Alle Hens - 1959 - Editie 6 by Marinemuseum

---

-- -

---

kinderverlamming gaat ook U aan, zeker als U kleine kinderen hebt. U kunt er iels aan doen door het fonds te steunen, dal de bestrijd ing van de kinderverlammins tot taak heeft: hel Prinses Beal rix+PoJioConds. Dure toestellen, voo rtdurende massage en grote toewijding kunne.n In vele gevallen uitkomst bieden. Als er voldoende geld is. Veel geld. Help daarom de kinderverlamming te bestrijden door een bijdrage te schenken aan het Prinses Beatrixp olioronds te '8+Gravenhage, ,iro sti9. SHUt

tUDf

969

SMlfJ/TfCHNIfK'

Cen ' , .. 1 au.e eu: aezu/a'e nhou' se weg 253, Â·,-G.e ...e nhege

cv._,u ru

wfHI D

VERSCHURE'S S NELLOPEN D E

-I--

S TOOMMACH INE S

N,V. SchcCIIsbouw Mij. "DE HOOP" Schiekade 36. Schiedam Telefoon K 1800 . 46180 VOO R

SC HEEPS- EN

STATIONNAIRE

DOELEINDEN

VERSCHURE & CO'S SCHEEPSWERF EN MACHINEFABRIEK N ,V . MEEUWEN LAAN 70 - AM STERDAM - TELEFOON 60701

NIEUWBOUW

REPARATIE

---_.~

De carrière van de Sca Hawk is eigenlijk ccn paradox. Oorspronkelijk werd zij, als lanJ\'liegtuig, aangepast aan de eisen van het vlicbotuigmoederschip. Thans echter trekt zij steeds meer de belangstelling \'an strijdkrachten, die hun basis 1an de wal hebben.

w;urde Khlcr al bewezen door grondsteun te ge,'en aan het Britse leger. 22 Sea Hawks zijn De $ca Hawk heeft

hUf

al afgdC'\'crd aan de Koninklijke Marine en ook

Weslduitse Marine 68 bestdd.

die geen carriers heeft -

dOOf

zijn er al

SEA H AI17K, lol Je tanden gewapend. En Ij 'iJl I 'oor IllIIden.' Ra/uilen, bommen, 20 mm boorJk""on.

SIR W. 6. IRMSTRON6 WHITWORTH IIRCRIFT lTD Bagl.lon, Co,,"I~ . EIIg~lIId LID VAN HAWKER SI D DELEY EEN VAN 'S WERELDS INDUSTR IELE LEIDERS

De reden ligt voor de hand. \'<'ant de speciale eigenschappen die de Marinelucht,'aartdicnst "erlangt, kunnen zowel tc land als ter zee hun nut hebben. Speciaal in die bnden waar maar weinig grote vlieg\'c1den zijn. De Sea Hawk kan bijna o\eral worden ondergebracht of verborgen, en is heel gemakkelijk bcstuurbau, zowd bij grote hoogten als laag bij de grood. Zij kan worden gebruikt ,'oor onder· schepping bij hoge snelheden, aanvallen tegen gronddoe· len, ondcn;lcuning van landstrijdkrachten, bewapenings. training. verkenning - kortom, cm waarlijk universeel gevechtsvliegtuig.

SEA HAWK

De lange.afst-andsartillerie van de moderne zeemacht

In de toekomst zal de marine geen zwaar geschut meer vocren. Mettertijd wordt bombarderen het werk \'an geleide projectielen, maar in de eerst komende jaren lullen dergelijke mken aan vliegtuigen worden toc\'enrouwd. Verschill ende NATO·\'loten worden volgens deze moderne op\atting uitgerust -

met SEA HAWKS.

De SEA HA WK is het ideale vliegtuig om zware slagen mee tO<.' te brengen -

met raketten, bommen,

boordkanonnen. En ook op verre afst<ln<1 heeft de SEA HA W.K een grotere actieradius dan welk ander marine-geycchts\ liegtuig. H ij kan ook snel toeslaan, van een carrier of landbasis. En trouwens, de SEA HA WK i~

niet alleen geschikt om mee aan te vallen. Z ijn snelheid

en manoc\'feerbaarheid maken hem tot een uitstekende interceptor. Inderdaad, de SEA HA WK is een "eelzijdig vliegtuig _ en daarbij op\'allend gemakkelijk te besturen.

SIR W, G, ARMST RONG WHITWORTH AIRCRAFT LTO" Bagl,lon, C",'1Ty SI:!

H all'!j

OP&IlItld QP hll 'r/iI8Jd 11111' 1';l1l J~ ROJ.ll N a.".

ftll

GluÎ"

LID VA N DE HAWK ER SIDDELEY EEN VAN DE t ElDERS IN DE IND USTRIElE \'(/ERELD

Koninklijkc Java -China -Pakctvaart Lijncn N,V. Eetaalon m. I... Prln~ WlII em van OranJe"

PAS SAG IE R S DIE NST EUROPA - CANADA v.v. Passage·Hoofdagenlen : ANTHONY VEDER Ir: co. Rollerdam • W estblaalt f Teletoon 114.f20 O R'" N I

( Royal Interocean Lines ) Geregelde passagiers. en vrachtdiensten:

V erre Oosten - A frika _ Z uid.Amerika v.v. Ve rre Oos ten Oost-Afrika v.v. Z uid- en Oost-A fri ka Australië V.v. Indonesië - M alakka - C hina • Japan V.v. India· M alakka _ Indonesië - A ustralië v.v. Au st ralië . N.N. Gu inea • NO. Borneo _ Bangkok Malakka - Indonesië - Nieuw ZeeJand V.v.

L 11 N

Hoofdkantore n: Ams terdam, " Het Hongk ong -

ZEE· EN KUSTREDERIJ • TANKVAART RIJN· EN BINNENV AART . BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE· OPSLAG Telegramadres, Vanuden Teletoon 113300

Scheepvaar1hull"~

Telefo on 64411

Intaroee .. n Ho use, 191 Java Roa d

000 N.V. GEBR. VAN UDEN'S SCHEEPVAART· EN AGENTUUR MIJ. ROTTERDAM • LUNDIENSTEN

BENEL UX -FRUITLIJN Rollerdaml Antwerpen

Marokko v .v.

FRABEL UX-LIJN Noord.Frankrijk

Marokko v .v.

ROTTERDAM-SONT LIJN RoUerdam.Denemarken, Zweden v .v . 2 x p . w .

ANTWERPEN-SONT LIJN RoUerdam·Denemarken, Zweden v .v . 2 x p . w.

N.V. HAVENLIJN Bremen • Hamburg • Antwerpen • RoUerdam UI.daagse atvaarten Oostkusi· Zuid·Amerika

PASSAGIERS· EN YRACHTDIENSTEN

'~-'''e~

A~ ~~e

wij zullen moeten samenwerken

~ - ~"z-' -i -.--=-=.. -~ -"

HERTEL & CO. N.V.

Amsterdam

ROllerdam

POllbus 30%6 Gruweg 4lI

Coolhllven 100_11K

Postbus 471

VAN REES &GREVEN.V.,

Tel. 545(j(J (3 \.1

Tel. &cml (4 I.)

VERT EGENWOORDIGERS

vertegen woordlgers va n :

Newalls Insulation CO. Ud.

A. B. BOFORS . ZW EDEN

A lle voo r ko m ende isolatie m ate ri a le n

•

J. W. Roberts Ltd. " Lim pet" Sprayed Asbestos

PARKSTRAAT 69b

•

DEN HAAG

Owens-Corninc Fiberglas Corp. Fiber glas pr oducten

•

Xzit Chemical Company Ser viron. 'Briekseal, Vaseo le S.

•

BcldamPackinc & Rubber Co. Ltd.

GESCHUT MUNITIE·SPRINGSTOFFEN

Pakkhlge n voo r a lle d oele inden

Stalen Ramen Stalen Ra men en De uren Sta len Binn en wa nden Plaa tsta len kozijnen Rub ber Tochtdeu re n

STARAKO OOSTERHOUT Staalconstrnctie S pan ten Li ggers

Loodse n

Rad a rm asten, en z.

Plaatwerken Rad arsc he rm en Kl eerk aste n uitgevoerd in s taalplaat or alumln lum plaat

GYROKOMPASSEN AUTOMATISCHE BESTUR ING MARK 3 RADAR LORAN ZOEKLI CHTEN MICROLlNE INSTRUMENTS KLYSTRONS SYNCHRO'S Alleenve rtegenwoordiging voor Nede rland:

NAUTI SCH TECHN ISCHE HANDEL MIJ

P. J. FETERISN.V. DE N HAA G

Sch evenl n g5eweg 15

Telefoon 11 .08.38

HmmmmmmmmmmmmlmmmlH:l:::Hmmmml:::H:::!! :::: .................................................... •••• .... •••• ...... •.. 1111

iW HH :::: ....

construcliewerk ijzergietwerk iiH smeed- en draaiwerk ...mi.

N.V. KONINKLIJKE NEOERLANOSCHE

.... IIII ........ ""

G R0 FSMEDE RIJ Zu ld.I 'II;jel 66. Le lden. Te le f. 2 6341

Il.i. ! ... .

lil!

.... .... "" i.i.i.i ....••••,

O".",hI

1836

....

::::::::l:::::l:::::ll:Jllmllmlmmlllllmmmlmmmmmmi •iHm ................................................................................

TECHNISCH TEKENBUREAU

v/h KEYNES Apparaten bou\VI' • Pijpleidingen A lgemen e Machinebouw

AMSTERDAM·C.

O.l. Voorbu rgw.l 183 . T elefoon 63203

N.V. HANDELMAATSCHAPP IJ N.V.

voo,h","

Over beek & CO.

'-0

Vcr. Textiel- en

U. Kaar s S ijpe s t ey u KROMMEN1E

AMSTERD A11 Telefoon: 34160'34470-}4988

Weverij van zeildoek , wat erdicht d oek. brand l!llangen

ROlTERDAM Telefoon : }5880

BN;un, !illingl, f'tn,

Jrhro~/bOlll t1l

Oliefnbrickcn

mo~re",

hOlll!rh,oe-

(voor hrumlsJallgcn ve rkoopkantoor

N.V. De Boer'& Fabri eke n, Am&te rdam)

meelwerl!llligm, plaJlir buizen.

"Hygiëna" neemt de vieze luchtjes weg! SUCSOL- LUC HTREINIGE RS In blikken doos. SUCSOL-TAULETrEN met fraaie houders. S UCSOL-URI NOIRSTEENTJ ES. REEDS J\lEE R DAN 20 J AAR SUCSOL. AFDOEND EN GOE DKOOP.

CHEM ISCHE FABRI EK " H Y G I ~ NA " Kromme Nieuwe Gracht 13 _ UTRECHT _ Tel. K 30-20100

Stomen

Verven

SCH EEPSWASSE RIJ

~~ AMSTERDAM - NOORD Leverancier Kon inklijke Marine

Robude ton$lruct'e Grote hOthtHeserve loge werktemperatuur longe levensduur

~ MACHll\'ES VOOR KOMBUIS~ ENPANTRY

Een groot deel van onze vloot ';ordt gelast met

VAA T WERKAliW ASMACHINES Gcplaarsc aan boord van vrijwel aUc , zeeschepen

HOBART Tel.

Y. -ROTTERDAM

Electroden-Iastransformatoren VARIOS-FABRIEKEN N.V. -

O.l800-33 78 ~

GRONINGEN

S_JONGSMA & ZOON n_v_ ROTTERDAM

AMSTERDAM

Gro

te houdkrncht .

per kg eigen ge,n e

Scheepsonderhoudswerken

'.1

~;:

Kl aproxenwc« 9--13 . Ams terdam-N. • Telefoon 60529 Kantoorschip ZaJmhaven . Rotterdam - Telefoon 112074

N. V. STAALDRAADKABEl- EN HERCULES-TOUWFABRIEK v/h

.............~J~.C~.:,. DEN HAAN

Vliegtuig lakken Lakken voor de industrie Scheepslakken HOUDERS VAN EN NAAM.

SCHEEPSGEBRUIK I ELI:E GEWENSTE SAME N. STE LLING, LENG TE EN DIKTE

GEVERS AAN HETALOM BEKENDE

HERCULESTOUW

SJKKEHS lAICFABRIEKEN N.V. SASSEN HEIM

Electrische Installaties

Kantoormach ines Sm lcn en Houten meubelen Adm in istr:IrÎesysrcmcn Planborden

voor Binnen- en Zeevaart )(-

Archicrsysrcmen

VOGELENZANG DE JONG )(-

Postbus 16

Telef. 446

Krimpen aan den Ijssel

KonOlll aUes voor k.uuoor!

WESTZIJDE 53-110

ZAANDAM Tel

2246 '"

MAANDBLAD

T ••

NTERNE

o ••

KONINKLIJK E

LI~.

VOORL I CH T ING

MARINE

D,a'CTlIIH H()OR)RI OAClIE , lSD ) I . kt. J . PTA8NlK _ T, J. TH . M . SCIIAI!PMA N

ADR'S .IDAe"I ' ''' ADMIHIS~ATI I ,

Mlnlnerie van

Def~le,

Konlngtnnel'rao;ht 60

T el. 11I2Zl0 • Toestel $U. Dm Haa, AOVU"N"I'E . ADM INlua",,",

TIlr« Canle, N.V., Kerknraat 49. Amsterdam_C.

Inhoud :

JUNI 1959, no. 11

BIJ DE VOORPLAAT: OVer dr acht bevel zeestrijdkrachten a/b Hr. MI. de RUI/ter. Pa&fna :

1. Afscheidswoord Staatssecretaris H. C. W. Moor-

man.

2. Vice-adm iraal H H. L. Pröpper verlaat de brug. 6. Dagorders.

1. Toespraken bij overdracht bevel over de zeestrijdkrachten.

8. De wereld waarin wij leven. 9. Training voor de v ierdaagse. 11. Belevenlssen van s maldeel 5. 1'1. In het kielzog.

15. OrJ:e nederlandse zeevisserij. 18. Hr. Ms. Kru iser de Ruyter b racht Z.K.M. de

Sjah van Iran voor een staatsbezoek naar Nederland.

ZO. Hr. Ms. Schepen vnl.

21. Nieuwed1cPlle notities. 22. De nationale jwedluc:htvaartdagen 1959. 23. Oefening Steenuil

24. Waar de Koninklij ke Marine vaart en vliegt. 24. Onze Ere-rol. 25. MutaUes.

*" .r

De 1l0llSûU,l1l:. lIaI1ne prQI op .ut &. deUeD 4at bH ad ...... r.a .... OU er..... atter..,O lI.el . .~. . . ~ '1'_11: • • , ..oor t . .......U •• &lUI . . llolllDltUJlI:. Marba. ne., lI:aa 1DIan.. . .

Idee ingezonden door: Mach. 1 J. v. d. struys

Mar.no. 10118 alb Hr. ~. "Zeven ProvinciĂŤn" Help ons d.eze serie aan de aanll te houdenl Voor elk bruikbaar

Idee aeven wij een a.ardlae be10nlnal Schrijf aan de afd. Publiciteit: Amstel Brouwert;j, Amllterdam,

,(j# STAATSSECRETARIS

MARINE

EEN WOORD TEN AFSCHEID. Nu ik bij de totstandkoming van sen nieuw kabinet mijn functie

van Staatssecretaris heb neergelegd, ets1 ik er prijs enkel woord afsoheid van U to nemen .

met een

Gedurende 10 Jaren heb ik het voorreoht gehad deel uit te maken van de leiding der Koninklijke marine. In die tijd heb ik die marine zich zien, herstellen van een door de oorlog zwaar gehavend veoht-

instrument t ot het moderne , goed geoefende krijgsmachtdeel , dat zij thans ie , en waarop wij allen trots zijn . Het

vlae

een lange en

SOIDS

moeilijke weg, die wij samen zijn ge-

gaan . Maar zij leidde tenslotte naar het gestelde doel l een marine , die een waardige vertegenwoordigster io van ona land op alle zeeĂŤn en in do famil ie der desteree bondgenoten en de kraohtige uitdrukking

i a van de vaste wil van hot Nederlandse volk om zijn vrijheid en zelfstandi gheid te bewaren . Dit is slechts mogelijk geweest dvor Uw aller pliohtebetrachting en toewijding aan de zaak der Koninklijke marine . Ik ben U allen - militĂ¤iren en burgors - daarvoor zeer dankbaar . Ik ben er van ove rtuigd dat gij in Je toekonst op dezelfde loyale wijze Uw steun aan de mar1neleiding zult blijven geven . Ook in das en dat \'tser en wl.nd tegen zullen zitten . Juist dan zult gij tonen dat het U er v66r alles om gaat om op waardi ce wijze de Nederlandse vIsa te tonen en , zo nodig, te handhaven daar waar Uw regering dit nodig acht . Vergeet nooit dat het lle<ierlandee volk trots op U !!ti. zijn J Mijn boste wensen voor de toekomst vergezellen U en Uw gezin . Ik heb het steeds ale een eer besohouwd een der Uwen te mogen zijn .

19 mei 1959.

H. C. W. Meorman Vio e-~i raal

Bij

hrJ I,..

pr' Jr ~a.lll

,,,"

J,I

" II /11f11,..

b.d .

Iu"ilu ()"I hll lH,ithl d "l Z. E. Jr Sf.uJsur"IJI,i, '~If h.J, IJl" ',,,,r/ir IHtfJ Ifr,..~rJ" J. Zij" u'OO,J ''''

M""", 11. C. 1/"/. /IIOMII/ollf, "Iu""/",i,...s/ MluhriJ J,dlrll U'IJ hi"hlJ af.

Vice-admiraal H. H. 1. Pröpper verlaat de brug HARE

MAJESTEIT DE KONINGIN heelt bij Hoogstderzelver besluit van 4 mei 1959 no. 4 vice-admi ra al H . H . L. Pröpper met Ingang vn n de twaalfde dier m aand op de meest eervolle Wijl.e ontheven va n de functies van bevelhebber der zeestrijdkrachten en chef vnn de marinestaf en hiermede belast de tot vice-admiraa l bevorderde schout bij nacht 1... Brouwer. Voortaan zal ad miraal Prrpper zich uitsluitend wijden aan het voorzitteTSchap van het comité van verenigde chefs van staven, waa rin de chef vlln de marinestaf, de chef van de gene ra le sw t e n de chef van de luchtmachtstaf zitting hebben. Hoewel genoemde vlagolficler Harer Majesteils zeedienst dus nIet ve rlaat en hij %.leh op hoog niveau met de belangen

van de verdediging van het Koninkrijk blijll beûghouden, betekent het nec)rleggen van de beide hoogste m ilitaire runctles in de marineleiding nochtans, d at hij In feite heeft opgehouden onze hoogste commandan t te zij n . I n de beeldspraak van de zee kan men zeggen, dat de admiraal de brug heert verlaten. Dit Is een reil om even bij stil te slaan. Er is geen reden, om dit heengaan tragisch voor te stellen. De admiraal, die als een zee r nuchter mens wordt beschouwd, zou dit met beslistheid nfwijzcn en zijn bescheidenheid zou zich er legen verzetten. Nie tte min heert de adm iraal zijn loopbaan In de marine feitelijk a[ges loten e n dit a fscheid zal voor h em, wiens leven vol actie was en d ie zulk een grote verantwoordelijkheid heeft gedragen, niet zonder weemoed tijn geweest. Maar een commanda nt, die zozeer het vertrouwen van zij n ondergeschikten heelt als adm iraal Pröpper, m ag zich door hun sympathie gesteund weten en behoeft zich daarom op dit moeilijke moment a llerminst eenzaam te voelen. Aan deze gevoelens kan wellicht niet beter uiting worden gegeven, dan de admiraal In een terugblik op diens lange en veelzijdige carrière in gedachte te volgen op de lange weg naar de top, welke de bekroning was van veel toewijding en strijd. Henri He rman Lnurens Pröpper werd op 18 juni 1906 te Zutphen gebore n a ls de jongste va n drie broers In een gezin van zes kinderen, bij w ie met verstandig ouderlijk inzicht vr oegtijdig he t bewustzijn van een eigen taak en verantwoordelijkheid werd aangekweekt. De sti pte regelmaat van vaders werkkring bij de spoorwegen kenmerkte ook de prettige sfeer van het gezin, waarop b lijmoedigheid en werklust naast een diep christelijk geloot hun stempel hadden gedrukt. Zijn ge he le jongenstijd bracht d e ad miraa l in Zutphen door, waar h ij vlot d e middelbar e schOOl doorliep e n na op nauwelijks zeventienjar ige leeftijd het d iploma te hebben behaald, met grote stelligheid en uitgesproken voorkeur de marineloopbaan koos, Op het Koninklijk I nstiluut voor de Marine te Willemsoord t oonde adelborst Pröppcr een helder verstand te hebben, maar ve rder viel h ij onder de overige ,jonkers" weinig op. Hij leerde er samen met zijn jaargenoten het Adelborstenlied, weinig vermoedend, dat twintig jaar later van vele n hunner gevraagd zou worden, de gelone van dit lied gestand te doen .... Op 18 augustus 1926 werd sergeant-adelborst H. H. 1.. Pröpper benoemd tot luitenant ter'zee der derde klasse en kort daarop uitgezonden naar Nederlands-Indië, waar h ij in verschillende functies, m erend eels aan boo rd van schepen, tot 1932 d iende. In Nederland teruggekeerd, vo lgde luitenant ter zee Pröpper, Inmiddels op 18 augustus 1928 tot luitenant ter zee der tweede klasse bevorderd, de artIlleristencursus en vertrok In 1935 opnieuw naar Nederlands-Indië, waar hij gedurende drie jar en In artilleristische functies aan boord van verschillende sch epen van het eskader werkzaam was. Op 28 augustus 1936 tot luitenant t er zee der eerste klasse bevorderd, keerde h ij in 1938 naar Nederland terug en werd met het toezicht op de afbouw van Hr. Ms. Tromp belast, Oe Internation a le politieke situatie, deed de Nederlandse regering besluite n op 29 augustus de algemene mobilisatie af te kondigen. Op 3 september 1939 brak de Tweede Wereldoorlog u it en hoewel Nederland voorlopig neutraal bleef, was uiteraard grote w aakzaamheid vereist. Toen de Duitse weermacht op 10 mei 1940 Nederland binnen viel, was de marine gereed om met de beschikbare middelen terug te s laan. Het is hier niet de plaats om op deze gebeurtenissen dieper In te gaan en volstaan m ag worden met te he rinneren aan het onge-

twijfeld verstandige besluit der marineleiding om zodra kwam vast te staan, dat de strijd te land moest worden gestaakt, de hiervoor In aanmerking komende eenheden der viool en het personeel naar Britse havens te doen uitwijken, ten einde de oorlog In samenwerking met de bondgenoten voort te zetten. In gevolge het evacuatie-bevcl week lulten"nt ter zee Propper vanuit de basis Den Helder met een torpedovolgboot naar Engeland uit. Op 17 augustus 1940 werd hij als officier van artiJIcrle aan boord van Hr. Ms. Jacob van Heemskerck geplaatst, welke functie hij naderhand voor die van eerste o[fJcier verwisselde, Bijna twee jaren heeft hij op genoemde bodem gediend en in deze periode aan vele belangrijke verrichtingen op de geallieerde convool-routeB deelgenomen. Behorende tot het escorte van ccn convooi van 25 schepen, dat bestemd was voor de Westkust van Afrika, vertrok Hr. Ms. J acob van Heemskerck op 12 januari 1942 onder bevel van kapitein- luitenant ter zee Jhr. E. J. van Holthe uit de Britse wateren om Kaap de Goede Hoop naar de Indische Oceaan, ten einde het esk&.der In Nederlands-Indië te ,Jersterken en onderweg zoveel mogelijk met convooidiensten te wo rden belast. Voor bescherming tegen luchtgevaar was d it schip als luchtverdedigingskruiser bij uitstek geschikt voor deze taak, maar anderzijds was het door het on tbreken van een asdic (sonar) onvoldoende uitgerust voor onderzeebootbestrijdlng. Toen de commandant In een bepaalde situ3t1e meende de Britse vice-admiraal TaU, die zijn vlag op de kruise r "Resolullon" voe rde, hieraan te moeten herinneren, seinde deze laconiek terug: ,.Ik" weet het, maar Ik hoop, dat de moffen het niet weten .... Op 21 februari kwam Hr. Ms. Jacob van Heemskerck te Tricomalee (N.O. Ceylon) aan en nog dezelfde avond werd de reis Mar Nede rlands-I ndië voortgezet. Op 28 februari werd aan boord de verpletterende tijdi ng omtrent de ongunstige a[loop van de slag in de Javazee vernomen, welke kort daarop werd gevolgd door een telegrafische opdracht van de commandant der zeemacht in Nederlands-Indië naar Colombo terug te keren. De volgende morgen werd het schip in een positie, 200 mijl ten Zuid-Westen van Straat Soenda, door een Japans vlicgtuig verkend. Omdat dit weinig goeds voorspelde, werd ondanks de precaire brandstof-situatie tot 26-mijlsvaart aangezet, hetgeen echter niet vennocht te verhinderen, dat het schip reeds enkele uren later twee 7.eer zware aanvallen van Japanse bommenwerpers had te doorstaan. Hoewel de vliegt uigen door het intensieve afweervuur van de luchlverdedigingskrulse.r gedwongen werdcn op 4.000 meter hoogte te blijv!:!n, regende hel bommen rondom hel schip, welke door bekwaam manoeuvreren konden worden ontweken, zodat slechts enige gewonden vielen ten gevolge van bomscherven en de mate rii!le schade aan boord gering was. De commandant beschreef de situatie naderhand als volgt: .,' ... het is enige ogenblikken een hel aan boord, maar ieder doet rustig zijn plicht en ten gevolge van de ontwijk-manoeuvres, waarbij Ik heel goede adviezen van Pröpper krijg, zijn alle bommen naast, hoewel angs tig dichtbij .... "

Nr. Ms. Soelllba onder bevel van

Luitenant ter zee H. H.

