฟอง และการรักษาที่ตรงจุด ขอขอบคุณแหลงขอมูล : CJASN Ettoday Hellokhunmor Pobpad : https://www.msn.com/th-th/lifestyle/lifestyle ภาพประกอบขาว : © Matichon ภาพประกอบขาว
รู ทันโรค ตับถูกไขมันเกาะ ไมใชแคเพราะดื่มเหลา!!! ภาวะไขมันเกาะตับในผูท ไ่ี มดม่ื แอลกอฮอล เปนชือ่ เรียกรวมของ ความผิดปกติทเ่ี กิดกับตับ โดยเริม่ จากไขมันพอกตับ ซึง่ สามารถ นํ า ไปสู ภ าวะตั บ วายและมะเร็ ง ตั บ แม ว า ผู ป ว ยจะไม ไ ด ดื่ ม แอลกอฮอล ปจจุบันโรคไขมันเกาะตับเปนโรคตับเรื้อรังที่พบ บอยสุด ประเทศไทยพบภาวะไขมันเกาะตับไดมากขึ้นตาม แนวโนมที่เพิ่มขึ้นของภาวะอวนลงพุง ความชุกของภาวะไขมัน เกาะตับในเด็กปจจุบันเพิ่มขึ้นเปน 2 เทา จากเดิมรอยละ 2.6 เพิ่มเปนรอยละ 5 ในเด็กที่นํ้าหนักปกติ แตความชุกในเด็กอวน จะเปนรอยละ 38 และเพิ่มเปนรอยละ 48 ในเด็กอวนที่เปน โรคเบาหวาน ทําไมถึงเกิดภาวะไขมันเกาะตับ การรับประทานอาหารที่มากเกินไป การไมออกกําลังกาย ทํ าให ไขมั น ส ว นเกิ นสะสมตามสว นตาง ๆ ในอวัยวะภายใน ซึ่งอวัยวะสําคัญที่เก็บสะสม คือ ตับ แตยังสะสมที่อื่นดวย เชน หลอดเลือด อวัยวะภายในอื่น ๆ ตับออน เยื่อบุหัวใจ เปนตน โดยอาการผูปวยที่มีภาวะไขมันเกาะตับกวารอยละ 50 ไมแสดง อาการโดยเฉพาะในกลุมที่เปนไขมันเกาะตับระยะแรก ผูที่อยูใน กลุมเสี่ยงตอการเกิดภาวะไขมันเกาะตับ ไดแก คนอวน ผูปวย เบาหวาน และผูท ม่ี ไี ขมันในเลือดสูงกวาปกติ มีภาวะไขมันเกาะตับ ถึงรอยละ 90 ในจํานวนนี้รอยละ 20 มีอาการตับอักเสบรวมดวย และรอยละ 10 กลายเปนโรคตับแข็ง ผลที่ตามมาของโรคไขมันเกาะตับ 1.) โรครวมในผูที่มีภาวะไขมันเกาะตับ ภาวะไขมันเกาะตับ พบรวมกับกลุมอาการอวนลงพุง สัมพันธกับ โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันไตรกลีเซอไรดในเลือดสูง และไขมันที่ดี (HDL-C) ในเลือดตํา่ ซึง่ ปจจัยเหลานีจ้ ะเพิม่ ความเสีย่ งตอโรคหัวใจ และหลอดเลือด 2.) ผลตอตับ การดําเนินของโรคตับในกลุมที่มีการอักเสบและ พังผืดเปนเวลานานจะนําไปสูโรคตับอักเสบเรื้อรัง ตับแข็ง และโรค มะเร็งตับ จะเห็นไดวาความผิดปกติและพัฒนาการของโรคเกิดขึ้น เชนเดียวกับผูปวยโรคตับกลุมที่ดื่มสุราเปนประจํา การวินิจฉัยภาวะไขมันเกาะตับ ผูปวยที่มีภาวะไขมันเกาะตับในผูที่ไมดื่มแอลกอฮอล สวนมาก จะไมมีอาการใด ๆ โดยมักตรวจพบจากการตรวจสุขภาพ หรือ พบโดยบังเอิญจากการตรวจเลือดเพื่อดูการทํางานของตับ หรือ จากทําอัลตราซาวนด จากขอบงชี้อื่น ๆ โดยการตรวจเลือดวัด การทํางานของตับอาจเปนปกติ หรือมีคาเอนไซมตับสวนมาก จะมีคาสูงกวาปกติไมมากนัก (2-5 เทา ของคาปกติ) การตรวจ รางกายอาจพบ ตับโต และอวนลงพุง มีความจําเปนตองวินิจฉัย แยกระหวางภาวะไขมันเกาะตับชนิดธรรมดา (simple steatosis) และภาวะไขมันเกาะตับที่มีการอักเสบ (non-alcoholic steatohepatitis (NASH)) ออกจากกัน เนื่องจาก 2 ภาวะนี้มีการ
