Alle Hens - 1958 - Editie 11

RIDDERORDEN ERETEKENEN MEDAI LLES INSIGNES SNEU

SPORTPRIJZEN

lEIOT

Of

SMEfArECHNlfK I

~ ovu.u ru

WUHD

(ATS - NEPAROFA

AMSTERDAM

ROTTERDAM

Am,'el 107·111

Willingestraal 1

Tel. 53845

Tel. 79700 110 liinen)

, papier

Moderne verpakkingen

alumin ium polyethylene zakk en Aku . Breda cellofaan

kinderverlamming gaat ook U aan, zeker als U kleine kinderen hebt. U kunt er iels aan doen door het fonds te steunen, dal de bestrijd ing van de kinderverlammins tot taak heeft: hel Prinses Beal rix+PoJioConds. Dure toestellen, voo rtdurende massage en grote toewijding kunne.n In vele gevallen uitkomst bieden.

Als er voldoende geld is. Veel geld. Help daarom de kinderverlamming te bestrijden door een bijdrage te schenken aan het Prinses Beatrixp olioronds te '8+Gravenhage, ,iro sti9.

SHUt

tUDf

Dl

969

SMlfJ/TfCHNIfK'

Cen ' , .. 1 au.e eu: aezu/a'e nhou' se weg 253, ·,-G.e ...e nhege

cv._,u ru

wfHI D

VERSCHURE'S S NELLOPEN D E

-I--

S TOOMMACH INE S

N,V. SchcCIIsbouw Mij. "DE HOOP" Schiekade 36. Schiedam Telefoon K 1800 . 46180 VOO R

SC HEEPS- EN

STATIONNAIRE

DOELEINDEN

VERSCHURE & CO'S SCHEEPSWERF EN MACHINEFABRIEK N ,V .

MEEUWEN LAAN 70 - AM STERDAM - TELEFOON 60701

NIEUWBOUW

REPARATIE

--

-

--

-

.~

---_.~

De carrière van de Sca Hawk is eigenlijk ccn paradox.

Oorspronkelijk werd zij, als lanJ\'liegtuig, aangepast aan de eisen van het vlicbotuigmoederschip. Thans echter trekt zij steeds meer de belangstelling \'an strijdkrachten, die hun basis 1an de wal hebben.

w;urde Khlcr al bewezen door grondsteun te ge,'en aan het Britse leger. 22 Sea Hawks zijn De $ca Hawk heeft

hUf

al afgdC'\'crd aan de Koninklijke Marine en ook

Weslduitse Marine 68 bestdd.

die geen carriers heeft -

dOOf

de

zijn er al

SEA H AI17K, lol Je tanden gewapend.

En Ij 'iJl I 'oor IllIIden.' Ra/uilen, bommen, 20 mm boorJk""on.

SIR W. 6. IRMSTRON6 WHITWORTH IIRCRIFT lTD Bagl.lon, Co,,"I~ . EIIg~lIId LID VAN HAWKER SI D DELEY EEN VAN 'S WERELDS INDUSTR IELE LEIDERS

De reden ligt voor de hand. \'<'ant de speciale eigenschappen die de Marinelucht,'aartdicnst "erlangt, kunnen zowel tc land als ter zee hun nut hebben. Speciaal in die bnden waar maar weinig grote vlieg\'c1den zijn. De Sea Hawk kan bijna o\eral worden ondergebracht of verborgen, en is heel gemakkelijk bcstuurbau, zowd bij grote hoogten als laag bij de grood. Zij kan worden gebruikt ,'oor onder· schepping bij hoge snelheden, aanvallen tegen gronddoe· len, ondcn;lcuning van landstrijdkrachten, bewapenings. training. verkenning - kortom, cm waarlijk universeel gevechtsvliegtuig.

SEA HAWK

De lange.afst-andsartillerie van de moderne zeemacht

In de toekomst zal de marine geen zwaar geschut meer vocren. Mettertijd wordt bombarderen het werk \'an geleide projectielen, maar in de eerst komende jaren lullen dergelijke mken aan vliegtuigen worden toc\'enrouwd.

Verschill ende NATO·\'loten worden volgens deze moderne op\atting uitgerust -

met SEA HAWKS.

De SEA HA WK is het ideale vliegtuig om zware slagen mee tO<.' te brengen -

met raketten, bommen,

boordkanonnen. En ook op verre afst<ln<1 heeft de SEA HA W.K een grotere actieradius dan welk ander marine-geycchts\ liegtuig. H ij kan ook snel toeslaan, van een carrier of landbasis. En trouwens, de SEA HA WK i~

niet alleen geschikt om mee aan te vallen. Z ijn snelheid

en manoc\'feerbaarheid maken hem tot een uitstekende interceptor. Inderdaad, de SEA HA WK is een "eelzijdig vliegtuig _ en daarbij op\'allend gemakkelijk te besturen.

SIR W, G, ARMST RONG WHITWORTH AIRCRAFT LTO" Bagl,lon, C",'1Ty SI:!

H all'!j

OP&IlItld QP hll 'r/iI8Jd 11111' 1';l1l J~ ROJ.ll N a.".

ftll

GluÎ"

LID VA N DE HAWK ER SIDDELEY EEN VAN DE t ElDERS IN DE IND USTRIElE \'(/ERELD

Koninklijkc Java -China -Pakctvaart Lijncn N,V. Eetaalon m. I... Prln~ WlII em van OranJe"

PAS SAG IE R S DIE NST EUROPA - CANADA v.v.

Passage·Hoofdagenlen : ANTHONY VEDER Ir: co.

Rollerdam • W estblaalt f Teletoon 114.f20 O R'" N I

r

( Royal Interocean Lines ) Geregelde passagiers. en vrachtdiensten:

V erre Oosten - A frika _ Z uid.Amerika v.v.

Ve rre Oos ten Oost-Afrika v.v.

Z uid- en Oost-A fri ka Australië V.v.

Indonesië - M alakka - C hina • Japan V.v.

India· M alakka _ Indonesië - A ustralië v.v.

Au st ralië . N.N. Gu inea • NO. Borneo _ Bangkok Malakka - Indonesië - Nieuw ZeeJand V.v.

L 11 N

Hoofdkantore n: Ams terdam, " Het Hongk ong -

ZEE· EN KUSTREDERIJ • TANKVAART RIJN· EN BINNENV AART . BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE· OPSLAG Telegramadres, Vanuden Teletoon 113300

Scheepvaar1hull"~

Telefo on 64411

Intaroee .. n Ho use, 191 Java Roa d

KM

000 N.V. GEBR. VAN UDEN'S SCHEEPVAART· EN AGENTUUR MIJ. ROTTERDAM • LUNDIENSTEN

BENEL UX -FRUITLIJN Rollerdaml Antwerpen

Marokko v .v.

FRABEL UX-LIJN Noord.Frankrijk

Marokko v .v.

ROTTERDAM-SONT LIJN RoUerdam.Denemarken, Zweden v .v . 2 x p . w .

ANTWERPEN-SONT LIJN RoUerdam·Denemarken, Zweden v .v . 2 x p . w.

N.V. HAVENLIJN Bremen • Hamburg • Antwerpen • RoUerdam UI.daagse atvaarten Oostkusi· Zuid·Amerika

PASSAGIERS· EN YRACHTDIENSTEN

'~-'''e~

A~ ~~e

,

.-

wij zullen moeten samenwerken

b,

~ - ~"z-' -i -.--=-=.. -~ -"

HERTEL & CO. N.V.

Amsterdam

ROllerdam

POllbus 30%6 Gruweg 4lI

Coolhllven 100_11K

Postbus 471

VAN REES &GREVEN.V.,

Tel. 545(j(J (3 \.1

Tel. &cml (4 I.)

VERT EGENWOORDIGERS

vertegen woordlgers va n :

Newalls Insulation CO. Ud.

A. B. BOFORS . ZW EDEN

A lle voo r ko m ende isolatie m ate ri a le n

•

J. W. Roberts Ltd. " Lim pet" Sprayed Asbestos

PARKSTRAAT 69b

•

DEN HAAG

Owens-Corninc Fiberglas Corp.

Fiber glas pr oducten

•

Xzit Chemical Company Ser viron. 'Briekseal, Vaseo le S.

•

BcldamPackinc & Rubber Co. Ltd.

GESCHUT MUNITIE·SPRINGSTOFFEN

Pakkhlge n voo r a lle d oele inden

Stalen Ramen Stalen Ra men en De uren Sta len Binn en wa nden Plaa tsta len kozijnen Rub ber Tochtdeu re n

STARAKO OOSTERHOUT Staalconstrnctie S pan ten Li ggers

Loodse n

Rad a rm asten, en z.

Plaatwerken Rad arsc he rm en Kl eerk aste n uitgevoerd in s taalplaat or alumln lum plaat

*

GYROKOMPASSEN AUTOMATISCHE BESTUR ING MARK 3 RADAR LORAN ZOEKLI CHTEN MICROLlNE INSTRUMENTS KLYSTRONS SYNCHRO'S Alleenve rtegenwoordiging voor Nede rland:

NAUTI SCH TECHN ISCHE HANDEL MIJ

P. J. FETERISN.V. DE N HAA G

-

Sch evenl n g5eweg 15

-

Telefoon 11 .08.38

HmmmmmmmmmmmmlmmmlH:l:::Hmmmml:::H:::!! :::: .................................................... •••• .... •••• ...... •.. 1111

iW HH :::: ....

construcliewerk ijzergietwerk iiH smeed- en draaiwerk ...mi.

N.V. KONINKLIJKE NEOERLANOSCHE

....

IIII ........ ""

G R0 FSMEDE RIJ Zu ld.I 'II;jel 66. Le lden. Te le f. 2 6341

Il.i. ! ... .

lil!

.... .... "" i.i.i.i ....••••,

O".",hI

~

1836

....

::::::::l:::::l:::::ll:Jllmllmlmmlllllmmmlmmmmmmi •iHm ................................................................................

TECHNISCH TEKENBUREAU

v/h KEYNES Apparaten bou\VI' • Pijpleidingen A lgemen e Machinebouw

AMSTERDAM·C.

O.l. Voorbu rgw.l 183 . T elefoon 63203

N.V. HANDELMAATSCHAPP IJ N.V.

voo,h","

Over beek & CO.

'-0

Vcr. Textiel- en

U. Kaar s S ijpe s t ey u KROMMEN1E

AMSTERD A11 Telefoon: 34160'34470-}4988

Weverij van zeildoek , wat erdicht d oek. brand l!llangen

ROlTERDAM Telefoon : }5880

BN;un, !illingl, f'tn,

Jrhro~/bOlll t1l

Oliefnbrickcn

en

mo~re",

hOlll!rh,oe-

(voor hrumlsJallgcn ve rkoopkantoor

N.V. De Boer'& Fabri eke n, Am&te rdam)

meelwerl!llligm, plaJlir buizen.

"Hygiëna" neemt de vieze luchtjes weg!

SUCSOL- LUC HTREINIGE RS In blikken doos.

SUCSOL-TAULETrEN met fraaie houders.

S UCSOL-URI NOIRSTEENTJ ES. REEDS J\lEE R DAN 20 J AAR SUCSOL. AFDOEND EN GOE DKOOP.

CHEM ISCHE FABRI EK " H Y G I ~ NA " Kromme Nieuwe Gracht 13 _ UTRECHT _ Tel. K 30-20100

Stomen

Verven

SCH EEPSWASSE RIJ

~~ AMSTERDAM - NOORD Leverancier Kon inklijke Marine

Robude ton$lruct'e Grote hOthtHeserve loge werktemperatuur longe levensduur

~ MACHll\'ES VOOR KOMBUIS~ ENPANTRY

Een groot deel van onze vloot ';ordt gelast met

VAA T WERKAliW ASMACHINES Gcplaarsc aan boord van vrijwel aUc , zeeschepen

HOBART Tel.

Y. -ROTTERDAM

Electroden-Iastransformatoren VARIOS-FABRIEKEN N.V. -

O.l800-33 78 ~

GRONINGEN

S_JONGSMA & ZOON n_v_ ROTTERDAM

AMSTERDAM

Gro

te houdkrncht .

per kg eigen ge,n e

Scheepsonderhoudswerken

'.1

~;:

*

Kl aproxenwc« 9--13 . Ams terdam-N. • Telefoon 60529 Kantoorschip ZaJmhaven . Rotterdam - Telefoon 112074

N. V. STAALDRAADKABEl- EN HERCULES-TOUWFABRIEK v/h

.............~J~.C~.:,. DEN HAAN

Vliegtuig lakken Lakken voor de industrie Scheepslakken HOUDERS VAN EN NAAM.

SCHEEPSGEBRUIK I ELI:E GEWENSTE SAME N. STE LLING, LENG TE EN DIKTE

GEVERS AAN HETALOM BEKENDE

HERCULESTOUW

SJKKEHS lAICFABRIEKEN N.V. SASSEN HEIM

Electrische Installaties

Kantoormach ines Sm lcn en Houten meubelen Adm in istr:IrÎesysrcmcn Planborden

voor Binnen- en Zeevaart )(-

Archicrsysrcmen

VOGELENZANG DE JONG )(-

Postbus 16

Telef. 446

Krimpen aan den Ijssel

KonOlll aUes voor k.uuoor!

~

WESTZIJDE 53-110

~

ZAANDAM Tel

2246 '"

,

Te d din 9 ton -app aratu ur HOUDT OE WA C HT BIJ ALLE O lE SE L · MOTOREN

OP

ONZE

MIJ N E NV E G ER S

A B NO RM A L E

o

•

T EMPERAT U R EN

•

DRUKKEN

•

S N E L H E DE N

WO R D E N G ES I GN ALE E R D

• B I J C Rt T1 E KE OMSTAND I G HEDE N W ORDT DE

1'1<>;1 n ~, ... bUk' b ...n _lIa god.:h, I I. <Ik de, ...1 Wf. de po.locl< _Y_W f""k.l<nd

,>ad,

BE TREFFEND E

...".1000. cia....... b ... al <n

MO T O R AU TOM A T I SC H

G..o ..............,

00..:1 bck<oond op de T... nnal<·

G ERO Z ILV IUM

GE ST O PT

TE CHNI SCHE H AN D ELSONDER N EM I NG

V ANANDEL NV. ROT T ERDAM

TE L EFO ON 64700

7 lijnen

POSTBUS 6G4 9

Scheepswerf " DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL Ge meenscha ppelijk samenwer ke nde scheepswe rve n Gebr. Niestcrn & Co. - Deltdjl Noord- Nederlandsche Scheepswerven _ Groningen Scheepsbouw Unie N. V. - Groni ngen Nieste rn Scheepsbouw Unie N. V. - Hellevoetsluis

OoI< luohtgekoeld 3_24 pit.

.,.ft 1\1.5. " lJogowonIO "

n . 'l .T . !SN Vraehl. l'aual lersçhlp \'oo r In do n e~li!

Ven oud. de betrouwbu'lIe en lIehtd e en du, om meest gebruikte motoren woo, ..dd lngn loe pen en "00, •• n· ~rljwl ng un betonmolen., eom p, . nor. n, pOmp..... , dyn.mo'l , 11••• 1'1 .Ie.'

LlEEN IMPORTEUR

e • e e e

Alle soorten vrachtschepen Zeesleepboten Lichters BaggerinstalJatles Hellingen en d roogdokken beschikbaar voor reparatie van schepen tot 3000 ton.

T. FRANSE

'~;'~;"

AMSTERDAM

rRANSPORTABElE DIESEL BRANDBLUS POMP SETS DIESEL· DYNAMO· COMPRESSOR POMP SETS

MAANDBL A D TE'

NTERNE

D E '

KONINK L IJ K E

VOORLICHTIN G

MARINE

DflIlicnl I N 1400f0HOA C lIIi .

Lh .. ( SD) 1. kl. 3. Pl'ASNIX _

r . s,

TIL J4. SClIAD"KAN

Mlnlfl;erle van Marine. KonlnIlnne,rachl 80 Tel. 182210 .. Toe.lel 5oU. Den Haac

Inhoud:

NOVEMBER 1958, no. 4

B IJ DE VOORPLAA T :

Z .K.H. P ri,u Bernhard bracht b ezOf!k (Ion Hoofdkwartier Marinicn

Pagina I . John paul Joncs

•• Boekbespreking

s.

,.

Hr. Ms. schepen Buitenlands marlne-niC!U ws.

7. I n het. kielzog

•• Dankbaar U:rk 9. Nieuwediepsc notities 10.

Franse marine-Iuchtvanrt gaat met Frans materiaal vliegen

J2 Inleidi ng tot de ruimtevaart IS. I>eelname marineploeg aan de Scmaine de la Mer

1958

17. Spaarplan De: Zilvervloot

18. Bezoek bemanning Hr. Ms. Rhenen aD.!'! Rhenen.

19. Govcch t om het behoud van Krc.lls ZQ. Waar de Koninklijke Marine vaart cn vlieGt

21. Bloedgroepkaart voor de mar;inC-ffian.

21. Mu taties

23. Wanneer begint mij n ople idin g?

l)e KonlnkUJ"'e Marine m il e . priJ. op vast t e ~ Uen da l het adv" " " . en In dit orl"" ulte . aard h et \'u"' rtJ le n van ...oo r"' e .... voo . leve ratUJu u..a d e

lConlnklU"' e Ma rine Rl"t "'.n Inho uden

Idee Ingezonden door : W . M. G··....ella, ..

Tlmm Mar. No. 43146 • Bak'6 Onderzeedlenst Rotterdam

S~hrUt

Help

on, dnt l erle

Voor elk hnukb ' .... 1<1

•• n de 1'&11 r te houden '

aan d e .td. Publiciteit ee geven '

wij

un aardie" betontn, . ·

A.m,tel Brouwt rij . Amlterdam

Z OALS wij MlchleJ Adriaens:tOOn de Ruyler vereren als onze grootste zeeheld, :tOals de Engelsen Nelson als de grootste Britse zeeman van wele(!f

ste officier van de " Altred" benoemd.

Dit was eind 1775. De eerste acties van de vloot der revolutionairen waren niet zeer succesvol. maar Jones wist zich Ie beschouwen, zo heeft de Amerikaanse onderscheiden en een half jaar later natle de figuur van John Paul Joncs. krijgt hij het bevel over de " ProvidenZijn levensgeschiedenis Is een heel bijce". Hij blee'k ecn 'leer kordaat e n zondere, avontuurlijk, Internationaal voortvarend commandant. Daarbij ken zells. Geboortig uit Schotland, waar hij merkte hem een een grote zin voor In 1747 in een eenvoudige tuinmansavontuur en een l:ekere romant ische woning het levenslicht aanschouwde, ridderlijkheid. Tijdens operaties op de ging hij reeds op U-jarige leeftijd als kust werd J ones' schip op l:ekere dag scheepsjongen naar Amerika, waar zijn gejaagd door een veel sterkere Brilse oudste broer In Fredericksburg cen bodem, die hcm echter langdurig 'Jp klcermakerszaak had. Hij maakte korte veel te grote afs tand beschoot. daarb ij reizen op de Amerikaanse kust, terwijl veel munitie verspillend. Jones, die l:ljn hij zich door studje voor het zeemanstegenstander w ist te ontzeilen, had zo· vak bekwaamde. Na enige jaren vaveel minachting voor een derge lijk op · rens bij de koopvaardij besloot hij zijn treden, dat hij zijn mariniers o rder gaf geluk bij de Engelse marine te beproede salvo's met één enkel musketschot ven. Hij verwler! een benoeming als te beantwoorden. ade lborst, maar bracht het niet verInmiddels wachtten Jones nieuwe teder. Zijn kansen op promotie stonden leurstellingen. De marine werd nu zo laag wegens zijn eenvoudige ge_ echt op poten gezet e n velen namcn boorte, althans zo verklaa rt hij zeI!. In dienst die in het begin van de revoluleder geval werd zijn periode in dienst tie de kat maar liever eerst een tijdje van de Engelse Koning geen succes en uit de boom hadden gekeken. Door alal spoed ig keerde hij de marine de rug lerlei politiek gekonkel werd daardoor toe om dienst te nemen op een slaveneen groot aantal officieren benoemd haler, gren zachtzinnig beroep. Ook over de oudere vrijwilligers en boven hier had hij hel echter niet naar 'lijn hen in de ranglijst geplaatst. J ones zi n en al spoedig verliet hij deze wei_ vond zichzeii daardoor plotseling ,als nig menslievende tak van de handelsnummer achttien op die l ijst terug" Dat scheepvaart. Hij vtnd emplooi van gezinde hem helemaal niet, maar bij heel andere aard In West-lndU!, en wel werd enigszins verzoend door het bevel over een klein smaldeel van drie scheals toneelspeler. pen. dat hem zou worden opgedragen.

In 1768 keerde hij als passagier naar Een van die drie schepen liep echter Schotland terug. Door het overlijden schade op en het tweede verliet de vlag van de kapitein en de eerste stuurman in 'lee. zodat. J ones al gauw weer aleindigde hij deze reis echter niet als De r rote Amerikaanse ril'uur passagier, maar als waarnemend geleen was. Hij nam een Britse koopvaarder en voerde een raid uit op de kust zagvoerder. Na negen jaren zwervens was hij weer thuts. Zijn vader was Inmiddels overleden, zo\'an Nova SecUa In Canada, waar hij cen a::mt"ll schepen dat hij voor zijn moeder en l:Uliters moest zorgen. Hij ging verbrandde en voorraden vernietigde. Kort daarop maaMe weer varen en maakte een paar reizen naar de West. hij van mist gebruik om vier schepen uit een convool weg te Gedurende een dezer reizen had een onfortuinlijk incident pikken; verder nam hij een kaperschip uit Liverpool. wiens plaats. Jones had een luie en onbekwame timmerman, wiens prijsbemanning zich <.'Chter spoedig daarç.p overgar aan een plichtsverzuim hem zo de keel uit ging hangen, dat hij Je Engels oorlogsschip, dat JOfles echter met zijn vier priJzen man liet geselen, een gewone straf in die dagen. Maar de wist te ontzeilen. kajoe beklaagde zich in Tobago, waardoor e r nogal wat Er worden Jones door zijn levensbeschrijvers allerlei deugruchtbaarheid over het geval ontstond. Hoewel het beklag den toegeschreven, maar met geduld en tact was hij 'leer ongegrond werd verklaard, bied er toch iets han"en en l:eker niet rijk gezegend; hij had dan ook al weer gauw tocn de timmerman kor t daarop overleed, vonden die ge- ongenoegen met l:ijn chef en vaak ook met ondergeschikten. ruchten vers voedsel. Vandaar dat J ones na terugkeer in Hij uitte vaak ongezouten _ soms verdie nde - critiek en Schotland zeUs werd gearresteerd op verdenking de dood haalde zich daardoor veel vijanden op de hals. van de timmerman te hebben veroorzaakt. Hij werd wel Na een heleboel geharrewar is J ones als commandant van weer vrijgelaten, maar moest toch terechtstaan. Het proces de " Ranger" op weg naar Frankrijk, waar hij in december was zeer langdurig.

1777 arriveerde. Hij zou een nieuw [regat, dat de Fransen in Blijkbaar W8J'en er nogal wat mensen in zijn thuishaven die Amsterdam ten behoeve van de Amerikanen hadden aange' het slecht met hem meenden. want nu werden er weer schaft, gaan commanderen, maar toen hij eenmaal in Frankbeschuldigingen van smokkel tegen hem ingebracht. Tot rijk was. werd er een ander aangewezen. Jones bleef dus overmaat van ramp kreeg hij te kampen met muiterij aan op de "Ranger" varen. In april 1778 ging hij met de Hol· landse vlag in top onder zeil voor een wel zeer stoutmoedig..: boord, waarbij hij, in Tobago in West-Indië. min of meer bij onderneming. H ij was van plan de Britse leeuw in zijn eigen ongeluk een der muiters doorstak en doodde.