L. P'~.~~.Ó-"",,-..::!

Middelland,e

Bij terugkeer te Colombo werd Hr. Ms. Jacob van Heemskerck tezamen met Hr. Ms. Isaäc SWCCl'1l ingedeeld bij de Eastern Fleet, welke als taak had, in bet Oostelijk deel van de Indische Oceaan het opdringen van de Japanse vloot naar Ceylon en in de richting van het Midden-Oosten te voorkomen. In augustus 1942 ging luitenant ter zee Pröpper over op Hr. Ms. Sumatra, welke bodem van Trlncomalee via Bombay be_ scherming verleende aan convooien op de route naar WestAfrikn en vervolgens naar Portsmouth terugkeerde. Een 7.ccr belangrijke periode In de loopbaan van de IIdmiraal brak aan op 28 oktober 1943, toen hij werd belast met het bevel over Hr. Ms. kanonneerboot Soemba. Hij nam daarmede de plaats In van I:apiteln- luitenant ter zee J. J. M. Sterkenburg, die tijdens de geallieerde landing op Sicilië, op 5 augustus WilS gesneuveld. Samen met haar zusterschip Hr. Ms. Flol'eS, leverde Hr. Ms. Soemba met haar drie kanons van 15 cm een geduchte bijdrage bij de beschieting van de vija ndelijke stellingen op SIcilIe e n dat er rUk geschoten werd, bewijst het t!:!legram van de commnndant van een Brits oorlogsschip, die seinde: "i am glad T sha ll never be largct for your guns Mter seeing your shoot to-day". Door het optreden van beide schepen verwierf de Nederlandse marine in die dagen op het gebied van kuslbombardementen bij de bondgenoten ccn goede reputatie. De bevelsaanvaarding had plaats te Alexandrië, wanr het schip enige dngen tevoren was 3angekomen. Hiernll werden de convooidiensten hervat. welke sedert half augustus op de routes nanr Gibraltar, Blzerta, Palermo, Malta en Port Said werden verricht. Luitenant ter zee Pröpper werd eind januari 1944 met zijn schip naar het Anzio-front gezonden om opnieuw nan kustbeschietingen deel te nemen. Er brak een periode vol actie aan, waarin vrijwel onafgebroken vijandelijke stellingen werd!:!n bestookt, kustbatterijen tol zwijgen werden gebracht en vuursteun aan gealliCi!rde troepen werd verleend. terwijl het schip ook menigmaal zelf onder vuu r lag en luchtaanvallen moesten worden IIfgeslagen. In de eerste WCi!k van februari kwam Hr. Ms. Socmba op bombardementspost aan het Formla-[ront en beschoot gedurende de volgende dagen kustbatterijen en andere vijandelijke doelen. Hi!:!rna werden de convooldlensten naar Malta en Gibraltar hervat en vervolgens de terugreis naar Engeland aanvaard. Een grote dag was 22 mna rt 1944 toen Hare Majesteit de Koningin Hare beide kanonneerboten In de haven van Portsmouth bezocht !:!n tijdens een "alle hens voor de boeg" de bemanningen der schepen In zeer waarderende bewoordingen toesprak: Bij die gelegenheid verleende Hare Majesteit posthuum hel Bronzen Kruis met eervolle vermelding aan wijlen de kapitein-luitenant tcr zee J . J. M. Sterken burg en decoreerde de luitenants ter zee der eerste klasse J. S. Bax en H. H. 1.. Pröppcr persoonlijk met dezelfde hoge onderscheiding, waarna zeven-en-dertig opvarenden van beide schepen het Bronzen KrUIS ontvingen. Voor allcn was het bezoek van de Vorstin een onvergetcliJke belevenis.

Vic~-admiraal, H . H. L. Pröpp~r m L. Brou.w~r verlal~n. Hr. M.f. De Ru.l/ler na de beveliotJerdracht op 12 mei.

Tijden" "bootiesvartm" filet Hr. /'tb. G-16 in 1924. Geheel rechts Adelborst Pröpper.

Oe tweede helrt vun mei werd gebruikt voor ,,[nvaren en gereedmaken voor de invasie-opdracht NormandU!". Operatie "Overlord", de lang verbeide invasie van WestEuropa onder opperbevel van Generaal Dwlght D. Eisenhower, ging beginnen! Behorende tot het escorte van het invasie-convool. vertrok Hr. Ms. Soembll op 3 Juni uit Plymouth langs de Zuidkust van Engeland naar het operntiegebled. Tijdens de dagwacht vooralgaande aa n D-day namen de geallieerde strijdmachten hun posities in: Hr. M,. Soemba was In de Amerikaanse s<"Ctor van het landingsgebied, voor de zogenaamde Omaha beach, Ingedeeld bij de FIT'(! Support Group van Admiraal Ocvo. welke behalve veertig torpedobootjagers nog ongeveer tien kruisers en drie slagschepen telde. Als kanonneerboot behoorde de Nederlandse bodem tot de meest vooraan gelegen schepen, op slechts 3.500 meter atstand van een Duitse batterij van zes stukken van 15 cm. welke echter tevOT'(!n door de R.A.F. reeds zo geducht onder handen was genomen, dat deze geen schot meer heeft gelost. Vanaf een ander punt ontving Hr. Ms. Soemba echter onverwachts dekkend vuur vun de wal en kon zich, terwijl de granaten zeer nnblj insloegen, door snel te verstomen In veiligheid stellen. Na te hebben deelgenomen aan de bombardementen voorafgaande aan en tijdens de landingen in de Amerikaanse sector werden tot 12 juni kustbeschietingen en luchtverdedl~ings-actles uitgevoerd, waarbij eens In tien minuten door de drie kanons gezamenlijk ongeveer honderdvijftig granaten werden afgevuurd. De aanslagwaarneming bij beschieting vun In het land gelegen doelen geschiedde de eerste dagen vanuit een vliegtuig en naderhand aan de wal. Ter vervanging van de kanons, welke ten gevolge van veelvuldige actie volkomen waren uitgeschoten. werd Hr. Ms. Soemba te Plymouth met drlt> van Hr. Ms. Sumatra afkomstige kanons uitgerust. Op 30 juni voor de kust van Normandië teruggekeerd. nam het schip de volgende dag reeds weer Intensie! aan de operaties deel. ditmaal In de Britse sector bij de rivier de Ome. In de omgeving van Caen. De verrichtingen van Hr. Ms. Soemba in de eerste tien dagen van juli omvatten onder meer: beschieting van troepenconcentraties bij Bavent en van vijllndelijke stellingen bij Le Holn en Robe Homme ; beschieting van doelen bij SI. Rlcher en verdediging tegen mmvallen van vliegtuigen en E-boten. Op 8 juli werd de Britse kruiser Dragon tijdens E-boot en onderzeeboot aanvallen in de onmiddellijke nabijheid van Hr. Ms. Soembll getorpedeerd en twee dagen later hadden hevige luchtacties plaats. waarbij eveneens In de naaste omgeving van het schip mijnen werden gelegd, waarvan er twaalf detoneerden. Wegens munitiegebrek keerde Hr. Ms. Soemba op 11 jul! naar Portsmoulh terug en verrichtte. behalve een enkele convooidienst op de Zuidkust van Engeland, geen oorlogstaak meer. Het behaagde Hare Majesteit de Koningin de vele en belangrijke diensten, welke Haar kanonncerbeot Soemba aan de geallieerde oorlogsvoering had bewezen, te er]tennen door toekenning van de hoge onderscheiding van "Koninklijke Vermelding bij Dagorder". Op 26 augustus 1944 werd luitenant ter zee Pröpper eervol ontheven van hel bevel over Hr. Ms. Soemba en als souschel stal geplaatst bij het hoofdkwartier van de Commandant Zeemacht Nederland, waar hij in de lelegenheid was rechtstreeks mede te we rken aan de voorbc:T'(!idlng van de terugkeer der Koninklijke marine naar bevrijd Nederland. In 194~ werd hij bij het ministerie in Den Haag belast met de !l,jnctle van hootd van het bureau bewapening, welke hij tot eind 1950 heen vervuld. Inmiddels werd luitenant ter zee der eerste klasse Pr5pper op I maart 1947 bevorderd lot kapitein-luitenant ter zee en vervolgens op I februari 1951 tot kapitein ter zee. Onder meer werd hij belast met het toezicht op de afbouw van de kruiser "De Ruyter", waarvan de proeflocht onder zijn leiding plaats had. Op 2 november 1953 wcrd hij in de rang van commandeur belast met de functie van plv. vlagofficier materieel. Op I december 1954 werd commandeur Pröppcr benoemd tot vlagollicier materieel In de tijdelijke rang \'an schout bij nacht en op 1 juli 195~ werd hij eftectief tol die rang bevorderd. Op I april 1956 werd schout bij nacht PfÖppcr In de tijdelijke rang van vlee-admlraal benoemd tot chet van de marlne.staf als opvolger van vice-admiraal A. de Booyen op 4 september van het zeUde jaar volgde zijn benoeming tot bevelhebber der zeestrijdkrachten, welke functie hij van vlee-admiraal F. T. Burlilhard overnam. Tenslotte werd admiraal pfÖpper op I juli 1957 eUectief tot de rang van viceadmiraal bevorderd.

Het Is hier vanzelfsprekend niet de plaats, noeh de gelegenheid, om te trachten de verdiensten van onze scheidende hoogste militai re chef In het licht te stellen. Voor niet-ingewijden moet het echter zonde r meer d uidelijk zijn, dat de admiraal in zijn ac htereenvolgende hoge functies bij de hoofdafdeling materieel en naderhand als chef van de marinestaf persoonlijk en rechtstreeks In belangrijke mate heelt bijgedragen aan de wederopbouw van de viool en dat hij de mogelijkheid om daartoe van Amerikaanse hulp gebruik te maken, lot het uiterste zal hebben benut. Als bevelhebber der zeestrijdkrachten en chef van de marinestaf heelt admiraal Própper er voor tdurend naar gest reeld, een zo groot mogelijk aantal schepen In de vaa r t te hebben, ten einde de opleidingen zoveel mogelijk aan boord te doen geschieden en In het belang van de a lgemene paraatheid van de vloot het personccl vroegtijdig met het leven en bedrijf op zee ve[trouwd te maken. De Instelling van het opleidingssmaideeJ 1 behoort in dit licht te worden gezien.

Het zal aa n velen bekend zijn, dat admiraal Pröpper, die een sterk ontwikkelde historische zin heeft, als mens veel sympathie heeft voor de meeste Nederlandse vlootvoogden uit de zeventiende eeuw, die hij g rote achting toed raagt. Deze verbondenheid met zijn Illustere voorgangers betekent niet dat de ad mi raal zich met hen op één lijn stelt, maar dat de nooit eindigende moeiten en zorgen, welke die vroegere bevelhebbers zich moesten getroosten om de middelen te verkrijgen voor het uitruslen van een voor haar Laak berekende vloot. hem aan zijn eigen problemen herinneren. Het ogenblik waarop admiraal ?röpper het bevel over de :teestrijdkrachte n heeft neergelegd e n als onze hoogste comma ndant In figuurlijke zin de brug hee!t verlaten, moge hem In belang rijke mate zijn verlicht door het besef dat dit bevel In ve rtrouwde handen is overgegaan, :towel a ls door de gedach te, dat djn voo rbeeld voor het personeel der :teem acht een blijvende Inspiratie zal zijn. K. J. W.

Bevelhebber der zeestrijdkrachten DE nieuwbenoemde

Bevelhebber der ZC\..ostrijdkrachten, Vice- admiraal L. Brouwer, werd op 14 januari 1909 te Rotterdam geboren, In september 1925 kwam hij als adelborst op het Koninklijk Insti t uut voor de marine te Wlllemsoord om d rie jaar later - In auguslus 1928 - benoemd te wcrden lot luitenant ter zee der derde klasse, Kort na zijn benoeming werd hij geplaatst aan boord van Hr. Ms. "Z. 5". In april 1930 vertrok hij voor een reis naar de Nederlandse Antillen, alwaar hij In augustus 1930 bevorderd werd lot luitenant ter zee der tweede klasse, Daarna verbleef hij tot 1934 In Ned.Indië, 13 sept. 1938 vertrok hij als ad-

junct ma rine attaché naa r J apan, na voo rdien een studie over Japan in Leiden gevolgd te hebben. In september 1939 werd hij bevorderd tot luitenant ter zee der eerste klasse. Toen de oorlog In het Verre Oosten uitbrak was h ij werkzaam op het Departement van Marine in Batavla. Gedurende de oorlogsjaren verbleef hij op Colombo en in Aust ralië, alwaar hij respectievelijk Ie werk was gesteld bij de Staf Bevelhebber Strijdkrachten Oosten en de Ne!ls. Vrijwel onmlddell jtl~ na de oorlog, In oktober 1945, vertrok hij vanuit Engeland naa r het toenmalige Nede rla ndsIndië, om een ha'" jaar later, in mei 1946 als Japanoloog naar J lpan te gaan

Bevelhebber

Zeestrüdkrachl en. Vice-admi ra al L . Brouwer

tenei nde a ldaar aan de Nederlandse Militaire Missie te worden toegevoegd. Jn mei 1947 zette luitenant ter :tee Brouwer sinds jaren weer voet op vaderlandse bodem om kort daarop als eerste oUicier aan boord van Hr. Ms. Karel Doorman te worden geplaatst. In deze functie werd hij In februari 1949 tot kaplteln-lulter.ant te r zee bevorderd. In december 1949 werd de overste Brouwer belast met de functie van Chef Stal over het smaldeel Nederlandse AntUlen, welk vlootverband bestaande uit Hr. Ms. Karel Doonnan en Hr . Ms. Jaeob van Heemskerck op 2 janua ri 1950 naar genoemde overzeese gebiedsdelen trok. Teruggekeerd in Nederland volgden enige plaatsingen, onder meer bij de Marinek~erne In Den Ha86 en de Marinekazerne te Arnsterdan., waarna de kapitein-luitenant ter zee Brouwer in oktober 1951 naai Indonesië vert rok, alwaa hij - In de tijdelijke rang van kapilein ter zee - belast werd met het commando afdeling zeemach. van de Nederlandse Mlss!e Ie Djtlkarta, welke functie hij tot oktober 1952 vervulde. Na, in Nederland teruggekeerd, nog enige maanden bela ~t te zijn geweest met het bevel over Hr. Ms. Everlsen, werd de tot even(;cnoemde rang eUectiet bevorderde kapitein t<:r :tee Brouwer in oktober 1953 benoemd tot plaatsvervangend Chef Marinestaf, In ve rband waarmede hij lijdelijk tot commandeur bevorderd werd. In augustus 1956 werd hij belast met het commando over smaldeel V, welk bevel hij In de :-an" van schout bij nacht In april 1957 neerlegde. Sindsdien bekleedde hij de functie van VlagoUicier Personeel om op 12 mei 1959, In de rani van vice-admiraal, de functies van Chef Marinestaf en Bevelhebbe r der zeestrijdkrachten te aanvaarden, Vice- admiraal L. Brouwer 15 ridder In de Orde van Oranje Nassau en drager van het oorlogsherinneringskruls en het ereteken voor Orde en Vrede.

kONINKlUU MAIl/Il!

VERBINDINGSDIENST

lT ?ElJ

ROUTIN E '10 _ _ _ " _ -

VAAl,

8Dl

.v.H,

AlLE OOHEPEN Eli ItIRICHTIN(:B, OiltER MIJH BEVEL .

IW;ORIER VAN VIce:- AIJURAAl PRQF'PER BIJ HET IIEERlEcn:ll VA'I HET BEVEL OVER DE ZEESTR IJDKRACHTEN. BIJ HET UEERLEOOE~ VAt! HET BEVEL OVER DE ZEESm lJ!)(RACH1E'1 DAI/K IK U ALLEN , OFFICIEREH, OII~R(FF IC/EREII. t.:AtISCHAf'lPEN Eli I.tARVA ' S IER KONH! KUJKE !.IARIHE , WAAR OOK TER WERElD DIENENDE, VOOR IE GROTE TOE'fI'IJDINr. E" PLICHTSSETRACHTnIC .,MRIiEE GIJ lfll' TAAK HEBT VERlUCHT. IN Il:ZE PERIODE ZI ~ DE tri AAtlBOUW ZI.f.UE SCHEPEN IIA~'lfO€G 11::J.€R GEREED CEJ«)..tl:N . DE WIJZE WAAROP GIJ U. SCHOOIERS HEBT GEZET OIiTER HE T GROTE I'I'ERK DEZE /rIIElIfIIE VLOOT OPERATI ONEEL Cl:OI::.FEllD TE AAIJCaI, ,ERD GEI(fNI.lERt(T DOCP. EEN (ROTE VQORTVJ&NDiEID EH E~THOUSI~ VAII U AlLEN. IEZE VLOOT tUFT ZI JN VlAG CET~D OP VELE ZEEeI EN IN VELE LAHDEN VEElYlJlDIG EI! INTENSIEF I'If.RD Hl HATlOI;AAl ZO'IIEL ALS IN HATO VERBAND, IN EE~ TIJD VNI NOC Sm:DS l7'!OTE PilE!NATlOi'AlE SPANHIHCEN . IEZE VLooT8E'~G1 NGEII J.€BBEtJ IE NAAM VAN IE KO!"IIIIKL I JKE MAR IIJE VER UITGEmACEN SU I TEN OfIZE NA TI ONAlE I"HEtIZEtI. GIJ AlLEN. DIE DEZE ~ E.I/ VUECTUIITI HEBT BEMA/ID EH CéVOERD HE8T U UlTllOHTEtHE VERT'EGEI/;rooon1t::fR3 VAII NEDERL,t,ND IN EEN VREELlIE BFTOOND. GIJ HEBT DE TAAI( IN DE OVERZESE RI.,iKSDElDJ AAN DE KOlo'tIl/ KL IJKE MARIHE TOEVERTROI.t6D, OOK Hl DEZE PEI·!jOlE WEIEROM IIAUlIII};ZH. PLICHTSGEntOllW Eli' MET OPCE1EKTHEID VERVUlD el JtJ VERGElEGE" ZErE:': rE KOOPVAA.'WIJ Uf J.IOEILIJKE OJ.:STAI/!lIQUE'" (ETROU.1 TER ZIJa:: GESTMI. ~T DNIKSAARIEID VQOO uw AlLER BIJSTAND, ZIE 11( ~ T VOL VERTRCJiJ:'I1:tl IE TOEKO:.lST TEGalOET. IE TBlD DAT ".vu/EER EH WAAR OOK TF.R WfIlELD EEN BEROEP OP rE I(OliIIlKl IJKE' WAf,> !t.lE "'OCHT wmEEH f:ED.W,/ . ()IlEf ALLE (lI.{ STA~DJ()UEN OP L* KAlI WORIE~ ceSOUlD, IJl DlE. ST VAir! I(I')I.;I IIICIN EN VA.1FJI:LA'iD.

lEVE DE K~ I NGJN. AlAB. DISTR.:

,,,.

'AlAA.t'

OPST.: H.H.L. ~bPPER VICE AJ)U RAAl

, ..... 0. .

Hlf

...,,,JUII..... , ... __

1 __

12 1~l I.E:I 59

DAGORDER .. * * * VAN VICE. ADMIRAAL H

. H. l . PROPPER

Toespraak bevelhebber der zeestrijdkrachten vice-admiraal H. H. L. Pröpper Heren VlauofJicieren, commandanten, officieren, ondeToffi· eieren, flulluchappen en marva',. Bij Koninklijk Be.luit van of mei 1959 no. J J is op 12 mei J959 de Vice-AdmiraaL L. Brouwer brla,t met het bevel over de :eeJtrijdkrachten. De l(lot.te gelegenheid die mij alJ Bevelhebber der Zeestrijdkrachten wordt geboden om het woord tot u te richten wil ik gebruiken om nogmaals de noodzaak onder uw aandacht re brengen, de groot.te aandacht Ie blijven. be.teden Clan de oevechUgereedheid der vloot. ' Mochten wij alten l1ehoopt hebben enige jaren geled elI, dat een onUpo.nnlnu zou. Intreden in de In ternationale wereld,

weinig redenen kunnen thans aangevoerd worden die deze

hoop rechtvaardigen. Het verhogen van de l1evecht.gereedheid der vloot en vliegtuioeenheden ia dan ook ten rechte het .treven en het kenmerk geween van de afgelopen jaren. Eerudeel. vormde deze ,x-riode de .Iotphase van een grOOt vernieuwing.plan der vloot '11.1. 6 torpedoboot jagen en J2 mijnenveger. werden in dientt ge.teld, Hr. Ms. "Karel Doorman" weTd gemodernl.eerd, anderzijd. wa. het een periode waarin veel geoejend diende te worden om deze moderne .chepen. met al hun gevecht.mlddelen tot waarlijke ge vee h l.eenheden. te vormen. Dankzij uw aUer enthou.ia.me, heuij gij de marineloopbaan hebt gekozen dan wel tot de dien8 t bij de K M zijt ge roepen, 18 er aUe reden. om voldaan te zijn. Echter dit voldaan zijn, zal nimmer mogen ontaarden. In zet/genoegzaamheid. Integendeel, niet. wijs t er op dat er tijden. zijn aangebroken, dat verminderde waakzaamheid en inspanning ook maar op enigerlei wijze veran twoord zUn. Ween derhalve nimmer tevreden met bereikte resultaten, doch. .treej met aUel wat in u ia om een hogere gevecht.-

gereedheid te bereiken.. Dit veelvuldig oejenen. hebben onze vloot en vliegtuigeenheden de gelegeMeid gegeven onze vlag te tonen op vele zeelIn en in vele landen.. Vele contacten werden. tot stand gebracht of onderhouden, zowel in NATO verband al, daa r buiten. Gij allen hebt ti. daarbij waardige vertegenwoordigen van Nederland betoond, trOU op de .chepen W{l.arop ati voer,

nagenoeg aUe van nationale oorsprong. Ook de taken. overzee hebt gij In de ajgelopen jaren. wederom vervuld op een wijze zoalt men van u perwachtte, daarbij ondermeer de koopvaardij getrouw ter zijde gestaan. Dot ook tegemlagen. on. niet be.paard zijn gebleven behoej Ik u niet te zeggen, waar gij ze aUe min of meer nabij hebt medegemaakt. Waar zulks .lachtoJfers IIt!ejt gevergd. gedenk ik eerbiedig hen die bij de vervulling van hun plicht on. ontijdig zijn ontvallen. Maar wij zouden hen te kort doen, als wij niet op de Ingeslagen weg voortgingen en de draad opnemen en vervolgen, waar zij die 1l1Oe3ten lalen vallen. Kijkende naar de toekonut weten wij allen, dat vele problemen. nog uitgewerkt en opgelo,t moeten worden. In deze t ijden van voortijlende techniek, Z1lllen. ru.tpauze. u niet gegund worden. Gelukkig staat ge niet alleen en met .teun van onze bondgenoten, gecombineerd met een nimmer aflatende waakzaamheid en enthou.lasme uwerzijds zullen ook deze tot een goed einde gebracht kunnen worden. W anneer ik thans enige aandacht besteed aan het penoneel.vraagstuk, dan richt ik mij niet In de uTSte plaat. tot de ouderen onder u, die reeds het m4rhleleven en be'laan in zijn volheid hebt aanvaard, doch tot de jongeren onder u. I k doe op hen hierbij nog1llaou een beroep om het marineleven tot een. blijvende caHlère te lIlaken. Wanneer de jongeren niet meer de durf en de geestkracht kunnen of willen opbrengen deze loopbaan te aanvaarden, zijn dit enutlge voortekenen. Gelukkig wij.t veel In andere "chfin". Blijft u derhalve allen t.eza1llen met bezieling wijden aan de grote en verantwoordelijke taak die de KM ia opgedragen, welke taak zij tot op de huidige dog eervol en getrouw heeft vervuld en laat daarbij uw gepoeleru van trouw aan H.M. de KoninQin en het Vorllenhui. een voorbeeld zijn. Teruloue wil ik getuigen, dat het een grote eer en voldoe· ning VOOr mij geweest I. om in hooglIe Instantie het bevel te mogen voeren OVeT Hr. M, • • chepen en inrichtingen, over de MLD en het K orp. Mariniers, tezamen de KM vormend. I k wens u, Admiraal Brouwer, eveneen. veel voldoening toe van uw bevelsperiode. I k verklaar h.ierbij het bevel over de Zeestrijdkrachlen te hebben overgedragen.

