Alle Hens - 1958 - Editie 12 by Marinemuseum

Hispano SlIiza (Nederland) N.V. SHEll

BREDA

LEIDT

Q Vf,tAI

SM EfIlTfCHNIf IC I

UR WEI/H O

Haring Constrllctiebollw N.V. BOSKOOP Telefoon K 1727-3128 TANKS v.a.s. STOOM en DRUKVATEN onder keur Stoomwezen APPARATEN v.a .s. ook voor de CHEMISCHE en VETVERWERKENDE INDUSTRIE

-J< BITUMEN en SMELTKETELS voor druklossing; ook transportabel TANKAUTO'S, geheel compleet met pompaggregaat en camou fl age ombouw ook opleggers

-J< l\tACI:UNES en WERKTUIGEN op aanvraag CONSTRUCTIE WERKEN

LEIDING WERKEN VERDEELSTATIONS

•

/;1

•

, /

-r,

SCHIP-LUCHT GELEIDEWAPEN MET DE FAAM VAN EEN SCHERPSCHUTTER De SEASLUG is het eerste schip-lucht geleidewapen van de Royal Navy . Terwijl de SEASLUG vanaf hel slingerende. stampende dek van HMS Gird le Ness - het Icsischip va n de Royal Nav)' - werd afgevuu rd, heeh hij 'Zijn trefzekerheid onder de moeilijkste omstandig heden bewezen. Hoewel de SEASLUG hel doel kan vernie_ tigen zonder hel Ie ra ken, heeft het proeftoestel - zonder oorlogslad ing in de neus - herhaaldelijk voltreffers geplaatst op vliegtuigdoelen. Met lange- arslandsrada r ka n de SEASLUG bommenwerpers aanvallen 10 1 op de maximum hoogte waarop moderne vliegtuigen kunnen vliegen. En de bedieni ngspioeg is kleiner dan die van een geschutskoepel op een grote oorlogsbodem .

De SEASLUG wordt aangedreven door een interne raket met 'laste brandstof en 'lier aanzetraketten en is ecn ontwerp en product van Sir W. G. Armstrong Whitworth Ltd . in samenwerking met Sperr y Gyroscope Co Ltd ., en G.E.C. Ltd .

S IR W. G. A.R!\ISTRQNG \VH ITWORT II AIRCRAFT LT D., Bar inton, Coventry. En,eland MEMBER

Of' llIAWKER SIOOELEY AVIAT I ON

P I VISION

SEA HAWK

De lange.afst-andsartillerie van de moderne zeemacht

In de toekomst zal de marine geen zwaar geschut meer vocren. Mettertijd wordt bombarderen het werk \'an geleide projectielen, maar in de eerst komende jaren lullen dergelijke mken aan vliegtuigen worden toc\'enrouwd. Verschill ende NATO·\'loten worden volgens deze moderne op\atting uitgerust -

met SEA HAWKS.

De SEA HA WK is het ideale vliegtuig om zware slagen mee tO<.' te brengen -

met raketten, bommen,

boordkanonnen. En ook op verre afst<ln<1 heeft de SEA HA W.K een grotere actieradius dan welk ander marine-geycchts\ liegtuig. H ij kan ook snel toeslaan, van een carrier of landbasis. En trouwens, de SEA HA WK i~

niet alleen geschikt om mee aan te vallen. Z ijn snelheid

en manoc\'feerbaarheid maken hem tot een uitstekende interceptor. Inderdaad, de SEA HA WK is een "eelzijdig vliegtuig _ en daarbij op\'allend gemakkelijk te besturen.

SIR W, G, ARMST RONG WHITWORTH AIRCRAFT LTO" Bagl,lon, C",'1Ty SI:!

H all'!j

OP&IlItld QP hll 'r/iI8Jd 11111' 1';l1l J~ ROJ.ll N a.".

ftll

GluÎ"

LID VA N DE HAWK ER SIDDELEY EEN VAN DE t ElDERS IN DE IND USTRIElE \'(/ERELD

Koninklijkc Java -China -Pakctvaart Lijncn N,V. Eetaalon m. I... Prln~ WlII em van OranJe"

PAS SAG IE R S DIE NST EUROPA - CANADA v.v. Passage·Hoofdagenlen : ANTHONY VEDER Ir: co. Rollerdam • W estblaalt f Teletoon 114.f20 O R'" N I

( Royal Interocean Lines ) Geregelde passagiers. en vrachtdiensten:

V erre Oosten - A frika _ Z uid.Amerika v.v. Ve rre Oos ten Oost-Afrika v.v. Z uid- en Oost-A fri ka Australië V.v. Indonesië - M alakka - C hina • Japan V.v. India· M alakka _ Indonesië - A ustralië v.v. Au st ralië . N.N. Gu inea • NO. Borneo _ Bangkok Malakka - Indonesië - Nieuw ZeeJand V.v.

L 11 N

Hoofdkantore n: Ams terdam, " Het Hongk ong -

ZEE· EN KUSTREDERIJ • TANKVAART RIJN· EN BINNENV AART . BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE· OPSLAG Telegramadres, Vanuden Teletoon 113300

Scheepvaar1hull"~

Telefo on 64411

Intaroee .. n Ho use, 191 Java Roa d

000 N.V. GEBR. VAN UDEN'S SCHEEPVAART· EN AGENTUUR MIJ. ROTTERDAM • LUNDIENSTEN

BENEL UX -FRUITLIJN Rollerdaml Antwerpen

Marokko v .v.

FRABEL UX-LIJN Noord.Frankrijk

Marokko v .v.

ROTTERDAM-SONT LIJN RoUerdam.Denemarken, Zweden v .v . 2 x p . w .

ANTWERPEN-SONT LIJN RoUerdam·Denemarken, Zweden v .v . 2 x p . w.

N.V. HAVENLIJN Bremen • Hamburg • Antwerpen • RoUerdam UI.daagse atvaarten Oostkusi· Zuid·Amerika

PASSAGIERS· EN YRACHTDIENSTEN

'~-'''e~

A~ ~~e

wij zullen moeten samenwerken

~ - ~"z-' -i -.--=-=.. -~ -"

HERTEL & CO. N.V.

Amsterdam

ROllerdam

POllbus 30%6 Gruweg 4lI

Coolhllven 100_11K

Postbus 471

VAN REES &GREVEN.V.,

Tel. 545(j(J (3 \.1

Tel. &cml (4 I.)

VERT EGENWOORDIGERS

vertegen woordlgers va n :

Newalls Insulation CO. Ud.

A. B. BOFORS . ZW EDEN

A lle voo r ko m ende isolatie m ate ri a le n

•

J. W. Roberts Ltd. " Lim pet" Sprayed Asbestos

PARKSTRAAT 69b

•

DEN HAAG

Owens-Corninc Fiberglas Corp. Fiber glas pr oducten

•

Xzit Chemical Company Ser viron. 'Briekseal, Vaseo le S.

•

BcldamPackinc & Rubber Co. Ltd.

GESCHUT MUNITIE·SPRINGSTOFFEN

Pakkhlge n voo r a lle d oele inden

Stalen Ramen Stalen Ra men en De uren Sta len Binn en wa nden Plaa tsta len kozijnen Rub ber Tochtdeu re n

STARAKO OOSTERHOUT Staalconstrnctie S pan ten Li ggers

Loodse n

Rad a rm asten, en z.

Plaatwerken Rad arsc he rm en Kl eerk aste n uitgevoerd in s taalplaat or alumln lum plaat

GYROKOMPASSEN AUTOMATISCHE BESTUR ING MARK 3 RADAR LORAN ZOEKLI CHTEN MICROLlNE INSTRUMENTS KLYSTRONS SYNCHRO'S Alleenve rtegenwoordiging voor Nede rland:

NAUTI SCH TECHN ISCHE HANDEL MIJ

P. J. FETERISN.V. DE N HAA G

Sch evenl n g5eweg 15

Telefoon 11 .08.38

HmmmmmmmmmmmmlmmmlH:l:::Hmmmml:::H:::!! :::: .................................................... •••• .... •••• ...... •.. 1111

iW HH :::: ....

construcliewerk ijzergietwerk iiH smeed- en draaiwerk ...mi.

N.V. KONINKLIJKE NEOERLANOSCHE

.... IIII ........ ""

G R0 FSMEDE RIJ Zu ld.I 'II;jel 66. Le lden. Te le f. 2 6341

Il.i. ! ... .

lil!

.... .... "" i.i.i.i ....••••,

O".",hI

1836

....

::::::::l:::::l:::::ll:Jllmllmlmmlllllmmmlmmmmmmi •iHm ................................................................................

TECHNISCH TEKENBUREAU

v/h KEYNES Apparaten bou\VI' • Pijpleidingen A lgemen e Machinebouw

AMSTERDAM·C.

O.l. Voorbu rgw.l 183 . T elefoon 63203

N.V. HANDELMAATSCHAPP IJ N.V.

voo,h","

Over beek & CO.

'-0

Vcr. Textiel- en

U. Kaar s S ijpe s t ey u KROMMEN1E

AMSTERD A11 Telefoon: 34160'34470-}4988

Weverij van zeildoek , wat erdicht d oek. brand l!llangen

ROlTERDAM Telefoon : }5880

BN;un, !illingl, f'tn,

Jrhro~/bOlll t1l

Oliefnbrickcn

mo~re",

hOlll!rh,oe-

(voor hrumlsJallgcn ve rkoopkantoor

N.V. De Boer'& Fabri eke n, Am&te rdam)

meelwerl!llligm, plaJlir buizen.

"Hygiëna" neemt de vieze luchtjes weg! SUCSOL- LUC HTREINIGE RS In blikken doos. SUCSOL-TAULETrEN met fraaie houders. S UCSOL-URI NOIRSTEENTJ ES. REEDS J\lEE R DAN 20 J AAR SUCSOL. AFDOEND EN GOE DKOOP.

CHEM ISCHE FABRI EK " H Y G I ~ NA " Kromme Nieuwe Gracht 13 _ UTRECHT _ Tel. K 30-20100

Stomen

Verven

SCH EEPSWASSE RIJ

~~ AMSTERDAM - NOORD Leverancier Kon inklijke Marine

Robude ton$lruct'e Grote hOthtHeserve loge werktemperatuur longe levensduur

~ MACHll\'ES VOOR KOMBUIS~ ENPANTRY

Een groot deel van onze vloot ';ordt gelast met

VAA T WERKAliW ASMACHINES Gcplaarsc aan boord van vrijwel aUc , zeeschepen

HOBART Tel.

Y. -ROTTERDAM

Electroden-Iastransformatoren VARIOS-FABRIEKEN N.V. -

O.l800-33 78 ~

GRONINGEN

S_JONGSMA & ZOON n_v_ ROTTERDAM

AMSTERDAM

Gro

te houdkrncht .

per kg eigen ge,n e

Scheepsonderhoudswerken

'.1

~;:

Kl aproxenwc« 9--13 . Ams terdam-N. • Telefoon 60529 Kantoorschip ZaJmhaven . Rotterdam - Telefoon 112074

N. V. STAALDRAADKABEl- EN HERCULES-TOUWFABRIEK v/h

.............~J~.C~.:,. DEN HAAN

Vliegtuig lakken Lakken voor de industrie Scheepslakken HOUDERS VAN EN NAAM.

SCHEEPSGEBRUIK I ELI:E GEWENSTE SAME N. STE LLING, LENG TE EN DIKTE

GEVERS AAN HETALOM BEKENDE

HERCULESTOUW

SJKKEHS lAICFABRIEKEN N.V. SASSEN HEIM

Electrische Installaties

Kantoormach ines Sm lcn en Houten meubelen Adm in istr:IrÎesysrcmcn Planborden

voor Binnen- en Zeevaart )(-

Archicrsysrcmen

VOGELENZANG DE JONG )(-

Postbus 16

Telef. 446

Krimpen aan den Ijssel

KonOlll aUes voor k.uuoor!

WESTZIJDE 53-110

ZAANDAM Tel

2246 '"

Te d din 9 ton -app aratu ur HOUDT OE WA C HT BIJ ALLE O lE SE L · MOTOREN

ONZE

MIJ N E NV E G ER S

A B NO RM A L E

•

T EMPERAT U R EN

•

DRUKKEN

•

S N E L H E DE N

WO R D E N G ES I GN ALE E R D

• B I J C Rt T1 E KE OMSTAND I G HEDE N W ORDT DE

1'1<>;1 n ~, ... bUk' b ...n _lIa god.:h, I I. <Ik de, ...1 Wf. de po.locl< _Y_W f""k.l<nd

,>ad,

BE TREFFEND E

...".1000. cia....... b ... al <n

MO T O R AU TOM A T I SC H

G..o ..............,

00..:1 bck<oond op de T... nnal<·

G ERO Z ILV IUM

GE ST O PT

TE CHNI SCHE H AN D ELSONDER N EM I NG

V ANANDEL NV. ROT T ERDAM

TE L EFO ON 64700

7 lijnen

POSTBUS 6G4 9

Scheepswerf " DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL Ge meenscha ppelijk samenwer ke nde scheepswe rve n Gebr. Niestcrn & Co. - Deltdjl Noord- Nederlandsche Scheepswerven _ Groningen Scheepsbouw Unie N. V. - Groni ngen Nieste rn Scheepsbouw Unie N. V. - Hellevoetsluis

OoI< luohtgekoeld 3_24 pit.

.,.ft 1\1.5. " lJogowonIO "

n . 'l .T . !SN Vraehl. l'aual lersçhlp \'oo r In do n e~li!

Ven oud. de betrouwbu'lIe en lIehtd e en du, om meest gebruikte motoren woo, ..dd lngn loe pen en "00, •• n· ~rljwl ng un betonmolen., eom p, . nor. n, pOmp..... , dyn.mo'l , 11••• 1'1 .Ie.'

LlEEN IMPORTEUR

e • e e e

Alle soorten vrachtschepen Zeesleepboten Lichters BaggerinstalJatles Hellingen en d roogdokken beschikbaar voor reparatie van schepen tot 3000 ton.

T. FRANSE

'~;'~;"

AMSTERDAM

rRANSPORTABElE DIESEL BRANDBLUS POMP SETS DIESEL· DYNAMO· COMPRESSOR POMP SETS

MAANDBLAD NTERNE

TER DER

VOORLICHTING

KONINKLIJKE

MARINE

Uitg . ",...... " hel Mlnisre,il! "/iln MII,;ne

DflltiCTIE EN HooroRlDAcnli, I,tt. ISOl Ie kt J . PTASNIK -

TH. M SCHAEPMAN

AD.iS .'DAe"E EN ADMIN IS'RATlI ,

Ministerie van Marine. Konlnrtnnl!(raeht 60 Tel. 182210 _ Toestel M:I,

HaSj:

ADYIRUNTlI _ADMINISRAlIl ,

Th.e/! CRItles NV" Kerkrrtrant 49. Amst('rdam.C .

Inhoud:

DECEMBER 195B, no. 5

BIJ DE VOORPLAAT: Gemeerd (14n de Lan"e Linie.

Pagina J.

VlagoUicier personeel vloog pool-route naa r Biak.

Hr. Ms. Schepen.

In het Idclzog.

6. Beginselen vnn de ruimtevaart. JO.

De slag In de Sent.

14.

Een stem uit het land van Uncle Sam.

18. Uit het dagboek van een bootsman. 20.

Voetbal Ncdcrlnnd-Gricke:lland.

21.

Nicuwcdicpse notities.

22.

Waar de Kon. Marine vaart e n vliegt.

22.

Tentoonstelling, "Wie was Vincent van Gogh?"

23.

Mutaties.

D e K_lnkltJlre Mariae

-..at

pttJ.

op van te _ Uen obt h U a4'vertetn la di t OT..... Illteraud b d verltrU . eII.

v .... voorke l1l' voor leverantt ... ... de KmliDkUJke M.u1De IUd Ju.n lDttoMn

Help on. d

Idee ingezand Sgt M en door' . . ms. C J V' V.B H K ' . lSSer - 25334 . . azerne - Doorn

e'l'e ,erle .an de .,!~I:baaT Ide<ll :e:e'nnzw Ie houden I afd. Pul)llcltelt: ~~~ ~ardl~.

Voor elk 8clIrijf

I rouwerijbelontn. A _ • rd.am • ~ ......

Vlagofficier personeel vloog poolroute naar Biak SOMS zijn het ogenschijnlijk onbelangrijke feiten, die op cen bepaalde wijze toch indruk maken. Wij ondervonden dit weer enige dagen geleden toen de vlagofficier personeel

Schout bij nacht L. Brouwer, direct na :djn terugkeer uil Nederlands Nieuw-Guinea ons de gelegenheid ga! enige vragen te stellen over zijn reis ter publicatie In "Alle Hens", Buiten hing de vochUge mist en de 8vondtemperatuur lag nog slechts enkele graden boven nul. Voor ons een normaal beleven. Maar wanneer men dan zit te praten met iemand die nog geen twee etmalen daarvoor In Biak en Hollandia In een vochtige tropische warmte vertoefde, 24 later in Alaska op het vliegveld van Anchorage diep In de kraag wegduikt om zich te beschermen tegen de sneeuw, enkele uren nadien over de Noordpool heentrekt om weer wat later genoeglijk over deze gebeurtenissen te verhalen in een Hollandse omgeving, dan komt men toch werkelijk even onder de indruk van de technische mogelijkheden, waarvan men het bestaan wist, maar waar men eigenlijk nooit bij stilstond. Vooral hel woord Noordpool heert voor ons persoonlijk gevoel een avontuurlijke betekenis. Onwillekeurig gaan de gedachten even terug in de geschiedenis naar de jaren 1893- 1896, toen daar de grote ontdekkingsreiziger Nansen over de pootvlakten trok. Het drama van de italiaan NobiIe in 1928. De tochten en ontberingen van Peary in 1909, Amundsen in 1926, Wilkins in 1928, Admiraal Byrd In 1!i28, Papanin in de jaren

1937-1989. Dit alles gevolgd door de grote Amerikaanse prestatle, de tocht met de onderzeeboot van de Amerikaanse marine onder de Noordpool door. Deze laatste gedachte doet ons plotseling lets beseUen, dat we in de volgende vraag aan Schout bij Nacht Brouwer voorlegden: "De Amerikaanse marine is als eer8te onder het Poolijs doorgegaan. Mogen wij het zo stellen, dat u de eerste Nederlandse marine-officier bent die over de Noordpool is gevlogen?"

Even kijkt de Schout bij Nacht verrast op. Daar heb ik geen ogenblik aan gedacht, maar nu ik er over nadenk, schijnt het zo geweest te zijn. Ja " moet wel, maar 't Is beslist geen prestatie en 't heeft geen enkele betekenis. 't Was ook niet zuiver over de Pool, op de heenreis bleven wij er ongeveer 300 mijl vandaan, op de terugweg lets van 200 mijl. "Ligt het in het voornemen, dot veel marinem.e1Uen u op deze route naar en van Nederlands Nieuw-Guinea zullen volgen?" Ja, velen zullen in de toekomst de7.e route volgen, onvoorziene omstandigheden en :teer bijzondere gevallen voorbehouden.

Hel vliegtulu waarmee de tocht gemaa k t werd op het vliegveld te Anchorage

"Za! deze route ook gebruikt worden. voor de gezhuhereniging?"

Ook dal ligl in de bedoeling. Er waren in ons vliegtuig al enige kinderen, die met hun ouders van Sorong uit het oliegebied kwamen. Maar ook de marine-gezinnen zullen deze route gaan bevliegen. "u zegt daar, kinderen, 1I1aar is zo'n Teis niet vermoeiend voor die kinderen en mogelijk ook voor de groteren?"

Nee, er Is e(!n purser, een steward en een stewardes, die zijn pennanent in de weer om het jong en oud aangenaam te maken. Er is een overvloed aan lectuur, de laatste Hollandse kranten en geïllustreerde bladen. I k zag boe de slewardes zich met de kinderen bezighield met knutselwerkjes. ' t Viel mij beslist op, dat de kinderen niet lastig werden, ze kregen er de tijd niet toe. Naast dit alles wordt onderweg nog allerlei interessants over de reis verteld en aan de hand van een opblaasbare globe verduidelijkt.

PlaatltlbepaUn.g met behulp van het periltlcopische sextant

"u hebt nu belde routes naar Nederlands Nieuw-Guinea gevlogen. Wat ilI uw Indruk van. de nieuwe route en. welke verschillen zoudt u kunnen. noemen tussen de Noord- en

Zuid-route?" Ik prefereer absoluut de Noord-route. Op de zuidelijke route zijn veel meel' tussenlandingen. Op de nieuwe route landt men in Anchorage Bay (Alaska) en Tokio, soms nog in Stavanger, wanneer dit nodig is om extra benzine te laden. Op de zuidelijke weg, die langer duurt door de vele tussenlandingen, krijgt men steeds die hoogteverschillen bij het landen en opstijgen. Kleine kinderen weten dan niet dat ze slikken moeten, ze gaan huilen en worden lastig. In Rangoon, Bagdad Karachl, Bangkok en al die andere vliegvelden is het altijd warm tijdens het oponthoud. Op de Noord-route is het altijd goed vliegweer. Nogmaals Ik pretereu de Noordelijke route. "Hebt u zicll persoonlijk nog op de hoogte gesteld van de lIavigatieprocedure boven de Noordpool?" Ja, 't is niet zo erg Ingewikkeld. Ter vervanging van het magnetische-a1stand- kompas, da l tijdens ~n gedeelte van de vlucht niet bruikbaar is, zijn twee ot drie gyro-magnetische kompassen ingebouwd, welke hun richtkracht naar behoeven van lyra's ot van het aardmagnetische veld kunnen krijgen. De gyro is een snel draaiende tol, welke de eigenschap heeft In een eenmaal Ingestelde richting te blijven staan. Gebruikmakend van deze eigenschap kan men met deze In hel vliegtuig ingebouwde gyro's gemakkelijk het gebied overvliegen, waarin het horizontale magnetische veld te zwak is. Teneinde voortdurend controle uit te kunnen oefenen op de juiste werking van deze gyro's is behalve de periscopische sextant voor de plaatsbepaling nog het Kolloman Polarlzed Sky kompas aan boord, waarmede de richting van de zon kan worden bepaald, ook wannC(!r deze enkele graden onder de horizon is. "Wij hoorden, dat u bent opgenomen in de Top ol the World

club."