AI deze moeilijkheden deden Jones besluiten naar Amerik3 hol op te zoeken en te tarten. Niemand had hem hiertoe te gaan. Hij was wel van zijn goed recht overtuigd. maar order gegeven, hij ondernam deze expeditie op eigen houtje. het proces in Tobago duurde maar voort en Jones wilde In de lerse 'lee nam hij een koopvaarder prijs en bracht een zich een nieuwe toekomst bouwen. Hij wilde name lijk d\! aantal kleinere schepen tot zinken. Toen voerde hij een zee va8J'wel zeggen. Vermoedelijk had hij er l:ijn bekomst aanslag op de Westenge!se havenplaats Whitehaven uit, maar door afvalligheid van zijn onwillige bemanning beDat had hij dan gemeen met sommige zeehelden in on.l.C reikte hij niet veel meer dan dat schrik en onsteltenis zich in geheel Engeland verspreidden. geschieden is. Het lot besliste echter anders. Het is nie t bekend met welk sch ip hij van Tobago naar Amerika gin,;t:. Reeds in Amerika !had Jones geijverd voor de bevrijding maar er doemden a lweer geruchten op - in Jones' leven van gevangen gen omen Amerikaanse zeelieden , voor wie, zijn er buitengewoon veel geruchten _ dat het een zeerover in tegenstelling met de soldaten. geen uitwisselingen plaats.... as or misschien een kaper. Eind 1773 kwam hij "incognito". vonden. Hij vatte het plan op om o p de kust van SchoUand zoals hij :reU zei, in Frede ricksburg terug. Hij noemt zich. een voornaam persoon te ontvoeren en die als gijzelaar te om dat incognito te bewaren, John Paul Jones. De toevoe- gebruiken om tot een regeling van de uitwisseling van ging van de naam Jones aan 'lijn geboortenaam, blijkbaar krijgsgevangenen te komen. Dit plan mislukte omdat de bedoeld als een tijdelijke schuilnaam, is zijn hele leven blij- edelman in kwestie, de Earl of Sclkirk. niet thuis was. De ven bestaan. Zijn broer in Fredericksburg was jpmiddel. bemanning wilde echter wel eens resulta ten z.îen in de vorm van buit en kon s lechts met moeite van plundering worde n overleden, zodal hij diens nalatenschap kon regelen. weerhouden. Derh3lve zag J ones zich, naar hij verklaart, In deze tijd brak de Amerikaanse revolutie tegen Engeland uit. De opstandelingen trachtten behalve een leger ook een ge noodzaakt om een groep officieren en schepelingen naar l:eemacht in het leven te roepen. In die marine nam Jones nu het huis van Selkirk te s turen en daar een hoeveelheid dienst en gezien zijn ervaring als zeeman werd hij tot eer- zilver op te eisen. Hij verklaarde het voornemen te hebben

JOHN PAUL JONES

,~ .

het zeI! terug te kopen en het terug te geven. Het is een wonderlijke en romantische geschiedenis, d.ie eindigde met een brief vol verontschuldigingen van J ones aan de echtgenote van de Earl of Selkirk en een antwoord van de Earl zelf, waarin hij re,;titutie van de hand wijst en Jones' plannen onwijs noemt maar hem complimenteert over het gedrag van de ongenode bezoekers.

Korte tijd later wilde J ones een Engels oorlogsschip, de ,.Drake", aanvallen, doch zijn état-major en équipage, meer belust op gemakkelijke buit dan op krijgsverrichtingen, had daar weinig oren naar. Bijna was 'het weer tot muiterij gekomen. Na een mislukte poging kwam het tenslotte toch tot een gevecht. dat na ruim een uur in het voordeel van de "Ranger" eindigde, de eerste keer dat een scheepsdue1 tussen een Brits schip en een van de opstandelingen door het laatste werd gewonnen. De "Drake" werd buitgemaakt en naar Brest opgebraoht. De prijsbemanning was echter weinig volgzaam en de eerste officier van de .,Ranger", die het bevel had, moest zelfs worden afgelost en gevangen gezet.

In Frankrijk ontstonden voorts financiële moeilijkheden. terwijl de bemanning klachten naar de Amerikaanse vertegenwoordigers over hun commandant stuurde. Nog meer tegenslag zou echter J ones' deel zijn. Hij hoopte nog steeds op het bevel over het Amsterdamse schip, waarvan de aflevering was vertraagd, en gaf het bevel over de "Ranger" daarom over aan zijn ontrouwe eerste officier, die hij daartoe uit de gevangenis haalde en beloofde niet voor de krijgsraad te zullen dagen. Deze eigenaardige vergevensgezindheid had overigens niet het minste effect; de man in kwestie beloonde zijn weldoener met achterklap en verdachtmakingen. Jones werd niet aangewezen voor het bevel van de "Ind ienne" en was dus zonder emplooi. Wegens de houding van zijn voormalige eerste officier eiste hij nu weer wel een krijgsraad tegen hem, maar dat ging niet door en de "Ranger" vertrok naar Amerika. Voorts werd bet J ones niet toegestaan om met de Franse admiraal naar zee te gaa!'\, hoewel Frankrijk inmiddels ook in oorlog was. Hij spande zich geweldig in om weer een schip of smaldeel onder zijn bevel te krijgen, en richtte verzoek op verzoek zowel tot de Amerikaanse autoriteiten. als de Franse, tot aan de Koning toe. Na negen maanden tobben en ruziën kreeg hij eindelijk een Frans schip 106, de "Duras" . Hij herdoopte het schip in "Bonhomme Richard", de bijnaam voor de populaire Amerikaanse gezant in Frankrijk, Benjamin FrankIin. dezelfde man, die de bliksemafleider uitvond.

Jones 'had de grootste moeilijkheden om het schip van uitrusting en bemanning te voorzien. Hoewel hij in strijd met de waarheid liet "uitlekken" dat hij naar Amerika zou gaan, waren er slechts weinig vrijwilligers. Aan J ones' schip werden nog vier kleinere vaartuigen onder Amerikaanse vlag toegevoegd, zodat hij wederom een klein smaldeel onder zijn vlag 'h ad. Na veel wisselvalligheden koos dit smaldeel eindelijk zee op 19 juni 1779. Reeds op de eerste dag buitengaats kwamen het vlaggeschip en de "Alliance" met elkaar in aanvaring, hetgeen de onplezierige verhouding met de (Franse) commandant van het laatste schip niet ten goede kwam. De "Bonhomme Richard" bleek maar een povere -zeiler. Niettemin wilde Jones agressie! optreden.

De Fransen echter, die het smaldeel hadden uitgerust, gaven andere orders, namelijk convooi verlenen en kapers jagen.

Ook de Amerikaanse autoriteiten gaven hun eigen orders, zodat het moeilijk was om de juiste koers te varen. Geen mens kon twee heren dienen. maar als we het wel hebben. had Jones gewoonlijk reeds moeite met één. Ruzie met zij:l Franse opdrachtgever was het onvermijdelijke gevolg, neg verergerd door een romance tussen diens echtgenote en onze amoureuze zowel als avontuurlijke held.

De bemanningen bestonden uit zeelieden van letterlijk alle zeevarende naties ter wereld, zeUs Engelsen. Veel vertrouwen kon men in zulk een gezelschap niet hebben. Er werden nog twee sch~epjes aan het smaldeel toegevoegd. Een der schepen, oorspronkelijk een kaper, nam een koopvaarder prijs en maakte zich daarmee uit de voeten. Een sloep, groten~eels bemand met ~gelsen, deserteerde van het vIagge_ schIp. Een tweede schIp keerde naar Frankrijk terug. Een derde nam een prijs en verdween eveneens. Ondanks al deze moeilijkheden besloot J ones een aanslag op Leith bij Edin-burgh uit te voeren en die plaats een schatting op te leggen.

Een storm verhinderde dit voomemen echter. De comman. dant van de "AU.iance" toonde zich bij voortduring dwars en indisciplinair. Voorwaar een reeks van tegenslagen.

Met in totaal nog vier sChepen besloot Jones om de Engelse Oostzee-retourvloot OP te waohten en aan te tasten. Hieruit vloeide wederom een - dimaal nachtelijk _ scheepsduel voort, namelijk tussen de "Bonhomme Richard" en H.M.S.

2

"Serapis", een nieuw, veel sterker bewapend en beter bemand schip. Van de andere Amerikaanse schepen, die wel in de buurt waren ontving Jones weinig hulp. Een ervan nam het kleinere Britse schip H.M.S. "Countess of Sea!"· borough", maar de "Alliance" schoot. terwijl de "Bonhomme Richard" in het heetst van de strijd was gewikkeld, meer op zijn vriend dan op de vijand. Het is de vraag of dit geheel per ongeluk was. Het vlaggeschip liep enorme schade en vele doden en gewonden op. Tenslotte kwam het tot enteren. De "Bonhomme Richard" was in brand geschoten en ':0 lek, dat het water bleef stijgen. De bemanning begon aan overgave te denken en de commandant van de tegenstander riep: "Geeft U zich over?" (Do you ask for quarters?) Met bravour antwoordde Jones: Nee, mijn heer, ik ben nog niet eens begonnen te vechten" (No, Sir, I do not. I have not ye! begun to light) of althans woorden van die strekking. Inmiddels smeet hij een pistool naar de timmerman, die de vlag wilde neerhalen, trof de man aan het hoofd en verhinderde hiermee het strijken. Een andere schepeling liet dc gevangenen vrij, waardoor een gevaarlijke situatie ontstond, maar met grote (egenwoordigheid va n geest zette Jones de mensen aan het pompen, hetgeen hen voorlopig wel berighield. Het gevecht werd voortgezet en het mag wel een wonder heten, maar spoedig was het Britse schip er even erg aan toe als de "Bonhomme Richard". Tenslotte was het zo reddeloos dat het - na drie en een half uur vechten _ de vlag moest strijken. De commandant kwam aan boord van het overwinnende schip en bood zijn sabel aan, die J ones ridderlijk weigerde aan te nemen.

De "Bonhomme Richard" had omstreeks 300 doden en gewonden en het schip was er zeer slecht aan toe. Het kon niet worden behouden en zonk de volgende ochtend' de overlevenden borgen zich op de veroverde "Serapis". Van een aanval op het convooi 'kon njets meer komen. J ones deed zijn best om de Engelse oorlogsschepen, die jacht op hem maakten, te ontlopen en slaagde er in om met zijn smaldeel de rede van Texel te bereiken. Op 6 oktober meerde hij in Nieuwediep. Ons land was echter neutraal en er ontstonden dus moeilijkheden.

Hoewel onze regering gebonden was door een verdrag met de Engelsen en de opstandeling met zijn buitgemaakt Engels oorlogsschip dus eigenlijk geen gastvr ijheid zou mogen ver_ lenen, was er in het land veel sympathie voor de Amerika.nen. Vooral van de kant van Amsterdam, hetgeen mede werd veroorzaakt door de goede zaken, welke via Curaçao en St. Eustatius met Amerika werden gedaan. De gouverneur van het laatste eiland had reeds in 1776 de vlag der opstande!ingen een o~li cieel saluut laten brengen, hetgeen de regering echter met goedkeurde. De stemming in den lande was nogal anti-Engels en de prestaties van J onl!S maakten hem zeer populair, ondanks of misschien wel dank .zij de Engelse campagne tegen zijn persoon waarin de " piraat" vat;' v~le wa!,daden werd beSChuldigd. tnt deze tijd stamt het liedJe; " HIer komt Pauwel J onas aan".

De re.~ering aarzelde en Jones bleef geruime tijd in Holland om zijn schepen te herstellen. Hem werd zelfs toegestaan om zijn gevangenen aan de wal te brengen en in een fort te bewaken. Inmiddels voerde hij een uitgebreide correspondentie, met allerlei mensen, het meest met Franklin. Naar aanJeiding daarvan werd de commandant van de ,Alliance" naar Parijs ontboden om zich te verantwoorden. ' Engeland oelende druk uit op de Prins en de Staten-Generaal om gedaan te krijgen dat het Amerikaanse smaldeel een langer verblijf in ons land werd ontzegd en stuurde acht, later twaal! schepen naar onze kust. De Prins zocht een uitweg uit de impasse door Jones te vrae:en of hij niet eigenlijk onder Franse vlag voer. De Franse autoriteiten en zeUs Franklin stuurden het ook in die richting.

Onder zoveel pressie staande moest Jones wel toegeven, althans gedeeltelijk. Hij deed het tandenknarsend wegens de smaad die zijn vlag werd aangedaan. Alle schepen en prijzen, behalve de "Alliance", verwisselden de Amerikaanse voor de Franse vlag. Jones weigerde een Franse kaperbrief te aanvaarden of te verklaren dat hij zulk een brief verstrekt had gekregen. De moeilijkheden waren nu gedeeltelijk opgelost; de volgende stap was, dat J ones de Republiek moest verlaten. Hij wachtte derhalve op een goede gelegenheid en dat nam weer heel wat tijd in beslag, onder meer omdat, naar de verklaring van Jones, de loodsen voortdurend dronken waren. Op 27 december waagde hij zijn kans.

Het was Dostenwind. 42 Engelse schepen lagen op de loer.

In plaats van de ruimte te zoeken ging J ones dicht onder de kust om de zuid en wonder boven wonder gelukte deze onts nappingspoging. Het optreden van Jones is mede verantwoordelijk voor het feit dat de Zeven Provinciën later ook in de oorlog werden betrokken.

In plaats van naar I'Orient in Frankrijk te gaan, ging Jones verder zuidwaarts naar La Coruna om te trachten in de GoH zijn slag te slaan. Dit ondanks het in vrij povere staat verkerende schip en de murmurerende, want nog steeds onbetaalde bemanning. Ook zijn officieren voelden maar weinig voor zijn plannen. De onderneming draaide op niets uil en op 19 lebruari liep de "Alliance" tenslotte rOrient binnen. Hoewel Jones zich ziek voelde pakte hij de reparatie toch met voortvarendheid aan. De bemanning wilde echter de gage en vooral het prijsgeld van de "Serapis" en de andere prijzen in handen hebben. De bezoldiging kon echter buitenslands niet geschieden. zoals Franklin in een brief uitlegde, maar aan de andere wens kon via 'Voorschotten althans ten dele worden voldaan. Jones besloot naar Parijs te gaan om een en ander zelf te bespoedigen. Hij bleer daar enkele maanden en werd er met eef'betoon overladen, ook door de Koning en in het bijzonder door dames der aristocratische kringen.

Landais, de gewezen commandant van de "Alliance", bleek een goed advocaat voor eigen zaak, toen hij door FrankIin aan de tand werd gevoeld en werd voor zijn euveldaden niet gestra[t. Hij had zelfs de moed om zijn vroeger commando terug te vragen en ging naar I'Orient, terwijl Jones in Parijs was. Daar wist hij klaar te krijgen, dat de oorspronkelijke bemanning van de "Alliance" een verzoek tol zij herbenoeming indiende. Toen Jones van deze dingen hoorde verliet hij inderhaast Parijs zonder de zaak der prijsgelden tot een goed einde te hebben gebracht. Dit maakte natuurlijk niet zo'n beste indruk bij de bemanning en van de weeromstuit werd Landais nog meer populair. Hij kwam aan boord, terwijl Jones aan de wal was en nam zonder moeite hel bevel eenvoudig in handen. Jones stond machteloos; ook Franklin was niet bij machte er iets aan te doen. De Franse autoriteiten zouden uiteraard geweld hebben kunnen gebruiken, maar daar is het om allerlei redenen niet van gekomen en in juli vertrok het schip. Volledigheidshalve zij hier nog ve rmeld dat Landais in Amerika tenslotte wegens wanbeleid werd ontslagen.

Inmiddels bleef de held van ons verhaal achter, zonder schip. Hij liet het er echter niet bij zitten, maar ging direct aan het werk om te trachten nieuwe schepen los te krijgcn.

Onderwijl was hij ook in het maatschappelijk verkeer zeer actief. Hij' onderhield verscheidene min of meer romantisch getinte vriendschappen en correspondenties met dames uit de aristocratie, die hem blijkbaar zeUs tot het vervaardigen van dichtwerken inspireerden.

In september 1780 vertrok Jones tenslotte weer naar Amerika, als commandant van de "Ariel", beladen met benodigdheden. Kort daarop geraakte hij in een orkaan verzeild, waarin hij al zijn rondhouten, behalve de boegspriet verloor. Daarom ging hij voor reparatie naar Frankrijk terug, vanwaar hij in december weer vertrok om verder zonder moeilijkheden in februari 1781 in Philadelphia aan te komen.

Jones had toen ecn Europese term van ruim drie jaren achter de rug.

In Amerika viel hem weer veel eerbetoon ten deel en hij werd er door aangemoedigd om min of meer te vragen om promotie tot schout-bij-nacht. Die kreeg hij niet maar hij werd wel aangewezen voor het bevH over het in aanbouw zijnde linieschip "America", met 74 stukken. Zo zien we Jones weer bezig met het hem bekende werk van het uit· rusten van een schip, waaraan hij al zijn energie wijdde.

Ook de gewone moeilijkheden ontbraken niet, vooral geldgebrek. Anderhalf jaar was Jones hiermee bezig en toen het werk gereed was, besloot het Congres het schip cadeau te doen aan Frankrijk, hetgeen een bittere pil voor Jones moet zijn geweest. Jones maakte daarop als vrijwilliger nog een reis naar West-Indië op een Frans smaldeel. Amerika was inmiddels onafhankelijk en voor de marine was er geen ogenschijnlijk emplooi meer; ondanks de waarschuwingen op dit gebied, onder meer van Jones, werd zij geleidelijk nagenoeg afgeschaft.· Jones had last van een zwakke gezondheid en dacht er weer over om zich aan de wal te vestigen. Hij deed nog een laatste poging om promotie te krijgen als dank voor zijn diensten en vertrok toen naar Frankrijk om te trachten de prijsgeldena!taire tot een goed einde te brengen. Hij reisde in Europa rond en we zullen hem enkele jaren niet volgen. Een niet actielIeven lag hem niet erg en hij zocht weer naar emplooi, lielst als bevelhebber van een vloot. In zijn eigen of de Franse marine bestond daarop geen kans, maar er deed zich enkele jaren later een mogelijkheid voor in de Russische. En zo zien we Jones .lp 23 april 1788 als schout-bij-nacht te St. Pelersburg in dienst van Tsarina Catharina de Grote.

Er dienden veel buitenlanders in de Russische vloot. Zo heeft admiraal van Kinsbergen ook nog in Rusland gediend

cn vele Engelsen en lieden van andere nationaliteiten met hem. Jones werd op de Zwarte zeevloot geplaatst, nadat hij en de Tsarina in St. Petersburg blijkbaar een zeer goede indruk van elkaar hadden gekregen.

Jones stond onder het bevel van Potemkin. Er waren verscheidene andere buitenlanders onder de bevelhebbers in de vloot, onder meer de Prins van Nassau-Siegen. Het i3 geen wonder dat in dit heterogene gezelschap jaloersheden en intriges ontstonden en zoals gewoonlijk, Jones kreeg daar ruim zijn deel van. Met zijn gewone dapperheid en voortvarendheid onderscheidde Jones zich nu ook in de gevechten tegen de Turken, maar anderen gingen meestal met de eer strijken. In het bijzonder de Prins van Nassau-Siegen zag er voordeel in de prestaties van Jones te kleineren en die van zich zeI! te vergroten. Polemkin was daarbij aanvankelijk op zijn hand. Maar tenslotte kreeg hij toch onenigheid met de opperbevelhebber en hij verdween van het toneel. hoewel hij in de hoofdstad wel achter de coulissen bleef voortgaan met zijn agitatie. Nu botsten Potemkin en Jones, vermoedelijk omdat de eerste in Jones een rivaal zag.

Hij liet derhalve list noch leugen na om de schout-bij-nacht in de ogen der Tsarina afbreuk te doen. Dit begon allengs gevolgen te hebben en tenslotte besloot Jones, die een rotsvast vertrouwen in Catharina had en haar reeds bij zijn indiensttreding had gevraagd nooit een oordeel over hem te vellen alvorens hem te hebben gehoord, naar St. Petersburg te gaan om zijn zaak in persoon te bepleiten. Dat viel echter niet mee. In de hoofdstad bleek een soort complot tegen Jones te zijn gesmeed, waardoor hij van bijzonder weinig eervolle daden in zijn persoonlijk leven werd beschuldigd. De Keize rin was niet zo grootmoedig als de schout-bij-nacht had menen te mogen verwachten, waarin de Prins van Nassau blijkbaar de hand had.

Teleurgesteld vroeg en kreeg Jones twee jaren verlof. Hij reisde door verschillende Europese landen. Uit loyaliteit jegens de Tsarina weigerde hij een aanbod om in Zweedse dienst te treden. Tenslotte ging hij naar Parijs terug, waar de revolutie op uitbreken stond. Hij ging niet meer naar Rusland terug; zijn gezondheid begon hem geleidelijk in de steek te laten. Nog eenmaal deed Amerika een beroep op hem. namelijk voor een diplomatieke missie naar NoordAfrika om te onderhandelen over het vrijlaten van gevangenen, maar hij heeft deze zending niet meer kunnen volbrengen. Op 18 juli 1792 overleed hij. Hij kreeg een Franse officiële begrafenis, doch de plaats van het graf raakte later in vergetelheid. Men had grote moeite het terug te vinden, toen de Amerikaanse natie haar zeeheld wilde eren. Mailr het werd gevonden en in 1905 werd het lijk door een smaldeel naar Amerika overgebracht en in een praalgraf in de kapel van de Amerikaanse Naval Academy (het Instituut) bijgezet. Enige jaren later werd in Washington een standbeeld voor hem opgericht.

Een Amerikaans oorlogsschip draagt zijn naam. De vorige U.S.S. "John Paul Jones" was een van de oude torpedoboot· jagers uit de eerste wereldoorlog, die een rol speelden in de zeegevechten in de Indische Archipel, culminerend in de Slag in de Javazee. Met dit al is Jones' nagedachtenis tot in lengte van dagen verzekerd.

Voor bovenstaand verhaal hebben wij grotendeels geput uit bronnen van Amerikaanse schrijvers, die zidl in de beschrijving van hun held beijveren om hem niet alleen als een trouw, dapper en kundig bevelhebber, maar ook als een vool'beeld van allerlei andere menselijke deugden voor te stellen. Zij slagen daarin niet geheel; zij moeten te veel tegenstanders van Jones als schurken voorstellen. Indien men de geschiedenis geen geweld aan wil doen dan kan men niet aan de gevolgtrekking ontkomen, dat Jones een kort aangeb.onden, drirtig, lastig en ook ijdel man is geweest en dat hij somtijds een leugentje om bestwil niet schuwde.

Er is echter evenmin reden om hem zwarter voor te stellen dan hij is geweest. Het karakter behoort bij de man en in zijn routen is hij niet sterker dan de meeste mensen. Maar wat hem wezenlijk van de menigte onderscheidde waren zijn dapperheid en doortastendheid. Terugblikkend op zijn levenSbeschrijving kunnen we hem zien als een avontuurlijk, eerzuchtig en dapper man, vervuld van een grote trouw aan de zaak of de persoon voor wie hij zijn zwaard voerde, bezield met allerlei idealen, rap met de tong en vaardig met de pen.

Vnn zijn vele uitingen, die geboekstaafd zijn gebleven, is er geen zo kenmerkend voor John Paul Jones, als het antwoord aan de commandant van de "Serapis", toen hij die op diens vraag ol Jones zich overgaf, temidden van het cntergevecht en op een welhaast reddeloos schip, met hon· derden doden en gewonden in het rond, toevoegde, "I HAVE NOT YET BEGUN TC> FIGHT".

