IN MEMORIAM
Beeld: Rainier Vrouenraets
Rouwdrukwerk
Met liefde vormgegeven en met zorg gedrukt.
Maak een uitvaart bijzonder met persoonlijk drukwerk. Scan de QR-code en bekijk onze mogelijkheden.
pressandpaper.nl Wat maakt jouw dag?
Een afscheid, een persoonlijk karakter, iedereen verdient een uitvaart die eer doet aan wie hij of zij was. Tijdens het regelen van de uitvaart komt er veel op u af. Uitvaartzorg van Bree staat graag voor u klaar in deze moeilijke en roerige tijd. Wij begeleiden uitvaarten voorzien van al uw wensen en ongeacht of u wel of niet verzekerd bent. Heeft u te maken met het overlijden van een dierbare, denk dan goed na over de zaken die wellicht al besproken zijn over zijn of haar uitvaart. Met onze hechte groep medewerkers die met z’n allen klaar voor u staan, kijken wij graag samen naar uw wensen en de mogelijkheden om de uitvaart een persoonlijk karakter te geven. www.uitvaartzorg-vanbree.nl
GRATIS WENSENBOEKJE
Graag wil ik mij aan u voorstellen.
Mijn naam is Johan Godding 54 jaar oud en inmiddels ruim 15 jaar werkzaam in de uitvaart, waarvan 10 jaren als zelfstandig ondernemer.
Uit onze ervaringen blijkt ‘de dood’ een bijna niet over gesproken verhaal. Wij van Uitvaartzorg van Bree willen graag al u wensen vervullen wat betreft een gepaste uitvaart. De nabestaanden hebben vaak veel vragen zoals: Wat zou de overledene graag gewild hebben op de uitvaart? Uitvaartzorg van Bree maakt hiervoor een wensenboekje om al u wensen kenbaar te maken. Het is zeer aan te raden om het boekje goed te bewaren zodat uw nabestaanden het gemakkelijk en snel terug kunnen vinden.
Welkom bij Uitvaartzorg van Bree www.uitvaartzorg-vanbree.nl/uitvaartwensen
Ik vind het fijn om er te kunnen zijn voor mensen op een van hun moeilijkste momenten in het leven na het verlies van een dierbare. Mijn ervaring is dat het samen met nabestaanden verzorgen van de overledene positief en troostrijk werkt. Hieraan besteed ik dan ook veel tijd en aandacht. Een persoonlijk en eerlijk afscheid is ondersteunend in het rouwen en helpt om weer verder positief in het leven te kunnenstaan .Ik vind het steeds weer een uitdaging om de uitvaart samen met de nabestaanden inhoud en vorm te geven. Zo werken wij samen toe naar een Troostrijk eerbetoon.
Voor elk budget kan ik een mooie uitvaart creëren. In overleg met de nabestaanden worden keuzes gemaakt die dit mogelijk maken. Mijn uitgangspunt hierbij zijn altijd de wensen van de overledene en nabestaanden. Kortom ‘Uitvaart op maat’ johangodding@hotmail.com
Eigentijds of klassiek, ingetogen of uitbundig
Samen maken we er een mooi en passend afscheid van.
Zelfstandig, onafhankelijk en met eigen mortuarium.
Kantoor en mortuarium
Zandweg 162 Heerlen 045 20 58 509 06 27 65 62 06 www.vrouenraets-uitvaartzorg.nl info@vrouenraets-uitvaartzorg.nl
Een schitterende herinnering
• Gedenksieraden
• Sieraden repareren, vergroten of verkleinen
• Sieraden omsmelten naar nieuw sieraad
Beek
Heunen Juweliers
Burg. Janssenstraat 18
046 – 437 1339
Geleen
Heunen Juweliers
Annastraat 3
046 – 474 2998
“Ruimte Traditioneel rouwen steeds vaker uit beeld
‘In paradisum deducanti te Angeli’. Mogen de engelen u geleiden naar het paradijs. Het is de beginregel van het requiem dat in de kerk wordt gezongen als de kist met de overledene aan het einde van de uitvaartdienst de kerk wordt uitgedragen. Maar niet nadat die een laatste maal is bewierookt en besprenkeld met wijwater voorafgaand aan de gang naar het kerkhof of het crematorium.
In een en ook afscheid begrafenismis afscheid de nabestaanden afscheid woorddienstbegeleider,
Aan het begin van de vorige eeuw ging een koets, afgerokt in stemmig zwart en met enkele paarden ervoor, een rouwstoet vaker vooraf. Aan het hoofd de uitvaartbegeleider. Statig, in jacquet, hoge hoed, zwarte handschoenen en met een wandelstok. “Waar mogelijk doe ik dat nóg”, vertelt Rainier Vrouenraets van de gelijknamige uitvaartonderneming in Heerlen. Hij omschrijft zichzelf als iemand die zijn vak gepassioneerd en met gevoel voor tradities en bijzondere rituelen uitvoert. “Ik vind het passend en eervol om zo de rouwstoet te leiden. Het verhaal wil overigens dat die stok eventuele kwade geesten op afstand houdt. Met mijn hoed groet ik automobilisten die voorrang geven en omstanders die hun respect betonen. Zo mooi om nog eenmaal de overledene in de rouwauto tijdens zijn of haar laatste reis in het middelpunt te stellen. Als het even kan ga ik langs het huis
van de gestorvene om daar een laatste groet te brengen. In Londen waar ik geregeld te gast was bij een bevriende uitvaartondernemer zag ik hoe stijlvol een rouwstoet kan zijn wanneer de overledene uitgeleide wordt gedaan naar zijn laatste rustplaats.”
Lijkplank naast de voordeur
Vrouenraets is tevens suisse in de St. Pancratiuskerk in Heerlen. Daar begroet hij de kerkgangers met hellebaard en steek, gekleed in een zwartlaken mantel met vergulde knopen. Daarnaast is hij een van de initiatiefnemers van de kaarsjesavond op 23 december op de Algemene Begraafplaats aan de Akerstraat in Heerlen. Een man van tradities dus en meer dan gemiddeld op de hoogte van de rituelen rondom ziekte, dood en uitvaart. “Voordat een lid van de katholieke of protestantse kerk stierf, ontving hij het heilig Oliesel uit handen van pastoor of dominee. Die zalft met olie het voorhoofd en de handen van de zieke. Wanneer de dood was ingetreden werd een zwart kruis of een ‘liekebret’ geplaatst naast de voordeur van het huis van de overledene. Dat ‘liekebret’ was een houten plank met daarop afbeeldingen van een schedel, knekels, een klok of een zandloper of een gedoofde kaars. In veel gevallen stond er RIP op: Requiescat In Pace. Zo lang die plank er stond, konden familie en buren de dode een laatste groet brengen. Binnenshuis waren spiegels afgedekt, lampen afgeschermd en schoorsteenmantels omhangen met zwart doek. De klok stond stil op het stervensuur van de overledene. De lijkplank werd later gebruikt om het dode lichaam naar het kerkhof te dragen en het graf in te laten glijden.”
Rangen en standen
De uitvaartwereld is er een van klas-
sen, rangen en standen, weet Rainier Vrouenraets: “Dat was altijd al zo. Wat je kunt besteden, je aanzien in de gemeenschap, maatschappelijke druk, culturele en religieuze tradities en persoonlijke voorkeuren bepalen in meer of mindere mate de manier waarop een uitvaart wordt uitgevoerd. ‘Vroeger’ waren er voor lijken van kinderen tussen 10 en 12 jaar en voor personen ouder dan 12 jaar zelfs vijf klassen. Met elk een eigen tariefstelling en een aangepast aanbod diensten en producten. De eerste klasse was voor meer gefortuneerde burgers, klasse vijf bood mensen met een kleiner budget de mogelijkheid een begrafenis te laten verzorgen.”
Rouwmode
Anders dan tegenwoordig was het gebruikelijk dat mensen bij een sterfgeval zich zodanig kleedden dat iedereen kon
Het zijn gebruiken die vervagen en verdwijnen. Welke weduwe draagt een jaar lang donkere rouwkleding?
Is rouwen uit?
“Rouwen verdwijnt een beetje naar de achtergrond”, vindt Vrouenraets. “Steeds vaker is een uitvaart een moment van samenkomen dat voor sommigen een feestelijk karakter moet hebben. Compleet met harde muziek, een fotoshow, video’s, liedjes en een op de overledene afgestemd vervoermiddel. En ja, ik kan daarvoor een gekleurde limousine, een fiets of een caravan, een open kar of een uitvaartbus allemaal regelen, bedenk het maar. Maar gelukkig: de traditionele rouwauto gebruiken we nog het meest. Ik heb wel eens moeite met die ‘RTL-isering’ van rituelen rond sterven, dood en uitvaart. De overledene staat
“Bij een uitvaart wordt de overledene waardig en respectvol naar zijn laatste rustplaats begeleid. Iemand verliezen door de dood is nu eenmaal geen feestje”
zien dat ze ‘in rouw’ waren. Zwart voerde de boventoon, de duur van de rouw was naar plaatselijk gebruik en de graad van verwantschap. Een jaar en zes weken voor weduwe, weduwnaar, ouders en kinderen was algemeen, een half jaar voor broer en zus eveneens. En drie maanden voor naaste verwanten als ooms en tantes. Sieraden en accessoires waren aangepast, mannen droegen om hun linker bovenarm een zwarte rouwband of een ruitvormig stukje stof op de linkermouw. Sporters dragen die nóg bij verlies van een teamlid of een BN’er zoals Johan Neeskens onlangs.
daarbij niet altijd op één.” Voor Vrouenraets staat voorop dat de overledene respectvol naar zijn laatste rustplaats wordt begeleid. Mensen laten zich daarbij graag inspireren door wat zij in hun directe omgeving zien en meemaken. “Begrijp me goed, ik verzorg inmiddels zeer regelmatig en met liefde uitvaarten op of in bijzondere locaties, maar het moeten geen feesten à la huwelijken worden. Iemand verliezen door de dood is nu eenmaal geen feestje.”