Dat gebeurt met ieder die over de Noordelijke route vliegt. Men krijgt een certificaat da t door de gezagvoerder wordt ondertekend en Is daarmee dus als lid van de Top ot the World club geïnstalleerd. "Wij hoorden ook iets over de Confrérie de la Cllaine des RÓIÎ8Seurs."

Deze conCrérie is een broederschap van lieden die op de een ol andere wijze met lekker eten te maken hebben. Nu Is het bekend dat dit bij de K.L.M. buitengewoon goed verlorgd is. Ik heb dat nu op belde reizen weer ervaren. En leder die de tocht gaat maken, zal ontdekken dat hij bijzonder smakelijke en goed verzorgde maaitijden voorgezet krijgt. Uit dien hoofde heeft de KL.M. nog al eens contact met de confrérie. Op de eerste tocht zijn twee hoogwaardigheidsbekleders van deze broederschap meegegaan. Enkele van de passagiers zijn toen boven de Noordpool In deze confrérie opgenomen. " Ku nt u nog iets ve rt ellen over uw verblijf in Nederlands

Nieuw-Guinea?"

Ik heb daar besprekingen gevoerd met de Commandant Zeemacht N.N.G. aldaar en O.a. bezoeken gebracht bij verschillende marinegezinnen. Ik heb daar bemerkt, dat men er gelukkig is met de voo rzieningen die door de marine voor de gezinnen zijn getroffen. Momenteel zijn er 165 gezinnen en wij hebben duar verschillende f&clliteilen voor, zoals het ter beschikking stellen van wasmachines en koelkasten. Naar wij hopen komen er in de eerste helft van het volgend jaar weer 50 woningen bij, zodat dan weer meer gezinnen daar kunnen komen.

-. -. -. _-=;._.-=r· _.0-; _

w_ a -::'

._-

0 _

._-

0::""":..':.':-.

.::=.

t =~-:=-

-==, ó

• ___ ", :.l.

Kaart van de belangrijkste radiostations, vliegvelden en weers tations in het poolgebied ,,zou.dt u noo bepaalde punten in "Alle

H~"

vermeld

willen zien?"

Alles wat te zeggen Is, Is geloot Ik wel naar voren gebracht. Ik zou nog eens extra willen benadrukken, dat het een voortreffelijke reis Is waarbij het een prettig gevoel is te weten, dat men nooit verder dan twee uur vliegen van een vliegveld verwijderd Is. Als laatste zou ik nog even willen wijzen op de vreemde ervaringen die men opdoet door het overschrijden van de datumlijn. Op de heenreis krijgt men er een dag bij, maar op d e terugweg ve rHest men hem weer. Aan de klok kan men zich nie t meer houden. De K.L.M. houdt zich maar aan de momenten dat de maag spreekt. Dit betekent, dat men bij wijze van spreken volgens de klok om tien uur 's mor gens dineert, om 4 uur 's middags ontbij t om tenslotte 's avonds om 11 uur de lunch te gebruiken. Maar, en laat ik hiermee besluiten, de ven;orglng met eten en drinken tijdens de reis is e venals op alle andere routes, boven alle lof verheven. Bovendien is het opvallend hoe rustig men vliegt op deze Noordelijke route, door het voortretrelijke vliegweer dat men practisch het gehele jaar op dit traject aantreft

HR. MS. SCHEPEN (ll)

KR UISER HR. MS. DE Rm ''!'ER (C 801) Jn dienst gcsteld: 18 november 1953

Teclmlsehe , e, eve ns: SluJurJ ",,,u,,,.,pLulsi,,, 9.7JJ 10",' 11'001. lt. /,'''" 187,32 "WtT ,' JrOOIJII 1n.,J" 17,2J SlItTi "",iJJt/i. ii.p,,,., 6,07 MIltbit" 1'" mOI''': 8J.000 aplt • WIólxi",1I1/1 ,,,,liHii J2,J mijl. B,u,,,,,",i,,,; 8 "-"0111 , ."" IJ,2 cm (i" dllb. lult~t"'); 8 mi/f"m,lIrl .'"'' J7 m", (i" dllh· lul/~"II); 8 mimtill'lIfl 1'"'' 40 mmi J /irb,. ,,,j't....·trp" l'''11 10,3 (1/1. St",,,,,,,i,,,: 9J7 j oP"t ll.

m,,,,,.

Tu k

Oe krulseu (Hr. Ms. de Ruyter en Hr. Ms. de Zeven Provlncll!n) VOrmen de artIlIe-

rlstlsc be slagkracht va n de Nederlandse zeestrijdkrachten. De taken. die aan de'Ze IK:hepen kunnen worden opgedragen. bestaan In ,rote liJnen uit 1) de bescherming van eigen vlooteenheden tegen aanvallen van zee-, luchten mogelijk ook landstrijdkrachten: 2} de bescherming van koopvaardijschepen. al of ntet In convoolverband varend. tegc n vijandelijke tee- cn luchtstrijdkrachten, waardoor de kruisers een bijdrale leveren aan het openhouden van de aanvoerlijnen overzee; 3) In vredestijd door machtRvertoon - al dan niet ve rgezeld van daadwerkelijke actie - beschermen van de Nederlandse belangen, waar ter wereld dit no<ll, Is.

Genoemde taken hebben In 'Zekere dn een mln of meer defensief karakter. De krulK'r I. door 'Zijn bewapening echter evenzeer geschikt tot meer offeosld optreden, zoals deelname aan - uiteraard in lamenwerklng met an dere schepen het opaporen en bestrijden van vij:andelij ke bovenwater-schepen. het uitvoeren van kustbombardementen, eventueel in verband met amphlblsche Operatle5 en het aanvallen van vijandelijke convooien. Tn praktijk zijn de offensieve en defensieve taken niet 'Zo precies te schelden. Oe vloot Is een mobiel en nexlbel gevechtsi nstrument. Oorlogsschepen kUDnen overal optreden waar het nodig hl. Hu n operatieterrein I. de wijde wereldzee en zij veranderen voortdurend van plaats. Kruisers vormen een deel van de vloot.

Zij worden naar behoefte samengevoegd met andere oorlogssehepen. De samenstelling der scheepsmachten kan voortdurend worden aangepast aan de eisen van tijd en plaats. Kruisers vormen In zeer vele Iltuatiel een onmisbaar element. MOdeml$atl e Er wordt ernstig overwogen om een deel van de a rtllIerle-bcwapenlng van de kruisen te vervangen door geleide projectielen. Deze hebben een Kroter vuurbereik en vormen dus een antwoord op de ve rgrote aanvalsmogelijkheden van de tegerutander, in het bijzonder met betrekking tot de vijandelijke vllegtuigen. His lor ie Op de ma rlne-begro tng 1938-1939 werden gelden uitgetrokken voor de bouw van twee kruisers, die momenteel als Hr. Ms. de Ruyter en Hr. Ms. de Zeven Provlncli!n In dienst zij n gesteld. De kiellegging van "de Ruyter" (aanvankelijk zou hij "Eendracht" heten) vond plaats op ~ septembe r 1939. Toen de Duitsers In 1940 ons land binnen vielen verkeerde de bouw van deze kruisen dus nog In het beginstadium, maar de Duitse Krlegsmarlne besloot om uelde schepen zo snel mogelijk te doen afbouwen. Enenijds door gebrek aan personeel en materialen, anderzijds door opzettelijke vertragingen, waren de Duitsers met de afbouw In 1945 niet veel verder gekomen. Wel was het casco van de latere ,.de Ruyter " op 24 december 1944 te water gelaten, maar de pogingen van de bezetter om dit casco naar Duitsland te doen slepen voo r verdere afbouw mislukten. De ontwikkeling In de $cheepstechnlek en de tec::hnlsche vindingen gedurende de tweede wereldoorlog gedaan. maakten het nlel wenselijk de schepen volgens de oude plannen af te bouwe n. Ingenieurs en technici ontwierpen me t de casco's als basis twee geheel moderne k ruisers. Hr. Ms. kr uiser ,.de Ruyt er" werd gebouwd bij de Dok- en Werfmaatschappij Wllton Fijenoord N.V. te Schiedam, Na zijn IndlenststeUing (november 19~) bezocht Hr. Ms. "de Ruyter" gedurende de garantIevaart, welke In de periode ~ januarl-I ~ maart 1954 plaats vond, O.m. Oslo, Brest, HaJUax en Norfolk, Sindsdien nam he t achlp aan vele oefenrelzen deel. Het b racht Hare Majesteit de Koningin en Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins der Nederlanden naar de NederIandIIe Antillen, tijdens het Koninklijk bezoek aan die gebiedsdelen in oktober 19$.5, In 1956 deed het schip dienst als opleldlngskrulser, om gedu rende 19~7 voornamelijk In conservatie te zijn. Na op 13 januari 1958 tijdelijk uit dienst te zijn gesteld, kwam hel schip op t7 november jl, wederom In dienst,

Naam l evlnl Hoewel deze kruiser aanvankelijk dus de naam "Eendracht" ZOIl voeren, werd het schip later .,de Ruyter" genoemd. gedachtig Nede rlands grote vlootvoogd en ter opvolging van schout bij nacht Doorman's vlaggeschip, de kruiser "de Ruyter", die bij de slag In de Javazee in februari 1942 ten onde r ging. Het Is het elfde schip van deze naam. Het eerste schIp van deze naam was een jacht van 18 stukken, oorspronkelijk toebehorend aan de Verenigde OosUndllIChe Compag nie. Het had een bemanning van 65 koppen en was gebouwd In 166~. Op 19 maart 1665 was het afgestaan aan de Slaat en onder kapitein te r zee Vogel nllm het op 13 juni 1665 deel aan de slag bij Lowestoft, waar het schip echter werd genomen door het Britse schip "Dolphln", Het staat echter in het geheel niet vast, dat dit jacht Is genoemd naar luItenantadmiraal Mlchlel A. de Ruyter, zoals me t de latere schepen van deze naam het geval wat. Vermoedellijk sloeg de naam dan ook op de afbeelding op de achtersteven: een man te paard. In 1665 leefde luitenant-admiraal De Ruyter nog en hoezeer hij toen bekend was, welke eerbied hij toen van vriend en vijand ook ondervond, het Is In Nede rland hoogst zelden voorgekomen, een oorlogsschi p te noemen naar nog leve nde personen. tenzij het leden van het Koninklijk Huls betroffen. De mogelijkheid dat het hier een uitzondering betrof en dat de afbeeldng op de spiegel II10eg op het famllLegra! van admiraal De Ruyter blijft echter aanwezig, In 1665 had de naam van De Ruyter een bijtondere klank. De tweede "Admiraal De Ruyter" was een linieschip van 68 kanons, dat In 1778 te Am$terdam van stapel liep en op ~ augustull 1781, nog voor het officieel In dienst was gesteld, als viaggeschip van schout-bij-nacht J. A. Zoutman deel nam aan de IIlag bij de Dogge"bank, Later nam dit schip onder schout-bij-nacht Van Woensel dee l aan operaties ter tuchtiging van de Barbarijse zeerovers In de Middellandse Zee en in 1799 we rd het aan de Engelsen overgegeven. Zo groot was de eerbied, die De Ruyter nog steeds genoot, dat de Britse marine het schip niet herdoopte, maar het als HMS "Admlral De Ruyter" In dienst stelde. Voor zover bekend het enige Britse oo rlogsschip, dat ooit naar een buitenlandse vlootvoogd Is genoemd geweest! In 1804 Is het schip ve rgaan bij Antigua. De derde "De Ruyter" was eve neens een linieschip, thans met lMl kanons, Het werd In 1804 te Rotterdam op IItapel gezet, doch nog voor de VOltooiing herdoopt In "Plet

Hein", daarna In "Rotterdam", vervolgen. In "Koninklijke Hollander" en tenslo tt e In "Hollandals". In 1820 1$ dit schip gesloopt. De vierde Zr. Ms. Admiraal De Ruyter was een linieschip eerste kluse van 80 kanons, dat In 18GB te Amsterdam te water was gelaten, Op 29 oktobe r 1815 vert rok het met het eskader van schout-bij-nacht A. S. Buyskens van Texel naar Nederlands- Indli!, waa r het het daa ropvolge nde jaar mOCllt worden afgekeurd. Het werd overdgedragen aan de Koninklijke marine en gebruikt als wachtschip te Soerabaja, waar het In 1818 werd gesloopt. De vijfde Zr, Ms, De Ruyter wu een linieschip der tweede klasse van 74 kanons. Het werd In 1831 te Vlissi ngen op stapel geze t en werd eerst In 1853 te water gelaten als fregat der eerste klasse, met ~ 1 kanons, Het schip maakte enkele reizen naar de Middellandse Zee, Nederlands-Indlê en Oost-AdEl en werd in 1859 te Hellevoetsluis verbouwd tot fregat me t hulpstoomvermogen, waarbij de bewapening we rd teruggebracht tot 45 kanons. In de jaren 1862-1865 werd het schip ver_ bouwd tot gepantse rde stoombatterij met vee rtien 6O-ponder kanons, waar na het dienst deed als drijvende batterij voor de Scheidemonding, In 1874 werd het schip voor sloop verkocht. De zesde Z r. Ms. De Ruyter was een schroefstoomschip der eerste klasse van 3160 ton, dat In 1876 op de Rijkswert te Amsterdam op stapel we rd gezet. Op de dag van het huwelijk van Z.M. Koning WLllem IU met H. K.H, Adelheld Emma (7 Januari 18'19), werd het schip echter herdoopt In Zr. Ms, "Koningin Emma der Nede rlande n", Dit schip deed. In 1940 bij de Duitse Inval nog dienst al$ Hr. Ms. wachtschip Willemsoord. In 1942 is het voor de wal omgeslagen en gezonke n. Het daaropvolgende jaar werd het gelicht en te r rede van Texel tot zinken geb racht. Ook de zevende Zr. Ms. De Ruyte r was ee n proetstoomschlp der eerste klaSJIe van 3160 ton. Op 22 september 1880 werd het van de Rijkswerf te Amtterdam te water gelaten, Later werd dit SChip geclassificeerd als fregat. Het maakte verscheidene reizen naar Nederlands- Ind!ê en maakte deel uit van het AuxIIliair Eskader. Na een reis naar de West werd het In 1899 uil de sterkte afgevoerd en In 1900 voor sloop verkocht. De achtste Hr. Mil. De Ruyter was een pantserschip van 5084 ton, dat op 23 februari 1901 te water was gelaten bij de Maatschappij Fijenoord te Rotterdam en In juli 1902 In dienst we rd gesteld. Het schip maakte reizen naa r Nederlandslndii! en de Wellt en nam deel aan de Bali_expeditie In 1906. In 1918 en 1919 Wal hel viaggeschip van het Nederlands eskader In Oost-Indië en In 1919 werd het In Nederland uit dienst gesteld en voor sloop verkocht, De negende Hr. Ms. De Ruyter was een torpedobootjager van 1316 ton. Tewaterlating 23 oktober 1926 bij de Koninklijke Maatschappij "De S<:helde" te Vlissingen; indlenststellîng 31 mei 1928, Werd op I oktober 1934 herdoopt In Hr, Ms, Van Ghent. Liep tijdens de oorlog op 15 feb ruari 1942 op het rif va n BamldJo bij de Lima-eilanden In de Stolzestraat en werd door de eigen bemanning vernield. De tiende Hr, Ms. De Ruyter was de bekende lichte kruiser. die In de Slag In de Javazee op 27 februari 1942 als viaggeschip van schout-bij-nacht Doorman onderging. Dit schip mat 6450 ton en werd ti mei 1935 te water gelaten bij de Dok- en Werf Maatschappij WlltonFijenoord N,V. te Schiedam, Voor de Slag In de Javazee had het schip deelgenomen aa n operaties bij Kangean op 4 februari 1942, bij Banka en BUliton op t4 en 15 februari 1942 en aan het gevecht In Straat Badoeng op 19 februari 1942,

Nr. Ms.

Kru~r

lh Ruyrer

h~ HET

KIELZOc;.

DE commandant Korps Mariniers, de generaal-majoor der mariniers H. Liettinek, maakte onlangs een oriëntatiereis naar de Nederlandse Antillen. Hoewel het hier In hoofdzaak een bezoek betrof aan de onder het regionale commando mariniers resorterende kazernes op de eilanden Curaçao en Aruba, bracht de generaal ook nog een bezoek aan het Flamingo-eiland Bonaire, waar weliswaar geen m ..rlnlers-garnlzoen gelegerd Is, doch waar geregeld meerdaagse oefeningen vanuit Curaçao en Aruba worden iehouden.

t I

MAG de slag In de SOnt door het bc~oek van smalde(!! I aan Kopenhagen op bijzondere wijze In Denemarken herdacht z.iJn, ook In Nederland is dit historische feil niet onopgemerkt voorbij gegaan. Precies 300 jaar na de dng waarop vice admiraal Witte de WUh aan bOOl"d van de "Brederode" op zulk cen heldhartige wijze de dood vond - 8 november 1658 - werd door het historisch

genootschap "Roteradanum" ccn korte

bijeenkomst gehouden, welke bij het pas gerestaureerde grafmonument van deze vlootvoogd in de St. Laurenskerk te Rotterdam plaatsvond. Verscheidene burger, militaire en kerkelijke autoriteiten woonden deze plechtigheid bij. Na een kort overzicht

te hebben gegeven van de slag In de Sont en de wijze waarop admiraal Witte de Wlth zijn leven voor de Deense en Nederlandse zaak oHcrdc, legd>l de voorzitter van "Roterodanum" een krans bij het !raaie grafmonument, dut in natuursteen uitgehouwen, de dood van deze zeeheld wC(!rgeert. Ook de Deense ambassadeur in Nederland bracht een bloemenhulde aan de nagedachtenis va n admiraal Wltle de Wlth "nis bewijs van Deense dankbaarheid". Een dergelijke plechtigheid vond eveneens in de St. Jacobskerk te Brielle plaats, In welk stadje Witte de Wlth in 1599 geboren werd. Door hel hoofd van de Marine Historische sectie werd daarbij de herdenkingsrede uitgesproken. EEN meer vrolijker herdenking vun d e s lag In d e Sont, waarbij de winnaar van deze slag, luitenant- admi raal Jacob Baron van Wassenaar van Obdam, nog eens posthuum geëerd werd, bracht ons op diezelfde 8 november jl. naar Obdam, waar de luitenant-admiraal hlmself zijn geboortestad bezocht. Om vier uur die middag wapperden van alle hulzen In dit plaatsje de Nederlandse driekleur en verkondigden herauten de komst van de "herrezen" v lootvoogd. Nu, wij zagen 't, J acob Baron van Wassenaar van Obdam moch t c r zIJn. Hij leefde wee r helemaal op, vooral toen In zIJn voonnalige woonhuis de bloemetjes ouderwets bulten werden gezet.

zij draagt en derhalve te Harlingen gestationeerd zal worden, heelt een lengte van 28,:1 me ter, een breedte van :1,8 meter en een diepgang van 1,40 meter. De waterverplaatsing bedraagt 130 ton, terwijl de bemanning uit 8 koppen bes taat. Met haar viercylInder vJertact Bolnes-dlesel van 200 pk, kan het vaartuig een maximum snelheid van ruim 8 mIJl behalen.