3

ALLE BEGIN

BOEK

IS

bespreking VIU..IERS, A. Opgegeven als V<'1'mist; schepen waarover men nooit meer iets hoorde: vcrl van A. I. J. Hllckmann: met 32 foto's en 7 I.,-tn.

Amsterdam, De Boer, 1958. 8vo, 304 bIL

Zoals de titel reeds Il3nduldt vcrhanlt Alan Vill..iers, de bekende Bl"ltse mari-

tieme auteur ons de geschiedenis van een aantal schepen die vennlst z.ijn, \'8riërende Vi!n de bijna 10.000 ton mete~ de "Waratah", die in de jaren vóór de eerste Wereldoorlog -bij de Afrll;aanse kust Is vermist tot cnkt'lc Idclne kustvaartuigen, die in dc afgelopen jaren In de Britse kustwateren verloren z.ijn gegaan. -Hierbij geert hij dan tijn visie wat er zou kunnen zijn gebeurd. Als zeeman, met een rijke staat v.:m dienst, doet hij dit op voortre1tclijkc wijze. Het bc:Jek Is door Kapitein Hllckmann uitete-

MOEILIJK

kcnd vertaald en hier en daar toegelicht.

De prijs bedraagt. slechts f 11,90.

V. M.

1\1.5 F. KALE NDER 1959 Veertig jaar geleden om heel precies te zijn op 12 oktober, werd het Marine Sanatorium Fonds opgericht. Tm" herinnering daaraan wordt voor het jaar 1959 een kaleruicr uitgegeven die enigsz.i1'Ul afwijkt van die welke tot nu toc leder jaar verschenen. [)(> kalender VOOr 1959 geeft 13 a!bccldingen te zien van de verschillende typen van de thans bij de Koninklijke Marine in dienst zijnde oorlogsbodems.

De bijzonder goede en levendige tek~ ningen zijn van de hand van de bekende tekenaar Smlts, die door zijn nrttstleke weergave de kaJendcr tot een sieraad gemaakt heert, dat leder marinegczln graag zal willen bezitten.

BEROEMDE LAATSTE WOORDEN

De Iwee matrOO3jes derde kLu waren op hun. eerlte .chip na hun militaire vormin" en. werden aan"ewezen. als jonQem bij de vla" bij vloQgeparade.

Onder het wakend OOD van. een kwartiermeester hadden. zij de vla" aan"esla"en en precie. "vii/ minuten voor de tijd van. vla"geparade" stonden. zij beiden. "IlO" wct onwenni" met de vlag"elijn. in hun. handen..

Achter hun rug keek de officier van de wacht op zijn horloge.

"Schipper, stilte".

De Ichipper /Ioot sUIIe. .,stille aan. dek, front maken n.acr de vlag', klonk het over de Icheeprllomroep.

Op dit moment begonnen de twee jongen& bij de vlag lan."zaam en. plcchtig de vlag voor te hijsen.

De autoriteiten. achter hun nlg .tonden even. perplex. ,,Nog niel!" riep de schipper.

"NMr beneden. die vla,,!" zei de o/Ji.cier van de wacht.

Ze dachten blijkbaar dat die kreten er bij hoorden. Pal toen. <U! schipper ruwr hen toeging werd het misventand

rechtgezet.

Toen het ogenblik daar wal, "in" de vlag zonder haperen omhoog. De lijn werd met een. paar slagen rond de kikker belegd en daarna bleven ze keurig

WIE IS ER NOU KANONNIER 1 JIJ OF IK 1

4

in de houding staan.

"Omdraaien!" riste de olJicier van de wacht.

Men. tag Mn hun. rug"en. dat ze ver"reikten; ze keken. voorzichtig naar boven en. men hó6rde te denken: "Roodwit-blauw .... , ja, hij hangt goed, maar wat wiUen. ,ze dan?"

"Rechtsomkeert maken", zei de o//icier van de wacltt tenslotte.

De relt vo.n de vlaggeparade ging /oullOOl. Na afloop vroeg de officier van. de wacht aan de twee: "Hebben jullie nooil een vlaggeparade meegem4ttkt in Hilversllm? J ullie moeten toch weL welen. hoe dat gaaf."

"Nee meneer", zeiden ze bedremmeld. ,,Dat lijkt me .terk", zei de olJicier van de wacht.

"Alleen all gewapende macht", zei de één.. De ander knikte ijverig.

"Nou, dan hebben jullie hef toch kunnen. %ien.."

"Nee, meneer, WGnt dan moe~ten we altijd recht voor ons uitkijken. ...."

Hr. Ms. SCHEPEN (I) VLIEGKAMPSCHIP He. M s. KAREL DOOIWAN (R 81) In d ienst iesteld: 28 mei 1!H8.

Technische ,erevens: Sr""J/ItI,J uvt"."tTpl4JIri"K 14400 IQII; tfOOf· JU 208,j "."n; "001111 b,ut/I' 24 """,; "miJt/ttd, tli'N"'" 7,4 ."tt,.

Al4thill' '''''''0'''': 40.000 "pit - milx;mllm luflHiJ 24,J mijl. ultlU h<J,Ud: 07,'

I"',J'

8,I/'.,p",;",:

12

m,,,,, mll,,,i/l'II'1

1';111

bij moeilijkheden In a ndere delen van de wereld, waar de Nederlandse belanlen worde n bedreigd, kan het mobiele vlieg· veld optr ede n, d aarbij gesteund door de krul'CMII en de Jagen. Voor de NAVOlanden Is het te r beschikki ng hcbben van Hr. Ms. Karel Doorman een be lan, r ijk aspect.

40 mmo

Ht: srhip httjl "limlt toor 0111'''" Jl

,Ji"IIti,,,,.

8,,,,,,,,,,;11,: JJOO "oPp,., J\o1odernlsatl e Het opereren met Itraalvlle,tuiien met hun veel hOIere aanvllepnelheld t telt aan een vliegkampschip bijtondere tier. en vraagt bijzondere voon.or,lmaatrt'gelen.

Zo werd op de gemoderniseerde "Karel Doorman" het convl!'ntionele vliegdek vervangen door een hoekdek (anile-de<:k),

de .talen vangnetten JJJn verdwenen en

de hyd raulische katapult heeft plaats gemaakt voor cc n . toomkatopult van 169 voet. De taak van de vllegdek landlngs· officier wordt lhanl irOtendeel.. overgenomen door de landlnglS plelel •.

Het hoekdek heeft het grote voordeel dat, wanneer een vliegtuig bInnenkomt voor de landing en de dek haak om de een ol ande re reden lee n vangkabel zou grijpen. de vlieger kan doorlelgen of rondlaan.

Cemodernl$l!erd In dienst ,esteld: 28 mei

n ls'o ri e Na In mei 1948 In Engeland aan de Konink_ lijke marine te zijn over,;-edrage n, kwam Hr. Ms. Karel Doorman In belln juni d.a.v. voor het eent In Nederland (Rotterdam). Het sehlp oefende tot deçember 1948 In de Sehobe wateren.

Een jaar later, van 2 jan. tot 4 mei 1950, fungeerde het al, villuesehip van het smaldeel Nederlandse Antillen, dat In de Westlndl-'Che en Carlbllche wateren oefende tezamen met eenheden van del Amerikaalllle marine. Belln 19:12 ve rtrok Hr, Ms. KarelDoorman wederom naar de Nede rlandse Antillen om vliegtuig· squadron no. I van de Marine luchtvaart· dienst naar Cura(IlO over Ie brenge n, terwijl de laatste reis naar het westelijk halfrond plaats vond In mei en Juni 19~. waarbij Montrcal (Canada) e n New Vork officieel bezocht werden.

Daanaast nam ons vliegkampschi p deel

,"'.

Ta.k Mr. Ms. vllelkamp.ehlp Karel Ooorman maakt de kern uit van de harmonisch opgebouwde Nederlandse vloot. Met de to strak. aan het tehlp toelev~lde Seaha wk-straaljagers, A venlcr·anU·onderzeebootvUegtullen en Sikonky·heilcopleu zal dIt varende en mobiele vllelveld een belangrijke bijdrale kunnen leveren In de velllptellIng van aan_ en afvoer van goederen, waarvan de NederlandlIe InduItrie voor drievijfde deel en de totale Nederlandse om:r.e! voor de heUt afhankelijk 11. Overeenkom,UI de mate en loort van bedrelglnl kan het tehlp Avengers en In de naaste toekomst helIcopten Inzetten telen vijandelijke ondeneeboten, dan wel Seahwaks telen vijandelijke lu chtaanvallen. ZOa ls dit het leval Is bij alle marlnetehepen maakt de mobiliteit van H r. M... KarelDoorman hel mOielijk om de antl-ondeneebool- en antl·luchlmiddelen In te zellen, waar ter wereld deze het meest worde n iev raald, terwijl 1anie af.. tandlllelelde- of ballistische p roJectiele n, door de vijand Ingezet, door de mobiliteit der zees trijdkrachten wei n ig trerkan. zullen hebben. Belangrijke ge· bieden zijn b.v. de Westelijke toeganlen tot het Kanaal e n lot de Noordzee, a lw aa r de op de wal gebaleerde be..ehe rmln asmidd ele n voor de koopvnardij niet kunnen ageren, zoa l. In kustwateren. Maar ook

H r. M8.

Karel Doomlan

aan ve le Internationale oefeninge n, meeslal als vlaige-'C h ip van smaldeel V. AI.. zodanll doet het sch ip momenteel wederom dlensL Naamaevlnc In tege ns telling met een aanta l -'C hepen van de Koninklijke marine, welke namen d ragen van zeehelden uit de Couden Eeeuw, Is het sehip genoemd naar een vlootvoogd u it een r ecent verleden, namelijk Ichout bij nacht K . W. F. M. Doorman (1889-1942), commandant van de "Comblned Strlklng Force", die met :r.ijn vlaggcschlp Hr. Ms. de Ruyter op 28 februari 1942 In de slag op de Javazee ten onde r ging.

Het I, het tweede (vllegkamp)tehlp van deze naam.

De eerste Hr. M... K arelDoorma n, eveneelU van de Britse marine overgenomen, werd op 20 maart 19-18 In dienst gesteld.

Hel schip vert rok op I september 1946 vanuIl Glaslow naar het toe.nmallle Nederlands-Indli!, vanwaar het op 18 feb ruari 1947 In Ned"rland terulkeerde.

Daarna nam het .chlp deel aan enige tactl.ehe oefenlnlen. Het vert rok op 9 maart 1!H8 nllar Engeland en werd wederom aan de Britse marine overge· dralen.

U.S.A.

A ItC ENTINlE

Oe In een der vorige nummers van "Alle Hens' reeds genoemde besprekingen van Argentinië en Chili om van de Britse marine ieder een vliegkampschip over te nemen hebben thans tot resultaat geleld, dat Argentinië het Britse vliegkampschip "Warrior" heeft aangekocht VOOr een prijs die tussen de I en 2 miljoen pond sterling ligt. De Warrior heen laatstelijk deelgenomen Ban een serie proeven met atoombommen die de Britten bij Christmaseiland namen. Het schip was voor het laatst In 1956 gemoderniseerd.

CAN AD A

De 9.000 tons kruiser Ontarlo, die niet meer als modern kan worden beschouwd en de laatste jaren door de Canadese marine nog alleen werd gebruikt voor opleidingschip van adelborsten, heeft thans als zodanig ook afgedaan, zij is evenals de andere soortgelijke Canadese kruiser Quebee uit dienst gesteld en aan de reservevloot toegevoegd.

,

BUITENLANDS MARINE-NIEUWS

De bouw van de luchl~direcUe fregatten van de Coventry ~ klasse is gestopt, hetzeUde geldt voor het antUucht fregat Panther.

In hun plaats zullen 2 anti-onderzeeboot~fregatlen van de whltbyklasse worden gebouwd.

De whllby-klasse welke oorspronkelijk uil 18 schepen zou bestaan Is voor het grootste gedeelte nog In aanbouw. De schepen zullen de volgende namen krijgen: Whitby, Torquay, Tenby, Searborou,h, Eastbourne, Blackpool, Londonderry, Rothesay, Berwlck, Brlghton, Falmouth, Fowey, Plymouth, Weymouth, Lowestort, Hastlngs, Rhyl en Yarmouth.

De 5 eerstgenoemde zijn reeds in dienst gesteld.

CIIJ LI

INDIA

De eerste van twee in 1954 door Chili bij de Engelse wert Vlckers Armstrong bestelde torpedojagers Is op ~ mei J.l. te Barrow te water gelaten. Ze heeft de naam "I'Almirante WiUlams" gekregen.

Haar waterverplaatsing bedraagt 2730 ton standaard of 3300 ton vol geladen.

Afmetingen 114 m x 13 m x 4 m.

Vermogen 50.000 APK, max. snelheid 34.~ knoop.

Bewapening: 4 automatische kanons van 102 mmo 6 mitrailleurs van 40 mmo 1 vijfling torpedolanceerInrIchting voor 53 cm torpedo's en 2 squld mortieren tegen onderzeeboten.

Haar zusterschip, eveneens nog in aanbouw, zal de naam Almlrante Rlveros krijgen.

Voor de Indiase marine is te BeUast van stapel gelopen, het anti~onderzCf!­ bootfregat "Trishul" en te Glasgow het tweede fregat van haar klasse de "Kirpan".

De technische gegevens van beide schepen zijn: lengte 112 m, breedte 12.5 m.

De fregatten zijn speciaal ontworpen voor het verkennen en opsporen van moderne onderzeeboten en zijn daartoe uitgerust met de modernste onderwater-detectie apparatuur en onderzee~ bootbestrijdingswapens.

De schepen worden speciaal gebouwd voor de dienst in de tropen.

De a rUUeriebewapenlng bestaat per schip uit één dubbel 12 cm kanon en 2 kanons van lichter kaliber.

DENE!\l ARKEN

ITALIE

Besprekingen worden gevoerd met de Amerikaanse regering om 3 torpedo~ ten van de Hunt-klasse, die Denemarken van Groot-BrJtannlë heeft geleend en die in 1959 door haar moeten worden teruggegeven, te vervangen door Amerikaanse torpedojagers van de Fletcher-klasse.

Het fregat Canopo met een standaard waterverplaatsing van 1680 ton is op 4 mei In dienst gesteld. Het schip dat In februari van stapel Is gelopen Is het laatste fregat dat van een serie van 4, behorende tot het eerste deel van het nieuwbouw-programma van de Italiaanse marine, de 3 andere zusttorschepen die al In dienst zijn heten Clgni, Castore en Centauro.

De 2 geprojecteerde gelelde-proje<:tielen kruisers Andrea Doria en Calo Dulllo zijn respectievelijk op II en 16 mei jl. op stapel gezet. .Het zullen kleine kruisers worden, waarvan de waterverplaatsing niet meer dan ± 6000 ton wordt, de kosten per stuk worden geraamd op 60 miljoen gulden.

De voor deze kruisers bestemde geleide-projectielen van het type Terrier en de afvuurinstallaUes zullen door de Verenigde Staten worden geleverd.

De onderzeeboot "Porpoise", die 10 december 1957 te waler is gelaten Is op 17 april j.1. In dienst gesteld.

De Porpoise is de eerste niet-experimentele onderzeeboot die na de 2de wereldoorlog de Britse onderzeedienst komt verste rken.

In totaal worden 8 boten van haar klasse gebouwd.

De onderzeeboot die nog van het conventionele type is, heeft een waterverplaatsing van 1500 ton boven water en 2000 ton onder water, lengte 90 m, breedte 8 m, diepgang 4.5 m., de voortstuwing gebeurt Diesel-elektrisch, max. snelheid aan de oppervlakte 20 mijl, onder water 15 mij l, bewapening 8 tor~ pedobuizen van 53 em (6 voor, 2 achter), bemanning 6 o!flcleren en ~ schepelingen, maximum duikdiepte 200 meter.

6

NOORWEGEN

Canada heef t de Noorse regering 3 fregatten aangeboden, die de Noorse marine al sedert 1956 in bruikleen heeft onder de namen Draug, Garm en TroII.

Na een aanvaring met de Amerikaanse torpedojager Sllversteln Is de onderzCf!boot StIckieback. die met eerstgenoemd schip oefende, op 29 mei j.l., Z.W. van Peari-Harbour, gezonken.

De bemanning werd in zijn geheel gered.

Het verouderde vliegdekschip ThelIs, thans verbouwd tot heJlcopter-moederschip, heeft haar proeftochten na de verbouwing met succes beëindigd.

Naar aanleiding hiervan heeft de Amerikaanse marine besloten het vliegdekschip Black Jsland eenzeUde metamorfose als de Thetis te laten ondergaan.

ZWEDEN

torpedobootjager 5ödermanland, laatste van een klasse van 4 nieuwe jagers voor de Zweedse marine, Is met haar proeftochten begonnen. De 3 andere jagers van deze klasse zijn de Ostergotland, Gättrlkland en Hael ~ singland.

De

Standaardwaterverplaatsing

2050 ton.

Volgeladen

2600 ton.

Lengte 112 m, breedte 11 m, diepgang , m.

Vermogen 46000 APK. Max. snelheid 35 knopen (40 mijl gehaaid op de proeftochten).

Bemanning 18 officieren en 208 schepelingen.

Bewapening: 2 dubbel torens van 12 cm kanons semi automatisch; 7 mitrailleurs van 40 mm; 2 drieling torpedolanceer Inrichtingen voor 53 em torpedo's, en 2 goten voor het leggen van mijnen.

De Zweedse marine stelt pogingen In het werk om 2 jagers van 2600 ton, de Lappland en de Varmland, aan een buitenlandse marine te verkopen. De bouw van belde schepen 15 reeds ver gevorderd, doch zal om budgettaire redenen niel voor de Zweedse marine kunnen worden afgebouwd.

Twee schepen ongeveer van hetzelfde type als de Lappland worden reeds gebouwd voor de Colombiaanse marine.

Te Beltast Is korl geleden van stapel gelopen de kustmijnenveger "Mosselbaai", bestemd voor de ZuldaCrlkaanse marine.

De mijnenveger heeft een lengte van 46 m en een breedte van 8.75 m. Haar bewapening bestaat uit 3 lichte kanons.

Bij haar bouw is op grote schaal gebruik gemaakt van aluminium.

Twee patroullle-vaartuigen, de "ReyIer" en "Haerlem", speciaal in Enge_ land gebouwd voor het opsporen en vernietigen van onderzeeboten. zijn kort geleden aan de ZuidafrIkaanse marine overgedragen.

Zuld-Afrika's vloot bestaat nu uit 19 moderne schepen. Wanneer hel huidige uitbreidingsplan voltooid Is, zal de vloot over 35 schenen beschikken.

\N kET

\\IELZO~

.,

Uiteraard is deze herdenking op passende wijze gevierd geworden, o.a. in

.

TERWIJL in de laatste weken van september jL duizenden Britten de overwinning van "de Slag om Engeland" (1940) vierden, toonden NATO-strijdkrachten hoe sterk hun verdedigende kracht was, indien een eventuele toekoms t ige vijand het weer zou wagen een aanval op het westen te ondernemen. Deze oefening. welke de naam ,.Ship Shape" had gekregen, vond plaats in het zeegebied ten westen van het Oude Albion en in het oostelijk gedeelte van de Atlantische oceaan. De boven- als onderwateroorlogvoering werd beoefend, alsmede het mijnenvegen en de convooi-bescherming.

Oorlogsschepen en maritieme vliegtuigen van Engeland. België, Frankrijk. West-Duitsland, Portugal en Nederland namen aan deze oefening deel; onze Koninklijke marine met haar onderzeeboten Hr. Ms. Zeeleeuwen Wal_ rus, een aantal mijnenvegers behorende tot squadron 123 en 127, benevens enige Lockheed-Neptune patrouille· vliegtuigen ingedeeld bij vliegtuigsqulIdron 320 van de Marine luchtvaartdienst.

Na afloop van de oefening hebben de geameerde opperbevelhebbers, admiraal Sir WilJiam Davis en luchtmaarschalk Sir Bryan Reynolds., die dez~ odening leidden. hun voldoening geuit over de bijzonder goede samenwerking, welke de verschillende naties geduren_ de deze manoeuvres aan de dag hebben gelegd.

Beide bevelhebbers waren er van over· tuigd. dat voortzetting van dergelijke oefeningen nuttig en noodzakelijk moel worden geacht, opdat - mede door de ontwikkeling van moderne wapens en andere technische mogelijkheden - de marine en luchtstrijdkrachten de r NATO-landen hun gevechtswaarde op peil kunnen blijven houden.

EEN andere "NATO-gebeurtenis" vond

in hel begin van oktober te Brussel plaats, waar het Nato-kanaal-comité weer een van zijn periodieke bijeenkomsten hield.

Dit comité - de naam zegt het reeds - is een Nato-autoriteit in het Kanaal en hel zuidelijk gedeelte van de Noordzee; zij is de plaatselijke vertegenwoordiJitster van de "standing group" in Washington. Haar leden zijn de respectievelijke chefs van de marinestaf te Engeland. Frankrijk. België.

Noorwegen en Nederland. De p r imaire taak van het comité is te zonen voor de handhaving (veiligstelling) van de scheepvaart in het Kanaal, waarvan het bestaan van de aaniesloten landen im_ mers afhankelijk is.

Met betrekking tot deze taak werden gedurende deze bijeenkomst diverse

OP 12 oktober jl. was het veertig jaar geleden dat het Marine Sanatoriumronds werd opgericht. het M.S.F., dat sindsdien zo veel voor de marine·gezinnen heert gedaan en nog doet.

Ruim tweeduizend patiënten werden in die periode, hetzij in een sanatorium hetzij thuis, op kosten van dit fonds verpleegd, waarmee een bedrai van rond / 633.000 ,emoeid was,

Haarlem. waar traditioneel ieder jaaf, in oktober, de Marinierskapel der Ko"-==~_ ninklijke marine in de Gemeentelijke concertzaal ten behoeve van het M.S.F. concerteert, welk concert ditmaal een ietwat feestelijk karakter had. kwesties besproken o.a. op het gebied Zoals de plaatselijke pers met recht opvan anti_mijnen_ en anti-onderzeeboot· merkte, is het voor de vele honderden operaties, terwij~ bepaalde plannen in deze, na gezamenlijk overleg. konden be'zoekcrs een prachtige avond geworden. worden aangenomen.

EEN ander facet van onze internatio-

nale verbondenheid mochten wij in de afgelopen weken aanschouwen in de komst van vele buitenlandse oorlogsschepen. welke wij in onze Nederlandse havens konden verwelkomen.

Ditmaal hoofdzakelijk Britse schepen. zoals bet fregat H.M.S. "Palad in" in Den Helder, de mijnenvegers H.M.S. "Dalswinton", "Burley", "Chailey", .. Brenchley" en .. Dingley" in Amsterdam met - als het grootste v lootbezoek van de laatste maanden - het bevoorradingsschap H.M.S. "Tyne", de mijnenlegger H.M.S. ,.Apollo", de jagers ,.Diana", ,.Duchess", "Diamond". ,.Decoy" en "Zest". benevens de onderzeeboten H.M.S. ,,8cneschal" en "Porpoise" in Rotterdam.

Laatstgenoemde scheepsmacht. welke onder bevel staat van de bevelhebber van de Britse ,.Home Fleet'·. admiraal Sir William Davis, bracht de admiraal ook persoonlijk naar Nederland. waar hij o.m. besprekingen voerde met de leiding van de marinestaf. Diverse problemen in verband met de veiligstelling van de aanvoer naar Europa werden daarbij besproken.

