PROEF GROFZANDBARRIÈRE VOOR DIJKVERSTERKING GAMEREN

INNOVATIEPARTNERSCHAP MET WATERSCHAP RIVIERENLAND

Nieuwe aanpak voor sterkere dijken

Binnen het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) worden de komende jaren honderden kilometers dijk versterkt. Zo ook de dijk bij Gameren, die onder het beheer valt van Waterschap Rivierenland. “Om deze dijkversterking slim aan te pakken, is het waterschap een innovatiepartnerschap aangegaan met drie aannemerscombinaties”, vertelt ontwerpleider Dennis Boone. “Samen met G. van der Ven B.V. Aannemingsbedrijf vormen wij een combinatie. Daarbij testen we de praktische maakbaarheid van een grofzandbarrière als maatregel tegen piping.”

Het verdichten van de klei door machinist Ed van Veenendaal.

Om Nederland te beschermen tegen het water, monitoren we onze dijken kritisch. Voldoen ze niet aan de eisen, dan moeten ze versterkt worden. De traditionele aanpak – verhogen en verbreden – werkt in de meeste gevallen nog steeds prima. Ook stalen damwanden worden vaak ingezet als er onvoldoende ruimte is voor andere oplossingen. De waterschappen zijn wel op zoek naar nieuwe, goedkopere en duurzamere oplossingen, met minder hinder voor de omgeving.

Piping

Bij piping loopt rivierwater via een zandlaag onder de dijk door. Dat water spoelt ook zand onder de dijk vandaan. Zo ontstaan kleine gangetjes (pipes). Hierdoor kan de waterkering bezwijken. Een veelbelovende oplossing hiervoor is de afgelopen tijd door kennisinstituut Deltares onderzocht: de grofzandbarrière. “Hierbij wordt aan de teen van de binnenkant (landzijde) van de dijk een sleuf met grof zand aangelegd. Dit speciale mengsel van grove zandkorrels laat het water door, maar houdt het meegespoelde zand tegen en spoelt zelf ook niet mee. Zo kan piping voorkomen worden. Bovendien is deze methode milieuvriendelijker dan de huidige alternatieven.”

Maakbaarheidsproef

Deltares heeft de grofzandbarrière uitgebreid getest in proefopstellingen. De vervolgstap is om de maakbaarheid in de praktijk te testen. Waterschap Rivierenland heeft hiervoor binnen een uniek innovatiepartnerschap drie aannemerscombinaties uitgedaagd. “Wij slaan hiervoor de handen ineen met G. van der Ven B.V. Aannemingsbedrijf op een proeflocatie in Brakel.”

Behoorlijke uitdaging

“We graven een sleuf van zo’n 4 meter diep en 1 meter breed, die aan de onderkant wordt gevuld met grof zand en die wordt afgedicht met klei.

Om optimaal te functioneren, moet het grof zand tot 20 cm boven de bestaande grens van klei en zand worden aangebracht. Omdat de grondlagen in alle richtingen golvend verlopen, vereist dit grote nauwkeurigheid.”

Meten en monitoren

Die klus is projectleider Marco van der Schans wel toevertrouwd. “We zijn onlangs gestart met de proef. Al het benodigde materieel is ter plaatse en we zijn begonnen met de aanleg van de grofzandbarrière. Dat betekent naast graven vooral veel meten en monitoren. Op basis van die metingen stellen we ons werk voortdurend bij. Het waterschap kijkt tussendoor tijdens diverse bijwoonpunten met ons mee. Na afloop gaan we de grofzandbarrière weer vrijgraven om te controleren of de proef geslaagd is.”

“We zijn als een van de eerste partijen betrokken bij dit innovatieve project.”

Kansrijk project

Dennis: “Wij waren als een van de eerste partijen betrokken bij deze innovatieve techniek. Ook de werkwijze met een innovatiecontract is nieuw: eerst bewijzen dat je het kunt en vervolgens toegang krijgen tot het ‘echte’ werk. Op basis van onze eindrapportage beoordeelt het waterschap of onze proef geslaagd is én of we mogen inschrijven voor het dijkvak in Gameren. Tot slot volgt in het eerste kwartaal van 2021 een minicompetitie om het werk aan te nemen.” Marco: “Wij willen natuurlijk graag de aannemer worden die de dijkversterking bij Gameren mag uitvoeren. Daarmee bouwen we waardevolle expertise op voor soortgelijke projecten.”

Laborant Gerard Aret controleert de verdichting van grof zand tijdens het aanbrengen.

De aannemerscombinatie neemt het waterschap en Deltares mee in de werkwijze tijdens een bijwoonpunt.

“Het innovatiecontract: eerst bewijzen dat je het kunt, dan toegang krijgen tot het ‘echte’ werk.”

Projectkenmerken

- Het innovatiecontract is een nieuwe manier van werken. - De werkwijze met grof zand is innovatief en veelbelovend. - Het opbouwen van expertise voor soortgelijke projecten.