OP uitnodiging van de chef van de marinstaf van de Amerikaanse marine, admiraal A. Burke USN, heeft de bevelhebber der zeestrijdkrachten, vice admiraal H. H. 1... Pröpper, gedurende de maand november een bezoek gebracht aan de Vereni,de Staten. De admiraal, die verJezeld wer d van de Nederlandse marlne- attaché in Washington, het hoofd bureau o rganisa tie va n de Nederlandse marinestaf en zijn ad jud ant, heeft diverse marineInrichtingen aan de oostkus t van Amerika In ogenschouw ,cnomen, terwIJl hij besprekingen heett gevoerd met admiraal Burke en de geaUleerde opperbevelhebber Atlantische oceaan (SACLANT), admiraal J. Wrlght USN. Gedurende dlt bezoek heeft vice admiraal Pröpper een krans Jelegd op het graf van de onbekende soldaat op he t Arlington Nalional Cemetry in de staat Virginia. Gecombineerd me t deze reis naar Amerika heeft de Bevelhebber der zeestrijdkrachten ook nog een bezoek gebracht aan de Nede r landse Antillen, alwaar de aanwezige zeestrijdkrachten werden geinspccteerd. DE dienst van het Loodswezen is een prachtig betonningsvaartuig rijker geworden. Dat bemerkten wij, toen enige weken geleden op de Rijkswerf in Den Helder, dlt vaartuig - de "Waddenzee" geheten - door de echt,enote van de directeur van het loodswezen te Harlingen te water wer d gelaten. Vrijwel het gehele we rfpersoneel, vergezeld van de naas te familieleden, maakte deze "van stapelloop" mee, want, waar oe Rijkswerf meer op reparatiewerk gcörli!nteerd Is, daar komt het te water gaan van zelfgebouwde schepen zoals de "Waddenzee", maar zelden voor. Een hannonleorkestje, samengesteld uit personeelsleden van de Rijkswerf, speelde het volkslied toen het vaartuig te water gleed, waarna de werfsirene loeide en vele petten de lucht In gingen, omdat alles zo voorspoedig was gelopen. Onmiddellijk na deze plechtigheid werd de kiel van een lets kleiner betonnlngs~ vaartuig op de vrijgekomen helling gelegd. De "Waddenzee", welke bestand Is voor de dienst op het zeegebied, welke naam

DE steviJe ijzeren kist. waarin MIchiel Adrlaanszoon de Ruyter op zijn vIaggeschip "de Zeven Provinciën" de gages en de spaarduiten van zijn scheepsvolk bewaarde, bevindt zich gewoonlijk op de werkkamer van Z.E. de Staatssecretaris van morille aan de Lange Vijverberi In Den Haag. Dit is voor ons marinemannen wellicht een bekend feit, eveneens dat officiële bezoekers, die door de Staatssecretaris in deze kamer ontvangen worden, een geldstuk In dE' kls ~ gooien als bijdrage in de marineuitgaven. Het Is ons niet bekend ol deze goede traditie dé Koninklijke marine voor een belangrijk deel in leven houdt en daarover willen wij het dan ook niet hebben. Alleen, dat het ons is opgevallen, dat deze spaarkist onlangs te bez.ichtlgen viel In Woerden, waar een bijzonder aardige tentoonstelling over het "Sparen doo r de eeuwen heen" gehouden werd. Wij hebben toen rondgewandeld tussen talrijke spaar vu r kens ...an allerlei soort en grootte, tussen spaarpotten In de vorm van gebouwen, boekjes, poppen... ju noem maar op. Totdat wij bij de schatkist van Michiel Adrlnanszoon de RuytAtr kwamen en dachten: "Hè, die kennen we..... " Wat? Of de bijdrage in de marIneuItgaven er nO( In zut? Heus, we hebben er niet naar durven te kijken..... DAT Den Helde r als "marine- stad" hoe

langer hoe meer de aandacht ,aat trekken van hel Nederlandse volk, mag het cijfer, dat onlangs over het aanUil excursisten uan NIeuwediep gepubliceerd werd, ruimschoots bewijzen. Een k leine 17.500 Nederlanders hebben In het afgelopen seizoen excursie naar deze ma r lnehuven gemaakt, waarbij de resultaten van de vlootdagen, welke op 6 en 7 juni jl. gehouden werd, buiten beschouwing zijn gelaten.. Bezien we de cijfers van vorige jaren, dan Is het aantal van dil seizoen In verhouding nagenoeg verdubbeld. De excursies wo rden verzorgd door het centraal bureau O.S.OJMarvo in NIeuwediep, In nauwe samenwerking met de plaatselijke ve reniging voor vreemdelingenverkeer. Beide instell ingen mogen dus hun vele werkzaamheden In deze op bijzondere wijze beloond zien.

inleiding tot de •

rumltevaart vervolg Verder zijn er nog enige bijzondere problemen met betrekking tot de kosmische stralen, die alleen kunnen worden op-

gelost door hel opvangen van deze stralen, voordat zij zich te pletter sla:m tegen do aarde dampkring. En In satellieten meegevoerde dieren zullen natuurlijk een antwoord op de vraag kunnen geven: welke invloed oefent een algeheel gewichl.sverlles uit op de fysiologische en psychologische functies? (In hel InwendIge van een satelliet Is de werking van de zwaartekracht opgeheven doordat de aantrekkingskracht van de aarde volkomen In evenwicht 15 met de! middelpunt vliedende kracht. Dit komt op hetzelfde neer als wanneer wij zouden zeggen, dat voorwerpen in een satelliet dch net zo gedragen als In een vrij vallende lift). De satelliet, die zijn aandacht gevestigd houdt op wat zich onder hem bevindt, houdt grote beloften In voor de meteorologie en de daaruit voortvloeiende verbetering van de weervoorspelling. De bestaande weerstations te land en ter zee nemen niet meer dan ongeveer tien procent van de dampkring geregeld waar. Met behulp van twee ot drie weersatellieten zou elke paar uur een volledige invenlarls van de bevolking over de gehele aarde kunnen worden opgesteld. Daaruit zouden meteorologen het ontstaan van stormen en orkanen In het beginstadium kunnen lokaliseren en richting en kracht met veel grotere nauwkeurigheid In kaart kunnen brengen dan thans het geval Is. Met andere meegevoerde Instrumenten zou men voor het eerst kunnen meten, hoeveel zonneenergie de dampkring treil en hoeveel daarvan door wolken, oceanen, vastelanden en de uitgestrekte ijsvelden aan de po!en In de ruimte wordt teruggekaatst. Men geelt er zich in het algemen geen rekenschap van. dat de aarde op de lange duur precies evenveel warmte in de ruimte moet terugkaatsen als zij van de zon ontvangt. Zou dit namelijk niet zo zijn, dan zou de aarde Of voortdurend warmer Of kouder worden. Wel Is het natuurlijk zo, dat in de troplscht' streken de warmte-aanvoer grott'r Is dan de -alvoer. terwijl dit in de poolstreken juist omgekeerd Is, Dit verbroken evenwicht wordt evenwel onalgebroken gecorrigeerd door de activiteiten van de dampkring, hetgeen wij het weer noemen. Wanneer de satt'llieten van buitenaf op de dampkring "neerzien", zal voor het eerst een zuivere berekening mogelijk zijn van deze energiehuishouding en de gevolgen daarvan voor ons aardbewoners. Met cen aldus verkregen betere kijk op wat zich In de atmosfeer afspeelt hopen de meteorologen In staat te zijn de weervoorspellingen op lange termijn te verbeteren. Tenslotte z.ijn er satellieten, die juist de tegengestelde richUng zullen "uiWen", namelijk het heelal in. Dit soort satellieten, voorzien van gewone telescopen en van bijzondere Instrumenten voor het vaststellen van de röntgenstraling, van ultra-violette en andere stralen, zullen ongetwijfeld een nieuwe kijk geven op verschijnSC!len, die tot dusver voor waarnemers op aarde verborgen bleven. Waaru it dit nu wel zal bestaan kan niemand van te voren zeggen, maar geleerden zijn bekend met het feit, dat de siralen die van sterren afkomstig zijn grotendeels tot het ultra-violette deel van het spectrum behoren en deze stralen worden door de aardse dampkring geheel gabsorbeerd. Aan de andere kant worden

ook de zeer lange "licht" golven - zogenaamde radiogolven - niet altijd door de dampkring doorgelaten. Enkele slagen er evenwel in zich toegang te verschaUen door de "radlovensters" In de dampkrIng en kunnen door radiotelescopen worden opgevangen, maar de geleerden zoude n graag ook de nog langere golven opvangen, die niet tot de aarde kun_ nen doordringen. Zelfs de lichtstralen, die de aarde bereiken, kunnen met behulp van satelliettelescopen met ongekende helderheid worden waargenomen. Alle tot dusver genomen foto's van maan en dlchtstbijz.ijnde planeten z.ijn door de wervclingCJ1 In de dampkring, die ook de sterren doen flonkeren, niet volkomen "scherp". Ver boven de atmosfeer houdt deze !lonkerlng op en wij zouden dus voor het eerst eens kunnen zien, hoe Mars er nu In werkelijkheid uitziet. Bovendien is het nodig, dat wij een volkomen scherp beeld van Mars krijgen, voordat wij er de eerste raket heenzenden. Een " t iMe- up" VIUt de maan, Terwijl wij met deze waarnemingen doorgaan, zullen anders samengestelde raketten met andere soorten Instrumenten naar de maan worden gezonden. Foto's van de voor onze ogen verborgen achterzijde van de maan zouden misschien niets b.~zonders opleveren, maar de mogelijkheid is aanwezig, dat %IJ een volkomen onverwacht en opzienbarend verschij nsel zouden onthullen. Van nog groter wetenschappelijk belang is de vraag ot de maan al dan niet in het bezit Is van een magnetisch veld. Aangezien niemand met zekerheid kan zeggen waarom dit bij de t.arde wel het geval is. zou de a:m- ot a fwezigheid van ec:n dergelijk veld op de maan enig licht op dit rnadsel kunnen werpen. Het interesseert de geleerden evenwel het meest, of zij uit een dergelijk van nabij ondernomen onderzoeK iets te weten zullen komen over het ontstaan en d Cl' geschiedenis van de maan, Bevond z.ij zich aanvankelijk in gesmolten to.."Stand? Bezit zij thans een vloeibare kern evenoil. de aarde? En hoe is de sar:lenstelllng van het maanoppervlak1 Hct antwoord op dC'Z.C en vele andere vmgen moet, direct ot indirect, licht werpen op het ontstaan en de gCSC;llcdcnis van de aarde en het haar omringende zonnestelsel. Ofschoon men a3ruleeml, dat er op de maan geen leven, zeUs niet het eenvoudigste en meest primitieve -voorkomt, kan dit toch niet a1s zeker worden beschouwd. Sommige geleerden hebben het denl:bccld geopperd, dat kleine deeltjes met kenmerken die op leven duiden - kiemen of sporen - in de ruImte kunnen bestaan en op de maan terecht gekomen zouden kunnen z.ijn. IndIen wij een onderzoek zouden willen Instellen naar de waarde die a:m dcz.c boeiende hypothese moet worden toegekend, dan dienen wij er zorg voor te dragen, dat het maanoppervlak in biologische zin nlel tevoren wordt verontreinigd. Er zijn ook goede wetenschappelijke gronden aan te voeren, waarom het ~nse lijk Is ' radio-actlevC' verontreiniging van de maan te voorkomen voor<lat de daar van nature aanwezige radioactivite it kan worden bepaald. -

•

KlIpiuin}. W. Kitfing" t'M de Amerj· ~1lMSI! wthfmllthf Mei! onlllll,~ in un t'er:cgelde mefrUen londtl, die 1I.'Cf ~J' Iigd I11III nn enorme pl4Sfic brU10ll, un record·hoogle bereikf 11l1li 29 km. I-Itf doel t'M due lochl u.'G$ het verzamden t'GII u'eufl&Chappelijke IelewIlS en hel nemen L'M medische en psychololisde proe~n in vablllld lIId de vroog, hoe de men. rea · Jnrt op un vtrblijf op :ut lfOfe hoo,u.

De zonderlinge kledij cn dc I'rumdc omgc· I"ing oormlln een beeld Vil/I Uil der f~n VOln Ael oru/er:oell, dal wordl ingesteld naar hel mIIlpIlSsingSt'ermo· gen 00/1 de melis /JtlII hCI IIf!rblijf hoog ho· vm de Oi.Irde. In Uil /llWW $Iuüend ,,d,,,k· /Je:e II/Iwwe - 14 meIer lung en 2,5 mCler brud - i3 ÜII l'all de achl , die op dk kOSluum", waardoor l/.'IIafllemingS$lalion lIIull/.'ezig zijn. De IImenliC is 0.0 kogelluIlets gemot1lurd, :odat dc de bell'egillgcn t'tUl de i'iSfelling :t:er s,U!1 kil/I geschieden. drager worden beo perkl, oru/er:oekt men in un t1Ilgebool$le cockpil, hoe .... Eli op naa r Ma ... ! grOOI du.e be_ginSsvrijheid is. De dichtstbijzijnde planeten zijn Mars en Venus. Onze

kennis van Mars is zodanig, dat het vermoeden gewettigd is, dat leven in één of andere vorm aanwezig is. In één opzicht is het gemakkelijker instrumentendragers op Mars en Venus te laten landen dan een "zachte" landing op de maan uit te vocren. Dat komt, omdat beide planeten een dampkring hebben, die kan dienen om de daling ar te remmen. Die dampkring zou ook kunnen worden gebruikt om er ballonnen in te laten zweven, die zodanig zijn uitgerust dat er meteorologIsche waarnemingen en fotografische opnamen van het oppervlak kunnen worden verrichl De atmosfeer van Venus bestaat blijkbaar uit een dikke laag wolken, zodat het oppervlak van deze planeet nog nooit van de aarde af Is waargenomen. Op afstand bediende wetenschappelijke expedIties naar de maan en de nabijgelegen planeten zouden de werkkracht van onze geleerden ged urende tientallen jaren vOlledig in beslag kunnen nemen. Aangezien de mens een op avonturen belust wezen is, zal ongetwijfeld eens de tijd komen, dat hij niet langer weerstand kan bieden aan het verlangen om dat alles met eigen ogen te gaan zien. Het zou dwaas zijn nu reeds te willen voorspt'llt'n wannt'er die dag zal aanbreken: het is mogelijk, dat deze eeuw nog van geen reis naar de planeten sprake kan zijn, maar het is t'ven goed mogelijk, dat over tien ot twintig jaar zo'n reis wel uitvoerbaar is. Er zal namelijk veel van afhangen, met welke vaart wij ons programma denken uit te voeren. Volgens een ruwe schatting zou dit plan een totale Investering vergen van enige miljarden dollars, die, In de loop van een aantal jaren uitgegeven, ons in staat zullen stellen een mens op de maan te doen landen en hem vervolgens veilig naar de aarde te doen terugkeren.

mini/Uuur taperecorder md "lIIl1gneliSl:h Ileheugen", die behoorl lOl hel inS/rumen/Olrium lICUl de ..l:"xplorer" ·soul/ieun , wordlom etn idet 1'<:In de ofmeting Ie geven, mei etn gep:one JHlperclip afgebuld.

De ele ktro nlSll he uitru s ting va n d e satelliet

Keren wij weer naar de aarde terug. De satellieten 7.ullen zeker een belangrijke rol in het dagelijks leven der mensheid gaan spelen. Zij zullen niet Dlleen voor de meu.oorologen van groot nut zijn, maar zij ku nnen ongetwijfeld en zelfs over niet te lilnge tijd - wordelI gebruikt voor uitbreidIn,: van de wcreldbcrichtgeving, met Inbegrip van in121'conUnentaic tcievlsie.

Een Amerikollnse pilool beproeft de illSfrumenUn in de Slaltn druluobi· Ile. die gtdurende :t:ven dIlgen JlIs ruimteschip fungeerde en waarin de omS/aluiighedcn waren nageboolSf :ooIs die :ieh gedurende de ruimte· vaan ~ul/m voordoen. De proef loonde l1/1li, dal un cabine k(lll worden J1trl'aardigd, I/.'lZIlfJn een mens lunll genoeg klUl levcn om de rtis ruwr de mll/Ul tn luug IC mil· /cCIi.

•

/11 de IVrillhr·diegwigfabritk Ie DllylOlI Plordcn proeven genomen om etn OlIllu.'OOrd Ie vim/eli op de vraag, of de mens in $lfUJt is lijde/IS un longdurige luchtreis ill leven Ie blijven en :ijn ruimleooclfluig op de jlû$le wij:e Ic bel/ienen. 111 de:e pscudo·cabine Icefden el! lI-'er/culI ge· durellde 120 uur ~>jjf ollieiercII varl de Amerikaan.se Luchlmachl, elk in :ijn eigen ,.klip". Vijf dagen is de lijd, die nllar $Chal/ing nodill is voor etn duchl naar de maaII .

•

Door:ichlig

modt! op

IL'<lre

grOOlle L'<1tI de 50 cm. sattl/ici. 1k !tol/cdig mei insrrunllmlen uilgllrusrt S<lulliet lL~tgl slechts

9.5 kg.

Op het ogenblik heeft alle communicatie over de oceanen plaats per kabel, waarvan de <Janscha.f en de kosten van het leggen hoog zijn, of; per korle~ golfradio, die echter door uitbarstingen op de 1.on gemakkciijl( wordt gestoord. Televisie kan fei~ telijk niet over grotere afstand dan enige honderden kilometers worden uitgezonden, omdat de draadgoU de kromming van de aarde niet kan volgen en niet tegen dat deel van de dampkring, dat als ionosfeer bekend is, word t terug· gekaatst.. Voor de oplossing van dit netelige probleem zullen satellieten goede diensten kunnen bewijzen, daar ze als relaissstaUons op grote hoogte kunnen diene n. Met behulp van een aant.al goeduitgeruste en op de juiste plaats aangebrachte satellieten zou men in staat zijn, TV- seinen van elke plaats ter wereld op te vangen en direct - of misschien via een tweede sateJliet - naar elk ander punt relayeren. Indien de satellieten hun energie ontlenen aan zonm~- batte rijen, zouden deze ralaisstalions in de ruimte vele jaren lang kunnen blijven werken. Milita ire toepass ingen va n de ru imte techniek De ontwikkeling van de voor militaire doeleinden gebruikte raketten heelt de technische grondslag voor de exploratie der ruimte gelegd. Dit zal vermoedelijk op dezelfde wijze voortgaan vanwege de overwegend militaire betekenis van de raketten. Deze kwestie valt echter geheel buiten het onderwerp, dat tha ns ter sprake is. Wanneer wij dus dit soort ballistische projectielen buiten beschouwing laten, kunnen wij de vraag stellen, welke andere mili taire toepassingen van ruimlevoertuigen te verwachten. Deze liggen over het a lgemeen op het gebied van de berichtgeving en de verkennlng.Wij zouden daar de meteorologie nog aan kunnen toevoegen. want de eventuele vorderingen in de meteo rologlc:he wetenschap, die hier-

•

van hel USU, beo hel "fvurtn

m /Ul/ltn Amn'ikaon~

last.

mei

van Uil jupiter·C raket, voeren de laawe con/folts .. il tijdens hel "ofuIlM" voor de Slart.

boven reeds :tijn genoemd, zouden voor dl! oorlogvoering van grote betekenis zijn. Ook de toepassing van satelllieten in het radiove r keer is reeds besproken en e r Is niet. veel dé's in militaire operaties over grote afstanden te voorzien. De mogelijkheden, die een satelliet biedt. voor het doen van verkenningen, berusten natuurlijk op de posîlle die dit voorwer p hoog boven de aarde Inneemt en op het feit, dat zijn baan hem in een te berekenen route over een groot deel van de aardbol brengt Een nadeel Is de noodzakelijkerwijs grote afstand - 300 kilometer ot meer - van het aardoppervlak. Voo r het verkrijgen van een beeld van het aardoppervlak, dat slechts enkele bescheiden bijzonderheden oplevert, is een sterk vergrotende camera of telescoop nodig. Voor het men· selijk oog, dat zich op een afsta nd van een 300 kilometer bevindt, kan een telescopische camera, afhankelijk van afmeting en samenstelling, heel wal meer presteren. Het is zeker uitvoerbaar, met een vrij nauwkeurig instrument gegevens te verkrijgen voo r verkennlgsdoe.lelnden, die naar de aarde teruggezonden worden. Er is al veel geschreven over de ruimte als toekomstig oorlogstoneel en daarbij worden satellietbommenwerpers, militaire ba!:es op de maan en dergelijke als bestaanbaar aangenomen. Voor het merelldeel kunnen zeUs de cca voudiger suggesties zich bIJ nadere beschouwing niet goed s taa nde houden oC blijken zIJ nlel op korte temlIjn te ver ....'CZenlljken te zijn.

•

AIIlCIIIU'S IIOOr af$l.and$bepa. Iing worden ap het lanceer· terrein gebrui/u om de loop Va/I afgevoorde raketun te volgen.

Indien wIJ aannemen, dat zij technisch mogelijk zullen worden, zien de meeste yrojcclen er niettemin weinig doeltreffend uit. Neem bijvoorbeeld de satelliet voor "et !>ombarderen van d oelen: een satelilet kan niet zomaar een bom afwerpen - een voorwerp, dat door een sateJliet wordt losgelaten, valt niet. Er Is dus geen bijzonder voordeel verbonden aan het feit, dat de satelliet zich boven het doel bevindt.. De enige manier om een bom direct door middel van een satelliet op een doel "af te werpen" bestaat hierin, dat met de satelliet een rakellancering wordt meegevoerd van een dusdanige grootte als gebruikt wordt voor een Interconlinentaal projectiel. Een betere methode Is het wapen, dat door de satelliet moet worden gelanceerd, een duwtje te geven, waarna het steeds kortere banen zal gaan beschrijven, maar dat betekent het lanceren van een bom vanaf een zich voortbewegende basis ergens halverwege rond de aarde, waarbij dus In elk opzicht nadelen vergeleken met een lanceerbasis op de grond aanwezig zijn. Kortom, de aarde zou per slol van rekening toch de beste lanceerinrichting blijken te zijn. Dit is slechts één voorbeeld: elke gedachte moet naar zijn eigen verdiensten worden beoordeeld. Het is heel goed moge~ lijk, dat er belangrijke militaire toepassingen voor ruimte~ voerluigen zijn, die wij thans niel voorzien en ontwikkelingen in de ruimtete.chniek, die geheel nieuwe mogelijkheden openen. De geschiedenis van wetenschap en techniek geeft ons talrijke voorbeelden, waaruit de beperktheid van onze visie blijkt. Wij kunnen slechts sterk worden als wij wetenschappelijk in:dcht en technische vaardigheid verwerve n door met volle energie deel te nemen aan deze nieuwe onderzoekingen. Bij een dergelijke opzet zal onze militaire k racht op natuurlijke en zekere wijze tot de vereiste grootte toenemen. Rooste.r va n werkzaamhede n Wij zien dus, dat satellieten en ruimtevoertuigen een grote

verscheidenheid van wetenschappelijke en militaire opdrachten ten uitvoer kunnen brengen. De wetenschappelijke mogelijkheden zijn inderdaad zo talrijk en zo aanlokkelijk dat geleerden uit vele landen daaraan zeker wensen deel te nemen. Mogelijk zal het i nter _ nationale Geofysische Jaar een vorm van internationale exploratie van de ruimte In de jaren en decennia die komen aan de hand doen. Het onderstaande rooster van werkzaamheden geert bij benadering de volgorde aan, waarin enige der wetenschappelijke en technische doelstemngen, die wij in dit opzicht hebben opgesomd, kunnen worden verwezenlijkt.. Er is van afgezien de mogelijke duur in jaren van de verschillende onderdelen aan te geven, aangezien er nog te grote onzekerheid bestaat over het tempo, waarin de werkzaamheden zullen worden uitgevoerd. In het rooster wordt niets anders dan een opsomming gegeven van de categorieën, waarin de onderzoekingen van de ruimte kunnen w?rden ingedeeld en van de te bereiken doelen onder de drie ruime hoofden: aanstonds, later, nog later. Wetenschappelijke doelstellingen aanstonds I. Fysica 2. Geofysica 3. Meteorologie 4. Allereerst contact met de maan 5. Experimentele verbindingen 6. Ruimlclysiologle later I. Sterrenkunde 2. Uitgebreide verbindingen 3. Biologie 4. Wetenschappelijk onderzoek van de maan 5. Allereerste contacten met de planeten 6. Ruimtevlucht van de mens In berekende baan nog later I. Routine-onderzoek van de maan 2. Routine-onderzoek van de planeten 3. Reis naar de maan en terug door mensen uitgevoerd en nog veel later: Reis van de mens naar de planeten. Tot slot nog twee opmerkingen. Het onderzoek van de ruimte schenkt de wetenschap nieuwe mogelijkheden, maar dat

•

Op een 1L'(lQflll!mingSSlaliOJl ~'OOf SII/ellle· IC') neem/ een vrijwillige waarnemer proc· l't'II meI U" 1!/lIl de $pccioaI l'OOr dil doel ollllL'Orpt'n grOOIboekte/escopen. die lI'Or· den gebruikt voor hef ua/ge" t'on de oard· Slltellief wanneer due :ijn boon om de aarde Imf un $'W/heid V/UI 20.000 Irm per Ullr of/egt.

wil niet zeggen, dat de hier op aarde uitgeoefende wetenschap van minder bclang Is ge\·lOrdcn. Vele gclleimcn van het Îleellll zullen in de werkpl3a1sen van de wctensch:lp op aa."CIe worden ontsluierd en de vooruitgang van wetenschap en techniek alsmede het wclUjn van Q!lS volk maken het nodig, dat wij het geregelde wetenschappelijke onderzoek zonder onderbreking voortzetten, veeleer In versneld tempo. Het zou niet In ons belang zijn het ruimte-onderzoek ten koste van het wetenschappelijk ondenoek op ander gebied te verrichten. Dit behoell ook niet te gebeuren, als wij ons programma voor wetenschappelijk onderzoek van de ruimte maar behandelen als onderdeel van een evenwichtig streven op het gehele terrein van wetenschap en techniek. De tweede opmerking wordt ons in de pen gegeven door overwegingen van technische aard. Voorlopig moeten de raketten en andere delen der uitrusting, die in de ruimtetechniek worden toegepast, over het algemeen tot de grens van het vermogen ervan worden gebruikt.. Dit betekent, dat mislukkingen tengevolge van onvolkomenheden der apparatuur en onzekerheden bij de afwerking van het schema kunnen worden verwacht. Het komt ons daarom verstandig voor, in de voorspellingen en uitspraken over toekomstige activiteiten met betrekking tot de ruimte, voonlchUg en bescheiden te zijn maar niet minder verstandig, rustig en s toutmoedig in de uitvoering der plannen te zijn.