ดําเนินโรคที่แตกตางกัน คือ ผูที่มีภาวะไขมันเกาะตับชนิดธรรมดา จะมีไขมันสะสมในตับ โดยไมทาํ ใหเกิดการอักเสบ หรืออาจมีการอักเสบ เล็กนอย ผูปวยกลุมนี้จะมีอัตราการเสียชีวิตจากโรคหลอดเลือดหัวใจ มากกวาประชากรทั่วไป ซึ่งเกี่ยวของกับภาวะอวนลงพุง (เบาหวาน, ความดันโลหิตสูง, ไขมันในเลือดสูง) สวนอัตราการเสียชีวติ จากโรคตับ นั้นไมแตกตางจากคนปกติทั่วไป ในขณะที่ผูปวยภาวะไขมันเกาะตับ ที่มีการอักเสบจะมีไขมันสะสมในตับรวมกับการอักเสบที่รุนแรง จนสง ผลใหเกิดพังผืดขึ้น ซึ่งในที่สุดสามารถกลายเปนตับแข็งและมะเร็งตับ ไดถึงรอยละ 20-30 ของผูปวย การตรวจอื่น ๆ ที่ชวยในการวินิจฉัย โรค ไดแก การตรวจทางรังสี รวมถึงการตรวจชิ้นเนื้อตับ การรักษา แมความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับตับจะมีการดําเนินโรคคอนขางชา แตการตรวจพบความผิดปกติตั้งแตระยะแรกเริ่มเปนเรื่องสําคัญอยาง ยิ่ง เชนเดียวกับการใหการรักษาที่ถูกตองแกผูปวย เปาหมายของการ รักษาอยูที่การลดไขมันสะสมในตับและลดการอักเสบของตับในรายที่ มีการอักเสบรวมดวย เพื่อหยุดยั้งการดําเนินโรคตอไป การลดนํ้าหนัก ผูปวยที่มีภาวะไขมันเกาะตับสามารถฟนฟูสภาพ ตับใหกลับมาดีขึ้นไดดวยการลดนํ้าหนักลงอยางนอยรอยละ 7 (แต คํ า แนะนํ า ของสมาคมทางเดิ น อาหารของอเมริ ก าแนะนํ า ให ล ด รอยละ 10) การออกกําลังกาย แมวา นํ้าหนักตัวไมลดลงแตใหผลดีตอ ตับ ผูป ว ย ที่มีภาวะไขมันเกาะตับควรลดอาหารหวาน อาหารมัน ลดการ รับประทานแปง ควรเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชนตอสุขภาพ โดยเฉพาะอยางยิ่งอาหารที่มีไขมันตํ่า กากใยสูง และใหพลังงานตํ่า ไขมันในตับก็จะลดลงได รวมกับการรักษาโรครวมที่มี เชน โรค เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง เพื่อลดความเสี่ยงตอ การเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด การใชยาลดนํ้าตาลบางชนิดรวมถึง วิตามิน อี อาจจะมีประโยชน นอกจากนี้ การผาตัดเพื่อลดนํ้าหนัก ในผูปวยที่อวนมากสามารถทําใหภาวะไขมันเกาะตับดีขึ้น ผูปวยที่มีภาวะไขมันเกาะตับควรหลีกเลี่ยงการดื่มสุรา หลีกเลี่ยง การรับประทานยาหรืออาหารเสริมประเภทนํา้ มันตาง ๆ เชน นํา้ มันปลา นํ้ามันอีฟนิ่งพริมโรส และสมุนไพรตาง ๆ และควรไดรับการตรวจวา มีภมู คิ มุ กันตอไวรัสตับอักเสบบีหรือไม หากไมมคี วรไดรบั การฉีดวัคซีน ไวรัสตับอักเสบบี รวมถึงการตรวจติดตามคาเอนไซมตับเปนระยะ ขอขอบคุณแหลงขอมูล : https://www.thaihealth.or.th/ Content/56061
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
29
สมุนไพรใกล ตัว
ใบบัวบก
รศ.ดร.ภญ.พาณี ศิริสะอาด
คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม
ใบบั วบกเป น พื ช ที่ เหมาะสํ าหรั บ เตรี ย มเป น เครื่ อ งดื่ ม และอาหาร หรือเปนผัก ชวงอากาศรอน ชวงเที่ยงถึง บายสอง อันเปนชวงเวลาที่ธาตุไฟในจักรวาลแรงกลา เหมาะสําหรับวัยรุนมากที่สุด เพราะเปนอายุที่มีธาตุไฟ ประจํากาย เนื่องจากใบบัวบกมีรสขม ใชลดความรอน ในรางกาย ตามตําราแผนโบราณ คําวา บัวบก มีสองชนิด คือ บัวบกหัว (Stephania erecta, Craib, Menisapermaceae) และบัวบกใบ หรือทีเ่ รียกวา ผักหนอก (Centella asiaica, Umbelliferae) คือ บัวบกทีจ่ ะกลาวถึงนี้ เปนพืช ที่ขึ้นงายตามที่ชื้นแฉะ เปนไมลมลุกเนื้อออน ใบกลม ประมาณนิ้วครึ่ง ริมใบจัก ยาไทยกลาววา ใบบัวบกเปน ยาบํารุง รักษาโรคผิวหนัง โรคประสาท ขับปสสาวะ ตนและใบเปนยาบํารุงหัวใจ แกออนเพลียเมื่อยลา แกทอง เสีย อาการเริ่มเปนบิด คนจีนใชตําละลายนํ้าผสมนํ้าตาล เปนยาแกรอนใน แกชํ้าใน แกออนเพลียไดดี สรรพคุณใน ตําราจีนกลาววา ใบมีรสขมเล็กนอย เผ็ดเล็กนอย เย็นจัด หรือหนาว ในทางจีนใชขับความรอน ขับปสสาวะ แกพิษ แกบวม ใชในอาการไขหวัดใหญ ใชในอาหารเปนพิษ ใช ขนาด 15-30 กรัม (แหง) บํารุงตับ ใชขนาด 250 กรัม ตม ในนํ้าตาล นอกจากนี้ ยังใชถอนพิษ ในทางการแพทยลานนา พบตํารับยาที่เขาผักหนอก ไดแก ยาแกป (ลมแดด หรือเวลาหิวขาว) ยามะเร็งครุต ขึ้นหัว (ปวดหัวขางเดียวมาก) ยาลมเกี่ยว (ตะคริว) และ ยาผีเครือสันนิบาต โดยมีตวั ยาอืน่ เปนสวนรวม นอกจากนี้ ชาวลานนายังใชใบสดรับประทานเปนผักแกลมนํา้ พริกปลา ในดานพฤกษเคมี พบวา ใบและรากบัวบกมีสารสําคัญ คื อ ไทรเทอร ป น ส พบกรดเอเชี ย ติ ก เอเชี ย ติ โ คไซด มาเดคอสซอล มาเดคาสสิก และอื่น ๆ นอกจากนี้ ประกอบดวย นํา้ มันหอมระเหยเล็กนอย และฟลาโวนอยด นํ้าที่คั้นได พบเอเชียติโคไซดมากที่สุด มีฤทธิ์ตานการ อักเสบ ชวยเสริมสรางคอลลาเจนใหกับผิว นอกจากนี้ ยังสามารถยับยั้งอาการคัน ชวยยับยั้งเชื้อกลาก สารสกัด ดวยนํ้ายังสามารถชวยลดการติดเชื้อที่เกิดหนอง ทําให เหมาะสมในการใชเปนผลิตภัณฑภายนอก ลดการอักเสบ ของแผลในชองปาก และอื่น ๆ 30
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
รายงานการวิจยั พบวา สารสกัดรวมในกลุม ไทรเทอพีนอยด (total triterpenoid fraction) ของใบบัวบก มีผลในการรักษาอาการ เสนเลือดขอดได(1) การใชบัวบกเพื่อลดความดันโลหิต มีใชในรูปแบบ ของยาตํารับ พบวามีฤทธิ์ลดความดันโลหิตได แตไมควรใชบัวบกใน ขนาดสูงเปนเวลานาน มีรายงานอาการไมพึงประสงคของคนที่รับประทานสารสกัดจาก บัวบกในรูปแบบยาเม็ดเพื่อลดนํ้าหนัก พบวา เกิดภาวะตับอักเสบ ซึ่งเมือ่ หยุดใชอาการก็จะดีขน้ึ ดังนัน้ ควรจะระมัดระวังในการรับประทาน บัวบกติดตอกันเปนระยะเวลานาน และการใชรวมกับยาลดความดัน บางชนิด เชน อีนาลาปริล และ เอมโลไดพริน อาจทําใหระดับยาใน เลือดสูง เนื่องจากบัวบกยับยั้งเอนไซมที่ใชในการกําจัดยาดังกลาวออก จากรางกาย บัวบก ชวยใหแผลเปนจางลงได ซึ่งควรทาในชวงที่เปน แผลใหม และแผลไมใหญจนเกินไป มิฉะนั้นอาจไมไดผล(1) ดังนั้น จะเห็นวาใบบัวบก หรือผักหนอก มีประโยชนทั้ง เปนอาหาร เปนยาเย็น แกออนเพลีย ยังใชเปนยาภายนอกอีกดวย เปนสมุนไพรธรรมดา แตก็มีคุณคามากหลายสมควรปลูกไวใกลตัว
เอกสารอางอิง : http://www.medplant.mahidol.ac.th/ index.asp ปรึกษาเรื่องสมุนไพร/ภูมิปญญาเพื่อสุขภาพไดที่ : คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม : e-mail:pharpost@gmail.com www.pharmacy.cmu.ac.th