Opdrachtgever

Waterschap Rivierenland

Locatie Gameren / Brakel

Projectleider Marco van der Schans.

Nieuwe multitool

VEILIG BAGGEREN DOOR SLIMME INNOVATIE

Is het object mogelijk een NGE? Dan wordt de locatie gemarkeerd door de machinist en verwijderen deskundigen later het object.

stap 6

stap 4

Vanaf het ponton beoordeelt een EODexpert het object. Met de scanner wordt het object gezocht en in beeld gebracht.

Is het veilig om het object op te pakken? Dan grijpt de poliep het object vast en brengt het boven water. stap 2

stap 5

De baggerpomp zuigt materiaal weg om het object bloot te leggen. De jetwater nozzles helpen de bodem los te maken.

stap 1

De jetwater nozzles kunnen de locatie extra schoonspuiten om een goed beeld te krijgen van het object.

stap 3

Efficiënte multitool baggert, detecteert én grijpt

Bij het baggeren kunnen we verschillende objecten in de bodem tegenkomen. De kans bestaat dat het om Niet Gesprongen Explosieven (NGE) gaat. Dat vraagt om een speciale aanpak. Daarom ontwikkelde Martens en Van Oord in samenwerking met BALTIC Taucherei- und Bergungsbetrieb GmbH en Stascheit Kampfmittelräuming GmbH een speciale multitool. “Deze 3-in-1-multitool wordt inmiddels succesvol ingezet in de haven van Hamburg”, vertelt materieelengineer Joeri van Hees. “Zo kan het baggerwerk snel en veilig plaatsvinden.”

Voor het benaderen van mogelijke NGE in de waterbodem worden normaliter duikers ingezet. Dit is vaak niet ideaal door de uitdagende werkomstandigheden: grote diepte, sterke stroming, een lage temperatuur en slecht zicht. Daarnaast eisen opdrachtgevers vanwege de veiligheid steeds vaker dat er zo min mogelijk gebruik wordt gemaakt van duikers. “Daarom worden er in de markt oplossingen bedacht om objecten met materieel te kunnen benaderen vanaf een ponton.”

“In overleg met Baltic Taucher en Stascheit hebben wij een tool ontwikkeld en gebouwd waarbij alle functies in één lijn liggen. Onze tool kan objecten in één beweging opzoeken, in beeld brengen en verwijderen wanneer dit veilig is. Met een baggerpomp zuigen we eerst het omliggende materiaal weg, zodat het object goed in beeld komt op de scanner. Die maakt gebruik van geluidsgolven, waardoor de invloed van troebel water op de beeldkwaliteit beperkt is. De ingebouwde jetwater nozzles helpen om de bodem los te maken, zodat het materiaal opgepompt kan worden. Daarnaast kunnen ze ook gebruikt worden om het object verder schoon te spuiten voor een goed beeld. Is het veilig om het object op te pakken? Dan komt de poliep in actie die het object vastgrijpt, zodat we het naar boven kunnen halen. Dankzij deze 3-in-1-multitool kunnen we efficiënt en veilig werken. We zetten de tool niet alleen in op onze eigen projecten, maar ook voor externe partijen.”

Metaal verwijderen uit de Hamburgse haven

Baggeren in de haven van Hamburg is niet eenvoudig. In de bodem liggen op grote diepte veel metalen objecten, waaronder mogelijk Niet Gesprongen Explosieven (NGE) uit de Tweede Wereldoorlog. Onze multitool helpt bij een grote schoonmaak.

Dit project vindt plaats in opdracht van Hamburg Port Authority, waarbij Baltic Taucher de gloednieuwe multitool inzet. Onze kraanmachinisten en pomp-operators stellen ter plaatse hun expertise ter beschikking voor het allereerste project met de multitool. De tool is bevestigd aan een CAT385 die aan boord staat van een ponton. Met een surveyschip zijn eerst alle verdachte objecten gelokaliseerd. Ons team bedient de kraan en de multitool, en gaat deze objecten allemaal benaderen en waar mogelijk verwijderen.

Vanuit een speciaal ingerichte container aan boord wordt het hele proces in de gaten gehouden door een deskundige op het gebied van explosieven. Ieder gevonden object wordt bekeken en

Hamburg Port Authority laat in een video zien hoe het baggeren met werk gaat.

beoordeeld voordat het boven water wordt gehaald. Is het object mogelijk een explosief? Dan markeren we de locatie en wordt het in een later stadium verwijderd door deskundigen van de Hamburgse brandweer. Martens en Van Oord heeft nog meer maatregelen genomen om de kraanmachinist te beschermen: de onderkant van de cabine is voorzien van een dikke stalen plaat en de voorruit is vervangen door een speciale ‘bomwerende’ ruit. Veiligheid gaat tenslotte voor

“Onze multitool helpt bij een grote schoonmaak van mogelijke explosieven in de Hamburgse haven.”

de multitool in zijn

alles!

zeker het bekijken waard!

Foto: Baltic Taucherei- und Bergungsbetrieb Rostock GmbH