Alle Hens - 1957 - Editie 12

" Robvste constructie " Grote krochlsreserve " Loge werktemperatuur • longe levensduur

VARTA BATTERIJEN VOOR SCHEEPSVERLICHTI NG MET GROOTOPPERVLAK -PLATEN IN SPECIAAL UITGEVOERDE HOUTEN TROGGEN

PRIJZEN EN INLICHTINGEN O P AAN VRAGE

ACCUMULATORENFABRIEK VARTA N.V. AMSTERDAM·C. SPUISTRAAT 46 TEUF., 45787

Varnished cambric kabel _

.lectrisch. ;ndallati, Vin

""'eh."...... Bep'oeld ,n goedg,· .....d door .l\oy1:Il" en .V.ri~".

Een ~np leven"! .. ur.

B.IUond t8gen hoge temperlturen. lew..bNr met bloen- of meIHI· dr • .oomvleçhting.

Elect r"Î sche Ins ta llaties voor Binnen- en Zeevaart

N.V. NED

DSCHE KABELFABRIEK

VOGELENZANG DE JONG

DElFT

-c

Postbus 16

Telef. 446

K rimpen aan den Ijssel

~

SIEMENS

TELECO MMUN ICATI E TECHNIEK Wv 41

t,

Eindstation ytln een microgoU-Slr""lzendverbinding met Ireqlfenlie-

. • ...'..~~.r-

.

'~::l_,

;.

..:.

.

.'

.

. ...- .

L'"'I"i

•

modul/lila voor 60 spreekcircuils.

P"r"bool"nlenne voor een ger ichte verbind ing in het freque nliebereik 1100 to t 2300 MH z.

Wij leveren complete straa lzender-installa ti es voor meter- e n centi mete rgolven; voor telefoon-, verreschrijf-, televi sie- en muziektransmissie; voor kleine en grote aantallen kanalen; voor vaste en mobiele opstellin g.

N EDE R lA N D 5 C HE

S I E MEN 5

M A A T 5 C HAP PIJ

POSTBUS 1 068 · ·,- GRAV fNH AGE . T ElE f OO N 18 38 50 .ll([ttVE~ f !Gr"WOO~DIGING

.... N

5 I E M E N 5 & H ALS K E A K T I E N GES E l l 'S C HAF T I f R lI N · " U N e H ! N

N . V.

•

ZEE- EN KUSTREDERU

RUN- EN BINNENVAART

-

•

TANKVAART

BEVRACHTERS

CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE - OPSLAC Tele!JUomBctre.: Vanuden Telefoon 113300

000 N.V. GEBR. VAN UDEN'S

EUROPESE DIENSTEN DUITSLAND, POlEN, FINLAND, DENEMARKEN. GOTHENBURG. FRANKRUK. PORTUGAl. SPANJE,

SCHEEPVAART- EH AGENTUUR MIJ .

ROTIERDAH LUNDIENSTEN

NooRD·AFRIKA. ITAUt

BENELUX-FRUITLIJN

ADRIATISCHE ZEE, GRIEKENLAND. LEVANT, ZWARTE Zef.

RoUerdam/Anlwerpen

-

Frans Marokko v.v.

TRANSATLANTISCHE DIENSTEN

FRABEL UX-LIJN

SURINAME, CURAÇAO, ARUBA, GROTE. EN KLEINE ANTILLEN,

Noo rd-Frankrijk - Frant Marokko v.v.

ROTTERDAM-SONT LIJN

BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA, MIDDEN· AMERIKA,

Rotlerdem-Den emarken, Zweden v .v . 2 x p. w.

WESTKUST VAN ZUID·AMERIKA.

ANTWERPEN-SONT LIJN RoHerdam-Denemarken, Zwe den " .v. I

Je:

p . w.

N.V. HAVEN LINE

Bremen - Haznburr - Antwerpen - RoUerdam , wekelijk.. dnarien Oostkust - Zuid-Amerib

Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen N.V. (Rayal Intleroc.ean Lines)

Gtr~9e1de

passa9ir:rs~

en

vrachtditnsten

Verre Oosten ~ Afrika - Zuid.Amerika v.v .

Verre Oosten - Oost-Afrika v.v.

Zuid.Amerika - Zuid_Afrika _ Australië Indonesië - Malakka - China - Japan v .v .

India _ Malakka _ Indonesië _ Australië V.v.

Australië _ N ,N . Guinea _ Nd . Borneo - Bangkok Hoofdkantoren: Amstudam. " Het Schetpvaarthuis" - Telefoon 6itll

1.........

H .......

l,1Ul. l01

r.n..........J.j

Rnad W..,.

wij zullen moeten samenwerken

* NEDERLANDSCHE SCHROEFBOUTEN FABRIEK ~:

HELMOND SHELL TIINKERS N.V. II. U . . ......

G • • Olh ..... . I. . . lto .. w

*

De uitstekende accornodatie aan boord \'ao onze moderne vrachtschepen biedt U u n unieke passagegelegenheid naar

o

Eelsalon m.s. " PRINS \XfILLEM VAN ORANJE"

R

L IJ

N Passage~ Hoofda8entcn: Anthony Veder & Co. Rotterdam· Westblaak 4 . Telefoon 11 4420

N.V. Ver. Textiel· en Oliefabrieken

I>.

u.

Kaar s S ijl.c s t ey n KROMMENI E

Weverij VO.D zeildoek, wOlerdichl d oek, bra ndslonge n

~öntgen

§'

lechnische dienst NV .

e r beschikkin g

vltn

alle Marine Aldelingen

' ] ) oor een speciale ove reenkomst

(voor hrand. langen verkOOI)ka ntoor

N.V. De Boer'. Fahrieken, Amsterd am;

OIIJ " "trÎngJprogram O»lllal O.A.

KOELGASSEN

(O;wlo,d;fluo'm" h,.,) (Chlormethyl) .

KOELGASSENDROGERS~:~~;,n:~,). r

KOELCOMPRESSOROLIE Gunstige prijzen

LINDRA

-

!~;' ::~ ~,~~m,;.).

Vl ugge

i €~'ering

Den Haag . Waldeck Pyrmontkade 116 Telefoon 39.9O.}4.

Eerste Nederlandsche NAT zandstraalbedrijf

H. VAN DER KRANS SCHIEDAM. TEL K taoo.nSM

o. K.-electroden

In- an vllwandlv sond.tNlolan an .,arvan

G rootste gelijkmatigheid Hoogste kwaliteit

.on

N.V.

• Schepen • Tonkl

NEKEF

Karpe rweg 45

• Brugge n eGeHuwen

.....

Amsterda m (Z)

Rollend en drijvend moterle.t

N. V. STAALDRAADKABEl· EN HERCULES·TOUWFABRIEK v/h

Vliegtuiglakken Lakken voor de industrie Scheepslakken

-....,.......~J~.C~.:,' 0E~ N,.~:;:~J

STAAlDRAA SIUENS lUFABRIEKEN N, V. SASSENHEIM

VOOIl SCHEEPSG EBIi/UI K IN ELKE G EWE N STE SAM EN. STELLING, l ENG TE EN DIK TE

H OUDIÖ~S

VAN EN N A AM·

GEVEIlS AAN HETALOM BEKfNDE

HERCULESTOUW

Ontwerpers en bouwers van:

vracht· en passagiersschepen. coasters· sleepboten lichters . snelle patrouilleboten . loodsboten· enz.

Ge specialiseerd in de constructie snelle lichtmetalen 'vaartuigen

Firma van de Beid van der Stouwe

&

TEl. 282 - ZWARTSLUIS SpeCialiteit in Reddingboeien, Zwemvesten en Reddingvlotten, Leguanen en Aa nvaarzakken

METALA~ S .A>-'

*

TRILLlNGS-EN SCHOKDEMPERS

*

Zwemvesten volgens internationale Conventie

N.V. SCHEEPSBOUWWERF v.h. D E GROOT EN VAN VLIET S LI KKERVEER

Bouwen reparatie van zee- en riviersch epen.

Tel. R idderkerk 01896·841Tel. Rotterdam 72753·72909.

Stomen

Verven

N.V. Houthandel

'lh Nico Vinken & CO.

SCHEEPSWASSERIJ

ZAGERIJ - SCHAVERIJ DEN HELDER

:~3~

LEVERT ALLE HOUTSOORTEN

AMSTERDAM - NOORD

BetontrIpl u. W. lerv.". H.rdboerd.

leverancier Koninklijke Marine

Tropen verlijmd T"pl... en Mult lpl ••

Kantoor en opslag :

Ja nze nstraat 77, De n He rder, Tel. K 2 23 0 ~2437

ST 0LK! S IIANDELSONDERNEmNG SLOPERIJ

EN

H. I. AMBAC HT

lashallen Havenloodsen ,

6415

Nu 18.00 uur

5219

Stoomlie relI , Al/kerJ, Kettill!CII S toommnclu'/I clJ, Stoom/mld,

•

D i c,elmo lorCII. Eleclrolll o l orclI

•

nieuwe ~ " O/Ille m elt/lell l "koo/' vnll lIieffll:~. ge bruikte e"

•

OE VRIES ROBBE &C~

VEERSEDIJK 223

TELEFOON K 1850

• •

Fabrikanten van staalconstructies

METAALHANDEL

Inkoop

Vflll

Sloo!l$chc!JCII

GORINCHEM

WIL T U BEELD EN GELUID ALS IN EEN GOED THEATER? I(/ES de r el uldtfllm.proJedor AMPRO Urll" ""0)0' M orle 11 W i. voor erili.ch •. • roe"" ""bil • •

10 ,,"" oeh.. dl!"m wil prOJ. Clere" .n .. eh d. b.lt. 'Po.r.luur .. " <"00.10.'" k•••• rond., ....... llng d••• AMPRO \I .. lui ddil .... proj.c lo ••

750 W of 1000 W lamp

"ersterke r nuttl, vermolen 1 S W

snelle terulspoeUn. stilstaande prolectle "rillant beeld

3·5 pk 5-1 pk 16·20 pk 20·24 pk

0." .,.t.,..

•• lto.ld

• • ft

II,.Z4 "k

helder.

Itorlnl vrll ,eluld I....er baa r ~ow. 1 optisch .. I, m . , neti.c h

.. Ir.,."

ALLEEN IMPOII1HJh>

T. FRANSE •.,~~:',~~; " AMSTERDAM

Vru, In'Icht'nlet! en d emonlt,UIf; "'I

C. BOON EN & CO. N.V.

Yan oud. d. bett_bunt••" Ilchlil •• " du'olll III •• 1t S.ImoIItI. III OtO'" _oot ,Hdl"II,,10''''" ." _oot . _ drij_I"1I _.., H toftIIIoI", • . ComPflIIOf.", ""'p. ... d~_· . te.

-.>t I'

wu...

·Q",·.,PO~1"'8EL<

~)"

S~l

BR~',JDBlU<'

P,J''''P

,,1~

DIESEL - DYNAMO _ COMPRESSOR _ EN POMPSETS

FILM LABORATORIUM FILM PRODUCTIE

EV ERS HED

HYDRAULISCHE REGEL- en SE RVOSYSTEMEN volgens het ST .. AAL·PUP PRINCIPE

Voor het

geheel

automatisch

REGELEN van

SCHEEPSKETELS

AMSTERDAM VONDELSTR. 72

NEW'YORK 17 (NY) 545 FIFTH AVENUE

Vr ••

g'

uI/voer/g e

inlichllngen'

VerVJarrugers van de Nederlandse Onderwerpen

voor FOX MOVIETONE NEWS

TELEF. AMSTERDAM 85622 -88945

BERG & BURG INGENIEURS _ AMSTERDAM DI .UTn .... Df 1.,_1.' . nUJOON : 3208:Z

Centrale verwarming

Ol i esfook j n richt i"gen Stook- sfoomkookinsfaJlaties

Luchtbehandelingsinsta Ifaties

Sanitaire inrichtingen

-----------TECHNISCH

INSTALLATIE BUREAU

F. W. NIEPOTH Amsterdam

telefoon 742464

Zandvoort

telefoon 3270

Met microfoon en band Het vastleggen en weergeven van muziek of gesproken woord op de magnetische band is een bez.igheid die is uitgegroeid tot een van de meest fascinerende hobbies aller tijden. Me t de bandrecorder kunt U Uw favoriete muz.iekprogramma', overnemen van radio_uitzendingen of van grammofoonplate n en speciale programma's samenstellen voor bijzondere gelegenhe· den. Als gesproken brief vormt de band een levend contact tussen U en verre ve rwanten en overbrugt daadwerkelijk aUe af-

ELECTRONISCHE APPARATUUR volgens specifica/ie In gro/e en kleine series

:+ UHF. TV en FM antennes

s~,nden.

Daarnaast is de moder· ne bandrecorder doo r zijn talloze mogelijkhe. ~en en eenvoudige bediening een onmlsbailr m~ium geworde n, overal waar klanken moeten worde n bewaard.