แผลเป็น...ต้องรักษาด้วยธรรมชาติและความเข้าใจ แผลเป็น...ไม่วา่ ผูห ้ ญิงหรือผูช ้ ายก็ตา่ งเผชิญปัญหานีด ้ ว้ ยกันทัง้ นัน ้ นอกจากจะส่งผลกระทบถึงสุขภาพและการใช้ชวี ต ิ แล้วยังส่งผลถึงความ มัน ิ ที่ไม่เหมือนเดิมอีกด้วย ่ ใจในการดําเนินชีวต โดยจากการศึกษาพบว่า ผูห ้ ญิงกว่า 67% และผูช ้ ายกว่า 33 มีความ รูส้ ก ึ กังวลเกีย ่ วกับแผลเป็นของตนอยูต ่ ลอดเวลา ดังนัน ้ การรักษาแผลเป็น จึงเป็นเรื่องที่ มีความสําคั ญต่ อทั ้งทางด้านร่างกายและจิตใจ ซึ่งแม้
จะไม่มก ี ารการันตีใดหรือสูตรสําเร็จไหน ที่จะทําให้แผลเป็นเหล่านัน ้ จาง หายลงได้อย่างสมบู รณ์ แต่การเข้าใจที่มาของ แผลเป็น จะทําให้เรา สามารถเลือกวิธรี ก ั ษาที่เหมาะสม เพิม ่ ประสิทธิภาพและลดระยะเวลาใน การรักษาลงได้อย่างมีนย ั สําคัญ
แผลเป็น สามารถแบ่งออกได้มากถึง 6 ประเภทตามลักษณะของแผล และสาเหตุของการเกิดแผลเป็น
ประเภทของ แผลเป็น
ลักษณะของแผลเป็น
Common Scars
แผลเป็นทัว่ ไปที่เกิดการจากโดนของมีคมในชีวต ิ ประจําวันเป็นประเภทที่มก ั พบได้บอ ่ ย ที่สด ุ
Atrophic Scars
เป็นแผลเป็นที่เกิดจากการยุบตัว หรือการเกิดโพรง ของเนื้อใต้ผิวหนัง เช่นแผลเป็น จากการเกิดสิว หรืออีสก ุ อีใส
Hypertrophic Scars
Keloid Scars
Scar Contractures
Stretch Marks
แผลเป็นที่มีลักษณะนูนขึ้นจากตําแหน่งของรอยแผลต้นเหตุเกิดจากการรวมตัวของ Collagen ทีม ่ ากเกินไป ข้อสังจะก่อตัวอยูบ ่ ริเวณรอยแผลเดิมเท่านัน ี ารขยายตัว ้ ไม่มก เกินตําแหน่ง บ่อยครัง้ ที่มักสับสนกับแผลเป็นแบบ Hypertrophic ความแตกต่างคือ Keloid จะมี การนูนของแผลเป็นที่ขยายมากกว่ารอยแผลต้นกําเนิน และอาจมีการขยายบริเวณ กว้างขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป แผลเป็นแบบหดรัง้ มักเกิดขึ้นเมื่อแผลเกิดบริเวณข้อต่อหรือผิวหนังส่วนที่มีการย่น ยืดหยุ่น แผลเป็นประเภทนี้จํากัดการเคลื่อนไหวในตําแหน่งที่เกิดขึ้น มักเกิดจากแผล ที่เกิดจากความร้อน รอยเส้นแตก เกิดขึ้นเมื่อมีการขยายตัวของร่างกายอย่างรวดเร็ว ทําให้ผวิ หนังชัน ้ นอก ขยายตัวตามไม่ทัน และเมื่อรอยแตกเหล่ านี้ซอ ่ มแซมตัวเองจะเกิดเป็นรอยที่เห็นได้ ดังกล่าว
ลักษณะเด่นที่แผลเป็นทุกประเภทมีรว่ มกันนัน ้ คือ ความผิดปกติ ของสีผวิ และลักษณะของผิวบริเวณรอยแผลทางเลือกในการรักษามี มากมายตัง ้ แต่การผ่าตัด และเลเซอร์บาํ บัด การลอกผิวหนังชัน ้ กําพร้า ด้วยกรด การรักษาด้วยความเย็นการรักษาด้วยรังสี และการรักษาด้วย ผลิตภัณฑ์ดแ ู ลผิวแบบ Oil ที่มาจากธรรมชาติ เปรียบเทียบการรักษา หากเทียบผลความสําเร็จของการรักษาแล้ว การรักษาด้วยวิธก ี าร ผ่าตัดร่วมกับเลเซอร์บาํ บัดเป็นวิธก ี ารรักษาทีไ่ ด้ผลมากทีส ่ ด ุ ในการรักษา รอยแผลเป็น ทัง ้ ด้านการลดขนาดแผล และลดความแตกต่างของสีผวิ แต่ดว้ ยวิธท ี ซ ี่ บ ั ซ้อนและค่าใช้จา่ ยในการรักษาทีส ่ ง ู อีกทัง้ ยังมีความกังวล ว่าอาจสร้างความเสียหายเพิม ั รอยแผลหากขาดการดูแลรักษา มเติ ่ เติมให้กบ ที่ถก