Een ritueelbegeleider lijke ceremonies andere - levensmomenten diepere
“Een ritueelbegeleider leegte van kerkelijke naar de moet current als een de geestelijke vullen ger zou ritueelbegeleiding gebeurt blijken met een om zingeving, op levensvragen”, tuintafel groene
“Stilstaan is eigenlijk
“Door er meer begeleiders”, liekkloof de Roos huid. Iris zelf een haakt Roos. geeft zijn niet we de Terwijl ingrijpende drietige de en Op de langrijk vraag.”
om rituelen der mens word
Tekst: Beeld:
Tekst: Hub Bertrand Beeld: Rainier Vrouenraets
Iris van
Rainier Vrouenraets
Hospice De Vlinderhof Kerkrade
• Hoogwaardige zorg door professionele verzorgenden en verpleegkundigen van MeanderGroep
• Team van specialisten (o.a. kaderarts palliatieve zorg, fysiotherapeuten, psychologen)
• Ondersteuning door groot aantal vrijwilligers die er alles aan doen het verblijf zo aangenaam mogelijk te maken
• Familieleden van gasten zijn 24 uur per dag welkom
• Ook tijdelijk verblijf is mogelijk
Een warm onderkomen voor de laatste fase van het leven
de dood kun je geen plekje geven, de liefde wel
Wellicht denk jij nog iedere dag aan je liefste, dat deel van jou wat er niet meer is. Buiten is het herfst, de bontgekleurde bladeren aan de bomen verlaten het leven en dwarrelen tegen het goudgekleurde zonlicht naar beneden. Tijd om samen te herdenken.
Met hart en ziel hebben wij de afgelopen jaren families ondersteund bij het traject van voorbereiding, vor ming en uitvoering van de uitvaart.
Maar het gemis kon niemand wegnemen, ook wij niet. Rouwen is leren omgaan met het missen en de balans zoeken tussen verder gaan. Het is geen kwestie van achter je laten, vergeten of verwerken. Als je immens veel van iemand hebt gehouden, reist die liefde voor altijd met je mee. Jij blijft de liefde voeden met herinneringen op dat levenslang plekje in je hart
Een hartverwarmende ceremonie bij de verdrietigste momenten in je leven
Met zorgvuldigheid en creativiteit help ik je om er een mooie en betekenisvolle afscheidsdienst van te maken.
Iris van Noorden – register ritueelbegeleider
Kempstraat 8 Roosteren • 06 201 61 865 www.noorderzon-ritueelbegeleiding.nl
De ene keer intiem en klein dan weer groots, maar altijd persoonlijk en uniek. De wensen van de overledene of van jou stonden voor ons altijd centraal. Aan jouw keukentafel hebben wij elkaar leren kennen.
Je vertelde over je liefde, je verbondenheid met je dierbare die je moest loslaten.
Samen zorgden wij voor een uitvaart waar je troost uit kon putten.
Wij herinneren met je mee
www.lilian-habets-uitvaarten.nl
Postadres: Groeneweg 15, 6271 BR Gulpen. T. 043-3117258
Uitvaartcentrum, Oude Maastrichterweg 39, 6271 EA Gulpen
Voor het melden van een overlijden zijn wij 24/7 bereikbaar op telefoonnummer 085 088 6300
Stel u een uitvaart voor als een levensverhaal dat verteld wordt door persoonlijkheid en kleur. Bij Uitvaartstudio geloven we in het unieke en kleurrijke karakter van elk geleefd leven en een uitvaart die dát weerspiegelt. Wij bieden meer dan alleen een mooie uitvaart; we creëren een betekenisvolle ontmoetingsplek. Een plek waar warmte en verbondenheid samenkomen, waar herinneringen worden gedeeld en nieuwe verhalen worden opgetekend.
Heeft u al stilgestaan bij uw laatste wensen?
Oriënteren over wat een uitvaart inhoudt, welke mogelijkheden er allemaal zijn en nadenken over hoe u het graag zou willen; dit zorgt ervoor dat als het moment daar is de uitvaart geheel naar uw wens wordt vormgegeven. Wij gaan graag met u in gesprek om de mogelijkheden te bespreken en uw wensen in beeld te brengen. Maak hiervoor geheel vrijblijvend een afspraak en dan komt een van onze uitvaartregisseurs binnenkort bij u langs.
U heeft een uitvaartverzekering, wat nu?
Veel mensen zijn verzekerd voor uitvaartkosten. U kunt altijd bij ons terecht, ook met een uitvaartpolis elders bent u vrij in de keuze van uitvaartonderneming. Wilt u weten wat het betekent om uw uitvaartwensen door ons uit te laten voeren met een uitvaartkostenpolis bij een grote landelijke uitvaartverzekeraar? Bel ons gerust voor een afspraak. We maken dan een transparante kostenbegroting voor u op.
Sint Pieterstraat 145, Kerkrade
Uitvaart verandert, maar ook weer niet
Tradities veranderen, ook in de uitvaartbranche. Het clichématige kopje koffie met een plakje cake voor de genodigden heeft plaatsgemaakt voor een uitgebreide koffietafel, borrel of high tea. De keuzemogelijkheden zijn veel groter dan vroeger. “We hebben bij een crematie wel eens een friteswagen gehad.”
Toen Peter Coorens (56) begon als uitvaartverzorger, waren bijna alle uitvaarten nog in de kerk. “De pastoor of de koster had een grote vinger in de pap. Hij bepaalde wanneer de dienst was. Nu is dat helemaal omgeslagen.” Dat blijkt ook uit de cijfers van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut: het aandeel rooms-katholieken dat een uitvaart kreeg binnen de kerk daalde van 86 procent in 1997 naar nog maar 28 procent in 2022.
Het is maar een van de vele veranderingen die Peter Coorens meemaakte in de 22 jaar dat hij als uitvaartverzorger werkt. Begonnen bij Daemen in Stein,
ook keuzestress op. Wij zijn er om ze daarin te adviseren en te begeleiden.”
Terugkijkend ziet Peter dat de uitvaarten in de loop der tijd kleiner zijn geworden. “Landelijk zijn bij 63 procent van de uitvaarten maximaal vijftig mensen aanwezig, in Limburg is dat bij 70 procent zo. Afscheid nemen gebeurt nu bij voorkeur met degenen die je het meest dierbaar zijn. Dat geldt trouwens ook voor het rouwbezoek.”
De precieze reden van die verschuiving is onbekend, maar Peter vermoedt dat het ermee te maken heeft dat kinderen, vrienden en bekenden vroeger vaker in
dat nu onderdeel is van DELA. Zijn eigen rol is in al die jaren steeds verder uitgebreid. “Wij zijn meer uitvaartplanner geworden. In tegenstelling tot vroeger hebben de nabestaanden nu eindeloos veel keuzemogelijkheden. Waar ze de uitvaart willen, hoe ze die willen, met wie, wat er op de rouwkaarten moet staan, et cetera. Dat is natuurlijk fijn, maar voor sommige mensen levert het
de buurt woonden. “Als de kinderen zijn uitgevlogen, kennen hun vrienden elkaars ouders lang niet altijd. Het is dan ook niet vanzelfsprekend dat zij naar de uitvaart komen. Daarnaast heeft corona invloed gehad. In die periode moesten uitvaarten gedwongen klein zijn en eigenlijk vinden veel mensen dat best fijn. Sowieso is de samenleving individualistischer geworden. Vroeger deed ieder-
een zoals het hoorde. Meestal kwam er een kerkelijke dienst en een advertentie in de krant. Want ‘wat zouden de mensen anders wel denken’. Tegenwoordig is dat principe niet meer leidend.”
Dat heeft ertoe geleid dat iedereen een uitvaart naar zijn eigen wensen kan vormgeven. Te beginnen met de locatie. “Steeds meer mensen kiezen voor het crematorium. Maar ook voor andere plekken, zoals een horecagelegenheid, een theater of ergens buiten. Het is mijn taak om goed te luisteren wat de nabestaanden willen en daar invulling aan te geven. Wat dat betreft is het fijn dat mijn werkgever DELA sterk regionaal is geworteld; wij kennen de locaties en kunnen mensen ook in het dialect te woord staan als ze dat willen.”
Typisch Limburgs is volgens Peter het ritueel na afloop van de uitvaartdienst om de kist te zegenen of even aan te raken. “Momenteel werk ik tijdelijk in de regio Kempenland. Onlangs had ik bij een uitvaart daar een wijwaterkwast meegenomen, die de aanwezigen konden gebruiken om wat wijwater over de kist te sprenkelen. Dat gebeurde niet. Mensen liepen wel langs de kist, maar zonder die aan te raken.”
Een traditie die in de loop der tijd verschillende veranderingen heeft ondergaan, is de bijeenkomst voor nabestaanden en genodigden. “Uit de overlevering kent iedereen het traditionele plakje cake bij de koffie. Waarom juist dat werd geserveerd, is simpel: het stond symbool voor verbondenheid en saamhorigheid en was eenvoudig uit te delen aan grote groepen. Daarom was het onderdeel van de uitvaartverzekering. Nu nodigen de nabestaanden mensen uit voor de koffietafel om hen te bedanken voor hun steun. Ze zien het
als een gelegenheid om hun dierbaren te verwennen. Dat kan met broodjes en vlaai, maar ook met meer onverwachte gerechten. We hebben wel eens een friteswagen bij een crematie gehad, of een Indonesische kok. En met name de jongere generatie kiest vaker voor een borrel of high tea.”
“Het plakje cake bij de koffie stond voor verbondenheid en saamhorigheid”
Bij de gesprekken met sommige nabestaanden merkt Peter dat ook milieubewustzijn een belangrijke rol speelt bij de te maken keuzes. “Mensen benoemen regelmatig dat ze geen gelakte kist willen, geen of minder grote bloemstukken en minder vervoersbewegingen. We hebben tegenwoordig ook elektrische rouwauto’s en kunnen alle papieren digitaal aanleveren, zodat ze niet hoeven te worden geprint.”