Toespraak vice-admiraal L. Brouwer bij aanvaarden bevel over de zeestrijdkrachten , Admiraal, heren Vlagoflleieren. Commandanten, oflieieren, onderofficieren, manschappen en marva'l. Bij het aanvaarden. van het bevel over de zeestrijdkrachten ben ik mij er zeer wel van bewust, dat ik bij deze "rote verantwoordelijkheid ap ti allen moe t kunnen rekenen. U hebt in het verleden met enthousla.me uw taak binnen de KM verricht en ik vertrouw dat gij zulkt ook in de toekOffilt Z1llt blijven doen. Ik prij. mij gelukkig dat ik geroepen ben tot dit hoogste bevel op een ogenblik dat de materiële opbouw van onze marine voor een groot deel is voltooid. In toenemende mate volgt nu de periode van verhoging van d e geoefend heid en gevechtsgereedheid, zowel van de eenheden afzonderlijk als in verband. De mogelijkheden zon daarvoor aanwezig waarbij ik slecht. wij, op de gezamenlijke oelenlng van de tmaldelen 1 en 5 enkele weken geleden, tezamen vo r mende een vloo t van om-

van" en kwalileit zoab in vele jaren niet meer was gezien. Deze vloot vraagt ook e>m per.oneel dat haar taak kent en haar vak verstaat. Naa.t de beproefde fundamenten In de KM: pllchtsbetTachtin" - discipline en toewijding, worden van u nog die eigemchappen verwacht die behalve het .amenwerken. ook het .amenleven mogelijk m.oeten maken. I ndien u dit voor ogen blijft houden zal de Koninklijke Marine haar verantwoordelijke en veelomvattende taak _ waar ook ter were(d - kunnen uitvoeren op de wijze zoab van haar verwacht wordt. Paraatheid om in deze tijden van ongewisheid olUe pUcht te doen In diemt van KOllingln en Vaderland zal daarbij onze richtlijn moeten zijn. I k vertrouw dat gij allen daarnaar zult blijven .treven en vyklaar hieTl'l1ede het bevel OVeT de zeeJlr;;dkrachten te

rfebben overgenomen.

J. MAAS

E R is in de laat,te tien

jaar een enorme vooruitgang geweest in kennis van de manier waarop de menselijke aeest werkt. Men heeft onderzochl en dikwijls uitgevonden, welke omstandigheden en toestanden Invloed uitoefenen op het oordeel dat mensen onder bepaalde omstandigheden vellen. Men heeft in vele "evallen uitgevonden wat mensen ertoe beweegt bepaalde artikelen te kopen, en andere, hoewel van even "oede kwailleit te laten I taan. Het is een buitengewoon interenante materie, waar de laatste tijd wat meer Uteratuur over begint Ie ve1'lchijnen. Zo i. er een boekje ve1'lchenen, dat de treffende titel draagt: "De verbor"en verleider,". Dit boekje b het lezen waard, en hoewel het gebaseerd is op de Amerikaanse ,amenl eving, kunnen ook wij er in lezen, hoe we mee open o"en voor de gek kunnen worden gehouden. Er is bijvoorbeeld de Invloed van kleur op de menselijke geelt. Wij, aan boord van onze .chepen, wbten dat al lan". wij hadden al ontdekt dat de nut en regelmoot, waarmee men,en in een afgesloten ruimte werken, afhankelijk zijn van de kleur waarin die ruimte is geschilderd. Zacht-"roen lS beter dan rood, mat Is beter dan "Ummend. Per .Iot van r ekening betuigden onze ouders al felle liefde met rode bloemen, onschuld met wHte en was zwart al ledert eeuwen de kleur van de Ingetogenheid en de rouw. Er ZVn proeven genomen met de verpakking van bepaalde artikelen. Een van die proeven betrof een nieuw wa,mlddel. Het werd bij wijze van reclame naar een "root aantal huisvrouwen gestuurd, waarbij om een opinie omtrent het walmiddel werd gevraagd. Eenderde kreeg het in een hardgele verpakking, eenderde In een vaalblauwe verpakkin" en de re,1 In een vrolijke verpakking van "ele en blauwe figuren. Toen de rapporten binnen kwamen bleek het dat het wa,middel In de gele verpakking hard was en de handen van de huisvrouwen ruw maakten, terwijl sommige vrouwen vertelden dat het hUn fijn goed had beschadigd. Het wasmiddel in de blauwe verpakking wa,te niet Ichoon, het witte "oed werd er niet voldoende tDil van. Verrewe" het belte wa' dat in de geel-blal/we pakken. Het waste wit, honden werden niet rûw, eenvoudigweg fijn en de huisvrouwen die het hadden ontvangen, zelden dot zij het zouden blijven kopen. Toch bevatten alle drie pakken een en hetzelfde wasmiddel. Tijdens ol deze onderzoeken trok het feit aandacht, dat in modewinkels ,om, hele dikke dames een. jurk kome1\ kopen, die in de etalage wordt vertoond op een hele .Ianke" pop. Je ziet bijna geen mode aduertentie met prenten van hele dikke men.en. Die gaan allemaal op advertentie. af met afbeeldingen van hele slanke menlen, met lan"e benen. H et iJl mis,chien wel zo, dat aIJ een kleermaker zau adver~eren met een prent van een hele dikke man, en daarbij zou ,chijven ,,zo pallen wij perfect, zelf' om je velte Uchaam", er niemand TIleer in zijn tDlnkel zou komen.

Het bleek bij nader onderzoek, dat mensen bij de aan,chaffing van pe1'loonlijke UltrUltingutukken niet zozeer het meest doelmatige artikel kopen, doch veel TIleer een va"e hoop op iets schier onber(!lkbaaTl. Zo koopt de dikke dame de jurk van de ,Ianke etalage· pop en krijgt zodoende de overtuiging op die pop Ie gelijken. Zo ook koopt de volkomen on,portieve jongeman een breed-,chouderig tweed sport;al;e en voelt :ich dan inderdaad een .portman. Hij heeft geen artikel gekocht om zijn koude naaktheid te bedekken, doch veeleer een do,l. hoop op een recht uiterlijk en een overtuiging van ook-sporlivileit. Zo b I;.et gebleken mogelijk Ie zijn reaclie. van men,en van Ie voren reeds te bepalen. Door minutiewe voorbereidin". Het "ebied waarover deze geule.-behandeltng zich kan uit,trekken lijklonbegrensd. Vooral te"enwoordig, met radio, televi,ie, film, kerk en krant. Hierbij gaat het er niet zozeer om alle mensen in een bepaalde richting te laten denken., doch om bepaalde ideeën in"ang te doen vinden bij grote groepen v an men,en. Vooral in een democratie, waar iedereen , temrecht heeft, ontstaat hierdoor de mogoelijkheid van een denklawine, die stemmen van"t aan de hand van een waandenkbeeld, dat all verkoop,-artikelen wordt behan· deld. Het zal hierbij duidelijk zijn, dat wanneer in. een land alle voorlichting.organen in. handen komen van één centrale Instantie, met name de ..egerin", het hek van de dam iJ en de weg wijd "eopend wordt voor een. onverantwoordelijk beleid. D«t hele volkeren. dan wel waandenkbeelden zouden kunnen "aan naltreven, ;0, daar zelfs voor uit vechten gaan. Een van die waandenkbeelden ÎI vrijheid. De Indonel1sche horden die tien jaar geleden op Java Nederland.e ,tellln"en. allnvielen, putten moed uit "merdeka" "ekrij,. "Merdeka" betekent vrijheid. Het is maar goed dat niemand toen voor hen buchreef hoe die vrijheid eruit zou "aan zien.. Cuba b kort geleden door middel van een op.tand bevrijd. De Noord·Koreanen gingen Zuid-Korea bevrijden, en op het ogenblik zijn de Chinezen bezig de laatste moordende bevrl,ldingshand op Tibet te le"gen. Op 30 mei zijn er verkiezingen in Singapore en het ziet er n.aar uit of ook daar een bevr;1ding,daad op handen is. I n afwachting van de tw ijfelachtl"e zegenin"en daarvan, trekt reeds nu een groot deel van de industrie en handel naar

velliger oorden. I n al dit "ewirwar van te"enstrijdige Ideologieën, van verdraaide Wllarheden en hele "role - maar fraai verpakte leugens, i, het "oed on, l,an tvd tot tijd te bezinnen omtrent de werkelijke waarden van ons butaan. Vrijheid namelijk, en. democratie, en alle andere mooie namen, krij"en. .Iecht , inhoud wanneer zij berusten op de persoonlijke vrijheid van de Individuele meruelijke geut. Die is ,Iecht, bestaanbaar in een gemeenschap waarin leder lid een onvervreemdbaar recht heeft op oppNitie, dat wordt gegarandeerd, aan"emoedigd en. "evoed door een we rkelij k onafhankelijke rechterlijke macht, binnen de al"emene rechtsorde.

De bekende Amerikaanse schrijver Mark Twain verkondigde eens; "Een man is een dwaas als hij loopt wanneer hij kan stilstaan, staat wanneer hij kan :dtten en :di wanneer hij kan gaan liggen". Niemand die dch juist heeft opgegeven voor d e vierdaagse zal di t gezegde prettig in de oren klinken, m aa r er schuilt wel degelijk waarheid In :djn woorden. Het illustreert namelijk dat lopen kennelij k Inspan ning kosl en dat voor een

mars een extra prestatie geleverd moet worden. In wel zeer bijzondere mate zal deze prestatie tot uiting komen tijdens de vie rdaagse afstand ma rsen d ie dit jaar voor de drleenveertigste keer gelopen worden. Elk jaar weer wordt de vierdaagse beleefd als een groot even eme nt In de s portwereld en elk jaa r weer slaat het detachement der Kon inklijke Ma r ine een uitmuntend figuur. Lopen - en zelfs vier dagen lang d agelijks veertig kilometer - kan dus een genoegen tijn. Het gezegde van Mark 1Wain zal dus uitgebreid dienen te worde n to t "Een man die zonder trai nin g loopt Is een dwaas... " In vroeger dagen was het eigenlijk vanzelfsprekend dal er veel gewa ndeld werd. Onze voorouders vertellen altijd van voettoch ten waa r aan wij mome nteel nimmer zoud en wille n denken. Er zal vroege r door h et gebrek aan snelle en geriefelijke communicatiemiddelen veel meer en va ker gelopen zijn da n thans, h et lopen zal toch a ltijd wel een extra Insnanni n g geve rgd h ebben, een ins pan n ing die bij de soldaten dikwij ls geDaard zal zijn ~egaa n m et mnk gekla ag. Mopperden de solda t en van Napoleo n al niet .. Zijne Majesteit voe rt oorlo( me t onze benen"? Men moet hierbij dan niet ve rgete n dat de normale bepakking van Fra nkrijks troepen ruim vijfendertig kil o bedroeJl. heel wat meer dus dan de voorgeschreven bepakking t ijdens de vierdaagse. De soldaten uit het verleden waren on Retw ijfeld beter geoefend [n lange marsen dan h eden t en dage. Willen wij ons thans nog wage n aan a fstandmarsen, dan zal cr getraind moeten worden. / "T rainen" betekent het lich aa m gelefdt>lijk aan p assen aan een grotere of a ndere arbeid d an waaraan men gew end Is. Men spret>kt nu ook bij lopen van "arbeid", h et k ost n amelijk energ ie en over deze arbeid bIJ de v ierd aagse moet men niet gering dt>nken. Een afstand van veertig kilometer in acht uren a neggen vergt van on s lichaam ruim 2200 caloriën. dat wil zeggen, evenveel als een lan d a rbeider. een bootwerker of een visser gedu rende t>cn ganse d ag nodig hebben. Tedere ma rsdag v alt

dus gelijk te st ellen met de zwaa rste a rbeid. Vervolgens moet m en zich eens rek enschap geven welke krachten tijdens zo'n m ars op de voeten inwerken. Een eenvoudige berekening Is reeds voldoende. Wanneer de gemiddelde pas vijfen zeventig centimeter lang Is worden elke m arsdag met veertig kilometer ruim 53.000 s ta ppen gedaan. Tijdens de vierdaagse zal d an op elke voet afzonderlijk h et he le lichaamsgewicht ruim 106.000 keren neerkomen. Meer dan h onderddu izend keer vijfenzeventig kilo, neervallend op huid. voetbeentjes en sp ieren van elke voel Het Is bijna onvoorstelbaar hoe de voeten zo'n krachtproef eigenlijk ooit kunn en doorstaan. En toch kàn het! Elk jaar weer bewijzen tiendu izenden het uitzonderlijke incasseervermogen van het menselijk lichaam. Maa r ... er zal voor getrai nd moeten worden! Trai ning in het algemeen definieerden w ij als een geleidelijke aanpassing aan een bepaa lde vorm van arbeid. Dit "geleidelijk" moet dan wel gelezen word en als "in een vrij kort tijdsbestek". Het oefenschema van de Ma r ine geert een duidelijke Illustratie w at een v rij snelle maar toch geleidelijke aa npassing in houdt: Ie 2e 3e 4e 5e

w eek: 1 x 12 kilome ter zonder bepakking, met geweer w eek: 2 x 25 " " " " " week : 1 x 20 " " " " week: . 2 x 20 " " met geweer " " week: I x 20 kilor:;eter m. t bepakking, 6e week : 1 x 25 " " " enz. "e nz.

Dit schema gaat zo twaalf we ken d oor tot de laatste drie weken respectievelijk v ie rmaal 25 kilometer, tweemaal veertig e n tweemaal vijfendertig kilometer wordt gelopen. Wie m ocht de nken dat e lke dag vijf kilomete r lopen gelijk staat met één maal per week 35 kilometer komt bedrogen uit. Training bestaat u it kort durende sterke Inspanningen en niet uit langdurige maar middelmatige belasting. Meestal bemerkt men in het begin dat zelfs de korste afst ande n een te grote belasting betekenen. Er treedt dan stijfheid In de spiere n op. In de loop de r training wordt dit gevoel a llengs minde r doo rd a t de bloedvaten In de spieren zich gemakkelijker le ren openen en de bloedsomloop in de sp ieren bet er wo rdt. Training houdt ook In d a t bepaalde bewegingen doelmatiger

zullen verlopen. Di l geldt natuurlijk vooral bij arbeid waarbij ingewikkelde bewegingen aangeleerd moeten worden. Lopen lijkt toch al eenvoudig genoeg, maar bij de vierdaagse zal dit aspect van training toch ook nog tot uiting komen zoals wij later zullen zien. Voordat de training VOOr de vierdaagse kan aanvangen moel een aantal punten extra worden belicht. Allereerst de voeten! Vaak wordt gevraagd welke soort voeten per se ongeschik t zijn voor lange afslandsmarsen. De beantwoording van deze vraag is zeker niet gemakkelijk. In Nieuw-Guinea zag Ik papoea's met de meest uitgesproken platvoeten waarvoor zij in Nederland gegarandeerd voor alle militaire diensten afgekeurd zouden worden en die toch elke marinier er ruimschoots "uitliepen". Een platvoet h6ert dus geen directe aanleiding Ie zijn om iemand ongeschikt te achten voor de vierdaagse. Het zijn echter de voeten die de neiging hebben om door te zakken waarvoor men op zijn hoede moet zijn, de voeten met te s lappe banden. Daarentegen is een voet met een hoge wreef. een te holle voet dus. ook niet Ideaal voor lange marsen. Zo'n voet vertoont nog wel eens de neiging om door te zwikken. Jn een goede hoge schoen wordt dit euvel vaak wel opgevangen maar dan dient men Ie lelten op het niet te strak aansnoeren van de veters. Degenen met vreemde uitsteeksels aan de voeten, Ingegroeide nagels of sterke knobbelvonning - bijvoorbeeld aan de basis van de grote teen - moeten extra aandacht besteden aan hun schoeisel. In de practijk blijkt altijd wel weer dat een aantal enthousiastelingen mei uitgesproken "slechte voelen" de vierdaagse weer uitlopen, zij het dan met enorm veel pijn en ellende. Men mag dan wel bewondering hebben voor hun uithoudingsvermogen, maar aan de .andere kant zijn zij toch dikwijls een blok aan het been van de anderen die het zelf al zwaar genoeg hebben. En, trouwens, mag men het aankomen In een bijna uitgeputte toestand met het bloed in de schoenen nog wel een sportief genoegen noemen, want z6 Is de vierdaagse toch bedoeld? Het spreekt wel vanzelf dat aan het schoeisel voortdurend heel bijzondere aandacht besteed moet worden, want een vierdaagse betekent ook ruim honderdduizend keren schuren langs te harde bovenranden of stoten legen Ie nauwe schoenneuzen ... Het ligt ook wel voor de hand dat men niet leder steentje op de 160 kilometer weg wil voelen, daarom: stevige zolen! De tendens in het burgerleven om op ,.comfortabele" lichte schoenen te willen lopen Is voor de vierdaagse funest. De gewone legerschoenen zijn nog de beste, met hun stevige leren zolen en hoge sluiting van zwaar leer die de voeten een extra steun geven In de enkels en beschermen tegen eventueel langs elkaar schoppen van de voeten zoals bij vennoeldheld zo gemakkelijk gebeurt. Wanneer men niet gewend is aan lopen met zware legerschoenen, zal dit In het begin niet meevallen. De voet kan zich niet zo veerkrachtig afwikkelen als men gewend Is, het stijve leer beperkt de bewegingsmogelijkheden en de gang wordt minder vloeiend. Het gehele lichaam zal zich moele n instellen op deze andere wijze van lopen waarbij voet en been onderling niet meer zo soepel scharnieren. Heeft men zich echter deze wijze van lopen getraind. dan zal blijken dat vermoeidheid veel minder snel optreedt. De zware schoen blijkt dan Juist een voordeel, want het hele been moet nu naar voren bewegen en werkt als een soort slinger. De spieren hoeven zich nu minder In te spannen dan wanneer men zich als het ware bij elke stap zou moeten afzetten om vooruit te komen. Het Is dan ook geen wonder dat door de eeuwen heen en vooral bij de legers die grote afstanden moesten lopen deze zware schoenen In gebruik zijn. Nieuwe schoenen waarmee men de vierdaagse denkt. uit te lopen, dienen gepast te worden met een geheel belaste voet. Dus het lIcl1aamsgewlcht brengen op één voet en dan nagaan of de schoen overal wel goed aansluit, niet te strak zit ot 'l()k weer niet te 'rulm Is. Elke onevenredigheid zal zich In

de komende trainingsmarsen en tijdens de vierdaagse behoorlijk wreken. Bij goede schoenen horen goede kousen; stevige wollen sokken ot kousen, zonder sloppen. Een paar duizend keer schuren over e(!n "mooie" stop is zelfs voor de sterkste huid Ie veel. Om de wrijvi ng tussen voeten, sokken en schoenleer onderling te verminderen, kan men voeten en sokken van tevoren flink poederen. Niet alleen glijdt de voet nu beter in de schoen, tevens wordt het vocht van de transpirerende voeten door de poeder opgenomen. Het oude huismiddeltje - inwrijven met een vetkaars - is dus wel degelijk ook van waarde daar het de wrijving in de schoenen vermindert. Men vraagt zich dikwijls af of het niet mogelijk is de voeten te harden inplaats van rekening te moeten houden me\. al de hier genoemde voorzorgsmaatregelen. Inderdaad is het enigszins mogelijk door gcreield Inwrijven van de voeten met bepaalde vloeistoffen de huid enigszins harder te maken. Het merendeel van deze hardende vloeistolten bevat spiritus als hoofdbestanddeel; kamferspiritus heeft bijvoorbeeld een goede naam. Op vermoeidheid van de voeten zal een warm en koud wis_ selbad een weldadige werking ui toefenen. De bloedsomloop zal hierdoor worden verbeterd, hetgeen duidelijk merkbaar is bij dikke voeten na een lange mars die hierdoor weer snel hun normale .aspect terugkrijgen. Bij een goede voorbereiding behoort ook een goede verzorging van de nagels van de te nen. De teennagels dienen kort en recht afgeknip t te zijn. Verscheidene malen zag ik wandelaars die hun te lange teen_ nagels er In de vierdaagse volkomen àfgelopen hadden. Het was ongetwijfeld flink om ermee door te lopen maar het was toch volmaakt overbodig geweest. Er Is nu al sprake geweest van trainen in het marcl1eren met zware schoenen. Iralnen en harden van de voeten. Er is echter iets dat nimme r getraind mag worden en dat Is trainen niet ot weinig te drinken tijdens de marsen. Een dergelijke lralning is niet .alleen onmogelijk - men kan zich nu eenmaal nlel wennen aan een tekort aan water zij is volkomen onverantwoordelijk. Het lichaam heeft zelf een uitmuntende watermeter, het dorstgevoel namelijk, waaraan men zich kan toevertrouwen ... Wanneer men drinkt lot de dorst gelest Is. kan men ervan overtuigd zijn dat het lichaam voldoende vocht bevat om de mars voort Ie kunnen zetten. Wie meent zichzelf ot anderen Ie kunnen trainen op warme dagen een vierdaagse te kunnen lopen zonder voldoende watertoevoer, maakt zich schuldig aan een misdadige onnadenkendheid. Daarom, behoorlijk veel drinken, zowel tijdens de trainingsmarsen als later tijdens de vierdaagse in Nijmegen. De Nedérlanders zijn vergeleken bij onze oostelijke naburen, bijzonder slechte zangers, vooral in groepsverband. Toch vormt een goed en vrolijk lied een sterke stimulans voor alle lopers. Voor degenen die langs de route staan is het elk jaar weer opmerkelijk hoe duidelijk de verschillen tot uiting komen- In het moreel van de wandelaars die niet zingen en maar nors "doorpersen", van de groepçn die steeds maar weer één. meestal onnozele en flauwe kreet kunnen uitstoten en van troepen die een uitgebreid en vrolijk repetoire zingen. Deze laatsten h66r en zie je beter lopen. Bij de training dient dus eigenlijk ook op de zangdiscIpline gelet te worden. Grauw èchter Is alle theorie en ook bij de training voor afstandsmarsen moeten we het niet hebben van lezen uit boekjes hoe er gelopen moet worden. Het zal op de practijk aan moeten komen. Ieder zal Individueel zijn eigen wijze van lopen moeten lé,ren, hij zal moeten leren in groepsverband te marcheren, hij zal moeten leren zingen. teder zal weer m9Cten ervaren welk een sleun zijn troep kan betekenen wanneer er een prettige en sportieve geest heerst. Na ruim zeshonderdvijttlg kilometer trainen zal het detachement de,r Koninklijke Marine dit jaar In Nijmegen dan weer een opperbest (Iguur slaan.

'.'