ู ต้องอีกด้วย ดูแลแผลเป็นด้วย Bio oil การรักษาด้วยผลิตภัณฑ์ประเภท Oil บํารุงผิว อย่าง Bio-Oil Oil ซึ่ง มีสว่ นผสมวิตามิน A จากนํ้ามันเมล็ดดอกทานตะวัน ซึง ่ มีสว่ นช่ววยในการ ยในการ เสริมสร้าง Collagen วิตามิน E ซึ่งจะช่วยเพิ่มความชุ ่มชื้น ลดอาการ ระคายเคืองและเร่งการฟื้ นฟู ตนเองของผิวหนัง อีกทัง้ PurCellin Oil™ ส่วนผสมเฉพาะจากการคิดค้นวิจย ั โดย Bio-Oil ทีช ่ วยให้ ว่ ยให้สารสําคัญต่างๆ ถูกดูดซึมเข้าสูผ ่ วิ ได้ง่ายขึ้น กระจายตัวเป็นชันฟิ น ฟิ ล ์ ม ไม่เหนียวเหนอะหนะ ้ ปกป้องผิวชัน ้ นอก
จากการทดสอบกับอาสาสมัครหญิงที่มีความผิดปกติทางสีผิว เนื่องมาจากสาเหตุจากการเผชิญกับแสงแดดเป็นเวลานานบริเวณหน้า และลําคอจํานวน 67 ราย พบว่าในอาสาสมัครทีใ่ ช้ผลิตภัณฑ์ Bio Oil กับ บริเวณทีม ่ ค ี วามไม่สมํ่าเสมอของสีผวิ 2 ครัง้ ต่อกัน เป็นเวลา12 สัปดาห์ พบว่า 93% มีความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นอย่างเห็นได้ชด ั ทัง ้ ในด้านของสี และความเรียบเนียนของผิว เมื่อเข้าใจทีม ่ าของแผลเป็น และวิธก ี ารรักษาแบบต่างๆ แล้ว การ เลือกวิธท ี เี่ หมาะสมนัน ขึ ้ น กั บ ความสมั ค รใจและความพร้ อม แต่หากแผล ้ เป็นทีม ่ ี มีลักษณะผิดปกติ เช่น มีการขยายตัวเป็นวงกว้างในเวลาอันรวด เร็ว เปลี่ยนสีคลํ้าขึ้นอย่างชัดเจน หรือมีความรูส ้ ก ึ เจ็บปวดจนผิดปกติไป จากเดิม ควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทางเพื่อทํ าการตรวจสอบเช การตรวจสอบเชิงลึ ก ในทันที
สาระน ารู การดูแลรักษาเลนสแวนตา ใหอยูกับเรานาน ๆ สิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง 1. การวางเลนสแวนตาโดยสัมผัสกับพื้น 2. ใชเสื้อเช็ดเลนสแวนตา การเช็ดเลนสทันทีโดยไมได ลาง เพราะอาจมีเม็ดฝุน เม็ดทรายอยูบนผิวเลนส 3. วางแว น ตาทิ้ ง ไว บ ริ เวณคอนโซลรถยนต ที่ จ อด กลางแดดจาเปนเวลานาน ๆ 4. วางแวนตาไวบริเวณที่มีไอนํ้าหรือลมรอน เชน ใน หองซาวนา 5. สารเคมีที่ซึมเขาสูผิวเลนสได เชน นํ้าหอม สเปรย ฉีดผม นํ้ายาทําความสะอาดบางชนิด นํ้ายาเช็ดกระจก ครีมกันแดด 6. ลางเลนสแวนตาโดยใชสบู สบูมีสวนผสมของไขมัน สัตว ทําใหผิวเลนสหนืดทําความสะอาดยาก และทําใหผิว เลนสมัลติโคดเสียไว วิธีทําความสะอาดเลนสแวนตา 1. เปดนํ้าใสเลนสเพื่อทําใหคราบสกปรกที่เกาะอยูบน ผิวเลนสออนตัวและลางฝุนที่ติดอยูบนผิวเลนสออก
2. ใชนํ้ายาลางจานผสมนํ้าใหเจือจาง ทําความสะอาดเลนสโดยใช นิ้วถูที่เลนสใหทั่ว (หามเทนํ้ายาลางจานบนผิวเลนสโดยตรง) 3. ลางออกดวยนํ้าเปลาใหสะอาด 4. ใชกระดาษทิชชูอยางดีซับนํ้าออกใหแหง 5. ใชผา เช็ดเลนสไมโครไฟเบอร โดยเช็ดเลนสแวนไปในทางเดียวกัน ไมควรถูวนไปมา ** การพับเก็บแวนใสกลอง ควรระวังไมใหปลายขาแวนไปโดนเลนส จะทําใหเลนสเปนรอยได ทางที่ดีควรมีผาปดเลนสทั้งดานหลังและ ดานหนากอนเก็บใสกลอง ** เทานี้ก็ไดเลนสแวนตาที่ใสสะอาดอยูกับเราไปนาน ๆ แลว ที่มา : firstframe.lnwshop.com