:+

T~EA

Col AMROH

f 298,-

HANDYSOUND de bandrecorder voor Iedereen

doel niet onder voor een profeu lonele recorder. Portable ultvoerlna - I< otC!f\ keurtce untrekkelijke kolfer _ m... kt hel moaelUk ove .. L wur netapannna la. opnamen te maken en deze mei de hoofdtelefoon lerua t. lul.tel"fll. Voor hel maken van reportaa"'" 11 d<Io H.ndJ' Sound de u.nae'll'ezen bendr_du.

Bij Uw ..odio-hondelaa .. kunt U de uilvoeripe Hand" S',und-folde, k,ijpen en hij zal deze pupulolr, bandreco,de.- praog voo .. U demonst'C'CII.

KWALI TE ITS PROD UCTEN VOOR mmONIC A

Technisch. Wetenschappelijke Appa ralenfabriek

:+ 2. Witt.nburll.rd.... rntru t 1 5 _T.I. 5 11 72 Amlt •• d . m C ,

M'UIDEN - TEL. K 2942··341

Bouw BetonHei- en Waterwerken Kanloor Dordrechl, Kromhoul 65 ·67, lel. 6941 ' Den Haag, François Maelsonslr. 45, lel. 553844

3·5 pk 5·7 pk 16·20 pk 20·2~ pk Ook "".te,.gekoeld

....

6_24pk

V.n oud. d. b.t rouwb .... t • • n lIchtsi •• n d.. ,om m• • 11 lIebrv Lkt. moto •• n _00' r.ddlnllulo. p.n . n .oor .. n· d. LJvl nll un be tonmol.nl, . c:ompreuor.n, pomp.n. dvn.mo'l lie r.n etc: ALLEEN LMPO~T[ \,)1<

T. FRANSE TRA·.)I>O»TII.[H.l[

::~",'~",',~;

AMSTERDAM

[)IE"!l BI(ANDBlUS F

"lP \fTS

•

MAA NDBL AD TER

D • R

INTERNE

VOORLICHTING

K O NINKLIJKE

MARINE

OlRECTlllN HOOfDREDACTIE.

LI&. (SD ) I. k1. ~. PTASNIK _

F. ~. TH. M. SCRAEPMAN

ADRIS REDACTIE EH ADMINIST1tAtli .

MinUterie l'.n Marine. KonlnClnne«r.eht 12..

Tel 1831" - Toettel 97. Den H ••,

Inhoud :

DECEMBER 195 7, no. 5

BIJ DE VOORPLAAT: Vlag, gew en wimpel neerhalen.

Pagina J Uit bet logboek van de 0 2l.

3 Uit het logboek van Hr. Ms, Zeven ProvlncU!n .

6 Indienststelling Hr. Ms, Utrecht en Hr. Ms. Overijssel.

7 WallnrlchUngen en hun emblemen.

8 Wonsan, de strijd tegen de mijnen. la De wereld waarin wij leven.

• 11 Scrabbelen in uniform, 11 MarinewonJngeri.

J2 Helicopters sleJ)lm schepen, 14 Ook Blak vierde 4O-jarlg ML.D.-jubileum.

U Vogels van zee en kust.

16 Acclimatisatie.

17 Indonesische geschenken.

18 Marine(olowcdstrijd.

19 NIeuwsdruppelI. 20 Het anker.

2J Nleuwedlepse notities.

22 Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt.

23 Mutaties,

J>- ItoaiakUJlle M&rt.ae stett er prtJ, vut te ~ UeD 4&t bet 'dverten:a In dit or'aaD vJteraud bet verll:rtJ....

Op

VAft v _rll. v

voor la... rAftU.. .... lIe

ICODlDktijIl:e Marlae alet .............Q

Idee ingezonden door: C.

J.

Visser

K Kpl . Mms V. B.H 2S334- S5

. Kazerne - Doo

Help ona d ue aetie • m Voor elk b ruIkbaar Idee an de gan, te houden ~ Schrijf aan de .fd. Publlclteit ,e"en.. A wij een aardlee beloning ' m~tel BrouweriJ • Amllterdem .

Uit het logboek va.n

Hr. Ms. onderzeeboot 0 21 D Eovertocht van Vlissingen naar Den Helder met een grote "kniJpving" op de loren geschilderd, vond plaats met uitsluitend marinepersoneel. omdat de verzekeringspremie van het werfpersoneel voor deze reis te hoog was. Hie rdoor had de ,,0 21" een grotere proeftochtbcmanning dan gebruikelijk was, wat later goed van pas kwam. Bewesten de Banjaard liep hel vaarwater bulten de drle-mijlsgrens van de territoriale wateren en prompt doken twee Franse gevechtsvliegtuigen uit de richting van de 1.on op de argeloze neutrale onden.eeboot. Gelukklg zagen zij tijdig de "knIjpvlag" en liep het incident met een sisser af. Alleen kwam er later een protest van de president van de Franse Republiek en op de terugreis werd de .,0 21" dan ook geconvoyeerd door Hr. Ms. torpedoboot "Z 5", Op deze twee korte

z~relzen kr~g de ,,0 21" volop de gelegenheid om te tonen dat zij een snel en goed zeeschip was.

Hall maart waren de geslaagde proeftochten achter de rug, de maximumsnelheid van 20 mijl was vlot gehaald, en begon de albouwperiode. De politieke situatie was er niet beter op ,eworden en het was dan ook een hele opgave voor de werf om dit atummeren zo uit te voeren, dat voldaan werd aan de eis, binnen 48 uur vaarkJaar te blijven.

Op dinsdagmiddag 7 mei te 14.30 uur kwam bericht van het Ministerie dat de ,,0 21" op ,,2 uurs noUce" gebracht moest worden d.w.%. vana1' donderdag 14.30 moest het schip klaar zijn om na twee uur naar zee te kunnen vertrekken. Deze toestand werd overigens al woensdagavond bereikt.

Vrijdag 10 mei om twee uur 's nach ts kwam uit Rotterdam (van de aangewezen commandant van de ,,0 23'') het alarmberIcht en vana1' hall vier lag de ,,0 21" met warmgedraaide motoren klaar voor vertrek met de proeftochtbemanning aan boord. De nadere orders kwamen pas 's middags en de ,,0 2t" moest tezamen met ,,0 22" en de door de Zwarte Zee te slepen romp van de torpedobootjager "laaac Sweers" na het Invallen van de duisternis naar Engeland vertrekken.

De bombardementen van Vlissingen hadden DOg niet veel om het lij! en om Z<!S uur 's avonds vertrok het schip uit de werlhaven, als Hr. Ms. ,,0 21"; zonder verder ceremonieel waren op last van de aangewezen commandant vlag en wimpel gehesen. Tijdens het vertrek van de rede werden door Duitse vliegtuigen opnieuw pogingen gedaan om de Schelde met magnetische mijnen ar te sluiten. Doch de mijnen vielen niet dichter bij dan 100 meter aan stuurboord en achter de wea;slulpende boten. terwijl het afweervuur van Hr. Ms. mijnenle,gger "Van Meerlandt"' de aandacht van de vliegers afleidde. Hr. Ms. bewaklngsvaarlulg BV 37 (sleepboot Oostzee) voer voor de belde boten uit, opdat de geallieerde strijdkrachten z.lch niet. konden vergissen in de nationaliteit van de belde onderzeeboten.

Het probleem van de zeekaarten was. opgelost, doordat van een Juist de sluis binnengelopen kustvaarder een kaart (Duitse) van de Downs werd gebietst. Als reddingsmiddelen hadden we I.p.v. zwemvesten een honderdtal fietsbInnenbanden meegekregen.

Vrijdagmorge.n 11 mei arriveerden de beide onderzeeboten als eerste Nederlandse oorlogsschepen op de rede van Dulns, lulde toegejuiCht door de bemanningen van de aldaar voor anker liggende Nede rlandse koopvaarders. Late r arriveen.ien ook de Zwarte Zee met de "baac Sweers", Hr. Ma. mijnenveger ,,Jan va.n Gelder" met Hr. Ma. ,,0 13" en Hr. Ma. "Jacob van Heemskerk". De volgende morgen werd gezamenlijk de tocht naar Portsmouth voortgezet. Bij de Britse onderzeebootbasis "Fort 'Blockhouse" (H.M.S. ,,Dollin") werd de afbouw voortgezet en een maand later (8 juni) werd voor hel opwerken van de Inmiddels op sterkte gebrachte bemanning naar PortJand vertrokken. De veelvuldige bezoeken van Duitse vllegtul,gen, die nu vanuit het inmiddels bezette Frankrijk opereerden, verstoorden echter dit aanvankelijk rustige oefengebied en de dag voor het zware bombardement van Portland waren de ,,0 21" en ,,0 22" juist vertrokken vla de Ierse Zee naar Schotland, waar Dundee de basis werd bij

â&#x20AC;˘

het 9de ' Britse (Internationale) Submarine Flottille. Hier groeide de hechte samenwerking tussen de Britse, Franse, Noorse, Poolse en Nederlandse onderzeehootbemannlngen.

Op de dag (22 JunI) dat Dundee bereikt werd, zou ook Hr. Ms. ,,0 13" van haar eerste grote oorlogspatrouIlle in het Skagerrak terugkomen. Groot was de verwachting van het weerzien van onze kameraden, om hun eerste ervaringen te vernemen. Maar na dagen van grote spanning moesten we ervaren wat het bericht betekende: "One of our Submarlnes is missing, presumably lost"; "een van onze nru:'<>rZl'Cbolen wordt vermist, vermoedelijk verloren".

Op de tocht rond Engeland was ,gebleken dat de bovenwaterdieseluitlaten 's nachts verraderlijke vonken produceerden bij enigszins hoge vaan. en 't lJt euvel moest eerst nog verholpen worden bij de Naval Dockyard in Rosyth.

Op 20 november 1937 werd bij de Koninklijke Maatschappij "De Schelde" te Vlissingen In de bouwloods op de nieuwe werf op het eiland de kiel gelegd van de onderzeeboot ,,0 21", de eerste boot van de grootste serie onderzeeboten (7 stuks) die ooit door de Kgn lnklijke Marine werd besteld.

De tweede wereld~r1og was al bijna twee maanden aan de gang toen op 21 oktober 1939, op de lO0ste verjaardag van de slag bij Dulns, het schip Ie water werd gelaten.

De oorlogsomstandlgheden gaven gelukkig geen vertraging In de bouwen begin februari 1940 werd met de proeftochten be,gonnen. Aanvankelijk op de Schelde en later voor het Inschieten van de lanceerinrichtingen en het aanschieten van het kanon op de rede van Texel.

De laaute plechligheid aan. boord van de 0 21.

Maar 30 juli 1941 was het dan eindelijk zover dat Hr. Ms. ,,0 21 " en ,,0 22" tezamen vertrokken voor de eerste pa-

trou ille op de Noordzee. De patrouilleterreinen lagen 60 mijl uit elkaar bij de Doggersbank. De bedoeling van deze eerste patrouille was dat dil een opwerkpatrouIlle zou worden om aan de oorlogsroutIne te wennen. De dag werd nacht en de nacht werd dag voor wat de scheepsdienst betrof. Ontmoe_ tingen met de vijand waren niet te verwachten. Groot was dan ook de verbazing toen op 1 augustus, de eerste dag op patrouIlleterrein, 's middags een Duitse onderzeeboot In het zicht kwam. En om 16.15 verliet de torpedo V 53 No. als eerste Nederlandse torpedo, die ooit op een vijand werd afgevuurd. buis 1. Twee torped()'s op een kleine 250 tons onderzeeboot (na de oorlog is gebleken dat het de U 63 is geweest), maar belde gingen achter langs en de Duitsers hadden zelfs niet eens In de raten dat ze aangevallen wa~n .

Hr. Ms. ,,0 22" miste de volgende dag een tweede boot en zag nog een derde. De patrouilleterreinen bleken juist op de opmarsroute van de Duitse onderzeeboten te liggen.

De echte oorlogspatrouilles werden daarna naar de Noorse kust gemaakt. Behalve een Duitse onderzeeboot nabij Bergen, die echter Juist voor het lanceren door een Brits vliegtuig onder water werd gedrukt, werden geen doelen waargenomen. Hr. Ms. ,,0 22" ging echter ve rloren bij Zuid-Noorwegen tengevolge van dieptebomaanvallen van twee Duitse U-jagd schepen. De winterpatrouIlles voor de Noorse kust waren overigens wel zwaar door het slechte weer en bijna was Hr. Ms. ,,0 21" onUJdlg aan haar einde gekomen door een aanvaring met de vuurtoren op de Bell Rock nabij Dundee.