4 . DEEL

V oor het echter 7.over is ge beuren er lIog enkele di ngen op Smaldeel 5 die zeer zeker in dit reisverslag moeten worden vermeld. Op 13 en 14 maart wo rd t C(!:n klei n stu kje geschiedenis geschreven in de Koni nklijke marine. Voor het eerst namelijk wordt de oefening olieafgeven op zee gedaan tijdens de donkere wachten en met volledig verduisterde schepen. Slechts enkele, absoluut noodzakelijke, zeer kleine rode lichtjes verraden de aanwe%igheid van twee schepen die, op ongeveer 35 a 40 meter a fstand van elkaar, met cen behoorlijke vaart doo r de duisternis voortstormen. Het olielaadtuig wordt afgegeven, de dorstige jager lest zijn dorst en het tu ig word t weer teruggenomen aan boord van het vlaggeschi p. Gesproken wordt er bijna niet en op de enkele belangstellende kijkers maakt het geheel de indruk alsor hier in alle stilte een misdaad wordt gepleegd die het daglicht niet verdragen kan. Niets is echter minder waar. Wanneer de ogen enigszins gewend zijn aan de duisternis is de operatie goed te volgen. Het gevoel van onbehagen maakt plaats voor bewondering en trots want het geheel verloopt bijzonder succesvol. Voor de lezers die deze sensatie ook ccns wilIcn beleven, verdient het aanbeveling om C!C!n en ander te beproeven op een donkere nacht met twee auto's naast el kaar rijdend. op een afstond van 1 meter en met een snelheid vnn ongeveer 25 km. Hierbij mogen geen lichten gebrUikt worden terwijl het de opzet is don enige tientallen liters benzine van de tank van de ene auto in de tank van de andere te pompen. De rijksweg Rotterdam-Den Haag is bijzonder geschikt voor deze oerening. Gaarne lezen wij t.z.t. in ..Alle Hens" hoe ccn en ander is verlopen en wat de rijkspolitie er vnn dacht. Voor diegenen Vlm Smaldeel 5 die op enigerlei wijze meewerkten aan het slagen van deze oefeningen is een woord van lor zeer zeker op %ijn plaats. Mr. Chur-

chili had het kennelijk ook over de Nederlanders toen hij zei "give us the tools and we'll do the job". Op de HW va n 14 maart passeert het s maldeel de Noorde rkee rk ri ng. Aangezien het een zeer donkere nneh t was viel er van de eigenlijke keerkri ng maar wei nig te lien. Dit was voor velen een grote teleurstell ing. Sommige optimisten beweren duidelijk een lichte streep gezien te hebben, maar tot op heden bleek het niet mogelijk dit gerucht bevestigd te krijgen. Op het tijdstip van passeren wordt lied no. 7 uit de Liedsma over de diverse amusementsradio's ten gehore gebracht om aa n dit gebeuren een klein feestelijk tintje te geven. Op alle schepen worden de officieren van admi n istrat ie op de meest luidruchtige w ijle ge pord om de juiste schaal te gaan instellen op de z.g. "salaris rekenta fels". Deze wo nderen der techniek draaien nu. met dat bekende geluid .. ketip-ketip" met een veel hoger toerental maar van wormlopers is tot nu toe geen sprake en iedereen schijnt bijzonder ingenomen te zijn met deze gang van zaken. Op de VM van de 14 maart worden op het vliegdek van het vlaggeschip twee nieuw benoemde officieren beĂŤdigd. de Ltz Ar. 2 H.K.L. Nielsen en de Llz. VK 2 W. Kanlphorst. In smetteloos wit, onder een felle tropenzon, staat de bemanning aangetreden om ~etuige te zijn van deze plechtigheid. Duidel ijk en krachtig weerklinken de woorden van de eedsformule wanneer zij in handen van hun comman,dant, en onder aanroeping van God's Heilige Naam. t rouw aan hun Koningin. gehoorzaamheid aan de wetten en onderwerping aan de krijgstucht zweren. Vooral voor de LtzVK W. Kamphorst, die hierin de bekroning vond van de 32 jarige plichtsgetrouwe loopbaan bij de Koninklijke mari ne, was dit een aang rijpend m.om.ent. De zondag brengtnet smaldee1 de nodige verbrande ruggen. maar dat is geen bezwaar om de nieuwe week direct weer in een flink tem l)O te beginnen. Als speciale attractie wo rden er op het vlaggesc.hip vier dagen lang be-

procvingen met de ventilatie en luchtbehandelingssystemen gehouden bij alJerlei gas- en sl uittoestanden. De7.e z.g ...zweet p roef' is de ideale gelegenheid voor niet zwemmers om in verblijven en gangen de zwemkunst onder de knie te krijgen. Sommige, nog niet zo goed geakkHmatiseerde figuren, lopen voortdurend met een lijfseizing om teneinde niet te verdrinken in hun transpiratie. Lcm Lcm en ZQutlabletten gaan op de zwarte ma rkt voor rantastlsche prijzen van de hand. En dan te bedenken dat dit volgens de vlootgeestelijken nog niets is vergeleken met de thuishaven van de duivel. AI oefenende naderen wij de ABC eilanden. Het eerst wordt er contact gemaakt met H r. Ms ... van Speijk". Tenei nde dit schip te bewijzen wel k een buitengewoon genoegen he t is om voor enige tijd samen te kunnen oefenen word t het eerst grondig bestookt door Avengers en Sea Hawks met raketten. Gelukkig had iemand er op het laatste moment aan gedacht de vliegers te instrueren dat het de bedoeling was de door de van Speijk gesleepte spatschijf te raken. zodat we weer net vrijliepen van een uitgebreid proces-verbaal. Teneinde de rust van het weck-einde volledig tol zijn recht te loten komen wordt cr de Inatste dngen voor aanko mst op de Benedenwindse eilanden cen heel weekprogramma door heen gedraaid. Van de bemanningen wordt onder de heersende omstandigheden zeer veel gevraagd. en het is ongetwijfeld een verheugend feit dat de stemming er niet onder te lijden heerL Men verricht naar beste weten en kunnen de opgedragen werkzaamheden. dikwijls op een wijze die bewondering afdwingt. Vrijdag 20 maart 1959 Is dan de dag van aankomst in de Nederlandse Anti llen. De beide onderzeeboot j a~ers gaan, vergezeld door de "van Speyk" , naar Aruba, terwijl de Zeeleeuwen de Doorman het weekei nde In Curacao doorbrengen. Even enige dagen n lst om kraehten op te doen voor het programma dat no~ afgewerkt moet worden voordat we kun-

...na op goede Antilliaaflle manie r afscheid genomen te hebben ...

nen beginnen aan de tweede stillig- en onderhoudsperiode. De aankomst in de Nederlandse Antillen vormde ongetwijfeld een hoogtepunt tijdens deze voorjaarsreis. Alhoewel wij de ABC ('Handen reeds enige malen. van grote a fsta.nd aan de kim hadden zien liggen. en ze zelfs betrokken hadden in de ocleningen, waarbij zij als doelwit fungeerden voor vliegtuigaanvallen. deden wij tol vrijdag 20 maart net alsof we er nog niet waren. Daarmede wil geenszins gezegd zijn dal er ook maar iemand was op de Antillen die niel wist waar Smaldeel 5 zich bevond, maar op deze wijze bleef de spanning er nog wat inzitten. Op de voormiddag van de dag van aankomst ten 11.30 bracht het vIaggeschip een saluut van 21 schoten aan de Nederlandse v l ag in de Antillen. Na dat dit saluut doo r de wal met een gelijk aantal schoten was beantwoord werd er nog een saluut a fgegeven aan de onderscheidingsvlag van Zijne Excellentie de Gouverneur, Toen de echo van het laatste schot nog voort rolde over het water maakten de Avangers van de Squadrons I en 2 en de Seahawks van Squadron 860 een bijzonder geslaagde [lypast over Willemstad. En hiermede waren w ij officieel aangekomen in de Nederlandse Antillen. Op de achlermiddag zochten de sch.: . pen de ligplaatsen voor het week einde op. De beide jagers gingen naar Arullu, ditmaal tot hun, zeer begrijpel ijke, grote vreugde zonder het gezelschap van het vlaggeschip. Het was hun van ganser harte gegund. De Zeeleeuw vond een rustig plaatsje op de marinebasis Parera terwijl de Doorman tot rust kwam op de meerboei in Caracasbaai. De ontvangst was, zoals altijd op deze eilanden. wederom bijzonder hartelijk en gastvrij, Voor degenen die hier a l eens eerder geweest waren stonden vrienden en kennissen gereed om de oude vnendschapsbanden weer : e verstevigen. Maar ook zij die deze Hijksdelen voor de eersle maal bezochle'l merkten a l spoedig dat Smaldeel 5 z.pel welkom was. Gedurende hel wo:ckemde werd er dan ook volop ge· prorll~ rd van alles wat deze eilanden alzo bieden. waarbij volop gebruik werd gemaakt van de prachtige baaien en stranden Er waren weel heel wat verbrande ruggen. Het is hier zeer zeker de plaats om Onze erkentelijkheid te betuigen aan a l degenen die zoveel tijd en energie hebben gegeven om ons. ook in de komende stiUigperiode te verrassen met een bezoek programma dat werkelijk niets te wensen overliel. Namens alle op varenden van Smaldeel 5 onze har-

telijke dank voor alles wat U voor ons hebt gedaan. Op maandag vertrokken de bovenwaterschepen weer naar zee. De Zeeleeuw had reeds een aanvang gemaakt met haar onderhoudsperiode en daar he t leven op een onderzeeboot nu eenmaal belangrijk minder confort biedt dan op een bovenwaterschip waren wij allen blij met deze kleine meevaller voor onze wapenbroeders. Daar de chef staf, ondanks alle hitte, toch nog kans had gezien een weekprogramma in elkaar te draaien was het alweer vroeg aanpakken geblazen. Onder het houden van allerlei meer of minder gecompliceerde oefeningen stoomden de jagers in de richting Bonaire en de Doorman In de richting Aruba. Aan boord van het vlaggeschip waren enige leden der Antilliaanse regering en journalisten te gast teneinde zich persoonl ijk te kunnen overtuigen va n het werk aan boord van een vliegkampschip. Bij dergelijke oefeningen, speciaal hier in de tropen, gaat er altijd een gol! van medelijden met de arme kerels van de NG ID over de schepen, Deze arme drommels worden uren opgeborgen in ruimten voorzien van air conditioning waar het bovendien nog zo donker is dat de baas niel eerd kan zien of zijn medewerkers nu slapen of wakker zijn. Teneinde misverstande Ie voo rko men bij het bedrijf welke zouden kunnen voortvloeien uit het spreken van al.lerlei vaderlandse dialecten, zoals Fries. limburgs enz. is Engels daar als voertaal ingvvoerd, Dit geefl het geheel een zekere distinctie en apartheid. Waar bovendien de niet ingewijden aannemen dat alle gebruikte uitdrukkingen zijn voorgeschreven zal hel niemand verwonderen dat men in die club zo nu en dan gezegden hoort bezigen die noch met de Engelse taal. noch met vliegtuigdirecUe iets te maken hebben. Op 24 maart waren de jagers te gast in Bonaire en de Doorman in Aruba. Alle d :e daartoe in staat waren genoten met volle teugen van de geboden ontspanning en het was volm aakt begrijpelijk dat het verlangen om weer naar zee Ie gaan niet bijzonder groot was Blijkbaar voelt een Hollander zich op een warm strand met een koud biertje bIJ de zee net zo goed thuis uls op een warm schip op de zee. Ook hier was de gastvrijheid weer boven alle lof verheven, Op 25 en 26 maart werd er weer ijverig nagekeken wat het weekprogramma te bieden had maar tot grote teleurstelling van velen werd er nergens melding gelllJlakt van rondritten. pic nic·s. barbecue's en al da' andere soort prettige zaken wat

wij zo gaarne in een weekprogramma zouden zien. Vanuit Aruba voeren een 80 tal leden van de vereniging ..Onze Vloot'" en de vereniging van Reserveofficieren met hel vlaggeschip mede, terwijl de volgende dag een 80-tal gasten uit Curacao de oefeningen meemaakten. Het vlaggeschip had deze dagen dan ook bijzonder veel weg van de Nieuw Amsterdam op een .,Caribean Cruise". Volgens geruchten uit de kombuis. zal deze zomer in Nederland eenzelfde "cruise" gemaakt worden waarbij het opvarenden is toegestaan hUn familieleden mede te nemen. Of een en ander waar is. kon nog niet worden vastgesteld, maar men weet dat kombuispraatjes altijd wel een kern van waarheid bevatten. Op 26 maart liepen de jagers te Willemstad binnen. De Doorman ging eerst nog even tonnen stookolie halen In Caracasbaal en voer op 27 maart

----- .

( 'I -l~

Het llachtvtiegen werd en groot Jucces ..

ten 06.00 de St. Annebaai binnen. Wederom een knap stukje zeemanschap, mede van de zijde van de zeer bekwame loods. Het tweede gedeelte van de oclenreis was ten einde. Er kon begonnen worden aan de onderhoudsperiode, Aan de gezichten van de diverse eerste officieren te oordelen .lillen z.e met dezelfde problemen als in Mayport, maar aangezien het daar gelukte een juiste combinatie te vinden tussen werk en ontspanning zal dat ook hier wel weer gaan. De afscheidswoorden door de Commandant Smaldeel 5. kort voor vertrek. uitgesproken voor de Curaçaose radio omroep. vertol kten op zeer duidelijke wijze de gevoelens van de opvarenden van het smaldeel. Het verblijf in de Antillen vormde dan ook zeker het hoogtellUnt van deze voorjaarsreis en ongetwijfeld zullen velen nog lange tijd met zeer veel genoegen terugdenken aan deze periode, Al was dit verblijf als onderhoudsperiode een zeer dubieus succes, wat duidelijk tot uitdrukking kwam in de zorgelijke trek op het gelaat van alle eerste officieren. dan wil daarmede zeker niet gezegd zijn dal er helemaal niets op dat gebied gedaan werd. De banden . :.Issen de beide rijksdelen

kregen, mede doo r het werk van alle opvarenden, zo'n beste onderhoudsbeurt dat zij er bij ons vertrek als nieuw uilulgen. Helaas, bleek bij het ontwikkelen van de lUm. dat de foto's van deze banden waren mislukt. zodat de lezers van "Alle Hens" dit overtuigend bewijs zullen moeten missen. maar voor belangstellenden zal het zeer zeker mogelijk zijn zich te vergewissen van het feil dal tijdens hel verblijf van Smnldeel 5 de llfstand tussen Nederland en de Nederlandse Antillen een heel stuk kleiner werd. De gastvrijheid en vriendelijkheid ons geboden zowel van officIele als van particuliere zijde waren zo groot dat deze artikelen tot de beste exportproducten van deze eilanden kunnen worden gerekend. Het mag dan ook niet als gebrek aan plichtbetrachting worden gezien dat van dc zijde van vele opvarenden de suggestie werd gehoord om de odenweek nabij

Guantanamo te vervangen door een extra onderhoudsweek te Curaçao. Blijkbaar zag men liever een "steelband" op het vliegdek van het vlaggeschip dan een vliegtuig, terwijl een barbecue met gelegenheid tot zwemmen voor velen te prefereren Is boven een hap snerl en tjetten buitenboord. Op het gebied van sport bleek de marine in de Antillen iets meer bij de tijd Ie zijn dan Smaldeel 5. Volgens deskundigen moet de OOFlaak hiervan gezocht worden in het feit dat het smaldeel werd aangewezen voor het maken van een oeIenreis, terwijl de mari ne in de AntLlJen werd aangewezen voor een verblijf aMaar, en verblijven schijnt een minder zware physieke belasting te zijn dan oefenen. Een reuze meevaller was echter het feit dat kort voor vertrek bekend ".'erd dat de CZMNED had goedgevonden dat aan Sma ldeel 5 na terugkC<!r in Nederland vier extra vrije dagen zouden worden toegekend en Iedereen was dan ook ten volle bereid "hem de laatste vier weken nog een behoorlijk kantje te geven". Na op goede Antilliaanse wijze afscheid genomen te hebben. vertrok het smaldeel op 6 april onder g rote belangsteUing weer naar zee. Bruin

verbrand, dankbaar voor alles wat ons geboden was en misschien wat minder goed uitgerust dan de opzet was, begon men opgewekt aan het laatste deel van deze reis. Dank zij de noeste arbeid van alle stafofficieren was cr weer een weck programma om van te watertanden. Bovendien werd deze gelegenheid aangegrepen om het stationsschip uit de Antillen tijdelijk bij het sma ldeel in te delen waardoor het aantal oeft:ningen he· langrijk kon worden uitgebreid. Vol_ gens doorgaans zeer betrouwbare bronnen mag het een zegen genoemd worden dat zich aan boord van dat schip geen vlootgeestelijke bevindt daar er. sinds dit schip meeoerent. oan boord uitdrukkingen gebezigd zijn die zo'n man a ls enigszins ruw in de oren geklonken zouden hebben. Op 7 april. nadat de CZMNA als een lichte last is overgezet op Hr. Ms. .. Van Speyk". na twee dagen aan boord van de Doorman gast te zijn geweest, stoomde dit schip op voor een bezoek aan San Juan en de Bovenwindse eilanden en ging Smaldeel 5 in zijn oorspronkelijke samenstelling om de Noord West in de richting van Guantanamo. En daarmede behoorde dan ons bezoek aan de Nederlandse Antillen weer tot het verleden. Een blik op het programma va n de te houden oeleningen gal degenen die ietwat vermoeid uit Curaçao vertrokken waren wel de overtuiging dat er van uitrusten op zee geen sprake was. Door een kleine handigheid van de chef sta! is men er nu in geslaagd 26 uur in een dag te krijgen door de klok steeds terug te zetten. Na 12 dagen levert dit een extra oefendag op. Deze wordt dan ook volledig benut. Er hangt op dit ogenblik nog een geheimzinnige waas over wat wij bij Guantanamo gaan doen. maar voor het eersl in de historie der Kon ink lijke , Marine zu llen cr tijdens de donkere . uren deklandingsoefeningen gehouden worden door de vliegers van Squadron 2. Als klap op de vuurpijl zullen wij worden onthaald op een Z.g. O.R.t. Volgens ter zake kundigen betekent dit C<!n "OpcraUonal Readines Inspection" maar volgens de scheepsgek zijn deze letters afkomstig van ..Onze Raarste Ingeving". Het gehele bedrijf draaide dan ook weer op voile toeren en veel tijd om te mijmeren over het verblijf in de Antillen was er niet. De resultaten van de eerste twee gedeelten van deze oefenrels zijn dan ook goed zichtbaar. Wat in hel begin nog erg stroef en moeilijk ging. gaat nu spelenderwijS en indien we even ' slagen deze stijgende lijn te blijven behouden tot onze aankoms t in Neder-

Barbecue

... volop geprofiteerd ...

land. dan zullen we zeer zeker kunnen terugzien op een succesvolle oefentijd. die naast veel en hard werken toch ook zoveel bood aan ontspanning en nieuwe indrukken. Diegenen die de oefenweek nabij Guantanamo wilden verwisselen voor een extra weck zwemmen en barbecue's op Curaçao waren blijkbaar bijzonder goed ingelicht over wat ons hier te wachten stond. zowel op het gebied van de oefeningen als van de zijde van het klimaat. De .. F1eet Training Group" van de US Navy is zeer zeker een voorbeeld van efliciëncy en wie denkt dat hij hier tijdens een opwerkperiode kans maakt op een aardige vacantie in Cuba komt bedrogen uit. Het hier geldende motto .. Geen babbels oefenen" laat weinig aan duidelijkheid te wensen over. Natuurlijk is er gelegenheid tot ontspanning en op een wijze die ons Hollanders zou doen watertanden. maar om ongeveer 10 a 11 uur is het kooien af want de nieuwe dag begint nog voor de ochtendschemering. Op het tijdstip dat men In HoUand zijn ontbijt pleegt te nuttigen is de eerste oelening hier al achter de rug en als men in ons goede Vaderland na de avondmaaltijd de krant nog eens doorbladert strompelen wij doodvermoeid de baai van Guantanalllo binnen. Voor hun eigen landgenoten hebben de amerikanen dan nog de attractie dat een schip. dat aan hel einde "an de opwerkperIode niet slaagt voor het a f te leggen examen nog een extra week mag school blijven om het nog eens over te doen. welke week in mindering wordt ~e bracht van het te verlenen verlof. Dit voor degenen die altijd denken dat het ergens anders zoveel beter is. Het weekeinde brengt gelegenheid om even de benen te strekken. eens te gaan zwemmen of een bioscoop te bezoeken. terwijl die dagen eveneens benut wo rden om het groolste ge· deelte van de inhoud "an de Navy exchange. uit de aard der zaak na betaling. ove!' te brengen naar Smaldeel 5. Als men zo eens ziet wat er allemaal medegenomen wordt dan is cr geen twijfel aan of 5 mei zullen er weer velen tevreden en gelukkige gezichten zijn in Nederland. Het nachtvliegen met enige Avengers van Squadron 2 werd een groot succes. De manier waarop. de onder een Amerikaanse deklandingsoflicier opgeleide vliegers, hun kisten tussen die enkele kleine 15 watts pitjes aan dek zetten had er veel van weg of zij, sinds de tijd dat hun moeder vond dat zij nu maar eens wat vast voed\ sel moeten gaan eten. niets anders gedaan hadden. (Wordt vervolgdJ

IN HET KIELZOG HET Is de expeditie naar het Sterrengebergte op Nederlands Nieuw-Guinea

nog niet Cfg naar de wind gegaan. Op 10 aprlJ jl. namelijk moest de ex-

peditie starten, welk heugelijke feit geaccentueerd werd door de uitgifte van een speciale postzegel, die op die dag voor het eerst verkrijgbaar werd gesteld. Derhalve gonsden de postkantoren op Nieuw-Guinea van de talrijke filatelisten, die deze gelegenheid om hun verzameling uit te breiden onmiddellijk aangrepen, maar de expedilie - waar alles toch om te doen was - kwam niet verder dan haar uitgangspunt: Hollandla.

De bedoeling was. dat op deze eerste exJ)«litiedag alle deelnemers In hel basiskamp aan de Ok Slbll (Slbll-rlvicr) aanweûg zouden zijn, evenals het merendeel van de expeditie-spullen. Maar daar kon niets van inkomen, aangezien het vliegveld Sentani, dicht bij Hollan. dia gelegen, door een aardverschuiving onbereikbaar was geworden. Aanhoudende regens hadden dit euvel veroorzaakt en da.ar zaten dus de deelnemers, op die tiende april, "geTsoleerd" in een plaats, welke nog heel ver van het Sterrengebergte aflag. Gelukkig, vier dagen later zag het er wat beter uit. Op Sentani was het nog wel een droeve boel, maar t~n men uiteindelijk na een moeizame tocht - een expeditie op %Ich %eU - het vliegveld bereikt had, vond men een Twln PIoneer van de "Kroonduif" gereed staan om de sprong, waarbij de aanloop hel meest riskant was, te wagen. En daar gingen de deelnemers over de hoge kam van de waterscheiding In het centrale bergland heen naar het basiskamp, dat na enige uren vliegen In de beste stemming bereikt werd. Fase no. 1 - wat de aanvoer van de deelnemers betreft - was getlksl Over het kleine vliegveld van het basiskamp aan de Ok SibII, waar op deze morgen van de l4de april de .. Twin" landde. valt ook een verhaal te vertellen, dat ons, be\\o'Oners van een geciviliseerde wereld. blJ%Onder vreemd aandoet. Maanden lev oren, toen men de expedl· tie begon voor te bereiden, spierden de kleine berg-Papoea's van deze streken de sterke armen om hier ter plaatse een simpel,~vllegveld aan te leggen. AanvankelijK viel het niet mee om van een met riet begroeid veenachtig stuk grond, een vlak en voldoende gedraineerd grasveld te maken, maar dit goede en arbeid lustige Papoea-volkje sloolde zich bijmnder uit met als resultaat. dat de%e onontbeerlijke startbaan ten slotte Ilereed kwam. En daar lag 't dan, een fraaie grasmat, In staat om zo straks de voor deze expeditie Ie gebruiken vliegtuIgen uit te sluren dan wel te ontvangen. Totdat men op zekere morgen de schrik van z'n leven kreeg. Het goede gras, met zorg gekweekt, vertoonde plotseling enige kale plekken en t~n men op onderzoek uIIging. was de oorzaak van deze "gras-uitval" spoedIg gevon-

den. Rupsen, de hemel mocht weten waar %ij zo onverwachts vandaan kwamen, hadden in dit vliegveld hun vraat_ zuchtige kaken gezet. Onverwijld moest er worden ingegrepen, wilde men In enkele dagen tijds dit kostbare vliegveld niet verspelen en dus ging er een telegram naar Hollandia me t het dringende verzoek onmiddellijk een entomoloog naar Sibil Ie zenden teneinde deze rupsenplaag te bestrijden. Uiteraard ging "dit zenden" niet OP stel en sprong; een etmaal W3S er wel mee gemoeid, maar toen de z~rgeleerde heer de volgende morgen met het nodige Instrumentaria en chemische mld· delen in Sibil arriv~rde. kon hij voor dezelfde dag nog zijn terugreis boeken. Zijn hulp was niet meer nodig. aange%ien de Papoea's, mct hart en ziel aan dit vliegveldje verknocht, het Juiste bestrijdingsmiddel hadden gevonden. Zij hadden namelij k ontdekt. dat deze rupsen heerlijk smaakten, dus begon er een andere vreetpartij, die geen enkele rups meer In het leven lIel Sinds die 14de april arrivee r t het voor de expeditie benodigde materiaal druppelsgewijs. Door tegenslagen bij de aan· voer van de%e expcdJtlegoederen langs de Dlgoel, heeft men nog een groot ge. brek aan de benodigde wetellS(:happelijke en technische uitrustingsstukken. Toch zit men In het basiskamp niet stil. Twee geologen, geaSSisteerd door 25 dragers. banen zich een weg naar het expedlUegebled, daarbij geholpen door hellcopters. Om bij opkomende bewolking voor deze hefschroefvliegtuigen snel een uitwijkplaats ter beschikking te hebben. zijn om de vijf kilometer In deze weelderige vegetatie landingsplaatsen gekapt. een werkje dat door de bij de expeditie Ingedeelde polltlenatrouille werd verricht. De insektenfauna Is, zoals bijna overal in de tropen, %eer rijk. De talrijke moerassen cm meren wemelen van libellen en grote dagvlinders. Bij het verzamelen van deze Insekten ondervindt de expeditie grote steun van de Papoea's, die met vaardige handen deze Jnsekten weten te vangen. Wel vonden zij het aanvankelijk verwonderlijk. dat deze vangst door die blanke wijze mensen niet onmiddelll\k werd opgepeuzeld. De heer W. Vervoort, die, 'als doctor in de plant- en dierkunde, deze expeditie meemaak t als "algemeen zoölogisch verzamelaar". schreef daar onlangs een aardig artikeltje over. "Het zeer eiwitarme dieet van de hier wonende bergPap~a's", zo vertelt hij "verklaart, dat zij bijna de gehele hier voorkomende fauna tot hun menu rekenen. Het Is dan ook niet verwonderlijk als de Papoea-gids OP een--t:ocht of een tournee een mooie kever meebrengt met een opmerking als "eigenlijk Is het een lekkernij voor de kinderen, maar U mag hem wel In Uw bus stoppen". Met graagte worden kikkers, slangen, vogels en zoogdieren verorberd. Aan zoog· dieren Is de omgeving overigens zeer arm en het %al noocl;wkelijk zijn hoge premies te stellen of verre tochten te