3 ของใชในครัว ทําความสะอาดบานได - ดอกไม ป ลอมที ่ ป ระดั บ ในบ า นเมื ่ อ มี ค ราบสกปรก ใหนํา ของใชในครัว 3 สิ่งนี้ คือ เกลือ นํ้าสมสายชู และมะนาว สามารถทําความสะอาดคราบสกปรกไดหมดจดทุกซอก ดอกไมใสถุงที่มีเกลือแลวเขยา เกลือจะชวยขจัดคราบสกปรก - กระเบื้องเคลือบเลอะคราบชา กาแฟ ใหนําเกลือมาขัด ทุกมุม ที่สําคัญไรสารเคมี ลองมาดูกันเลยดีกวาวาของ - เมื่อเขียงสกปรก ใหนําเกลือไปขัดแลวตมในนํ้ารอน ทําเปน เหลานี้เอามาทําอะไรไดบาง ประจําเขียงจะสะอาดขึ้น เกลือ - ทําความสะอาดหมอเคลือบ และภาชนะเหล็กเคลือบ หากมีรอยอาหารไหมในหมอเคลือบ ใหเทนํ้าลงไปจนทวม รอยไหมแลวใสเกลือลงไป 4-5 ชอนชา แชไวขามคืน แลว เอาไปตั้งไฟตอนเชา คราบไหมนั้นก็จะหลุดออก - ภาชนะเหล็กเคลือบ ถาขัดทําความสะอาดแบบทัว่ ไป บอย ๆ จะทําใหหมอลอก แตถาลองเปลี่ยนมาใชเกลือ โรยแลวขัดทําความสะอาด จะทําใหหมอสะอาด และเวลา ทอดอาหารจะทําใหอาหารไมติดกระทะอีกดวย - ทําความสะอาดพื้นที่ไขขาวหกใส เพียงโรยเกลือทิ้ง ไวสักระยะ แลวเช็ดออก - ทําความสะอาดเตาอบที่เลอะรอยอาหาร ใชเกลือ โรยเมื่อเตาอบเย็นแลว จะเช็ดออกไดโดยงาย - กําจัดคราบหนาเตารีด โรยเกลือบนกระดาษขีผ้ ง้ึ แลว เอาเตารีดรีดทับ กอนจะใชนา้ํ ยาเช็ดเครือ่ งเงินทําความสะอาด 32
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
นํ้าสมสายชู - กระจกบานเกล็ดลางดวยนํ้าสมสายชู - หมออะลูมิเนียมเปนคราบดํา ใชนํ้าสมสายชูละลายขี้เถา แลวขัด ถูใหสะอาด - ภาชนะทองแดง ทองเหลือง ขัดดวยนํ้าสมสายชูผสมเกลือใน อัตราสวนที่เทา ๆ กันก็จะสะอาด - ภาชนะพลาสติก เมื่อเปอนไขมัน ใหนําไปแชนํ้าอุนที่ผสม นํ้าสมสายชู ทั้งคราบและกลิ่นจะหายไป - ฝาผนังบานเลอะคราบดํา ใชนํ้าสมสายชูอุน ๆ เช็ด รับรอง สะอาดทันตา - ทอระบายนํ้าสกปรก สงกลิ่นเหม็น ใหเทผงฟูลงทอไปประมาณ 1 กํามือ กอนจะตามดวยนํ้าสมสายชูอีก 1 ถวย - ขวด แจกันที่บาน ทําความสะอาดยาก เทนํ้าสมสายชูพรอม เปลือกไขลงไปแลวเขยา คราบสกปรกก็จะติดออกมา
สาระน ารู - กระติกนํ้ารอน กาตมนํ้า เมื่อตมไปนาน ๆ จะมีตะกรัน หินปูนเกาะ ใหเทนํ้าสมสายชูผสมนํ้าลงไปในกระติกนํ้ารอน ตมใหเดือดแลวทิ้งไวขามคืน 1 คืน ตะกรันนั้นก็จะหลุดลอก ออกมา มะนาว - ใชมะนาวทําความสะอาดเขียง โดยราดนํ้ามะนาว ลงบนเขียงใหทั่ว ทิ้งไวประมาณ 3 ชั่วโมง หรือจนกวาคราบ สกปรกจะหลุด แลวนําไปลางนํ้าตามปกติ - ทําความสะอาดไมโครเวฟ ผสมนํ้าเปลาครึ่งถวยกับ นํ้ามะนาว 1 ชอนโตะ ใสไวในถวยแลวนําไปอบในไมโครเวฟ
ประมาณ 2 นาที กอนจะเช็ดในไมโครเวฟดวยฟองนํ้า - เมื่อใชกอกนํ้าไปนาน ๆ จะมีคราบดางทําใหกอกนํ้าหมอง ทําความสะอาดโดยผามะนาวครึ่งซีกแลวโรยเกลือเล็กนอย จากนั้น นําไปขัดกอกนํ้า ก็จะไดกอกนํ้าที่ใสสะอาด - ทําความสะอาดกระจก ผสมนํา้ เปลากับนํา้ มะนาว 3 ชอนโตะ ฉีดเปนสเปรย กระจกจะวาวใส - ทําความสะอาดทอนํ้าทิ้ง ใชนํ้ามะนาวครึ่งถวยผสมนํ้ารอน แลวเทลงไปในทอนํ้าทิ้ง ปลอยทิ้งไวสักครู แลวราดนํ้าเปลาตามไป อีกครั้ง ที่มา : www.inmindclean.com › รายละเอียด › 3_Und_...