Maar hoe bepaalde tradities ook zijn veranderd, sommige gewoontes en gebruiken zijn volgens Peter voor altijd. “Het belangrijkste bij een uitvaart is dat mensen elkaar troost bieden. En daarbij hoort een fysiek afscheid. Zelf vind ik een van de mooiste tradities het gezamenlijk sluiten van de kist door familieleden op de avond voor de uitvaart. Dat moment van verbondenheid is voor mij de kern van waar het om draait.”
Tekst: Meyke Houben Beeld: DELA
Peter Coorens
Sassen Dielemans Dickhaut
Samen zorgen voor een bijzondere uitvaart
Als een van de oudste nog bestaande Maastrichtse familiebedrijven voelt Sassen Dielemans Dickhaut een sterke verbondenheid met de stad en haar inwoners. Vanuit dat perspectief en ons streven naar een memorabel afscheid in eigen stad biedt Sassen Dielemans Dickhaut tevens haar dienstverlening aan in La Grande Suisse. In het bijzondere monumentale pand aan de Mariënwaard bevindt zich het crematorium voor Maastricht en omgeving. Een plek met historie en grandeur, passend bij een zelfbewuste stad als Maastricht. Passend, bij het ambitie- en serviceniveau dat Sassen Dielemans Dickhaut nastreeft.
In geval van een crematieplechtigheid in La Grande Suisse geven wij, samen met u en de medewerkers van La Grande Suisse, vorm aan een memorabel afscheid. Een afscheid dat recht doet aan de overledene, aan het leven dat hij of zij geleefd heeft, maar ook een afscheid waar de nabestaanden kracht uit kunnen putten om verder te gaan. Een afscheid waar een boodschap meegegeven wordt, desgewenst in ’t Mestreechs, ‘n aofsjeid mèt ‘n gouwe rendsje, waar nabestaanden nog vaak aan terug mogen denken.
Na overlijden belt u Sassen Dielemans Dickhaut. Als eerste geven wij op piëteitvolle wijze aandacht aan de primaire zorg voor uw dierbare. Aansluitend regelen wij alle formaliteiten en bespreken wij samen met u de wensen rondom de uitvaart. Keuze van uitvaartkist, opbaring en eventueel rouwbezoek, maar ook drukwerk en annonces komen desgewenst aan bod. Vervolgens is er in één of meerdere gesprekken bij u thuis of bij Sassen alle ruimte om met onze uitvaartverzorgers of ritueelbegeleiders samen invulling te geven aan de afscheidsviering in La Grande Suisse.
Door het stellen van veel vragen komen wij er samen achter wat bij u en uw dierbare past. Samen zoeken naar een rode draad, een symbool dat bij de overledene hoorde. Samen komen tot een helder herinneringsbeeld, een beeld waarin eenieder uw dierbare herkent. Hieromheen wordt gezocht naar gedichten, teksten, muziek, beeldmateriaal, bloemen en eventueel een afscheidsritueel.
Uitvaartcentrum of thuisopbaring?
Tot aan de dag van de afscheidsdienst bieden wij u een plek in uw nabijheid waar u in alle intimiteit met elkaar kan verblijven. In Maastricht beschikken wij voor u over twee uitzonderlijke locaties aan weerszijden van de Maas. Wij ontvangen u in ons uitvaartcentrum met de bekende artistieke uitstraling aan de Dr. van Kleefstraat 2-4 of in ons uitvaartcentrum aan de Sint Maartenslaan 44 in het stadsdeel Wyck, waar wij ook beschikken over een familiekamer die u 24-uur per dag toegang biedt.
Bent u woonachtig in de omgeving van Meerssen? Sassen Dielemans Dickhaut regelt de opbaring en daaropvolgende rouwbezoeken desgewenst ook voor u in La Grande Suisse. Als nabestaanden kiezen voor opbaring thuis is thanatopraxie een mooie oplossing. Dankzij deze lichte balseming krijgt de overledene weer een natuurlijke uitstraling. Familie en vrienden kunnen in alle rust bij hun geliefde zijn en ruim de tijd nemen om afscheid te nemen.
De dag van de uitvaart
La Grande Suisse, een plek om afscheid te nemen en samen met familie en vrienden herinneringen op te halen. De afscheidsdienst kan plaatsvinden in La Grande Salle. Deze biedt in normale omstandigheden plaats aan 140 personen. De kleine zaal, La Petite Salle genaamd, heeft normaliter een capaciteit van 25 zitplaatsen. Uiteraard zijn deze ruimten voorzien van de modernste ondersteunende apparatuur met betrekking tot beeld, geluid, opnames en livestream. Na de afscheidsdienst verzorgen de medewerkers van La Grande Suisse graag een aansluitende koffietafel, zodat u in alle rust kunt bijpraten met uw naasten. Natuurlijk zijn er ook mogelijkheden voor een condoléance waarbij men kleine gerechtjes uitserveert, of een lunch in zijn klassieke vorm.
Allerzielenviering
Op zaterdag 2 november a.s. zal in het Rouw- en gedenkpark Tongerseweg de jaarlijkse Allerzielenviering plaatsvinden. We verzamelen om 19.00 uur bij de ingang aan de Javastraat waar u een devotiekaars zult ontvangen. Vervolgens lopen we in een stemmige lichtprocessie naar de kapel voor een gebed, stilte en muziek. Na afloop is er koffie/thee en de mogelijkheid om samen te verbinden in een mooi gesprek. U kunt de naam van een dierbare doorgeven via allerzielenmaastricht@gmail.com, zodat er voor hem of haar gebeden wordt.
Uiteraard regelen wij desgewenst ook nog altijd een crematiedienst in bijvoorbeeld Eijsden, Heerlen of Geleen. Kijk voor informatie op www.sassenuitvaartverzorging.nl. HOOFDVESTIGING
SINT MAARTENSLAAN 101, MAASTRI ch T UITVAARTCENTRA
“Ruimte voor wat er is”
In een tijd waarin de samenleving steeds verder ontkerkelijkt en ook meer individualistisch wordt, is ook onze manier van afscheid nemen veranderd. Naast de traditionele kerkelijke begrafenismis bestaan er al langer andere vormen: het afscheid wordt voorgegaan door een uitvaartverzorger, de nabestaanden geven zelf vorm en inhoud aan het afscheid óf ze worden hierin ondersteund door een woorddienstbegeleider, uitvaartspreker of ritueelbegeleider. Iris van Noorden behoort tot deze laatste groep.
Beeld: Lieke Vroomen
Een ritueelbegeleider maakt persoonlijke ceremonies rondom afscheid of andere bijzondere – ook vreugdevolle - levensmomenten waarbij deze een diepere betekenis krijgen.
“Een ritueelbegeleider vult het hiaat van leegte dat is ontstaan door het gemis van kerkelijke rituelen als je niet meer naar de mis gaat. De ritueelbegeleider moet je dan ook niet zien als een concurrent van de uitvaartverzorger, maar als een (niet-kerkelijke) vervanger van de geestelijke voorganger. De beroepen vullen elkaar aan. Een uitvaartverzorger zou families moeten vragen of zij ritueelbegeleiding op prijs stellen. Dat gebeurt niet altijd. Ook buiten de kerk blijken mensen namelijk bezig te zijn met een spirituele zoektocht. Het gaat om zingeving, om antwoord te krijgen op levensvragen”, vertelt Iris aan haar tuintafel in de serre met uitzicht op de groene weelde van haar tuin.
“Stilstaan bij de dood is eigenlijk stilstaan bij het leven”
“Door de zogenaamde symboliekkloof is er meer behoefte ontstaan aan ritueelbegeleiders”, vult ze aan. Deze symboliekkloof is beschreven door Herman de Roos in zijn boek Diep onder onze huid. Iris van Noorden schreef onlangs zelf een boek over ritueelbegeleiden en haakt aan bij die symboliekkloof van De Roos. Ze geeft aan dat de kloof weergeeft dat we de mythes die er waren of zijn niet meer begrijpen. Daardoor raken we de grip op het wereldbeeld kwijt. Terwijl dat houvast juist zo nodig is bij ingrijpende levensgebeurtenissen, verdrietige maar ook vreugdevolle. Vreugde en verdriet liggen dicht bij elkaar.”
Op de vraag waarom rituelen zo belangrijk zijn zegt ze: “Dat is een grote vraag.” Na een pauze: “We zijn verleerd om rituelen als rituelen te zien. Voor ieder mens is dat anders. Als ik gevraagd word als ritueel begeleider bij een
uitvaart, ga ik kijken wat bij die mensen past, zoek een vorm die mensen ergens in meeneemt. Bij een dame die verknocht is aan breien, stel ik bijvoorbeeld voor om een bol wol of het laatste onafgemaakte breiwerk een symbolische plek op de kist te geven. Vervolgens laat ik deze symboliek terugkomen in mijn tekst en verbind ik het met de eigenschappen van de overledene. Hoe ik zoek en vind wat bij mensen past? Ten eerste met luisteren en observeren. Mensen die mij zelf benaderd hebben, zitten al in een denkrichting en staan sneller open voor symbolen en rituelen. In de twee gesprekken krijg ik steeds meer een beeld. Over wat er speelt qua dynamiek in een familie bijvoorbeeld. Ik kijk waar behoefte aan is. Het is een proces van ervaring en inspiratie. Als ritueelbegeleider kijk ik naar het totaalplaatje. Zo laat ik de zwaarste emoties vooraan in de afscheidsdienst komen. Ook vind ik het belangrijk om de aanwezigen mee te nemen en hen te laten landen bij binnenkomst door bewust aan te haken bij het heden. In mijn werk heb ik twee uitgangspunten: iedereen hoort erbij en alles hoort erbij.”
Iris van Noorden gebruikt vaak de natuur als inspiratie. “De kringloop van het leven is een hoopvolle gedachte. In mijn slotoverweging geef ik graag een nieuw perspectief mee aan de nabestaanden én alle andere aanwezigen.”