En wat wij bij dit buitenlandse v lootbezoek zeker moeten aantekenen: vier van de vUf Britse mijnenvegers, welke Amsterdam gingen aandoen. bereikten 's lands hoofdstad niet via de normale weg. Door het slechte weer liepen deze schepen Den Helder binnen om de verdere reis "binnen door" te vervolgen.

Vandaar da t Al kmaar onverwachts een niet gepland buitenlands vlootbezoek te verwerken kreeg, hetgeen evenwel de bewoners van onze kaasstad bijzonder op prijs stelden. Een avond en een nacht lagen de Britse mijnenvegers aan de Alkmaarse Kanaalkade.

I N zijn functie van inspecteur-generaal der koninklijke marine woonde Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins der Nederlanden op 3 oktober jl. het laatste gedeelte van de marine schietkampioenschappen bij. welke op de schietbanen van de Rotterdamse Scherpschuttersvereniging te Kralingen plaats vonden.

Nadat de Prins de belangrijkste prijzen had uitgereikt. begaf hij zich naar het Hoofdkwartier korps Mariniers. waar hem door de commandant van het korps, de generaal-majoor der mariniers M. Liertlnck het noenmaal werd aangeboden.

ZOALS de minister van Marine in zijn memorie van toelichting op de Rijksbegroting 1959 heeft medegedeeld, zal een aantal hdschroefvliegtuigen van het type S 58, bestemd voor Hr. Ms. vliegkampSChip Karel Doorman. medio 1959 onder M.DiA.P.-voorwaar'den worden afgeleverd. En wat dit voor hefschroefvliegtuigen zijn. is ons duidelijk geworden. toen op :; oktober jl. op het vliegveld "Zestienhoven" te Rot_ terdam zulk een Sikorsky S-58 gedemonstreerd werd. Deze helicopter, reeds in gebruik bij de Belgiscbe lucht_ vaartmaatschappij Sabena en derhalve voor de bewoners van Rotterdam, Eindhoven en Maastricht, welke plaatsen een helihaven hebben, geen onbekende, heeft een W right Cyclone motor. welke bij de start een vermogen heeft van 1525 pk. Het vliegtuig is daardoor 25 % sneller dan de huidige Sikorsky S-55 en kan een maximum snelheid van 215 kilometer per uur bereiken. Ook het vliegbereik is veel hoger geworden, namelijk 363 kilometer. hetgeen bij reddingsacties - indien daarvoor in de toekomst nog eens S-58'5 gebruikt zullen worden - van groot belang is.

De rotor is vierbladig, evenals de kleine verticale staartschroef. De staart zelf is opklapbaar, hetgeen in de onderdekse hangars van Hr. Ms. Karel Doorman ruimte-besparing betekent.

Maar wat deze helicopter voor gebruik bij onze Koninklijke marine wel bijzonder J!eschikt maakt, is de automatische stabilisatie·apparatuur, een "vinding", welke men kan vergelijken met de z.g. automatische piloot van de normale schroef-vliegtuiil"en en welke van groot nut is bij bestrijding van vijandelijke onderzeeboten. ~

.......

Doordat het toestel - door deze automatische besturing - doodstil op een bepaalde plaats en op een bepaalde hoogte boven zee hangt, kan met succes een e lectronische geluidsverklikker (asdik-set). welke aan een lijn in het zeewater wordt neergelaten, gebruikt worden De vlieger behoeft zich niet meer met de besturing van de helicop· ter bezig te houden en kan al zijn aandacht aan het speurwerk wijden.

Deze en andere technische snufjes toonden ons de demonstraties met de Sykorsky 5-58, vandaar dat wij verlangend zullen uitzien naar de dag, waarop deze helicopters onze " Karel Doorman" zullen komen verrijken.

7

DANKBAAR URK

de luitenant ter zee vlieger De Bruyn: de tweede vlieger, de adjudant onder· oCCIcler Wassen berg en de korporaal w vliegtuigmakerw vliegtuigmonteur K rud-

d,_

Handdrukken door het gemeentebew stuur en de familie Bos; elndelooli gejuich door de bevolking; wapperende driekleuren ... overal. ln \.rlomf ging 't naar het gemeentehuis, waar in de raadszaal de officiële dank plaats vond, In tegenwoordigheid van de commissaris der Koningin In de provincie Overijssel en de commandan t van het Marinevliegkamp Val_ kenburg. 't Was een speciale zitting van de Ur ker gemeenteraad, traditioneel geopend en gesloten door gebed.

Nog eenmaa l beleefde men hel ongeluk en de redding, een getrouw verslag, door de burgemeester gedaan en waarbij de bemanning van de hellcopw ter hun werk bezongen hoorde, De ere-medaille van Urk - bij gew meenteraadsbesluit van I september 1958 ingesteld kreeg zijn eerste plaats. In goud op het unifonn van de marincdokter, In zilver op dat van URK Is maar een klein "eiland", een pende koUer. Op een haar na ontkwam commandant en bemanning. klein plaatsje, indien men dit laat- hij aan de puntige top van de achte rWat late r sprak de vader van Pieter ste liever zeggen wil nu de NOOI'doosl- mast, maar .. , het lukte.

Deskundig en snel werd de diagnose Bos enige woorden van persoonlijke polder reeds jUl'en droogligt.

Pieter Bos moest onmid- dank, omdat zijn jongen behouden vastgesteld.

Het vonnt van oudsher een hechte gebleef, gevolgd dOOI' de commissaris der meenschap, een familie met familie-zin dellijk naar de wal gebracht worden; en traditie, Ruim vijf duizend mensen binnen het uur moest bloedtransfusie Koningin, die het goede werk, ook in vredestijd, van de Koninklijke marine leven hier, Zij vinden hun beslaan In de worden toegepast. visserij; zij bemannen de kotters en En zo vervoerde de "Helicopter" de ge- belichtte, met ten slotte de commantrekken iedere maandag cr op uit om op wonde jongen In vc.>erUg minuten naar dant van het marinevliegkamp Val w vrijdag terug te keren, de vliegbasis Leeuwarden, waar de op- ken burg, die In deze dank betrokken Zij weten alles van elkaar, de goede en name in een plaatselijk ziekenhuis vrij w wilde zien al het M.L,D.-personeel, dat ter opsporing en redding uittrekt. de kwade dingen, Zij beleven alles sa- wel geen tijd meer vergde. men, verdriet en vreugde, zoals de Heer Ple ter Bos kreeg het Teddende bloed Na deze plechtigheid, buiten aangetreden In de kring van talloze Ur kers, dat geeft. Want ook In Hem z.ijn zij een, en .. , hij herstelde.

In dienen, aanvaarden en dankbaarheid. Dit Is het vel'haal zoals wij er vele kenw speelde de Christelijke Muziekverenlw nen uit de rapporten van hel OPSPO- ging "Valerius" het volkslied. Toen volgde een vismaaltijd. Inderdaad Urk Het Is gebeurd op dinsdag 18 maart 1958: rings- en reddingswerk van de Marine is maar een klein e iland, een kleine De Urkerwkotter UK 244 bevond zich Luchtvaartdienst. Mensen, die men redt vissersplaats aan het IJsselmeer. des morgens op ongeveer 85 kilometer en over wie men later nooit meer iets Maar groot is het In zijn dankbaarheid ten noorden van Ameland, De vangst hoort. die nacht was goed geweest en toen Maar hier verliep het anders.. Hier be- geweest. omstreeks ncht uur de netten werden trof het een jongen uit Urk, uit die Dienen mag dienen zijn en het redden van een mensenleven een normale opgehaald, gleed een buit aan sparte- Urker famili ekring. lende, zilveren vis op het geruimde ach- Met angst en spanning had het hele plicht. Toch doet het de Marineman ei land op die morgen van de 18e filM!"t goed dil eens gememoreerd Ie zien. En terdek.

Maar ziedaar, met deze vangst kwam de toem'acht van hel ongeluk, het ver w daarom. op onze beurt: "Dank Urk zoek om hulp en de moeilijke i'Cddings- voor die hartelijke geste". ook het noodlot.

W. L. actie via de "visserijband" gevolgd. In De veertienjarige Pieter Bos, zoon van de schipper, werd dool' de lier gegrepen, angst en spanning verlie~n ook de volDe pcredde met zijn redders Met een harde klap werd hij geveld, gende dagen. Zou pj(~te r Bos herstellen (l(ln de v lsm(I(lUijd en voor deze hechte gemeenschap bew aan het nchtcl'hoofd een fel bloedende houden blijven? wonde.

'1 Zag er zeer ernstig uit, Peter - be- Gebeden werd er, veel gebeden. en toen wusteloos - verloor veel bloed, 'Zodat de genezing zich voltrok, beleefde men zijn vadcr onmiddellijk besloot medische ook dat andere, dat Urk kent. Die hulp te vragen. De schecpsradlo gul het gezamenlijke vreugde en die gezamenbericht e n n3uwclijks had ,,5ehcveninw lijke dankbaarheid. gen" deze melding vernomen of een ET ging een brief naar de Marinewlei"Ncptune" en een "HcJicopter~' van de ding, Het vel'"Zock om iets terug te Marinc-luchtvaa!'tdienst begaven zich mogen doen. Om de bemanning van op weg naar de UK244, die "Helicopter" Urk's dank te betuiHet was niet moeilijk zoeken. Dool' de gen. ET was immers een erewschuld, ,.Neplune" gcdirijccrd, welke onmiddelw die ingelost moes t worden. lijk na het opstijgen van "Valkenburg" En zo is 't dan gebeurd, da t op zatergoed radio-contaet met schipper Bos dag 20 september j.l. ccn "Helieopter" kon krijgen, bevond de "Helicopter" van de Marine Luch tvaartdienst zich twee uur laler boven het betrok- zo'n zeilde a ls tocn - boven Urk ken vissersschip. Maar hoe nu daadwer- kwam, De burgemeester, de gemeente· kelijk hulp te bieden, waar de zee ulter w secretaris, de twee wethouders, de mate woc.lIg wa,; geworden en d ~ kotter familie Bos (natuurlijk met Pieter) en onmogelijk plaats kon houden. duizenden Urkers waren naar het lanToen is er gevocht('n. gevochten tegen dingsterrein getogen en nauwelijks de elementen door vijf Urker vissers en was de "heJicopUeter" geland of het vijf Marine-mannen. Ondanks de ge- huldebetoon begon. vaarlijke zwiepers, daalde de marine- Daar was dan de bemanning, die een arts uit de heen en weer slingerende Urker redde. De dokter, de luitenant helicopter naar het dek van de stam- ter zcc arts Hoeks t!"a: de commandant,

nuten, nadat hij voelde, dat zijn schip was vlot getrokken, zag stuurman Waldemar Ruminsky een sleepboot op_ doemen. Het was de .. Simson" van Wijsmuller. Hij ving bot.

In de Umulder kr.lIIl Jazen wij, dat het station van het bureau Wijsmuller te Den Helder gehandhaafd zal blijven.

De directie is echter van oordeel, dat het niet noodzakelijk is om permanent een sleepboot te stationeren. Een permanente vertegenwoordiger en een magazijn van de sleepfirma zijn hier overigens altijd te vinden. Dit berichtte de krant allemaal naar aanleiding van bepaalde geruchten.

Een ballonnetje oplaten doet men bij ons in de raad wel eens. Burgemeester Rehorst liet er onlangs een hele U"os op.

Zijn cehtgenote, de commandant mari· tieme middelen Willemsoord (de kapi· tein ter zee D. A. van Heuven), alle wethouders en zeer veel publiek stonden er naar te kijken.

Dat gebeurde allemaal in het oostelijk deel van Nieuw Den Helder, waar een winkelcentrum werd geopend. De opgelaten ballonnen behoorden tot de openingsceremonie. Er werden (natuur' lijk) toespraken gehouden. Zelfs kwamen er geschenken aan te pas. De bou_ wer beloofde de gezamenlijke winkeliers zeUs een reusachtige gevelklok.

Zodat men in Oostelijk Nieuw Den Helder precies zal weten hoe laat het ~.

We weten echter al hoe l:aat het is.

M.I.v. het lopende kwartaal is het Wilter namelijk weer duurder geworden.

Gedurende de eerstkomende jaren zuIlen opnieuw voorzieningen getroUen moeten worden aan de watertoren en aan de zuiveringsinstallaties van het drinkwater. En ergens moet het geld toch vandaan komen.

Hel reld voor ee.n nieuwe centrale boUelu lj, annex Marcandi-depot, is er echter al. Het gebouw komt op het terrein van de nieuwe haven. Voor ecn kleine drie ton wil een Leeuwardense aannemer eraan beginnen.

Een Pools 'lelljaetft begon er ook aan, in dit geval aan een reisje over zee.

Zeven studenten wiJden de Poolse afdeling van de Expo gaan zien voordat die zou worden afgebroken. Waarschijn· lijk zijn de volgelingen van Gomoelka te laat gekomen. Een plaatselijke storm op de Noordzee noodzaakte de "Szkwal" de wijk te nemen naar onze woon- en werkplaats. Ontijdig werd het jacht echter voor het Molengat gevangen. Na wat vuurpijlen kwam schipper Bot met de reddingsboot "Prins Hendrik" te hulp. Nauwelijks vijf mi·

Geruchten brengen het echler ook wel eens tot berichten. Een groot dagblad, waarvan het redactionele hoofd kortgeleden bedekt werd met boter (vanwege een verkeerde gok m.b.t. een drastische prijsverlaging van dit zuivelprodukt), kwam onlangs weer met een gerucht, dat gretig voor waar werd afgedrukt in haar kolommen. Een stag· natie in de stroomvoorziening zou, in ons Lidwina·ziekenhuis, een operatie van een patiënt, die reeds onder narcose was gebracht, hebben verhinderd.

Natuurlijk vond de operatie wel door· gang, want "Lidwina" bezit een noodverlichtings·instaUatie, zodat een sta· ring in de normale elektriciteitsvoorziening nimmer moeilijkheden kan opleveren. En in het gemeente ziekenhuis "Parkzicht" is het al niet anders.

Wel eens wat anders wilden klaarblijkelijk een aantal jonge jutters. De brievenbus aan de gevel van 't Huys Tijdtverdrijf' werd van binnen net zo rood gemaakt als t·ie van buiten reeds is. Heel netjes ging er later wat zand overheen, zodat brieven en briefkaarten slechts gedeeltelijk in vlammen op· gingen.

Geen zand er over zal het echter wel worden voor twee schepelingen, beho· rende tot een marine vliegkamp ten zuiden van Den Helder, dat juist dezer dagen veertig jaar bestaat. De jeugdige vliegtuigrnakers wilden grappig wezen en barricadeerden het fietspad langs de rijksweg. Een collega. die des morgens het fietspad zou gebruiken, zouden de slimmeriken op deze manier wel eens tot afstappen dwingen. Met een gangetje van 35 km per uur reed 'n paar uur later een jonge (burger) bromfietser tegen de tonnen, de balk en een handwagen. De bestuurder kwam er nog vrij goed af, doch zijn 63·jarige duo-passagier hield er een hersenschudding van over. De barricadebouwers waarschijn· lijk wat anders.

De verkeersbrir a.diertJes hebben geluk_ kig geheel andere opvattingen m.b.t. verkeersveiligheid. Op vijf plaatsen In het oude stadsdeel en bij twee drukke verkeerspunten in Nieuw Den Helder zijn de jeugdige brlgadiertjes nu een tijdlang gepost. De proef blijkt uitstekend te zijn geslaagd. Met veel enlliou-

siasme kwijten de kinderen zich van hun taak en niet zelden lezen zij ver· keersovertreders de les. Hopelijk diept dat wat op en wordt er (verkeers)wijsheid uit geput.

Over putten gesproken. De diepe kuilen in de Rijksweg, even voor het al eerder gememoreerde vliegkamp ten zuiden van om.:e stad, zijn er geweest.

Geen zand, maar 'n laag asfalt ging er over. De Loodsgracht zal ook op hoger niveau worden gebracht. Een bijzonder soort stenen, waarvan er reeds duizenden langs de straat staan opgetast, belo_ ven ook daar een fraai wegdek.

Een fraa.I resul taa t boekten de marinedraken-zeilers. Het Alkmaarder Meer was het strijdtoneel. Drie draken van de K.M.J.C. startten drie keer, tezamen met vijf "Alkmaarders". Vooral LTZ SD I T. Kasemier had een goed weekeinde. Hij liet de Alkmaarders telkenmale zijn spiegel zien. Zijn "Prins Ie Paardt" eindigde namel..ijk twee maal ais eerste, terwijl LTZ 2 oe A. Visser met "De Goede Hoop" hem bij de derde wedstrijd even te vlug af was. In het totaal kJassement werd de "Prins Te Paardt" uiteraard als eerste geklasseerd, terwijl LTZ Visser de derde prijs bemachtigde. In het (oHideu.ze) ploegenklassement eindigde de K.M.J.C. voor de Alkmaarse Roei· en Zeil Ver· eniging. En dat was nog nooit gebeurd!

Deelname aan nationale en internationale wedstrijden gedurende de afgelopen maanden hebben het peil van hl'!t drakenzeilen bij de Koninklijke Marine ongetwijfeld aanmerkelijk verbeterd.

Voor de zeilers was het een goed jaar.

Voor het M.S.F. was de viering van het veertigjarig jubileum te Den Helder een goed succes. Een feestprogramma in '''t-Huys Tijdtverdrijf' volgde op toespraken van achtereenvolgens de CMM WD, kapitein ter zee D. B. van Heuven en de loco-burgemeester, wet· houder P. S. van de Vaart. Beide sprekers zeiden behartenswaardige dingen.

Dat deed de voorzitter van de propagandacommissie ook. Na anoop VIlJl Dick Gabel's cabaret-programma, trok majoor schrijver de Vries van leer tegen de WAMA'S, die inplaats van te middernacht, eerst tegen het ochtend· krieken kwamen opdraven. "Wij wensen niet te wachten op de WAl\.{A'S" zei de spreker, althans met woorden van gelijke strekking.

Veel was er ook te doen over "Jack" de moordenaar. In de haven van Nieuwediep werd de stoom-katapult van Hr. Ms. "Karel Doonnan" beproefd.

Bij deze "dead-Ioad·trials" werd ge' bruik gemaakt van een 10 ton zware dummy. Eenmaal afgeschoten, kwam "Jack'" na een zweerduik, in de zwaaikom terecht. Waarom Jack van moord beticht werd? Een der (meest) nieuwsgierige verslaggevers zag een van de eerste %weerduiken. Nog nlel helemaal aangepast reageerden twee meeuwen te laat. Zodoende kreeg J ack twee dode meeuwen op zijn boekje. Zijn conduite (en zijn bijnaam) is sindsdien gemaakt.

9

DEvoornamelijk Franse "AéronauUque Navale", die tot dusverre mct vliegtuigen van Amerikaans en Engels fabrikaat gcvlogen heeft, begint zo langzamerhand over te schakelen op vliegtuigen van Franse makelij. Allereerst is daar de Bréguet Alizé, een turbo-prop machine speciaal ontworpen voor onderzeeobootbestrijding, Het toeslei valt in de klasse van de Engelse FaJrey Gannet. De Alizé Is een drie· persoons laagdekker en werd ontwikkeld uit de vroegere Vultur, die behalve van een turbo- prop tevens was voorzien van een Nene-slraalmotor achter in de staart. Deze straalmotor is nu verwijderd.

In plaats daarvan Is een intrekbare radarkoepel in de romp aangebracht. De motor is van het type RoUsRoyce Dart. Het prototype maakte zijn eerste vlucht op 6 oktober 1956 en In 19::;7 werden vijf testmachines algeleverd. Twee van deze toeslellen werden beproefd aan boord van het Britse vliegkampschip "Eagle" in de omgeving van Hyères en Toulon, Er werden ongeveer 100 catapult-starts en landingen gemaakt. Daa rbij bleek dat de Alizé uitstekend voldeecl. Oorspronkelijk plaatste de Franse marine een bestelling op 100 exemplaren van de Allzé, maar als gevolg van de bestedingsbeperking werd deze order gereduceerd tot 75 stuks. De eerste moderne carrier van Frans fabrikaat wordt de "Clemenceau", maar wannéér deze In dienst komt Is als gevolg van de budgetbeperkingen ook nog niet te voorzien. Ongetwijfeld zal de Alizé straks tot de uitrusting v.a.n de "Clemenceau" gaan behoren. De motor van de Allzé, die 2000 pk levert, drijft een vierbladige propeller aan.

Het toesl eI kan langer dan 4 uur achtereen in de lucht blijven en daarbij een afstand van 2500 km vliegen.

Een typisch kenmerk vormen de gestroomlijnde gondels in de vleugel, waarin de wielen worden opgetrokken. Elke landingspoot is van twee banden voorzien; het neuswiel is enkel uitgevoerd. Voor de eerste maal in haar geschiedenis zal de Franse marineluchtvaart met de Alizé een vliegtuig van Frans fabrikaat in dienst nemen. Die A!!zé Is evenwel niet het enige Franse toestel waarmee de Franse marine gaat vliegen. De bekende Fouga Magister s traaltrainer, waarop straks ook Belgische en Nederlandse straaljagerpiloten getest zullen worden In Belgisch Congo en die op grote schaal gebruikt wordt door de nieuwe Duitse Luftwaffe, komt ook al bij de

Franse marine. Een order zou zijn geplaatst op 30 machines. Bij de Franse marine wordt de Magister waarschijnlijk de "Esquif" genoemd. Twee van deze machines zijn al beproefd aan boord van de Engelse "Eagle". Voor he t eerst werd deze tweepersoons straaltrainer toen per catapult gestart. Het toestel Is te herkennen aan zijn "vlinderstaart". Instructeur en leerling zitten achter elkaar. Ook al als gevolg van de bestedingsbeperking is in Frankrijk de produktie van dit toestel ge reduceerd van 12 per maand tOl 6 per maand.

FR

Interesse "oor de Etenda rd-IV Grote interesse heeft de Franse marine voor een straaljager van Frans fabrikaat; de Etendard IV. Zij zou hiervan 100 exemplaren willen kopen, maar als gevolg van de budgetbeperkingen zal hiermee voorlopig worden gewacht. De Etendard Is oorspronkelijk een straaljager voor de Franse luchtmacht, maa r men heeft uit deze machine een speciale marine-uitvoering ontwikkeld, die officieel wordt aangeduid als de Etendard I V M. Het toestel is voorzien van een SNECMA Atar-8 straalmotor die een stuwkracht levert van maar liefst 4,4 ton. De "normale" Etendard IV voor de luchtmacht heeft een Atar- motor met een stuwkracht van 3500 kg.

De marine-uitvoering heeft opklapbare vleugels, een haak onder de staart en een inrichUng om catapullstarts mogelijk te maken. De romp heeft de vorm van een .,coca-cola fles", de zg. "area rule", waardoor gemakkelijk de geluidsbarrière kan worden doorbroken. Tal van moderne straaljagers hebben deze rompvorm. De Etendard IV wordt gebouwd door Dassault en Is voorzien van een driehoekige deltavleugel. Het prototype vloog op 24 juli 1956. De bewapening van het toestel voor de luchtmacht bestaat uit twee 30 mm kanonnen of 32 raketten. De Magister is onlangs beproefd met een SS. 11 geleld projectiel onder elke vleugel.

De Franse marineluchtvaart komt straks met modern materieel te voorschijn. De Fransen zijn er niet weinig trots op, dat de meeste van dezc vliegtuigen van F rans fabrikaat zijn. De Franse vliegtuigindustrie spreekt de laatste tijd weer een behoorlijk woordje mee In de vlIegwereld en ook de Aéronautlque Navale zal daarvan gaan profiteren.