Niemand aan boord was er dan ook rouwig om toen 23 febru ari 1942 Hr. Ms. ,,0 21" naar Gibraltar werd gedirigeerd om vandaar uit met de belde zusterschepen ingezet te worden voor de z.g. Gibraltar konvooien tegen de aanvallen van bovenwaterschepen. De vijand werd niet ontmoet; er werden 8 konvooien begeleid zonder dat er van de 171 begeleide koopvaardijschepen ook maar een verlorren ging.

In juli kwam ook aan dit bedrijf een einde, omdat de aantallen Duitse onderzeeboten die zich nu op de konvooien girtjen werpen zo iroot werden, dat men meende, dat bij de verwarrin, tijdens de aanval de eigen onderzeeboot grote kans liep bij vergissing aangevallen te worden.

16 juli vertrok Hr. Ms. ,,0 21" voor haar eerste patrouille in de Middellandse Zee. In de gol! van Napels werd bij een aanval op een Italiaans konvooi het eerste succes geboekt. al moest hierna dan ook de zwaarste dieptebomaanval van twee van de begeleidende torpedobootjagers doorstaan worden. Tot eind november worden patrouilles gemaakt en telkens kon er minstens ccn nieuwe Vaan de bloedvlag worden t~gev~gd. De bloedvlag van Hr. Ms. ,,0 21" was de oude statenvlag, de rode leeuw op een gele vlag, die in 1588 bij de strijd samen met de Engelsen tegen de Armada, door de Nederlandse schepen gevoerd werd.

Het mooiste succes werd echter behaald toen op 28 november '5 nachts om tien voor een, niet ver van Gibraltar, in een bovenwaterduel de U 95 door een van de twee hekbuIstorpedo'. getroffen in zes seconden ten onder ging. Twaalf overlevenden, die binnen tien minuten waren opgepikt, vormden voldoende bewijs. Een grootse ontvangst viel de boot bij de binnenkomst in Gibraltar ten deel. Op alle schepen In de haven stonden de bemanningen aangetreden om de overwinnaars toe te juichen en Admiraal Sir James SommervlLle kwam persoonlijk gelukwensen.

Begin december ging Hr. Ms. ,,0 21" naar Schotland terug om bij een particuliere werf In Grangemouth in tweejaarlijks onderhoud te gaan. Onderweg werd het bericht ontvangen van de Japanse aanval op Nederlands-Indië. Na het invaren en opwerken aan het einde van de reparatieperiode werd het Verre Oosten als het nieuwe operatieterrein aangewezen.

12 Augustus 1&42 vertrok hel schip via Gibraltar, Freetown, SlmOlllStad, waar de In elkaar gedraalde vloeistofkoppeUng vervangen werd door een soortgelijke koppeling van Hr. Ms. ,,0 19", die op weg was naar SchoUand voor groot onderhoud, Oost-J..onden waar aan boord van Hr. Ms. moederschip voor onderzeeboten "Colombia" (ex- KNSM) de geboorte van Prinses Margriet gevierd werd, Diego Suarez en Addu-Atoll naar Colombo. H.ler lag de Planclus als moeder!!Chip, maar de aflossing door Hr. Ms. "Colombia" vond nooit plaats, daar dit schip na haar vertTek vlak bij Oost-Londen getQrpedCCI'd werd.

Drie patroullIes werden gemaakt naar Straat Malakka, drie schepen werden aangevallen en twee vielen als slachtoffer, maar ook twccmaal ploften de dieptebommen rond de boot.

Doordat Hr. Ms. "K XII" die vanuit FremanUe, West Australië, opereerde In de "cI()ak and dagge r business", wegens ouderdomsgebreken uitviel, werd Hr. Ms. ,,0 21" op korle

2

termijn op 9 juli 1943 naar Australië gezonden om vandaar uit haar langste patrouille, 49 dagen, In de Indische wateren te make n. Agenten werden niet op de rendez-vous aangetroffen, wel J apanse ()nderzeebootjagers, die voor het nodige spektakel zorgden. Een van die heren "kwam vast en zeker uit een werptenf' volgens een opml'Tking van de chef d'equlpage aan het voorduikroer, toen Iedereen weer op een lage pit zaL Maar onbeschadigd kwam het schip weer van deze patrouille terug. De diesels begonnen ondertussen aan "barstende koppijn" te lijden, reserve cilinderdeksels waren niet aanwezig en de locale Industrie zag geen kans voldoende betrouwbare deksels te leveren. Toen bovendien ook de accubatterij na 4% jaar Intens gebruik (gegarandeerd voor 4 jaar vredesgebruik) tekenen van uitputting ging ver_ tonen werd besloten Hr. Ms. ,,0 21 " naar Schotland terug te zenden, waar de boot vla Colombo en het Suezkanaal eind februari 1944 aankwam. De reparatie zou echter in de Verenigde Staten plaatsvinden en begin april vertrok het schip onder haar tweede commandant naar Philadelphia. Vele oudere bemanningsleden werden door jongeren afgelost, op· dat zij hun krachten konden wijden aan de opbouw van de zo gedecimeerde onderzcedlenst.. Na de beVTljding van Nederland hoopte men voldoende personeel te kunnen opleiden om met acht nieuwe boten de strijd tegen Japan ter bevrijding van Nederlands-lndU! te kunnen voortzetten.

Hr. Ms. ,,0 21" werd In de Verenigde Staten gevechtsklaar gemaakt en ve rtrok toen onder bevel van de toenmalige luitenant ter zee der Ie klasse F. J. Krocsen vla het Panamakanaal en de Stille Oceaan weer naar Australië, zodoende de reis om de wereld volbrengende. Na één patrouille in juli 1945 In de IndiSChe wateren werd ook de strijd in het Verre Oosten bei!lndlgd en hiermede kwam een einde aan de oorlogscarrière.

Van Australiê vertrok Hr. Ms. ,,0 21" naar het bevrijde Ncderlands-Indit! en In 1946 kwam het schip in de naoorlogse onderzeedienst aan de Waalhaven te Rotterdam te· rug.

De laatste tien Jaar van haar bestaan heeft Hr .Ms. ,,0 21" zich nuttig gemaakt als inschietboot en op 2 november 1957 kl()nk voor de laatste maal: vlag, geus en wimpel neerhalen.

Een goed schip, dat tijn ontwerper, hoofdingenieur G. de Rooy, dJn. bouwer, de Koninklijke Maatschappij "De Schelde", en de Koninklijke Marine tot eer heeft gestrekt.

Het Is te betreuren, dat zij naamloos is gebleven en haar traditie niet op haar naamgenoot kan overgaan. Mogelijk dat haar wapenspreuk nog een maal wordt overgenomen : "Ik dreig niet, maar vernietig".

Na ruim zeve11t1en jaar deel te hebben uitgemaakt van de vloot der Koninklijke marine werd op zaterdag Z november jl. Hr. Ms. onderzeeboot 21 voor het laatst uit dienfe gesteld.

Natuurl11k kon het a/!cheld van een dergelt,ike oorlog.veteraan niet ongemerkt voorbij gaan. De oorlogsbemo.nning, voor het overgrote deel ree<ü lang burger, kwam onder leiding van zUn toenmalige commandant, de tegenwoordige commandeur J . F. van Duim van hun ,,0 21 " afscheid nemen.

Er werd een krans gelegd aan de voet van het gevallenenmonument; men gebruikte voor het laatst een mok koffie aan boord; de hoofd vlootpredikant Ds. J. H. SiUel1is Smit hield een kerkdienst, zoals h11 dat gedurende de oorlog aan booM van. deze onderueboot zo vaak gedaan had; totdat het twaalf uur werd en het schip door de huidige commandant, de luitenant ter zee der 2e klasse o.c. D. Schrijvershof, uit dienst werd gesteld.

Ondetltaande foto toont de oorlog.bemanning van Hr. M • .

°

021.

•

ALDUS lag hel verblijf te Kopenhagen dan weer achter ons en wij namen van de gastvrije Deense hoofdstad met een •

,

Ukkeltje weemoed aIscheid. Niet om de verdronken dubbeltjes, maar om hel vele goede dat wij er hadden ondervonden: de vriendelijkheid van de Denen, de aparte, gezellige, ja bijna huiselijke sfeer, die maakt dat een Nederlander zich er dadelijk thuis voelt en waardoor de in het geheugen nazingende klokslag van Kopenhagen's "Radhus" hem al gauw bijna even vertrouwd in de oren klinkt als die van Amsterdam'. Westertoren.

Statig en voornaam maakte Hr. Ms. "De Zeven Provinciën" zich los van de LangeHnie en trok zich terug achter de ragfijne sluier van grij:l:c nevel, welke de vroege herfst over de $ont had uitgespreid. De kade scheen opeens leeg en eenzaam nu de kruiser er niet meer lag en de samengestroomde Denen bleven een beetje ontnuchterd achter.

De Kleine Zeemeennin op haar rots keek hel vertrekkende Nederlandse oorlogsschip droefgeestig na en de over haar beide welpen wakende bronzen berin van de indrukwekkende beeldengroep aan de waterkant verhief zich rechtstandig, alsof zij een laalste nieuwsgierige blik op ons wilde werpen. Trappelend van de kou in de schrale herfstwind waren de dochters van de Nederlandse ambassadeur met enige vriendinnen uit haar crème-kleurige cabriolet gestapt om ons lang en hartelijk na te wuiven en op de kade zette een file auto's zich in beweging, om tot aan hel havenlicht met de kruiser mee te rijden.

Terwijl werd front gemaakt over stuurboord, was ieder van eigen gedachten vervuld en doorleefde nog eenmaal de gebeurtenissen van de voo rbije dagen. Voor de een was dit een tocht naar de vesting Kronborg of een bezoek aan het Rosenborg museum, voor een ander wellicht een gezellige avond in "Atlanlic" e n voor een derde, die zich 's ochtends een hoedje gehaast had om een kwartier vóór haksgewijs aan boord terug te zijn, de herinnering aan twee d iepblauwe ogen e n een "vettehap-verker ing".

Hoe het ook zij, velen van ons zullen in zichzelf het liedje geneuried hebben, dat in korte tijd de wereld veroverde, het liedje van "Wonderlul. wonderful Copenhagen" en daarbij in stilte gewenst hebben ·nog meennalen naar deze onvergetelijke stad terug te keren.

Het was goed, dat wij iets hadden om op te kunnen teren, want de grote najaars-oefeningen der Atlantische zeestrijdkrach ten van de NATO, waaraan wij van 19 tot 28 september gingen deelnemen, zouden heel wat inspanning vergen.

Nauwelijks hadden wij Kopenhagen verlaten en waren, een Z.O. koers sturende, het eiland Amager gepaueerd, of het was al "oorlogswacht op post" geblazen en dit heeft met een korte onderbreking tussen de beide oefeningen "Brown Jug" en "Strike Back" practisch tien dagen en nachten voortgeduurd.

De opzet van deze NATO oefeningen, de groolste die sinds vier jaren waren gehouden, was het beproeven van de Atlantische zeestrijdkrachten en hoofdkwartieren van de aangesloten landen op het gebied van gecoördineerde operaties, om a ldus de paraatheid van de voo r hel Atlantische

commando bestemde strijdkrachten te kunnen opvoeren.

De oefening "Brown Jug" had ten doel de geallieerde verdediging van het Deense grondgebied tegen een veronderstelde aanval door een vreemde mogendheid te beproeven en tegelijkertijd de daaraan deelnemende strijdkrachten te oefenen. I)(! uitvoering van het operatieplan berustte bij de Chef va n de Deense Marinestaf, Kontre-Admiral H. Nyholm te Kopenhagen, die als bevelhebber van de vijandelijke zeestrijdkrachten optrad en tevens met de algemene ding van dit onderdeel der NATO-oefeningen was belast.

De commandant van Hr. Ms. "I)(! Zeven Provinciën", de KapitA~in ter Zee G. J. Platerink, voo rd e het tactische bevel over de vijandelijke strijdmacht in de Oostzee, de zogenaamde "Baltic Force", waartoe verder twee Canadese torpedobootjagers, twee Amerikaanse fregatten en twee Nederlandse landingsvaartuigen behoorden.

In de loop van de avond, volgende op het vertrek uit Kopenhagen, had in de Westelijke toegang tot de Oostzee het rendez-vous plaals met achtereenvolgens de fregatten, welke in een gebogen scherm voor de Nederlandse kruiser postvatten en het uit de landingsvaartuigen met jagerescorte bestaande convooi. In de vroege ochtend zouden de zich aan boord van de landingsvaartuigen bevindende Britse mariniers een landing uitvoeren nabij een bepaald punt op de Deense kust, waarbij door de schepen vuursteun zou worden verleend. Als aanslagwaarnemer fungeerde een Nederlandse kapitein der mariniers, die zich tevoren met twe~ helpers en een draagbare radio-installatie vanuit Kopenhagen over land naar zijn vooruitgeschoven post in "vijandelijk" gebied had begeven.