Wanneer is zij zelf tevreden over haar begeleiding? “Dat kan al eerder gebeuren dan de daadwerkelijke uitvaart. Als er bijvoorbeeld spanningen in een familie zijn of zelfs verbroken contact, en het toch lukt om alle kinderen samen aan tafel te krijgen om het afscheid van hun vader of moeder te bespreken. Iedereen hoort erbij, soms mag ik dat een zetje geven. Maar het kan ook zijn tijdens een afscheidsdienst wanneer ik voel dat er op een positieve manier iets geraakt wordt bij de betrokkenen, dat er iets gebeurt, dat er iets lichter wordt. De energie in de ruimte lijkt dan te veranderen. Dán ben ik tevreden.”
Wat betekent een ritueel voor jou persoonlijk? “Als kind uit een kunstenaarsgezin kreeg ik een brede culturele horizon. Toen ik 12, 13 jaar oud was, is mijn fascinatie voor mystiek en rituelen
ontstaan doordat ik thuis een boek vond over Keltische priesteressen in de tijd van koning Arthur, ‘Nevelen van Avalon’, en dat ging lezen.” Na haar middelbare school koos Iris voor een studie TU werktuigbouwkunde. “Een keuze voor zekerheid en ook een vorm van me afzetten. Toch ging de fascinatie voor rituelen ook door naast mijn werk.”
Het overlijden van haar vader gaf de doorslag om in de uitvaartbranche te gaan werken. Zo werd ze eerst uitvaartverzorger en vanaf 2015 is ze gestart met haar eigen bedrijf Noorderzon Ritueelbegeleiding. “Bij het afscheid van mijn vader miste ik dingen. Als kunstenaarsfamilie hadden we behoefte aan rituelen.”
Dit jaar schreef ze het boek ‘Rituelen beleven’. “Mijn vaders afscheid heb ik in het boek herschreven. Ja, deels als verwerking en om herinneringen levend te houden, maar vooral als eerbetoon aan ons kunstenaarsgezin.”
Naam: Iris van Noorden
Werd: register ritueelbegeleider
Meer lezen?
- Rituelen beleven: een praktisch handboek voor het betekenisvol markeren van levensmomenten, Iris van Noorden, 2024, ISBN 978-9-09038-558-7, 212 blz. € 32,50 Online te bestellen. - Diep onder onze huid, Herman de Roos
Was: werktuigbouwkundig ingenieur
Werkt: met veel plezier en veel voldoening
Thuis: met mijn man en in de tuin, lezen en muziek
Boeken: (eerste reactie: heel veel!) Mijn huidige favoriet: ‘Een vlecht van heilig gras’ van Robin Wall Kimmerer
Geluk: zit in mezelf
Passie: mensen raken
Hobby’s: lezen, dansen en wandelen in de natuur
Huisdier: onze twee katten zijn overleden, geen andere huisdieren nu
Tekst: Marianne Eussen
Iris van Noorden
“Beetje bij beetje afscheid nemen”
Dank voor alle bijzondere verhalen en hartverwarmende bijdragen naar aanleiding van onze lezersoproep ‘Wanneer en hoe heb jij de spullen van je overleden dierbare opgeruimd?’ Dankzij de vele inzendingen kunnen we een intieme blik werpen op de uiteenlopende manieren waarop dierbare herinneringen worden gekoesterd en gedeeld.
Een paar weken geleden overleed mijn man door ziekte. Hij was zestig jaar en hij had de mooiste ogen van de wereld, met dichte wimpergroei waardoor het altijd leek alsof hij een oogpotlood had gebruikt. Na zijn dood werd ik er extra mee geconfronteerd dat hij een hamster was; overal lag wel iets waar ik mij jarenlang aan had gestoord. Opeens leek die irritatie ongepast. Toen hij leefde, beraamde ik wel eens hoe ik de rommel ongemerkt zou kunnen opruimen en nu zou ik het liefst iedere door hem bewaarde prul koesteren. Mensen vragen of ik het moeilijk vind om zijn kleren en schoenen te moeten opruimen, maar daartegen is je geest min of meer bewapend. De pijn zit in de kleine spullen waarmee je plotseling wordt geconfronteerd. De paarse stift in het badkamerkastje waarmee wij de markeerlijnen voor de bestralingen op zijn borst moesten bijwerken, zijn visitekaartje in de voering van mijn tas, de sleutelhanger uit India waar hij speels voor pingelde, het gloednieuwe notitieboekje met welgeteld één bibberig volgeschreven pagina want schrijven lukte niet meer echt, zijn regenponcho in mijn fietstas die ik van hem leende in een stortbui en waar we om gegierd hebben omdat het mij lelijk maakte, het boek op zijn nachtkastje dat zijn ogen het allerlaatst lazen, de huzarensalade in de ijskast die niet wordt opgegeten. Het grote opruimen kan niet beginnen want er duikt steeds weer een nieuw spulletje op waaraan een herinnering kleeft en zolang ik ze aantref, leeft hij nog voort.
Bianca Limpens, Lanaken
Aan de gevolgen van een zeer onfortuinlijke val verloor ik in mei 2013, geheel plotseling, mijn man en vader van onze kinderen. Shock, ongeloof, verdriet en diepe rouw maakten zich van ons meester. Het was een lange, enorm zware en pijnlijke periode om uiteindelijk te kunnen beseffen dat onze dierbare man en vader nooit meer terug zou komen. Na een hele lange tijd gaf ik mijzelf de opdracht om zijn kleding naar een inzamelpunt voor goede doelen te brengen. Het merendeel werd weggebracht, behalve zijn heerlijke warme winterjas die hangt nog altijd aan de kapstok met in de jaszakken zijn handschoenen. Ook zijn er nog zijn mooie overhemden, wit, zwart en roze, die ik nog geregeld met zijn aftershave besprenkel en waarvan dan de geur mij het fijne, maar toch nog altijd verdrietige gevoel geeft, dat hij er weer even is.
Riet Bongaarts van Cruchten, Maasniel-Roermond
Niet opgeruimd, maar anderen blij gemaakt
Toen mijn man, na vijf jaar opname in een verpleeghuis overleed, bleef ik met een gigantische stapel kleding zitten, maat 52 tot maatje 60. Allemaal nog mooie draagbare kleding. De laatste aankoop waren broeken met boven elastiek, makkelijker met het aan- en uitkleden, Mijn man zat namelijk in een rolstoel. Omdat ik als vrijwilliger op de afdeling ben gebleven, sprak ik ook geregeld wederhelften van de bewoners. Zo ook een mevrouw die me aansprak: “Nou wordt mij geadviseerd om broeken met elastiek voor mijn man te kopen en ik vind die echt niet mooi.” Heb haar toen gevraagd of ik er eens enkele zou meebrengen voor haar. De man had namelijk dezelfde maat als mijn man, maatje 60. Zo gezegd zo gedaan. Ze pasten perfect, zaten netjes, iedereen blij. En zo gingen de eerste broeken naar een tevreden bewoner. Ook wist ik dat er op een andere afdeling ook een man woonde met dezelfde maat en hetzelfde probleem. Ook die heb ik blij kunnen maken met broeken, blouses en vesten. Toen kwam in de herfst een vraag van jullie krant voor het doneren van een warme jas. Ook die heb ik afgegeven zodat er weer iemand warm de winter door kon. Ik kijk er met een goed gevoel op terug. Het opruimen was voor mij minder moeilijk en ik heb er andere mensen mee geholpen.
An Jenniskens-Philipsen, Ysselsteyn
Het is meer dan 10 jaar geleden dat onze moeder overleed. Voordeel voor ons was dat ze al heel erg goed had opgeruimd. We waren met vier kinderen. Onze aanpak was als volgt: geef aan of je iets wilt hebben en is dat ‘nice tot have’ of ‘need to have’ (bij conflict loting; is niet voorgekomen). Daarna kleren en schoenen naar de Winkel van Sinkel. Voor de rest van de spullen een kijkmiddag georganiseerd voor andere familieleden en vrienden. Wat nog overbleef (en dat was niet veel) naar de RD4 (winkel en milieupark).
Peter Roes, Heerlen
Beeld: Getty Images
Toen in 1969 vader plotseling overleed, ik was toen 14 jaar, werden al zijn spullen door moeder liefdevol bewaard. Zijn trouwring liet ze aan die van haar maken zodat hij nog een beetje bij haar was. Zijn kleding hing in het kleine kamertje in de muurkast en zijn leren jas, die hij droeg op de brommer hing op zolder. In de kamer op het dressoir stond zijn foto waar ze geregeld tegen praatte. Toen ook moeder 4 jaar later overleed waren de spullen van vader en moeder voor mij heel dierbaar. Nu ze beiden meer dan 50 jaar dood zijn, heb ik nog steeds dingen van hen die ik koester en dan ook nooit weg zal doen. De trouwringen van beiden draag ik aan een kettinkje en zelfs vaders broodtrommel, die hij dagelijks meenam naar de fabriek staat in de kast en daar bewaar ik diepvrieszakjes in. Voor mijn dochter heb ik in 1985 zelfs een jurkje gemaakt uit een kledingstuk van moeder. Moeders trouwjurk, uit 1954, heb ik nog en heeft in 2018 op een tentoonstelling gehangen in Museum Helmond. Ook mijn eigen babybedje en commode heb ik voor mijn kinderen gebruikt. Zo zijn er nog veel meer spullen waar ik waarde aan hecht en altijd zal blijven koesteren.
Wil van Eijk van Roij, Nederweert
En dan ben jij, mijn liefde, niet meer thuis. Alles herinnert hier aan ons.
Ik ruik aan je kleren, neus in jouw spullen en bekijk al die foto’s van ons samen. Het leven is steeds afscheid nemen en dat is met spullen van mijn liefde ook. Als ik voel dat het kan, doe ik wat weg.
Ik zelf bepaal het tempo en soms is dat langzaam. Zo gaat mijn liefde uit mijn leven, maar niet uit mijn lijf.