MA LUCH

G

FR MAT

VLI

75 AL

ONDERZEEE

HugCl

Links: Twee Fouga " Maai.!

HMS " Ea gle".

Rechts bove n: De nieuwe .. zijn door de FranJe marinl Allzé" op HMS "Eagle'·,

NSE

,I N E-

VAART

AT

n ~NS

RIAAL

GEN

l'S VOOR

.

,IIIIESTRI.JDING

...

.

...

.....

...

10ftman lP het EnQelse vliegkampschip

«AHzé", waarvan er 15 besteld Een Fra1l8e " Brequet

./tl OIIder:

volgt ere verhemdeliny die het 1OOletJH ierOftder '8Choppelijk (ldmeacomitll OOit Pruidetlt Ei3enhower op grond tIIln. de hmt8te OJItwikkeliJtyolt op Mt gebied oon de rllimtm;aort 61l de dollMllee I<Imph(lllg6nde prob lcmol1. heelt opgefJteld: Welke be/mlgriike overwegingen hebben geleid tot de opatelli1l{/ oon «fI nlltionool programma voor tÛl ",imtevoort' Welke wi",,! mogen wij verwoell. ten 1,;(m het wet611SC1l.appclijk onderzoek en welks technktcho l111lpmiddelon. ktttllleu bet.lordcrlijk zijll voor het C1Pllellen 1.'(1" gezonde richtlijnen '!.lOOT

een Amerikaan' rnimteprogmmmo en

fÛJ leiding fedCTole regering? Met deze verhandeling door de USlS, evenals de loto's, welwillend tcr beschikking "esle/d voor publicatie in Alle Hem, wordt er nJf'r ge,t.-ee!d korte en inleidende antwoorden te geven op deze

daarvan door de

,

vragen.

H et i3 mtttig 6ftkele /(u:tortm te otlderketnum. die betek6tli3, urgentie en ollU6nJlijdclijkheid OOT/mlcn aan de bet.'Orderillg 00" de ruimtetechniek.

De eerste 001'1 deze loclO'f"en i3 de gcbiedcftde drong, die de meM noopl lot ontdekken en Ollderzoeken. de on"tuimige weetgierigheid. die hem er 100 brcngL te troehlen dtldr door te drirlgon. waar OOór hem. rlog rliemwtd ia !lelt/cal. Het groottte deel 00 .. hot oppen;lok oon de oorde ia TeeM ver· kend elt ,m richt hij ZICh op het oltderzoek 001'1 de ndmte (I~ tIOIgend doel.

Tcn tweede moet ol" oogmerk voor de onlwikkeliMy t.'(In de ndmtetechltiek de delc-Mie It/orden geMocmd. Wij wiUelt er OM 00 .. t.-er:ekercrI, dat de r"imte niet !OOrdt gebruikt Otll OIlUl veiligheid '''' getI(Jur te breI/gen. Illdien de n,jmtc loeit, tIOOf' 1'Ililitoire Ilocleillden tIloot wordelI gebnd"·t, dm.. "'-oeten wij bereW zijll haar te gcbnlikerl om OM te VfI'Nledigen.

En teil derde biedt de ruimtetechniek nieuwe mogelijkheden

voor

wetenschappelijke

waar-

nemingen, die Ollze kennis ell begrippen ten aanzien van de aarde, het zOllllesteiJel en het heelal .tullen uitbreiden.

Bij de (}JJ3telllng t.,«n Orlll ruimteproyramma diCflt met al deze IoctorelI Tekenillg te wordelI ycho,,· dell. O/tJChooll i", deze verhalldelillg oUeCIJ het doordrinycn in de ruimte uit welentJChappelijk oogpurlt nader wordt bezien, willen wij de ondere doe13tellingen geenszinll (ds 1'Ilillder be/.(lngrtik "·ux.di/icercn.

D(/arb1j zij voorop gCtJteld, dat het stret:6yt. va"militaire t:tide "oor de ontwikkeling l.>(In lange (//stondsroketten de middelen heelt opgeleverd, «-"(/Omlee kl",,,tm(l1llm In hun boan kuilnet!. wor· den gebrackt Orl binnenkort ook in8trumente""""tinnen warde", uityczondcn ter verkennilIg 1J(Ul de 1n(KlIt en de "abijgelegelt plalteten.

Op deze wijze heelt een fl(JntI(Jnkelijk :uiuer militaire ondernemjllg geleid lot do olllsluiting 1.I(In een .tpannend tijdperk VCln onderzoek, waarvan. tien jaor gelede,,- 8100hlll Crlkclcn het aanbreken in deze ccnw hadden 1.'8nOOCkt.

INLEIDING TOT DE RUIMTEVAART Waa rd oor sa tellie ten In hun baan blijven.

De natuurwetten, waarop de loop van satellieten In de

ruimte berust, zijn op zichzeIr zeer boeiend en ofschoon ze sedert de dagen van Newton bij de geleerden gemeengoed zijn geworden, komen ze de meesten van ons nogal raadselachtig en onwerkelijk voor. Voor onze kinderen zullen ze evenwel geen problemen meer opleveren.

Wij allen weten, dat hoe meer kracht wordt gebruikt bij hel werpen van een stccn hoe verder deze zal wegvliegen alvorens weer op de grond te vallen. Indien men deze kracht zo hoog "zou kunnen opvoeren, dat de s teen een snelheid kreeg van 24.000 km per uur, dan zou hij sle<:hts de Atlantische Oceaan kunnen oversteken voordat de zwaartekracht hem op de aarde deed neervallen. Denk nu eens, dat de steen een nog grotere snelheid zou krijgen, bijvoorbeeld 29.000 km per uur, wat "Zou er dan gebeuren?

De steen ZOu eveneens over de oceaan vliegen, maar nu zou hij veel verde.r komen dan eerst het geval was; hij zou

12

zo ver komen, dat hij om zo te "Zeggen de aarde voorbij zou schieten en zou blijven vallen, tot hij weer gekomen was op de plaats waar hij de grote reis begon. Aange-zlen wij er van uit zijn gegaan, dat er in dit geval geen sprake Is van luch tweerstand, die de snelheid van de steen "Zou doen verminderen, heert de steen nog steeds zijn oorspronkelijke snelheid van 29.000 km per Uur en zo vervolgt de steen zijn reis om de aarde. Zou de steen waamemlngS"vennogen bezilten, dan zou hij merken, dat hij voortdurend valt; deze zeer flauw benedenwaarts gerichte cirkelboog komt nauwkeurig overeen met de kromming van de aarde en derhalve blijft de steen op gelUke hoogte boven de aarde vliegen ot zoals de geleerden zeggen: "in zijn baan" - en wel voor onbegrensde tijd. Nu heelt de aarde e<:hter een dampkring en daarom Is het niet mogelijk s tenen of andere voorwerpen op een hoogte van een honderd meter boven de grond rond de aarde te laten cirkelen. Dergelijke satellieten moeten eerst zo hoog worden gebracht, dat zij geen hinder meer

ondervinden van de luchtweerstand. De afwezigheid van deze luchtweerstand in combinatie met de grote snelheid maken het bestaan van satellieten mogelijk. Het doet misschien verwonderlijk aan, dat gewicht of massa niets met de baan van een satelliet te maken hebben.

Stel dat een veertje uit een tientonsraket werd gelanceerd, dan zouden deze twee bij elkaar blijven en dezelfde baan In de luchtIoze ruimte beschrijven. Op enige honderden kilometers boven de begane grond Is er evenwel nog een uiterst Ijle dampkring aanwezig en de daardoor uitgeoefende weerstand maakt, dat het veertje sneller hoogte verliest dan de raket. Het Is deze nog zo geringe luchtweerstand, die een grens stelt aan het voortbestaan van alle tot dusver gelanceerde kunstmanen. Boven enige honderden kilometers verdwijnt elk spoor van aanwedge lucht zo snel. dat in de naaste toekomst gelanceerde satellieten duizenden jaren, misschien wel eeuwig, hun banen zullen blijven beschrijven.

Opgemerkt zij, dat hoe hoger een satelliet komt, des te minder snelheid er nodig Is om hem In zijn baan te houden (de snelheid van de maan is rond 9.000 meter per seconde), maar om een satel1iel naar een ver afgelegen baan te lanceren zijn een hogere aanvangssnelheid en een groter energieverbruik nodig.

Raketingenieurs spreken bij raketlen niet van paardekracht, maar van reactiekracht. Men zou het ook de stuwkracht kunnen noemen en deze wordt uitgedrukt in kilogrammen.

Oe raket krijgt haar stuwkracht door de achterwaarts gerichte uitlaatgassen. Door middel van deze kracht wordt de raket van de grond geheven en krijgt zij ook haar versnelling, waardoor zij steeds sneller en sneller vooruitschiet.

Zoals iedereen wel weet is het moeilijker een auto een snelheid te geven dan een kinderwagen. Om een satelliet van 500 tot 1.000 kilogram in zijn baan te krijgen heelt men een eerste-traps raket motor ot -motoren nodig, die een stuwkracht opleveren van omstreeks 100.000 tot 200.000 kilogram. Reeds enige tijd zijn raketmotoren, die dit reactievennogen kunnen opleveren, In ontwikkeling. Oe raket voor het lanceren van een satelliet of ander ruimtevaartuig verdeelt de raketingenieur In twee, drie of meer trappen _ achtereenvolgende stadia - die gedurende de vlucht de één na de ander kunnen worden afgeworpen, waardoor dus het totale gewicht, dat tot de gewenste eindsnelheid moet worden versneld, wordt vennlnderd. Het Is duidelijk, dat het een enorme verspilling van energie zou zijn om één reusachtige brandstoUank In de "baan" Ie brengen, wanneer het mogelijk Is die tank in een aantal kleinere tanks te verdelen (elk in zijn eigen trap met afzonderlijke raketmotor opgenomen), die worden afgeworpen wanneer ze leeg zijn geraakt.

Om de huidige satellieten te lanceren gebruikt men raketten, die duizend en meermalen het gewicht van de satelliet zelf hebben, maar het moe t mogelijk zijn het aanvangsgewicht te verminderen tot 50 à 100 maal het gewicht van de satelllet.

Het naar verhouding grote verschil tussen bruto gewich t en nuttige lading Is een gevolg van een niet te overschrijden limiet van de uitstroomsnelheld van de gassen, die door de chemische brandstoffen worden geleverd.

Indien wij geen 9'atelllet willen lanceren, maar een ruimtevaartuig dat de maan moet bereiken, dan hebben wij in verhouding tot de nuttige lading een nog grotere raket nodig, omdat de eindtrap een snelheid moet bereiken van

40.000 kilometer per uur. Deze zogenaamde ontsnappingssnelheid Is de snelheid, die aan een projectiel moet worden meegedeeld om geheel en al los te komen van de werking der zwaartekracht. Om te maken dat een naar de maan geschoten raket zo mln mogelijk brandstof zal gebruiken, Is het noodzakelijk, dat de ontsnappingssnelheid al direct na de aanvang van de opstijging wordt bereikt. Na het bereiken van de topsnelheid zal de raket geleidelijk vaart vennlnderen door de er op uitgeoetende aantrekkingskracht van de aarde, maar zIJ zal toch nog voldoende snelheid overhouden om de maan In twee of drie dagen te bereiken.

D e maan a ls doel.

Bij het onderzoek van de maan kan men drie opeenvolgende

perioden onderscheiden, waarin de moeilijkheden steeds groter worden.

Aanvankelijk zal men niet meer willen bereiken dan een directe treiter op de maan, die eindigt met een "harde" landing op of met het beschrijven van een baan om deze trouwe wachter van de aarde; moelijker wordt een "zachte" landing en het allermoeUijkst zal een "zachte" landing zijn, die wordt gevolgd door een vellige terugkeer naar de aarde.

Oe nultlge lading voor een eenvoudig schot naar de maan zou een kleine Instrumentendrager kunnen zijn - lets dergelijks als een satelliet. Voor de moeilijker uit te voeren "zachte" landing zou - als onderd eel van de nuttige last - een "remraket" moeten worden toegevoegd om de vaart bij de landing te verminderen, aangezien de maan geen atmosfeer bezit, die als stootkussen zou kunnen dienen.

Voor de uitvoering van het lastigste kunststuk - een reis heen en weer naar de maan - zal men aan de Instrumentendrager niet alleen een remraket moeten meegeven, maar ook raketten om de maan weer te kunnen verlaten. Er zal ook een kunstgreep moeten worden toegepast om de nuttige last door de dampkring heen onbeschadigd terug op de aarde te krijgen. Voor het doen landen van een mens op de maan en om hem weer veilig terug te brengen zal een zeer krachtige raketmotor nodig zijn, één met een stuwkracht In de buurt van een halt of één miljoen kilogram.

Hoewel kernenergie in motoren van vele miljoenen kilogrammen stuwkracht verre superieur zal zijn aan chemische brandstoffen, zal ook het aloom geen wondenniddel blijken voor de exploratie van de ruimte.

Het zenden . van een kleine instrumentendrager naar Mars zou, hoewel daarvoor een niet veel grotere aanvangssnel_ heid nodig Is dan voor een gewoon schot naar de maan, een veel langere tijdsduur vragen (acht maanden of meer) en de problemen met betrekking tot de navigatie en hel geven van de Juiste richting zijn enorm groot.

Een boodlchap van !\Ian. Oe exploratie van de maan en de dichtstbijzijnde planeten behoert gelukkig, bij gebrek aan raketmotoren die krachtig genoeg zijn om mensen en Instrumentendragers in de ruimte te lanceren en weer terug te brengen. niet te worden opgeschort. Veel van wat de geleerden te weten willen komen over satellieten en ruimtereizen binnen het zonnestelsel kan door Instrumenten worden opgenomen en naar de aarde geseind. Deze werkwijze, zo Is gebleken, is betrekkelijk eenvoudig met de huidige kleIne en toch stevig gebouwde elektronbche apparaten.

Zo kan een zendertje met een vennogen van nIet meer dan één of twee waU gemakkelijker per korte goU gegevens van

Drie vooraanstaande oeleerden, die de leidino hadden bij de ontwikkelino van de "Explorer", houden een model van de kunstmaan in de hooQte tt/dens een persconferentie In het Amerikaanse bureau tx'In het In.ternationaal Geofll1illCn Jaar, waarbij officieel bekend werd Qemaakt, dat de laneebekroond. rin.o met succes

wo.

13

,

I n afwachting van de lancering van de Jupiler-C rttke!, waarmee de "ExplOTer" in zijn baan zal worden gebrarh!.

stromen bestaan. die op de één of andere manier In verband staan met de in het hcclal doordringende stroom geladen mater ie van de zon. Deze velden en stromen zullen de satellieten voor het eerst kunnen meten en bepalen. Eveneens voor het eerst zullen de satellieten ons ccn uitvoerig driedimensionaal beeld geven van de zwaartekracht der aarde en het magnetisch veld. dat onze planeet omgeeft.

Fysici zien verlangend ult naar het ogenblik, waarop zij een zeer belangrijke maar vrij eenvoudige zwaartekrachtproef kunnen nemen. Met deze proef willen zij nagaan of de vèrstrekkende voorspelling die Eins!e!n in zijn algemene relativiteitstheorie heeft neergelegd waarheid bevat. namelijk of een klok sneller zal gaan lopen naarmate het zwaartekrachtveld er omhccn In kracht afneemt. Als één van die fantastisch nauwkeurig lopende klokken, waarvan de werking berust op frequenties, aan atomaire deeltjes eigen, In een satelliet zou worden geplaatst en dan sneller zou blijken Ie lopen dan een dergelijke klok op aarde. zou wederom één van Einstelns grootste en gewaagde voorspellingen worden bevestigd. (Dit Is niet hetzelfde als de voorspelling, dat een klok die van plaats verandert ten opzichte van een slilstaande waarnemer zal achterlopen - een voorspelling die de fysici als bewezen beschouwen).

(Wordt vervolgd)

de maan naar de aarde overbrengen. Boodschappen van Mars kunnen over atstanden van tientallen miljoenen kilometers met minder energie naar de aarde uitgezonden worden dan de meeste commerciële 7.enders gebruiken. In sommige opzichten schijnt het Inderdaad gemakkelijker te zijn een onverminkte radioboodschap tussen Mars en de aarde te wisselen dan tussen New Vork en Tokio.

Dit alles leidt ons tot een belangrijk punt met bet rekking tot de exploratie van de ruimte. De kosten voor het overbrengen van mensen en instrumen ten door de ruimte zullen buitengewoon hoog zijn, maar de kosten en de moeilijkheid om gegevcns door de ruimte te zenden zullen betrekkelijk laag zijn.

Zullen de resultaten de gemaakte kos ten rech tvaardigen?

Aangezien fabrieken en installaties voor raketten ten behoeve van de ruim tevaart al uit militaire noodzaak bestaan of worden ontwikkeld, zullen de kosten voor extra wetenschappelijk onderzoek, bij gebruik van deze raketten niet buitensporig hoog zijn. Maar de kosten zullen evenmin laag zijn. Dit geert aanleiding tot het stellen van ccl} belangrijke vraag, die geleerden en he t grote publiek (dat de rekening moet betalen) belden onder het oog moeten zien, namelijk nu er nog zoveel onopgeloste wetenschappelijke kwesties en problemen op aarde aanwezig zijn, waarom moeten we dan nieuwe vraagstukken opwerpen en de oplossing van nieuwe problemen In de ruimte nastreven? Zouden de resultaten ooit de kosten kunnen rechtvaardigen?

We tenschappel ijk onderzoek is natuu rlijk niet vatbaar voor een streng doorgevoerde kostenraming en om dezeUde reden is dat ook bij ontdekkingsreizen niet het geval. Maar als wij één les hebben geleerd, dan is het wel deze, dat onderzoek en exploratie zlchzelt op merkwaardige wijze terugbetalen - geheel losstaand van hel feit, dat 7.0 bovendien aantonen hoe onverzadigbaar weetgierig de mens is en hoezeer wij ons rijker voelen In het besef van wat geleerden en onderzoekers te weten zijn gekomen over het hcclal waarin wij leven.

Met dit voor ogen moeten wij de waarde bepalen van het lanceren van satellieten en het zenden van rakelten In de ruimte. De mogelijkheid bestaat, dal deze ondernemingen praktisch nut opleveren. dat misschien pas later 7.al blijken, maar de wetenschappelijke kwesties dienen zich eerst aan.

Hier volgt een kleine opsomming van wat er volgens de geleerden me t de nieuwe satellieten en andere ruImtemechanismen kan worden gedaan. Een satelliet in zijn baan kan drie dingen doen: (I) hij kan gegevens verstrekken over de vrccmde, onbekende omgeving, waar hij zich doorhccn beweegt; (2) hij kan naar rnmeden kijken en de aarde z!en zoals dele nog nooit Is gezien en (3) hij kan uitzien in het heelal en gegevens overseinen. die op andere wijze het aardoppervlak vanwege de omringende dampkring nle' kunnen bereiken.

De onmiddellijke omgeving van de satelliet op de grens va'1 het heelal Is met aardse maten gemeten leeg. In reite Is de "lege" ruimte rijk aan enerile, straling e.'1 snelbewegende deeltjes In grote verscheidenheid. Hier zullen wij een onderzoek Instellen naar de ac tieve tussensto!. een soort elektrisch geladen plasma. beheerst door de zon, waar onze aarde zich doorheen beweegt. Gelccrden hebben langs Indirecte weg aanwijzingen verkregen. dat er enorm uitgestrekte stelsels van magnetische velden en elekt rische

14

Technici oon het Amerlkaan.!c Leger bevestigen de cvllnder me! wetenschappelijke ln:ltrumentcn aan het uill"inde van de vierde trap wn de rakel.

De indkator, die de hoek waaronder wordt gelanceerd bepaaU, wordt aan de punt van de neu.skegel van de Venguardraket afpesteld.

, S UCCC5\'olJ c dcc lnaulC va n ecn marin e plocs ann dc Scmain c d c In Mcr 1958 te Karlskron a in Zweden Dit jaar werd de Marine-week 1958 In Karlskrona in Zweden georganiseerd van 8 tlrn 15 september.

Aan deze Marine-wedstrijden werd door "1 landen deelgenomen nl. België, Griekenland, ltaU(!, Nederland, Noorweien, Turkije I!n Zweden.

Alle landen hadden ploegen afgevaardigd voor de Marine VijCkamp, het zeilen en het roeien.

De Nederlandse a fvaardig ing bestond uit Kapitein ter zee O. B. van Heuven, chef de délé,atlon.

Luitenant ter zee SO 1 T. Kasemler, chef d'éQulpe.

Ze llploe&": Luitenant Ier zee 2 oe A. Visser (stuurman); Luitenant ter zee 3 KMR H. Onderstal (bemanning).

Roelploe&" : Lullenant ter zee 2 KMR J. L . van LIgten (stuurman); Luitenant ter zee 2 A. A. Vreede (slag); CT 3 ZM P. J .

Bakker (nummer 2); Luitenant ter zee T 3 H. M. Medendorp (nummer 3); Luitenant ter zee 3 J. W. de Jong (boeg).

Vijlkampploe&,: Smjrmarns G. H. IJzendoom (trainer + reserve)j Sgtmarns O. H. M. Krausej Sgtmarns J. A. de Wijnj K plmarns W. L. de Wijn ; Kplmarns C. J. van Tol. De Luitenant ter zee So 1 J. C. H. Bol trad bij de wedstrijden op als vertegenwoordl,er van het Conseil International du Sport Militaire.

De deelnemers waren ,edurende deze wedstrijden ondergebracht bij de Flottans Skolar te Karlskrona, alwaar door de commandant van deze school de Commandore Bong grote gastvrijheid werd geseven. Legerin, en voeding waren in één woord uitstekend.

Het resultaat van deze wedstrijden door de Nederlandse afvaardigin, met een eerste plaats In het zeilen, een tweede plaats voor de Marine Vijfkamp en een 4e plaats voor het roeien, waardoor Nederland ollicieus op de eerste plaats over a lle drie de onderdelen elndlgdl! Is de beste die ooit door een Nederlandse afvaardiging bij de Internationale MIlitaire Sportwedstrijden Is bereikt.

DE WEDSTRIJDEN I . Ze.llwemtrijden Gezeild werd In de z.g. Flylng Dutchmanklasse waartoe "1 wedstrijdboten plus een achtste In reserve aanwezig waren. Vijf boten, gebouwd van gevormd plakhout, waren in redelijke wedstrijdconditIe, de overige twee In de wedstrijden uitkomende boten waren van polyester en In lelte te nieuw om reeds als Ingezeild te kunnen beschouwen. De achtste en tevens oudste boot was eveneens van jevormd plakhoul. Alle boten waren In bruikleen van burgenellers o-.::erjenomen e n waren uitgerust met dacron tuigen en nylon spinnakers. Het gebruikelijke systeem van roulatie als voorgeschreven In de rejlementen van het C.I.M.S. werd toegepast, zodat in totaal 7 wedstrijden moesten worden gezeild. De te zeilen baan bestond uit een driehoek.

Gestart werd bij het startschip met als eerste rak ccn In het wlndsgcdeelte, hetgeen mogelijk was doo r de boelen afhankelijk van de windrichting slechts korte tijd voor hel startschot neer te leggen. Hierna werd voor de wind teruggezend naar de boel bij het startschip waarna opnieuw hetzelfde rak

werd opgekruist. Tenslotte werd met ruime wind naar een zijdelings op dit rak liggende boel gevaren, waarna een tweede ruime windrak over een andere boeg de zeilers naar de finish bij het startschip bracht. De totale lengte van de baan was ± 6 mijl welke was uitgezet op de buitenrede tussen de omliggende eilanden in.