De opmars van de "Baitic Force" naar het landingsgebied was, zoals kon worden verwacht, niet onopgemerkt gebleven door onze tegenstanders, d ie dan ook herhaaldelijk geconcentreerde aanvallen op ons smaldeel ondernamen.

Een bijzondere moeilijkheid bij dit nachtelijk krijgSbedrijf was de a~nwezigheid van vele koopvaardijschepen, kustvaarders en vissersboten, waardoor het beeldscherm van de radar in dil nauwe, drukbevaren %eegebied bezaaid was met ontelbare echo's van schepen, die met de oefening niets te maken hadden en de situatie weinig overzichtelijk maakten. De memren in de commandocentraie, de vuurverdelingscentrale en op de brug hadden het daardoor zwaar te verantwoo rd en. Dankzij tijdige verkenning konden de aanvallen echter zonder verliezen aan eigen zijde worden afgeslagen en de landingsoperatie met effectieve vuursteun volgens plan worden uitgevoerd.

De meeste lezers van "Alle Hens" kennen dit bedrijf maar al te goed en voor hen valt er daarom eigenliJk weinig nieuws va n te vertellen. Zij weten immers uit ervaring, dat je soms dagen achtereen practisch niet uit de kleren komt, omdat het ene alarm het andere o pvolgt en nauwelijks een geconcentreerde aanval van motor-torpedoboten is afgeslagen, wanneer op het beeldscherm van de luchtwaarschUwingsradar alweer enige snel invliegende straaljagers %ijn gesignaleerd en "air raid warning red" wordt

3

gegeven, zodat ieder opnieuw met de meeste spoed naar zijn alarmpost wordt geroepen. Je mag blij zij n even tijd te vinden om je s nuit te wassen en je baard af te krabben.

Van douchen komt in deze omstandigheden meestal niet veel en van "plat gaan" nog minder.

Wanneer de vijand het ons erg lastig maakt, of omgekeerd wij hem onafgebroken op de huid zitten, verandert het middagsChallen al gauw in " lopende talel" en worden de geregelde maaltijden door sandwiches met koffie vervangen, Het "schimmenspel" aan boord van een verduisterd oorlogsschip verveelt spoedig en de rode nachtverlichting in de whalegangen ver5chilt in elk opzicht van het getemperde warme schijnsel, dat uit de taveernen van Nyhavn naar buiten straalt Oorlogvoeren is echter nu eenmaal iets andeJ'll dan passagieren en zonder een zo realisUsch mogelijke benadering van de werkelijke oorlogstoestand zou elke oefening waardeloos zijn, Nu, aan natuurgetrouwe nabootsing van een "ech te" oorlog ontbrak het niet. Wanneer de straaljager5 van de tegenpartij duizelingwekkend s nel met brullende motoren op geringe hoogte huilend over het schip heen gierden, gaven zij een nummertje stunt-vliegen te zien, dal met recht een suggestieve imitatie van een werkelijke luchtaanval kon worden genoemd en het scheen soms, alsof zij je pet van je hoofd zouden vliegen.

Maar ook aan boord van het eigen schip werd alles in het werk gesteld om deze "phoney war" of schijn-oorlog aan de hoogste eisen van de practijk te doen beantwoorden. Een voorbeeld hiervan was de wijze waarop in de omgeving van het eiland Bornholm in de Oostzee een torpedering tot in détails werd ge-enscèneerd.

Gedurende de middag rust van zondag 22 september werd Hr. Ms. "De Zeven Provinciën" door het - gelukkig slechts fictieve - noodlot achterhaald en aan stuurboord midscheeps, ter hoogte van de voor-schoorsteen. onder het gordel pantser in het voor-ketelruim door een denkbeeldige torpedo getroffen. Onmiddellijk werden alle maatregelen genomen om aan een dergelijke situatie het hoofd te bieden. In de eeJ'llte plaats werd snel overgeschakeld op het achterketelruim, om te voorkomen dat de licht- en krachtvoorziening gedeeltelij k zou uitvallen en de bakboordsschroefas tot stilstand zou komen. Tegelijkertijd was namelijk weliswaar de grote lenspomp in werking gesteld. maar dit had niet kunnen voorkom(!.n, dat het met grote kracht naar binnen s tromende zeewater bleef stijgen en de aldaar bijstaande ketel uitviel. Nu de regelmatige stoomtoevoer van de turbines in de voor-machinekamer echter verzekerd was. kon normaal met beide schrooven worden doorgevaren (!.n werd de na vigatie niet in gevaar gebracht.

Wat hlld in bedoelde omstandigheden nog meer kunnen gebeuren? In verband met de hitte van de explosie zou grote kans hebben bestaan. dat de uil de getroffen zijtanks vloeiende stookolie had vlamgevat. zodat eventuele brand in het voor-ketelruim met alle beschikbare middelen had moetcn worden bestreden. Verder hadden de aldaar aanwezige gewonden in allerijl moeten worden geëvacueerd, hetgeen practisch werd beoefend: enige daartoe aangewezen mannen werden door hun maats naar boven gedragen en overgegeven aan de met brancards gereedstaande ziekenverplegers, die voor verder t ransport naar de ziekenboeg zorgden.

Doordat het getroffen ketelruim gedeeltelijk zou zijn ondergelopen, zou het schip voorts dieper zijn komen te liggen en slagzij hebben gekregen. Dit laatste werd door het overpompen van stookolie natuurgetrouw nagebootst totdat een helling van 10· was bereikt, ten einde de bemanning bij de hulpverlening en her5tellingswerkzaamheden aan deze omstandigheden te wenncn.

A1 met al was deze fictieve torpedering ongetwijfeld een der meest leerrijke en geslaagde onderdelen van de oefening, waarbij practisch elke dienst aa n boord werd ingeschakeld.

Met het bombarderen van enige strategische doelen op verschillende punten van de Deense kust was de operationele taak in de Oostzee afgelopen cn naderde de oefening "Brown Jug" haar einde. Alvorens in de Atlantische Oceaan een nieuw terrein van actie op te zoeken, moest de "Ballic Force" echter door de Grote Belt uitbreken en hel was te voorzien, dat de tegenpartij dit met alle middelen zou trachten te beletten. Het werd dan ook opnieuw een "nacht van verschrikking", waarin onze kruiser voortdurend door allerlei vijandelijke eenheden werd aangevallen en vooral tijdens een gelijktijdig uit vier richtingen ondernomen geconcentreerde actie van motor-torpedoboten enige benauwde ogenblikken doonnaakte.

Na vele slapeloze nachten klonk .,aftrap alarm" iedereen dan ook als muziek in de oren en h et was een verade-

4

ming om fris gebaad en goed geschoren, na een stevig ontbijt en een kop sterke koffie. tijdens oHeladen te Krisliansand in de koesterende stralen van de Noorse zon enkele uren van de plotseling ingetreden vredige rust te genieten.

Het was schitterend weer en ondanks de lelijke fabrieksgebouwen en de kale schoorstenen van (!(!.n nikkel-erts smelterij hadden zelfs de naakte Noorse rotsen als bizarre omlijsting van het stadje met de stij lvolle torenspits een vriendelijk aanzien. De pater kreeg eindelijk zijn lang verbeide kans om ongestoord zij n vistuig uit te werpen, maar al ver5maadden de Noorse vissen hooghartig zijn goede Hollandse deeg, hij genoot er niet minder om van de landelijke rust.

Op het ach terschip woei onze vlag halfstok, als blijk van medeleven met het NooJ'lle volk, dat door een tragische samenloop van omstandigheden in die dagen rouwde om zij n zojuist gestorven koning.

Zodra er olie was geladen. vertrok het schip met beide Canadese jagers opnieuw naar z(!(!., om samen met twee andere smaldelcn aan de oefening "Strike Back" deel te nemen. Deze had ten doel de geallieerde slagvloot en het daarbij behorende offensieve potentieel in de Atlantische OC(!uan tijdens een grootscheepse aanval op een door de vijand bezet gedeelte van het Europese vasteland te beproeven. De oefening werd geleid door de Supreme Allied Commander Atlantic, Admiral Jerauld Wright, U.S.N" terwijl het bevel over de vijandelijke zeestrijdkrachten werd gevoerd door Vice-admiral Lorenzo S. Sabin, U.S.N., vanuit diens hoofdkwartier te Portsmouth.

De "Baltic Force". waartoe Hr. Ms. "De Zeven Provinciën" behoorde, had zich Intussen versterkt met de 2.6:10 ton metende Britse mijnen-kruiser "Apollo", welks commandant, Captain Ie H. Lombard Hobson, R.N., die in anciënniteit ouder was dan Kolonel Platerink, het tactische bevel overnam.

Intussen had die prachtige. wolken loze blauwe hemel ons een lelijke poets gebakken, want deze was OQrzaak, dat de vliegtuigen van de tegenpartij ons vroegtijdig hadden verkend en voortdurend bleven schaduwen, zodat het in de strijd zo belangrijke element der verrassing aanvankelijk verloren scheen. Gelukki~ raakten wij bij het invallen van de duisternis deze lastige dwaJ'llkijkers kwijt en doordat wij, om op alle eventualiteiten te zijn voorbereid. sinds de achtermiddaa- alle vier ketels hadden bijstaan en hogere vaart waren gaan lopen. renden wij om de Noord, zodat de vijand ons spoor bijster was.

Elke zenuw was gespannen, want hel was bekend, dat de vijandelijke vlootmacht, die wij opzochten, van ongekende omvang WliS en enige van de grootste oorlogsschepen ler wereld telde. De gedachte, met betrekkelijk slechts een handvol schepen tegenover een dergelijke formidabele stdjdmacht te worden gesteld, was - al gold het dan maar een oefening - op zichzelf reeds Opwi ndend en met begrijpt:!.lijke belangstelling werden de komende gebeurtenissen tegemoet gezien.

Aanvankelijk voeren wij zonder radar, om niet door de ult· gezonden electrische impulsen de vijand de kans te geven ons lIan te peilen. De onzekerheid, waarin wij dientengevolge zelf kwamen te verkeren, droeg er toe bij de spanning te vergroten. De nacht verliep overigens bijzonder kalm. De naderhand binnen komende verkenningsberichlen bevC\tigden de eerder ontvangen aanwijzingen. dat de vijand zich in een positie Noord-Oostelijk van ons moest bevinden. dus werd een overeenkomstige koeJ'll voorgelegd.

Er waren enige niet geïdentificeerde vliegtUigen in de lucht. die ons echter niet schenen op te merken of misschien tot de eigen partij behoorden.

Intussen waren wij de poolcirkel al dicht genaderd en bevonden ons op ongeveer dezelfde breedte als de Noordkust van IJsland. Omstreeks kwart over drie in de morgen verschenen op het beeldscherm van de intussen weer bijgezette zeewaarschuwings-radar de eerste echo's van schepen. die zich op zeer grote al'stand in een positie Oostelijk van ons bevonden en die blijkbaar weinig vaart liept:!.n.

Weldra konden behalve drie grote echo's nog zeven kleinere worden onderscheiden. Blijkbaar was het een fonnatie van drie kapitale schepen, die door een escorte van torpedojagers tegen onderzeebootgevaar werden beschermd. Om kwart voor vijf waren wij het eskader voldoende dicht genaderd om alarm te maken. Er was intussen overgegaan op uiterst vermogen en met dertlgmijls vaart stoof Hr. Ms. "De Zêven Provinciën" de vijand tegemoel De in het ochtendgrauwen voortsnellende kruiser liet een breed spoor van kokend en kolkend kielzog achter, dat in een wilde werveling wijd uitwaaierde als (!(!.n fors geschreven merkteken in de donkere onmetelijkheid van de oceaan.

Op hel vuurverdelingsdek en op de brug tuurden de officieren, hct oculair tegen de oogkassen geklemd, gespannen naar de horizon, waar de voorhoede van de vijandelijke slagvloot in zicht kwam, Deze bestond uit een vliegkampschip van de "Forresta'''-klasse (60,000 ton), een van de "Essex"-klasse (30,000 ton), een slagschip van de " Iowa"-klasse (45.000 ton) en zevcn torpedobootjagers van de "Gearlng"-klasse (2.400 ton), De geringe vaart welke de schcpen liepen bewees, dat men de mogelijkheid van een ontmoeting op dit tijdstip nog niet had verwacht. De verrassing was dan ook volkomen.

Tegen de oplichtende Oosterkim tekende het silhouet van een groot vliegkampschip - dat naderhand U.S.S, "Forrestal" bleek te zijn - zich scherp af, terwijl behalve een carrier van kleinere afmeting, omringd door tal van andere schepen, een indrukwekkend slagschip aan zijn machtige opbouw kenbaar was. Dit waren dus de "big boys" van de Amerikaanse vloot, tegenover welke wij waren ges teld, - de grootste ter wereld!