maken om derge lijke dieren te verkrijgen". Waarmee dan het eerste "wetenschap_ pelijke rapport" ons bereikt heefl, het bewijs dat de eigenlijke expediUe, ondanks alle ondervonden en nog te ondervinden moeilijkheden, gestart is. DAT de Nederlandse jeugd belangstel· Ung heeft voor de Koninklijke Marine, In het bijzonder voor onze Marineluchtvaartdienst. Is een bekend reit. Wij behoeven slechts terug te denken aan de twee nationale jeugdluchtvaartdagen, in begin april op SoesteJ'berg gehouden. om weer de scharen van duizenden Jongens en meisjes gade te slaan, die onze maritieme vliegtuigen, aldaar opgesteld, bewonderden. Op de MLD-staf In Den Haag liggen dan ook enige tien· tallen brieven, die naar aanleiding van deze Jeugdluchtvaartdagen zijn binnengekomen. Maar niet alleen zij, die onze M.L.D. zagen, schrijven brieven. Vrijwel dagelijks ontvangen de commandanten van onze marine-vliegkampen brieven van enthousiaste jongelui, die om speldjes, foto's en folders vraien. Ja, sommigen zouden graag eens ccn kijkje komen nemen op Valkenburg ol aan boord van Hr. Ms. "Karel Doorman". Uiteraard kan aan dit laatste, bulten de jeugdluchtvaartdagen en andere bezoekdagen (ouderdagen) om, geen gevolg worden gegeven. Daarvoor leent %Ich ons bedrijf niet, ter wij l men ten zeerste heeft te waken voor het scheppen van een pretendent. Het hek zou dan van de dam %lJn en Valkenburg In het bijzonder een vrolijke kermis worden. Toch heelt onlangs de commandant van dit marinevliegkamp één uitzondering willen maken ... De commandant van squadron 32Q ontving namelijk van een zekere meneer Gelderblom uit Oud-Alblas een brief, waarin deze vader mededeelde dat zijn acht-Jarig zoontje Chris een enthousiast M.L.D.-supporter was. Aangezien echter %iJn Jongen niet in staat was een vlieg· tuig van nabij te bekijken, gehandicapt door een gedeeltelijke verlamming, zo %Ou hij het ten zeerste op prijs stellen voor Chris enIge foto's v.an maritieme vliegtuigen te mogen ontvangen. Of de commandant daarvoor zorgen kon? Prompt kreeg Chris dan ook zijn gevraagde foto's, maar hij kreeg nog meer. Op initiatief van een korporaal van het squadron, die de%e brief gelezen had, werd er een collecte onder het personeel gehouden. die een behoorlijk sommetje opleverde. En met dit bedrag .. gewapend" meldde de korporaal zich bij zijn commandant met het verzoek op Kosten van het squadron Chris Gelderblom uit te nodigen om Valkenburg eens Ie komen bekijken. En zo gebeurde het. Op een stralende dinsdagmorgen In april arriveerde een taxi vanuit Katwijk in Oud-Alblas. Chris Gelderblom en zijn vader stapten In om een uurtje later met grotc vreugde bij squadron 32Q welkom te worden geheten. Het was voor de Jongen een onvergetelijke dag; alle vlleglulgtypen, voor zover op Valkenburg gestationeerd, mocht hij bekijken, terwijl hij ook ... Wel, we kennen de gastvrijheid van onze Koninklijke Marine, en kunnen dus over de verdere ontvangst %wijgen. In leder geval werd hier een Jongen gclukklg gemaakt. dank ziJ eefI lofwaardig Initiatief.

Bijna elke dag gaan er visserij vaartuigen naar ;tee. Zij kunnen vertrekken, om enkele plaatsen te noemen, van IJmuiden of van Scheveningen, van Grlmsby of van Bremerhaven maar ook van Ostende of van Boulogne. Hel zijn grote en kleine schepen en of het nu een grote trawler Is of een kleine kolter, eenmaal buitengaats zetten zij koers naar de visgronden. Sommigen blijven dicht onder de kust, anderen trekken naar het noorde~ lijk deel van de Noordzee of begeven Ăťch naar de visgronden in de Barcnlszee, bij IJsland, Newfoundland of Groenland. Stuk voor stuk zijn het sterke schepen, goed uitgerust en voorzien van de moderne navigatieÂˇ middelen. Zij hebben als taak In de kortst. mogelijk tijd een schip vis te vangen om een behoorlijke besomming te maken. Dit wordt overgelaten aan de schipper en zijn bemanning. Wal da~ betreft verschlll het weinig met de visserij In vroeger dagen; alleen de technische uitrusting heeft een enorme ontwikkeling ondergaan. De vissers die er vroeger op uit trokken met hun bui:!:en, hoekers, sloepen of hun bomschuiten, beschiklen eigenlijk allcen over cen schip en een vistuig. De afstand naar en van de visgronden moest op de :!:eilen worden afgelegd met als enige navigatiemiddel het kompas en het handlood. Geen enkele visserijreder ui een van de :!:oi!ven genoemde scheepstypen meer In de vaart brengen. De:!:e hebben allang afgedaan en hebben plaats gemaakt voor de logger, de trawler en de kotter. Toch was de visserij vroeger al va n grole betekenis. Men sprak niet voor niets van de Grote Vi.sserij en dat was de harIngdrijfnetvisserij die na de uitvinding van het haring-kaken, dat Willem Beukels:t. heeft gedaan omstreeks 1380, lot grote bloei kwam. Honderd Jaar geleden telde de Nederlandse zeevisserijvloot 79 buizen en hoekers en 178 bomschuiten. De belde eerstgenoemde scheeptypen behoorden voornamelijk thuis in de Maassteden terwijl de bomschuiten In de kustplaatsen stonden Ingeschreven. Noch Scheveningen, noch Katwijk en Noordwijk, dit waren wel de voornaamste, hadden een haven en de vaartuigen werden dan ook na iedere reis op het strand getrokken. De rederijen .aan de Maas hebben aan die st randdorpvissers belangrijke concurrenten gehad en daarom welen te bewerken dat de regering de strandvissers het kaken en aanbrengen van gekaakte haring verbood. Hun vaartuigen waren niet :!:ccwaardig genoeg om de goede visgronden te bereiken waar de beste haring te vangen was en bovendien niet geschikt voor de juiste bewerking van pekelharing, :!:odat door de strandvissers een minderwaardig produkt ter markt werd gebracht en daardoor de reputatie van om.e Hollandse haring :!;Ou worden geschaad. DJt waren de argumenten die aangevoerd werden om het kaakverbod er door te krijgen. Dit kaakverbod Is Ingegaan In 1651 en werd pas in 1857 opgeheven met een kleine onderbreking van 1812-1814 onder Napoleon In welk tijdvak de rollen :!:elfs omgekeerd werden, walt toen waren de buizen niet in staat om uit te varen. Zolang het kaakverbod voor de strandvissers gehandhaofd bleef is de versvisserij aldaar het hoofdbcdrijt gebleven. Het had dus gecn zin de

vergelegen visgronden op te zoeken omdat de haring na zo'n iange reis niet in een bruikbare conditie aangebracht kon worden. Aan het strand begon de haringvisserij dan ook pas wanneer de haring zich In de nabijheid van de kust vertoonde en dat was omstreeks 15 september tot half november. Gedu rende de overige maanden gebruikten de bomschu ilen het net dat over de bodem wordt voortgetrokken: het schrobnet. Toen late r de schrobnetvisserij intensiever werd uitgeoefend met grotere en doelmatiger netten, werd hiervoor de Engelse naam overgenomen van Irawlvlsserij. Enkele jaren na de opheffing van het kaakverbod voltrok zich cen nieuwe ontwikkeling in de visserij. Naast Willem Beukelsz. is Adriaan Eugène Maas. wonende te Scheveningen maar een geboren Rotterdammer. van grote betckenis geweest voor de visserij. Zoals de visserij in het midden van de vorige eeuw werd uitgeoetend was dit niet naar de zin van A. E. Maas. Het viswant diende veranderd, het katoen moest de hennep als grondstof vervangen. maar het schip zelf deugde ook niet. De bomschuit was een veel te slech te zeiler als visserijschip. Hij liet in Boulogne sm Mer een nieuw schip bouwen naar het Franse model dat daar lougre heette. De afmetingen van het vaartuig. dat hier logger genoemd werd, waren lengte van steVi':n op steven 17 meter. breedte 5.55 mete r, diepte 2.40 meter en de inhoud was 45 A 50 Ion. Teneinde deze nieuwe aanwinst in de vaart te brengen werd door Maas in 1866 de Maatschappij tot Exploitatie van Zeevisscherijen ..De Toekomst" opgericht en in juni 1866 kwam het schip in Vlaardingen aan. Te Scheveningen was natuurlijk voor een klein kielschip geen plaats tenzij er een haven kwam en dank zij het streven van Maas is die er tenslolte gekomen. De eerste logger werd nu niet bepaald met gejuich begroet. Een schipper. noch een bemanning was er ,'oor te krijgen; de vissers hadden geen vertrouwen in het schip totdat een betrekkelijk Jonge schipper, Leendert Spaans. zich meldde. Hij zeilde 30 juni 1866 uit. Velen aan de kade zullen bij het vertrek schampere opmerkingen hebben gemaakt en dat is wel meer in de visserij voorgekomen wanneer er wal nieuws ingevoerd werd. Het bleek evenwel een succes. In zes reizen waren bouwen uitrustingskosten goedgemaakt en Maas ging er onmiddellijk toe over om nog twee van dergelijke schepen te besteUen en dat geschiedde te Vlaardingen op de werl '5 Lands Welvaren. In visserijkringen was men daar met die nieuwighcid niet ingenomen en de bemanning van de loggers ondervonden allerlei onaangenaamheden. Dil deed Maas besluiten de zetel der Maatschappij te verplaatsen naar Maassluis waar hij bijna reestelijk werd ontvangen. Later hebben de loggers gaandeweg groter afmetingen gekregen en verbeteringen ondergaan. onder a ndere werd het kotterluig ingevoerd zodat de loggers eigenlijk kotters ge· noemd kunnen worden. Steeds meer werden er gebouwd en in 1887 waren de bui· zcn en hoekers verdwenen. De loggervloot telde tocn 182 schepen. De bommen ot de bomschuiten hebben het langer volgehouden. Het aantal dezer schepen bereikte in 1897 de top met 325 stuks, terwijl dit scheepstype voor het laatst in 1915 aan de visserij heeft deelgenomen. Aanvankelijk meende men nog het te kunnen redden door de bouw van een zg. loggerbom "laar dat is niet gelUkt. De toepassing van de stoommachine kon in de visserij niet uitblijven en in 1891 verscheen naast de zeiJlogger de stoomlogger in ons land. De lengte van deze schepen is gemiddeld 35 meter en het is vooral Vlaardingen geweest die zich op dit scheepstype heeft toegelegd. Bij de stoomlogger is wel het eerste wat o pvalt dat het schip een voorroer or koproer heelt. Dit Is nodig omda t men voor het uitzetten van de 60 tot 100 of 150 netten. naar gelang het schip er aan boord heeft. netten met kabels. breels of blazen en breeJtouwen. achteruit moet Slomen. De gevangen Karing wordt aan boord gekaakt en gezouten. Deze werkzaamheden eisen een houten. flink ruimte biedend dek. waarop de tonnen. bakken enz. kunnen worden geplaatst. Het schip moet bovendien de nodige ledige en met zout gevulde vaten aan boord hebben. Daar hel schip l a~ ge reizcn maakt moel men over een grote bunkercapacl· teit beschikken. grote bergplaatsen voor proviand. een flinke tank voor zoet water en de g rotere bemanning eist gro· tere verblijven. Sommige dezer schepen waren voorzien van een bu~ ten.~ einde gedurende de wintermaanden aan de beugvisserij te kunnen deelnemen. Na de haringteelt. die gewoonlijk in mei aanvangt en in december wordt beeindigd. behoefden de schepen niet opgelegd te worden. . Maar de beugvisserij is voor ons land van geen betekems meer en voor de trawlvisserij is de stoomlogger minder ge-

• , .

MolOrharlnllouer HUS;\10 ND 1.0 KW . 44 van d e Hede·

rIJ N . I'ulev ll u Jr. te Ku w IJk aan z ee. DIl .ehl p I. In 1914 .... ~elLlo. . u ,ebouwd bIJ Gebr. Doot Ie Lelden en heeUe ..... n'·.nkelijk I\da IJM. %16. I. In IU. verbOUWd

101 nlotorlollu e n I. late r ,·erlen,d. In dero m

I S~

vo nd we-

een ve rlen,ln, plaau en werd leven. ,emoderbrulo en n m lan,.

nlst.t d . Than. , rooi : 111 rel . ton MotorvermOlen 211 pil.

schikt van wege het geringe machinevermogen. Het hoogste aantal stoomloggers werd bereikt in het jaar 1919 met 66 stuks. De meesl~ schepen die de tweede wereldoorlog hebben overleefd werden van een motor voorzien. De motor was toen al lang bij de haringvisserij in gebruik. Vooraf was men overgegaan van hout op ijzer en staal voor de bouw van de loggers. Deze schepen behoorden toe aan in Scheveningen. Katwijk en Vlaardingen gevestigde rederijen waarvan er nu nog vele bestaan. Naast het rederijbedrijf belasten deze reders zich tevens met de haringhandel. Hun vloot breidde zich vooral uit gedurende de eerste wereldoorlog. Het wonderlijke is dat verscheidenen In die tijd gebouwde loggers. nu nog in de ,'aart zijn. De meeste loggers kregen op tienjarige leeftijd een motor ingebouwd. Dit was niet anders dan een hulpmotor. vermo· gen 40 - 80 pk. want het zeiltuig bleef gehandhaafd. Toch betekende dit een belangrijk voordeel aangezien de reisduur werd bekort. Aan het einde van de Jaren twintig werd een belangrijke periode in de haringvisserij afgesloten. De meeste loggers waren van een motor voorzien en de sterksten konden na beëindiging van het haringseizoen des winters deelnemen aan de trawlvisserij. De zellloggers die om de een of andere reden niet direct van een motor konden worden voorzien kregen omstreeks 1930 een andere bestemming. Na eerst opgelegd te zijn geweest werden velen verkocht naar landen in Skandinavie en Duitsland. Enkele worden nog wel gesignaleerd als vrachtvaarder. Anderen zijn lerecht,llekomen bij Katwijkse rederijen van één schip. de zg. schipperseigenaren. Met familie kapitaal werden deze rederijen opgericht en de eigena· ren namen met hun loggers uitsluitend deel aan de trawlvisserij. Toen de oorspronkelijke motor niet meer voldeed werden de vaartuigen voorzien van sterkere motoren en dat geschiedde tevens met de schcpen van de haringre<lerijen. Er is geen ande r scheepstype aan te wijzen waaraan zo· veel .veranderd is als de logger. Van het scheepstype dat A. E. Maas in 1866 invoerde. is niets meer overgebleven. Werd de l og~ervl oot in de jaren twintig van een motor voorzien. in de dertiger jaren haalde men er verscheidene op de helling om verlengd te wo~. De motoren werden ook hier door zwaardere vervangen. Slechts enkele nieuwgebouwde schepen werden er aan de vloot toegevoegd. Be· halve voor de haringdrijfnetvisserij gaan deze schepen ook ter trawlvisserij. Zoals ,l:ezegd was hel trawlnet in zijn primitieve vorm al in )!:ebruik bij de bomschuiten en niet alleen de komst van de logger heeft dit scheepstype op de duur overbodig gemaakt maar ook de stoomtrawler. Ter navolging van Engeland en Duitsland kwam dit scheepstype in 1896 hier in gebruik. Een in Nieuwediep ge· vestigde vishandel had het schip laten bouwen bij een Rotterdamse wert en tocn de visserij na de opening van het Noordzeekanaal zich hoe langer hoe meer nnar J.Jmufden ging verplaatsen werd dil bedrijf ook ov.. .rebracht. Als Betsy IJM. 15 is dit de eeJ"lltp 1.lmu· ' nst 100mtrllwler

geweest. Nu zou men verwachten dat de in Scheveningen en in Katwijk f:evestigde rederijtjes zich gingen verplnat· sen naar Ij muide n want deze jonge plilats bleek ccn goede toekomst tegemoel te gaan. Zowel de Scheveningers als de Katwijkers. trots dat laatstgenoemde plaats geen haven heert, zijn in hun eigen plaats gebleven. In Ijmuiden werden nieuwe rederijen opgericht die bij tientallen stoomtrawlers in Engeland opkochten maar tevens bestelde men trawlers bij Nederlandse werven. Vergeleken met de uit Engeland gekomen stoomtrawlers hadden deze een voorroer en een lang werkdek om tevens aan de haringvisserij te kunnen deelnemen. Al spoedig bleek dat enkele rederijen niet opgewassen waren tegen de schommelingen in de visserij en de sche· pen moesten noodgedwongen worden verkocht. Daaruit ontstonden wee-r nieuwe rederijen waarvan er enkele zich tot nu toe hebben weten te handhaven. Geleidelijk werden er grotere schepen aangeschalt waar· mede gevist kon worden in het noordelijk deel van de Noordzee op schelvis, kabeljauw. koolvis. makreel en ha· ri ng. Laatstgenoemde soort is ook voor de trawlvisserij van grote betekenis gewo rden. Voordien werden uitsluitend drijfnetten voor de haringvisserij gebezigd maar toen de Duitsers omstreeks 1920 met het haringtrawlnet op de visgronden verschenen Is men dat hier ook gaan gebruiken en thans. in de na·oorlogse jaren zo a lgemeen geworden dat we het bedrljr zonder de haringtrawlvisscrij niet kun· nen voorstellen. De kuststoomtrawler waarvan er tientallen in Ijmuiden hebben thuisgehoord Is cr uitgeraakt in de jaren dertige r wegens het toenemende aantal trawlende rnotorloggers. De motort ra wier a ls scheepstype liet nog enkele jaren op zich wachten. Een Rotterdamse rederij Is er in 1931 mee begonnen en bracht vier schepen in de vaart maar daarbij Is het gebleven tot na de tweede wereldoorlog. Ook in Engeland en in Duitsland was de motortrawler vóór de oorlog een zeldzaamheid in tegenstelling met België en Frankrijk al waren dat betrekkelijk kleine schepen. Thans is het motorvisserijschip in ons land algemeen in gebruik. Onze vloot teil nog 9 stoomloggers en hel aantal in de vaart zijnde stoomloggers is 3. terwijl het aantal mo· tortrawle rs en motorloggers 250 bedraagt. De kottervloot spant de kroon met r u im 400 vaartuigen. Na de oorlog heelt de loggervloot weer een verandering ondergaan. De meeste schepen. die ongeveer veertig jaar geleden hun taak in de visserij als zeillogger aanvingen kregen een ander aanzien door het aanbrengen van een dekhuis met moderne brug en bij tienulllen werden ze voorzien van een bak om te kunnen wedijveren met de schepen die nieuw werden en nog worden gebouwd. Dit zijn n:aoderne vaartuigen afkom· stig van Nederlandse werven van 35 tot 42 meter lengte met een motorvermogen van 500 lot 800 pk. Daar er prak· lisch niet meer over bakboord wordt gevist is de ruimte op het achterdek dichtgebouwd waarin hutten zijn onderge· brachl en een messroom. Aan de accommodatie voor de bemanning is behoorlijk aandacht besteed. Voornamel ijk zijn deze schepen In de vaart gebracht door de specifieke haringrederijen. loggerrederijen dus, hoewel deze schepen speciaal voor de trawlvisserij zijn gebouwd en ingericht. Zij beschikken over cen ruim werkdek en hebben een ton· nennlim om de met de trawl gevangen haring te kunnen

verwerken en laden want deze schepen brengen tevens ge· zouten haring aan dat voorheen uitsluitend met de haring_ drijrnetschepen geschiedde. Deze moderne trawlschepen kunnen we veelal aantrer!en in hel noordelijk gedeelte van de Noordzee en vissende met de haringtrawl bevinden zij zich op de Doggersbank maar ook in Het Kanaal en de laatste tijd ook in de Ierse Zee. De visscrij op platvis is geheel overgelaten aan de trawl~ loggers en de kollers. Vooral laatstgenoemde scheepstype heeft een grote uitbreiding ondergaan waarvan de meesten worden geexploiteerd door schippers·eigenaren. Urk. Texel, Den Helder en ook Ijmuiden en Katwijk zijn de voornaam· SIC thuishavens van de kotters. moderne schepen vlln 22 tot 27 meter lengte met een motorvermogen dat varieert tussen de 100 en de 300 pk. De moderne navigatiemiddelen zoals echolood en decca zijn in de visserij onmisbaar geworden en niet te vergeten de radio telefonie. De belanghebbenden aan de wal kunnen voortdurend op de hoogte gehouden worden van de visserij en de marktmogelijkheden terwijl de schippers onderling het contuct onderhouden over goede en slechte vang· sten en dan mogen wc niet vergeten dat de radio te lefonie in geval van nood vIln onschatbare waarde is. De schipper maakt levens een ruim gebru ik van het echolood omdat dit apparaat op zodanige wijze is geperrectionneerd dat men er visscholen op waar kan nemen. Voorheen verspreidde de vloot zich over een uitgestrekt gebied maar tegenwoordig vissen de schepen dicht bijeen omdat alleen daar gevist wordt waar de haring or de vis zich bevindt dat waar te nemen is op het echolood. Dit komt in het bijzonder voor bij de ha ri ngtrawlervisserij. Dat het in die gevallen wel eens druk kan zijn op de Noordzee is begrijpelijk want er wordt niet alleen door de Holl anders gevist. We hopen er niet een te ve rgeten maar we tretren op de Noordzee vissende Engelsen en Schotten aan. Duit!'ers. Belgen en Fransen en tevens Oost-Duitsers, Polen en Russen. Het ene gedeelte van de vloot beoefent de haring· drij!netvisserlj, het ander de trawlvisserij en elk schip wil zo gauw mogelijk zijn vistuig in zee hebben. Uiteraard levert dat wel eens geschillen op en ontstaat er schade aan schip en vistuig. Daarbij komt nog dat de Noordzee een druk beval'en zee is wal koopvnardiJschepen betreft en de· ze kunnen heel wat schade aan VIstuig teweeg brengen. Wanneer de vloot zich in het zuidelijk gedeelte van de Noordzee bevindt C!n dat is in het najnor worden dC! drijf· netconcentraties door Scheveningen Radio bekend gemaakt. Zo kunnen zich allerlei geschillen voordoen waarop toe· zicht wordt uitgeoefend door Hr. Ms. Politiekruiser. Ge· durende de laatste tijd is Hr. Ms. Hermelijn daarmede belast en bij de vissers op zee is dit vaartuig even popu lair als het Hospitaa l Kerkschip ..DC! Hoop'·. Beide schepen werken dan ook nauw samen. Hr. Ms. Hermelijn verleent ook medische en technische hu lp aan de vissers van elke nationaliteit en houdt tevens de wacht bU de vloot. Dit is een vluchtig overzicht van de visserij die nog steeds een belangrijke plaats inneemt. De buitenstaander kan er !llleen kennis van nemen door de bedrij\'igheid ir ' t! r.avens. Het eigenlijke bedrijf speelt zich af ver buiten onze gezichtskring onder vaak moeilijke omstandigheden.

ARGENTINa

Argentinië zal in 1959 twee onderzee· boten van de z.g. "Gato"·kJasse van de Amerikaanse marine overnemen. Het betreft hier de onderzeeboten Flounder (SS 251) en GabUan (SS 252) welke in 1943 werden afgebouwd met een waterverplaatsing van 1600 Ion boven. en 2400 ton onderwater. Bewa· penlng zes boegtorpedolancecrbuizen en vier hektorpedolanceerbuizen voor 53 cm. torpedo's. De Argentijnse onderzeebootvloot zal hiermede een welkome aanvulling krijgen. Momenteel heeft de Argentijnse onderzeedienst een aantal volkomen verouderde boten. Zo z.ijn de Salta en SanUago del Estero van het CavalInitype In 1927 besteld in Ham! en in 1932 opgeleverd, de waterverplaatsing 19 920 ton boven. en 1200 ton onderwater. Een zusterschip, de Santa Fé, Is In 1958 voor aloop verkocht.