Bea Bos, Maastricht
Troost van opruimen
De afgelopen jaren heb ik diverse woningen van familie en vrienden geruimd of meegeholpen te ruimen. Hoewel het steeds weer een hele klus is, ben ik erg dankbaar dat ik dit heb mogen doen. Het begin is het moeilijkste. Als je binnenkomt is alles nog zo tastbaar. Het laatste bed afhalen, de laatste was in de wasmand, enz. Menig traantje heb ik daarbij gelaten. Naarmate het huis leger wordt, gaat het gemakkelijker. Met de persoonlijke spullen gaat ook de ziel uit het huis. Het is niet meer het huis van je ouders, familie, vriend. Belangrijk is altijd met respect om te gaan met alle spullen. Ze waren de mensen dierbaar. Ik probeer dan ook voor alles een nieuw plekje te vinden of te recyclen. Bij mijn ouderhuis werd alles op foto gezet en verdeeld onder de kinderen en kleinkinderen. Wat overbleef en nog in goede staat was, ging naar bekenden, Vincentius, de kledingbank of de kringloop. Ook kom je spullen tegen die erg persoonlijk zijn of nog van betekenis zijn of kunnen zijn voor anderen. Heel fijn als je dan kan zorgen dat ze op de juiste plek terecht komen. Ik raad dan ook iedereen aan een woning zelf of samen met anderen te ruimen. Neem er de tijd voor. Het is een helend rouwproces. Ook is dit het laatste wat je voor een dierbare kunt doen.
Marina Minten, Herten
Zo’n 6 maanden geleden overleed mijn vader. Vanwege zijn hobby als amateurfotograaf liet hij ons een royale schat aan foto’s na. Mijn moeder en broer hielpen mij met uitzoeken, sorteren en selecteren en presenteren. Vorige week toonden wij in Gallerie SKP te Brunssum een bescheiden selectie van zijn artistieke werk. De expositie omvatte een verscheidenheid aan indrukken en afdrukken. Met als thema’s; kunst, cultuur, natuur en architectuur. De hommage foto expositie met foto’s van, door en voor mijn vader Wim Jorritsma bleek een groots succes. Verspreid over 4 middagen bezochten zo’n 125 mensen de galerie. Ongelofelijk. Nooit gedacht dat er zoveel belangstelling voor zou zijn. Van de 42 ingelijste foto’s die tentoon werden gesteld, zijn 21 lijsten verkocht. En er volgen nog enkele nabestellingen. Ook van de kleinere foto’s uit de kunstklapper (in A4 en A6 formaat) is ongeveer de helft verkocht. Dat zijn wederom 21 foto’s. In het totaal vonden meer dan 45 van Wims kunstwerken een nieuwe eigenaar en nieuwe bestemming. Wij zijn vervuld met verwondering, trots en dankbaarheid. We zijn ruimschoots uit de kosten. Van de opbrengst adopteren we een boom ter nagedachtenis aan mijn vader. Zo is de cirkel weer rond. Een dergelijk project geeft veel steun, richting en betekenis tijdens het rouwproces. Het is een heuse aanrader. Natuurlijk is niet iedereen die overlijdt fotograaf of kunstenaar. Maar ik moedig éénieder uit om op een eigen wijze een nieuwe plek en bestemming te vinden voor voorwerpen/meubels/kunst/spullen die voor de betreffende persoon veel betekende.
Chantal Jorritsma, Landgraaf
Respectvolle nalatenschap afgerond
Op 3 januari overleed mijn vader, 92 jaar oud, na bewust te hebben besloten te stoppen met eten en drinken. We respecteerden en ondersteunden deze moedige keuze volledig. Mijn vader, zelfstandig wonend in Nieuwstadt, had een omvangrijke kunst-, antiek-, boeken-, munten- en postzegelverzameling. Ook schilderde hij zijn hele leven: meer dan 400 olieverfschilderijen en ruim 1000 aquarellen. Na zijn overlijden gingen mijn zus Miriam en ik met zorg en respect om met de nalatenschap. Genodigden mochten na de uitvaart een aquarel meenemen ter nagedachtenis. Gezinsleden kozen uit zijn verzameling tijdens een ludieke veiling in zijn huis, wat een troostrijke samenkomst werd. Een maand later hielden we een Open Dag voor familie, vrienden en buren, waar zij spullen van pa mochten meenemen. Een deel van zijn boeken werd verkocht aan Boekhandel Dominicanen, de rest ging naar de Goede Doelenwinkel. Ook de munten- en postzegelverzameling verkochten we na deskundig advies. De olieverfschilderijen en aquarellen werden tijdelijk opgeslagen en uiteindelijk overgenomen door een kunstenares. In augustus was de nalatenschap vrijwel volledig afgehandeld, dankzij de eendrachtige samenwerking met m’n lieve zus.
Winfried Hamacher, Sittard
Opruimen van spullen nadat mijn ouders waren overleden Ik kan mij herinneren nadat mijn ouders waren overleden dat er bepaalde spullen reeds toegezegd waren door mijn vader zaliger aan mijn broer en mijn zus. Ikzelf kreeg ook enkele waardevolle en voor mij emotionele stukken toegekend. De overige spullen werden verdeeld onder de kleinkinderen. Zo bleef er in principe weinig over om echt op te ruimen. Dat was ook een fijne manier van verdelen zonder dat er onmin ontstond in de familie. Bij vrienden van mij had de vader des huizes een soort van ‘testament’ gemaakt met daarin de notitie dat ieder belangrijk en waardevol erfstuk ruim van te voren zijn juiste eindbestemming kreeg. Hij had met zijn kinderen en kleinkinderen een duidelijke en transparante afspraak gemaakt wie wat zou erven, zodat er nooit een latere familievete zou kunnen ontstaan. De overige spullen waarin niemand meer geinteresseerd was werden netjes naar de kringloopwinkel gebracht om daar zijn eindbestemming te vinden. Toch vind ik het jammer om oude en toch voor velen een waardevol en emotioneel familiebezit zomaar weg te brengen… Ikzelf koester mijn erfstukken, het zijn de parels in mijn huis die mij steeds weer een ongekende emotionele waarde én vreugde schenken. De spirituele binding met mijn overleden ouders geeft op die manier een beklijvend en empathisch gevoel. En mochten wij zelf straks aan ons levenseinde zijn, dan staat nu reeds vast hoe onze kinderen en kleinkinderen alle erfstukken onder elkaar kunnen verdelen. Op die manier creëert men dankbaarheid en blijft de liefdevolle familiebinding tot in eeuwigheid.
Noël van Hooren, Lanaken
De spullen van mijn overleden echtgenote Sonja Nadat mijn echtgenote Sonja in september 2022 is overleden aan alvleesklierkanker, heb ik als eerste de medicijnen opgeruimd die nog over waren. In die eerste maanden na haar overlijden heb ik verder niets opgeruimd. Begin februari 2023 vond in Zuid-Turkije en Noord-Syrië een zware aardbeving plaats. Direct daarna kwam een actie op gang om winterkleren en dekens te doneren. Dit was een actie die Sonja zeker gesteund zou hebben en ik heb toen met hulp van een van mijn dochters wat winterkleren van Sonja uitgezocht en naar het inzamelpunt gebracht. Op een gegeven moment was er ook een actie bij mijn opticien om oude brillen in te leveren die dan werden gedoneerd aan derdewereldlanden. Omdat er in huis nog wat brillen, vooral leesbrillen van Sonja, lagen, heb ik deze verzameld en bij de opticien afgegeven. In de weken daarna ben ik begonnen met de administratie van Sonja uit te zoeken omdat de belastingaangifte voor de inkomstenbelasting en de erfbelasting de deur uit moesten. Ik heb toen ook alle aantekeningen van Sonja gebundeld en samen met de dagboeken die zij regelmatig bijhield verzameld en bij elkaar gezet om te bewaren. Daarna heb ik ook haar bureau wat opgeruimd, maar bijvoorbeeld al haar kleren, sieraden, boeken en klappers met cursussen die zij ooit heeft gevolgd kan ik nog steeds niet opruimen of weggooien. Dat voelt nog steeds alsof ik haar verloochen, en er zitten nog zoveel mooie herinneringen aan die spullen die ik wil koesteren.
Wim Senden, Mheer
Hier vieren wij het leven
Woonkamer Hospice Martinus
Bij de hospices van Sevagram zijn ze niet alleen met de dood bezig
Bij de meeste mensen is het beeld van een hospice dat het een plek van somberheid en sterven is. Dit beeld is echter onterecht. Hospices bieden juist warmte, zorg en ondersteuning in de laatste levensfase. De focus ligt op comfort, kwaliteit van leven en waardigheid, niet alleen op de dood. Gasten en hun families vinden er rust en troost.
Tekst: De Media Experts | Beeld: Jean-Pierre Geusens
Sevagram beschikt over twee hospices in het Heuvelland. Het Geerlingshospice in Valkenburg is landelijk gelegen, aan het Geulstrand nabij het centrum en beschikt over tien kamers. Het monumentale Hospice Martinus ligt in het dorpje Mechelen, midden in de prachtige natuur van het Heuvelland. Hier zijn zeven kamers beschikbaar.
Kim Simons is senior regieverpleegkundige hospice bij Sevagram en heeft in het verleden bij ziekenhuizen, de thuiszorg en in verpleeghuizen gewerkt. “Maar hier wil ik niet meer weg”, zegt ze vol overtuiging. “We hebben hier als team allemaal dezelfde passie en dat is de kwaliteit van leven van de gast zo hoog mogelijk houden. We zijn hier niet de hele dag met de dood bezig, we vieren hier het leven met onze gasten. Wat kan er nog wel? Aan het spreekwoord ‘Pluk de dag’ wordt hier letterlijk invulling gegeven. Niets ligt bij ons vast, de gast heeft de volledige regie over zijn of haar dagindeling. Dat wordt door de gasten en hun familie enorm op prijs gesteld. We horen niet voor niets met regelmaat van de gasten: ‘Waren we maar eerder gekomen en niet in het ziekenhuis gebleven of thuis blijven wonen tot het niet meer ging’.”