Intussen joeg onze kruiser met onverminderde hoge vaart de vijand tegemoet, terwijl ecn hoge boeggolf langs de scherpe steven neerkrulde. In alle ~nvoud en gepaste bescheidenheid Willen wij getuigen. dot het een trots, een hi!cl trots ogenblik was, waarop Hr. Ms, "De Zeven Provinciën" reeds op ongeveer tien mijl afstand het gevecht begon en als éérste het vuur opende.

Dit ,'uur was natuurlijk fictief en werd aan de tegenpartij door middel van lange flitsen met de rood afgeschermde seinlamp kenbaar gemaakt, Het vuur van de Nederlandse kruiser werd door het Amerikaanse s lagschip vrijwel onmiddellijk beantwoord. Het vliegdek van een der earrie" stond volgepakt met helikopte" welke, nu het schip onder vuur lag, in snel tempo afvlogen en als een zwerm larongs (vliegende mieren) door het luchtruim dwarrelden.

De grote verrassing mocst echter nog komen, tocn bleek dat zich achter de reeds genoemde vijandelijke eenheden nog tientallen andere schepen bevonden. namelijk drie vliegkampschepen, verder het vlaggeschip van de bevelhebber der Atlantische slagvloot, het speciaal voor bevelvoering ingerichte Task Fleet Command Ship U.S.s.

"Northampton". drie zware kruisers, waaronder de bekende 17.200 tons metende U.S,S... Boston" en "Canberra", welke beide zijn uitgerust met twee dubbel-aIvuurinrichtingen voor geleide proje<:tielen, voorts ongeveer dertig torpedObootjagers, benevens negen tankschepen en voorraadschepen.

Bet mooiste van alles was, dat dit gedeelte van de slagvloot zich blijkbaar van de andere eenheden had afgescheiden om zich met de zogenaamde Underway Replenishment Gl'OUp te verenigen en in de kennelijke verwachting, dat de vijand zich voorlopig nog op veilige afstand bevond, nu rustig op zee lag olie te laden voor de komende strijd De "BalUc Force" had inderdaad niet op een voor de !!:eallieerde slagvloot meer ongelegen moment ten ton('I.' kunnen verschijnen.

Het was een gouden kans, zoals deze zich in de oorlo!!:

" . , .. een trot, moment wcu!:rop de NederlondJe kruiser op JO mijl a/lland het gevecht begon en 015 eer,te het vuur

opende .. , . ,

maar zelden voordoet en de commandant van Hr. Ms. "De Zeven Provinciën" greep die kans mel beide handen. In de centrales werd koortsachtig gewerkt en in het machinekamer-bedrijf spande iedereen zich in om het uiterste vermogen uit het schip te halen. Als een volbloed renpaard van beroemde afstamming, dat de baan ingaat met de va:Sle wil om de race te winnen, stoof onze goede "Zeven" in een wijde boog om de geallieerde scheepsmacht heen, daarbij telkens het vuur verleggend naar een volgend doel.

De seiners op het seindek, die zoals eerder vermeld belast waren met hel afgeven van hel fictieve vuur door middel van lange flitsen met de rood afgeschermde seinlamp, waren wild van enthousiasme. Sommigen hadden zich zozeer in de situatie ingeleefd, dat zij vergaten dat het slechts een oefening was en in hun opwinding in een razend snel tempo flashes afgaven, alsof zij daarmede de vijandelijke schepen werkelijk tot zinken konden brengen. Vanaf het vuurverdeJi ngsdek werd naar het seindek doorgepraaid, dat geschutvuur en géén mitrailleurvuur moest worden uitgebeeld!

De slagvloot bood een waarlijk grandioze aanblik, die moeilijk onder woorden kan worden geb.'acht. De uit vliegkampschepen, slagschepen, zware en lichte kruisers, torpedobootjagers, tankschepen en voorraadschepen bestaande formidabele scheepsmacht leverde een indrukwekkend schouwspel op, waar men op de brug stil van was. Zelfs zij, die gedurende de Tweede Wereldoorlog onafgebroken aan de strijd Ier zee hebben deelg(!nomen, verklaarden nog nimmer dergelijk machtsvertoon te hebben gezien. Hoe groot deze vloot-concentratie was blijkt wel uit het feit. dat het een half uur duurde om er met dertigmijls vaart om heen te varen!

Het was op dit ogenblik, dat de commandant zich rekenschap gaf van hel feit, dat een groot deel der bemanning, onder wie machinisten, monteurs en het personeel van de scheepsbeveî1îgingsdienst, dat bij alarm aan poste n binnen in het schip is gebonden, noodgedwongen van dit onve rgetelijke schouwspel verstoken was, Voor hen, die er ongetwijfeld naar hunkerden iets daaromtrent te vernemen, gaf Kolonel Platerink daarop spontaan over de scheepsomroep een levendige beschrijving van hetgeen er te zien was, - een attentie, die door de bemanning bijzonder op prijs werd gesteld.

In het heetst van de strijd doen zich soms grappige dingen voor, wanneer de humor, welke lééft in de marine en psychOlogisch tot haar belangrijkste elementen behoort, plotseling om de hoek komt kijken en ertoe bijdraagt de spanning te venninderen, Een voorbeeld hiervan is de onverwachte ingeving, welke de commandant van Hr. Ms. "De Zeven P rovinciën" bij het passeren van het vIaggeschip van de bevelhebber der Atlantische slagvloot, U,S.S. "Northampton", een sein deed zenden van de VOlgende inhoud:

TO REAR-ADMIRAL MACMANES Sorry I have to slnk you, Greetings, CApTAIN PLATERINK. Omdat onze kruiser geacht werd wegens bekomen schade buiten gevecht te zijn gesteld, was de oefening hiermede feitelijk voor ons afgelopen, Hr. Ms. "De Zeven Provinciën" had zijn huid echter duur verkocht en mocht de voldoening smaken, door snelle actie en doortastend optreden, waarbij het clement van verrassing ten volle werd benut, aan de vijandelijke overmacht aanzienlijk grotere verliezen tc! hebben toegebracht, De uitkoms ten van de oefening "Strike Back" als geheel, waarvan' mag worden aangenomen dat deze gunstig is verlopen, blijven vanzel!sprekend hel zorgvuldig bewaarde geheim van de NATO, die er de lering uit zal trekken welke samen met die van andere oefeningen van onschatbare waarde zal blijken in een eventuele toekomstige oorlog. In het algemeen kan echter worden gezegd, dat de maritieme samenwerking van de bij de NATO aangesloten landen de laatste jaren enorm is vooruitgegaan en dat opnieuw is gebleken, dat de s trijdvaardigheid en geoefendheid van de bemanninge n der schepen, méér nog dan de schepen zel!, op de bereikte resultaten van invloed zijn, Het is goed dit te weten, omdat iedere man hieruit kan afleiden, dat hij op de plaats waar hij is gesteld, door inspanning van zijn beste krachten en een strijdvaardige geest, persoonlijk en I'cchtstreeks tot de overwinning kàn en dus móét bijdragen: opdat onze kinderen als vrije mensen kunnen leven en vrije Nederlandse lucht zullen inademen!

K. d, W

5

INDIENSTSTELLING Hr. ms. UTRECHT en Hr. ms. OVERI.lSSEL M~stal wordt er aan indienststellîngen van Hare MajesteilSSchepen van oorlog in ons lijfblad "Alle Hens" niet zo heel veel aandacht besteed. Het blijft met betrekkinB tot zo'n evenement altijd min of meer beperkt tot een fotoreportage met wat verklarende tekst erb~. Ach, we zijn er zo lanBzamerhand Immen! aan gewend geraakt en vooral he t vorige jaar ging er eigen lij k Been maand voorbij ol daar liepen weer écn ol meer nieuwe aanwinsten voor onze vloot van stapel, welke later na een grondige proefvaart te hebben ondergaan aan de sterkte van de Koninklijke marine werden toegevoegd. Dit heelt toen eventjes tewaterlatingen en indienststellingen teumen genomen 46 maal plaats gevonden. Voor het lopende jaar is dit aantal te s tellen op slechts 6, waarin Hr, Ms. "Utrecht" en Hr. Ms. "Overijssel" de hekkensluiters vormen. Juist omdat beide schepen zo kort achter elkaar het praedicaat "Hare Majesteits" hebben gekregen en voor de betrokken Nederlandse scheepswerven voorlopig de laatste keer zal zijn geweest, dat zij voor de Koninklijke marine de bouw van schepen ter hand mochten nemen, zal niemand er wat op tegen hebben, dat deze maritieme voorvallen met wat meer tamtam en entourage voor de marmeman woroen gememoreerd.

Deze splinterOieuwe onderzeebootjagers werden nameli.Jk dd. 1 en 4 oktober j.l. door de Directie's van respectievelijk de N,V, KoninkJijke maatschappij "de Schelde" te Vhssingen en de !>I.V, Dok- en Wer!maatscnappij "Wilton-Feyenoord" te Schiedam namens de mmister van marine door de vlagoHicier materIeel, de schout-bijnacnt W. J . Kruys, overgenomen.

Toen op het werlterrem van "de dchelde", dat omzoomd was door vlag",en, die vrolijk uitwapperden in het stralende zonlicht, aan boord van Hr. Ms. "Utrecht" alle hens voor de boeg was aangetreden en de genodigden op het achterdek hun plaatsen hadden ingenomen, kwam de voorzitter der dire-ctie achter de batterij van microloons om de aanwezigen via luidsprekers te kunnen toespreken. Allereerst richtte hij zich tot de vlagofficier materieel, die uitvoerig dank werd gebracht voor de vele vererende opdrachten, die de werf "de Schelde" na de oorlog en daarvoor van de Koninklijke marine mocht ontvangen.

Hierbij sprak hij de hoop uit, dat de banden met de vloot ook in de toekomst hecht zouden mogen blijven.

"Het marineschip van vandaag" aldus de heer Hupkes "is het koopvaardijschip van morBen".

Met nadruk wees spreker er in zijn speech op, dat het in een lijd van hoog conjunctuur, uÎlermate gewenst is, om juist marineopdrachten ter hand te nemen, omdat deze altijd de stuwende elementen zijn voor de toe passing van nieuwe technische vindingen in de scheepsbouw.

Dat heeft deze werf in de 62 jaren van haar bestaan wel in menig opzicht

6

ondervonden.

Heden ten dage zou dit b.V. het geval kunnen zijn met de atoomvoortstuwing voor schepen welke, doordat deze reeds in de V~renigde Staten haar intrede heeft gedaan, aan de indienststelling van een oorlogsbodem bijzonder relief geeft.

"Voor "de Schelde" was het de vierde maal, dat zij een onderzaebootjager aan de Koninklijke marine afleverde.

Immers tevoren vonden de A jagers Hr. Ms. "Noord Brabant" en "Zeeland" alsmede de B jager Hr. Ms. "Limburg" hier hun bakermat.

Hr. Ms. Utrecht is voorlopig he t laatste oorlogsschip, dat door deze scheepswerf werd gebouwd.

Gerekend tot en met 1950 toen het bedrijf 75 jaar bestond, had het de navolgende schepen groot en klein afgeleverd: 43 passagiersschepen (o.a. het m.s. Willem Ruys; het Zweedse vlaggeschip KunBsholm zou enige jaren later volgen), 38 vrachtschepen, 85 kust- en binnenvaartschepen, 20 sleepboten, 20 gouvernementsstomers, 5 grote oorlogsbodems (o.a. Hr. Ms. Java), 18 torpedoboten en torpedobootjagers en tenslotte 20 onderzeeboten (o.a. de allereerste Hr. Ms. de "Luetor et Emergo").

Bij de indienststelling van Hr. Ms. Overijssel te Rotterdam werd door de directeur van de N.V. Dok- en Werfmaatschappij WiJton Feyenoord de heer Ir. J. Kolt jes in dezelfde geest gesproken toen hij verklaarde dat het oorlogsschip in de scheepsbouw altijd de spits moet afbijten. Hij voegde hieraan loe, dat naast woorden van dank, gericht tot de Koninklijke marine, die na de oorlog een groot aantal opdrachten aan deze werf heeft Begeven (b.v. Hr. Ms. de RUyter, Hr. Ms. Gelderland en Hr. Ms. Overijssel, .'''mijnenvegers in samenwerking met 13 andere werven en niet te vergeten de nog in gang zijnde omvangrijke verbouwinB van Hr. Ms. Karel Doorman) een behoefte bestond een blik vooruit te werpen. "Zoals bekend" aldus de beer Koltjes, "Is de bouw van de belde onderueboten in opdracht bij onze werf Betemporiseerd, "omdat de Koninklijke marine nog eens rustig de gevolgen wil bestuderen van de zo snel wisselende eisen van de tijd en de techniek. Ook wij stellen deze voorzichtigheid op hoge pr~s. Immen het is DU de tijd om te beuen wat en hoe bedoelde boten, die in het begin van de zestiger jaren gereed zouden komen, uiteindelijk zouden moelen worden.