Na 6 wedstrijden waren van onze zeilers ' /1 punt op de Italianen achter geraakt, zodat de laatste wedstrijd de beslissing zou moeten brengen. De puntenvoorsprong op de overi gen was echter zo groot, dat de belde laatste plaatsen voldoende zoude n zijn zich op de Ie C.q. 2e plaats In het eindklassement te handhaven.

7e wedstrijd: zaterda g 13 sept. v.m. w ind WUl 3-4 Uiteraard ging in deze wedstrijd de belangstelling voornamelijk uit naa r de verrichtingen van de italianen en de Nederlanders. De Nederlanders gingen als eersten hoog over bakboord weg, voor en boven de Italianen die al spoedig probeerden onder deze handicap uit te komen. Van beide zijden werd zeer geconcentreerd gezeild en wat de Italianen ook probeerden, de Nederlanders bleven vóór en bovendien hun voorsprong zelfs geleidelijk iets ve rgrotend.

De Noren, ditmaal weer zeer snel, proCiteerden goed van dit gevecht en rondden als eerste de bovenwindse boel.

Als 4e kwamen de Belgen door, die cr steeds beter Inkwamen. Voor de wind gaande werden de Noren zeer dicht benaderd door de Nederlanders, doch zij wisten door zich, goed vrIjvarende, aan de kop te handhaven tot aan hel laatste planeerrak. Toen echter gingen de Nederlanders, die op dat moment de italianen ongeveer 100 meter achte r zich wisten, zeer mooi planere nde over hen heen, met welke daad zij de k roon op het werk zetten en als eerste én In deze laatste wedstrijd, én In het algemeen klassemen t eindigden. n. De Roelkamploenschapptn 1. Ma teriaal Aanwezig waren vier z.g. jols de mer.

De kwaliteit van het materiaal was redelijk te noemen hoewel niet van boten in wedstrijdconditIe mocht worden gesproken. Vooral aan de riemen mankeerde nogal het een en ander zodat er heel wat moest worden bljgeschaald.

2. Indeling de r ploegen De wijze van de Indeling van de ploegen was als volgt: In heat I zouden (verkregen door loting) de volgende ploegen tegen elkaar uitkomen: Turkije, België, italië en Zwe-

den. In heat 2 de res l, zijnde: Griekenland, Noorwegen en Nederland. De winnaars van belde heats zouden worden verdeeld in twee herkansingsheats, nl. heat 3 bestaande uit nr. 2 en 4 van heat I en nr. :i uit heat 2. en heat 4 bestaar.de Uil nr. 3 van heat I en nr. 2 van heat 2. De winnaars uit deze heats zouden eveneens In de finale uitkomen.

De baan De baan was uitgezet aan de oostzijde van het schiereiland waarop Karlskrona Is gelegen, dicht onder de wal, en had een lengte van 1800 meter. Naar het oosten en zuiden was het water vrij open zodat golfslag bij de wind uit die richtingen zou k unnen voorkomen. De meest lijwaartse ploeg zou hiervan de meeste last ondervinden. In mindere mate gold dit ook bij westelijke winden. Geroeid zou worden van noord naar zuid. f 'lna le Op vrijdag 12 september ten 17.00 uur vond de (Inale plaats. Aan de start ve rschenen Nederland (baan 1), italië (baan 2), Griekenland (baan 3) en België (baan

').

De wind, die vrijwel de gehele dag

N.Weslelijk was geweest, draalde een goed uur voor de start naar Z.O., zodat de Nederlandse ploeg, oorspronkeUjk In gunstige positie, thans de last zou ondervinden van de lager wal.

Direct na de start splitste zich de strijd In tweeën nl. de Grieken en Italianen die in zeer hoog tempo vrijwel gelijk oproeiden en de Belgen en Nederlanders, die hmg:r.amer van start gingen en elkaar niet veel toegaven. Op omstreeks 1000 meter werd duidelijk dat de Grieken In dit gezelschap toch wel van zeer bijzondere klasse waren. Schijnbaar zonder moeite liepen zij bij de I talianen weg en eindigden met meer dan 2 lengte n voorsprong. In de achterhoede voltrok zich op dezelfde wijze het lot over de Nederlanders. Zij gaven de Indruk zich toch niet bijzonder op dit bewegelijke water thuis te voelen en eindigden met enige lengten achterstand op de Belgen, die op hun beurt weer ruim achter de Italianen lagen.

Hierdoor viel onze ploeg, als 4e geklasseerd, helaas net bulten de prijzen.

In. De l\larlne Vijfkamp De vijf verschillende wedstrijden verkregen de volgende Indeling: Woensdag 10 sept. v.In. - Obstaclerace (Hindernisbaan).

Woensdag 10 sept. avond - Life saving contest (Reddend zwemmen).

Donderdag 11 sept. avo - Utility swlmming contest (Behendigheidszwemmen).

Vrijdag 12 sept. n.m. - Seamanshlp contest (Wedstrijd In zeemanschap). zaterdag 13 sept. v.m. en n.m. - Amphiblous cross country (Amfibische cross).

Alle wedstrijdbanen waren in uitstekende conditie en steeds vóór elke wedstrijd werd een demonstratie gegeven,

Staat van behaalde resultaten Behaalde plaatse n In de wemtrijd I Il Jll IV V VI VII Totaal pnt.

42'" Nederland I 3 2 2 3 2 I 401/.

Italië 2 of ol <\ I I 3 Noorwegen 3 2 6 3 2 4 2 28'/1 Zweden I ol I <\ 5 5 20 België 5 7 5 5 7 3 4 16 Griekenland 8 ~ 3 § 5 "1 6 12 Turkije ., 6 7 II 6 6 7 ~ Griekenland sloeg in de 4e wedstrijd om. §§ Turkije brak het grootzeil val en ga! op.

Wijze van puntentelling: no. 1 krijgt 1'/. punt + 1 punt voor elke verslagen deelnemer. De overigen I punt + 1 punt voor elke verslagen deelnemer.

Nationaliteit

..

15

waarbij tevens voor de teamleiders gelegenheid bestond vragen te stellen en opmerkingen te maken.

Conditie der ploec De algemene lichamelijke conditie van de deelnemers was dank zij een grondige voorbereiding, zeer goed te noemen. Zeer jammer was het daarom dat de Sergeant der Mariniers J. de Wijn last had van een steenpuist die zich op zijn lInkeronderarm ontwikkelde, terwijl de Korporaal der Mariniers C. van Tol op dinsdagochtend, tijdens de training een lelijke val maakte. Hierdoor ontstond een grote wond op zijn linker scheenbeen, welke in het plaatselijke ziekenhuis gehecht moest worden.

Vooral de eerste dagen ondervond hij hiervan veei last hetgeen zijn prestaties uiteraard nadelig beïnvloedde. lkI wedatrijden Conform de bepalingen van het C.I. M.S. werden van de vier deelnemers per land voor het landenklassement slechts de drie best geplaatsten geklasseerd. In totaal namen 28 atleten uit 7 landen deel. a. Obstacle.race (Hindernisbaan) Als eerste startte de Turkse Ltz. Vural die, naar later bleek, de beste tijd van de dag zou maken en dus in het persoonlijk klassement de eerste plaats bezette (2 mln. 45.7 sec.). Toen ook zijn landgenoot Demirdöven een prachtige tijd maakte (2 mln. 49 sec.) leek een 'i' urkse suprematie IR het verschiet.

Sergt. de Wijn echter deed de hoop in het Nederlandse kamp herleven en plaatste :dch met een tijd van 2 min.

46 sec. tussen de belde Turken. Pech had de Korp. W. de Wijn toen hij een der ballen, die door een openstaande deur gegooid moeslen worden miste, zodat hij 15 sec. penalty kreeg. Anders was hij met een gelopen tijd van 2 min.

37.7 sec. aan de top van de ranglijst gekomen . Nu verkreeg hij de 4e plaats.

Toen de geblesseerde Van Tol zich toch nog met een tijd van 2 min. 59.8 sec. van de 6e plaats wist meester te maken en de 3e Turk zich met 3 min. 04.8 sec. met de He plaats tevredcn moest stellen was de Nederlandse overwinning in deze wedstrijd een teit. Ook sergt.

Krause bezeue een goede plaats in de algemene rangschikking; hij werd 8e met 3 mln. 02.8 sec. waarbij inbegrepen was een penalty van 15 sec. voor de gemiste bal. De Noren kwamen op de Je plaats, gevolgd door de Zweden en Italianen met een gelijk aantal punten. b. LUe sa.vlng contest In deze wedstrijd zou blijken dat de Zweden in het water een klasse apart vormden, en de Nederlanders duidelijk het gemis voelden van een grondige voorbereiding. Het zwembad op de Rljkswert was nl. juist in hun trainingsperiode wegens reparatie gesloten. Mogelijk zat de inspanning van de ochtend hen nog wat in de benen; in elk geval, hUlT prestaties waren, ook naar hun eigen inzicht, teleurstellend.

W. de Wijn eindigde als beste Nederlander op de 13e plaats, Krause werd 14e, Van Tol 22e, terwijl de sergt. J . de Wijn werd gedlsquallficeerd omdat hij het touw waaraan de onderwater liggende pop bevestigd was op groter afstand afsneed dan reglementair was toegestaan. De Zweden daarentegen bezetten in deze strijd de Ie tlm 4e plaats, terwijl de Turken de 6e (Su), 7e (Vural), 15e en 23e plaats bezeUen. Het gevolg was dat de Zweden thans in het algemeen klassement de Ie plaats

16

gingen bezetten, de Turken zich op de 2e plaats handhaalden en de Nederlanders naar de 3e plaats afzakten, gevolgd door Griekenland, Noorwegen, Italië en België.

In het persoonlijk klassement stond Vural nog steeds op de Ie plaats, thans gevolgd door Llljengren (Zweden), W. de Wijn en Roy (Noorwegen). Van Tol, Krause en J. de Wijn zakten respectievelijk naa r de Ue, 16e en 17e plaats. e. Utility swimming eontes~ (Behendigh elds~we mmen)

Na een d ag van zeer goede concentratie en een lichte zwemtraining versc heen de Nederlandse ploeg vol strijdlust de volgende avond weer aan de start, vastbesloten het er niet bij te laten zitten.

Hoewel de Zweden opnieuw hun bijzondere klasse toonden (Liljengren werd 2e, Johanssen 3e, Wahlberg Ile en Ol.lsson 13e) waren er ditmaal in de kopgroep ook anderen, die van zich deden spreken.

Elind (Noorwegen) zwom een prachtige race en werd eerste, Udovicich (Italiii) een zeer bekend atleet uit vorige ontmoetingen, werd de 4e plaats toegewezen en de Nederlanders W. de Wijn en J . . de Wijn, die zich prachtig herstelden, werden Se en 6e. Krause en Van Tol bezetten de 16e en 1ge plaats. Door deze prestaties nestelden de Nederlanders zich opnieuw op de tweede plaats, met 25.5 punt achterstand op Zweden en 11.5 punt voorsprong op de Turken waarvan de beste, Su, het niet verder dan een 14e plaats kon brengen. Vural werd 15e, wat hem de eerste plaats in het persoonlijk klassement kostte. Zijn plaats werd Ingenomen door LIUengren. Op de tweede plaats zagen we W. de Wijn weer terug (met 11 punten achterstand) gevolgd door Vural en op de 4e plaats Johansson (Zweden). Ook de 5e plaats was voor een Zweed, Wahlberg. J. de Wijn klom snel van .de 17e naar de ge plaats. De Ue plaats was voor Krause en Van Tol bezette thans de lSe plaats. d.. Seamanship contes' (Wedstrijd In uemanschap) De wedstrijd, die de glorie der Nederlanders werd, ondanks een voor onze ploeg teleurstellend begin. Als eerste in deze reeks startte Krause die zeer snel begon doch bij het opvissen van de ketting die op een boei gestoken was in moeilijkheden geraakte. Om de zaak te k.l aren moest hij een volle slag met zijn roeiboot om deze boel maken, wat hem zeker anderhalve minuut extra kostte. Hij werd 24e. Oe o\!erlge Nederlanders echter hadden ditmaal niet met pech te kampen en muntten uit door bijzonder snel en doeltreffend werk In de roeiboot J. de Wijn werd Ie, W. de

Wijn 2e en Van Tol 4e. Een prachtig resultaat, dat later bij de prijsuitreiking J. de Wijn de speciale prijs van de Zweedse Marine in Seamanship bezorgde. Als derde finishte de Griek Symbonis, die tot dusverre nog niet veel van zich had doen spreken en op de Ue plaats in het persoonlijke klassement stond. De Zweden waren er opnieuw bij en veroverden de 5e, 6e en Be plaats respectievelijk door Ollson, Wahlberg en LUjengren. Hun ploeg bleef dus TUim als eerste geklasseerd hoewel de puntenvoorsprong op de Ne derlanders 13.5 punt was teruggelopen.

Turkije werd door Griekenland naar de 4e plaats In het landenklassement verwezen, gevolgd door Italië, Noorwegen en België. In het persoonlijk klassement bezette LIljengren nog steeds de eerste plaats, op 5 punten gevolgd door W. de Wijn die op zijn beurt weer II punten voorstond op Vura!. J . de Wijn klom op van de ge plaats naar de 4e plaats, gevolgd door 3 Zweden nl.

Wahlberg, 011son en Johansson. Door zijn uitstekende prestaties klom Van Tol op tot de 12e plaats. Krause zakte af naar de 22e plaats, als gevolg van zijn eerder genoemde pech. e. Amphlblous cross-country (AmfibiM

sche cross)

In deze laatste wedstrijd ging het er dus om ot de Nederlanders zowel in het landenklassement als In het persoonlijke klassement de suprematie van de Zweden zouden kunnen doorbreken. Begrijpelijk dat de verwachtingen in beide kampen tot het uiterste gespannen waren. Welnu, het heeft niet zo mogen z.l.Jn; ondanks de prachtige prestaties van W. de Wijn, die tezamen met zijn Zweedse vriend OUson op de eerste plaats eindigde In precies dezeltde tijd (9 min. 23.8 sec.), J. de Wijn die zeer verdienstelijk 6e werd en Van Tol, die ondanks zijn nervositeit bij hel handgranaatwerpen, op de 10e plaats kwam, bleet onze ploeg ten achter bij de Zweedse (Ollson I, Wahlberg J en Llljengren 5). In deze cross bleken verder ook de taaie Noren hun man te kunnen staan en eindigden op de 4e, Se en 15e plaats terwijl Ugattl (Italië) en Symbonis (Griekenland) resp. de 7e en ge plaats bezetten. Krause werd thans 20e.

Hd e indresultaai en h ei ploegen kl asseme n ~ was dus als volgt.: 1. Zweden met 101.5 punten 2. Nederland met 128 3. Italiê met 190 " 4. Griekenland met 196 5. Turkije met 216 6. Noonvegen met 226.5 " 7. België met 311.5

"

Einduitslag In he t persoonlijk klassement:

,.

1. Matroos Liljengren, R. Korporaal De Wijn, W. L. 3. Luitenant Ollson, O.

(Zweden) (Nederland) (Zweden) (Zweden) (Nederland) (Griekenland) (Turkije) (Italië) (Italië) (Zweden) (Nederland) (Nederland)

24 punten 2;.5

" 38.5 39 Cadet Wahlberg, R. 41.5 5. Sergeant De Wijn, J. A. " SO Lult. t. Zee Symbonis, C. S4 7. Luit. t. Zee Vural, V. " SS Matroos Udovicich, C. 58 Kwartiermeester Ugatti, V. " S9 10. Matroos Johansson, H. 61 11. Korporaal Van Tol, C. J. " 82 12. SeTgeant Krause, O. H. M. Nabeschou wi ng: Met een eerste plaats bij het zeilen, een zeer eervolle 2e plaats bij de PenthaUon met een speciale prijs voor de best betoonde "Seamanshlp" Contest en een 'Ie plaats voor de roeiers keerde dus de Nederlandse ploeg huiswaarts.

••

•• ••••

BOVEN SPAARGELD EN RENTE TIEN PROCENT PREMIE zij de zOjuist van kracht geD ANK worden Jeugd-spaarwet hebben de

jongeren thans de kans gekregen hun spaargeld in een veel sneller tempo te

zien aangroeien dan voorheen. Behalve de rente ontvangen zij namelijk ook een belastingvrije rijkspremie van tien procent, zowel over spaargeld als Tentc.

De overheid wil hiermee een krachtige bijdrage leveren aan de persoonlijke bezitsvorming. Ter propagering van de unieke mogelijkheid, die hiermee de jongeren wordt geboden, is men begonnen met de ZilvervlootactIe, waarmee wordt herinnerd aan Piet Heins overwinning op de Spaanse vloot. Daarbij staan twee dingen voor ogen: Dit heldenfeit verschafte Piet Hein en zijn maats behalve roem ook cen Wnke premie van staatswege, terwijl ook de gemeenschap ervan proli· leerde. Zonder dal men nu de jongeren wil aansporen om eveneens op kaapvaart te gaan. vraagt men toch wel aandacht voor het feit, dat met het deelnemen aan het ideaal spaarplan "De Zilvervloot" zowel het persoonlijk als het algemeen belang wordt gediend.

Aan moedig ing De premie is op zichzelf reeds belangrijk omdat daardoor het spaartegoed wordt vermeerderd.

Maar van niet te onderschatten belang is ook, dat zij het sparen wil aanmoedigen en de spaarzin onder de jongeren bevorderen. Dat is van veel betekenis, omdat een ·groot deel van de jonge mcmsen niet actief spaarL Toch kunnen zij veel proCijt hebben van hun spaargeld. Op een bepaald moment hebben ook zij een kapitaal(tje) nodig, maar veelal ontbreekt het dan juist. Hoeveel jongens en meiSjes bijvoorbeeld willen graag gaan trouwen, maar moeten nog jaren wachten, doordat ze te laat zijn gaan sparen, en niet voldoende geld hebben voor de huwelijksuitzet. Hebben ze echter mceg~­ daan aan ideaal spaarplan "De Zilvervloot", dan hebben ze een aardig bedrag bij elkaar. Vooral als bijvoorbeeld

beide partners sparen. omdat uiteraard over beide, spaargeld plus rente namelijk de premies worden uitgekeerd.

Maar ook bij de Cinanciering van een bedrijfs- of beroepsuitrusting is zeilgespaard geld een welkome aanvulling.

Dat zij dus zeU profiteren van wat ze nu opzij leggen, is wel duidelijk, maar, zoals gezegd, ook de gemeenschap wordt er beter van. In de steeds toene·

Dit artikel is door het Ministerie van Binnenlandte Zaken, Bezit.s· en Publiekrechtelijke Bedrü/sorganitatie ter publicatie in .. Alle Hent" aangeboden.

vorming

mende vraag naar kapitaal (verband met de sterk groeiende noodzaak van industrialisatie, woningbouw enz.) kan in bescheiden mate ook door de spaarinleg van de jongeren worden voorzien.

Vrijwillig Men moet overigens goed beserren, dat de deelneming aan de spaarregeling geheel vrijwillig is. Ook als de spaarovereenkomst gesloten is, kan ' men op elk gewenst tijdstip ophouden. Wil men echter de premie ontvangen, dan moet er minstens zes jaar gespaard zijn. Op deze regel zijn twee uitzonderingen: Bij huwelijk ontvangt men desgewenst na drie jaar de premie, bij overlijden van een der ouders reeds na êén jaar.

Bij voortijdige verbreking van de over· (!(!nkomst wordt natuurlijk wel het ingelegde geld met de rente uitbetaald; de rijkspremie echter niet. In beide gevallen kan men eventueel een deel van het tegoed met de premie daarover in ontvangst nemen en verder blijven doorsparen of een nieuwe overeen· komst sluiten en dus opnieuw beginnen.

Dat men geheel vrij is in de besteding van het gespaarde bedrag, behoeft nau_ welijks gezegd. Ook de keuze van de spaarbank wordt aan de spaarder over_ gelaten. Elke bonafide spaarbank doet aan de actie mee, alsmede elk postkantoor en elke boerenl(!(!nbank.

Wie kunnen deelnemen Wie kunnen nu aan de aantrekkelijke spaarregeling deelnemen?

Dat is vlug gc-zegd: alle jongens en meisjes, die reeds IS maar nog geen 21 jaar oud zijn. Zij, die in militaire dien",t zijn geweest, kunnen nog een overeenkomst sluiten voor hun 24ste verjaardag.

Men kan sparen van het zelf verdiende loon, maar bijvoorbeeld ook van zijn zakgeld. De ouders kunnen, zo mogelijk, hun kinderen een handje helpen. Ook in dat geval is het wenselijk dat de jeugd zelf zoveel mogelijk wordt betrokken bij het sparen, omdat niet voldoende benadrukt kan worden hoe belangrijk het is om reeds op jeugdige leertijd vertrouwd te raken met het sparen.

Hoeveel inletlen?

De voorwaarden. die in de wet worden gesteld. lijn zo ruim mogelijk gehou· den. Het minimaal bedrag, dat gemiddeld per jaar moet worden gespaard (of men nu elke week of elke maand naa r de spaarbank wil gaan, doet er niet toe) is op f 30,- vastgesteld. Dit behoeft men niet al te letterlijk op te vatten. Is er het eerste jaar reeds I 60,ingelegd, dan behoeft er het tweede jaar nieu te worden gespaard. Het gaat er om. dat er een jaarlijks gemiddelde van minstens I 30,- wordt bereikt.

Toch kan men niet zoveel wegbrengen als men wil. Gezien de consequenties voor de schatkist en uit billijkheid:!. overwegingen ten opzichte van mate· rieel minder bedeelden, is een maximum van f 200,- per jaar aangehou _ den.

Opneming van geld Nu kan het voorkomen, dat men op een bepaald moment geld nodig heelt, maar

17

het toch wel erg jammer vindt om daardoor de pr emie te verspelen. Daarin is voorzien. Eenmaal per jaar mag geld worden opgenomen, zonder dat de premie in gevaar komt, mits het maar niet meer is dan in datzelfde jaar is gespaard.

Neemt men toch vaker of meer op, dan vervalt de overeenkomst en tevens hel reeht op de premie.

Duur der ove reenkomst Over de duur der spaarovereenkomsl is al wat gezegd. In het algemeen is deze minstens zes en hoogstens negen jaar. Alleen oud-militairen - die vóór ze in dienst gingen - reeds een overeenkomst hadden lopen, mogen tien jaar sparen. Maar in elk geval wordt de overeenkomst beëindigd aan het einde van het jaar waarin men 29 jaar is geworden. Deze leeftijdsgrens is onherroepelijk. Dat voor militairen een uitzondering wordt gemaakt ook ten aanzien van de maximale spaarduur iS niet meer dan billijk. lloeveel profijt?

Dat hel aantrekkelijkste van de jeugdspaarwet de hoge premie van tien procent over het gespaarde kapitaal en de daarop gekweekte rente is, behoeft niet meer te worden betoogd. Maar welke

BEZOEK vu n de

consequenties heeft hel nu als men ten volle profijt trekt van de regeling, dus negen jaar lang f 200,- per jaar spaart?

Als men uitgaat van een rente van 3 ' i % komt men bij een regelmatige maandelijkse inleg aan het eind van de negen jaar op een tegoed van f 1800,plus f 285,78 rente, dus op f 2085,78.

Hierover nu geeft de overheid lien procent rente, zodat men ontvangt J 2085,78 plus f 208,58, dus in totaal maar liefst f 2294,36, terwijl er toch maar J 1800,- naar de spaarbank :s gebracht. Maar ook als er sleehts zes Jaar is gespaard, is de regeling nog de moeite waard. Het spaargeld is dan J 1200,-, de rente J 122,92 e n de premie f 132,29 waardoor het te ontvangen bedrag f 1455,21 wordt. Daarbij komt overigens nog een voordeeltje.

anll dc gemeenle Rbenen op 8 sept. 1958

18

De moeite waard!