Planetree Mensgerichte Zorg
Sevagram heeft als enige zorgorganisatie in Limburg het Planetree Mensgerichte Zorg certificaat. Dat geldt dus ook voor de hospices in Valkenburg en Mechelen. Organisaties die Planetree gecertificeerd zijn, laten zien dat zij voortdurend bezig zijn om de zorg voor en het welzijn van bewoners of gasten elke dag nog een beetje beter te maken.
Een warme deken
Wie bij Hospice Martinus binnenstapt, voelt gelijk een warme deken over zich heenkomen. Niet alleen door de aankleding van het pand, maar ook door de benadering van de medewerkers. “Je kunt ons vergelijken met een vijfsterrenhotel”, zegt Kim Simons. “Natuurlijk is er hier ook verdriet, maar ik heb ook nog nooit zoveel gelachen als hier. Je kunt niets overdoen; je moet vandaag alles eruit halen wat erin zit. Wil een gast nog graag een keer kerstmis vieren, maar het is oktober, dan zetten we gewoon de kerstboom op. Gasten zoeken elkaar ook op. Het zijn lotgenoten die veel zaken met elkaar kunnen delen. Maar er is ook ruimte voor privacy als dat gewenst is. Nogmaals, iedere gast heeft hier de regie over zijn eigen dagindeling.”
Hotel
Mensen met een gemiddelde levensverwachting van drie maanden kunnen terecht in een van de hospices van Sevagram. Na drie maanden kan dit nog een keer drie maanden verlengd worden. Alle kosten vallen onder de eigen ziektekostenverzekering. “Familie is hier 24 uur per dag welkom”, legt Kim uit. “Partners kunnen ook blijven slapen en zelfs het huisdier is welkom. Wil je een stukje wandelen of lekker in de tuin onder de overkapping zitten, doe je dat gewoon. Wij ondersteunen daar natuurlijk bij. Maar ook als een gast nog een keer terug naar huis wil, is dat mogelijk. Je zit hier niet opgesloten, we zijn een hotel. Verder werken we samen met de Wensambulance om laatste wensen van onze gasten in vervulling te laten gaan en ondersteunt Sevagram Verwenzorg ons bij bijvoorbeeld bijzondere uitstapjes.”
Complementaire zorg
Naast de gasten worden ook de familieleden begeleid. Dat kan op psychisch gebied zijn, maar ook hele zakelijke dingen zoals verzekeringen en financiën. “Verder hebben we huisartsen hier uit de buurt die de gasten behandelen. Zij nemen de zorg over van de huisarts van de gast en lopen hier dagelijks binnen. Ook dat geeft een vertrouwd gevoel.” Naast de reguliere zorg is er ook complementaire zorg voorhanden in de hospices in Valkenburg en Mechelen. Gasten kunnen gebruik maken van ontspanningsmassages, aromatherapie sessies, klankschalen therapie of hand- en voetmassages. Verder beschikken we over een slaaprobot die ervoor zorgt dat je een rustige ademhaling krijgt en een Qwiek.up. Hiermee kun je foto’s projecteren op de muur en muziek afspelen. Als een gast nog een keer herinneringen wil ophalen aan zijn of haar vakantie in Oostenrijk kan dat dus. Het beeld is ook op het plafond te projecteren voor mensen die in bed liggen.
Vlinderwand en levensboom
In Mechelen hangt in de ingang van het gebouw een levensboom aan de muur. Gasten mogen hier een glazen kraal in de boom prikken. Vaak prikken de kinderen en kleinkinderen er ook een kraal omheen. “Dat doen we zodat niemand vergeten wordt”, zegt Kim. “In Valkenburg hebben we hiervoor een vlinderwand. We verzorgen ook de overledene hier in huis. Bij het verlaten van het hospice vormen we een erehaag als het lichaam naar de rouwauto wordt gebracht. Hiervoor gebruiken we een speciale afscheidsdeken. Familie komt vaak na een paar weken nog een keer terug om met ons te praten en er zijn zelfs nabestaanden die ieder jaar op de overlijdensdag van hun dierbare terugkomen. Ook dan zijn we er voor ze.”
Eén team
Het team in Valkenburg bestaat uit zo’n 20 medewerkers, in Mechelen 15. Daarnaast zijn er vele vrijwilligers die werken in de twee hospices. “Die mensen zijn ontzettend waardevol en ook onmisbaar in ons werk. We zijn dan ook één team met dezelfde passie: er zijn voor onze gasten”, besluit Kim.
PALLIATIEF ADVIES TEAM
Sevagram beschikt ook over een Palliatief Advies Team. Hierin hebben zitting Kim Simons en Dominique Wintels (beiden senior regieverpleegkundige hospice bij Sevagram), een specialist ouderengeneeskunde, een maatschappelijk werker en een geestelijk verzorger. Het team staat niet alleen ter beschikking voor de hospices, maar is er ook ter ondersteuning van de verpleeghuizen van Sevagram.
VOOR MEER INFORMATIE:
www.sevagram.nl/ onze-locaties/ hospice-martinus
www.sevagram.nl/ onze-locaties/ geerlingshospice
Hospice Martinus Mechelen
Kim Simons
Praten over verlies zou doodgewoon moeten zijn
Omgaan met verlies is een leerproces. Beter dan te wachten tot het moment dat je ermee wordt geconfronteerd, is het om voorbereid te zijn. Dat vindt uitvaartverzorger en rouwbegeleider Arthur Nijsten. Sinds enkele jaren geeft hij gastlessen over dit thema in groep 7 en 8 van de basisschool.
“Het is wezenlijk dat kinderen leren omgaan met afscheid. Als zij niet of onvoldoende worden betrokken bij het verlies van een dierbare, nemen ze dat hun hele latere leven mee. Maar praten over de dood gebeurt in het onderwijs nog te weinig”, zegt Arthur Nijsten. “De meeste scholen hebben er geen tijd voor of willen het niet.”
Terwijl het juist goed is om het thema verlies al vroeg bespreekbaar te maken, meent de rouwbegeleider. “Zodra je erover gaat praten, maak je het lichter.” Een aantal basisscholen – en inmiddels ook enkele middelbare scholen - ging in op het aanbod van Arthur om gratis gastlessen te verzorgen.
Hoe een schoolbezoek verloopt, is nooit precies van tevoren te voorspellen, maar de gastdocent bereidt zich wel altijd voor. “Voordat ik in de klas kom, vraag ik de leerkracht om informatie, zodat ik weet of er kinderen zijn die met verlies te maken hebben gehad”, legt Arthur zijn werkwijze uit. “Tijdens de les pak ik een krukje, zodat ik dicht bij de kinderen kan zitten en hen in de ogen kan kijken, en vertel over mezelf. Over het uitvaartwerk dat ik doe bijvoorbeeld, en over het feit dat mijn broer in 2004 plotseling is overleden. Meestal gaan dan al vingers de lucht in; er is altijd wel een kind met een hond of cavia die is doodgegaan, over die verliezen wordt doorgaans wat makkelijker gepraat. Zo ontstaat vanzelf een gesprek, waarbij ik ook de juf of meester betrek.”
Arthur benadrukt dat hij geen reguliere les geeft, maar vooral de kinderen aan het woord laat en kijkt wat er in de klas gebeurt. “Soms hebben kinderen al van dichtbij een verlies meegemaakt en
komen de emoties los. Dan is het zaak om goed de rest van de klas in de gaten te houden. Kinderen hebben de neiging om elkaar meteen te gaan troosten. Lief bedoeld, maar de ander moet ook de kans krijgen om echt te doorvoelen wat er aan de hand is. De emoties moeten niet worden toegedekt.”
Arthur herinnert zich een bijzonder moment met een jongen uit Syrië. “Hij was zijn land ontvlucht, maar kon daar niet over praten, omdat hij nog te veel in shock was. Ook al ging het bij hem
De meeste leerlingen die Arthur op school tegenkomt, zijn nog niet direct geconfronteerd met een overlijden in de omgeving. Maar ook zij verdienen aandacht. “Ik probeer goed te luisteren wat alle kinderen bezighoudt. Zij geven aan waar ze staan. Het is goed dat ze van elkaar weten wat er speelt. De kern van mijn bezoek is, dat elk kind zich gezien en gehoord voelt.”
Ook is het belangrijk dat de leerkracht na afloop van de les signaleert wie van de leerlingen extra aandacht nodig
“Het gaat erom dat elke leerling zich gezien en gehoord voelt”
niet over een sterfgeval, indirect had zijn gevoel alles te maken met afscheid nemen. Afscheid van het leven dat hij tot dan toe gewend was.”
heeft. “De kinderen moeten over hun ervaringen kunnen praten, op school én thuis.” Vaak vinden leerkrachten het zelf lastig om de dood bespreekbaar te ma-
ken, weet Arthur. Daarom biedt hij ook workshops aan voor het docententeam. “Wat leerkrachten altijd zouden moeten doen, is de leerlingen aan het woord laten en goed naar ze luisteren. Vervolgens moeten ze hebben bedacht wat de volgende stap is. Bijvoorbeeld de leerlingen een opdracht geven, of samen met de groep afscheid nemen van een overleden familielid of huisdier. Om dat goed te laten verlopen, moet de leerkracht een sfeer creëren waarin het letterlijk doodnormaal is dat de kinderen hun verhaal vertellen. Dat bereik je door ook je eigen ervaringen te delen en door niet boven je leerlingen te gaan staan, maar ernaast. Zeker mannelijke leerkrachten hebben die neiging nog wel eens. Doorgaans is praten over afscheid en rouw voor hen in onze maatschappij heel moeilijk, terwijl dit o zo belangrijk is voor de mannen zelf, hun partner en eventueel de kinderen.”
Zelf haalt Arthur vooral voldoening uit zijn lessen, omdat hij het idee heeft dat de kinderen er daadwerkelijk wat aan hebben. “Wat het effect op de lange termijn is, weet ik niet. Het gaat erom dat iedereen zich gezien en gehoord voelt. En het is fijn dat het team op school weet hoe je omgaat met rouw en verlies. Eigenlijk zou dat al onderdeel moeten zijn van het lespakket op de pabo. Rouwen is een heel gecompliceerd levenstraject; het is hard werken! Als je niet op een goede manier afscheid kunt nemen, zorgt dat vaak voor veel extra verdriet. Hoe fijn is het dan niet om dat thema samen te kunnen bespreken.”