De voorzitter van de Nederlandse vereniging van scheepsbouwbureaux (Nevesbu) heelt dan ook de volle medewerking toegezegd van de samenwerkende werven en bedrijven om tesamen met de Koninklijke marine de betreIIende studie aan te pakken".

Spreker wees er vervolgens op, dat de betreffende temporisering voor WiJton Feyenoord betekent, dat na gereedkoming van Hr, Ms. "Karel Doorman" in de zomer van 1958, voor het eerst sinds lange jaren, geen g root

°)

marine-object op de werf meer aanwezig zal zijn. Dit wordt belreurd, omdat in de loop der jaren een staf is aangekweekt, welke het marine wcrk verstaat, terwijl de kunde voor de uitvoering hiervan aanwezig is bij een groep van werknemers van het bedrijf.

Het zou in verband hiermede jammer zijn, indien na verloop van jaren opnieuw de nodige ervaring en coördinatie in de specifieke bouw van OOflogsschepen zou moeten worden verkregen, welke toch al met zoveel pijn en moeite tot stand was gekomen.

De hoop werd dan ook uitgesproken, dal WiJton Feyenoord binnen niet al te lange tijd in de gelegenheid zou kunnen worden gesteld, haar diensten weer aan de Koninklijke marine te mogen aanbieden, al zou het dan niet meer met zo'n druk bezet programmIl zijn als sinds 1947 is afgewerkt.

De onderzeebootjager werd vervolgens namens de Directie van Wilton Feyenoord overgedragen aan de Koninklijke marine..

De Commissaris der Koningin in de provincie Overijssel Ir. J. B. G. M. ridder de van der Schueren, die met re-chtgeaarde trots mocht constateren, dat nog 1200 Overijselaren de marine uniform dragen, bood namens het Provinciaal bestuur het schip na zijn in· dienststelling een scheepsbel aan en stelde in het vooruitzicht een door de gehele bemanning te maken 2-daagse tour naar de "mooiste" provincie van Nederland.

Aangezien het schip niet zo ver over land kan komen, zouden touringcars worden ingezet om de marinemannen te halen en weer naar boord terug te brengen.

Dat dit bijzondere cadeau in hel goede pulletje viel spreekt wel van zelf. Trouwens hel instemmende gegons in de blauwgekraagde gelederen sprak duidelijke taal.

De aangewezen commandant, de kapitem-Iuitenant ter zee W. A. de Looze. zeide het gulle aanbod om met zijn gehele pemanning een bezoek te brenBen aan de naamgevende provincie, op hoge prijs te stellen en geloofde. dat een spoedige uitvoering van dit illustere plan door iedereen zou worden toegejuicht. Juist nu in de herfst kan hel daar in die bosrijke streken immers zo prachtig zijn!

Hij verklaarde voorts, dat Hr. Ms. Overijssel een uitmuntend zeeschip is gebleken en indien we de bemanning zouden moeten geloven is het bovendien de "beste" jager van de hele Nederlandse vloot.

Deze uitspraak is niet zo gek, als men bedenkt, dat alle verbeteringen en wijzigingen, welke op de voorgangers nodig bleken, op deze laatste der "mooie cano's" toepassing hebben g~­ vonden.

De laatste? Neen, zover is het nOB niet, want de echte laalS:te komt pas het volgend jaar als Hr. Ms. Amsterdam aan de Koninklijke marine wordt toegevoegd. Maar dat wordt een ander verhaal.

LdK.

Hr. Ms. WALIN RICHTINGEN EN HUN EMBLEMEN (1) MARINE OPKQl\1 STCENTRU1\1 '"

VOORSCHOTEN

•

•

,,11/ ::.1I1t, Uil IIII/Ji4.J,' /"1/ N~'~r1"RJ " •• SilloptJ, ":utI" Uil lOl/lh. "dJ""" 1I.!n', 1'Jtl, mtl Uil KOlf/RIl/ijlt, Jt,()01/ ';l" Int:.,II'" Ol" a//'J hUil un iump,u,ool /;11/ lab,r'.

Emhiumspmlll: " lUC PORT A CLASSIS EST" (" Dil IJ tlt JUf (poort) 101 d t ,.rOOI")

Na eerst aan boord van Hr, Ms. Oranje Nassau, liggende te Londen <Shadwell Basin) gewerkt te hebben, werd in mei 1945, toen acheel Nede r land bevrijd was, dit opkomstccntrum te klein en verhuisde men naar HMS Royal Arthur te Skegness. Llneolnshil'e. Dit was het kamp. dat ook door de Royal Navy all opkomstccntrum was ingericht en waarin voldoende ruimte was om ook de Ka-. ninklijke Marine tijdelijk op te nemen.

In december 19'1 5 evenwel verhuisde men opnieuw, ditmaal naar Nederland, waar in Voorschoten (onder de rook van Leiden) et!n barakkenkamp vrm de Binnen_ landse Strijdkrachten werd overgenomen en voor opkomstcentrum zoveel mogelijk werd gl,:schikt gemaak t. Dit barakken_ kamp was VÓÓr 1940 in aebruik bij de Koninklijke La ndmach t, om gedurende de bezettingsjaren als kazerneri ng bij de Duitsers dienst te doen, die er cen aantal stenen gebouwen en barakken bijbouwden. Als Marine Opkomstcentrum is er in de barakken veel vertimmerd, terwijl er bovendien een stenen badhuis aan we rd toe-gevoegd.

MAR INE OP LE ID INGSK AMP f

;. :U'/I," {all/lil' Imf'! op Uil .. it lill'.

Dit ,mb/u. IJ_holiuNI ti, Opll(UIIsl filM

HI LVERSUM

,dril"" .iIJII, u'II,Jsl,d,,, (1/,. NnJtrlt",JJ 1I.ur d, KOII,d/ij!t

.:nn.,.

Het doel vIln he t Marine opkomstccnt rum

Is het zoveel mogelijk centraliseren van de vCl"lICh iliencie werkzaamheden, welke

verbonden z.ijn aan he t aannemen van militair beroepspersoneel en het opkomen

,

In werke lijke dienst van lI:eemiliciens.

Deze wcrktaamhedcn zijn in vier groepen te onderscheiden. namelijk de medische keuring, het psychotechnf.sc:he onderzoek, het selecteren e,q. classificeren, het registreren en aanleg!'en van de verschillende personeelsbeschelden, Bovendien heeft het Marine opkomstcentrum nog diverse neventaken, zoals het verrichten van herkeuringen en herselecties, tropenkeuringen, het doorlichten van marine-personeel, dat. rccds in dienst Is. enz. en%.

AI deze werkzaamhedcm worden uitgevoerd door cen Z.g. vaste bemanning. waaronder z.ich uiteraard vele medici en andere Ipeclalisten bevinden, Het Marine opkomstcent.rum is in Voorlehoten gevestigd. vandaar de meer officiële benaming: Marine Opkomstcentrum Voorschotcn.

De geschiedenis van he t MOe is slcchtt kort, omdat de systematil<Che centralisatie van de genoemde werkzaamhedcn eerst tijdens de tweede wereldoorlog, namelijk in 1944, naar Engels en Amerikaans voorbeeld, werd opgetet. Dil werd noodzakelijk toen arote aantallen oorioasvrijwilligers uit het bevrijde gedeelte van Nederland konden worden verwacht.

r..,.,.,

.. 1" Uil lI,i',"lId" o",~, u',,,d, C",.

I«JI' ,',,,, zill", 1100,lId IIItt b,id, hoJ"dBII ('Bil ICh"i"l Dllllux g"irht, lP'" , 'oJII Jut:;IIIJt". f",blultllprlll! "C:ONSTANTIA ET FIDE' (, ,StaNd'iS/tigh,;d I" " oltul') j ll lalij.u I".

1"'1 ,,'. ulu, op U. bla"uI Ii.t.

0, ""thuld, CtIIlJlltf Jult l oor Ch"io., d, lil" KrOl/Ol ' " d, OJwmiJ, Phi/)',,,. /" d, Grid.1t ",,,,holog,, /1",,1 ChtriOll bdtlld OIN uj. uij/htid t. rtrhllurJigJuid. IIIj >R" ."t "U I. 'J"'.iSJlitlt, pthJ. h"IIt""Jt t. ",,,;,,1: t. ''''1 J"",Joor hijzo"dtr gtHhllu 0". ,O,,~t Juldt. op U 10'.1,,, til It "or11/' • . Op d, Ptl/o" h,,11 hij J"" od u/# loJN dt foor.

1I(I"".llt /HU,,, dfr OJldh,id o(lgtl!,....tltl. :0(",

Marine Opkom.tcentrum Voorschoten

A".,r.:i,,,

i. Jut Iolari., Op/,iJi.,JIt"".P rI, "",•• , Iijlt, HIJ,p,Ii"". ""11 d, KOII,dlij.lt, IoIJlf'i", hit. "m, ",i/ilai" ~ormi", 0"11.211' "", maJf. d, ,4b" ldi", I"" bOI',,,b'l(h,,,,,,, C,,,llIlIr i" Jm ,,,,bl,,,,, t'tl1/ d,u ;",hhli.g IIh Zltr /(HPoJIstlijlr 1/HJrJ,,, b61rho"",,,,.

In het Marine Opleidingskamp krijgelJ alle mannelijke militaire" der zeemacht, beneden de rang van officier, hun eerste militaire vorming. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen de beroeps· lehepellngen en de miliciens, met dien verstande dat de militie In aparte divisies wordt ingedeeld.

Het doel van de eerste militaire vorming is om de jeuid1ae schepeling te wennen aan de èiscipline van de Koninklijke Ma· rlne; hel ~o noodzakelijk!" uithoudingsvermogen aan te kweken met het oog op de die nst a an boord van Hr. Ma. IChcpen; he m de kennis en de vaardigheid bij te brengen. die hij In het algemeen als marineman nodig heen.

Ve rde r vindt men in het Marine Opleidingskamp de opleiding tot korporaal (kaderschOOl) , de vakopll'idin, van het hUÎllihoudelijk personeel (lChriJvers. ho fmeesters) en de CUI'9US instructie techniek, waarbij de instructeur de eerste beginselen van het lesgeven leert.

Tevens wo rden h ier marva'l lot sc:hrijver en tandartsasalstente opgeleid Het Marine Opleldingskamp la in Hilversum gevestigd, vandaar de meer oUiciële benaming: Mari ne Opleid1na.kamp H iJvel'llum.

Na het bei!lndlgen van de tweede wereldoorlog moest de In Engeland aangevangen en bestaande marine-opleiding zo spoedig mogelijk in Nederland wCorden voortge~et. AttOmodatie hiervoor werd gevonden vlak buiten Hilversum. in een kamp aan de rand van het vliegveld bij de Loosdrechtsc pla.5SCll. Dit kamp, da l door de Du i\.s(>1'3 was gebouwd. werd in een totaal verwaarlOOlide toes tand aangetroffen. terwijl bovendien overal wapens. munitie en handgranaten venpreid of begraven lagen, Hel eerste marinepersoneel. dat ln de· cember 19'15 naar Loo&dre<:ht kwam. maakte met grote ambitie en voortvarendheid he t kamp bewoonbaar_ zodat reeds op 1 maart 19'18 de marine-opleiding op Neder ilmdse bodem weer kon begin-

nen.

Het gebrek aan 3ttOmodatie deed z.ich voorlopig nog gevoelen, totdat de bouw van een doeltreUend schoolgebouw de nodige verbetering bracht.

Andere ~eer belangrijke aanwinsten wa_ ren de aan leg van·sporlvelden en de bouw "an een machtige gymnastiekzaal en kantine. Het kamp bezLt ook een fraai marinekerkje, dat reeds in 1946 werd ingewijd.

Door zijn ligging midden in de dennen bossen is het een van de aantrekkelijkste opleidinasccntra van Nede rlands strijdmacht.

Morine Opleiding,kamp HUurrlurn

WONSAN, ••

mIjnen door Ma lcolm \\I. Gagle en Jo' ra nk A, l\1anson (Slot)

De "Incrcdlble" varende In formaUe kwam er helemaal midden in te liggen door er nóg vier 1011 te snijden. Op d at ogenblik hoorde de "Pirat" van de vlieger In de helicopter dal er een uitgestrekt mijnenveld vlak voor het schip lag en dat er zeker nog drie rijen mijnen vlak in de buurt van de mijnenvegers lagen. Die rijen waren schijnbaar begrensd door de eilanden Yo-do, Modo en Sin-do maar hun Juiste positie werd niet aangegeven.