W EST·D UITSLAND

De 9de motortorpedoboot van de Jaguar-klasse Is 28 juni jJ. te water gelaten en heelt de naam Grelt gekregen. De 3-mast bark Gorch Fock loekomstig schoolschip voor de Duitse marine is in augustus te Hamburg te water gelaten.

BUITENLANDS MARINE - NIEUWS

D ENEMARK EN

CANAD A

Het anti-onderzeebootfregat Restigouche is 7 juni in dienst gesteld. Op 4 oktober Is van dezelfde klasse In dienst gesteld de Saint Croix. De fregatten zijn uit een serie van 7 verbeterde St. Laurensklas fregatten. Voorts Is besloten nu 6 nieuwe [regatten te bouwen, die weer een verbetering zijn op de Restigouche-klasse. Het totale frcgaUenprogramma omvat dan 20 schepen. 7· fregatten van de St. Laurensklasse, 7 fregatlen van de Restlgoucheklasse en nog 6 fregatten waarvan de aanbouw Is goedgekeurd. De verouderde kruisers Ontarlo en Quebec die thans in reserve liggen, zul· len van de sterktf' worden afgevoerd en gesloopt. CIII NA

Nationalistisch China heeft van de Amerikaanse marine 3 LST's gekregen, die inmiddels zijn herdoopt in de namen Chung Fu, Chung Chiang en Chung Cheng.

De Deense marine heelt 2 mijnenvegers van de Amerikaanse marine gekregen. Twee mijnenvegers, die in Denemarken voor Amerikaanse rekening worden gebouwd, zullen eveneens na beëindiging van de bouw aan Denemarken worden overgedragen. De onderzeeboot Tümlaren 1,5 In juni jl. te water gelaten. Van dezeUde klasse zijn nog in aanbouw de DeJ[!nen (4 mei te water gelaten) en de Spaekhuggeren (nog op de helling). De ondeneeboten worden 600 ton groot (3an de oppervlakte), lengte 54 meter. Snelheid 13 mijl aId oppervlakte, 12 mijlonderwater. Actie-radlus 400 mijl bij 8.5 mijls vaart. Bewapening 4 torpedolanceerbuizen van 53 cm. vooruit. De boten kunnen als een verbeterde U-klasse van de Britse marine worden beschouwd. SPANJE

Het snelle escortevaartuig Rayo Is 20 juni jJ. In dienst gesteld. Zij behoort tot de Audoz-klasse, waarvan Spanje cr

9 in totaal zal bouwen. In dienst zijn nu de Audoz, Osalo, Meteoro en Rayo. Met de bouw van deze vaartuigen Is In 1945 begonnen, zodat moeilijk van een sneUe afbouw kan worden gesproken. De schepen zijn 1100 ton standaard, 1484 ton vol geladen, lengte 93.5 m, breedte 9.25 m, diepgang 3 m, vermogen 32.500 PK max., snelheid 33 mijl, bewapening 3 enkel kanons van 105 mm, 2 dubbel opstellingen van 37 mm, 2 vierling opstellingen van 20 mm, 2 drieling torpedolanceerbuizen voor 53 cm torpedo's alsmede dieptebom werpers en eventueel 40 mijnen. ITAUE

Van de sterkte zijn afgevoerd de jagers Granatierre, de escorteurs Abba, Aretuse, Call1ope, Carlni en Antilope. JAPAN

Het aanbouwprogramma 1958*1959 omvat 2 torpedojagers van 1700 ton, 2 mijnenvegers van 350 ton en 2 antlonderzecbootvaartuigen van 450 ton. PERU

Ter vervanging van de 2 verouderde kruisers (van 1907) Almlrante Grau en Coronel Bolognesl, zal Peru van de Amerikaanse marine 2 jager-escort.eurs ontvangen.

VLAGVERTOON IN KOPENHAGEN heeft iedere opvarende het prettig gevonden. dit van zijn hoogste mlUtalrc chcl te horen te krijgen, maar wat was deze bijzondere Inspanning en dit persoonlijk optreden aan de wal eigenlijk anders dan de normale en vanzelfsprekende opvatting, die wij in de Marine van verantwoordelijkheid en stijl hebben en die maakt, dat Iedere marineman op de plaats waar hij Is gesteld, in oorlog en vrede, In het gevecht zowel als bij vlagvertoon, rechlstreeks en persoonlijk bijdraagt tOL het succes van het geheel.

D Eherdacht, Denen hebben In de achter ons liggende dagcn het telt dat driehonderd jaar c:C'lcden de Slag In de- $ont

DEberust, Marlne heert een eigen stijl, die voor een deel op traditie maar bovendien verschillende elementen beval, die moeilijk in woorden %ijn uit te drukken en die men alleen kan aanvoelen, wanneer men zelt tot de Marine behoort. Eén er van Is - met een mooi woord gezegd - de erecode van de zee: de ongeschreven wet, die geldt op de wijde uitgestrektheid van de oceaan, waar hulpve rlening In nood hel eerste gebod Is en waar men de diepe zin leert verstaan van verantwoordelijkheid te drag(!n voor een ander. Daarbij komt het uil vrijheidsstrijd geboren besef, dat de zee het h'iál.5te reduit is van waaruit de onafhankelijkheid van ons Vaderland altoos Is bevochten. Door de eeuwen heen is het zo geweesL Zo zal het altijd blijven. Op zichzelf Is dil niets bijzonders. geen verdienste en nog minder lets om over naar huls te schrijven, maar hel is goed, dat wij er ons rekenschap van geven bij het opmaken van ons bestek (lm (lns cr van te (lvertuigen, dat wij de juiste koers sturen. Hoewel wij met een vloot van honderdvijftig merendeels nieuwe schepen een zeemacht vormen. die naam mag hebben, zijn wij in verhouding tOt de overige krijgsmacht het "kleen hoopken" gebleven, dat wij sedert de dagen van Tromp en De Ruyter zijn geweest. Naast enkele nadelen, heert dit ontegenzeggelijk ook voordelen. Het gevoel In een zelfde schuitje te zltlcn en a lle goede en kwade kansen samen lc delen wordt cr door verste rkt, terwijl de kameraadschap en verantwoordelijkheid er door worden vergrooL Tijdens het bezoek, dot Smaldeel I van 28 oktober tot 3 november jJ. aan Kopenhagen heert gebracht, Is dit opnieuw duidelijk gebleken en het Is belangrijk genoeg om er even bij stil tc staan. Daartoe Is het nodig om bij het einde te beginnen en enige zinnen aan te halen uit de bekendmaking, welke de Bevelhebber de r Zeestrijdkrachten tot alle opvarenden van het smaldeel heeft willen richten, voordat hij na afloop der driehonderdjarige herdenking van de Slag in de Sont per vliegtuig naar Nede rla nd terugkeerde. De Admiraal sprak zijn waardering uit voor de wijze waarop allen hebben bijgedragen om het vlootbezoek te doen slagen en gewaagde van de bijzondere Inspanning van de bemanningen, waaraan was te danken, dat het uiterlijk aanzien der schepen was zoa ls van Nederlandse oorlogsbodems mag wo rden verwacht. "Het persoonlijk optreden aa n de wal d roeg er in grote mate toe bij om de goede Indruk te bevestigen. U allen hebt er aan meegewerkt om dit bezoek In hOie mate te doen slagen, hetgeen voor tI een grote voldoening moge %ijn", aldus besloot de Admiraal zijn bekendmaking. Ongetwijfeld

het hoogtepunt was van de Nederlandse maritieme Interventie, welke voorkwam dat hun land geheel door de Zweden onder de voet werd gelopen en welke als gevolg had, dat de vijand genoodzaakt was het beleg van Kopenhagen op te breken. Het ligt voor de hand. dat zij bij dez:e herdenking de Nederlanders wensten te betrekken, zonder wier hulp zij hun onafhankelijkheid wellicht nooit zouden hebben terug gekregen. Evenzeer ligt het voor de hand, dat de Nederlandse regering de uitnodiging van de Deense regering hler\o(! enige oorlogsschepen naa r Kopenhagen te zenden, gaarne heert aangenomen om aldus van onze traditionele verbondenheid met het Deense volk te doen blijken. Behalve een mogelijkheid om de goede betrekkingen met een deelgenoot In de Noord- Atlantische Verdrags-OrganisaUe te versterken, was dit levens een ongezochte gelegenheid voor vlagvertoon, zoals niet dagelijks voorkomt en die men dus niet mocht laten voorbijgaan. Vlagverloon Is nutlig en gewenst om het aanzien van een mogendheid In de wereld te versterken. Dit geldt evenzeer voor een zeevarende mogendheid met een groot maritiem verleden zoals Nederland, juist omdat dit verleden verplichtingen oplegt, waaraan niet Ie onlkomen vall Dit blijkt uit het telt, dat de Bevelhebber der Zeestrijdkrachten, die op het punt stond zieh voor een belangrijke orlt!ntatierels naar de Verenigde Staten te begeven, tijd heet! wiJlen vinden om zich persoonlijk aan het hootd van deze bijzondere maritieme missie te stellen. Door hiervoor zijn drukke werkzaamheden gedurende een volle weck te onderbreken, heert de Admiraal blijkbaar tot uiting wiJlen brengen hoezeer de Deense uitnOdiging (lP prijs werd gesteld. Het zenden van een geheel smaldeel, In plaats van een enkel schip, duidt hierop eveneens, terwijl het medezenden vsn de bij dergelijk vlagvertoon onmisbare Marinierskapel In het l;elfde licht moet worden gezien, Rekening houdende met de nationale sentimenten welke voor Denemarken aan een herdenking van de Slag In de Sont zijn verbonden, behoort men als uitgenodigde partij goed voor de dag te komen, of anders liever thuis te blijven, De Koninklijke Marine heeft het eerste gekozen en dat %ij g6éd gekozen heeft, bewijst de bewondering, die haar optreden In Denemarken heert gewekt. De Bevelhebber der

Zeestrijdkrachten heen In l:ijn eerder aangehaalde bekendmaking niets te veel gel:egd. Er was In Kopenhagen slechts één roep over de Nederlandse schepen en de bemanningen. Zo behoort het ook tel:ijn, zult ge l:eggen. Toegegeven, maar laten wij dan tenminste dankbaar zijn, dal bij alles wat in de wereld wel àndefl maar niet béter wordt, de Marine door de eeuwen heen de l:èUde blijft, met haar eigen stijl en traditie. En laten wij er In onnelf 'tacht aan toevoegen: "hou'en zo! ... "

0 waren wij dan met Smaldeel I op weg naar de J)cc:nsc wateren e n naderden op 28 oktober - tegen acht uur In de morgen de ingang van de Sont. In kiellInie vare nde, doemden uit de grijze nevel achtereenvolgens de silhouetten op van Hr. Ms. kruiser Oe Zeven Provlnclên met de vlag va n de Bevelhebber der Zeestrijdkrachten, Vice-Admiraal H. H. L. Pröpper, in de voortopj vervolgens Hr. Ms. jager Gelderland, die de comma ndovlag van de wnd. s maldeel-commandant, Kapitein ter zee P. Cool, voerde; daarna Hr. Ms. fregat Van Zljll en tenslotte, klein maar dapper, Hr. Ms. onderzeeboot TijgerhaaI. De bemannlngf!n waren volgens meerrol langs de verschansing opgesteld, terwijl op het hairdek de gewapende wacht stond aangetreden. Aan boord van de kruiser bevond l:lch bovendien op de campagne de volledige Marinierskapel, welke de verschlllende plechtigheden te Kopenhagen zou opluisteren. Over stuurboord verrees In de verte, enige streken voorlijker dlln dwars, het markante silhouet van het kas teel Kronborg, welks geschiedenis zo nauw aan die van Nederland Is ve rbonden en vanwaar het door ons vlaggeschlp U) dadelijk aan de Deense naUevlag te brengen saluut van eenentwintig schoten zou worde n beantwoord. Iedere marineman, die weleens In de Deense wateren is geweest, zal zich ongetwlj!eld deze trotse burcht herinneren. Nabij Helslngö r - door de Nederlanders In de I7de eeuw Elseneur genoemd - aan het smalste gedeclte van de Sont tegenover de Zweedse stad Helslngborg gelegen, werd Kronbor g In opdracht van Kon ing Frederlk JI in de jaren 1574-'85 tot bescherming van de Sonttol door de Nederlander Obergen gebouwd op de !undamenten van een uit de elfde eeuw daterende ruine, waarvan de meterdikke muren en gothlsche bouwstijl hier en daar nog zichtbaar zijn. Verde r ve rwierf deze burcht wereldvermaardheid, doo rdat de Engelse toneelschrijver WlIllam Shakespeare er de handeling van zijn beroemde treurspel "Hamiet, Prins van Denemarken" deed plaatsvinden. Het Is wel Interessant te weten, dat dit toneelstuk, dat op een ocr-oud bij overlevering bekend verhaal schijnt te berusten, nog geregeld In deze historische omgeving met de slotmuren als natuurlijke coulissen wordt opgevoerd. WIJ Nederlanders, kennen Kronborg echter bovenal als het het bolwerk, vanwaar dMehonderd jaar geleden de Zweden _ die het veroverd hadden - het vuur openden op de onder het bevel van Luitenant-Admiraal Jacob baron Van Wassenaer van Obdam uiteraard zbnder saluut voorbij varende Nederlandse scheepsmacht. Volgens het verhaal vuurde Koning Karel X Gustaa! van Zweden bij. die gelegenheid symbolisch het eerste schot af, terwijl de F ranse gezant daarbij. eveneens symbolisch, de arm van Zijne Majesteit 1.0U hebben ondersteund. Admiraal Van Wassenaer van Obdam vond het niet de moeite waard, het vuur te doen beantwoorden. Doordat :djn order de achterhoede niet bereikte, wisselden enige schepen van VIce-Admiraal Fie ter Florlsz toch nog enkele schoten met Kronborg. Aan geen van belde zijden werden echter treffers geboekt e n zonder tijd te verliezen vervolgde de Nederlandse schei!psmacht haar koers, om zo spoedig mogelijk de Zweedse vloot aan te vaUen. Deze gebeurtenlssel'l kwamen ons weer voor de geest, toen precies om twee minuten over acht het hoornsignaal "Geeft acht!" over de schepen klonk. teder stond In de houding, de oUicieren brachten de groet en de gewapende wacht presenteerde het geweer. Daarop scheurde over stuurboord - de rijde waar de Deense natievlag werd gepasseerd - het eerste schot uit de saluutbatterij van Hr. Ms. Oe Zeven Provlnclên. Een troep wilde zwanen, die in de ondiepten langs de oever vEin de Sont bezig was voedsel te zoeken, vloog verschrikt op, om e rgens een goed heenkomen te vinden. Met vijf seconden tussenpoos werden daarop, afwisselend over bakboord en s tuurboord, de volgende twintig saluutschoten afgevuurd. Intussen gingen de gedachten onwillekeurig uit naar het voorwerp van dit eerbetoon, de "Danna.brog", welke de oudste nog in gebruik djnde vlag ter wereld

Is en welke bestaat uit een wit balken kru is op een rood veld. Volgens de overleve rin g dankt deze vlag haa r ontstaan aan een visioen van Koning Waldemar IJ van Denemarken, die tJjdens de Slag bij Reval tegen de Esten in 1219 een vla m_ mend kruis uit de hemel zag neerdalen, terwijl een stem uit den hoge hem opwekte dit kruis te herre n, hetgeen hem de overwinning zou hebben bezorgd. Nadat het laats te saluutschot wijd over de Sont was uitgerold, zette de Marinierskapel het Deense volkslied In. Zodra het Nede rlandse eerbewijs ten einde was, flitste ginds van de vestingwal plolseling een gele vlam nijdig uit de monding van één der zeventJen antieke vu urmonden, die er zijn opgesteld e n die tijdens dit bijzondere Nederlandse vlootbezoek als saluutbatterij dienst deden. Een grote rookpluim kolkte uit het kanon te voorschijn, l:CS seconden later gevolgd door het geluld van de explosie, waaruit dus kon worden a!geleld, dat de afstand ongeveer tweeduizend meter bedroeg. Elk volgend schot deed de rook-ontwikkeling toenemen, totdat weldra het kasteel practisch geheel door rook aan het gezicht was onttrokken. Het mondingsvu ur wierp daarbij telkens om de vijf seconden een rosse gloed door het dichte rookgordijn, wat een bijzonder schilderachtig effect maakte. Kronborg, een romantisch kasteel uit langvervlogen tijd, verhief zijn I:!:rons-grocne torens In de lood-grijze najaarslucht.. Op de vestingwal herinnerden de In sneUe opeenvolging vurende oude voorladers aan het boeiende ta!ereel van het krijgsbedrijf uit de 17dc eeuw, in een volkomen daarbij passende omlij sting van water en wolken. Z6 s uggestief was de illusie, welke dank:dj een voortreffelijke Deense regie werd gewekt, dat wij ons In de arm moesten knijpen om te weten, dat wij niet droomden en moeite hadden te beseften, dat wij ons niet in het midden van de 17de eeuw op de vloot van Luitenant-Admiraal Va n Wassenaer van Obdam bevonden e n door de Zweden werden beschoten! Zo eenvoudig was het echter niet voor onze Deense gastheren, om dit historische tafereel natuurgetrouw op te voeren. Niet alleen Is het ecn omslaehtlge bezigheid deze o ude voorladers te bedie nen, maar omdat er slechts zeventien vuurmonden waren om het saluut van een-en-twlntig schoten In Oude s tijl "gun for Run" te beantwoorden, moesten de vier eerst afgevuurde slukken In allerijl opnieuw worden geladen. Er kwam een gehele compagnie Deense soldaten aan te pas om dit binnen de vastgestelde tijdsruimte te volbrengen. Anders dliln driehonde rd jaar geleden, stonden thans niet de Koning van Zweden en de Franse gezant achter de vuurmonden, maar wèl twee Koninklijke Hoogheden en een diplomaat, namelijk de broeder van de konint. Prins Knud van Denemarken en zijn gemalin Prinses Carollne Mathllde, alsmede de Nederlandse Ambassadeur bij het Deense hor Zijne Excellentie M. F. Vlgeveno. d ie zich In de vroeg~ morgen van 28 oktober naar Kronborg hadden begeven, om van de aankomst van het smaldeel getuige te zijn. De stem van het geschut zweeg en de stilte daalde weer over het water. De laatste rooknarden dreven weg In de wind. terwijl wij achteruit over stuurboord Kronborg In de verte zagen verdwijnen. Opnieuw was na drie eeuwen een Nederlandse Ildmlraal met een schecpsmacht de Sont als vrIend binnen Revaren. Die dag versch.men de Deense kranten met grote koppen: "De Hollanders kwamen driehonderd Jaar geleden op hetzelfde uur ... " K. d. W. (Wordt vervuild)

SMALDEEL 1 TE KOPENHAGEN

ReeepUe ten Itadhllize.

•

Gemeerd /llIn de t.antellr

, In

Hr,

.. LlIle llafvrue" het middelpunt vlln de belang.telllng.

Gelderland meert af.

V<;>ordat vice_admiraal P'rÖi door de Deen. e Konlng 0fI'

HERDENKING SLAG IN DE SONT

Brokstuk"~n

van de

,.B~uode"

" Buul l full Copenha,en",

Ama,er-mf'IIJ". brachten bloemen .an de smaldulcommandanl Daaronder : Welkom In Kopenlullen .

Kr.nalo'oin, bij hel ,evaUenen-

monument aan Nyhavn.