Kijk voor meer informatie over de gastlessen ‘Omgaan met verlies’ op www.uitvaartzorgarthurnijsten.nl
Tekst: Meyke Houben Beeld: Kevin Cordewener
Arthur Nijsten
Niet rouwig om het verlies van een dierbare
Als je een dierbare verliest, moet je jezelf onderdompelen in diepe rouw. Tenminste, dat verwacht de omgeving doorgaans. Maar wat als je vooral opluchting ervaart?
Wie zich verdiept in rouwen leest vooral dat rouwen heel persoonlijk is, dat het geen lineair proces is en dat je er geen termijn aan kunt koppelen. Wat ook vaak terugkomt is dat rouwen diverse emoties kent. Maar opluchting komt in dat rijtje niet voor. Terwijl het toch geregeld voorkomt dat een nabestaande vooral opluchting ervaart na het overlijden van een dierbare.
“Daar kunnen diverse redenen voor zijn”, zegt rouw- en traumatherapeut Gertie Mooren uit Meerlo. “Een veelvoorkomende reden is dat de overledene een lang ziekbed heeft gehad. Zeker als een nabestaande daarbij ook als mantelzorger heeft gefungeerd, kan die het overlijden dan als een opluchting ervaren. Een andere reden voor het gevoel van opluchting kan een moeilijke relatie tussen de overledene en de nabestaande zijn.”
Schuldgevoel
Vaak gaat de opluchting gepaard met schuldgevoel, constateert Mariska van der Saag, coördinator Rouw & Verlies in Limburg van Humanitas. “Wat ik in de praktijk vooral bij mantelzorgers dikwijls zie is dat er een enorm taboe rust op de emotie opluchting, omdat dit een nog niet erkende/bekende emotie is in het
rouwproces. Omdat een aantal rouwenden deze emotie toch ervaart, voelen ze zich daar weer schuldig om. Met dit schuldgevoel komen ze vervolgens niet naar buiten, waardoor ze zich steeds moeilijker gaan uiten, wat weer zorgt voor extra schaamte en isolement.”
Gertie Mooren voelde afgelopen december ook vooral opluchting toen haar vader op 85-jarige leeftijd overleed. “Mijn vader kreeg in de coronatijd alzheimer. Anderhalf jaar geleden kreeg hij een herseninfarct en belandde hij via het ziekenhuis in een zorginstelling. Langzaam maar zeker veranderde hij van een vrolijke familieman in een man die eigenlijk alleen maar boos was. Toen hij eind vorig jaar longontsteking kreeg, wisten we dat het niet lang meer zou duren. Na zijn overleden voelde ik vooral opluchting. Ook wel verdriet, maar de opluchting voerde de boventoon. Mijn moeder trouwens ook, ik denk dat bij haar het rouwen al begon toen mijn vader werd opgenomen.”
Gertie schaamde zich overigens niet voor haar reactie op het heengaan van haar vader. “Bovendien realiseerde ik me dat het verdriet om zijn verlies nog kon komen. In januari ging ik een week naar Curaçao en ik hield er rekening mee dat ik daar door verdriet overmand zou kunnen raken. Eenmaal daar ging ik er zelfs echt goed voor zitten: laat de pijn maar toe dacht ik, maar die kwam niet. Bij vlagen ervaar ik nu wel verdriet en gemis, maar ik denk vooral terug aan de fijne herinneringen, niet aan de mensonterende laatste fase van mijn vaders leven.”
Herwonnen vrijheid
verloren regelmatig dat die geenszins rouwig waren om het verlies van hun man. “Als ik mijn hand uitstak om hen te condoleren met hun verlies, zeiden ze vaak: ‘Dat hoeft niet hoor’. Het ging dan vaak om weduwen van wie de man kort na zijn pensioen was overleden en die er heel erg aan hadden moeten wennen dat die man de hele dag thuis zat. Die waren juist opgelucht dat ze door het overlijden van hun man hun vrijheid weer terugkregen en wilden eigenlijk alleen weten hoeveel nabestaandenpensioen ze tegemoet konden zien. Ik denk dat ze tegenover mij als relatieve vreemde makkelijk durfden uit te spreken. Ik kan me voorstellen dat ze er tegenover hun familie en vrienden meer moeite mee hadden om dat toe te geven. Maar ik snapte hun gevoel wel. Als je met pensioen gaat, kom je in een nieuwe levensfase. Als je daar niet op bent voorbereid kan dat tot spanningen
een examen focussen. Ook bij volwassenen komt het voor dat ze draad van het leven weer zo snel mogelijk oppakken en zich volledig op hun werk storten. Dan lijkt het misschien dat de betrokkenen opgelucht zijn of geen verdriet ervaren, maar dikwijls komt dat pas later. De omgeving reageert dan nogal eens verrast: hoe kan dat nou, je was zo goed bezig!”
“Vaak gaat de opluchting gepaard met schuldgevoel”
Mariska van der Saag
Een oud-medewerker van pensioenuitvoerder AZL in Heerlen, die anoniem wil blijven, merkte bij zijn huisbezoeken aan vrouwen die net hun partner hadden
het ook geregeld voorkomt dat nabestaanden het rouwen soms bewust, maar doorgaans onbewust uitstellen. “Vooral bij jongeren zie je dat vaak. Die kunnen zich kort na het overlijden van een dierbare bijvoorbeeld helemaal op
De omgeving speelt sowieso een belangrijke rol in het verwerken van een verlies, stelt de therapeute uit Meerlo. “In onze maatschappij leren we niet hoe we om moeten gaan met verlies. En dan heb ik het niet alleen over het verlies van een dierbare, maar over verlies in het algemeen. Als je je baan of je huis verliest, kom je ook in een rouwproces. Je kunt zelfs rouwen om wat je nooit hebt gehad, bijvoorbeeld als je ongewenst kinderloos blijft en daarmee een droom verliest. Je omgeving bepaalt in belangrijke mate hoe je omgaat met dat verlies. Als je omgeving er op blijft hameren dat je niet bij de pakken neer moet zitten en vooral dóór moet gaan, bestaat de kans dat je je verdriet niet toelaat en daar dan later de rekening voor gepresenteerd krijgt.”
Tekst: John Huijs Beeld: Masha Bakker, privé archief Mariska van der Saag en Getty Images
Gertie Mooren
Herinneringen in edelmetaal
Een sieraad met vingerafdruk of as, gemaakt naar uw wens, vormt een blijvende en tastbare herinnering aan uw geliefde. Gedenksieraden zijn een prachtige manier om een persoonlijk aandenken te koesteren. U kunt hiervoor ook uw eigen goud gebruiken. Achter elk gedenksieraad schuilt het verhaal van een dierbare, wat troost en verbondenheid biedt. Meer informatie: www.mijngedenksieraad.nl
ROUWBOEKEN TIPS
1. “Vingerafdruk van verdriet” door Manu Keirse –Dit boek is een waardevolle gids voor iedereen die met verlies te maken krijgt. Keirse biedt troostende woorden en handvatten om rouw te verwerken.
2. “Van harte gecondoleerd” door Ameline Ansu –Dit boek richt zich op jonge mensen die een of beide ouders hebben verloren en biedt praktische tips en ervaringsverhalen over hoe om te gaan met verlies.
3. “Het is oké om je niet oké te voelen” door Megan Devine – Devine benadrukt dat rouw geen probleem is dat moet worden opgelost, maar een natuurlijke reactie op verlies. Dit boek helpt mensen rouw te accepteren en te integreren in hun leven.
Made by Nic –handgemaakte en unieke creaties
Bij Made by Nic creëer ik handgemaakte dekens, kussens, tassen en vlaggetjes van zowel hergebruikte als nieuwe materialen. De mogelijkheden zijn eindeloos! Door textiel te recyclen en upcyclen, geef ik het een waardevol tweede leven. Mijn naam is Nicole BoessenKnops, en ik maak van dierbare herinneringen iets tastbaars en persoonlijks.
Veel mensen heb ik al blij mogen maken met herinneringsdekens, kussens of knuffels, gemaakt van de kleding van een overleden dierbare. Soms komen mensen meteen bij mij, anderen pas na jaren, wanneer ze ontdekken dat die dierbare kledingstukken, die jarenlang op zolder hebben gelegen, een nieuw leven kunnen krijgen.
Neem gerust een kijkje op mijn website www.madebynic.nl of mijn Instagram @madebynic.nl voor inspiratie. Mijn motto: REuse, REborn, REmember.
Bob Noten Uitvaartbegeleiding geeft via podcast inkijkje in jubilerend bedrijf
“Er kwamen regelmatig vragen over wat er precies gebeurt vóór, tijdens en na een uitvaart en wat daar allemaal bij komt kijken. Daarom geven we sinds kort via podcasts een inkijkje in ons bedrijf en blikken we met nabestaanden terug op de rollercoaster die ze hebben beleefd rondom het overlijden van een dierbare,” vertelt Bob Noten. Onder het motto “Maar hoe is dat dan?” zijn inmiddels de eerste drie afleveringen te beluisteren, en staan er nog meer in de planning.
In de eerste aflevering blikken Ans Steegh en Bob Noten terug op het verlies van Lisa Hendrix, die in 2012 om het leven kwam tijdens een tragisch ongeval in Venlo. Zowel Ans (Lisa’s moeder) als Bob (uitvaartbegeleider en bekende van de familie Steegh) delen hun ervaringen van die intense periode, wat voor beiden een mooie en emotionele terugblik werd.
Aflevering twee staat in het teken van het 20-jarig jubileum van Bob Noten Uit-
vaartbegeleiding. Van de beginjaren tot de toekomstvisie wordt besproken, met speciale gasten die rond een kampvuur herinneringen ophalen.
De aankomende podcasts omvatten onder meer een gesprek met mr. Noortje Rutten van Consendo, over begeleiding tijdens ziekte en rondom overlijden. De podcasts zijn beschikbaar via Spotify, YouTube en op de website: https://www.bobnoten.nl/podcasts.