De "Pirate" besloot onmiddellijk het oorspronkelijke plan om naar het zuiden koers te zetten, te laten varen en In plaats daarvan door t e gaan In de bekende Russische vaargeul. Hij ach tte wenden te jevaarlijk en bleef In zijn koers doorvaren. Draaien zou de "PIrate" hoogstwaarscbiJnllJk boven op een mijn brengen. Het is namelijk een der hoofdregeli van het mJjnenvegcn om d raaien te vermijden wanneer men vlak bij een rij mijnen zit. Is het echter noodzakelijk, dan de s teven wenden naar geveegde wateren. De eerste definitieve sonar-peiling van de ,,Plrate" kwam even later toen de afstand nog nauwelijks honderd meter bedroeg.

Een paar seconden later zag de uitkijk aan stuurboord een ondiep gelegen mijn, vlak voor de boeg. De commandant zocht zich voorzichtig en behoedzaam een weg door deze jevaarlijke zone.

Opeens klonk een oorverdovende ontploUlng toen een mijn onder de "PIrate" ex plodeerde. Enkele seconden later kwam de achtersteven uit het water omhoog waarbij de schroeven bloot kwamen, daarna viel het schip terug In een kokende zee van modderig schuim. De ontploifing hod het lussendek van de "PItate" in tweeen gebrGken. Het schip helde over naar stuurboord, toen terug naar bakboord. Binnen vier seconden wos het schip gekapseisd.

De " Pledge" onder commando van de luitenant ter zee Young schoot meteen toe en liet zijn motorwhaleboot te water. De verwarririg werd nog groter toen tijdens het te water laten kustbatterijen van het eilandje Sin-do het vuur openden op de zinkende "Pirate" en de leden van de bemanning die te water lagen. De "Pledge" beantwoordden dit vuur waarop de vijand de " Pledge" onder vuur nam, Terwijl dit alles zich afspeelde dreven dertien losgeslagen mijnen aan de oppervlakte en vlak bij lagen nog talloze die nog niet opgespoord waren in de diepte.

De eerste opwelling van Young was de overlevenden van de "Plrate" op te pikken en met het mlJnenvegcn door te

gaan. Hij zou echter spoedig tot een ander besluit komen gezien de concentratie van hel vuur der kustbatterijen en door het Ceit dat hij niet door het veegtuig van de "Plrate" heen kon varen zonder zijn eigen schip In gevaar te brengen. Voung gaf last alle gevechtsposten zo snel mogelijk te bezetten om het vuur dat nie t alleen van Sin-do maar ook van Yo-do kw am, te beantwoorden. Per rad io verzocht Young snel steun vanuit de lucht en gat toen order de veegkabels door te snijden. De " Pledge" draaide bij en begon te vuren tot al haar 3-inch munitie verschoten was. Maar toen was de kustbatterij op Sin-do Ingeschoten op d e "Pledge" en Young begreep dat zijn t oestand onhoudbaar werd. In de hoop dat hij de steven zou kunnen wenden in de richting van hel geveegde gebied beval Young: " Roer scherp naar bakboord, stuurboord machines halve kracht vooruItI" Het schip was ongeveer 30 grade n ged raald toen het op een mijn liep. Het was 12.20.

De explosie had plaats midscheeps aan stuurboord bij de eerste machinekamer.

De schade was aanzienlijk: dekken en waterdichte schotten waren van kiel tot aan de open brug totaal doormidden gebroken. Aan stuur boord stroomde hel water binnen door een lek, Toen Young die een ogenblik versuft was geweest weer bijkwam en de toes tand van schip plus bemanning zag, gaf hij bevel het schip te verlaten.

Toen de "Plrate" onder vuur genomen werd had de Mariner vliegboot zijn zoeken naar mijnen gestaakt. Op het s trand werden vuur[Jjtsen waargenomen en de Marlner bood daarop per radio zijn diensten aan als verkenner voor de " Endicotl", De vlieger kreeg nu zijn handen vol met het rapporteren van de Inslagen van het geschut van de " Endicou", met het aanwijzen waar de drenkelingen lagen, met het 'laag-vliegend beschieten van vijandelijke stellingen en met het vragen van steun uit de lucht aan de vliegdekschepen.

Met de " Pirate" gezonken en de "Pledge" In een zinkende toestand riep de radio van de " Incredlble" plotseling uit dat zijn machines weigerden. Op dit meest kritieke ogenblik had het derde en laatste grote stalen schip machinestoornis, Dit betekende dat alleen de kleinere schepen onder commando van d' Atcy Shouldlce nog overbleven om mijnen te vegen. Zij begonnen onmiddellijk met de reddingswerkzaamheden en voegden zich bij de kanonniers van de ,.Endicotl" door de vijandelijke batterijen onder vuur te nemen met hun ene 40-mm en hun twee 20-mm kanons.

Onder dekking van dit vuur haalden de boten van de "Endlcott" de overlevende n aan boord. In totaal waren er 92 slachtoUers: 12 vermist en één gestorven aan zijn verwondingen na zijn redding, Tot dusver waren twee pogingen om een baan vrij te maken op een mislukking uitgelopen. Zowel d e poging een di recte baan tc vegen naar de kust als het vrijmaken van de Russische vaargeul was verijdeld. Dé uiterste landingsdatum was nu nog maar zeven dagen weg, Admiraal Struble bevond zich aan boord van de "MIssouri" toen het bericht over het zinken van de "Pirate" en d e "Pledge" binnenkwam. Zo e rnstig was de silualie d a t hij zich door een torpedojager zo snel mogelijk naar Wonsan liet brenaen om In eigen persoon de leiding In handen te nemen, Hoe ernstig de toestand al was, zij zou nog e r nstiger worden door de ontdekking d at er magnetische m ijnen lagen.

De ontdekking van ma,neU.seb e

m Unen bij \\Ionsan Nu de drie s ta len mijnenvegers buiten gevecht waren gesteld - twee voorgoed en één tijdelijk tot de machines waren hersteld - was het van he t grootste belang zo veilli mogelijk mijnen te gaan vegen, Na lang overwegen besloot Spofford zoveel mogelijk kleine schepen en kikvorsmannen In te schakelen om In samenwerking met hellcopters en Marlners de mijnen op te sporen. De bemanhingen van deze kleine schepen gingen op de mijnenjachl als kleine kinderen die met P asen eieren zoeken, Geholpen door enkele sympathiserende Noordkoreaanse vissers vlotte hel werk op bevredigende wijze.

Binnen twee d agen was de vaargeul voldoende doorzocht en afgebakend, zodnt de mijnenvegers betrekkelijk veilig konden binnenvaren. Als extra controle liet sporrord de ,,Dlachenko" zo voorzichtig een weg banen door de vaargeul, gebruikmakend van de zoekende vingers van de onderzeebootbes trijdings-sonar om nog eventuele ladingen op te sporen. Het scheen dat de vaargeul bij Wonsan nu eindelijk vrij was. De "Mocklng Bird", "Chatterer", "Redhead" en " Kite" beschreven voor het laatst hun cirkels langs de kust toen "de gehele oceaan tot uitbarsting scheen te komen temidden van de mijnenvegers". De eerste waterzuil van 80 meter hoogte, op ongeveer 400 mete r afstand van de ,,Redhead" was nog niet verdwenen of een tweede uitbarsting had plaats die veel geleek op de eerste maar nog geen honderd meter verwlj_

derd was. Tot dusver was geen schade aangericht, behalve aan de uitgeputte zenuwen van de bemannIngen. Toen sloeg een derde ontplotling onder de kiel van een Zuidkoreaanse mijnenveger het scheepje totaal aan splinters.

Naar alle waarschijnlijkheid waren deze mijnen van het zelfde type als die welke een maand tevoren In de ossenwagen gevonden waren. Als dit juist was zou dat betekenen dat de mijnenvegers weer systematisch het hele gebied langS de kust zouden moeten afwerken.

Pas de volgende morgen, op 19 oktober, werd het geheim van deze mijnen opgelost. Spoftord kon toen tijdens de besprekingen de volgende belangrijke onthulling doen. "We weten dat er magnetische mijnen zijn, wij weten dat er op zijn minst één rij magnetische mijnen Is gelegd e n we weten wMr, dank zij de verkenningstochten van De Forest."

Nadat deze toezicht had gehouden op het leggen van boelen biJ contactmIjnen was hij aan land gegaan, op zoek naar de zo noodzakelijke gegevens over de gelegde mijnen. Ondanks het feit dat er op hem geschoten werd en ondanks enkele malen ternauwernood aan de dood ontsnapt te zijn kwam hij uiteindelijk bij een oude hooimijt terecht waar hij een nieuwe Russische spoel vond, de spoel die de "ogen en oren" van een magnetische mijn uitmaken. Bovendien ontdekte hij Noord-Koreanen die hadden meegeholpen bij het monteren en leggen van de mijnen zodat hij bij zijn terugkeer Spoflord vitale InlichtJn~en kon verschaffen die noodzakelijk waren om het werk van de mijnenvegers te voltooien.

Ofschoon Spofford nu de sleutel tot het mIjnengebied In hande n had vergde- het toch nog zeven dagen moeizaam werken voordat hij het gehele gebied vrij gemaakt had. Eindelijk. de 25e oktober kon Shouldice aan SpoUord melden dat Wonsan een open vaargeul had. Vijftien dagen waren er nodig geweest om te volbrengen wat men met vijl dagen vegen had gemeend te bereiken.

Van de oorspronkeliike 3000 mijnen die bij Wonsan gelegd waren, waren er slechts 225 geveegd en vernIetigd.

Waarschijnlijk waren er nog veel meer losgeraak t en op drift gegaan, maar het grootste deel, 2000 of zelfs nog meer, lag nog op hun plaats verankerd . .,Deze tweeduizend mijnen waren nu niet langer gevaarlijk voor onze operaties", zo verkondigde Struble, "aangezien wij wisten waar zij zich bevonden en de vaar, geul naar de kust was vrijgemaakt".

Hoe de Noordko reaa nse mijnen, velde n we rden gelegd Uit een onderzoek van de beschikbare rapporten mag men concluderen dat de mijnencampagne van de Russen pas 10 juni begon.

Een andere gevolgtrekking die berust op vrachtbrieven en buitgemaakte mijnen was dat aIJe mijnen In de Koreaanse strijd van Russische origine waren. De meeste kwamen in Korea aan tussen 10 en 20 juli 1950, vervoerd per trein, hoewel er ook bewijzen bestaan dat er enkele per schip werden aangevoerd. Ondervraging van spoorwegpersoneel in Wonsan na de Inname bracht aan het licht dat 4000 mijnen vervoerd werden, hoofdzakelijk voor Wonsan zelf, maar ook voor zuidelijker gelegen plaatsen. Men kwam te weten uit ondervraging van gevangenen in Chinampo dat mijnen naar HaeJu per vrachtauto en andere mijnen naar Inchon en Kunsan per trein werden gebracht.

Later zou worden ontdekt dat de Sovjet Unie de Noord-Koreanen niet alleen van mijnen maar ook van torpedo's en dieptebommen had voorzien. Op 16 oktober vond men In een tunnel bij het vliegveld van Wonsan veertien Russische 21 ' inch torpedo's. Met de explosieve kop Inbegrepen waren zij ongeveer acht meter lang en gelijk aan de soort die de Duitsers in de tweede wereldoorlog gebruikten. 29 Dieptebommen die ieder ongeveer 135 kilogram wogen en veertig dieptebommen met een gewicht van 22,5 kilogram per stuk werden eveneens aangetroUen. Bovendien nog 167 conlactmijnen. In totaal werden later In het gebied rond Wonsan meer dan 600 zeemijnen gevonden.

Noord-Koreaanse gevangenen verklaarden dat Russ!che marlne-ortlcieren soms zelfs tot Inchon hun arbeidsterrein uitbreidden; dat Russische Instructeurs les gaven In het gebruik van mijnen en toezicht hielden op het monteren van de mijnen In Wonsan zowel als In Chinnampo In de periode tussen 16 Juli en 17 augustus: dat de Russen de magnetische mijnen die bij Wonsan waren gelegd, Instelden en dal de Russische mnltalren daadwerkelijk deelnamen aan het leggen van de magnetische mijnen. Later kregen in Pyongyang, één orticier en drie manschappen - allen Noord-Koreanen - onderricht In het hanteren van magnetische mijnen. Uit het uitstekende sche ma volgens welke de mijnen waren gelegd en de nauwe samenwerking met de Noord-Koreaanse kustverdediging, valt eveneens ar te leiden dat de Russen de leiding hadden bij de voorbereidingen voor het mijnenveld bij Wonsan.