Op het ogenblik (midden a ugustus) zijn de volgende gebeurtenissen In het brandpunt van de belangstelling: Ie. de aankomst van de president met zijn staf van 200 man (waaronder vele dames) voor de zomervakantie, die meestal In Newport wordt doorgebracht; de Quemoy kwestie; 3e. de AmerIca cup r ace.

door E. H van Rees, Kapitein-luitenant ter zee Langzaam glijdt de "Noordam" de baal van New Vork binnen; het Is 11 augustus, zondagavond acht uur en de schemering begint geleidelijk haar gevecht tegen de nacht te verliezen. Een zwoele nacht, veel warmer en vochtiger dan wij in Holland gewend zijn. We staan op het sloependek. Aan stuurboord glijdt een concentratie van flitsende neon-reclames voorbij .. "Coney lsland", zegt mijn buurvrouw aan tafel In de eetzaal; de prima ballerina van het Amerikaanse ballet-gezelschap dat optrad in het "U.S. pavillon" op de Expo. Voor ons uit doemen de torenhoge skyscrapers van Manhattan Island op uit het nevelige verschiet en aan bakboord vertoont zich de "Jersey shore". Niet te geloven dat een kleine driehonderd jaar geleden onze voorvaderen dit eiland voor enkele luttele guldens aan snuisterijen kochten van de Manhaltan indianen. Ongeveer een halve mijl bezuiden Statue Llberty wordt de haak erin gegooid; wij zijn er .... Morgen pas gaat het schip naar zijn ligplaats in Hoboken. Het is een fascinerend gezicht deze enorme stad van de rede af te zien. Langs de boulevard van Long lsland glijdt een onafzienbare rij lichtjes Brooklyn- en ManhaUan-waarts. Dat zijn alle week-einders die nu terugkomen na de zaterdag en zondag zich op een der vele Long Jsland beaches te hebben laten bruin roosteren, 7.egt mijn buurvrouw. "My dad has a cabana there .. " voegt ze er peinzend aan toe, ,.when the weather is okay, 1'11 be there tomorrow". Het Is al laat als Ik het lieve kind welterusten wens .. De volgende dag word Ik opgewacht door het factotum dat reeds menige marineman heeft afgehaald or afgeduwd; mr. Peterkin, van het Ihlrd naval district. Mr. Peterkin blijkt goed op de hoo,!tte te zijn van de mutaties bij de Koninklijke marine, het lijkt wel of hii 00 de distributIelijst van de P-beschikkin,!ten staat. Hij praat over Prins Bernhard al!;of het een vriendje van hem Is, als Ik alles moet geloven tenminste .... Deze dag bren,ltt me in Providence. de hoofdstad van Rhode Jsland, door middel van de Yankee CUopcr, een exoresstrein met luchtgekoelde wagons. en dpt Is maar goed ook, want de hitte Is niet om te harden. Rhode lsland Is de kleinste staal van

de U.S.A. en bestaat uit een klein stuk op het vasteland, waarin Providenee ligt, en een groot aantal eilanden, waarvan het grootste Aquldneck Island heet, en een der kleinste Block istand, naar de Hollandse ontdekker. De officiële naam van deze staat is nog s teeds "The State of the Rhode Island and Providence Plantations". Provldence ligt ongeveer een halt uur met de trein bezuiden Boston en een klein uur met de auto benoorden Newport. Op het zuidelijkste gedeelte van Aquidneck Island ligt de gemeente Newport, waarbinnen een der vele bases der Amerikaanse marine Is gelegen. Het bijzondere van Newport Naval Base is, dat het de oudste basis van de marine

I,.

De belangrijkste activiteiten zijn COM DESLANT (commander destroyer force AtlantIc), het Naval War College, een aantal opleidingsinrichtIngen, een marinehospitaal en de verzorglngsinstantie Newport Naval Station, afgekort NPTNAVSTA. Zoals gewoonlijk bij de Amerikaanse ma rine ontbreekt het niet aan "exchange stores", "commissary stores", cafelaria's, bioscopen etc.

Laat ik beginnen met een woordje te wijden aan de president. Hij arriveerde met zijn gevolg In een horde hellcopters van het U.S. Marine korps, die neerstreken op het grote grasveld vóór Luce Hall, het hoofdgebouw van het Navel War College. Vandaar werden ze in een aantal auto's gebracht naar Fort Adams, een afgesloten woning park voor officieren, waarin zich ook het zogenaamde ,.summer Whlte House" bevindt. De mindere goden werden ondergebracht in de B.O.G. (bachelor otficers quarters) van NPTNAVSTA, met als gevolg, dat vele officieren, waaronder ondergetekende, moesten verhuizen naar andere kwartieren. (Ik ben nu weer terug in mijn kamer, waarin een zekere miss Caffrey woonde, secretaresse van mevrouw Elsenhower, ze liet bij het vertrek een fles parfum in een van de laden van de commode omvallen, waardoor ik zelfs nu nog aan haar wo rd herinnerd!) Reeds tevoren hadden drommen technici de nodige telefoonverbindingen aangelegd en FBI-lieden met grote sigaren In de mondhoeken, bekeken ot alles wel veilig genoeg was. Enkele dagen na zijn aankomst worden wij, leerlingen van de " Naval command course", voorgesteld aan de President. "l'm glad to sec you here commander!" Is zijn commentaar, terwijl de camera's flitsen. Mr. President ziet er patent uit, hij heeft een vaste blik en een genoegelijke glimlach. Als hij overigens enkele minuten later praat met een van zijn vele aldes, verandert zijn gezicht en staat het strak

Ge:ichl op Iitl .,NClL'/J1 IVor College"

en vastberaden; het gaat over Quemoy. Wal hij :l:egt kan Ik niet meer horen, doch hij schudt beslist het hoofd. Ik merk duidelijk dat hier in "de States", meer en meer de geest begint te heersen van minder toegevendheid len opûchte van de communistische wereld en een grotere bewrgdheld over de achterstand van eigen defensie en de gebreken in het opvoedingssysteem van de jeugd. Het doet overigens vreemd aan, over "achterstand" te horen spreken, terwijl Ik ben opgenomen In dit geweldige machtsapparaat. Diverse vooraanstaande Amerikanen heb ik tijdens hun leûngen hun afkeuring horen uiten over de te grote toegeellijkheld en de neiging naar Idealisme van de buitcnlandse politiek der U.S.A., waarbij :l:ij voorbeelden noemen :l:oals Suez. Of dit resultaat zal afwerpen .. ? Het is moeilijk te :l:eggen, doch dal het percentage personen die wars :l:ijn voor een "tweede München" groter wordt, Is boven twijfel verheven. Ten op:l:ichte van Quemoy is de meerderheid van opinie: "It's too bad that we aUowed ourselves to become commited lolhls extent aboul a rew miserabIe Jittle islands under the shore of the mainland, but now we're In It, we cannot go back. without sulfer!ng a tremendous loss of prestige and without glvlng ourselves the reputation ot look!ng for retreat. once the pressure is really put upon us" .... Als Ik met mijn studiegenoten naar Sims Hall verdwijn (het gebouw waarIn de Naval Command Course en de Command and Staf! Course ûjn ondergebracht), daalt er weer een hellcopter nee r op het gras vóór Luce Hall en een welbekende figuur - Foster Dulles stapt uit met het laatste nieuws ....

mij lijkt het verschJl In gewicht van liefst 11 200 Ibs. wel wat nadelig voor Sceptre. Het circuit is In de oceaan, ongeveer acht mijl buitengaats van Brenton Ree! lichtschip. Er zijn twee banen die om en om worden gebruikt ;ee.n rechte baan van zes mijl lengte in de wind, die viermaal moet worden gezeild en een driehoekige baan met een omtrek van 24 mijl. Vandaag - de eerste dag - :l:al de rechte baan worden gezeild. De wedstrijd Is op t ypisch Amerikaanse wij:l:e georganiseerd. Maar liefst een squadron jagers (zeven stuks) plus een Canadees van de St. Laurent-klasse ûjn ingeschakeld om aan weers:l:ijden van de baan merklijnen te vormen, waarbinnen de vele honderden toeschouwende jachten zich niet mogen begeven. Om overtreders weer terug te jagen ûjn twaalf coastguard launches en crash boats van het marinevllegkamp Quonset Point Ingeschakeld, met grote luidsprekers op de stuurhut gemonteerd. Ik heb een plaatsje gekregen aan boord van de DD 932 (USS John Paul J ones), een jager van 3850 ton volgeladen.

gen van de vele dames die voor deze gelegenheid mee mogen en nu hun :l:eeziektepillen niet nodig hebben. Voor het squadron uit stoomt de tIotie!jeleider "Mitscher" naar buiten met de "hoge druk" aan boord In de vorm van de president met stat en een aantal vlagollicieren. Het is je reinste pandemonium op het water; de aantallen jachten, raceboten, motorsloepen en alle rlei andere rare vaartuigen variërend van dJ::ijvende theehuisjes tot was tobben, die naar bulten varen, :l:ijn niet te tellen. Temidden van deze chaos s tomen we voorzichtig naar bulten ; daar het praktisch windstil is en de oceaan als een spiegel, keert niemand terug en gaan zelfs de drijvende theehuisjes helemaal mee naar de start boel. Op het wedstrijdterrein gekomen gaan de oorlogsschepen In twee rijen te n anker in hun aanvangsposlties en vervolgens wordt Iedereen er tussen uit gejaagd door de blèrende luidsprekers van de bewakers, :l:odat uiteindelijk de Columbla en de Sceptre over blijven uit deze mélée en aanvangen met het beoefenen van de start.

De America Cup race Is de gebeurtenis

van het zellseizoen In Newport, een :l:eilOOrd bij uitnemendheid. Het verdient vermelding dat deze race 107 jaar geleden VOOr het eerst werd gehouden in Engeland tussen het snelste Engelse en Amerikaanse oceaanjacht en dat de Engelsen er nog niet In :l:ijn geslaagd één keer te winnen en :l:odoende de AmerIca Cup weer thuis te halen . Vóór de 'o orlog waren de deelnemende jachten langzamerhand uitgegroeid tot de reusachtige J-klasse, met schepen :l:oals de Ranger, Edeavour en de Ralnbow. Na de oorlog is men - wegens de enorme hoge kosten - overgegaan op de 12 meter k lasse. De jachten die vandaag de eerste race van een serie va n zeven :l:ullen aanvangen zijn: COLUMBIA (US) SCEPTRE (UK) 69'7" 70' lengte 12' breedte W 1985 SQ.Ct. :l:eil-opp. 2000 sQ.tt. waterverpI. 56800 Ibs. 68000 Jbs. :l:eilnummer US 16 K 17 schipper Brlggs Cunnlngham lt.cd r. Graham Mann R N. De lijnen-tekeningen van beide sche-

pen zijn zorgvuldig geheim gehouden en allerlei geruchten doen de ronde, dat bij :l:waar weer - en dat gebeurt nog wel eens in Newport - de Sceptre beter :l:al voldoen dan de Columbla. Ik ben geen expert op zeil gebied, doch

uss John Ik neem aan dat u bekend bent met het feit, dat J . P. Jones is voor de Amerikaanse mar ine wat De Ruyter 1s voor de onze. Gedurende een verwoed gevecht tegen de Engelsen toen men hem toeriep :l:ich over te geven heeft hij teruggeroepen: ..I have not yet bcgun to light!" Uiteraard zijn dit gevleugelde woorden geworden. Wat echter weinigen weten Is, dat de Amerikaanse mariniers wanneer zij hun collega's van de vloot willen plagen - als commentaar op de bovenstaande gevleugelde woorden geven: "Ot course there had to be one sucker, who dld not get the word!" Maar nu terug naar de wedstrijd .. In kieIHnie stomen we naar bulten, de J .P.J. in het midden, met de squadron commandant aan boord. Het weer is schitterend, zeer tot genoe-

Pau/ JOI~

Om half twaalf valt het startschot.. De wind Is zwak, Columbla is een paar seconden eerder doo r de start dan Sceptre en begint direct merkbaar sneller te lopen dan zijn tegenstander. Gedurende de gehele verdere race blijkt Columbia sneller, ondanks veel grotere ballonfokken, halvewinders, etc. van Sceptre. Iedereen is wa t teleurgesteld, men had gehoopt op een spannende wedstrijd en vele Ameri kanen hadden de beker nu eindelijk wel eens In Engelse handen willen :!:Ien .. mis evenwel. De zeven races, waarvan enkele In harde wind werden gezeild. werden alle met grote voorsprong door de Columbia gewonnen. (wordt vervolgd)

WELUCHT gcen laad ter wereld kan MARINE 'OFFICIEREN bogen op een maritieme geschiedenis die zover terugreikt In de oudheid als de Libanon. Wellicht Is het dan ook geen wond(!r dat in de huidige crisis in het nabije oosten juist die landen die eveneens kunnen terugzien 0i> een ;root maritiem verleden. milJtalre waarnemers zonden die stammen uit een marinemllIeu. Zo :tien we dan momenteel In de LJbanon voor de waarnemers van de Verenigde Naties vooral JtaUê en Nederland vertegenwoordigd door marineorticitTen. Er moet ccMer onmiddellijk bij venneld worden dat ~n van deze zce-orrlcleren ook maar Jcts met de zee uit te staan hebben. Slechts één van hen heeft het uiuicht op het blauwe water van de Middellandse zee. VlmuIt zijn kontoor namelijk ... Waar de andere zec-orficlere!\ dan tijn? De Nederlandse luitenant ler zee I Ruys staat op dit ogenblik In een 7.ledend hete post in de Bcqaa-vlakte aantekeningen te maken over hel vrachtautoverkeer dat uit de richting van Syrië binnenkomL De majoor der mariniers Blom rijdt in een witte UN Jcep patrouilles In het Anti-Lioonongebergte tenmldden van onherbergzame en ongastVTijc rotsen en heuvels. En met deze taakomschrijving Is felleIIjl, meteen het wcrk geschetst van elke Indlvlduelc waamemer, landmacht of zce-otricier, namelijk pairouIlIeren In de grensgebieden van de Ubanon, met slechts sporadjsch cen blik op de zee. De zee Is nu juist één van de grote charmes en attracties van dit land. Een vloot bezit de Lib.1notl nlel, tenzij men dan het kleine scheepje tot de vloot wil rekenen dal zo nu en don voorbij het hoofdkwartier van de Verenigde NaUes hie r tuft. Het is cen grijs bootje W&arop op ccn hoge standaard een machinegeweer is gemonteerd. Het valt echter te betwijfelen of a. het. ding schiet e.l, zo ja, of b. de sloep dan !l.iet zl'l kantelen. Een poging om een ,.oorlogsschlp" te eret!rcn werd laatstelijk <Y.ldcrnomen door het leger die cen tank op cen Hchler h«'s en daarmce langs het door de

IN DE LIBANON rebellen bezette gebIed koerste om van tijd tot tijd (!Cn schot te lossen in de richting van de opstandelingen. Voor zover Ik hoorde was het succes "daverend" maar dan alleen in de lettC!'lijk'e zin. Ondanks hel feit dat momenteel niet van een Libanese vloot te spreken valt Is voor een ieder dl~ maar bclan;stelling heeft voor de zee, de vlooI en de maritieme geschiedenis van Libanon een uitermate interessant gebied. De 'eerste aantekeningen over het beslaan van scheepvaart In de Libnnon reiken werl;elijk lerug tot het begin der beschavIng. HIt!I'Oglyj>hen d:ltel'end van het jaar 2650 vÓÓr Christus r.1aken melding van een geregeld scheepvaartverkeer op de Libnnon. Hel doel van d~ze tochten was voomamelijlt de Libanese ceder. Sleehts enkele honderden cederbomen kan men momenteel nog maar terugvinden doch het Is gemakl.elijk voor te stellen hoe g($ChLltt het hout van deze reuzen was voor hf>t vervaardigen van schepen. In 1954 werden In de grote pyramide van Gizeh ~e resten gevonden van een houte!l schip. vervaardigd UIt LJban(!CS cedC'rhout. De geur van het hout was nog aanwezig en de tand des tijds had nauwelijks kans gezien deze taaie houtsoort a:m te lasten. Niet alleen het hout van de ceder werd gebruik t, ook de harsen en terpentijn vonden gretig aftrek en werden toegepast in de scheepsbouw. Zo zien we dan dat twaalf eeuwen vÓÓr onz.c jaartelling de Lioonon reeds het erkende centrum was van de handelsvloten. Zeeschepen :ellen koers naar alle windstreken: naar het noorden langs de kusten van Turkije, Italië en Sicilië tot a an he t eiland Crela. Westelijk naar het eiland Cyprus, Zuidelijk, langs Egypte, d~ Noordkust van Afrika tot uiteindelijk Spanje. Uit Oostelijke richting werd per kamee] koopwaar al':.nge-

vocrd uit Arabië zoals bewerkte metalen, gcverfd~ wollen en linnen stoffen. De andere vrachten van de schepen ba-

lAngs .!teiLe rotswanden .lin"ert zlcfl el! moderne autoweg van noord Mar zuil

Kleine havent;es in de omgeving BI/klo8

stonden uit graan, hout, olie en wijn. Met. dit beeld van het antlelte levendige handelsverkeer voor ogen Is het. fascinerend de moderne kust van de Libanon te bestuderen. Het lijkt ot de kust. dan tot nieuw leven 19 gewekt. We herkenMn dan weer de kleine halfronde haventjes met een smal strandje wan:' een enkel vissersscheepje in de zon ligt. Aan de Ingang van het haventje is dikwijls nog de rest van een oude wachttoren te herkennen, cen vervallen zeewering of de rulnes van ccn kasteel. Kijkt men dan uit over de blau~ verte van de Middellandse zee dan beseft men pas welk ccn moed en vertrouwen deze oude zeeva3Tders gehad moetcn hebben om zich met hun minuscule ...cheepJes te wagen over de onbekende zeeën. Maar ook dwingen deze haventjes een diep respect af voor de kunde van de oude bevolking van de bijbehorende st.&djes. Vliegt men bijvoorbeeld over het. oude havenplaatsje Tyr, dan is bij een Juist Invallend zonlicht. te onderscheiden hoe grote rotsblokken, bewerkte stenen en zullen onder water gelegen een kilometers lange zeewering vormen, een verdediging tegen de zuidwestelijke winden en een bescherming voor de vloot van Tyr. Want het nu weinig Imponel'ende plaatsje was eens Tyr, de koningin van de Phoeniclsche zec:èn, de machtigste stad van de oude wereld, de moederstad van Carthago. Tyr was beroemd om zijn purper, de kleurstof gebruikt voor de gcwaden van keizers en koningen, de bouwmeesters van Tyr richtten d e tempel in Jerusalcm op en zelfs tot in de kruisvaardersUjd was Tyr nog een stad van belang, de zetel van een aartsbisschop. Maar waar Is al deze pracht en Grootheid gebleven? De haventjes zijn leeg, alleen een paal" kinderen soartelen er rond. De roemrijke periooo! van de Phoenlclsche oorlOh'$- en handelsvloten Is voorbij. Alleen In de haven lIan Beyrouth Is nog een Untelend handelsverkeer te ontdekken, de laatste Testen van een groot verleden, en in de kleine nnU· qulleltenwinkelljes verkoopt men nog de oude munten met afbcc:ldingen van de Phoc.nicische zel.lschepcn en galleien. Dit zijn de enige overb!.ijfse.len can het scheepvaartverkeer van de antieke wereld.

ATLETIEK li e r e n

tOO meter Ie prijs: LTZ 3 J. W. de Boer 2e prijs: MARN 3 ZM G. J. Eversdijk 3e prijs: KPUUlMNT L. P. 11. d. Toorn 4e prijs: KPLVLKNST J. v. d. Kuinder 200 meter Ie prijs: SNR 3 ZM Th . B. J. Hendrik, 2e prijs: LT'.l 2 OC C. L. Dekking 3e prijs: TLF 3 ZM J . van Wel 400 meter Ie prijs: SNR 3 ZM Th. B. J. Hendrlks 2e prijs: LTZ 2 oe C. L. Dekking 800 meter Ie prijs: SNR 3 ZM Th. B. J. Hendr lks 2e prijs: MARN I G. J. v. d. Heijden 1500 meter Ie prijs: MARN 3 ZM A. C. ter Weeme 2e prijs: MARN I G. J. v. d. Heijden 3e prijs: VGMR 2 ZM H. Warnik äOOO meter Ie prijs: MARN 3 ZM H. G. ter Weeme 2e prijs: MATR 3 ZM W. Schattevoet 3e prijs: MARN 2 A. Oosenburg 4e prijs: MARN I A. B. v. Dijk of x 100 me ier eJltafelie Ie prijs: Van Braam Houckgeestkazerne 2e prijs: Hr. Ms. "Karel Doorman" lloogspringen Ie prijs: TLG 3 A. R. Roelorsen 2e prijs: KPLRRMNT H. R. Smlt. Je prijs: HOFM 3 ZM S. E. de Haan Versprlnl"en Ie prijs: MARN 3 ZM G. J. Eversdijk 2e prijs: TLF 3 ZM J. van Wel Koge lstoten Ie prijs: MARN I G. R. C. VerhalIe 2e prijs: OPPVLKNST M. C. G. Hessink Dlscuswe rp.en Ie prijs: MARN I G. R. C. VerhalIe 2e prijs: SGTAnB H. C. Schut Speerwerpen Ie prijs: KPLMARNS W. L. de Wijn 2e prijs: SGTADB A. v. d. GIessen IIInk-St ap· Spronl Ie prijs: MARN ) G. R. C. VerhalIe 2e prijs: KPLVGDWK J. Levy

MD VBHKAZ

11,6 11,8

UTR

12,1 12,1

MKAD MED

• 244 24:5 24.5

MED

53.5

MOCV MVKV MOCV

55,4

MED

2,2,8

VBHKAZ

2,6,-

VBKKAZ VBHKAZ

4,16.1

MVKV VBHKAZ MQKH

VGKAZ VBHGAZ

4,19,5 4,25,5 16,42,9 16,59,9 11,06,5 17,44,1 49,49,7

MKAD

1,60 m 1,55 m 1,50 m

VBKKAZ MVKV

5,23 m

VBHKAZ ARTSCH

12,27 m 10,91 m

VBHKAZ KIM

39.64 m 34,28 m

VBHKAZ

KIM

45,17 m 39,33 m

VBHKAZ MVKV

11,76 m 11,61 m

MOKH

MKAD

5,56 m

M arva'.

100 mctelr

Ie prijs: MARVA TAA I KMR 2e prijs: MARVA HOFM 2 KMR " x 100 nleller estardte Ie prijs: Hr. Ms. "Schorpioen"' lIoorsprlnl"en Ie prijs: HMARVA CT 2 KMR Ve rsprinl"e n Ie prijs: KPLAROMARVA Speenverp.en Ie prijs: MARVA HOFM I KMR KOl d stolen Ie prijs: MARVA HOFM 2 KMll

F. G. Mouthaan

MCAD

L. Keizer

SPN

15,3 15,6 1,5,2

A, de Böck-Bok

SPN

1.30

M. Koomen

MOKH

4,02 m

E. E. v. Rellum

SPN

G. J. Mulder

MCAD

25,87 m 8,59 m

DE MARINE TENNISKAl\IPJOENSClfAPPEN 1958

Onder zeer rraaie weersomstandigheden vonden op 12, 13 en 14 september op de banen van de O.L.T.C. "Animo", tevens door deze verenllgng georganiseerd, de Marine tenniskampioenschappen 1958 plaats. Hieronder volgen de uitslagen: A. Helre n Enkelsp.el 1. en Marinekampioen TLNTMARNS G. H. van den Brink 2. LTZ J E. 1.. B. Thung 3. LTZ T I K. W. Affourtlt B. lieren Dubbelispel 1. ( TLNTMARNS G. H. van den Brink ( LTZ SD 3 KMR H. KJasema 2. ( KTZ P, W. C. de Vos ( L TZ I G. Seller 3. ( LTZ T 2 oe J. F. B. de Winter ( LTZ 2 E. Brouwer C. Verlie~ersrond e He ren Enkelspe l 1. LTZ T 2 oe J .F. B. de Winter 2. LTZ AR 2 oe R. Kooper D. Vetelranen Tournooi 1. LTZ SD 1 B. W. Lefrandt 2. MJRVLKNST J. v. d. Vijver

Uit het dagboek van een bootsman INLEIDING

Het Is meer dan vijftig jaar geleden, dal aan boord van Hr. Ms. schepen een bootsman diende, die - had hij in deze tijd geleefd - ongetwijfeld varend correspondent van ons maandblad was geworden. De goede man hield een dagboek bij, waa rin hij al :djn indrukke::! optekende; Indrukken, welke In de loop der Jaren tot een lijvig geheel uitgroeiden en welke ongetwijfeld hun historische waarde hebben gekregen.