Colofon
Limburg In Memoriam verschijnt jaarlijks als commerciële bijlage bij De Limburger in heel Limburg.
Deze bijlage belicht de nieuwste ontwikkelingen en innovaties in de uitvaartbranche en de vele vormen van rouwverwerking. Het biedt inzichten over het belang van open gesprekken over de dood, met als doel om nabestaanden te ondersteunen en taboes rond afscheid en verlies te doorbreken.
REDACTIE: Hub Bertrand, Sylvia Beugelsdijk-Franssen, Marianne Eussen, Meyke Houben, John Huijs BEELD: Masha Bakker, Kevin Cordewener, DELA, Lieke Vroomen, Rainier Vrouenraets, Getty Images. VORMGEVING: Bee in Media.
COÖRDINATIE: Els Spronk.
Limburg In Memoriam: Wim Duisenbergplantsoen 1, 6221 SE Maastricht | Tel. 088 - 82 45 180 | E-mail: advertentie.centraal@mediahuislimburg.nl
AUTEURSRECHT: Op de inhoud van deze bijlage rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de uitgever. Limburg In Memoriam is een commerciële uitgave van Mediahuis Limburg.
Heb jijzelf het laatste woord?
Nu al stilstaan bij je afscheid is niet je favoriete bezigheid. Begrijpelijk. Maar als je er dan toch stiekem een moment aan denkt, hoe wil jij dan herinnerd worden? En wie spreekt er tijdens de dienst? Of verras jij alles en iedereen en heb jijzelf het laatste woord?
Misschien maakt het jou niet uit wat er gezegd wordt. En hoe er over jou gedacht wordt. Jij bent er tenslotte niet meer bij in levende lijve. Maar je kunt ook de vurige wens hebben de personen die je de laatste eer komen bewijzen een juist beeld van je te schetsen. Of een leuk(er) beeld. Want dat wat er verteld wordt, zal ze waarschijnlijk altijd bijblijven. En dan kan het maar beter een goed verhaal zijn dat ze voorgeschoteld krijgen, toch? Maar wie laat je dan spreken?
De gebruikelijke keuze: een familielid Uiteraard heb je de gebruikelijke optie: jouw zoon of dochter of allebei. Of je partner. Zij kennen jou het allerbeste. Misschien een ander familielid zoals je broer of zus? Die kennen jou dan weer het langst. Maar of een van deze keuzes de juiste is, valt te bezien. Want het verdriet zit hoog bij hen. Ze schieten bij het minste of geringste vol. Dan is het moeilijk om de woorden te vinden die ze graag hadden willen vertellen. Of het verhaal op papier komt er niet goed uit door de tranen die maar blijven vloeien. Daarnaast voelen ze zich waarschijnlijk verplicht om iets te zeggen.
Jouw beste vriend zet je op een unieke manier neer
Ook de lolbroek die je al kent vanuit je jeugd of die al tig jaar je collega is, kan eeneen goed verhaal over jou vertellen. Hij of zij haalt herinneringen op die zelfs voor familieleden verrassend zijn. Het is welkom dat bijvoorbeeld een grappig verhaal de sfeer iets minder zwaar
van die bank af te krijgen. Zij geven net dat beetje extra schwung aan je uitvaartdienst.
Herinneringen en anekdotes van gasten
Een goede en vrij unieke mogelijkheid is degenen die jouw afscheid gaan bijwonen vooraf een herinnering of
“Neem zelf het laatste woord, en zorg dat jouw verhaal blijft hangen”
maakt. En jouw beste vriend zet jou op een unieke manier neer. Een kant van jou die niet iedereen kent. Maar wil je het risico lopen dat hij vertelt over dat gênante moment tijdens een feestje of weekendje weg?
Een spreker die niemand verwacht Wat als je het nu eens helemaal anders doet? Dat je een spreker kiest die totaal niet voor de hand ligt. Tenminste eentje die de aanwezigen niet zien aankomen. Jij wel natuurlijk. Denk aan die breedgeschouderde barman op de voetbalclub, bij wie je je hart vaak genoeg hebt gelucht. Je bejaarde buurvrouw met wie je een hechte band had, terwijl niemand dat weet. Of je hardloopbuddy, die uren en uren op je inpraatte om je eindelijk
anekdote laten mailen. Deze persoonlijke verhalen komen eventueel anoniem terug in de toespraak. Wie deze houdt? Denk bijvoorbeeld aan een medewerker van de uitvaartonderneming. Trouwens als je dit nog voor elkaar zou krijgen als je leeft, dan heb jijzelf ook nog iets aan die mooie verhalen. Zoals in de film
The Fault in our Stars waarbij lovende woorden al vóór de uitvaart werden uitgesproken.
De uitvaartondernemer regelt én spreekt
Die uitvaartondernemer kan sowieso een belangrijke rol op zich nemen bij de toespraak of toespraken. En adviseert over de sprekers en de eventuele afstemming van de verhalen van de
verschillende sprekers. Als niemand van je dierbaren wil of durft te spreken, laat dan degene die de uitvaart verzorgt de toespraak van jou houden of zelf een voorbereiden. Met input van jouw familie. Of van jouzelf.
Audio-opname of videoboodschap Ben jij iemand die altijd de regie houdt en niet graag de touwtjes uit handen geeft? Dan wordt de toespraak jouw laatste ‘kunstje’. Vreemd? Waarom? Zo weet je zeker dat wat gezegd wordt juist is. En bepaal jij welke sfeer de woorden oproepen. Luchtig. Grappig. Vol sarcasme. Wat dan ook. Want jij zet het toetsenbord aan het werk. Jouw toespraak kan iemand voorlezen, die jij van tevoren aanwijst. Maar waarom zou je het niet zelf doen? Maak een audio-opname. Of spreek een videoboodschap in. Superpersoonlijk. Maar let wel op: dit is ook enorm confronterend.
Wie heeft het laatste woord? Wie het doet of hoe het gebeurt, is helemaal niet zo belangrijk, als het maar jouw verhaal is. Kies je voor je beste vriend, je dochter of jijzelf via een videoboodschap of audio-opname? Prima. Het gaat erom dat jouw leven op de dag van de uitvaart wordt geëerd zoals jij dat wil.
Tekst: Sylvia Beugelsdijk-Franssen Beeld: Getty Images
Elk leven verdient oneindig aandacht
Bij DELA doen we er alles aan om vanaf het moment van overlijden tot en met het afscheid alles naar wens van de familie in te vullen. Samen zorgen we voor een persoonlijke en passende uitvaart. Hierbij is er vaak veel meer mogelijk dan mensen denken.
Zo persoonlijk als u zelf wilt
Er zijn heel veel manieren om een uitvaart in te vullen. Marco (foto) en onze andere lokale uitvaartverzorgers kennen de mogelijkheden in uw eigen buurt en hebben ervaring met allerlei soorten uitvaarten.
U kunt een afscheid zo persoonlijk maken als u zelf wilt. U heeft hier ook veel vrijheid in. Of er nu wel of geen uitvaartverzekering is. We luisteren naar uw wensen en bespreken hoe u het zou willen. Samen met u zorgen we voor een passend afscheid.
Omarmd door bloemen
Er is zoveel mogelijk om een uitvaart persoonlijker te maken. Een mooi voorbeeld is een bloemenband om de uitvaartkist of -mand heen. Laatst verzorgden we de uitvaart van een mevrouw die altijd in haar tuintje te vinden was. Voor het afscheid heeft de familie in haar tuin bloemen geplukt. Die hebben ze tijdens de uitvaart in de bloemenband gestoken.
Zo werd de mevrouw liefdevol omarmd door haar levenswerk.
Een prachtig eerbetoon. Na de uitvaart heeft de familie de bloemen uitgedeeld aan de gasten. Dat was een heel bijzonder moment.
Wensen bespreken voor later
We zien ook steeds vaker dat mensen hun uitvaartwensen nu alvast willen bespreken. Ze vullen dan alvast het DELA-wensenboek in of vragen een voorbespreking bij ons aan.
Voorbesprekingen zijn hele mooie, waardevolle gesprekken waarin u uw uitvaartwensen kunt doornemen met een medewerker van DELA. Het geeft rust als alles alvast goed en naar wens geregeld is. Voor uzelf, maar vooral voor uw nabestaanden. Het neemt zorgen uit handen en maakt het afscheid nog persoonlijker.
Afscheid met de kleinkinderen op schoot
Kortgeleden hielp een van onze uitvaartverzorgers een ernstig zieke mevrouw bij het regelen van haar laatste momenten. Samen met haar kinderen bespraken ze al haar wensen. Wat haar echt blij maakte, was het idee om haar kleinkinderen nog één keer op schoot te hebben. Met koffie, vlaai en een fijn gevoel van samen zijn.
Die middag ging precies zoals zij wilde: mooi aangekleed en omringd door haar dierbaren. De familie vertelde later hoe bijzonder die momenten waren. Het was een liefdevol familiemoment, precies zoals zij het voor ogen had.
Helpen bij de verzorging
In Heerlen hebben we uitvaartcentrum Parkstede DELA. Ook hier hebben we veel vakkennis in huis en betrekken we de nabestaanden bij elke stap. Een mooi voorbeeld hiervan is de laatste verzorging. Steeds vaker willen nabestaanden meekijken of meehelpen met de verzorging. Natuurlijk mag dat, het kan zelfs helpen bij de rouwverwerking. We zijn pas tevreden als het helemaal goed voelt voor de familie. Omdat wij geloven dat elk leven oneindig aandacht verdient.
We staan voor u klaar
Heeft u nog vragen over de uitvaartmogelijkheden in uw buurt? Of wilt u ook een voorbespreking of wensenboek aanvragen? Neem gerust contact met ons op. We zijn er voor iedereen, ook als er geen uitvaartverzekering is.
uitvaartregelen@dela.org | 045
Marco Lemmens | uitvaartverzorger bij DELA in Heerlen en omgeving