ประเภทของถุงมือยางและถุงมือพลาสติก ปจจุบนั สถานการณโรค COVID-19 มีการระบาดในวงกวาง เพื่อความปลอดภัยนอกจากการปองกันตัวดวยการสวม หนากากอนามัย และลางมือใหสะอาดแลว การสวมถุงมือ เพื่ อ ป อ งกั น ตั ว เองเมื่ อ ออกไปในที่ ส าธารณะหรื อ สั ม ผั ส สิ่งของตาง ๆ ก็เปนอีกทางเลือกหนึ่งที่ทําได การสวมถุงมือเปนการปองกันใหมอื สะอาดได ไมเปนการ สัมผัสโดยตรงกับสิ่งที่เราไปสัมผัส ดวยความหนาของถุงมือ อยางไรก็ตาม ไมควรนํามือไปสัมผัสกับใบหนา แมวา จะใสถงุ มือ ก็ตาม ภายหลังจากถอดถุงมือออกก็ตอ งลางมือทําความสะอาด อีกครั้ง แลวถาเกิดจําเปนตองใชขึ้นมา จะตองเลือกใชถุงมือ แบบไหนละ? ถุงมือมีหลายชนิด มีทั้ง ถุงมือยาง ถุงมือ พลาสติก ถุงมือผา ขึ้นอยูกับผูใชจะเลือกใชวาถุงมือแบบไหน สะดวกในการใชงาน Dr.D ขอแนะนําวิธีสังเกตลักษณะของ ถุงมือเพื่อเปนทางเลือกในการเลือกใชใหเหมาะสมกันนะครับ ซึ่งถุงมือในทองตลาดที่เราเห็น ๆ กัน มีดังนี้ 1. ถุงมือยางธรรมชาติ ลักษณะทางกายภาพ ขอสังเกต คือ มีสีขาวครีม ยืดหยุนไดดี ใสแลวกระชับมือ สามารถหาซื้อ ไดตามรานขายยา มีทั้งแบบมีแปงและไมมีแปง สวนใหญใช ในทางการแพทย (Medical glove) * มีขอสังเกตที่ควรระวังมาฝากครับ ลองสังเกตดูนะครับ วา ถาตองสวมใสถุงมือยางเปนเวลานาน ๆ หากพบอาการ คันและมีผื่นแดงขึ้น เปนไปไดวาเกิดจากการแพโปรตีนจาก นํ้ายางธรรมชาติ จึงขอแนะนําใหเลือกใชถุงมือยางที่ผลิตจาก ยางสังเคราะห หรือวัสดุอื่นแทน 2. ถุงมือยางสังเคราะหไนไตร จะทนทานตอสารเคมี จึง เปนที่นิยมใชในหองแล็บ ขอสังเกต คือ มีสีสันหลากหลาย แต มีความยืดหยุนนอยกวาถุงมือยางธรรมชาติ 3. ถุ ง มื อ PVC (ยางสั ง เคราะห ช นิ ด Polyvinyl chloride) ใชสําหรับปองกันอันตรายจากการสัมผัสสารเคมี โดยตรงขณะปฏิบัติงาน หรืองานทั่วไป ลักษณะจะกึ่งใสกึ่ง
ขุน เหมือนกระจกฝา ถุงมือชนิดนี้ไมควรใชกับการสัมผัสอาหาร ประเภทไขมัน เพราะจะทําใหสารที่ชวยทําใหพลาสติกนี้นิ่มและยืด ไดละลายออกมาได 4. ถุงมือพลาสติก PE หรือถุงมือทีเ่ ราใชเวลายอมผม นอกจาก นี้ สวนใหญใชในรานกวยเตี๋ยว รานขาวขาหมู รานขาวมันไก เพราะ ถุงมือนี้สามารถใชจับอาหารมันหรืออาหารที่มีรสเปรี้ยวได ในสถานการณโรค COVID-19 แบบนี้ เพื่อลดการสัมผัสกับ สิ่งของหรือบริเวณพื้นที่เสี่ยง เชน ราวจับบนรถเมล ประตูรถ สาธารณะ ประตูอาคารที่มีผูใชจํานวนมาก หรือปุมลิฟตตาง ๆ เปนตน เราควรเลือกใชถุงมือที่สวมใสงายและกระชับมือ สวนวิธกี ารถอด Dr.D ขอแนะนําใหผใู ชจบั ขอบปลายขอมือแลว มวนถุงมือดานนอกเขาดานในและทิง้ ขยะทันที ทีส่ าํ คัญควรใชครัง้ เดียว แลวทิง้ เพราะเชือ้ โรคทีเ่ ราตองเผชิญอยูน ม้ี นั นากลัวกวาทีค่ ดิ อยางไร ก็ดี ถึงจะมีการใสถุงมือปองกันก็ควรจะระวังไมขยี้ตา จับใบหนา จับจมูก เพราะนอกจากไมชวยปองกันแลวยังจะทําใหเชื้อโรคแพร กระจายเหมือนเดิม แตทางที่ดีหมั่นลางมือบอย ๆ กินรอน แยกกิน เปนการสรางความปลอดภัยใหตนเอง และผูอื่นจะดีกวานะครับ ทั้งนี้ ดร.อรวรรณ ปนประยูร หัวหนากลุมยางและผลิตภัณฑ กองวัสดุวิศวกรรม ไดพูดถึงเกร็ดความรูในการใชถุงมือยางหยิบจับ อาหารในสถานการณการแพรระบาดของโรคโควิด-19 ในการให สัมภาษณกับทางวิทยุกระจายเสียงรัฐสภา เรื่อง “การขับเคลื่อน ยางพาราไทยสูตลาดโลกโดยการยกระดับคุณภาพผลิตภัณฑดวย มาตรฐาน ISO” เมื่อวันที่ 31 ก.ค. 64 ซึ่งสามารถรับฟงบทสัมภาษณ ดังกลาวตามลิ้งกนี้เลยครับ http://tpchannel.org/radio/ondemandlist_detail. php?id=3811 ที่มา : กรมวิทยาศาสตรบริการ