Het werd geen dagboek In [rooie band, nog minder in Croai handse.'lrln. In doodgewone schoolschriften ol In afgekeurde "p\unjeboeken" beschreef hij me t potl ood zijn belevenissen. En waar dit alles nu op onze tafel ligt, daar menen wij er goed aan te doen sommige van deze belevenissen aan de lezers van "Alle Hens" voor te leggen. In de gees t van: "Zo was het leven toen bij de Kon inklijke marine ...." Uiteraard hebben wij stijl en taal wal moeten aanpassen aan onre huid ige tijd; de historie zeH echter werd onaangetast gelaten. Het blijft he t dagboek van een bootsma n, zoals deze het indertijd voor zich zeH schreef e n hel a ls autenllck verhaal aa n ons he<!ft nagelaten.

AUGUSTUS 1914 .... EEN WERELDOORLOG BREEKT UIT MAANDAG, 27 JULI 1914

Hr. Ms. pantserdekschip Gelderland IJ had gedurende het weekend te Wlllemsoord voor het "paleis" gelegen en nu de nieuwe week was aangebroken, gingen wij, zoals gewoonlijk, weer naar zee. We zouden langs de kU81 wat rondkruilen, vijJ dagen lang, maar de.! middags - 't was ongeveer vlij uur - kregen we onverwacht.! een draadloos ,ein, dat wij onmidde!Lijk naar Nicuwdiep moeSlen terugkeren. Ik had op dat moment de wacht en bevond mij in de I) Hr. Ms. pantserdekschip Gelderland. Bouwjaar: 1897. Grootste lengte 94.7 m; grootste breedte 14,8 m; gemiddelde diepgang 5,1 m: standll.llrdwaterve rplaatsing 4030 ton; max. snelheid 16 mijl; machine vermogen 9000 pk; bemanning 325 man. Bewapening: 4 kanons van 15 cm. 8 kanons van 7,5 cm, 4 ka nons va n 3,7 cm en een mortier van 7.5 cm.

nabijheid v an de schipper, toen de overste langs kwam lopen. "Rusland heeJt Oostenrijk de oorlog verklaard", zei hij, ,,'t ziel er niet al te best uit in Europa; we gaan terug naar Den Helder om nieuwe orders te halen." Nu is terugkeren naar de thuishaven nooit onaangenaam, maar in deze omstandigheden was er toch echt niets om zich te verblijden. Wij zouden hoopje.! moeten regelen, niet alleen met betrekking tot ons schip, maar ook met betrekking lot ons gezin. Hoe lang zouden wij niet weggaan, want al. er inderdaad oorlog zou komen ..... wel, dan kon je je borst wel nat maken. Toen dat bericht van "we gaan terug" eenmaal goed bekend was en ook bij 011. onderof/icieren vat had gekregen, toen waren de veronderstellingen niet van de lucht. We mOeiten natuur";k terug om banjak kolen te laden : er zou een algemene mobi/i.aUe komen; er zouden oVCTplaat.!ingen plaats hebben.... wel noem maar op De anders zo "ruslige" Gelderland gonsde van de geruchlen en wij waren dan ook blij toen om half elJ die avond ons .chip op de rede van Nieuwediep lag. Nu zouden wij het juiste nieuws vernemen..... Nu, die ;ui.te berichten waren maar heeL SDOarzaam. In de ee1'$1e plaats, wij bleven op de rede liggen. Van. kolen laden voor een. lanae trip was vooraLsnog geen sprake. Wel hoorden we, dat de werf druk aan het mobiliseren was, evenals de torpedodienst. Zeven bootsLieden, goede maten van mij,

• waren halsoverkol' van het wachtschip naar Hellevoetsluis

overoeplaalt!. Er kwame,~ een aantaL seinen bij OHS aan boord. Hoe echter de situatie in Europa er precies uitzag, wist niemand te verteUen. Waarschijnlijk zou Duitsland de

zijde van Oostenrijk kiezen. Kortom ... het was afwachten gebLazen. Er viel niets met zekerheid te zeggen. En zo klopte ik mijn hondenwacht alsof er maar weinill' aan de hand was. DINSDAG 28 JULI 1914

We gingen op de E.W. weCT het zeeaal uit, ditmaaL om de noord, want Hr, Ms. Gelderland had de opdracht gekTegen om in de omgeving van de "Eilanden" een oogje in het zeil te houden. Met het mooie wee r was het plotseling gedaan.

Er kwam een likse wind opzetten, welke heel spoed!" in een behoorlijke zuid-wetter storm ontaarde. lIfiuchien wa.! het wel de .!panning, waarin wij allen verkeerden, misschien wa.! het weL echt beroerd weer, want hoe wonderlijk het voor echte zeelieden moge klinken, we kreaen het stuk voor stuk lelijk te pakken. Eerst de jongeren, toen de ouderen. Het was maar een droeve zaak: in deze omstandigheden met een oorlogsbodem op zee en ieder zeeziek. TOc/l zetten wij moedig door. Zonder koffie en zonder rigaTen. Daar taalde niemand llaar, hetgeell de "baas" en ons zelf centen bespaarde. WOENSDAG 29 JULI 1914 Deze morgen waren de zee en de wind heeL wat TUstiger. Je merk te het al ras aan de manschappen. Men was beter te spreken en daardoor verliep het werk ook vlotter. Omtrent de "oorlog" was onJ weinig bekend. We kruisten maar wa t op en neerj er was heel teat scheepvaart. Somtijds praaiden de uitkijken 7 d 8 bij elkaar. Het leek onJ, dat die schepen wat haastiger waren dan gewoonlijk, maar dat kon best inbeelding zijn. Tegen de avond zaaen we een aantal schepen aan de kim. verschij nen, welke we voor oorlogSSChepen "versleten". Groot was de spanning. Maar toen die schepen naderbij kwamen, bleken het doodgewone koopvaardijSchepen te zijn. Zonder enige gebellrtenis van betekenis gingen wij de nacht in. DONDERDAG 30 JULI 1914 De donderdag ve rliep als de vorige dag, totdat we op de eerste platvoet, kort na theewater, de order kregen om het schip klaar te maken voor het gevecht. Was me dat even een consternatie. Zou dan toch de oorlog uitbreken? Waar bleven de berichten? Vanmorgen hadden we eniae radio-tijdingen ontvanaen, welke op papier gesteld - door een ieder met veel belanastelling gelezetl werden. Veel wijzer waren we er echter niet door geworden. De spanning in Europa scheen ons zelfs wat minder toe. Nu moesten we plotselina het schip klaar maken voor het gevecht. Nu, dat geschiedde vlot. ledereen hielp mee. I n een uur tijd waren wij er mee gereed, was alles weggenomen of neergehaald, zodat onze goede "Gelderland" er maar kaaltjes uitzag. Nu maar afwachten.... Neen, krent zat die Europese situatie niet. De zaak broeide behoorlijk; daar kon je donder op zeaaen. Die nacht voeren we dus voor het eerst met een afgetuigd schip. Het was heerlijk weer en er woei een frisse bries. Ik kreeg zo mijn aedacllten. "Bij mooi weer, dan gaat het nog wel, maar hoe zaL het - zond er die vertrouwde tenten zijn al s het nat is of stormt? Da n is zo'n afgetakeld schip bijna niet bewoonbaar:' "Maar", zo dacht ik "laat Ik de zaak niet vooruit lopen. Mocht het inderdaad zijn dat de oorlog uitbreekt, dan ondervinden wij 't wel. Dan dient men de dingen te nemen zoals zij zijnj dat iJ dan zeker onze plicht:> VRIJDAG 31 JULI 1914

Om één uur in de namiddaa - ik had jui"t de wacht bevonden wij ons in het Schulpengat. Maar naar binnen ginaen we niet. Even kijken of "Nieuwediep" er nog wel lag (hetgeen feitelijk niet nodig was, aangezien onze "Gelderland" er wel voor zal zorgdragen dat de vijand hier zijn handen thuis houdt) en daar gingen we weer de "Eilanden" !angs. Wat later hoorden wij enige radioberichten. Het bleek nu dat Rusland heeL wat van zins was. Wat Dui!sland ging doen was nog een open vraaa. Frankrijk verklaarde dat de toestand ernstig was. En Nederland? Wel, dat zou neutraal blijven en geen.. vreemde oorlogsbodems in zijn havens dulden.

We wisten het dus weer en konden aHe verdere aandacht aan ons werk besteden. Patrouilleren, alsmaar patrouilleren. Langs Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland..... langs dat bekende rijtje, dat wij op de schoolbanken reeds leerden en dat wij nu langzamerhand gingen verwensen. Ondertussen was bekendgemaakt, dat wij morgen - als de situa tie zich niet zou wijZigen - op de rede van Nieuwediep voor anker zouden gaan en dat aldoar brieven konden worden. afgegeven. Uiteraard was ik onmiddellijk aan het pennen geslageTI. Mijn vrouw en kinderen woonden dan wel in die jutterij, maar ja, in oorlogstijd moest je op alles voorbereid zijn. Toch viel me dat schrijven erg moeilijk. 't Klonk zo gek: " Dag allemaal, hier is pa ... :' En dal, terwijl je gezin maar vijf minuten behoefde te lopen om pa in levende lijve op de rede te zien liggen. Verder: wat Uloest je schrijven? Je gezin geruststellen, natuurlijk, maar hoe, waar je zeil niet bijster aerust was en helemaal niet wist hoe het ZOIL gaan lopen. Of je een week, een maand af wellicht een jaar zou wegblijven. Enfin, ik heb mijn brief geschreven en hoop morgen de gelegenheid te krijgen om hem zelf thuis te "brenaen". Dan kan is hem voor altijd in mijn zak houden. ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1914

Zo kwamen we dan deze middag op de rede, maar van vost afgeven wa8 geen sprake. Wel twee sloepen met victualie en andere ,ommei, maar de vent met een zak voor poststukken was blijkbaar op straat. Uiteindelijk gaf dat ook niet. De schipper wist het precies: "We gingen naar binnen." Maar nauwelijks waren deze schone woorden verstorven of de nieuwe order kwam, dal we toch "buiten" zouden. blijven Zo ging het een paar uur door. "Naar binnen, niet naar binnen .... " NtI, en dan weet je het tenslotte wel. We bleven op de rede liggen, ja, erger nog, we gingen tegen de avond weer patrouilleren en dat voor het weekend. Maar ja, het was mobilisatie. Dan past het de militair geenszins om zich v ragen te stellen naar het hoe en het waarom. Men heeft te dienen, alleen te dienen, en daarin alles te betrekken. Ook en voornamelijk de persoonlijke ongemakken. En dat deed dan ook een ieder, toen wij voor de zoveelste maal deze week Texel paneerden en Vlieland zagen opdoemen in een malse regenbui. Diezelfde a vond lag Hr. Ms. Gelderland weer ...... in liet Sclntlpengat . Wij waren terugg eroepen. Zouden we dan toch .... .. 7 ZONDAG 2 AUGUSTUS I nderdaad, die zondag gingen wij de haven in. Voorzichtig achter een sleepboot aan, want talrijke mijnen waren In het Schulpengat en hl de nabijheid van de havenmond gelegd. We meerden even na middernacht voor de kolenloods en gingen naar kooi. Bij het aanbreken. van de dag - ik had de dagwacht en stond dus vroea aan dek - bemerkte ik de arate bedrijvigheid, welke aan de wal heerste. Er liep veeL volk rond, vooral in de omgeving van het wachtschip. En dat was voor mij het eerste en werkelijke beeld van de mobilisatie. Ook hoorde ik op deze vroege morgen het laatste nieuws van het wereldfront, want een front was het helaas a€Worden. Duitsland was als bondgenoot van Oostenrijk tegen de Russen opgetrokken, terwijl Frankr ijk de zijde van Rusland had aekozen. Wat Engeland zou doen was niet zeker. België en Nederland zouden neutraal blijven, hoewel - volgens geruchten - de Duitsers België's neutraliteit reeds hadden geschonden: In Limbura leefde men in grote s:panning. Zouden de Duitsers bij hun "opmars" 'Raar Frankrijk ook ons grondgebied betreden? Dan zou onaetwijfeld ook on" land in die oorlog betrokken wo rden . .. Om half elf deze morgen stonden al heeL wat familieleden en kennissen van opvarenden van Hr. Ms. Gelderland bij de valreep te dringen. Maar hoeveel vrouwen er ook stonden, de mijne was er niet en dat speet mij aeweldia. I k zond enige jongens , die mijn vrouw kenden, uit om haar te waar· schuwen dat wij binnen lagen, maar zij kwamen terua met de mededeling, dat ze mijn vrouw niet thuis hadden getroffen. En dat speet mij nog erger. I nmiddels was ons schip een en al bedrijvigheid. Om 7 uur in de morgen was het kalenladen begonnen en sindsdien reden de wagens met steenkool af en aan. Somtijds moest aan de wal het rijden met de kruiwagens gestaakt worden om troepen te laten passeren, troepen gemobiliseerden, waarvan sommige half als soldaat, sommige half als matroos gekleed waren. Zij werden hier in Nieuwediep onder de wapenen geroepen en

• zo goed als kwaad onmiddellijk ' Ingedeeld. Beroepsmensen werd.m hierdoor, eveneelU onmiddellijk, overgeplaaIsI, zoolt enige van onze matrozen. Met de kolenzakken nog op de rug wer~n ze weggeroepen, .. en dat weu voor betrokkenen geen lolletje. Een grote tegenstelling met dit kolenladen leverde de feesttooi, wcarin Hr. Ms. Gelderland gestoken W(lS. Onze gel!erbiedigde Koningin-moeder was vandaag immers jarig en hoewel, In verband met de nationale en internationale spanningen, alle feltivitciten W(lren affl{:«ut, Hr. MI. schepen vlagdC'1l natuurlijk van top. Om vijf uur die miadag hadden we 406 ton kolen geladen en was het aftrap. Tot IJ uur 's avondr mocht een gedeelte van ona pa.&sagieren en woar ik tij dez:! gelukkigen behoorde, apoedde ik mij naar huis. Onderwijl zag ik, nu meer van nabij, de bedrijvigheid in het havengebied. Het open afvaren van de torpedoboten en andere rijks- en gouvernement,vaartuigen; het naar binnenkomen van. een landingsvaartuig met ,oldaten, behorende tot de torpedodielUt van de Koninklijke Landmacht, die de havenloegang met mijnen en zware bomen had versperd; de rode-kruis-vlaggen op het wachtschip Hr. Ms Van Speyk en het Koninklijk instituut voor de manne. . Thuisgekomen, vond ik mijn vrouw. Ze was blij mij te zien, maar toen ik haar het vonge dag ontvangen k4tje Ier hand SleIde, waaronder drie briefjes van !ien, betrok haar gezicht. "Aan die briefjes heb ik geen laars", zei ze, .,nlemalld neemt ze meer aan. Men wU alleen zilvergeld." Nu, met deze mededeling, was ik op mijn beurt weer niet lekker. Ik Sluurde mijn kinderen uit om de briefjes te verzilveren, maar bij wie ze ook aanklopten, niemand wal! voor wlnelen te vinden. Wel waren ze door een vent aangesproken, die voor ieder "briefje" vie r zilveren guldens had wilten geven, maar daarvoor hadden de kinderen zich gelukkig

niet laten lijmen. Toen probeerde ik het zelf maar. Naar de huisbaas, maar hoe happig hij ook steedl op de huur was - ditmaal .chudde hij het hoofd. "Betaal de volgende week maar", wa. zijn bescheid, "momenteel kun je je geld wel beter gebruiken ....." De sloeber. " Auond bezocht ik met mijn vrouw de kantine. We grepen een "vertrOOIlina" en toen. het op afrekenen aankwam, legde ik een tientje op tafel. Maar neen hoor, ook daar wilde ze het "brieHe" niet aannemen. "Schrijf maar een bon, boots", zei het zeuntje.

... kolen laden ...

Maar dat nam ik "iet. Ik stond op mijn .trepen en op het aannemen van dit tientje en zo wist ik, met veel 5pau, er eentje te verzilveren. Mensen, mensen, wat voor tijd ging het worden . .... . Later op de avond, toen ik met mijn. vrouw lang. de buiten.kant liep, klampte mij een soldaat aan. Hij vertelde, dat hij bakker wa. en zijn vrouw met drie kinderen had moelen verlaten. En dal was hem bijZOllder hard gevallen. I k kon l1lij dat best plaatsen. Aan de andere kant was hij loch oplimlllisch. De burgemeeller van zijn dorp had gezegd: ,,Joh, maak je geen zorgen; dat komt allemaal best terecht" en hoewel de soldaat niet geloofde, dat de burgemeester nu zelf de kade t jes zou gaan bakken, hij was er wel van overtuigd, dat er voor zijn uezin van rijk,wege gezorgd zou gaan worden. Dat kon toch niet anders..... . In. de Koningstraat, bij het bureau van het "Vliegenblaadje" was er geen. doorkomen aan. Honderden mell$en lIonden daar de laatste bencMen te lezen.. De Duitsers waren Belgil! binnengerukt op nog geen honderd meter van de Limburgse grens af. I n Maastricht had men de hele dag de kanonnen horen bulderen. Engeland nam deze neutralIteitsschennnis niet. Een Bntle oorlog.verklanng aan Duitsland hing in de

lucht ...... Omstreeks lien. uur was Ik met m\ln vrouw weer thuis. De kinderen lauen rustig te slapen. en ik voelde mij wat droef te moede. Enfin, we zouden het hoofd koel houden. Voor ons land wa. er Immers (nog) geen oorlog. We waren neutraal en zouden naar alle waarschijnlijkheid het wrede lot, dat België getroffen had, niet behoellen te delen. En zo spoedde ik me weer naar boord, waar ik om elf uur precies buiten-adem binnelllliei.

MILITAIR VOETBAL NEDERLAND-GRIEKENLA N D B IJ de Internationale militaire voetbalkampioenschappen De opstelling van het Nederlandse elftal Wa!J:

1958, was door het uitvallen van Hn poule, een plaats in de finale opengebleven. Voor het bezetten van deze plaats werd een classicatIeronde gespeeld tussen de numme rs twet! vlln de drie ret!ds gespeelde poules. Dit waren België, Griekenland en Nederland. Op woensdag 22 oktober werd In dit verband de wedstrijd Nederland-GrJekenland gespeeld op het Houtrwtlerrein in Oen Haag.

Hoewel de wedstrijd voor Nederland van weinig belang was, omdnt België reeds als et!rste get!lndlgd was, doo r va n Nederland te winnen en tegen Griekenland gelijk te spelen, werd er op Aoutrusl toch een spannende en levendige wedstrijd gespeeld. Al ut er In de Griekse ploeg meer verband dan In de Nederlandse en al deed het veldspel van de Grieken zeker niet onder voor dat van de Nederlanders, toch waren de aanvallen van de lalltsten veel gevallrlijkcr. Dank zij de beide keepers blee[ de stand tot de rwl gelijk. Oe Nederlandse keeper Hoogerman stopte enige zeer gevaarlijke ballen op schitterende wijze, terwijl de Griekse keeper een goed genomen s trafschop niet a lleen wist te houden, maar vlakbij de paal klemvast In handen wist te krijgen. Ongeveer tien minuten na de rust wist De Kreek op een pass van Den Engelse, met een fraai schot de Griekse keeper te passeren. Daarna werd cr nog fel gestreden, maar de stand bleef 1-0.

doel: Hoogerhuis (Ajax)j achter: Koole (DOS) en Pesman (Zwartemeer); midden: Renders (PSV), Kraay (DOS) en Muller (Aju); voor: Den Engelse (ADO), Krulvcr (PSV), Janssen (Stormvogels, De Kreek en MOlliijn (belden Feijenoord). Hoewel, zoals blijkt, het Nederlands elftal over verschillende sterke spelers beschikte, zouden de resultaten veel beter kunnen zijn geweest indien er meer verband In de ploeg had gezeten. Wel werden er aardige staaltjes van individueel voetbal ten beste gegeven door Kruiver, Oen Engelse en Moulljn, maar daartegenover werden toch ook vele goede passes ol prachtvoorzctten van Moulljn verprutst of verdwenen In de ruimte door niet begrijpen ol niet tijdig meekomen. Zeer goed voldeed de Ajaxdoelman Hoogerman, hij '1.al zelfs een keeper van klasse worden, zodra hij beter plaatst bij het uittrappen. Na het schrijven van dit verslag Is gebleken, dat de uitslag van groter belang was dan wij durfden te hopen. Doordat Egypte zich terugtrok kwam er nog een plaats open In de finale, welke plaats nu aan Nederland werd toegewezen. Van 13-15 november werden de daarvoor vastgestelde I k kon. mij dat best plaatsen. Aan de ,~nderj!! kant was htl wedstrijden in Portugal gespeeld, waarbij Nedcland van Portugal verloor met 5-1, maar van Belgi~, na verlenging, met 4--3 won, zodat ons Militair cilltal ultcindclijl~ de 3e plaats berdkte.

gen) gedachtesprong op een nieuwe ziekenboeg, waarvan dr. Eykman de eerste paal (slechts ten dele) de grond Injoeg. Wij doelden hierbij op de bouw van een nieuw gemeente-ziekenhuis, zoaIs enkele regels lager In de noUUe ook met evenzoveel woorden werd uiteengezet. Op verzoek van dr. Eykman zij echter nog eens met nadruk vastgesteld. dat de bouw van een nieuw gemeenteziekenhuIs In geen enkel verband staat met enige ziekenboeg van de Koninklijke Marine.