Het geheel overziende, komt men ongetwijfeld tot de overtuiging, dat het deelnemen aan het ideaal spaarplan "De Zilvervloot" zeker de moeite loont.

Het is zeker waard regelmatig hiervoor iels opzij te leggen, zodat men te zijner tijd een aantrekkelijk bedrag in handen krijgt, dat op andere wijze alleen met veel meer moeite is te verwerven.

Acht men zich nog niet voldoende geinformeerd, dan kan men bij de spaarbank, de boerenleenbanken en postkantoren een instructieve brochure halen, die ook op alle resterende vragen een duidelijk antwoord geeft.

Bij het ter perse gaan van dit nummer berefkte ons het bericht, aansluitend op het hierbij afgedrukte artikel, dat de Marineleiding doende is maatregelen te ontwerpen om het deelnemen aan deze spaaracUe, voor de schepelingen te vergemakkelijken.

Daar de te nemen maatregelen hiervoor nog niet alle zijn vastgesteld, kunnen wij er thans nog niets over mEdedelen, doch we hopen binnenkort in "Alle Hens" hierop terug te komen.

bemann ing vall Hr. Ms. " Rhenen"

B EGUNSTIGD door fraai weer - met zO nu en dan een buitje om er aan te herinneren dat het ook anders kan - vertrok een groot gedeelte van de bemanning van Hr. Ms. "Rhenen" op 8 september uit Dordrecht om een bezoek te gaan brengen aan de gemeente Rhenen. Enige weken tevoren was een uitnodiging daartoe van de burgemeester uitgegaan en deze tijd bleek voldoende om de benodigde toestemming te krijgen, een programma vast te stellen en ook nog om een aandenken te maken voor de Openbare Lagere School No. 2, door wie de bemanning was geadopteerd. En zo werd de reis dan begonnen, beladen met het aandenken en bezield met het goede voornemen die dag als perfect guest op te treden. En aangezien de inwoners van Rhenen zonder uitzondering zeer competente gastheren en - vrouwen bleken te zijn is het bezoek een groot succes geworden.

Om 10 uur ontvingen burgemeester en wethouders persoonlijk de bezoekers.

Na een hartelijk welkomstwoord en het aanbieden van korrie en een rokertje was het ijs al spoedig gebroken en werd het programma -verder met vaart en enthousiasme afgewerkt. Dit bestond onder meer uit een explicatie van de gemeente en haar belangen, een bezoek aan "onze school", en een gemeenschappelijke maaltijd in de "Stichtse Oever", waar de geeostumeerde eigenaresse een voortreUelijk maal op tafel zette, voorafgegaan door een koele dronk. Vooral het bezoek aan de O.L. School No. 2 was bijzonder gezellig en begon met een I.Ungultvoering van "Ferme jongens, stoere knapen", "Plet Hein" en andere zeemanslIederen door de leerlingen van "Ie zesde klas. Daarop volgde het aan-

Over de premie behoe1t geen belasting te worden betaald, zodat men het volle bedrag onverminderd krijgt uitbetaald.

bieden van een foto van de school aan de bemanning en een in een reddingsboei gemonteerde foto van Hr. Ms. "Rhenen" aan docenten en leerlingen, hetgeen van deze laatsten onverholen bewondering oogstte. Tenslotte verdeelden allen zich over de verschilende klassen voor cen persoonlijke kennismaking en waren verscheidene matrozen al snel druk bezig met lesgeven.

Na anderhaU uur kwam aan dit charmant bezoek een einde.

De middag werd begonnen met een wandeling door de prachtige binnenstad - na de oorlog grotendeels weer opgebouwd - en een bustocht door de omgeving. Onder ande.re werd een bezoek gebracht aan het Monument en de Ere- begraafplaats op de Grebbeberg.

Om kwart voor vier begon de voetbal-

wedstrijd tussen het elftal van de be M manning en de R.V.V. "Renus", waarIn de gastheren duidelijk de meerderen bleken en zeer verdiend met 5--2 wonnen. 's Avonds om 8 uur begon op het Frederlk van der Paltshof een muziekuitvoering door de muziekverenigingen "Oefening baart kunst" en "Ons Genoegen" en in de Lijd daarvoor waren vele inwoners van Rhenen de gastheren van een of meer Marinemannen waardoor het bezoek nog meer een persoonlijk cachet kreeg. Om negen uur sprak de burgemeester zijn afscheidswoord, gevolgd door een hoera voor de bemanning. De commandant antwoordde met een hartelijk woord van dank aan alle inwoners van Rhenen die aan deze grootse ontvangst hadden meegewerkt.

Besloten werd met een driewerf hoezee aan het gastvrije Rhenen.

Kwart over negen vertrok een bus vol glunderende gezichten voor de reis terug. Zo Rhenen bewijs had willen hebben van het welslagen van hun ontvangst, hebben ze dat in deze bus kunM nen zien.

Engels vlootbezoek aan Rotterdam Voor verdere bijzonderheden' zie "In het kielzog" pag. 7

GEVECHT OM HET BEHOUD VAN KRELIS Rede valt Ma-:lokworl

WilS

roncel van ontzeflence zeeslag.

Weinigen van de belangstellenden, die de thuiskomst van Hr. Ms. ,,Johan Maurits van Nassau" uit Nederlands Nieuw-Gunea in Den Helder hebben gadegeslagen, zullen hebben beseft, dat het scheggebeeld "KRELIS", dat in triom! aan de geusstok werd medegevoerd, aanleiding is geweest tot een onbloedig gevecht tussen de bemanningen van Hr. Ms. "Snellius" en Hr. Ms. "J ohan Maurits van Nassau".

Onder een kouwe pot Ze zaten met een koud potje bij de scheepstoko van Hr. Ms. "Snellius" en vertelden elkaar sterke verhalen. Dat gebeurde omstreeks medio oktober 1957, toen belde schepen naast elkaar voor anker lagen met het kontje tegen de wal. De ruimte tussen de beide schepen zal ongeveer 50 meter hebben bedragen, maar dat doet voorlopig nog niet ter zake.

Hoofdzaak zijn de Jannen bij de scheepstoko en het onderwerp van het gesprek. Er waren nl. enkele overplaatsingen uitgevoerd en enkele jongens van de Sne.lJius waren aan boord van de Maurits gekomen en omgekeerd. Die van de Maurits zaten nogal op te scheppen en gingen er prat op dat zich aan boord van het fregat een totempaal genaamd "KRELIS" bevond, waar de SnelHus toch maar ketelaar van bleef.

"Wat?", kreten die van de Sncllius, ,,'t Zou wat. Als we willen jatten we hem zo en dan zit ie bij ons OP de bak!"

Het ene woord haalde het andere uit en naar mate het aantal lege potjes in hoeveelheid toenam, namen de plannen vastere vormen aan. Er werd een commissie van ontvreemding benoemd.

Als die ve n in de nacht Alles zat rustig, want de bemanning van Hr. Ms. "Johan Maurits·' vierde feest in de Marinierskazerne Manokwari. Voor het misdeelde wachlsvolk vertoonde de onvolprezen dienst van O.S. en 0 een...gruwelijk fIlmwerk.

Terwijl iedereen gespannen toekeek, hoe de klauwen va n de bandiet zich om de keel van de onschuldige wonde rschone filmdiva spanden, slOOp een sinistere figuur op zijn "kousen lange khaki" naar de bak. Daar aangekomen haalde hij een levensgroot "mes voorsnij" uit zijn "hemden sport met blauwe rand" en hij stak toe. Neen,

hij stond KRELIS niet naar het leven, maar hij bevrijdde hem van de touwen waarmede hij aan de laadbomen was gekneveld.

Ontvoe rd En terwijl de filmdiva om genade smeekte en het wachtsvolk bijkans het doek bestormde (zij vonden het doodzonde van die g riet) zwommen twee Snellîanen geruisloos naar de hen voeding en onderdak verschaffende bodem en zij leverden Krelis aan de onderofCicier van politie al. Deze gal direct order om KRELIS te knevelen en aan de geusstok te bevestigen. De monteur kreeg opdracht om er een schijnwerper op te wtten. ,.j&'/fIf$" & "'/./,,, zei de officier van de wacht van de Maupie, "daar heb je KRELIS." ,,/&'/.I" & ,,'/./", sprak nu ook de onderofficier van de wacht. "dat hebben w hem geflikt. Dat nemen we nou eens een keer lekker niet."

Tot den aan val "Alarm, mannen. te wapen", kreet het door het gehele fregat en de feestvierende passagiers, nog compleet met feestneuzen en kragen, waarin sommigen stukken hadden, begonnen te loeien van knetterende verontwaardiging.

"Snellius" ko nt werd bestormd, maar die van de SnellIus ook niet gek, hadden de brandslangen opgetuigd en spoten er op dat het schuim de aanvallers onder de oksels kwam te staan.

"Dan maar te water", riep de aanval en al dan niet in kort of lang wit doken zij In de majum. Dat zat ze echter niet glad, want de Snel1lanen hadden in allerijl een zwemmende brigade ge· vormd, die de aanvallers boven op hun lest sprongen. .

Met bezems en natte dweilen werden de bestormers van de valreep afgeslagen en een onverlaat die langs de ankerketting omhoog probeerde te klauteren werd Ingesmeerd met goUstillende olle, voor zover hij nog niet In de olie was.

Met zware verliezen en griepend als de neten, moesten de Mauritsianen lenslotte naar hun oorlogsbodem terugkeren.

Hierna trad de nacht In en een weldadige tropenstilte omsloot de ten anker liggende schepen. Slechts een versterkte wacht vrijwillige aan boord van Hr. Ms. ,,8nelllus" deed herinneren aan het gloeiende strijdgewoel dat zo even had plaatsgevonden.

Naar Blak Tbe day alter the nlght before zagen de min of meer ontwaakte Johannezen, hoe de Snellius met KRELIS op het puntje de baal uitvoer om te gaan victualiëren in Biak. Druipend van chagrijn stond de seiner van de wacht een seintje op te nemen, dat luidde: ,.Verzoeke accoord Matroos 1 KRELIS aan boord Snellius gedetacheerd in verband met plunje aankoop Blak".

Zijn collega op de Snellius stond bijkans te gillen van plezier toen hij moest opnemen: "Niet veel keuze, verzoek toegestaan."

Zo verliet de getrouwe KRELIS z.ijn gastvrije schip in handen onverlaten, die niet schroomden hem als hun lijdelijk eigendom te beschouwen.

HÜ kom t te ru g

Drie dagen later, het Is onvergetelijk, vielen de monden van de Mauritsianen opnieuw van verbazing open.

Met veel gekrijs en getoeter kwam er een motorsloep de baai van Manokwarl binnen varen waarachter een vlet hing.

In die vlei stond als een paal van ruim twee meter KRELIS keurig aangetkleed in een bakelinnenpak en met een ijsmuts op zijn hoord.

Daarachter weer een motorsloep met enthousiastelingen en tenslotte de stoomrIuit en sirene opentrekkende Snellius. die de optocht voltooide.

Terwijl Hr. Ms. "Snellius" ten anker ging voeren de sloepen ererondjes om de Maurits en de baai van Manokwari was geheel vervuld met een ontroerend vreugde-gehuil, dat aan honderden kelen ontsnapte.

Keurig werd het vletje tenslotte langs de valreep gemeerd en met veel plichtplegingen werd KRELIS aan de onderoUicier van de wacht afgeleverd, die het getrouwe scheggebeeld met een brok in de keel aanvaardde.

De sloepbemanning werd door de tokoofficier van Hr. Ms. ,,Johan Maurits van Nassau" uit wraak beloond met een heerlijke kist IjsgekoeIde biertjes, die ze al zingend en zwaaiend naar de Snelllus meenamen.

De nu glunderende seiner nam een bericht op dat luidde: "Matroos KRELIS terug "an plunje halen, einde detachering."

F. L. W.

19

Squadron 128. bestaande uit Ur. Ms. Roermond , Woerden, Sittard, Gemert en Rhenen, cdl. LIJ:. J C. Huysman. Is gestationeerd te Vlissingen en oefent van daaruit op de Noordzee; het werkschip mijnenvegers IIr. Ms. !'tIedusa cdt.

Ltz. SD I A. Lok, heeft o.a. voor dit squadron eveneens zijn ligplaa ts Ie Vlissingen.

_ - a.l·

Ten behoeve van de diverse waloplel· dingen en hulpdiensten J:Un in diens t IIr. !'tls. lIendrik Kal'"llSen, Ur. !'tb. Ilobeln. Ur. Ms. A 847 te Den Helder, alwaar ook Hr. Ms. onderzee boot 0 27, cd l. Ltz. 2 o.C. A. F. de Bruïne is gestationeerd voor het torpedo-Inschlet_ bedrijf. Ur. !\ob. netlenwerkscbip Cerberus. cdt. Ltz. 2 o.c. J . A. Jetses Is gebaseerd in Vlissingen.

l , -

Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt

Ur. !'tIs. Snelllus, cdt. Llz. I P. v. Rees , bevindt zich lot 10 november te Singapore, en word t 25 november te Aden verwacht.

!Ii\RINE LUCIITVAARTDIF.NST H.r. !\Is. vlleckampscblp ..Karel Door man" cdt. KtJ:. H. M. L. F. E. van 0051rom Soede, het vlaggeschlp van Smaldeel 5, cdt. smaldeel commandeur A. van Karnebeek, bevindt zich voor de OOItkust van Schotland voor vliegoefeningen van squadron 2 en squadron 860. Squadron 2 Is uitgerust met Grumman Avenger vliegtuigen en squadron 860 met Seahawk straaljagers, cdt. resp.

Ltz. V.J A. Serel en Lh.. V.IT o.c. A. H. M. Hagdorn.

Hr. J\1s. ondeneeboot .. Zeeleeuw', cdt.

Ltz. I M. Deege. maakt eveneens deel uit van smaldeel 5, en Is momenteel te Rotterdam.

Hr. !'tb. onderzeeboot "Tij,erhaa''', cdt.

Llz.. 2 o.c. D. Schrijvershof, houdt oefeningen In de Noordzee en Is toegevoegd aan smaldeel I . Tot 3 november te Kopenhagen. Daarna van 15 tot 17 november te Le Havre.

Hr. !'t.... Jacer "Drenthe", cdL Kltz. J . G. Cox, bevindt J:ich te Den Helder voor afbouwwerkzaamheden.

1It'. !\Is. ,ta,er .. Amsterdam", cdt. Kltz.

A. van Noortwijk, Is op haar aanbouwwerf de N.D.S.M. te Amsterdam voor garantlewerkJ:aamheden.

Hr. !\ota. frept "Van ZUU", cdt. KHz. R. v. Wely, bevindt zich lot 3 okiober te

nr. l\la. kruiser "De Zeven ProvlneU!n" het vlaggeschlp van smaldeel I, cd!. tevens tijdelijk be1a.s1 met de waarneming van het bevel over smaldeel I .

KIl!. P. Cool. vertoert tot 3 november te Kopenhagen, Van 8 tot 10 november te Rotterdam, waarna van 15 tot 17 november te Le Havre. De opleidingen vinden aan boord van dit smaldeel plaat!.

Ur. l\ts. Jaccr :,GtJde rland", cdt. Kb. P. J. S. de Jonl, maakt ook deel uit van smaldeel 1 en verblijft eveneens tot 3 november te Kopenhagen. Van 8 tot 10 november te Rotterdam waarna van Ui tot 17 november te Le Havre.

IIr. !\Is. jacer .. Utrecht", cdt. Klu. C. M. de Jager, I' met Ingang van 3 oktober opgenomen In smaldeel! en bevindt zich In Noordzee e n Engels Kanaal. Van 15 lot 17 november te Le Havre.

20

Kopenhagen. Daarna vaaroefeningen In Noordzee vanuit Den Helder.

De visserijpolitIekruIser Hr. Ab. fre,at "JaJ1l.8r", cd!. Ltz.. I C. H. v. d. Bergh, houdt toezicht op de naleving van de Internationale vlsserijbepallngcn in de Noordzee.

Hr. M s. patrouIllevaarlui, ,,&Ider" cdt.

Llz. 2 o.c. J. M. Bos, en Hr. !'tb. "Freyr". cdt. Llz. 2 o.c. R. H. Berts, oefenen vanuit Den Helder en Vlissingen. Dit laatsle vaartuig is ook belast met de visserijpolitletaak In de Zeeuwse wateren. squadrons- mijnenvegers 123, bestaande uit Ur. !\ofa. BedIllD, Breakens, Brouwershaven. Breukelen, Blaricum. cdt. Llz. I O. T . Vis en 127, beslaande uit IIr. M s. Gieten, Venlo, Goes, Leer· sum en Lisse, cdt. Llz. I W. F . v. Heukelom, oefenen vanuit Den Helder op de Noordzee.

De

Op het marinevlIegkamp Valkenburg zijn de in Nederland gestationeerde squadrons ondergebracht. Het zijn: SQuadron 4, cdt. Llz. V 2 o.c. S. van Woerden, uitgerust met Grumman "Avengel''' vliegtuigen. Dit squadron heert als taak het opsporen e n vernietigen van onderzeeboten.

SQuadron 3, cdt. Ltz. V 2 o.c. W. F. v. d.

Heuvel, met "Seahawk" straaljagers uitgerust.

SQuadron 320, cdt. Uz. V I J . M. A. Muntenaar, beschikt over Lockheed " Neptune" lange afstands patrouillevliegtuigen voor onderzeebootbestrijding.

Squadron 5, cdt. Llz. V J P. M. v. d.

Wel, venorgt de opleiding voor vlie_ gers, waarnemers en telegrafisten met "Beechcrart" vliegtuigen, terwijl aquadron 8, cdL LtJ:. V I L. C. Kuiken. de opleiding voor "watervllegers" en helicopters geeft met "Mariner" amphiblevliegtuigen en diverse tyj)(!n Sikorsky hellcopters.

Oe commandant der zeemacht in de

Nede rlandse Antillen heeft de beschikking over Hr. Ms. Van Speijk, cdt. Kltz A. J . de Graan, en squadron 1 cdL Lu. V I Mr. J . L. v. d. Graaf, vliegend met Grumman "Avenger" vliegtuigen vanaf de ,,Dr. PIesman" vlieghaven op Curaçao. Dit squadron Is tevens belast met de voortgezette opleiding tot ..onderzeebootbestrijdingsvl ieler".

BLOEDGROEPKAART voor de marineman Hel kan als algemeen bekend worden beschouwd dat In de laatste jaren hel verkeersongeval de belangrijkste doodsoonaak [s geworden In de Nederlandte sterfte-statistiek.

Ook heert a1eemene bekendheid dal

men het aantal verkccrsongevallen op allerlei wijze tracht te doen vermlndercn

(Zie

b.v.

bekendmaking

C.Z M.

Ned. No. 32'58).

Minder goed is men op de hoog te van de pogingen van medische zijde om de

I:evoigen van verkeersongevallen voor de slachtoCfers tot een minimum Ie beperken.

Een van de l{latste resultaten van dit streven is het navolgende; Aangezien een op tijd gegeven bloedtransfusie voor een vcrkeersslachtoUer levensreddend kan zijn, Is de bloedtransfusiedienst van hel Nederlandse Roode Kruis, In samenwerking met de bloedtransfusiedienst van de Militair Geneeskundige dienst en mei d e A.N. W.B., K.N.A.C. en K.N.M.V. een acUe be1Ionnen, waarbij mcn een ieder t racht

Ie overtuigen van het belang van het in bezit zijn en bij zich dragen van ccn bloedgroepkaart, waarop alle bij· zonderh eden van de bloedgroep zijn vermeld.

Een dergelijke bloedgroepkaarl kan el. ke marineman zich verschaffen, door storting van I 0,50 op giror1!kenlng 632000 ten name van de Centrale Me· dische Bloedtransfusie Commissie afde_ ling Bloedgroepkaarten te Amsterdam, onder gelijktijdige opgave van naam, voornamen, marInenummer en rang en de datum waarop de bloedgrocpkaart door de Bloedtransfusiedienst van de Militair Geneeskundige Dienst werd klaargemaakt.

I)eoze laatste datum staat gestempeld op de bloedgroepkaart. die zlch in het ziektenboekje van betrokkene bevindt en kan dus in de ziekenboeg worden op. gevraagd. Is mé:n eenmaal in het bezit van de b loedgrocpkaart, dan kan men op vertoon van deze kaart aan de kan· toren van de A.N. W.B., K.N.A.C. en KN.M.V. alsmede ten kantore van de

BENOEMD:

Tot lultena.ot &.er Re waarnemer der 3e klaue KMR: H. G. van den Ber&', C. J . K ulJer, H. A. Belderbo&, H. Nleboer, G. H. J .

Llnnebank, H. Klijn, P. Werre m.i.v. 16 aug.

1958 Tot luitenant ter zee van speciale diensten der Se klasse KMR, Drs. J. F. Graadt van Rouen, J . W. Sc.huurmans, 1.. O. Groenewegen v an Wijk, C. A. André d e la P orte m.I.v. 16 aug.

1958 BEVORDEIlD;

ToC Iu.lknant kr Re van speciale dJenateD du I e kla.s:se: C. van der Werft, J . C. Crane, R. Gout, J . G. Upplnkhof m.I.v. lokt.

1958 Toe ka-pUeLn &.er _ :

H. D. B. Beudéker, A. J. C. Bax, T. Jellerna

m.I.v. 16 okt.

1958

BOVEN DE STERKTE GEVOERD : Kaplteln ter Re : A. J. C. Bax m.I.v. t 6 okt.

1958

EERVOL O;o..'TSLAG: Kapltdn-lultena.nt ter see van de technisch e dJenst: wegens medisc:he ongeschiktheid W. D. Reltsma m.I.v. I sept.

Olfleler-marva der Se klasse KMR: wegens huwelijk C. J . Neeb m.I.v. 1 sept.

Kaptt.elD ter .ce van de technisehe dJeut: op verzoek wegens langdurige dienst

1958 1958

Centrale Medische Bloedtransfusie Com· missie (ard. Bloedgroepkaarten, Paulus Pot ter5traat 2 Amsterdam Z. tele!.

719300) tegen betaling van I 0,50 een vignet voor de auto verkrijgen, enlo! een draaginsigne tot de prijs van J 0,50.

Dit auto-vignet kan worden geplakt op de voorruit van de auto (ot op de motor) en is een bewijs dat de bestuurder de gegevens bij zich draagt op een bloedgrocpkaart.

Overkomt de drager van bedoeld In5lg· ne een ongeval, dan weet de behandelend medicus dot h ij de nadere gegevens betreffende de bloedgroep In de porIefeuille van het slachtoUer kan vinden. Dit kan het geven van een eventuele bloedtransfusie bespoedigen hetgeen voor hel slachtoHer van het allergrootste belang kan zijn.

Ongetwijfeld zullen vele marlne·mannen (en·vrouwen) het nut van het bij zleh d ragen van deze bloedgroepkaart inzien en van de geboden géleseMeld om in het bezit te komen van dit belangrijke papier gebruik wUIen maken.

m.I.v. 25 sept.

19!\8 A. de Vaal Luitenan' ter _ &ris der Ie kluse K.MR: wegens het overschrijden van de 50-jarlgé leeftijd J. C. F. Klusman m.i.v. lokt.

1958 Tijdelijk vlootpre4lkanl (iD ranr relijk,.esteld met luitenant ter zee der Ie kIaue) : op verzoek Ds. W. H oekBtra m.I.v. lokt.