BUITENLANDS MARINE·NIEUWS CANADA

Het snelIC! frea:at Gatlneau is op 17 februari te Hallfax in dienst gesteld. Het is het tweede fregat van een serie van zeven behorende tot de "Rest!· gouche"· klassc. CIIJLI

Hel in Nederland voor de Chileense marine gebouwde bevoorradingsschip "Pilote Pardo" Is thans zover gereed dat een Chileense bemanning haar kan overnemen om er mee thuis te varen. Het schip meet 3000 ton. Snelheid 14 knopen. Het is bestemd voo r het be· voorraden der a:eTsoleerde posten langs

ARTE VAN DER VEER. de Chileense kust en de Chileense bases in de Zuidpool en daarom speciaal tegen ijsgang versterkt en van een hellcop· tère· platform voorzien. T URKIJE

De Amerikaanse onderzeeboot Bergall (SS 320) is door Turkije overgenomen en herdoopt In "Turgut Reis". De onderzeeboot Is oorspronkelijk van de Amerl· kaanse "Balao". klasse en van dezelfde afmetingen en bewapening als de twee aan Argentinië verkochte onderzeeboten van de "Gato"·klasse. ZWEDBN

De Zweedse kruisC!r Gota Lejon Is uit· gerust met een nieuwe radar-Installatie van Nederlands fabrl~aat, geleverd door de firma Signaal Appàraten, een dochtermaatschappij van Phillps. De resul· taten zijn zodanig, dat waarschijnlijk meerdere schepen van de Zweedse ma· chine met deze radar· apparaten zullen worden uitgerust.

Hr. Ms. kruiser "D e Ruyter" bracht

Z.K.M. DE SJ AB VAN IRAN voor een staatsbezoek naar Nederland W OENSDAG 20 mei 1959 .... 't Is omstreeks tien minuten voor e lven in de morgen. Gepavoiseerd door talrijke vlaggen ligt Hr. Ms. kruiser Oe Ruytcr op het door een grauwe hemel over trokken IJ tc Amsterdnm. Over stuurboOrd staat de bemanning volgens paradeerrol 8ungetreden. Heel het schip ligt als geschilderd in feestelijke en ceremonU!le tooi. Zojuist heen een sloep zich van de staatsietrap aan de achterzijde van de oorlogsbodem los gemaakt om op ISO meter afstand, dwars lang de kruiser, stil te liggen. Dan klinkt de stem van de smaldceJcommandant, de kapitein ter zee A. P. Fcrwerda, luid en helder over het water. "Een d r iewerf hoezee op Zijne Keizerlijke Majesteit de Sjah van Iran", En de honderden petten en mutsen van de opvarenden, reeds eerder afgenomen, zwaaien tot driemaal toe ,.Joelend·' omhoog. Wederom staat een leder In de houding, terwijl de groet gebracht wordt. De Marinierskapel der Koninklijke Marine, op de campagne aangetreden, speelt het Perzische volkslied, waarna - onder het voorhijsen van de Iraanse nationale vlag - 21 saluutschoten over het IJ daveren. Dan daalt deze vlag; Hr. Ms. kruiser De Ruyter heeft zijn eervolle taak volbracht. Z.K.M. de Sjah van Iran is gedebarkeerd voor zijn staatsbezoek aan H.M. de Koningin en Z.K.H. de Prins der Nederlanden.

De Keize rlijke overtocht tussen Denemarken en Nederland

begon, wat de voorbereidingen betreft, reeds in de laatste dagen van maart U., toen aan de commandant va n smaldeel I oWeieel werd medegedeeld, dat Z.K.M. de Sjah van Perzii!, bij zijn staatsbezoek aan ons Koninklijk panr, aan boord van Hr. Ms. De Ruyter deze overtocht zou maken. Uiteraard een zeer vererende opdracht, die de Koninklijke marine met trots vervulde, hoewel het een en ande r vele zorgen met zich mee ging brengen. Immers, sinds Hr. Ms. Gelderland In oktober 1900 de laatste president van de Zufdarrikaanse republiek, Paul Kruger, naar Europa bracht, had nimmer een Nederlandse oorloisbodem een buite nlands sl.aatshoord voor een dergelijke reis aan boord gezien. Richtlijnen e n voorschriften in deze bestonden er dus niet, met als gevoli, dat deze reis van de Sjah In al zijn racetten moest wordcn overdacht en voorbereid. De werkverdeling werd toen als vol&\. I)(! commandant van smaldeel I zou zich met de uitvoering van het desbetreUende vaarpro(lramma belasten: de commandant van Hr. Ms. De Ruyter met de accomodatle aan boord en het te verrichten ceremonieel; de marine-staf - in het bijzonder hel bureau Operaties - met de doorvaart door het Noordzeekanaal en de a lgemene coördinatie, terwijl ten slotte commandant maritieme middelen Amsterdam, In nauw overleg met de commandant Ilruiser, de debarkatle In 's lands hoordstad ter hand zou nemen. Uiteindelijk zouden al deze voorbereidingen en voorzieningen de goedkeuring van het hof van H.M. de Koningin behoeven. Het eerste punt, waarmee de smaldeelcommandant het nauwst betrokken was. betrof de haven alwaar de Sjah na zijn staatsbezoek aan de Deense Koning en Koningin aan boord van Hr. Ms. De Ruyter zou embarkeren. In overleg met de Deense regering werd daarvoor uiteindelijk Aarhus aangewezen, terwijl de embarkalle zelf op maandag de 18de mei, In de vooravond, gesteld werd. Bij cen gemiddelde vaart van 20 knopen zou de overtocht uit deze haven aan de Deense oostkust blnn~n de vastgestelde tijd kunnen worden uitgevoerd, terwijl men dan nog enige speling hield In het geval, dat het weer of andere onvoon:iene omstandigheden vertragingen gingen geven. Het staatsbezoek van

Z.K.M. de Sjah van Iran aan Nederland immers zou in de morgen van de 20ste mei aanvangen. Een tweede punt, eveneens hoogst belangrijk, was de aceom· modaUe aan boord, een zaak, welke geheel tot de competentie behoorde van de commandant van Hr. Ms. De Ruyter. Buiten de Sjah zou een gevolg van ten minste 15 personen deze overtocht meemaken en dat was - hoeveel onderkomens een kruiser dan ook mag tellen - een niet gerlne aa ntal. Conform de regeling, welke In 19~ voor de reis van H.M. de Koningin en Z.K.H. Prins Be.mhard aan boord van Hr. Ms. "De Ruyter" In de West gegolden had, werd besloten om de kajuit en de hulten van de S maldeelcommandant, de krulsercommandant, het hoofd van de machinekamer, de Eerste OWc!er en de smaldeel-staf. alle op het G-dek gelegen, voor de Sjah en zijn gevolg te bestemmen. De belde commandanten zouden dan gedurende die overtocht hun respectieve zeehuUen betrekken, terwijl genoemde hoofden sta f-oftieleren broederlijk de voorlongroom konden delen. Enige extra aan te brengen voon:lenl ngen zouden dan deze verblijven voor de Sjah en zijn gevolg aantrekkelijker maken. Het ceremonieel, bij het embarkeren en het debarkeren van Zijne Keizerlijke Majesteit. gaf minder moeilijkheden. In het verleden mocht de Koninklijke Marine reeds vele vorstelijke personen aan boord van haar schepen ontvangen; de desbetreUende vvkm's spraken In deze een duidelijke taal. Een kleine moeilijkheid baarde de embarkalle van de Sjah In Aarhus. Ottlcleel zou het staatsbezoek eerst In Nederland C.q. Amsterdam aanvangen; hoe dan de Keizer aan boord van Hr. Ms. "De Ruyter" In Denemarken te begroeten, al waar hij - op de kruiser - Nederlands grondgebied zou betreden? Zijne Keizerlijke Majesteit :relt doorbrak deze Impasse door mede te delen, dat hij on-oWeicel aan boord zou komen: daaraan kon dus de eeremonll:!!e ontvangst zoveel mogelijk worden aangepast. De doorvaart door het Noordzeekanaal, welke het bureau Operaties van de Marinestaf te regelen kreeg, vcrgde besprekingen met waterstaat, de politie. de spoorwegcn en andere Instanties. Oe doorgaans drukke scheepvaart door het kanaal diende gedurende de tijd, waarin Hr. Ms. De Ruyter, voorafgegaan door de jagers Hr. Ms. Drenthe en Umburg van IJmuiden naar Amsterdam zou onstomen, beperkt te worden. PollUe-vaartufgen dienden de kruiser te escorteren, terwijl de Hembrug een onmiddellijke doorvaart niet mocht belemmeren. Haarscherp werd een vaarplan, in minuten nauwkeurig, uitgewerkt en vastgelegd, opdat alle betrokken instanties dienovereenkomstig hun maatregelen konden nemen. Ten slotIe de aankomst en debnrkatie In Amsterdam, een zaak, die In het bijzonder de commandant maritieme middelen ter plaatse aanging. Het zorgen van een meerploeg bij de steigers, waar de schepen van smaldeel I zouden 81meren, het van boord halen van de Keizerlijke bagage, het leveren van een sloep voor de Sjah en enige slocpen voor zijn gevolg, hel uitstippelen van de routen van deze sloepen over het IJ naar de steiger voor de Sint Nlcolaaskerk enz. AI deze uken en nog talrijke meer werden in de afgelopen maanden a4:ehandeld en In operatle~elen vastgelegd. Voor het vertrek naar Aarhus embarkeerd~ nog enige autoriteiten, zoals Z. ~c. de luitenant-generaal tit. C. H. Pahud de Mortagncs, die a ls vertegenwoordiger van H.M. de Koningin de Perzische Keizer In Aarhus zou begroeten. Ook de loods, die op 20 mei Hr. Ms. De Ruyter In IJmuiden naar binnen zou brengen, reisde naar Denemarken mee. Daardoor zou men op deze hoogtijdag, IJmuiden binnenlopende, niet gehandicapt kunnen worden door eventueel sleeht weer, waardoor het overnemen van een loods wel eens onmogelijk kon zijn.

Zo vertrok Hr. MB. De Huyter, begeleid door Hr. Ms. Drenthe en Hr. Ms. Limburg, op dinsdag 14 mei j.1. naar Denemarkens tweede en oudste slad, alwaar men op plnksterznterdag arriveerde. Stralend, vol zomerse zonneschijn, wat dit weekend, en toen de maandag aanbrak was een ieder aan boord va n Hr. Ms. kruiser volledig >,I n" om Z.K.M . de Sjah van Iran naar de beste marinetraditIes te ontva ngen. Die tweede pinksterdag was dan ook een drukke daa:, In he t bijzonder voor de eerste oUicier van ,,De Huyter" , die de laatste voorbereidingen voor dit ontvangst diende te treffen. De eerste werkzaamheden die dag golden de aan de Sjah en zijn gevolg toe te wijzen kajuit en hutten, waa rin een legertje van hormeesters met allerlei sop- en poetsmiddelen gewapend van leer trok. Door het leggen van vloel'matten, het aanbrengen van lampekapjes en het plnatsen va n bloemstukken was In korte tijd de normale zakelijke sfeer va n deze verblijven volledig doorbroken. Het G-dek mocht wedijveren met leder voornaam hotel ; de metamorfose was meer da n verrassend. Intussen waren de koks van het schip druk bezig om de eerste maal tijd, welke de Sjah en zijn gevola: die avond geserveerd zou worden, te bereiden. En dat was een koltje nallr hun hand. Zelf hadden zij In de afgelopen weken he t menu samengesteld, da t zij de Ke izer gedurende deze overtocht hooptcn voor te zetten. Oe hofmaarschalk va n H.M. de Kon ingin had dit menu goedgekeurd en dus konden zij hun culinaire driften naar hartelust uitleven. Dat dnarvoor hel nodige kwam kijken, moge bijvoor beeld deze eerste maaltijd, een "koud buffet", bewijzen. Acht "gangen" maar llcrst, te weten garnalencocktail, een kop bouillon, chaud-frold van kip, tongschotel, roastbeef, s lamacedolne-sauce, kaasschotel en vl'uchlen, sommige gerechten r ijkelijk besproeid me t champngne Oom Perignon 1952 en natuurlijk het kopje koffie na. '5 Middags, op die ISdI! mei, omstreeks vijf uur, werd de spoedige komst van de Sjah en zijn gasten we rkelijkheid. 68 koUers met een gezamenlijk gewicht van meer dan een ton werden aa n boord gebracht. Het was een enorme hocveel heid bagage, da t daar aa n dek kwam e n dat eerst nauwkeurig geregistreerd moest worde n, voordat koUers en tassen, hetzij naar de hutten, he tzij nnar het daarvoor ingerichte bagage-depot konden worden getransporteerd. Immers, ook in deze verstond de Kon inklijke Marine haar laak goed. Een koffer "tussen schip en ka" zou haar niet overkomen. Zo brak la ngzaam maar zeker de avond aan. Passagiers moesten uiterlijk om zes uur aa n boord zijn. Met grote dankbaarheid nam men afscheid van de Inwoners van Aarhus, die het de opvarenden ;oan dit smaldeel bijzonder naar de zin hadden gemaakt. Daar was een ontvangst op he t stadhuis geweest, bustochten In de omgeving, excursies naar de plaatselijke bierbrouwerij en een oud kasteeltje, Roscnholm geheten. Voldaan keerden officieren en ma nschnppen nu naar boord terug en waar de oftlcier van administratie zoals gebruikelijk - bij de inname van he t Deense geld alleen maar kronen acce pteerde, daar we rden Âˇ de laatste o ren versnoept aan die bekende Deense pulser (worstjes), die in een tentje op de kade onbeperkt te krijgen wa ren. En toen .... toen gebeurde het onverwachte. Volgens hel schema zou Z.K.M. de Sjah va n Iran om tien voor achten aan de kade arriveren, maar zledall r .... de plaatselijke a utoriteiten verspreidden het gerucht, dat de Keizer wellicht een haii uurtje eerder zou a rriveren. En dus stond reeds om kwa rt voor zeven alle he ns voor m(!.CrroJ aangetreden, In afwachting van de hoge gast, die - zich houdende {wn de afspraak, - precies op de vastgestelde tijd verscheen . Toch, het mag gezegd worden, deze langdurige meerrol heett de opvarenden van Hr. Ms. De Ruyte r geenszins verveeld. Aa n de kade, waaraan de kruiser gemeerd lag, was Immers hoopjes tc! zien. A11ereerst die duizenden Denen, achter de afzetting, samengedrongen om het vertrek van de Sjah gade te slaan. Vel"volgens een erecompagnie van de Deense Koninklijke Landmacht, inclusief kapel, welke laDtste door het spelen va n pittige marsmuziek de tijd bekorUe. Ten sloUe een aanta l Deense autoriteiten, die hun Keizerlijke gast uitgeleide kwame n doen. Het Is dan ook, locn de Sjah om tien voor achten aankwam, daar aan de Kajgade, een ceremonieel, waardig e n ha rtelijk vertoon geworden. Denemarken, dat van Zijne Keizerlijke Ma jesteit al.scheld nam ; Nederland, da t hem verwelkomde. Namens H.M. de Koningin begrootte luitenant- generaal PDhud de Mortagnes onze Keizerlijke gast het eerst, waarna de

Z.K.M. de Sjah van I ran pOleert, gedurende Zijll rondgang over Hr. M3. De HUIlIe r, op de brug. Link. de kap/ein ter zee P. Cool (commandant kruiler" rechtl de kaptein teT zee A. P . Ferwerda (commandant lmaldeel 1J.

Sjah, terwijl de Keizerlijke standaa rd aa n boord van Hr. Ms. De Ruyter Jn top ging, onze kruiser betrad, daarbij verwelkomd door de commandant van het smaldeel, de kapitein ter zee Ferwerda. Nadat de aangetreden gewapende wacht, gevormd door mariniers, door de Keizer was geinspeeteerd en de commandanten der sma ldeelschepen, benevens de etat-major van Hr. Ms. De Huyter aa n hem waren voorgesteld, ontmeerde de kruiser vrijwel onmiddellijk. Nog eenmaal laaide het Deense enthousiasme to renhoog op In een laatste vaarwel voor deze beminnelijke vorst, die staande aan dek, dit enthousiasme me t grote vriendelijkheid beantwoordde. Toen viel Aarhus weg en stevende de kru iser door de sma lle vaarge ul In noord-oostelijke richting. Zijne Keizerlijke Majesteit de Sjah van Iran was op weg naar Nederland.

r,l Hoewel de Sjah In Aarhus onofficieel aan boord zou komen en men Zijne Keizerlijke Majestei t in bu rger-kleding had verwacht, e mbarkeerde de vorst In het unironn van admiraal der Iraanse ma rine. Ook de volgende dag, de dag dus van de werkelijke overtocht. was de Sjah in dit uniform gekleed, hetgeen van een bijzondere hoffelijkheid ten a:mzlen van zijn gastvrouw, de Koninklijke Ma rine, getuigde. En hoewel de keizer dankbaar gebruik maa kte va n deze ene dag rust, welke hem, tussen twee staatsbezoeken in, werd geboden, vond hij toch nog gelegenheid Hr. Ms. De Huyter te bezichtigen, waa rbij hij niet naliet om ook In de mac hinekamer al te dalen. De oefening "verlaatrol", welke uiteraard ook Zijne Keizerlijke Majesteit gold, a lsm~e een demonstratie LD-schleloefeningen me t spervuur, woonde de Keizer bij, waarbij het hem was aa n te zien hoezeer deze oefeningen hem Inte resseerden. Bij laats tgenoemde demons tratie nam het smaldeel een z.g. c1rkelformatle In, he tgccn een Imposant schouwspel was. Een waardige rust ging van de Keizer uit, hetgeen een leder opviel, die he t voo rrecht had aan hem te worden voorgesteld. Enige oltlcieren waren door Zijne Keizerlijke Majesteit uitgenodigd om de maal tijden met hem te gebruiken, terwijl zijn gevolg, gedurende deze maaltijden, de gast van de longroom was. Hoewel he t weer, na zov~1 zomerse dagen, niet al te best was (laaghangende bewol~ing en op het eind van de dag: mist) kon de kruiser he t vastgestelde voorprogramma nauwkeurig uitvoeren. Gedurende de avond woonde de Sjah In de Joniroom een lilmvoorsteUing bij, welke de keizer bijzonder amuseerde en welke hij tot het einde toe volgde, onda nks het toen reeds vergevorderde uur.

r,l Zo Is op woensdag 20 mei jol. Z.K.M. de Sjah van Tran aan boord van Hr. Ms. De Huyte r In Amsterdam gedebai'Rccrd. Een joelende bemanning en 21 saluutschoten riepen de vorst officieel een wel kom toe, maar ook een alscheld; het welkom van een natie en het alBcheld van een kruiser. Naar ons beste kunnen hadden wij deze hoogvererende opd racht uitgevoerd, die vrijwel enig In onze historie Is e n die wij niet licht zullen vergeten.

HR. MS. SCHEPEN (VIII)

/lR. MS. FRIESLAND (D 812) In dient! lesteld: 17 augustus 1955 Techn i sch e I"CCli!vcru

S,."diU,J "'"u,/'npJtUlJill' 2.467 10",. "oot· 11, ',,,,U /16 "Uit,; "oom, bu,d" 11,76 "''''', "",iJJ,ltI, litp,,.,,, J,99 mtl". M..rhi., n.",o, ..: 60.000 "p~ . -..xi",.", lIu/h,iJ J6 mijl. !hw'/lP";"' : 4 l""o"l ,'all / 2 (m: 6 mil,ai/I,,,,, l'rllf 4Q ",l1li : olfJnu,boOIlH,l,ijJi"", ,,,1,/1, ,,,. I litb",,jllllY,pn ...." 10,J ,,,,, B,IN/mlli",; 28J !oPp,,,. Tu. Van de vele uiteenlopende taken, die aan deze schepen kunnen worden o pgedragen, noemen we In de eers te plaats de vol·

lende:

I) de beschermin.. van de eigen vlootee n_

heden legen aanvallen door ondeneeboten;

2) de belchermlng van koopvaardijvloten, al dan niet verenl,d in convoolen, tegen aanvallen door onde rzeebote n; 3) hel opaporen e n vernietigen van vijandelijke onderzeeboten, veelal In samenwerkln. meI vliegtul.en; 4) het bijd ragen In de lu cht verded lglnl va n vlooteenheden en convoole n; 5) het bescherme n van vlootee nheden en eventueel convoolen teRen aanvallen van lichte bovenwatent rijdkrac hlen. Bij de bestrijding van het on d erzeebootgevaar treden de onderteebootjalers niet a llee n defensief o p, maa r de K hepen ,aan er ook op uit om de vijand op te zoeke n en te vernietigen. Daartoe worden de jalen Inledeeld bij de zo,enaamde hunterklller-gr oepen. waarin nauw wordt aame ngewerkt met de vliegtuigen, In,cschee pt op d e eve nee ns Inledeeld e vllegkampsc;hepe n. Om dit met s ucce. te kunnen doen I. een onderzeebootjage r, behalve met een uillebrelde sonar-Ins tallatie met bijbeho rend e aanvalswapens, tevens ultlerust met een uitstekende rada r- en ve rblndl npaparatuur. Mede door de goede ndarwaarschuwing .peelt de o ndeneeboo t ja,er een waardevolle rol bij de luchtverde<lllinl van vlootee nhe<ten ' en -eon voolen, waaraan het lehlp voor" nOl actief bijdraaJt met behulp van modern lu chlafweerle.chut. Dit lelchut II behalve voor lu chtdoelen ook geschi kt voor de best r ijdlnl van zeedoelen en even een. voor het uitvoeren va n kUItbombardementen. Niet voor nleu geeft de Br[tse marine dit BOOrt Bchepen de bijnaam .. Ma ld of all work". KII..e De twaalt (ondeneeboot)jagen, welke de Koninklijke marine beschikbaa r heeft, beho ren tot de t.l. provlncleserle, welke verdeeld I. In twee klauen. De A-klasse, ook wel "Holland"_klaue genaamd, welke vier, en de 8-klasse, ook we l " Frle. land"_

kla..e lenoemd, welke acht schepen omvat. Onder deze B-klane, welke leta grotere schepen te lt dan die van de A-klasse, valt O.m. Hr. MI. Friesland. Ve rrlc hllnl-e n Hr. Ms. Frle.land we rd lebouwd bij d e Nederland.e Dok- en Scheep.bouw Maatschappij te Am.terdam. Na tijn Indlenststellinl vertrok het schi p voo r een larantlevaart, waarbij o.m. - In s ma ldee l_ ve rband - .edurende de tweede heUt van juli IDM Lenln,rad en Stockholm werden bezocht. Een jaar late r bracht Hr. Ms. F riesla nd, ,edurcnde mei 1~1 , wederom een bezoek aan Stockholm, ditmaal a l. belelelder van Hr. Ms. kruiser de Zeven P rovi ncië n In verba nd met het .taatabetoek van ons Kon[ n klijk Paar aan Zweden. Om In juni d.a.v. met lenoemde krulaer [n Norfolk aanwezI, te tijn bij de vierin, van de James town Festival 1957. Op 15 ok tober van dat jaar werd Hr. M•. Frle.land uit d ie nst gesteld; Iindsdien bevindt het schip zich in eerste reterve. Naa mlevln l Hr. Ms. Frie.land werd ,enoemd naar de Nederlandae provincie " Frlelland". Het i. het elfde IICh lp van deze naam. De o udste "Vrle.landt" behoorde tot de admiraliteit van Amste rdam. Het mat 150 lasten voerde 26 tot 28 stukken geschut. In de jaren 1617- 1618 operee rd e het onde r bevel van kapitein ter zee Canten P leten. Rosegaerdt In het .maldeel van command eu r Hlll ebrandt Quut te,en de toen zo beruchte roofI ta len In de Middellandse Zee. Ook In 1621)-1621 operee rd e het .chip In d e MJddelland.e Zee te,en dete roofstaten, nu onder bevel van kapitein ter zee Dlrck Pleten. VII In de vloo t van luitenant ad mlr all l WllI em de Zoe te, heer van Haultaln. De tweede "Friesland" was een Friese bodem. Dit sc h ip voerde 22 stukken en was In de Ilag bij Duin. in 163\1 het directIeschip van commandeur JOOit Banckert. Ook de derde "Vriesland" behoord~ toe aan de admiraliteit van Friesland. Zij voerde 42 "ukk en en maakte lij dens de sla, In de Sont en de tocht naar Danzl, deel uit vin de vloot van lu ite nant ad miraa l Van Wa uenae r van Obdam. De vierde " Vriesland " was van de ad miraliteit van Ams terdam. Zij wat een "linieschip derde cha rte r" en voerde 82 tot 68 stukken geschut. Zij we rd lebouwd te Amsterdam In 168.5 en maakte In 1668 deel uit va n de vloot, die stadhouder Prln. WJU em UI nalr En,eland verltzeide. In deze vloot stond het schi p onder eskader-commando van schout bij nach t · C. van der DUilen. Commandant van de

"Vrle. land" was kapitei n ter zee Louis Graal van Naaaau. Een Jaar la ter opereerde het schip In de OOItzee om weer een jaar later, toen het tijden s de s lag bij Bevezler deel uitmaakte va n het es kad e r van kapitein tl'r zee Philip. van der Goel, ontredderd ,eschoten, door de Fransen te worden ,en omen en verbrand. Ook de vijfde "Vrie. land" was "een II nle.chlp derde charter" en behoorde toe aan de admi raliteit van Amsterdam. Dit schip voerde 64 st u kken geschut en was In 1690 te Rotterdam lebouwd. In 16lI6 maakte het deeJ uit van d e Kan aa lvloot van luitenant admiraal Phllips van Almonde. De zesde .. Vrle.landt" behoorde toe aan de admiraliteit van F riesland. Zij voerde 68 s tukken ICllChut en werd In 1694 te Harlingen lebou wd. In 1721 werd het schip In die telfde p laau levelld. De zeve nde .. Vrieslandt" behoo rde even· eens aan de Friese admirali teit. Zij voerde 50 tot 64 stukken, maakte In 1744 deel uit van het twintig schepen tellende hulpel kader va n de EngelJen onder luitenant admiraa l Hend rik Grave, verrichtte van 11" tot 176\ konvooidiensten In de Middellandse Zee en werd In 1163 te Harlingen verkocht. Ook de a chtste " Vrlelland t " behoorde aa n de admiraliteit van Fries land. Dit onltlukkl,e linieschip. dat in 1182 te HarIInlen werd gebouwd en de haven, omdat het daa rvoor te Iroot was, nimme r heet! kunnen verlaten, voe rd e 10 tot 74 s tuk ken en werd In 1192 gesloopt. Het ne,ende schi p van deze naam Wil het fregat "Vrlelland" , dal 32 s tu kke n voerde. Het werd In 1803 te Amsterdam ,ebouwd, all "Aurora" In 1806 herdoopt om In 1809 deel uit te maken van h et "auxiIUair escadr ille" op de SChelde. In 1810 werd het door een ontploftlng ernltl, beschadigd. De tiende bodem Wil Hr. M I . pantserdekschip "Friesland", dat In 1896 te Rotterdam lebouwd Wil en een standaard waterverplaat.lng had va n 3.Il00 ton. In dat ze lfd e jaar voer het ter handhavlnl van om:e neutraliteit tijdens de Spaans· Amerikaanse oo rlog In de We.t- Indlsche wateren om In de jaren 189t-111OO eenzelfde taak te hebben [n de ZuldAfrikaanse wateren tijdens de Boerenoorl o,. In 1906 ondernam Hr. MI. Frle' land een tocht naar Spltlbergen voor het hel'lltel van de Nederlandse ,raven aldaar. Om twee Jaar late r tetamen met Hr. Ms. Gelderland deel te nemen a an de blokkade va n de Venezolaanse kust. Het pantserdekschip werd In 1913 van de .terkte aflevoerd.

teerde, Koninklijke onderscheidingen uitreikte en het defilé alnam. Alles met muzikale medewerking van de Marinierskapel der Koninklijke Marine, alsmede v.sn d~ Marinekapel Willcmsoord. Mei dit nieuwe Jul\anapl~ln, dat op aUerlel terrein zovele mogelijkheden biedt, prijzen wc ons hier In Nieuwediep erg gelukkig.