. December 19SI Voor het .-eva' U het nor niet wlsl. er wonen ruim een miljoen bejaarden In ons land. Een half procent van dit enorme aantal bevindt zich in Nieuwediep. Deze bevolkingsgroep heeft zijn problemen. Een ervan Is dat de r vrijetijdsbesteding, vooral bij ong unstig weer. Dit probleem ls echter voor een groot deel OPlclost: onze ouden van dragen ziJn dezer dagen een elien "soos" rijk

geworden.

Het voormalige gebouw van Openbare Werken op de hoek van de Koningsstraat en denelver dwarsstraat werd gedeeltelijk omgetoverd In een bejaardensoclêtelt, die enige naam mag heb-

b,,,.

Burgemeester Rehorst opende het tehuis en even later ugen we onze eerste burger naar het door de "Rotary Den Helder" geschonken biljart ijlen om het in te wijden. Dat was bij onze eerste burger In goede handen.

r4 I n minder roede handen waren wat buizen, weerstanden en condensatoren, die tezamen een radlo-zend-Installatle vormden. Het opparaat behoorde aan een militaire we rkman, die er, voornamelijk tijdens de weekeinden, mee experimenteerde onder de Indrukwekkende naam van "president". Deze levensgevaarlijke Uerhebberij Is echter verboden. Het toestel Is In beslag genomen. De militaire werkman zal nu, als gevolg van zijn onverantwoordelijke handelingen, een bittere pil moeten slikken.

r4 Da t deed ook een twaallJarl, JOnJ"etJe na (al teveel) bioscoopgenot. In "de Witte" was een klndennatlnee. Waarschijnlijk wat te overdadig gelmotlonneerd door de verloonde rolprent, raakten twee knapen bij de uitgang van het theater slaags. Een der belde vechtersbaasjes kwam, als gevolg hiervan, met zijn hoofd op de trottoirband terecht. Met een lichte hersenschuddirig lag hij een half uur later In het St. Lldulna Ziekenhuis. De directeur van ons andere ziekenhuis lees t "Alle Hens". Dr. P. H. Eykman leest zelfs de "Nleuwedlepse NoIlUes". Tenminste d ie In het oktobemummer . We schreven daarin lets over de ziekenboeg van Hr. Ms.Soemba en kwamen met een (klaarblijkelijk alleen niet door genoemde geneesheer-directeur te vol-

Vele ve rhalen doen de ronde over de (vooral In de ogen van burgers) abnormale omstandigheden, waarop In marlnegezlnnen een gebeurtenis plaatsvindt, die resulteert In een verhoging van de kindertoelage. Hieronder volgt een kersverse bijdrage In de serie. Tijdens het recente bezoek van Z.K.H. Prins Bernhard aan Den Helder wenste de Inspecteur-generaal der Koninklijke Marine het Korps Adelborsten en de adsplrant-reserve-otfic\eren te Inspeeteren. De Marinekapel WIllemsoord was voor deze gelegenheid ter beschikking gesteld. Nog nimmer heeft de kapelmeester echter onder zulk een spanning gemusiceerd als ditmaal. Geen spanning in de eerste plaats vanwege het hoge bezoek. Daarvoor heert sergeant Westerdijk te lang meegeblazen In de Marinierskapel. Neen, de oorzaak lag elders. En wel In zijn woning In Nieuw Den Helde r, waar zijn echtgenote op het punt stond om uitbreiding te geven aan het geslacht Westerdljk. Maar wat Is een Inspectie en een defilé met daarna een ma rs door de stad zonder muziek? Dus werden de vier roffels op tijd gegeven en k.l onken de maten van de "Jonge Prins van Friesland" o.l.v. de sergeant-muzlkant Wesierdljk zelve. Toen de kapelmeester, na de mars door de stad, thuis kwam, was hij niet meer a lleen de vader van een blonde vierjarige zoon, doch daarbij ook van een hele kleine dochter ..

r4 Van een klein Jo n,etle durenle,en ver_ telde Godfrled Bomans In ,,'t Huys Tijdtverdrijt". Onder grote belangstelling las deze veelbesproken auteu r voor uit eigen werk. En Pietert je Bas had In het bijzonder des schrijvers aandacht. Ook uit andere boekjes kwamen de verhalen los. De volle zaal genoot bijzon· der van Boman!' wel zeer persoonlijke verteltrant. Voor de organisatoren was de avond een schot In de roos. Schoten In de lucht hebben we aan de overkant meegemaakt. Op Texel werden gedurende de afgelopen maanden telkens proeven genomen met de raketten. Het Nationale Luchtvaart Laboratorium en "Holland Signaal" verzamelden op deze wijze aerodynamlsche gegevens. Den wentelwiek Kolibrie, die zo goed wil en waannede het zo elecht schijnt te gaan, verleende assistentie. Raket en Kolibrie zijn vertrokken. Naar Arthurs voorbeeld werd gezegd: "We komen terug". Wie In ieder ,eval altijd leru,komen. dat zijn de St. Maartengangers. Vooral In Noordholland boven het Y blijkt de

viering van de naamdag van deze heilige martelaar een diepgewortelde traditie te zijn. Duizenden kinderen gingen ook dit jaar in Den Helder met lampions en grote buidels (voor het lek· kers), fraaie verzen zeggend, langs de hulzen. Keuvelen noemt men dat hier. Dit eeuwenoude gebruik zal zeker nlel spoedig verdwijnen.

r4 liet dOloijn lowane n. gestationneerd In het Helders kanaal zullen het zolang zeker niet uithouden. Er Is een rattenbestrijdingscampagne op handen. Zijn de hierbij te gebruiken middelen voor de rat minder gezond, voor de zwaan zijn ze dat nog minder. Om de sierlijke vogels te sparen, zullen ze worden gevangen en naar elders worden overge bracht. Het lilt ook In de bedoeling om het Dolitlebureau over te brengen. Naar de Prins Hendriklaan. De kosten van het nieuwe bureau (echter mét brandweerItarall:el worden geraamd OP 1 1.60.000. Om het goedkoop te houden zal tegen de achtenjjde der belde vleugels van het toekomstige domein van commissaris Paauw een gebouw voor Sociale Zaken verrijzen (kosten 1350.000). Door een listige combinatie van de belde gebouwen kan met één verwarmingsInstallatie worden volstaan. En dat scheelt dan toch maar weer een halve ton. Misschien een ideetje voor het hoofd sociale zaken van de Koninklijke Marine te Den Helder om hierbij Inc.q. aan te haken?

l'Ihar ook de Rijkswerf laat bouwen, Er komt een z.g. overblijfkantine. Deze zal als bovenverdieping verrijzen boven de voormalige smederij. Ruim van opzet 7.al er plaats zijn voor 1500 personen. Een aannemer uit MIddenmeer wil het va rkent,j e wel wassen voor 117.000,-. Verwacht wordt, dat de werktijden van de werf in de toekomst gewijzigd zullen kunnen worden. Een kortere middagpauze en dat betekent eerder bij moeders en ... de wanne hap 's avonde Inplaats van tussen de middag. In leder geval zal het nog een jaar duren. voor het zover Is. Nog tijd genoeg ter voorbereiding.

De Olympische voorbe.re1dinlscommissle voor het loelle n heeft echter nû reeds maatregelen getroffen. Dit colege heeft het bestuur der Koninklijke Verbonden van Nederlandse Watersporlverenlgln~en voorgesteld een aantal zeilers en hun respectieve bemanningen uit te nodigen deel te nemen aan de training voor "Napels". V.W.b. de "draken" is een vijftal stuurlieden uitgenodigd en het plezierige om dit In deze kolommen te vermelden, ligt wel hierin, dat zich onder dit vijftal twee marine-officieren bevinden. Naast Jan Bter, Wim van Duijl en Cor Groot zijn namelijk tot de selectie uitverkoren cle ltz. (50) I T . Kasemier en de l!z. 2 OC A. Visser. Gezien de reeds bekencic plannen zal het een tntensleve voorbereiding worden. die in januari a.s. reeds daadwerkelijk begint. Laten we hopen op goede resultaten voor onze marlne-zellers In het bijzonder.

Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt IIr. Ms. v lieckampsehip "K a rel Doo r . man", cd l. Kb:. H. M. L. F. E. van Oostrom Soede het vlaggcschlp van SmaldC!el 5, cdt. smaldeel commandeur A. van Karn ebeek bevindt zich sinds

4 december te RoUcrdam voor winterverlof en gereedmaken voor de voorjaars reis welke medio januari aan zal

vangen. IIr. ~ls. .,Zeeleeuw", cdt. Lb. I M. Deegc, maakt eveneens deel uit van smaldeel 5, en Is momenteel te Rotterdam voor winterverlot (m gereedmaken voor de voorjaarsre!s. fl r. Ms. kruiser " De. Zeven Provlnelè n", cdt. t evens tijdelijk smaldeel cdt. Kb:. P. Cool. het viaggeschip van smaldeel t, Is op 9 december In Den Helder aangekomen om ge reedgemaakt te worden

voor haar uJtdlenststelllng op 17 december.

Ur. Ms. "Gelderland", oot. Ktz. P . J. S. de Jong, maakt ook deel uit van dil

smaldeel en Is momenteel In Den Helder voor onderhoud en verlof. Hr. 1\1s. Jafer "Ut recht", cdt. KIh:. C. M. de Jager, Is In Rotterdam. Hr. Ms. ondeneeboot "TUferhaai", oot. Lh:. 2 o.c. D. SchriJvershof, toegevoegd aan smaldeel J Is momC!nleel te Rotterdam. IJr. 1\1s. "Dre nthe", cdt. Klu. J. G. Cox bevindt ... !ch te Den Helder voor onderhoud batterij en afmontage. nr. l\1s. Jale r .. Ams terdam", cdt Klu. A. van Noortwijk, oefent In de Noord:ree tot 19 december, daarna gaat de bemanning met wlnlerverlot. Hr. 1\1s. Gronlnfe n, cdt Kib.. J. B. M. Maas, vaart voor proefnemingen. De vlsserijpolltlekrulser H.r. 1\1.5. frept "J aguar", cdt Lu. I C. H. v. d. Bergh, houdt toelicht op de naleving van de internationale visserijbepalingen in de Noord ... ee. IIr. 1\1•• •"de Zeeuw" , cdt. Kit%. R. van Wely Is Ingedeeld bij Smaldeel I en

Tentoonstelling "Wie was Vincent van Gogh!! Wanneer dit nummer verschijnt ... a! Inmiddels bcaonnen ... ijn met ccn tournee van de tentoonstelling .. Wle was Vincent van Gogh?" l&ngs versc!J.JIlende onderdelen van de Kon. Marine, de Kon . Landmacht en de Kon. Lucht .. macht. Gezien het. succes van de vorige tentoonstelling "Wie was Rembrandt?", die tijdens een dergelijk tournee 21 ,255 be .. ...oekers trok, twijfelen wij er nlc~ aan ot ook déze tentoonstelling ... ul aan het. doel (nI. de mlUl.a.iren In het kader der culturele vonning In nader conu-ct te brengen met uitingen van oude en nieuwe schilderkunst) steIlI; beantwoorden. Didactisch fedeelte t n het didactische gedeelte vindt men op overzichtelijke en !;m::lO.~voll e wij ... e samengebracht een opgave van lamlllerelaties e n levensloop: dc plaatse n en strekcn die de schilder bezocht en waar hU we rkte; z.ljn woonpl::latsen tussen geboorte en sterven; een aantal afbeeldingen wals hIJ zl<:hzclf zag en 7.Oll1s anderen hem zagen; vergelljkln~n met ove~komsUge werkstukken 'Ian bewonderde meesters; beelden van ... Ickte en dood; Van Go::" ten op ... lchte van de wtrkelljkheid: beelden van ... ljn 0pkomst, van de ontplooIIng vnn ... ljn talent, van de vemiwwlng vnn ... ijn In7Jchlcn tot aan het toppunt vnn ... ljn beeldend vermogen om te be",lulten met een terugblik over de jnren 1885-1890. In 7.overre Is dC7.c tentoonstelli ng een getrouwe oople van het excmplaal', dat op 22 mei 1958 namens Zijne Excellentie de 'Mlnlslcr van O. K. en W. door d ~ St:latssecrel.a.rls· van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen In het Gemeentemuseum te 's-Gravenhage werd geopend en In de loop van dit jaar op verschillende plaatsen voor de bu.·gerij wordt gelxposeerd. Deze a fbeeldinlcn ... ljn decls foto-coplci'n in ... wart.-wit, deels reproducties in ]!leuren. Kl eure nreproducties Aan dit dldactlsche gedeelte Is echter - evenals dat bIJ "Wie was Rembrandt?" het geval was - een uitgebreide expositie van ongeveer 60 reproducties toegevoegd van olieverfschilderijen, tekeningen, pentekeningen en

aquarellen. Daa ronder ... ljn verschei_ dene, die men weinig of nooit In ons land te den krijgt. Inleldln r met kleurendia'. Vrijwel elke avond wordt één maal een korte Inleiding gegeven met vertoning van ± 60 blj ... onder goede kleurendia's. waarna tot sluitingsuur de mogelijkheid bestaat tijdens rondleidingen nadere blj ... onderhede n te vernemen . Literatuur Een uitgebreide collectie boek- en plaatwerken zal voor Iedere bel:oeker Ier Inzage aanwe... lg ... ljn, die elke bCl:oeker (met de nodige voon:lchllgheld!) naar hartelust mag bekijken. Voorts treft men een literatuuropgave aan van Ne derlandse of In het Nede rlands vertaal _ de werken betreftende Vincent van Gogh. Een uitstekend boekje uit de Oolevaarserie geschreven door Or. J . Hulsker . getiteld: "Wie was Vincent van Gogh?" en rijk gemustreerd. brengt In drie l.a.len veel wetenswaardlgs en Is tijdens de expositie tegen de gereduceerde prijs van f 1. - per ex. verkrijgbaar. Bovendien zal voor de geringe prijs van 10 cent per stuk een boekje over Vincent van GOih, uitgave van de StichUng I.V.I.O. te Amsterdam. voor d it doel herdrukt en opnieuw uitgegeven, verkrijgbaar worden gesteld. Voorbereidi ng AIR voorbere1dlnl( werd door het Mi_ nisterie voor Defensie middels het Centraal FIlmbureau Krijgsmacht een prachtige kleurendocumentaire van Dr J . Hulsker ter beschikking gesteld. met een aankondiging van de tentoons1el1Ing. Een enquête- formulier zal he t mogelijk maken de reacties en wensen statistisch vast te leggen. De exposities ... ullen ... 0 veel mogelilk gehouden worden des maandags tot en met des donderdags. zodat de gehele tournee een geruime tUd In beslag z.11 nemen. Een leder, die daartoe In de gelegenheid Is, verzulme niet de;r.e tentoonstelling te bezoeken.

bevindt ... ich te Den Helder ten behoeve van de vaaroefeningen. 'i r. Ms. gairoulllevaarluif " Balder". cdl Lt .... 2 o.c. C. J. M. Bos, en IIr. Ms. F reyr. cdl Lu. 2 o.c. R. H. Berts, oefenen vanuit Den Helde r en Vlissingen. Dit laats te vaartuig Is ook belast met de vlsscrijpoUtietaak In de Zeeuwse wateren. IIr. lib. ondc~eeboot "Tijft:rhaal", ool Lu. 2 o.c. G. J . v. d. Grlendt bevindt ...ich te Rotterda m. De squadrons-mljnenvcgers 123, bestaande uit Hr. I\Is, Bedum, Bolsward, Breskens. Brouwershaven. Breukelen, Blaricum, cdt. I D. T. Vis en 127, bestaande uit Rr. Ms. Clelen. Venlo. Goes. l..eenum, LIS$C en Axel, cdl Lt .... 1 w. F. v. Heukelom, oefenen vanuit Den Helder op de Noordzee. Squadron 128. bestaande uit Hr. Ms. Roermond, Woerden., Sittard, Cemert e n Rhenen, cdl u .... I C. Hu ysman is gestaHoneerd te Vlissingen en oefent van daaruit op de Noord ... ee; hl!t werkschip mijnenveger IIr. Ms. Medusa oot LI .... I A. Lok. heeft o.a. voor dit squadron eveneens ... ijn ligplaats te Vlissingen. Ten behoeve van de diverse walopléldingen en hulpdiensten z.ljn In dienst nr. M I. Hendrik Kussen. Hr. lib. nobeln. Hr. i\1... AM1 te Den Helde r. Ur. l\ls. nettenwerkschip ..Cerberus". cdt. Lt .... 2 o.c. J . A. J elscs Is gebaseerd In Vlissingen. IIr. lil!. "Snelllul". cdt. U .... I P. van Rees bevindt ... ich van 8 tot 12 december te Malaga en wordt 18 december te Den Helder verwacht.

~farinc Iuchtvaarldicnst Op het marinevliegkamp Valkenburg ... ljn thans weer alle In Nederland gcstationeerde squadrons ondergebracht. Het ... ljn: Squadron 2:, oot. LU. V I A. Seret. Dit SQUAdron oefent thans met Grumman .,Avenger"-vlleduilten vanaf het marlnevlle.lfkamp Valkenburg en zal voor de voorjaarsreis van smaldeel 5 weer embarkl!ren alb Hr. Ms. Karel Doorman. Hct ... elfde geldt voor Squadron 860. edt. Lt.... VIA. H. M. Hagdorn. uitge rust "lct ..Seahawk"-straaljagers. Squadron ol, cdt. Lb. V 2 o.c. S. van Woerden Is evenals squadron 2 uitgerust met Grumman .. Avenger"-vUegtullten. Dct.e twee squadrons hebben all lonk het opsporen en vernietigen van nnden:eeboten. Squadron 3. cdl Uz. V 2 o.c. W. F . v. d. Heuvel. is uitgerust met "Seah'lwklf' straaljagers Squadron 320. cd t. Lt.... V I L. C. Kuiken, beschikt over Lo!:kheed .. Ncptune" lange afstands patrouillevliegtuigen voor onderzeeboolbcstriJdlng. Squadron 5, edt. U .... V I P. M. v. d. Wel, ven:orgt de opleiding voor vlie«ers, waarnemers en telcJ(rafisten met . Beeehcraft"-vliegtuigen. terwijl squadron 8. cdt. Lt... V 1 J . Schwarb de opleiding voor hellcopters geert met diverse typen Sikorsky helIcopiers. De commandant der ...eemacht. In de Nederlandse Antillen heett de beschikking over Hr. Ms ... Van Sl)eyk". cdt. Kltz. A. J . de GraaU en SQuadron I oot. Lb. V r Mr. J. L. v. d. Granr. vliegend met ,.Grumman Avcnger" vliegtuigen vanat de .. Dr. Plcsman"vlieghaven op CuraC3o. Dit squadron Is tevens belast met de voortge;r.eUe opleiding tot "onden:eebootbestrljdlngsvlieger".

Gre-rol __________, 1. Bij Koninklijk besluit van 22 aW{u lus 1958 no. 123 werd benoemd tot Ridder In

de Orde van de Nederlandse Leeuw: Schout bij nacht G. Koudijs. 2. Bij Koninklijk besluit van 23 oktober 1958 no. 27 werd benoemd lol OWeier in de Orde van Oranje-Nassau met de zwaarden: Kapitein ter ue W. F. van Vreeswijk.

BENOEl\ID:

Tot lullenani ter :tee art. der Ze kl asse Jo ngs te categorie Kl\IR: 1958 J. L. T. Ocberlus KaptelJn m.I.v. 16 aug. Tot l uitenant ter lllieCI arts der Ze k lasse Jon,stc calecorle KlUK: 1958 C. W. J. BeIder m.I.v. 16 sepl Tot l uitenant te r llliee de r Ze klasse oudste categor ie Kl\IR: 19~8 D. Krook m.I.v. l okt. Tot luitena nt te r zee art. der 2e k lus" Jo ngs te categorie KAn t: 1958 J . K. van der Korst m.I.v. l okt. Tol luitenant ter :r:ee van speciale die nsten der Ze klasse oudste categorie: 1958 J. Lenolr m.I.v. l okt. Tot lu Jtt'lant te r zee der Je klasse KMR: 1958 J. Gooszen m.I.v. 14 okt. Tot luitenan t t er zee ar ts de r Ze klasSt: jongste catecor ie Kl'IlR : 1958 H . A. Verbeek m.i.v. 16 aug. BEVORDERD: Tot t ijdelijk kapite.in ter zee arts (bove n de ste rkte): Mr. G . J . Pulster m.i.v. lok t. Tot lui tenant ter zee "an de tech niscbe die nst d er Ze klasse IOII'lte cateltorle Kl\lR: Ir. H. C. van Cappelle, Jr. W. Zwiers m.I.v. 16 okl Tot luitenant ter zee \lan de e lektroteebnlsch e dienst der Ze k lasse Jonpte eaterorle KMR: Jr. S. H . Stenfert m.I.v. 16 okl Tot luitenant ter lI;ee a rt l de r Ze k l a!l~e ouds te categor ie KMR: G. C. O. l est, Z. \lan de Weg, J. W. Pinke, J. C. J. Lodder, D. C. F. Vroon, F. P. H . van de Weijer m.I.v. 16 okl

1958 1958 1958

1958

To t luitenant ler see van lpeciale dlenlten der Ze klaue Jon,ste cat~orl e Kl\lR: Dr. L. H. T. Rietjens, Ir. J. Llt, Ir. J. H. B. Madsen, Ir. N. S. Blom, Drs. L. Cohen, Drs. R. Vcenstra m.I.v. 16 okt. 1958 Tot t ijdelij k luUenan t - kolonel de r mariniers: C. Blom m.I.v. ZI okt. 1958 I N RANG GELIJKGESTELD l\lET:

Luite na nt te r lI;ee de r I e k lasse: tijdelijk vlootpredikant Ds. J . W. B. Smit

m.i.v. 17 okt.