1958 Kapitein ter ~ce vlIerer : op vérzoek wegens het overschrijden van de 55-jarlge leer ~il l L J . !'rib; m.I.v. 12 okt.

1958 Kaplteln ter see: op verzoek wegens langdurige dienst W. F. van Vreeswijk m.I.V. 1 nov.

Luitenant. .ier zee van de tecbnisch e dJebSt der I e KMJ<, op verzoek H. B. Koning m.I .v. I nov.

1938

"'

...."38

EERVOL ONTSLAG : wegens het elndl&en of overschrijden van de tijd, waarvoor zij als omcler ter beschikking zijn. luitenant lel' tee der Ie klaue K.\IR: S. van Leeuwen, C. A. Zewald, 1.. O. van Breemen, D. Koollitra, F. H. Buné, H. J. van der Weijde, C. de Wolft. R. 1.. J . Koch. E. M. Horns· veld, H. Burggraal, J. H. Verwijs.

A. A. F. Sc:hml~z m.i.v. lokt.

1958 luitenant ter xce der 2e klasse oDdllle cate,orIe KMR: M. C. Motta, W. J. van den Ber"

2t

W. P. Hamers, H. Jedeloo, G. Salemink, J . Hamerslag, G. LuitIng. E. J. Hoeksel m.i.v. I okt.

19~8 luitenant ter :zee vlieger der Ie klasJe KMR: H. V. B. Bur ger hout, G. F. RiJnders m.i.v. lokt.

1958 luJtenant ter l:ee vlieger der 2e klaue oudste categorie Kl\fR : G. J. Zegers de Beijl, Mr. R. L. G. BorgerhoU Mulder m.i.v. okt.

1958 kaplieln der mariniers KMR: Mr. D . A. Nederlof, J . J . Herfst m.i.v. ok t.

1958 eerste luitenant de r mariniers KMR : F . Hallegraaff m.i.v. l okt.

1958 luitenant ter:tee van de te(!hn lsc.he die nst der Ie klasse KMR: T. J . W . H. K aijzer, J . J . E ngelhart m.I.v. l okt.

1958 tultenant ter ue van de teclhnlsche die nst der 2e Ir.la5llle ouds te categorie K1\-lR: H. L. J . Hack m.i.v. lokt.

1958 luitenant ter %ee arte der Ie klasse KMR: L. Smid, D. Sc:hotanus, W. A. den Hartog Jager, Dr. W. van Enst, E. B. Bossch ieter, A. J . M. van den Heuvel m.i.v. l okt.

1958 luitenant ter :tee arts der 2e k luse oudste cate,orie KlUft : H . O. W . Schreuder. L. B . E . van Hoogenh uiJze. F . H . W . Swe n m.I.v. lokt.

1958

M Opgave van schepelingen die in het t ijdvak 16 augustus 1958 tot en met 15 september 1958 behoudens bedenki ngen in a a nmerking komen voor bevordering t ot de rang van korporaal en hoger. van bootsman tot schipper: m.i.v. 1 sept .

1.58 G. W. Ufkes van kwartiermeester lol bootsman : E. J. de Vendt cn C. J. K egge m.I.v. I sept.

1958 van matroos der I e klasse tot kwa.rtlenneester : 1958 1.. M . Bos fTLl.v. I juli van m&joor- machinist tot oppermachinlst: 1958 L. paauw en J . Bakke r m.I.v. 1 sept. van selTeant.-machlnlst tot maJoor-machinlst: H. J. Schapenk, J . P. Kwast en 1958 J . H . J . de Vries m.i.v. sept. van korporaal-mae.hinlst tot sergeanl- machlnlst: W . W. HlIlebrand, Z. D. Geerse cn 1958 F. F. Johns m.I.v. 1 sept. van machinist de r Ie k l _ Uit korporaal- machinist: 1957 G. N. O. Quak m.I.v. I nov.

1958 m.i.v. I april H. C. tcn Berge Vlul majoor-schrijver tot opperschrijver: sept.

1958 C . A . Edelma n m.i.v. va n sergeant-schrijver tot maJoor-schrijver: 1958 J . van der Velde m.I.v. I sept. van korporaal -schrijver tot sergeant- schrijver: G. J . W. Sprong m.I.v. 1 sept.

1958 van korporaal- ziekenverpleger tot ser,eanl -zlekenverpleger: F. W. Nieuwer! m.I.v. 1 sept.

1958 VIUl ziekenve rvlel"er der Ie kJasse tot korporaal-zieken verpleger: m.I.v. I sept.

1958 M . J . R. Mintjens van korporaa l-bottelier tol se~t.-botteller : m.I.v. 1 sept.

1958 J . A . Schweitz van magazijnbeheerde r der Ie kluse tot korporaalma,-azijnbehce.rder: C. Klein, T. P. van Overdijk, R. Rijers, P . A . van Rossum en 1958 F . Verbrugge m.i.v. I juli van korporaal- hofmeester tot sergeant-hofmeester: J . L. Oldenho! m.I.v. I sept.

1958 van korporaal- vllegtul,telegrarisl tot serreanl- vlleglulgtele,-rallst: J . Rund erkamp m.I.v. I sept.

1958 van korporaal- vllcglulgmaker- alge.meen tot seITeanlvlleglulgmaker-algemeen: 1.58 P . de Graaf m.I.v. I sept.

22

luUenant ter ue landarls der I e klasse KMa: S. Wiemans, A. J . E. Quadekker m.i.v. lokt.

1958 lu.ttenant ter ue van s peciale diensten der I e klasse KMR : P. G. de Back, J . van der Schaart, W. M. A. van Rossum m.I.v. lokt.

1958 luitenant ter lee van speciale dJe nsten der 2e klasse oudste categorie KMR: Ir. B. J. Smalberg, Mr. J . van der Poel, J hr. Ir . F. Stoop, I r. J . C. Kaptein, H. van der Zouwe, G. W. van NeijenhoU, K . J. van Beemen, A . J. van den Vijver, S. P. Mulder, J . P. Broer, H. D. van ' t Sant, J . Rombout.

J. C. van Hartlngsveldt m.i.v. lokt.

1958 lu.ttenant ter ue van sttCClale diensten der 2e klaue JOIIPte categorie OIR: W. R. MĂźl1er m.i.v. lokt.

1958 luitenant ter tee va n de codedle l15t der 2e klasse oudste categorie KMa: A. Luyt m.I.v. lokt.

1'58 luitenant ter zee waarnemer der Ie k.I.asse KMR: W. P . A . D Itmar m.i.v. I jan.

1959 majoor der mariniers IO-fR: 1. M . Groenendijk 1959 m.I.v. 1 jan.

5 van vlieglulgmaker- mol.onnonteur der Ie klasse tot korporaal- vlleclulgmake r-motonnonteur: H . Beckman LaprĂŠ m.i.v. I a ug.

19;18 van maJoor-vllerf,ulgmaker-metaalbewerker tot oppervllegtulgmaker- me taalbewerker: H . Deuster m.i.v. t sept.

1958 van sergeant- vliegtulJmaker- me l.aalbewerker tot maJoorvllegtui&"maker-mdaalbewe rke r : C. Roord ink m.I.v. I sept.

1958 van korvoraal- vliegtuJgmaker- melaalbewerker tot sergeantvllegtulgmaker-melaalbewerke r : J . Schreuder m.I.v. 1 sept.

1958 van vllegluig maker-metaalbewerker der Ie klasse tot korporaal- vlle,tulgmake r- metaalbewerker: D. M. P loeg m.i.v. I sept.

1958 van vUegdienstweerkundlge der I ~ klasse tot korporaalvllegdlensl wecrkundlge: J . O. van Zuljlen m.i.v. 1 a ug.

1958 van marinie r der Ie klasse tot korporaal der mariniers: H. A . van der Spek m.I.v. I aug.

1958 Opgave van schepelingen met de rang van korpora al e n hoger aan wie eervol ontsla, uit de zeedienst Is verleend met ingang van de datum als achter leders naam vermeld : scrgeant- v uurleldin&"Tnonteur : T . Algra m.I.v. ok t.

1.58 !iergeant-radlo- radarmon teur: G. P. ,1\. Haazer m. I.v. okt.

1.58 oppermac.hlnJst : m.I.v. 16 nov.

J . Bosma 1'58 maJoor-machln1!!it: W. A . H . van der Klelj m.l.v, 16 se pL 1958 korpOraal- machinist: M. B . C. van den Heuvel m.i.v . l okt.

1.58 sergean t-schrij ve r : G. Drent h m.I."'. 16 se pt.

1'58 korponaJ-schrij vcr : F . G. J . de Wit m.I.v. nov.

1.58 maJoor-kok: C. van 't. Riet m.i.v. d~.

195f:l oppervllegtuJgmaker-algemeen: P . van Egeraat m.I.v. maart 1959 maJoor- vllegtuirmaker-algemeen: J. van der Reljden m.i.V. nov.

1'58 sergeant-"\'llegiulgmaker -eiektromonteur: P . W. H euser m.I.v. nov.

1958

I' I'

.

I ".O":::"~":m", I mmm;mmmm:mmmHm!!!::!mmmm:!:!!!!!!!!mmmmm ........ .... ............... ............. ...... .............. ••••••••• .. •• .... j1\1

iiii

Wanneer begint

IIII

mlln opleiding?

De opJeldln.. tot:

Kanonnier der 2e Kanonn ier der Ie Radioafstandpeller Radioalstandpeller

1958

klasse . . klasse . . vuurleiding der 2e kJasse vuurleiding der Ie klasse

Radioafstandpeller plot Radioafstandpeiler plot Onderzeeboot verkenner Onderzeeboolverkenner

der de r der der

2e klasse.

Ie klasse .

2e klasse.

Ie klasse .

1 1 1 1

m~ .... :::1

dec. dec. dec. dec.

constructiewerk ijzergietwerk

liii

- ,~

smeed- en

draaiwe rk

GROFSMEDERIJ

Z ul dslnget 66, le lden, Telef. 2634 1

IIII

.m~...

::::

l!mmm!!m!!!mmmmmmm!m!mmmm!!m!!mmmmm!!

1. ............. . ... ......................... • .. •••••••••• •• ..................... .

1 dec.

I dec.

I dec.

I dec.

a dee.

Kwartiermeester KorporaaJ-lelegraUst

15 dec.

Vlieger

16 dec.

VACANT

De herhaUnpcuniUS voor:

Kanonnier . . .

Radioafstandpeller vuurleiding .

Radioafslandpeller plot der Ie klasse

I dec.

I dec.

1 dec.

echn rubber -arlil<elerl'l" en plasticslang

BENZINE - SUPER - DIESELOLIE EN AH DERE AARDOLIEPRODUCTEN

N.V. I,P.C.-HOOFDSTRAAT 1 - 5 -SCHIEDAM DEPOTS ·

AMSTERDAM, ALMELO, ARNHEM, SCHIEDAM, I

BENZINE - SUPER - DIESELOLIE EN ANDERE AA RDOLI EPRODUCTEN

N.V. I.P.C.-HOOFDSTRAAT 1 -

5 -SCHIEDAM

DEPOTS . AMSTERDAM, ALMELO, ARNHEM, SCHIEDAM, I

VERSCHURE'S SNELLOPENDE

STOOMMACHINE S

,

lashallen Havenloodsen

Fabrikanten van staalconstructies

, V OOR

SCHEEPS·

EN

STAT I ONNAIRE

DOELEINDEN

VERSCHURE & CO"

OE VRIES ROBBE &C2

SCHEEP SWERF EN MACHINEFABRIEK N .V .

MEEUWEN LAAN 70 _ AMSTERDAM - TE L EFOON 60701

echn

rubber .arti\,elen~~~ en plasticslang

GORINCHEM

GROOT EN KLEIN MATERrEE L KAN JARENLANG

BIJ

tEDERE

WEERS-

GESTELDHEID IN DE OPENLUCHT WORDEN OPGESLAGEN VRAAGT INLICHTlNGEN EN ADVIES

N.V. IS0 LA" "

"Am

WANDELPAD TEL. 02950 - !34J - 2S4.!

HILV ERS UU'VI

-een klJ kJ. achte .. de sch.rmen

'

~

..

~

• een complete klimaatkamer

Airconditioning is méér dan hel koelen of verwarmen vin lucht. De snelle ontwikkeling in de luchtbe· handeling voert lot een vergaande standaardisatie van onderdelen, waar· uit een grOle verscheidenheid van installaties kan worden opgebouwd.

In deze ontwikkeling heeft ons bedrijf een actief aandeel. Eén vin de hulpmiddelen daarbij is een complete klimaatkamer in ons laboratorium.

Een star van ervaren deskundigen en onze samenwerki ng als licentiehouder met het Amerikaanse Carrier Concern garanderen doelmatige, bedrijfszekere en economische installaties!

Door r • • • • rch: IIr." . . . . p.rf.ctle 1

!

N.V. NEDERLANDSE AIRCONDITIONING MIJ.

GEBR.VAN SWAAY •..GRAVENHAGE

•

PARKWEG lA

TelEFOON 512121

•

De bouw van onze

•• mlJnenveger~

r - - - - ____ _ __ ~

16 Mijnenvegers voor de Koninklijke Marine

Wed de Noo rd n .v. Alblasserdam N.V. Amst.erdolll8ch e Scheep s we rf G. d e Vries Lell1 8Ch J r , Am sterdam Arn be m sch e Sc heeps b ou w !\lij N.V. Arn hem

HOUTHANDEL

Oregon Pine

Grenen

pitch Pi ne Yang Azobé

Dennen

voorheen

DE WED. M. BOOGAERDT & ZOON NV

* KRIMPEN AAN

Vuren

Eiken Essen Iepen

DE LEK

TELEFOON 01895· 444

HOUfschaverij

Java Teak

Houtzagerij

M oulmain Teak

Doussié (Afze lia) Iroko Sipo Sapeli

de plastische huidverf

LAK . , VERNIS- EN VERffABRIE K

MOLYN &

CQ ~

•

handen

I

KOMBUISINSTAllATIES :

C. PLATH .

llAMB UHG ALLE NA UTISCHE JNSTH UMENTEN

Fornuizen,

Kantelbare braadpannen,

Bakovens, Calorifiers,

Warmkasten

•

Prima fabrikaat

•

Korte levertijd

•

Scherpe prijzen

APPARATENBOUW NEDALO N.V. HENGELO (0 ) •

A [leen '"er tellen wo ordi Rera

JNGENIEURS·BUREA U

J. &

c.

VRINS

N. V.

S ...",elinckOl.u t 58 . DEN HAA G · Telefoo n 33501 3

*

var nished camb r ic kabel Ned erla nd sche Kabelfabriek' Delft

NEDERlANDSCHE SCHROEFBOUTENFABRIEK ~: HElMOND

NKF'DElFT

*

Het ontwerpen, ~e H en en drukken van Uw drukwerk iJ hij ons in goede h an· den. Wij hebben ons bedrijf in de loop der jaren gespecialiseerd in hel druk· ken van periodieken en handelsdruk·

werk. Zowel week- als maandbladen worden dOOf ons punctueel verzorgd.

Ons produktie-apparaat slaal borg voor een violta aflevering van Uw orders.

Wanneer U behoefte heeft aan goed drukwerk, dan zullen wij hel l&ef op prijs siellen, anI machinepark en onl8 vakbekwaamheid voor U Ie mogen inschakelen.

E. J. SMIT &ZOO N's SCHEEPSWERVEN N.V.

moderne

coasters

t. WESTERBROEK (G •. ) lijnschepen

c. Blornrnendaal n.v.

RIJNSTRAAT 9 - DEN HAAG

TeI.I. nr. 2"1' .ulom. K 5904

zeesleepboten

, draagt bij tot de verdediging van de vrije wereld De fundam e ntele eisen, welke aan modern militair transportmaterieel worden gesteld, vormen de bosil van het omvangrijke OAF produktie prog rommo voo r militaire voertuigen.

Artlllerietrekk er, Wapertdrogen Mon$(happe "wogen.

Ambulo"(e$

lIu.,."

T.rrelntruck.

S(hulmb'uSCIuto' .

Tankauto'.

Tr.kker, Opl.ggers Tonkoplegg.r, Aanhangwag.n, ~

•

VAN OOORNf'S AurOMOB lu f AIalU N.V.

-

VAN DOORNf'S AANHANGWAGENfAILRIU N.V. -

EINDtiOVEN

-

TElEfOON

0" 900 · 62062 •

•

Ht" Ms, Kruisers " De Ruyter "

" De Zeven P1'ovincië12 "

N.V. NEDERLANDSCHE VEREENIGDE SCHEEPSBOUW BUREAUX Oe Rotterdemsche Droogdok Mij . N.V. - Rotterdam

Ned . Dok en SCheepsbouw Mij . V.O.F .. Amsterdam N.V. Koninklijke Mij. " De Schelde " . Vlissing en Werkspoor N:V.. Amsterdam

Dok· en Werf.Mij . Wilton .Fijenoord N. V. . Schieda m

Den Haag

m et échte kie ure nfo t o ' s! , en het Is Full Speed. die fijne Ylrginla. die dit mac.htig-moole dierenalbum liet samenstellen - voor U, Full Speed-roker!

De 192 fantastisch natuurlijke kleurenfoto 's werden genomen door Dr. Grzimek van de beroemde Frankfurter Dier entUin. En de boeiende tekst is van Artis' zéér deskundige dier. psycholoog, Han - televisie-troef - Rensenbrink ! Elke ve rzamelaar, elke dierenliefhebber lal genieten van prachtig uitgevoerde album!

aan de plaatjes: Op het binne ndoosje

vlO

elk

pakJe Fun Speed - de uekte,

ZÓ komt U aan het albu m : Koop ol bestel het bij Uw wink el ier 1 f. 1.95 óf zend dil bedrag aan

postzegels In een gesloten rechtstreeks nn Uni ted Tobacco Agencies, Ponbox 28S. Eindhoven.

U ontvangt lIet al bum dIn franco p.er kerende f'on thui$ ,

•

~ oo rolt beter, plakt beter, brandt beter

N ee m niet l ange r z o -m aa r-vlo e i, vra ag uitdrukk e lij k o m Masco tt e

I>.nk: BLO;\l M ES I)AAL

Den lI aa,

handen Vra cht-, .

DE HAAN & OERLEMANS' scheepswerf N.V. HEUSDEN

passag lers- en tallkschepen lot 10.000 tön O.W.

Fleltibele scheepsleidingel\

MUlTUFlEX ~ AMSTERDAM LENSWATER

AANZETLUCHT

SANITAIR

BRANOSTOFOUE

UITLAATGASSEN

ZOUTWA.TER

SMEEROLIE

DR INKWATER

KOELWATER

BRANDBLUS

HYDRAULISCH

ZOETWATER

VERSCHURE ' S

S NELL O PENDE

VOOR

SC HEEPS·

EN

S T O OMMA C HINES

STATI O N NA IRE

DOELE I NDEN

VERSCHURE & Co's SC HEE PS WERF EN MAC HINE F ABR I EK N ,V .

MEEUWE N LA AN 70 . AM STERD A M · TELEFOON 60101

•• De bouw van onze mijnenvege "MUILWIJK" . DORDRECHT METAA LWA RENFABR IEK - KOPERG IETERIJ

Voor de 32 Kustmijnenvegers leveren wij de

MESSING EN BRONZEN T-STU KK EN DEKDOOR VOE RINGE N BOC HTSTU KK EN KOPPE LI NG EN PEILSTO KK EN FLENZ EN · MO EREN

NEMAG ERTS STRAAT

ROTTERDAM

LEVERDEN 3' ANKERLIEREN VOOR ONZE

~ I1I NENVEGERS

FAB RIEK

, VAN

ALU!II NIU!l PR ODUCTEN

KOCO VOO RSCJl OTEN PAUWENSTRAAT la TELEFOON K l 717-2644

J. , <Ir ...../

LIClmlt:fAl[N !lASTEN EN LAADBO![EN

..... ....nI.

j.

H" H I .... ~rll .. ~ Jl!!: ......

r... 10" lt... 'rrr-fllr"

0(1-

"_11...

.............. _" .U.. ."..,,. ..... #I.IJ.II~ "'"ft NI. IJHQMiWLHI(.

+ ;:=:::, j

•

I

handen

In

ROTTERDAMSCHE PLAATWERKINDUSTRIE PIEKsTRAAT 20, ROTTERDAM, TEL. 79550

DE

ALUMINIUM MEUBELINDUSTRIE VOOR DE MARINE •

Scheepsramen en patrijspoorten

alle mogelijke uitvoeringen levert

Firma H. K. van Wingerden & Zonen Metaalgieterijen

Gorinchem

• ELECTR ISCHE SCHEEPSFORNUIZEN • ELECTRISCHE SCHEEPSOVENS • ELECTRISCHE SCHEEPSWARMKASTEN • ELECTRISCHE SCHEEPSBIlAADPAi'.'NEN MET GEPANTSERDE VERJV A RMINGSELEMENTEN VOLGENS MARINE. UOYDS' EN KEMA SPECIFICATIE

APPARATENBOUW NEDALO N.V. POSTBUS 34 ~ HENGELO (0 )

TEL. 2944/5

C. PLATH ALLE

ElAi\lIlURG

AUTISC UE I.NSTR MENTEN

van HaUum en ·8lankevoort n.v.

BEVERWIJK . TEl. 3341

bagge,:,werk betonwerk grondwerk

A ll een"tr Lel!:enwoordi gere

I NGE l EUJlS·BU REA U

J. & C. VRINS

N. V.

IN BINNEN. EN BUITENLAND

SWlU linçk"".1 58 . DEN IJ AAG . Telefoon 335073

•

.In tén WOo.:lId.

'~I.'hlkr De Ohnl .... h.- Zil wW{ pr«If'li WJIIu.U (.lrd .. "'-"'kl tiel ka,1J9lChl. de ro:cn. m.1.,l1

g.;t5I'woow

bo\,'t.'n.ll

hel

CerCI Z.1~ I "ml

GERO ZILVIUM

NederlClffdsche SfClffdCird Elecfric Mij.N.V.

TELECOMMUN KATIE TECHNIEK KANTOREN SC HELDESTRA"T 160- 162 ' • • Gll.AVENHAGE

FABRIEKEN EN MAGAZIJNEN ' I. VAN OU KIJNSTlI.AAT 281-2<)2 MELKWEGSTR"AT 8

Teleloaneenlrll., voor autoll'l" lis<;h bedrijl en voor lIulomltlsch di slr ietsverkeer

Rad io ze nders en on l"anger$ voor telecommun icatie iyslemen

Hu lslelelooniout.UaUel . Teleloontoestellen Telegreafce ntral.5 en Ve rreschrijvers Dr•• ggol l·telo lon i• • pp.ratuur $ig" .. linst,lIatiel voor elk doel Alslandsb.d ie ning en meelinstall atie s Seleniu m g elijkr lt;h ters voor elk vermogen Pneumatische bulspostinsbUeties Conde nulore", lr.oulorm.ta.en

Straill,endera pparatuur

·'-GR. ...VEN HAGE

luch t- en scheep"illri Radar ')'itemen Zenders "oor omroep en lere"i,ie SludioapPilraluur Zend- en onlYangbuben Preci,ie me elilpparaluur

VERTEGENWOORDIGING VAN ; INTERNATIONAL STANDARO ElECTRIC CORPORATIDN BELL TELEPHQN[ MANUfACTURING COMPANV STANOARD TElEPHONES ANO CABLES LTD. CREED & COMPANY LTO (N VERBONDEN M ........ TSCHAPPIJEN

~:.::J

!~

~) ==..f~

C

[[~

~~

8 0

N

~

S

T

A

N

T

E

L

I

T

E

I

T

[[ K

W

A

Druk, C. "_ndMl N.V., DHt H_O!I