Een atoombom van twintig kllotron ontplofte boven de Victl Admiraal H. C. W. Moormanbrug. Althans van die veronderstelling werd uitgegaan. En dot was de reden, waarom er In onze s tad ccn honderdt..11 staf-functionarissen van de Organisatie Bescherming Bevolking bijeen kwam. Twee dagen lang werd er (op papier) geoefend. Het doel van de oefenin g was (uiteraard) het trereen van maatregelen om de gevolgen van een de rgelijke aloomaanval tot het minimum te beperken.

Van kleiner kaliber was de kna l, die kanton rechter mr. C. W. F. Pot produceerde. Maar dllmaal was het dan ook cen echte (knal). De oorzaak van dit merkwaardig inltlaUef was een miniatuur-pistool, hetwelk door ecn Ijzerhandel aar asn een minderjarige was verkocht Het bleek echter min ol meer cen speelgoed-pistool te zijn: een kORel kon er tenminste niet mee worden algevuurd. De omcier van Justitie ontsloeg de handelaar van rechtsvervolging en de kantonrechter ging met hem mee. Dat liep dus met een s isser at.

Met een sisser liep bel ook af voor de basketballers van de M.S.V. Zeemacht. In de landelijke competitie terechtgekomen, bleek het wel heel moeilijk om zich In dit Walhalla te handhaven. Door een overwinning op concurrent Donar werd de kostbare huid weer voor een jaar, 1.ij het op het nippertje, gered. Mogelijk zal men het volgend jaar niet zo behoeven te lijden onder overplaatsingen, uiuendingen, - detacherlngen en al datgene, wat zo onlosmakelijk verbonden is met het marineleven, maar zo fnuikend voor het ploeg-verband.

Naasl hel welhaast Iraditlonele decorum had de grote parade t.g.v. de vijftigste verjaardag van onze Vorstin ccn ..:eheel nieuw decor. Een gloednieuw Julianaplein was de omgeving, waarin de waarnemend commandant der zeemacht in Nederland, commandeur B. Poortman (vice-admiraal G. B. FoMuljn was op dienstreis naar het buitenland) Inspec-

wat ook al bel I"eval I. met het even noordelijker gelegen nieuwe verenigingsgebouw van de V.B.Z. Deze schepping van ir. B. Bijvoet werd door de staatssecretaris van marine orricieel ge_ opend. Veel belangstelling van vele autoriteiten, vele bloemen, veel cadeaus, vele woorden en vele goede wensen. Vice-admiraal b.d. H. C. W. Moorman stelde nog eens nadrukkelijk vast, welk een unicum in ons land de belangenbehartiging bij de Koninklijke marine Is, zowel op bel gebied van de vakbeweging .ob voor wat betreft het samengaan van verschillende levensovertuigingen. "Er Is", aldus de staatssecretaris, "een verschil tussen de machtsgedachte, die de grote vakbonden beheerst en de vertrouwensgedachte, welke bij de V.B.Z. domineert."

Veel vertrouwelijkheid heers t cr s teeds tijdens de jaarlijkse sport-ontmoetingen tussen het Korps Adelborsten en respectievelijk het Cadetten-Corps en de studenten van Nijenrode. De beide wedstrijden zijn weer achter de rug en voor het eerst sinds lange jaren verhuisden de wisselbekers naar de tegenpartijen. De ontmoeting tegen de bewoners van het Kasteel van Breda vond in Den Helder plaats. Niet minder dan 160 cadetten kwamen hierheen en hun strijdlust werd. behalve door Kwatta-repen, brandend gehouden door een eigen drumband. De gasten wonnen dan ook, zij het met weinig verschU (l89 tegen 172 punten). Er zat op alle mogelijke manieren muziek in dat sportieve weekeinde. Thom KelJing, de Marine Kapel WilIcmsoord o.l.v. de sergeant-muzikant G. Westerdijk en ons eigen Nleuwedlepse draaiorgel waren daar mede debet aan.

De problemen van het Midden-Oosten kwamen (hoe kon het ook anders) aan de orde. Het vrij talrijke gehoor werd niet teleurgesteld. De voormalige opper_ bevelhebber van het Arabische Legioen in Jordanië wees op de grote vorderingen, welke Rusland sinds 1953 In het hem 1.0 na aan het hart liggende gebied aan het maken is. Meer en betere lectuur e n meer foto's voor de jeugd, was zijn advies .

Aan roto', konden we overigens ons hart ophalen In hetzelfde gebouw, waar de voormalige legeraanvoerder zijn lezing hield. De loto-werkgroep Nieuw Den Helder h!ld wederom een tentoonstelling georganiseerd en het was weer tot In de puntjes voor elkaar. Burgervader Rehorst hield In zijn openingsrede een vurig pleidooi voor de fotografie, waarna zijn echtgenote ccn vergroting werd aangeboden. DC1.e opnllme s telt een moderne visie voor op de klokketoren, behorend bij het nieuwe station. In het tentoonstelllngsbockje kwam deze loto voor onder de titel "Omhoog".

En Inde rdaad. ombootA:estuwd in de vaart der gemeenten, dat wordt Nieuwedlep. Wekelijks bijna worden cr nieuwe gebouwen geopend, nie uwe straten aangelegd e n nlel zeiden ook nieuwe Ideeën geboren. Zo was er een 1.ekere heer T. Borgerding niet in staat om de gedachte aan een openlucht-theater van zich al te zetten. Het staa t er nu. In de Donkere Duinen. Aan de vooravond van Pinksteren werd het (uiteraard door burgemeester Rehorst) geopend en meteen al waren de toeschouwers In de feeêrleke omgeving onder narcose. Zij het dan, dat " Narcose" de titel was van ccn openluchts pel. dat door het Noordhollands Klein Toneel werd opgevoerd.

Minde r gunstige geluiden vingen- we uit de Vech tstreek op. Tegen de bewoners van een ander kasteel, name.lijk dat van Nije.nrode, we rd een nederlaaR geleden, die weinig vooruitzichten bood (252 tegen 72 punten). Misschien was er een lichtpuntje, namelijk In de vorm van de hockey-ploeg (die in de competitie dan ook Is gepromoveerd). De rest was allesbehalve om Ie schaterlachen. Waar moet dat heen?

Oal was ook de vraag. die Sir J ohn Glubb stelde. "Glubb Pasja" deed dat tijdens een lezing In ,,'t HuiJs Tijdtverdrijf', daartoe uitgenodigd door hel Genootschap Nederland-Engeland, in samenwerkin..: met de Helderse afdeling van de V.M.O.

Het motorbetonningsvaartuig Tereistroom glijdt in haar element.

De Nationale jCllgdlllchtvaartdagcn 1959 Op de Istc en 2e april jl. heerste cr op de vliegbasis SoesIerberg cen enig;tins .. \'erhoogde activiteil". Wat was cr nl. het geval? Op beide dagen bezochten in totaal 3.000 scholieren vlln het middelbnar onderwijs de bakermat vnn Nederlandse luchtvaart om <!ens nader kennis te maken met de avIatiek. Wat de binnenvallende horden meemaakten was een soort .. Famborough expositie", maar dan speciaal gcrcgiseerd voor de schooljeugd. De demonstratie's stonden onder auspiciën van de Kon. Ned. Vereniging voor Luchtvaart en werden uitgevoerd en \'cnorgd door de Kon. Luchtmacht. in samenwerking met de Kon. Marine. Nu zijn sinds ollheugclijke tijden bijzondere maatregelen gebruikelijk geweest om Ie voorkomen. dat grole drommen scholieren In de kortst mogelijke tijd van een respectabele inrichting een heidense janboel zouden maken. Ook in dit geval waren derhalve enige maatregelen noodzakelijk. De oplossing was hier het bij de K.M. zo beproc!de bakkensystcem. Arm elke groep van 40 jongelieden werd een bakmeester toegevoegd. waarvoor een aantal cadetten van de K.M.A. en adelborsten van het K.I.M. zich vrijwillig beschikbaar hadden gesteld. Aan de tientallen bakstarels werd na aankomst voor de jeugdige gaslen In een enorme ontvang hangar koUie geschonken. De eommandant van de vliegbasis heette allen welkom en enige wenken werden gegeven hoe wèl te handelen. maar ook wat te laten om b.v. cen onvrijwillige parabolische luchreis per schietsstoei te voorkomen. Na deze toesprake n waren de nationale jeugd luchtvaartdagell 1959 geopend.

Dtb van de DMM, 5 minuten na aftrap

rookverbod. Zoals bij de echte Farnborough exposities was de ochtend gereserveerd voor de ..statie show". Eén van de hangars was hiertoe volgestopt met vele zaken. die men zo dagelijks in de mil. luchtvaart pleegt aan te t reffen. luchtdoelgeschut. schietstoel trainers. enz. De M.LD. gaf acte de présence met de keurig opgestelde modellen van Hr. Ms. Karel Doorman. een compleet wapen arsenaal en bood a ls speciale attractie vele H.B.S.ers een ritje aan in de afzonderlijk opgestelde vliegtuit:geschutskoepels. Buiten de hangar stond het grote materieel opgesteld. levensechte vliegtuigen in g rootte varierend van "Martin Marinier" tot .,Hlller" helicopter; bij elk vliegtuig was uiteraard een deskundige aanwez.lg, die vele duistere zaken uit de doeken kon d oen voor het geacht publiek. Het kostte, zo bleek, veel overredingskracht om de oningewijden er van Ie overtuigen, dat een pitotbuis niet In de eerste plaats was ontworpen als rekstok en dat een vliegtuig niet meer naar behoren wenste te vliegen als het van een aantal essentiële souvenirs was ontdaan. Na de "staUc show" volgde de lunch. een voortreUelijke snerthap. Het ,.strijkje bij de lunch werd gevormd door de luchtmachtkapel. die demonstreerde niet alleen los Ic zijn op

, ,

Reeds in 1953 en 1956 waren soortgelijke manifestaties voor de jeugd goo rganiseel'd en belde kelen was het succes zo groot, dat een voortzeUlng van het evenement In 1959 geheel gerechtvaardigd leek. Ook dit maal was de belangstelling enorm. Voor het welslagen was slechts nog de sympathie van de meteomannen nodig, die zich inderdaad niet onbetuigd lieten en met verwoede ijver alle kourronten van de weerkaarten hadden gepoetst. Het lag In elk geval niet aan hen, dat het l..lcht gedurende de vliegdemonstraties lets weg had van de situatie

marsmuziek. maar ook Salchmo en consorten te kunnen evenaren. uiteraard tot uitbundige vreugde van de teenagers. Het namiddagprogrammn bestond uit vliegdemonst raties : I ormatiev liegen. droge deklanding. RATOGstarts. helicopterreddingsdemonstratie ...... nee. dat laatste ging op I april niet door. Vla k voor de IIz. v. I Schwartz zijn nummer zo u geven kwam er een noodkreet vanuit de richting van de Zuiderzee: .. vlieger te water". Geen reddingsdemonstratie dus. maar een onvervalste reddingsactie. waarbij het publiek van tijd tot tijd op de hoogte werd gehouden van de stand van zaken. Groot was de opluchting van de aanwezigen, toen de Sikorsky-chopper na korte tijd (met drenkeling aan boord) boven de hoofden van de toeschouwers verscheen en de vroege badgast netjes bij de ziekenboeg op Soesterberg afleverde.

Goed gedaan squadron 8! Tegen vier uur was het vliegprogramma afgelopen en na een laatste kop thee in de hangar en voorzien van voorlichtingslectuur trok de in de luchtvaart geinteresseerde schooljeugd weer vrolijk huiswaarts.

Recept: Een oude doch vruchtbare stecnuil die regelmntig kleintjes krijgt en je hebt een aardige serie oefeningen". Met dil gezegde van een marinier begonnen de contingenten van de marinierskazerne en Savaneta op 19 januari aan de meerdaagse oefening ,.STEENUIL 4". Nadat Hr. Ms. "van SI>eijk" de Arubanen aangevoerd had op de basis Paren, nam de oefening een aanvang. Bij de oefening werd verondersteld dat vijandelijke troepen geland waren bij de baai van Santa Cruz en een bruggehoofd hadden gevormd. Bovendien hadden de schurken van de burgerbevolking auto's gevorderd. en waren kleinere eenheden in onze richting opgetrokken om de compagnie die IHlluul'lijk door de burgerbevolking gealarmeerd was op Ie houden. In hoog tempo gingen de mariniers er op af. Als dan onverwacht de trucks de berm in schoten en je heel heel vlug era! moest, waren de begroetingen van pica's (doornstruiken) en spaanse jufrers (cactussoort) minder prettig dan die van je meisje als je met weekend uit lijn 7 stapte. Bij het landhuis Grote Berg kwam het eerste contact. waarbij de vijand gedwongen werd om terug te trekken om de eenvoudige reden dat hij niet op kon tegen de felheid en vuurkracht \'an onze voorhoede. Na de reorganisalie direct weer Ol> de trucks om er achteraan te gaan. Bij het kruispunt DanIël even een nabeschouwing van een scheidsrechter en ziedaar door dit kleine oponthoud kreeg de vijand gelegenheid om zich op de driesprong bij Willebrord ter verdediging in te richten. De spils die daar rechtsaf sloeg in de richting van Santa Cruz werd getracteerd op een hevig vuur in de Dank. Je eerste indruk was: wat stom om ze niet te zien. Of: dat was toch wel een gevaarlijk gebied wat eerst grondig onderzocht had moeten worden. maar onmiddellijk daarna: nee 't was ook eigenlijk wel logisch dat. we er inreden want een gemotoriseerde tactische

colonne kan toch ook niet elke meter nis verdacht terrei n onderzoeken. Zij het met enige moeilijkheden we rd ook deze tegenstand overwonnen en om 11.00 uur kwam het landhuis St. Kruis in zicht .Alvorens men de opmars te voet ging voorzetten werden de hongerige magen wat gevuld. Dit keer geen koude lem-Iem of warme koffie; de veel bezongen waterdiscipline vierde hoogtij. Een beetje t riest loen na die hete morgen waal' de straaltjes Iransplzweet talrijk waren geweest onverwacht uit de donkere lucht een paar regentijdbuien neerplensden. Geloof het of niet maar er stonden op tropisch Curaçao een paar honderd mariniers te rillen. Wederom met medewerking van de bevolking vernam de compagniescommandant dat hel volgende landhuis een slerke vijandelijke gevechtsvoorpost herbergde. Terwijl nota bene tijdens de rust het sinaasappelrantSO(!n werd ingezet om iets van de vijand te weten te komen. stond je er steeds weer versteld van wat een prima inlIchtingenbronnen de scheidsrechters hadden om hun aanvullende bevelen op te baseren. Hoc het zij. cr gebeu rde wMr pijnlljke dingen. Toen n.l. het aanvalsdoel na een manoeuvre van de compagnie voor onze tactiek had moeten zwichten. bleek achteraf dat we een paar vijandelijke schutters in hun schuilhoeken niet hadden ontdekt. Dan hebben 'klelne oorzaken grote gevolgen. Er ging een heel peloton van de achterhoede opnieuw fanatiek ten aanval en het overgrote andere deel van de compagnie perste maar door. omdat een bericht via de radio om een or andere reden niet ter plaatse kwam. Toch werd diezelfde dag de veronderstelde vijand voor de helft vernietigd toen hij zich op de St. Kruis baai tetugtrok om daar In te schepen. En liep het zweet tappelings bij elke man. Wat heeft die stalsectie van de compagnie zich geweerd in het bivak dat die avond voor de nacht werd betrokken. 't Mag ook een wonder heten dat bij dat ene spaarzame lichtje dat de compagniescommandant kon toestaan de

menagemeester. kok en fourier hun pakjes boter. zeep en geweerlapjes u it el kaar konden houden en terugvinden. '1 Was bovendien een hele opgave om in diezelfde duisternis voor de compagnie: én het ontbijt en het lunchpakket voor de volgende dag gereed Ie maken. Die hap bleef ook 's nllchts goed bewaakt en de gebruikelijke aanval werd met succes afgeslagen. 't Was voor de eigen t roep een grote vreugde te zien hoe bij het eerste ochtendgloren een scheidsrechter cr in z'n jeep op uittrok om enkele van de lastposten. die n.b. verdwaald waren, weer op te sporen. De volgende morgen weer voorwaarts om het in richting westpunt teruggetrokken vijandelijke overschot geheel te vernietigen en Curaçao wee r vrede en rusl te bezorgen. En dat l ukie. na diverse afzonderlijke weerstanden te hebben opgeruimd. uitstekend. De slotphase met een succesvolle volledige ontrekking mocht enige naam hebben. A I was het alleen maar om de bekende lange gezichten van de als vijand fungerende kazernegenoten. Wc waren goed moe in dat bivak van de kni p -baai en 't was er goed snurken. Er waren natuurlijk toch weer ecn I)aar mariniers die de klappers uit de boom probeerde te halen omdat ze bang waren dat die dingen als ze in de nacht zouden vallen hun tent (rijks-eigendom!) zouden beschadigen. Maar dat was een smoesje. Een heel enkele is in die nacht nog even opgestaan om een grote steen in ccn krabhenhol te stoppen. 'I Is ook wel lastig als je plat op je regenzeiHje ligt en daaronder die schaarpoten hun gewoel voortzetten. Dat januari in de Antillen tot de regentijd hoort hebben we ook die volgende ochtend toen we opbraken nog gemerkt. Kletsnat door de buitjes maakten de Arubanen zich als eersten klaar om aan de andere kant van het eiland. in Cafllcasbaai in le schepen. Zo verdween ook deze vierde Sleenuil. maar ongetwijfeld wordt hel ei van no. vijf alweer uitgebroed. Mariniel'1. doorgaan.

-...... ----

-~-

-- -=.:.

'"-..

. - ..

~ -"""."

=(r!- - - -

Waar de Koninklij ke Marine vaart en vliegt Het smaldeel V, rommandant. smaldeel

Jong, Hr. l\b ...Anutenlam", comman-

van Karnebeek, be-

dant KlU. A. van Noortwijk, IIr. 1\011. "Utrecht", commandant Kltz... S. H. de

commandeur A.

staande uil IIr. 1\Is. vljcl"k ampseh lp " Karel Doorman" , vlaggescblp, commandant Klz. H. M. L. F. E. van 005trom Soede, de jagers Hr. !\ta. .,Gel de rland", commandan t Kt1:. P. J. S. de

Boer en de onderzeeboot Hr. !\Is. .. Zeeleeuw", commandant Llz. I M. Deege, nemen deel aan de Nato-oefcnlng FairWind TV tot 12 juni. Hr. Ms. "Karel

Doorman" zal na aankomst op 19 juni In Rotterdam verblijven tot 24 augustus voor onderhoud en verlof opvarenden. Hr. Ms. "Gelderland" bevindt zich na 13 Juni in Den Helder. Oe andere schepen van het smaldeel oefenen In de Schotse wateren met USS Be<:una van 15 tol 27 juni. Van 20 tot 22 juni wordt Dundee bezocht. Smaldeel I, commandant smaldeel Ku. A. P. Ferwerda, bestaat uit IIr. 1\111. k ru isC!r "De Ruyte r"" , vlaggeschlp, commandant Ktl'!. P. Cool, Ur. !\ts. "Limburg", commandant Klu., F. SteinmeU. en Ur. Ms. "Drenthe", commandant Klu.. J. G. Cox, Hr. 1\u. " De Ru yte r" bevindt '%ich te Den Helder, terwijl Hr. lUs. "Llm burT' en "Drenthe" samen met Ur, 1\ls. ondeneeboot ..Zwaardl'ls", commandant LU. 2 oe D. Schrijvershor, l'!ijn belast met de varende opleiding en het fregat Ilr. lUs. "De Zeeuw", commandant Llz. r M. G. Zuidijk maak t een kruisreis me t adelborstĂ¨:1. Van 12 tot 15 juni wordt La Coruna aangedaan van 19 tot 22 juni wordt een be-!.oek gebracht aan Cork. Hr. 1\b. ondeneeboot ,,0 27", commandant LU.. 2 oe F. Bussemaker ligt te Den Helder ten behoeve van het In_ schietbedrijf. De visse rijpelitiekruiSC!r IIr. 1\18. fregat

Onze 1. Ter I elegenheld van de ve rjaardag \'all Hare Ma,Jesle lt de Koningin werden ingcvolge het KoninklUk besluit va n 18 april 1959 no. 2 benoemd lot Ridder ln de Orde va n de Nederlandse Leeuw: vice-admiraal, H. Bos. vice-admiraal. w. J. Kruys, vice-admiraal, G. B. Fortuyn, schout-bij-nacht van administratie J . Dekker:

2. benoemd lot offieier In de Orde van OranJe-Nassau met de J;waa rden: kapitein ter zee, J. W. Caspers. kapitein ter zee, A. E. J. Modderman. kapitein ter l'!ee, H. M. van den Wall Bake (bij bevordering), kapitein ter l'!ee, A. J. C. Bax, kapitein Ier zee arts, G. J. B. van Swelm, kapitein- luitenant ter ~ee, S. 1.. de Jong, kapitein-luitenant Ier l'!ee vlieger , P. van Waart, kapUeln-luitenant te r l'!ee van de te<:hnlsche diens t, A. Mantl'!, kapitein-luitenant ter zee van speciale diensten: J. Nleuwcnhuijzen; 3. benoemd lol Ridder in de Orde van OnnJe- Naua u

met de :r.waarden : luitenant ter l'!ee der Ie klasse, A. de Jong, luitenant ter zee der Ic klasse, J. Klaver, luitenant ler zee der Ie klasse, J. L. P. Le Nobie, luitenan t Ier zee vlieger der Ie klasSC!, P. N. Ver~ steeg, majoor der mariniers, A. J. Romijn, luitenant ter zee van de technische dienst der Ie klasse, Ir. P. P. van de Vijver, luitenant ter zee van administratie der Ie klasse, J. Huijlng, luitenant ter zee van de te<:hnlsche dienst der 2e klasse oudste categorie, F. W. van Rugge. luitenant ter zee van vakdiensten der 2e klasse oudste categorie, J. C. Nieuwland. gepensioneerd luitenant ter zee van vakdiensten de r 2e klasse oudste categorie, E. de Boer;

4. benoemd lol Ridder In de Orde l'an Oranje- Nassau :

vlootaalmoczenier, (in rang gelijkgesteld met luitenant ter l'!Ct' der I e klasse) J. S. Nieuwendijk; Verleend de eremedaille verbonden aa n de Orde van O ra nje-Nassau met de :r.waa rde n 5. In goud aan : opperschipper, R. Koelewijn. adjudant-onderoHicier der mariniers H . J. Amen:

6. In :r.llver aa n:

opperschipper, G. J. Coppens, opperV\lurleidingkonstabel. J. C. G. Hessink, oppergeschutmaker, C. de Ridder, opperelektromonteur. C. F. M. Colombain, oppermachinist, C. van Duijn, oppcrmnchinlsl, L. Paauw, opperschrijver, C. F. Trap, oppermagazijnbeheerder, P. Zevenbergen, oppervlIegtuigtelegrafist, M. Stroosnijder, adjudant-onderollicier der mariniers, P. Smlt, oppcrmu.zikanl, J. de Ruiter. mlljoor_geschutkonslabel, A. J. Parrin, majoor~zlekenverpleger, W. WIlleboordse, majoor-bottelier, H. M. Moerman, majoor-hofmeester, L. van $eters, majoor~vllegtulgmaker-algemeen, G. P. van der Steen, majoor-vllegtulgmaker-algemct'n, G. A. van Schooten, majoor-vllegtulgmaker-elektromonteur, J. Philippe, sergeant-majoor der mariniers. B. Jansen, bootsman, J. Feenstra, sergeant-machinist, B. P. Zoethou t, sergeant-schrijver, H. J. van Eekelen, sergeant~vllegtulgmaker-houtbcwerker, C. Snoek;

i . In brons aan :

militair werkman F. Ottenhot.