1958

EE RVOL O NTSLAG:

Luite nan t ter zee v liel(er der Ze k lasse oudste eate,orle: wegens medische ongeschiktheid (benoemd tot reserve-oUicler) D. Krook m.i.v. 1 okl 1958 Luite nant t er zee van lpeclale dienste n der Ze k lasse oudste cate,orie Kl\IR: op verzoek (benoemd tot beroepsofficier) J. Lenoir m.I.v. 1 okl 1958 L uite nallt ter 'Zee de r I e k lasse: op verzoek (benoemd tot reserveofllder) J . Gooszen m.i.v. 14 okt. 1958 Lultenanl ter zee va n vakdiensten der Ze kJasse oudste eatecorie: op verzoek wegens langdurige dienst W. de Valk m.I.v. 16 okt. 1958 T Ăźd elij k v lootaalmoezenler (in ra ng relijk,esteld met luitenant te r lI;ee der Ie k lasse): op verzoek B. J . A. Haanen m.i.v. 1 nov. 1958

p' Opgave van schepelingen die In het tijdvak 16 september 1958 tot en met 15 oktober 1958 behoudens bedenkingen In aanmerking komen voor bevordering tot de rang van korporaal en hoger. va n sehlpper toc opperschipper: J. Kossen m.f.v. 1 okt. 1958 van bootsman lot schipper: J. A. I. Kommen m.i.v. lokt. 1958

van kwartie rmeeste r t ot. b ootsman: A. J .M. van Eekelen en M. B . A. d e Waardl m.I.v. lokt. van matroos d er I e kluse tot kwartiermeester: N. W. S. \lan der Donek, H. L. van Amstel, J . H oeboer, A. G. de Wit, F. Luca, A. H. Vromans, G. van Brummelen en H. Burger m.I.v. lokt.

1958

van korpora.a.l-eiektromonteur tot Ie.rreanl-e1ektrornonte ur : G. lke e n C. M. Moerbeek m.i.v. lokt. 1958 van e lektromonteur de r I e klasse lot korporaal-elektro mon teur: C. C. FrIetman m.I.v. I april 1957 van korporaal- MPtdio- r adarm onleur tot ae rreant- radlorada rnlon teur: H . J . Tegelaar m.I.v. okt. 1958 van ser,eanl-teh!,rafls t tol maJoor- tele,rafist: H . Mulleman m.i.v. lokt. 1958 va n telerraflst d er Ie kl asse I.ot korpora.a.l- teler ralis t: B. J. B outen, L. F. Schalker en T . M. van R osmalen m.i.v. lokt. 1958 van ser, eant va n d e onderuebool bestr ijdJn.csdJ eDlit 1.01 ser,eanl-majoor van d e onderr.eebool bealrÜdin&'sdie n.I I: D. A. C. Huybm::hts m.lv. lokt. 1958 van korporaal va n de onde rr.eeboolbestrijdin, sdlensl lol ser rean t van d e onde rr.eebootbel lrijdlnpdiewl: m.i.v. lokt. 1958 C. 'I'utupary van ser,eant-maehlnlat 1.01 m.a,Joor-macblnlJit: D. Brouwer m. I.v. l okt. 1958 van korporaal-machinist lot »erreanl-maehlnlsl: F. Beneker m.i.v. lokt. 1958 va n machinist de r I e klUJIe tot korporaal-machioll l: J . Bogerd, H. M. Meijen, J . W. P. Kooini, P. S. van Teeckelen burih, T . Kroon, S. J . G. Bierbooms, W. J. Gorter, P. W. Andrlessen, E. L. van der H oeven, G. G. van der Erf, H . Ledegang, F. Krouwel, J. L lppman, P . H. C. de Lange, H. G. J . Gommen cn M. R. Bekkers m.i.v. I sept. 1958 van kor poraal- Umme r ma n lot sel'feanl- Umme rman : F. Wisse m.i.v. l okt. 1958 van timmerman de r I e kl uu lol korporaa l-Unune rman : J . W. Jannen m.i.v. lokt. 1958 va n maJoor-scbrijve r lot oppersc.hrijver : J. Kreukniet m.i.v. lokt. 1958 van sergeant-schrijver 1.01 maJoor-acbrij ve r : A. W . Heljbocr m.i.v. l okt. 1958 van korpo raa l-achr ijver tot ser,ean l -achrijve r : A. J. K. van der Wielen cn C. van der Poel m.i.v. okt. 1958 VlU) majoor -bot telier 1.01 opperboUe ller : C. P. K ommer m.i.v. okt. 1958 van .el'feanl-bolte lier tol majoor - bottelier : C. 1.. Bosman en J . W. Sjoer m.I.v. lokt. 1958 va n k orporaal- bottelier lol serreanl- bolteller : E. A. Tosses en J. H. Koftljberg m.i.v. l okt. 1958 van bottelier d er I e kl asse lol korporaal-boUeller: T. Vela en L. A. C. Tlmmers m.i.v. l okt. 1958 va n Jle rreanl-hofmeesle r tot maJoor-bormeester: Z. Brekveld m. I.V. l okt. 1958 van korporaal -bofmeester lot sel'feaol- bolmeester: E. J. de J ongh m.i.v. lokt. 1958 va n korporaal-cb a uffe ur Lot ser,eant van de mOLortransporUllewl: J. J . F. Heppener m.I.v. 1 sept. 1958 van vUertul,pnak er-molor mon teur der I e klasse tot k orporaal- vliertuirmak er - mol.ormo nte ur: m.I.v. l okt. 1958 P .A. de Graaf en N. A. Kersbergen va n ser,eant- vliegtulamake r -elektromonteur lol majoor· v Uel'iui, maker·elektromon teur: V. Blondeel Timmerman m. I.v. l okt. 1958 van korporaa l-vllegtuigmaker - ele klromonte ur lot aergea nlvllegtulgmake r-e1eklromonteur: A. J . van der Spank m.I.v. lokt. 1958 va n korpo raa l-vliegdJe ns twee.rkundlge lot . e r,eant. vllerdJ enstweerkundJ re: F. Roukema _ m.i.v. lokt. 1958 van vlierdJ enstweerkundJ,e de r Ie klasse lot korpora.a.lvlle,dlewtweerkundl,e: M. W. F lIpse m.I.v. 1 sept. 1958 van korporaal de r ma rin iers lol ser,eanl der mariniers: W. L. de Wijn, A. de J oode, J. M. Mangindaan, R. van Til bor g, L. Hoort, H. Collin, A. J . Mol, H. Deegmulder, J. M. Gerrltsen, W. Stroop, J . H. J. van d en Bos, J . P. Heuren, J . van Rooijen, G . van Beek, C. M. Blok, L. A. Hazebroek, H. F. J . Ple· ters, J . J . van Glls, A. van der Kraan, D. J. Hoekstr a, M.L.Ver· hees. H. van de Bovenkamp, H. J . J. Baan, A. Vink, P . Vonk m.i.v. 1 aug. 1958

van marioler d er I e .ltJaue 1.0, korporaal der marlnlefll: G. R. C. Verhalle, M. van Beele n, J. A. van 't Slot, J . W. Wgtvoet, J . H . Weltens, C. Nijland, S. Steenwijk, G. Gres.sle, C. W. Groeneveld, A. W iel· houwer, J. Kuijp, J. J . Smlt, H. van Dijk, M. G. Blok, A. tcn Have, J . Baars, P. J. H. Kwanters, H. Aarts, H. van Beilen, J . G. Baars, P . van den Goorbe rgh, D. L . Lelbbrand, T . H. Neljenbuis, G. Zwemmer, B. A. J . M. Metser s, P . H. Dassen, C. Klok, H. G . Schonenberg, 1.. L . G. K lerkels, C. Daatselaar, K. Wessels, P . W. Nobel, F. Tamminga, K. Gaal, W. K. van Zessen , W. H. Burgers, H. J . Ravensburg, G . M. UltdewlUl· gen, A. M . Trellen, A. Keur, C. van d er Haar, W. M . Schriek, G. van Geldcr, E. B. Wanjon, B. O. B. Giese, G. J . van der Heijden, J . H . Rieken, W. J . Held t, H. DIepstra, A. L. Ab· m.i.v. I aug. benhuls en H. A. M. Broeke 195' K . W. M. Janssen m.i.v. 1 sept. H . Witvoet en A. B. Dijk m.lv. l okt. 1958 va n korporaal-muzikant t ol lIU,eanl-muzlkant: H. H. Friesen m.i.v. l okt.

"58 "58

OPiave van schepellnien met de r a ng van korporaal en hoger aan wie eervol ontslag uit de zeedienst is verleend met ingang van de d atum als achter ieders naam vermeld: bootsman:

P . J. van Deunen m.I.v. k wa rilermee.ter : M. Hltz m.i.v. oppel'felchulkonstabe.l : F. H. J. van Dlerendonck m.I.v. korporaal-,eschulkonslabel : J. P. van Bempt m.I.v. korporaal-vuurleldln,konslabel: J . G. Kanaar m.I.v. majoor- ele ktromonteur: W. v an Erk m.I.v. oppenelel'ralist : E. Snoek m.i.v. serreanl-torpedoma.ker: J. C. W. Graat m.I.v. korporaa.l- Iorpedoma.lr.er: M. J . C. Somers m.i.v. J . C. Hertogh m.i.v. oppermachinisi: A. van Gaans m.i.v. T . Stelnhor s t m.I.v. maJoor- machinist: m.I.v. P. J . Aartsen ser, eant-machini. t: M. L. Stek m.I.v. korpora.a.l- macblnlJit: J . R. Bonné m.i.v. opperschrUver: C. A. Edelman m.I.v. korpora.a.l-achrljver : F. G. J . de Wit en J . DiJkstra m.I.v. R. W. de Bok m. I.v. majoor-hofmeester: G . C. A. Booljen m.i.v. korporaal-hofmee.ter: P. L. Lubbers en F. R. van der Werft m.I.v. ser, eant-kok : m.I.v. P. van der Vorst korpora.a.l- wa.uer: P . van den Bosch m.I.v. majoor- vllertulrmaker - alremeen : m.i.v. P . Kroes ser,eanl-vliqtulgmaker -al,emeen: J . M. Waarts m.I.v. korporaa l-vlle,tul, maker - vlle,lulrmonteur: A. Goeman m.i.v. korporaal-vllel'lui r make r-rnolormonteur: M. J. de Bruijn m.I.v. A. Davelaar m.i.v. a.djudanl-onde rotn cler de r mariniers : A. Dourleln m.i.v. korporaal der marinierI: L. de Rijke en C. Henne velt m.i.v. J . G. W. Croon m.I.v. A. C. van de Corput m. l.v.

16 Jan.

1959

16 jan.

1959

18 jan.

1959

1 febr.

1959

15 okt.

1958

16 maart

1959

nov.

1958

jan.

1959

1 dec. 16 dec.

1958 1958

1 jan. 16 april

1959 1959

I febr.

1959

1 maart

1959

18 sept.

1958

1 febr.

1959

16 nov. I dec.

1958 1958

I jan.

1959

1 nov.

1958

16 dec.

1958

16 jan.

1959

16 okt.

1958

16 nov.

1958

I Jan.

1959

1 nov. 16 feb r.

1958 1959

1 nov.

1958

I nov. 16 nov. 1 dec.

1958 1958 1958

VER ZIN KERIJ. ALB L ASSERDAM TEl. 641 ( K 1 859)

G. CLEMENTS & Zn. N.V.

GEO. WEHRY & CO.

HA·ES

Internationaal NV.

•

POMPEN zelfaanzuigend

Hoofdkantoor , Amsterdam, Nw. Doelenstraaf 10

IMPORT - EXPORT

TRANSITO - CULTURES Vestigingen:

Rotterdam, Londen, Manchester , Brussel, Hamburg, Ncw Yo rk, Mclbournc. Singapore, Penang, Kuula Lumpur, Bangkok, Hongkong, Osnka, Tokyo, Kobc, Accra, Lagos, Addis A baba

Agenten :

In alle Zuidamerikaanse Staten

Zuster-Mij. :

CEO. WEHRY & CO. NV. Hoofdkantoor voor Indonesië : Djakarta, me t 27 bijkantoren

•

APPARATEN

BUHL's METAA LBEWERK ING

ONDERDELEN

TOEBEHOREN

GEREEDSCHAPMAKERIJ VOOR

ZEE· EN LUCHTVAART

HILVERSUM - CEUZENWEC 92a

BEWAPENtNG EN NAVIGATIE

,, I!I." , "

als ie mocht •••

N.V. Scheepsbouw Mij. "DE HOOP" Schiekade 36, Schiedam Telefoon K 1800 . 46180

REPARATIE

NIEUWBOUW

dan draaide hij de hele dag met

'':J

Reeds 50 jaren leveren wij aan de marine:

... • maar bulten z'n werk geniet hiJ er dan ook dubbel .an .

•

drijvers

• • •

mijnenveegtuig munitiekisten ontstekingsmechanismen

• • • • •

patroneerpersen stalen deuren

windvangers leidingen

plaatwerken

In slul, "Iumlnlum of • . m. gn .. lllc:he st.len

WIENER ma eh/n

fa b ",.'ok. C 0 " .

CO. N.V.

",.,,"pl ••

'''"~ Ilo , .

Amslord;Jm

Aan het strand graven kinderen sluizen, kan.llen en h.wens. De handen, een schepje en een emmertje zijn de "b.lggerwerktuigen" . . â&#x20AC;¢ Als er "echte" havens en waterwegen worden aangelegd of uitgediept, zijn hiervoor baggerwerktuigen nodig met grote vermogens. De electrische installaties voor deze baggerwerktuigen levert SMIT - SLIKKERVEER

Cutterzuiger 'Draga Siefe '

GENERATOREN, MOTOREN, APPARATEN, COMPLETE UITRUSTINGEN EN INSTALLATIES

Het ontwerpen, ~e H en en drukken van Uw drukwerk iJ hij ons in goede h an· den. Wij hebben ons bedrijf in de loop der jaren gespecialiseerd in hel druk· ken van periodieken en handelsdruk·

werk. Zowel week- als maandbladen worden dOOf ons punctueel verzorgd. Ons produktie-apparaat slaal borg voor een violta aflevering van Uw orders. Wanneer U behoefte heeft aan goed drukwerk, dan zullen wij hel l&ef op prijs siellen, anI machinepark en onl8 vakbekwaamheid voor U Ie mogen inschakelen.

E. J. SMIT &ZOO N's SCHEEPSWERVEN N.V.

moderne

coasters

t. WESTERBROEK (G •. ) lijnschepen

c. Blornrnendaal n.v. RIJNSTRAAT 9 - DEN HAAG

TeI.I. nr. 2"1' .ulom. K 5904

zeesleepboten

, draagt bij tot de verdediging van de vrije wereld De fundam e ntele eisen, welke aan modern militair transportmaterieel worden gesteld, vormen de bosil van het omvangrijke OAF produktie prog rommo voo r militaire voertuigen.

Artlllerietrekk er, Wapertdrogen Mon$(happe "wogen. Ambulo"(e$

lIu.,."

T.rrelntruck. S(hulmb'uSCIuto' . Tankauto'. Tr.kker, Opl.ggers Tonkoplegg.r, Aanhangwag.n, ~

•

VAN OOORNf'S AurOMOB lu f AIalU N.V.

VAN DOORNf'S AANHANGWAGENfAILRIU N.V. -

EINDtiOVEN

TElEfOON

0" 900 · 62062 •

•

Ht" Ms, Kruisers " De Ruyter "

" De Zeven P1'ovincië12 "

N.V. NEDERLANDSCHE VEREENIGDE SCHEEPSBOUW BUREAUX Oe Rotterdemsche Droogdok Mij . N.V. - Rotterdam

Ned . Dok en SCheepsbouw Mij . V.O.F .. Amsterdam N.V. Koninklijke Mij. " De Schelde " . Vlissing en Werkspoor N:V.. Amsterdam

Dok· en Werf.Mij . Wilton .Fijenoord N. V. . Schieda m

Den Haag

m et échte kie ure nfo t o ' s! , en het Is Full Speed. die fijne Ylrginla. die dit mac.htig-moole dierenalbum liet samenstellen - voor U, Full Speed-roker! De 192 fantastisch natuurlijke kleurenfoto 's werden genomen door Dr. Grzimek van de beroemde Frankfurter Dier entUin. En de boeiende tekst is van Artis' zéér deskundige dier. psycholoog, Han - televisie-troef - Rensenbrink ! Elke ve rzamelaar, elke dierenliefhebber lal genieten van prachtig uitgevoerde album!

aan de plaatjes: Op het binne ndoosje

vlO

elk

pakJe Fun Speed - de uekte,

ZÓ komt U aan het albu m : Koop ol bestel het bij Uw wink el ier 1 f. 1.95 óf zend dil bedrag aan

postzegels In een gesloten rechtstreeks nn Uni ted Tobacco Agencies, Ponbox 28S. Eindhoven. U ontvangt lIet al bum dIn franco p.er kerende f'on thui$ ,

•

~ oo rolt beter, plakt beter, brandt beter

N ee m niet l ange r z o -m aa r-vlo e i, vra ag uitdrukk e lij k o m Masco tt e

I>.nk: BLO;\l M ES I)AAL

Den lI aa,

handen Vra cht-, .

DE HAAN & OERLEMANS' scheepswerf N.V. HEUSDEN

passag lers- en tallkschepen lot 10.000 tön O.W.

Fleltibele scheepsleidingel\

MUlTUFlEX ~ AMSTERDAM LENSWATER

AANZETLUCHT

SANITAIR

BRANOSTOFOUE

UITLAATGASSEN

ZOUTWA.TER

SMEEROLIE

DR INKWATER

KOELWATER

BRANDBLUS

HYDRAULISCH

ZOETWATER

VERSCHURE ' S

S NELL O PENDE

VOOR

SC HEEPS·

S T O OMMA C HINES

STATI O N NA IRE

DOELE I NDEN

VERSCHURE & Co's SC HEE PS WERF EN MAC HINE F ABR I EK N ,V .

MEEUWE N LA AN 70 . AM STERD A M · TELEFOON 60101

•• De bouw van onze mijnenvege "MUILWIJK" . DORDRECHT METAA LWA RENFABR IEK - KOPERG IETERIJ

Voor de 32 Kustmijnenvegers leveren wij de

MESSING EN BRONZEN T-STU KK EN DEKDOOR VOE RINGE N BOC HTSTU KK EN KOPPE LI NG EN PEILSTO KK EN FLENZ EN · MO EREN

NEMAG ERTS STRAAT

ROTTERDAM

LEVERDEN 3' ANKERLIEREN VOOR ONZE

~ I1I NENVEGERS

FAB RIEK

, VAN

ALU!II NIU!l PR ODUCTEN

KOCO VOO RSCJl OTEN PAUWENSTRAAT la TELEFOON K l 717-2644

J. , <Ir ...../

LIClmlt:fAl[N !lASTEN EN LAADBO![EN

..... ....nI.

H" H I .... ~rll .. ~ Jl!!: ......

r... 10" lt... 'rrr-fllr"

0(1-

"_11...

.............. _" .U.. ."..,,. ..... #I.IJ.II~ "'"ft NI. IJHQMiWLHI(.

+ ;:=:::, j

•

handen

ROTTERDAMSCHE PLAATWERKINDUSTRIE PIEKsTRAAT 20, ROTTERDAM, TEL. 79550

ALUMINIUM MEUBELINDUSTRIE VOOR DE MARINE •

Scheepsramen en patrijspoorten

alle mogelijke uitvoeringen levert

Firma H. K. van Wingerden & Zonen Metaalgieterijen

Gorinchem

• ELECTR ISCHE SCHEEPSFORNUIZEN • ELECTRISCHE SCHEEPSOVENS • ELECTRISCHE SCHEEPSWARMKASTEN • ELECTRISCHE SCHEEPSBIlAADPAi'.'NEN MET GEPANTSERDE VERJV A RMINGSELEMENTEN VOLGENS MARINE. UOYDS' EN KEMA SPECIFICATIE

APPARATENBOUW NEDALO N.V. POSTBUS 34 ~ HENGELO (0 )

TEL. 2944/5

C. PLATH ALLE

ElAi\lIlURG

AUTISC UE I.NSTR MENTEN

van HaUum en ·8lankevoort n.v. BEVERWIJK . TEl. 3341

bagge,:,werk betonwerk grondwerk

A ll een"tr Lel!:enwoordi gere

I NGE l EUJlS·BU REA U

J. & C. VRINS

N. V.

IN BINNEN. EN BUITENLAND

SWlU linçk"".1 58 . DEN IJ AAG . Telefoon 335073

•

.In tén WOo.:lId.

'~I.'hlkr De Ohnl .... h.- Zil wW{ pr«If'li WJIIu.U (.lrd .. "'-"'kl tiel ka,1J9lChl. de ro:cn. m.1.,l1

g.;t5I'woow

bo\,'t.'n.ll

hel

CerCI Z.1~ I "ml

GERO ZILVIUM

NederlClffdsche SfClffdCird Elecfric Mij.N.V.

TELECOMMUN KATIE TECHNIEK KANTOREN SC HELDESTRA"T 160- 162 ' • • Gll.AVENHAGE

FABRIEKEN EN MAGAZIJNEN ' I. VAN OU KIJNSTlI.AAT 281-2<)2 MELKWEGSTR"AT 8

Teleloaneenlrll., voor autoll'l" lis<;h bedrijl en voor lIulomltlsch di slr ietsverkeer

Rad io ze nders en on l"anger$ voor telecommun icatie iyslemen

Hu lslelelooniout.UaUel . Teleloontoestellen Telegreafce ntral.5 en Ve rreschrijvers Dr•• ggol l·telo lon i• • pp.ratuur $ig" .. linst,lIatiel voor elk doel Alslandsb.d ie ning en meelinstall atie s Seleniu m g elijkr lt;h ters voor elk vermogen Pneumatische bulspostinsbUeties Conde nulore", lr.oulorm.ta.en

Straill,endera pparatuur

·'-GR. ...VEN HAGE

luch t- en scheep"illri Radar ')'itemen Zenders "oor omroep en lere"i,ie SludioapPilraluur Zend- en onlYangbuben Preci,ie me elilpparaluur

VERTEGENWOORDIGING VAN ; INTERNATIONAL STANDARO ElECTRIC CORPORATIDN BELL TELEPHQN[ MANUfACTURING COMPANV STANOARD TElEPHONES ANO CABLES LTD. CREED & COMPANY LTO (N VERBONDEN M ........ TSCHAPPIJEN

~:.::J

~) ==..f~

[[~

8 0

[[ K

Druk, C. "_ndMl N.V., DHt H_O!I