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
33
ปฏิทินข าว รายละเอียด
สนใจติดต อ
21-22 พฤษภาคม 2565 ณ หองประชุมเฉลิม พรมมาส อาคาร อปร. ชั้น 1 คณะแพทยศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
ราชวิทยาลัยศัลยแพทยแหงประเทศไทย จัดอบรมทางวิชาการ เรื่อง “ศัลยปฏิบัติที่ดี” Good Surgical Practice สําหรับแพทยประจําบาน
โทร. 0 2716 6141-3
21-22 พฤษภาคม 2565 ณ ออนไลน
สมาคมแพทยผิวหนังแหงประเทศไทย จัดอบรมระยะสั้น วิชาตจวิทยา ครั้งที่ 42 42th DST Short Course ประจําป 2022
https://dst.or.th/ Meetings/Articles/ 1713.22.0
23-27 พฤษภาคม 2565 ณ หองประชุมเฉลิม พรมมาส อาคาร อปร. ชั้น 1 คณะแพทยศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
ราชวิทยาลัยศัลยแพทยแหงประเทศไทย จัดอบรมทางวิชาการ เรื่อง “ความรูพื้นฐานทางการวิจัย”
โทร. 0 2716 6141-3
4-5 มิถุนายน 2565
ณ โรงแรมพูลแมน คิง เพาเวอร กรุงเทพฯ
ภาควิชาวิสัญญีวิทยา คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธิบดี โทร. 0 2201 2193 ม.มหิดล จัดประชุมวิชาการ 7th Annual Ramathibodi Anesthesia Conference (7th ARAC) เรื่อง NEW FRONTIERS TO IMPROVE ANAESTHESIA OUTCOME
15-17 มิถุนายน 2565
ณ หองประชุม 910 ABC ชั้น 9 อาคารเรียนและปฏิบัติการรวม ดานการแพทยฯ
สมาคมตอมไรทอเด็กและวัยรุนไทย จัดประชุมวิชาการ เรื่อง “The 10th Pediatric Endocrine Update: Highlights in Pediatric Endocrinology”
โทร. 0 2419 5676
7–8 กรกฎาคม 2565
ณ หองประชุม ชั้น 11 อาคารเฉลิมพระเกียรติฯ โรงพยาบาลราชวิถี
โรงพยาบาลราชวิถี จัดประชุมวิชาการ ครั้งที่ 32 ในหัวขอ “Do our best in the Next Normal” รูปแบบออนไลน (Hybrid Meeting)
โทร. 0 2206 2900
วันที่
สถานที่
30-31 กรกฎาคม 2565 ณ หองประชุมหัวใจ ชั้น 5 อาคารสยามบรมราชกุมารี
ศูนยการจัดประชุมวิชาการ สถาบันสุขภาพเด็กแหงชาติมหาราชินี โทร. 0 2354 8927 จัดอบรมระยะสั้น “การตรวจประเมินโรคหัวใจพิการแตกําเนิด ดวยคลื่นเสียงสะทอนความถี่สูง” (Echocardiography in Congenital heart disease)
23-24 สิงหาคม 2565
สาขาวิชาวิสัญญีวิทยา คณะแพทยศาสตร ม.สงขลานครินทร รวมกับ คณะกรรมการมาตรฐานการชวยชีวิตแหงประเทศไทย (Thai Resuscitation Council) และสมาคมแพทยโรคหัวใจ แหงประเทศไทย จัดโครงการฝกอบรมเชิงปฏิบัติการ “Provider Course for Pediatric Advance Life Support” (ตามมาตรฐาน American Heart Association; AHA)
34
¾.¤.-ÁÔ.Â. 2565
ณ ศูนย Simulation Center อาคารแพทยศาสตรศึกษา (ชั้น 6) คณะแพทยศาสตร ม.สงขลานครินทร
โทร. 0 7445 1651-2