"lIennelijn", commandant Lb:. I P. behoeve van de diverse waIopleidingen van Rees, houdt toezicht op de Dale- en hulpdlensl.en zijn in dienst: Ur. Ms. ving van de Internationale vlsserijbe- " Hendrik KanllC!n", flr. lUs. "Uobeln", pallnJten In de Noordzee. IIr. 1\15. " AI47" cn Hr. Ms. "Orkaan" te Hr. l\fs. patrouillevaartuig "Balder". Den Helder. commandant Ltz. 2 oe J. M. Bos en IIr. Ma. nettenwerUehlp "Cerberw", IIr. Ms...Freyr", commandant Ltz.. 2 commandant Lu. 2 oe J. A. Jetset. Is oe R. H. Bertl, oefenen vanuit Den ,ebaseerd In VlJulngen. Helder en Vlissingen. Dit laatste vaartut. " ook bclut mot de vi~,ijpoUMARIN'1'.1'" LUCHruAARTDI'.Sr tlctaak In de Zecuwae wateren. L11 De squadron mijnenvegers 123, bestaande uit Ur. M....Brummeo.., "Bra- Squadron 2, commandant Lu. V.I A. kens", .. Brouwershaven", ..Breukelen" Scret, Is ultlcru.t met Grumman en "Brielle", commandant Ltz. I D. T. Aven,er vliegtuigen en gei!mbarkeerd Vis en 127, beetaonde uit Br. M-. "Gle- nan boord Hr. M.I. "Karel Doorman", len", "Venlo", ..Leenrum", .. As.~" en voor deelname aan de oefening Fair ..il Ieppd", commandant LU. I W. F. Wind IV lot 12 juni. Hetzelfde geldt van Heukelom. oc1'enen vanuit Den voor Iquadron 860, commandant Ltz. Helder op de Noordzee. V.I A. H. M. Haldom, uitgerust met Squadron J28, bestaande uit Rr. 1\11. Seahawk straaUagers. ,.Roermond". " Woerden", "SIUanl", Op het marinevlIegkamp Valkenburs "Gemm" en "Drachhm", commandant zijn de volgende squadrons ondergeLtl.. I C. Huisman, Is gestationeerd te bracht: VlISllngen en oefent von daaruit op de Squadron 4, commandant Ltz. V.2 oe Noordzee; het werghlp mijncnvesen S. van Woerden, Is uitgerust met nr. Ma. "Medusa", commandant Ltz.. I Grumman Avenger vliegtuigen. Dit A. Lok, heeft 0.0, voor dit squadron squadron heelt alt taak bet opsporen eveneens zijn U,plnats te Vlissingen. en vemleUgen van onderzeeboten. IIr. Ms. •. Douwe Aukes". commandant Squadron 3, commandant Ltz.. V.2 oe Klu. J. G. Dada. ligt als werkschip W. F. van den Heuvel, la uitgerust met mijnenvegers te Hellevoetsluis. Ten Seabawk straalja,ers.

BENOEMD:

Tot luitenan t ler ace waarnemer der Ze klasse joapte ealerorie : A. P. Bussemaker ml,v. 1 febr. 1959 Tol luitenant ter zee van de codedlenst der 3e kluse KMR: A. J. Poelman. M. J. van der Werf, W. J. P. Scholtz. H. Willems, C. J. M. van Gessel. M. J. de Winde, P. F, Brouwers, H. Prinsen, J. W. Zurhaar, H. Nolen, R. H. Ge.rUngs, P. E. A. Kretschmer de Wilde m.I.v. 22 april 1959 Tot Iultenanl ter zee v.n de techal.sehe dienst der 3e klasIC 101R: Ir. C. KoetzJer m.I.v. 25 april 1959 Tot luilenant ter zee arts der 2e kla..e Jon,ste ealelorle Kl\IR: J. Ringelberg. A. W. Mante m.I.v. 25 april 1959 BEVORDERD: Tot offlcier .. marva de r Ze klasse jon,ste eaterorie lOm: T. C. A. Hack m.I.v. 1 sepl 19:18 Tot luitenant ter zee der Ie kl&SJle: R. E. van Holst Pellekaan. G. G. J. W. Frohn, H. fIo[man, P. Wijvekate m.I.v. 1 aprU 1959 Tot luitenant ter zee waarnemer der Ie klasse: H. L. A. Luiken m.I.v. I aprU 1959 Tot ntaJoor der marlnlerl: J. J .. Dekker, L. H. H. Ham m.I.v. 1 april 1959 Tot kapitein der mariniers: P. P .. H. Bogies m.I.v. 1 aprU HI59 To ortlcler-marva der 2e klasse oudate cate,orle KMR : A. M. Gauw m.I.v. 1 aprll 19159 Tot luitenant ter zee van de technlsehe dienst der 2e klaase Jonpte oate,.orle KMR: Ir. J. H. Meuwlssen m.I.v. 16 aprll 1959 Tot luitenant ter ue arls der Ie klasse: R. Kooper m.I.v. 16 aprll 19'9 Tot luitenAnt de r lee artl der 2e Idaue oudste c.terorle KMR ' F. L. A M .. (Ie Vreele, W. A. Horree,

Squadron 320, commandant Lu. V.I L. C. Kuiken, beschikt over Lockheed Neptune lange afstandspatrouIllevliegtuigen voor ondcruebootbeslrljdlng en nC!emt lot 12 juni deel aan de oefening Fair Wind IV. SQuadron 5, commandant Lu. VJ P. M. van der Wel, verzorgt. de opleidin, voor vUe,era, waarnemers en tele,rafisten met Bcech-CTatt vliegt.ul,en, terwijl squadron a. commandant Ltz.. V.I J. Schwartz de opleiding voor helikopters geeft met diverse typen Sikorsky helikopters. Op bet marinevJlegkamp De Kooy IJ gestationeerd IQu.adron 9, commandant Ltz.. V.I J. J. A. W. Molenaar, ult&erust met Fokker S-11 lesvllea:tulgen voor het ,even van vlieglessen aan adelborsten. De commandant· der zeemacht In de

Nederlandse Antillen heeft de beschik~ klng over Hr. M-. "Van Speyk", commandant Kltz. A. J, de Graait en squadron I , commandant Lt&. V..I Mr. 1... J. van der Graaf, vliegend met Grurnman Avenger vliegtuigen van de Dr. Plesman vlieghaven op Curaçao .f. Dit squadron J, tevens belast. met de voortgezette opleldinJ: tot "ondeneebootbestrljdlnr:svlle,er" .

K. van Leeuwen. J .. L. van Lliten, p .. J. Bijlsma m.I.v. 16 april 1959 Tot lullenant ter zee tandarls der 2e klasse oudste calerorie KMR: L. P. C. La1ère m.I.v. 16 april 19159 Tot luitenant ter lee van speciale diens ten der 2e lli.ue jonpte cate,orle KMR: Ir. H. Berghuijs, Jr. H. C. Botma m.I.v. 16 april 1959 Tot luitenant ter lee van de codedienst der 2e klaase jonpte cate,.orie KMR: Drs. A. J. Kouwcnaar, R. Rubay Bouman. C. Pauw, P. G. GeW, Jhr. H. van der Goes. W. E. M. Nettesheim, W. BarenIS, C. Vermaas, N. C. G. de Lange, ft. M. Koot m.I.v. 16 april 1959 Tot luitenant ter zee arls der Ie klaue: A. J. J. Kompier m.I.v. 1 mei 1959

VERLENING TITULAIRE RANG: van kapltdn .. lultenant ter zee: aan J. W. Hees m.I.v. 30 april

19159

EERVOL ONTSLAG:

Lullenant ter zee van s peeiale dienste n der 2e kJasse jon,ste cateforle JOfR: op verzoek (benoemd lot beroepsoUlclcr-waarnemer) A. P. Bussemaker m.I.v. 1 febr. 1959 Tweede lultenant der mariniers IOlR: wegens medische ongeschiktheid. M. A. J. Selbacb m.Lv. 1 mei 1$159 Luitenant ter zee van vakdiensten der 2e klasse oudste cateror1e: op verzoek wegClUI langdurlse dienst C. J. Plnxteren, J. Zw1J,ers m.I.v. 1 mei 19159 Lulenant ter 1t;ee van de codedienst der 2e klasse Jon,ste categorie KMR: wegens medische ongescblktheld Mr. P. J. de Loor m.I.v. 16 mei 1959 Luitenant ter lee van speciale dlen.ten der 3e klasse K:MR: wegens medische oDieschlktheld F. S. Duijve m.l .." 1 juni 1959

M Opgave van schepelingen d ie in hel tijdvak 16 maart 1959 tot en met 15 april 1959 behoudens bedenkingen In aanmerking komen voor bevordering tot de rang van korporaal en hoger. . van kwartiermeester tot bool.sman: P . van der Leeden m.I.v. 1 april 1959 van maJoor-,eschulskonstabet tot oppe.rl'eschulkonstabeI: T. Rwten m.I.v. I april 1959 van ur,eant-,eschutkonslabe:l tot majoor_&'eSChutkonstabe.l: J. B. Lammera m.I.v. 1 aprU 19:19 van korporaal-,eschuUtonstabel tot lerlKntI'escbutkonstabel : J. P. Spitters m.I.v. 1 aprU 1959 van ,eschutm.ker der Ie klasse tot korpo.ru.lcesebulmaker: P. H. Louman m.l,v. 1 april 1959 van sergunt_vuurleldIdJrmonteur tot maJoorvuurleldlnJmonteur: M. L. Rijnhout m.I.v. I aprIl 1959 van korporaal-vuurlddlngmonteur tol sers:unt. vuurleldlngmouteur: J . B. Pooijer m.I.v. 1 april 1959 van vuurleldlngmonteur der Ie klasse tot korporaalvuurleldlnrmonteUJ': A. T. A. van den Broek m.i.v. 1 april 19:19 van serreanl-elektromonteur tot m,aJoor_eleIrJromonteur: J. Kragt m.I.v. 1 april 1959 vaD korporaal-elektromonteur tot se.rJeantelektromonteur: H. M. Brugmans rnJ.v. 1 april 1959 van elektromonteur der te klasse. tot korporaal_ eldltromonteur: W, T. Burgen m.I.v. 1 april 1959 van radIo-radarmonteur der te klasse tot korporaalracUo-radarmonteur: P. C. van Velsen m.I.v. tapril 1959 van maJoor-torpedomaker tot oppertorpedomaker: W. C. Dielernan m.I.v. 1 april 1959 van lIe r,eant-torpedomaker tot majoor-torpedomaker: W. Weener en E. A. Goor m.I.v. 1 april 1959 van korporaal-torpedomaku tot IUl'eant-torpedomater: S. P. Platjé en A. B. C. PorUer m.I.v. 1 april 1959 van lorpedomaker der te klasse lot korporaaltorpedomaker: W. J. H. Keljzer m.i.v. 1 april 1959 vao machinIlit der te klasse tot korporaal-machlmt: H. K. Balster, H. Eekhout en J . B. Fabel' m.I.v. 1 april 1959 van timmerman de r te klasse tot kOfporaal-llmme.rman: B. Westerbot m.I.v. 1 april 1959 van majoor-schrijver tol opperschrljver: C. F. S. de Vries m.I.v. 1 april 1959 van &erJeant-&ehrijver tot maJoor-schrljve.r : C. J. PeIt m.I.v. 1 april 1959 van korporaal-sehrijvet" tol aerl'eant-schrijver: F. J. Govers m.i.v. 1 april 1959 van korporaal-ldekenverpleger tol sereeant1Ilekenverplel'er: H. Nleuwenhout m.i.v. 1 april 1959 vao 'l.!ekenverplteer def te klasse tot korporaalzlekenverplerer: N. E. Schmldt m.i.v. 1 april 1959 van wasser def Ie klaue tot korporaal-wallser: P. van der Grap m.I.v. 1 april 1959 van chauffeur der Je klaue tot korporaal-chauffeur: J. Euser en G. G. Kunz m.i.v. 1 april 1959 van ser,eant van speelate dIen.sten reeberche.ar boven de sterkte tot &er,eant-majoor van speciale dIeuten rechercheur boven de aterkie: F. Bonthond m.i.v. 1 april 1959 van aereeant van apeclale dlenaien reohercheur tot

serl'eanl-maJoor van speciale dleMw:n rechercheur: J. J. van Hees m.I.V. 1 april 1959 van vllectulctelerratilt der Ie kIas.se tot korporaal_ vUeJtul8'tele".an.. : F. A. M. FruijUer, A. C. va n den Berg, W. B. P. van de Rijke, J. L. de Jong en F. P. R. Thleme m.I.v. 1 april 1959 van korporaal-vllepulcmaker-all"e.meen tot aer,eaolvllel'lulgmaker-a1I'emeen: T. de Bruin m.i.v. 1 maart 1959 J . de Pijper, A. C. Schriek, H. A. J. Toetene!, J. A. Rienb en W. P. Versteeg m.i.v. 1 april 1959 van majoor-vUegtufpnater-koutabel tot oppenUecf,ull'maker-.lr.OIId&bel: H. J. Langeweg m.I.v. 1 april 1959 van se!'A"eanl-vUegtufrmater-korutabel tot majoor. vlle~iJ'IDaker-konatabel:

van Dijk m.I.v. 1 april 1~9 van korporaal_vUegtuJcmake.r_koll.'ltabel tot &erl'untvllegluicmaker-konatabel: F. D. Ha rtog en J. W. van der Linden m.I.v. 1 april 1959 van korporaal-vlleglulcmaker-metaalbewerker tot ser,eant-vUeglull"Jllaker-me&.albe.werker: A. Beneker m.I.v. 1 april • 1959 van vlle,hllJ"m8ker-metaalbewerker der Ie kla.sae tot korporaal- vUertw.maker-metaalbe.werker: W. A. Deij en N. M. Geurse m.I.v. 1 april 1959 van m.rlmer der Ie klasse tot korporaal der marInJera: W. den Toom m.I.v. I dec. 1958

Opgave van scbepelingen met de rang van korporaal en hoger aan wie eervol ontslag uit de zeedienst Is verleend met Ingang van de datum als achter ieders naam venneld : opperschipper: M. Hufsman m.I.V. 16 juni 1959 bootsman: C. Bakker m.I.v. 16 juni 1959 korporaal_vuurleldl~monteur:

G. H. Timmeos m.i.v. sergeant-elektromonteur: H. J. de Kru11 m.I.v. kOl1loraal-radlo-radarmonieur: J. T. C. van Eisen m.i.v. oppertorpedomake.r : E. N. van Klaveren m.I.v. majoor-torpedomaker: G. J. van Suylekom m.i.v. majoor-machinist: C. P. SteeDwinkel m.i.V. aer.eant-mac::hinl&I: G. Buitenhula m.I.v. korPOraal-macblnlst: A. Schop m.I.v. korporaal-map7;ijnbeheerder: P. D. de Bruin m.I.v. k.o rporaal- wasser: G. B. Kruldbos m.I.v. aergeant-vUq>er: J. B. Tieben m.I.v. korporaal-vlleg1.uig1.elerrarl.&: R. P. Lolkema m.I.v. korporaal-vllertufJDlaker-elektromonleur: J. C. Vos m.i.v. korpor. .l- vUertulp:aalr:er-houlbewerker: W. H. A. SUjpen. m.I.v. adjudant-onderofficier der marlnlel'll: J. Smeding m.I.v.

1 sept.

1959

1 mei

1959

t juli

1959

1 juni

1959

1 juli

1959

1 aug.

1959

16 juni

1959

1 mei

1959

1 juli

1959

10 maart

1959

1 mei

1959

1 mei

1959

1 juH

1959

1 juni

1959

1 mei

1959

•

Wanneer begint miJn opleiding? De opleidln&" tot :

ABCD-ondcroftlcler Kwartiermeester. . Kanonnier der 2e klasse. Kanonnier de r Ic klasse. Radlo-alstandpeller vuurleiding Rad io- afstandpeller vuurleiding Radio- afstandpeiler plot der 2e Radlo-alstandpeiler plot d er Ie Sergeant-machlni.sl . . GeruispeUer der 2e klasse. .

1959 I j uni I

. der 2e klasse der Ie klasse klasse klasse . . . . . .

â&#x20AC;˘. t:JAJ Verse J. ~W"

juni

1 j uni 1 juni I juni I juni 1 juni 1 Juni 8 Jun i 8 juni

Brandweerman . . . . . Zeemiliclcn-kwarUermeesler

juni juni juni j uni 29 juni 11 15 15 22

Vll eg tulgml tralil eurschu Her

Korporaal-geschutkons ta bcl Duikmeester-ond erwaterd emontcu r De herh allnl'ac url ul voor:

Kanonnie r . . . . . . . . . . . Radlo-afstandpeller plot der 2e klasse

8 juni

8 Juni 22 Juni

Afstan dwaarnemer .

Loodsbootkanonnier

van

. . . . . . .

29 jun i

tot hand!

Want heus, het Is niet uit besparing alleen. Een zelr gedraaide TWIN Is n;rmelijk veel lekkerder. En je weet wat je rookt.

VERZINKERIJ

ALBLASSERDAM TEL, 641 (K 1859)

G. CLEMENTS & Zn. N.V.

FAIREY

! ! :

ROTODVNE

Het eerste passagiersvliegtuig ter wereld dat in staat is om verticaal van de kleinst denkbare luchthaven te starten.

! I

I :

i ;

.. a-Persoons passagiersvliegtuig ",et een gronds netheid

van tBS ",IJl per uur en een actieradius van 400 ",IJl.

'r HE FAIREY AV I AT I ON COM P AN Y LI MITED ENG LAND

AUS T RAL I A

H A YE S

CANADA

â&#x20AC;¢

M I D D LESEX

BENZINE - SUPER - DIESELOLIE EN ANDERE AA RDOLI EPRODUCTEN

N.V. I.P.C.-HOOFDSTRAAT 1 -

5 -SCHIEDAM

DEPOTS . AMSTERDAM, ALMELO, ARNHEM, SCHIEDAM, I

VERSCHURE'S SNELLOPENDE

STOOMMACHINE S

lashallen Havenloodsen

Fabrikanten van staalconstructies

, V OOR

SCHEEPSÂ·

STAT I ONNAIRE

DOELEINDEN

VERSCHURE & CO"

OE VRIES ROBBE &C2

SCHEEP SWERF EN MACHINEFABRIEK N .V . MEEUWEN LAAN 70 _ AMSTERDAM - TE L EFOON 60701

echn

rubber .arti\,elen~~~ en plasticslang

GORINCHEM

GROOT EN KLEIN MATERrEE L KAN JARENLANG

BIJ

tEDERE

WEERS-

GESTELDHEID IN DE OPENLUCHT WORDEN OPGESLAGEN VRAAGT INLICHTlNGEN EN ADVIES

N.V. IS0 LA" "

"Am

WANDELPAD TEL. 02950 - !34J - 2S4.!

HILV ERS UU'VI

-een klJ kJ. achte .. de sch.rmen

• een complete klimaatkamer

Airconditioning is méér dan hel koelen of verwarmen vin lucht. De snelle ontwikkeling in de luchtbe· handeling voert lot een vergaande standaardisatie van onderdelen, waar· uit een grOle verscheidenheid van installaties kan worden opgebouwd. In deze ontwikkeling heeft ons bedrijf een actief aandeel. Eén vin de hulpmiddelen daarbij is een complete klimaatkamer in ons laboratorium. Een star van ervaren deskundigen en onze samenwerki ng als licentiehouder met het Amerikaanse Carrier Concern garanderen doelmatige, bedrijfszekere en economische installaties!

Door r • • • • rch: IIr." . . . . p.rf.ctle 1

! N.V. NEDERLANDSE AIRCONDITIONING MIJ.

GEBR.VAN SWAAY •..GRAVENHAGE

•

PARKWEG lA

TelEFOON 512121

•

De bouw van onze

•• mlJnenveger~

r - - - - ____ _ __ ~

16 Mijnenvegers voor de Koninklijke Marine

Wed de Noo rd n .v. Alblasserdam N.V. Amst.erdolll8ch e Scheep s we rf G. d e Vries Lell1 8Ch J r , Am sterdam Arn be m sch e Sc heeps b ou w !\lij N.V. Arn hem

HOUTHANDEL

Oregon Pine

Grenen

pitch Pi ne Yang Azobé

Dennen

voorheen

DE WED. M. BOOGAERDT & ZOON NV

* KRIMPEN AAN

Vuren

Eiken Essen Iepen

DE LEK

TELEFOON 01895· 444

HOUfschaverij

Java Teak

Houtzagerij

M oulmain Teak

Doussié (Afze lia) Iroko Sipo Sapeli

de plastische huidverf

LAK . , VERNIS- EN VERffABRIE K

MOLYN &

CQ ~

•

handen

KOMBUISINSTAllATIES :

C. PLATH .

llAMB UHG ALLE NA UTISCHE JNSTH UMENTEN

Fornuizen,

Kantelbare braadpannen,

Bakovens, Calorifiers,

Warmkasten

•

Prima fabrikaat

•

Korte levertijd

•

Scherpe prijzen

APPARATENBOUW NEDALO N.V. HENGELO (0 ) •

A [leen '"er tellen wo ordi Rera

JNGENIEURS·BUREA U

J. &

VRINS

N. V.

S ...",elinckOl.u t 58 . DEN HAA G · Telefoo n 33501 3

var nished camb r ic kabel Ned erla nd sche Kabelfabriek' Delft

NEDERlANDSCHE SCHROEFBOUTENFABRIEK ~: HElMOND

NKF'DElFT

Het ontwerpen, ~e H en en drukken van Uw drukwerk iJ hij ons in goede h an· den. Wij hebben ons bedrijf in de loop der jaren gespecialiseerd in hel druk· ken van periodieken en handelsdruk·

werk. Zowel week- als maandbladen worden dOOf ons punctueel verzorgd. Ons produktie-apparaat slaal borg voor een violta aflevering van Uw orders. Wanneer U behoefte heeft aan goed drukwerk, dan zullen wij hel l&ef op prijs siellen, anI machinepark en onl8 vakbekwaamheid voor U Ie mogen inschakelen.

E. J. SMIT &ZOO N's SCHEEPSWERVEN N.V.

moderne

coasters

t. WESTERBROEK (G •. ) lijnschepen

c. Blornrnendaal n.v. RIJNSTRAAT 9 - DEN HAAG

TeI.I. nr. 2"1' .ulom. K 5904

zeesleepboten

, draagt bij tot de verdediging van de vrije wereld De fundam e ntele eisen, welke aan modern militair transportmaterieel worden gesteld, vormen de bosil van het omvangrijke OAF produktie prog rommo voo r militaire voertuigen.

Artlllerietrekk er, Wapertdrogen Mon$(happe "wogen. Ambulo"(e$

lIu.,."

T.rrelntruck. S(hulmb'uSCIuto' . Tankauto'. Tr.kker, Opl.ggers Tonkoplegg.r, Aanhangwag.n, ~

•

VAN OOORNf'S AurOMOB lu f AIalU N.V.

VAN DOORNf'S AANHANGWAGENfAILRIU N.V. -

EINDtiOVEN

TElEfOON

0" 900 · 62062 •