Wat de contaclmljnen betror duldt het bewijsmateriaal er op dat de NoordKoreanen bij dit werk het leeuwenaandeel hadden. De werkwijze van en de uitrusting voor het leggen van mijnen was uiterst eenvoudig. zelfs prImItIe! te noemen, In scherpe tegenstelling tot die van de Amerikaanse vloot. Houten schuiten, die normallter op de rivier or langs de kust werden gebruikt, werden uitgerust met Ijzeren or houten rails zodanig dat zij tien lot vijftien mijnen Iegelijk konden meenemen. De mijnen werden met handkracht opgeladen en de schuiten met sleepboten naar van te voren vastgestelde gebieden getrokken. Daar werden de mijnen op een bepaald teken achter van de schuit afgerold met tussenpozen van één tot anderhalve minuut. Op deze wijze werden in 3 weken tijd ter hoogte van de stad Wonsan ongeveer 3000 mijnen gelegd.

Conclus ie De dicht opeen gepakte landingsvaartuigen die de eerste mariniers divisie vervoerden waren tussen de 15e en de l7e oktober uit Inchon vertrokken.

Twee dagen later kwamen zij voor Wonsan aan waar zij de zogenaamde "operatie Jo-Jo" gingen uitvoeren: twaaU uur lang varen In zuidelijke richting en dan weer twaalf uur noordelijk. Dit heen en weer varen duurde tot 25 oktober toen zij eindelijk bevel kregen de vaargeul van Wonsan binnen te stomen waar zij de volgende dag zouden landen. Op 29 oktober landde de zevende divisie op dezelfde wijze in Iwon nadat de snelle mijnenvegers ..Doyle" en "Endicott" meldden dat er geen mijnen In dat gebied waren.

De uitgestelde landing scheen aan de wal het grootste plezier te veroorzaken.

Spoltende welkomstborden ontvingen

de mamie rs toen zij bij Wonsan aan wal stapte - een van het eerste marnlers corps vliegers, de andere van de enthousiaste ZuId-Koreanen. De mariniers vonden zulke begroetingen vrij ov~r­ dreven.

Maar de generaal der mariniers Ollver Smith vatte de landing te Wonsan samen met de wijsgerige opmerking "De geschiedenis Is ons nu eens een slag voor." Zelfs al scheen de landing op een vrolijke manier te eindigen, er viel toch een ernstige lering uit te trekken.

Kapitein ter zee Spofford was de noodzaak kleine mijnenvegers bij Iedere aanvals-veegmanoeuvre In te voegen extra duidelijk geworden. Waren die aanwezig geweest dan zou het mijnenvegen aanzienlijk verllcht zijn geweest.

Hij achtte het evenzeer noodzakelijk dat minstens één en bij voorkeur twee schepen met een sonar-Installatie beschikbaar zouden zijn. Ook achtte Spo!ford 'de mogelijkheid van het bombarderen van mijnenvelden In de toe, komst zeker niet uitgesloten. Zolang er aanwijzingen bestonden dat er een opening was geslagen in desnoods maar één rij mijnen vond hij het al een taktiek die verder experimenteren waard was.

Admiraal Struble had ook van de Wonsan-operatie geleerd. Het was duidelijk geworden dat goed uitgeruste heIIcopters van zeer groot belang kunnen zijn. De noodzaak van betere verbindingen, voldoende Inlichtingendiensten ter plàatse en voldoende middelen ter bestrijding van mijnen was gebleken.

Wat het belangrijkste was, dat de sterkste vloot ter wereld - een vloot die bereid was een lucht- of onderzeebootaanval van de communisten af te slaan, de vijandelijke vloot tot zinken te brengen, te bombarderen, met raketten te werken en met geschut de troepen aan wal te ondersteunen en havens te blokkeren - bij WonSllO gestuit was op een mijnenveld en gedwongen werd meer dan een week In de Japanse zee rond te varen terwijl een handjevol mijnenvegers de grootste moeite hadden de mijnen op te ruimen. Voor velen betekende dit feit eenvoud igweg dat de vloot niet kon gaan wáár zij wilde en wannéér zil wilde. Kortom de Navy had niet de heerschappij over de zee.

Admiraal Struble vond dat dit gezichtspunt overdreven was want als het noodzakelijk was geoordeeld om Wonsan aan te vallen dan zou dit gebeurd zijn ondanks de mijnen. Gezien de snelle opmarst van de Zuid-Koreanen langs de kust besloot hij dat .. het aanvaarden van een zeer groot risico van mijnen tej;!enover het riskeren van onze zwaar geladen transporten slecht gezien zou zijn geweest en zonder militaire noodT.aak". Zowel admiraal Joy als generaal Mac Arthur hadden dit besluit onmiddellijk goedgekeurd. Door hierop te wijzen verkleinde admiraal Struble echter geenszins het probleem dat onze troepen In de weg had gestaan en had opgehouden.

Admiraal Joy vatte het geheel samen op een wijze waarmee vrijwel leder het eens zou zijn: "De voornaamste les van de operatie Wonsan Is dat geen enkele, zogenaamd ondergeschikte tak van dienst zoals bijvoorbeeld de mijnendienst, ooit venvaarloosd mag worden of In de toekomst een mindere rol toebedeeld mag worden. Wonsan heeft ons ook geleerd dat wij ons niet vrij naar een vijandelijk doel kunnen begeven wanneer een waakzame vijand op verstandige wijze gebruik maakt van zeemijnen."

9

,

.'

•

DE WSRELD WAARIN WIJ LEVEN ,

J. M • • •

E Suhara-WQeBt ij n, mina! t oega nkelijke zOJl(l ulakt e 0l' aarde, gebied. 11(1h- Iata 111OTg01l0. vreemdel ingenleg ioen, Arobi4ehe /ilm ronumtiCk en a UQllturiers -t'Tagedie. I."Om! bl ik8om8Nel in het cen/rmlj 'lXIII d6 belmlyst el1i1lg re S f(lClII .

Eerst, IIJt een poOT ;aar geleden, werden er UJ(lterrijke on dergron<ue rit:ier6l1 yfWOnden en zoetwalerba88itl3, d ie <1/08 het uxtter word t opgePQ7l11)1 e n hel zOIld bc8Jlroeid. er brllik{l(l(lT bouwland t;ml kl'lI.nCII fllUk6tl . ,lhl/! heelt lI i tgerekend dal er dtw /.>Ome" h'ltlUlC1I worden gc_ phmt 611 dat 6nige tiental/cf\. joron daarna do Sah ara gee" 1(.1()e!I'l ij n. tIleer zijn zol.

De grootste gebcltTtmtia I/ad eo hter k.orter geloflen. '/)1<1(118. TOOI! trol men . toek end ml(lr tooter, C'lQrme on dergrondse oi ievooTrClden. Het is tau wel zeker, dat WOlllwcr dCJe VOOrN/dcn gc_ tupi 1.'''111611 wordelI, get rallspor t eerd elI verhandeld, de huidige Fron8e IXOllomi3che (m lim/tlciële moeilijkheden. sllel tot een einde 'zullen komen_ Fronkrijk heel! op deze 11lOgelijkheid veel hoo-p gevestigd. an is 1XI8tbeflott"li het Soha ra-otlt1Qikkeiings-plwl, UXlCrval! de olie-exploitatie eMI ollderdeel iII, ellergiek teil uiluoer t e brengf)1l, MllCr! Er aan. (lUes ee n m (l(lr. De Alrika<1lllla floordk'llll! is eeN voor Frallkrijk moeil ijk geb ied. WegeN, pijpleidingen ell ItPQOrtJerlrindingell die de get(lple Sah(lra~rijkdonnllell naa r zee moe ten tIOeren, diellell door dit moeilijke gebied te 100rdell gewgd. DW:H'1;oor i8 op het ogenblik de publieke tlei lig he id er n iet !JOt)d gelloeg_ Doort»J1 is liet niet, Ie tJerbazell dot Frallkrij k ill NQOt'd-Alrika eelt tweevoudig doel tlCs !reelt.

EersleltS herlJtel '11<111 de publi eke veiligheid, doch dit billlleil een II(UUV6 bindiltg vu" de betrokk(nt gebiedelI UWI Frollkrijk.

Aclltgezien de moeilijklleden rijzen /t iL het l eit clat de op"tall delillgell zellstmtdigheid. 61t los '11<111 F rallkrijk predikelI, eell 1I,:w die F'rtmkrijk zich eelltlOlidigweg lIiet kali veroorlov~m, wordt er gevochtelI, g61l1oord, gebralldsticht Int gCfWooleerd.

Ollder deze 01118lcm digh edell i" een Qfltwikkelillg en ecOllomi8Che exploi tatie oon. de niellw gevonden Sallaro-rijkdommell heel moeilijk.

Bovelldiell IJWat ook dit deel 0011 de wereld in de echadww oon de ":aude oorlog, Il et i" een communis!fach belemg I,et WeBteIl economi8Ch 8Chade te berokketlcn. Doorotn is liet BtellÎy een COmllmnilfti8c h6 doe/.tttellillg te ooorkomell delt Fmllkrijk geneziug I1Îll dt voor zij ll ecollomi.whe wo nden . H ier 8peelt de ',cmdümger Egypte een rol, dat klI/g8 alle mogelijke wegen de opetandel illgen L'<Irt WCjWII8 ooor.:iet 611 v io mdio e l' oll dere propc:Iglllld.a-media de Ambiac/lc belXJlkillgcN Vlm die lellltlen tot o~tand CII moord bliilt op hitscn .

De Froll86 militlliro iml"pollllillg om dez6 ergerlijke uxmtoe8trllld de kOl) i1l te drukke" is groot. Er i" meer (Ûm eell. IUIII millioe1' Frunse militaÎren În Noord~Alrika al/cOlt. Er i.! ill totaal bijlla cel! millioelt man onder de wapetlen.. De gemiddelde FraMe diCf18tplichtige dient rtl im flit jaar Îll ploals 0011 de oJ/iciiJle 18 1I10olldell, Er iIl prakti8ch geen PrOl'" gezill dot "iet direct bij de ~trijd i" betrokke,,_ Daar01l1 zij" Froll1l6 ge· voeltmIl op dit gebied teer. M en oorlelltgt II(1(,r liet eillde, newr *collomi8che welt."'(llIrt , die immCT8, IIoar mell gelooIt, maar Net om de hoef..' ooor het grijpelt ligt .

D

:8

••• 10

Economi8Clle wel vaort jll eeR We8!er8 laNd iIl echter tevCII8 eell leL'efllJbe1ulIg t:oor o1/e ollclcre IOlldell. ImmcrlJ, eell arm lellld i.! zwok, en ill celt miNder aantrekkelijke bolldgC),oo t dan cell rijk lan d. Vlmdcwr je/reil yelcdell het M nT8ha1/p/(m e li de ecollOmisclle etI militaife hlllp/lrogrt/mm(I',_ Er ill de (mdere W es t erse 10l/dell dlls veel oell/ gelegen dut ili Noord·Alrika orde etl lJeilig/wiel wordelI licnJteld ell dut (,/thw,,, de tocs/(ntd n iet "og sllXhtor wordt. Dit I(w/Me zou hel g61Jfl l Zijll als hetzij commullis t ische lalldell. olhandlel1lger" da(,rl.!<Hl - zoals Egypte - , er vas/e voet zOlldell krijgcn.

Tegell deze achtergrolld, moetcn wordelI gcziell de UX/ll6nleverallt ies - op k leiNe /JChalil , genoeg voor f ol , botaljo.,s door Ellgellind en Amcnka aan TunÎ8. beYriil)elijkerwijze - .de" ill ,eder wupen deu De F ralllJen ÎII IIÎet-Fr(l!Ise Iwndell 11\. Noord-A/rl/«J is, cell middel hct verder tx'iI/ tie bcgcerde Snhel ro-rij/.:dOllUIICIi tc (/rllkkell. Zij ;rijll lI,alls dUIl bijZONder olltstemd. Er is ollgclloegell ill het gezin {;I/II Wellte11le lelllde/!.

••• Dit ollgelloeyeJl komt op CCII tij/I"ti,) W/I(lro-p recellte ge be"rtell Î88ell eenheid eISelI De RII$8lschc prOIJog/lUd/Imaclr ille drt:wi t op L'OIle toerelI. Zij slooll gO~ldCN 'lllIlIIt ltit Illm spckt(lkldaire Spoetllik -succes. Zij hebbell filet IIlm Îll vloed OOOT Tllr"iie /teelI greikt CII ZUil ill Syrië elI Egypte goo68ligd. Zij" t:ertoolldel/ met trots bij eC1r onl(lltgll geholt/lclt gro!e p(Jmt/c ra"·cttclI ill y /(I(It8 VIII! kOnOllllel1.

Zij zeggeIl elat lollt rt:1"'eUen goed werken. Dat zat wel waor zijII. In dat f/eL'(J! m8llen zij OWI.(I1IS tijdelij"- eelt wc/Jen. ill h(/llelell te hebben dM het Westeli miliWir 1Ieutroliseert. zodclt het zells ollder erllsti.lJe provocatie l'(Jll oorlog zal Cllziell.

DfJt j" lIotlltlrlijA· efJ1~ onjuiste (l01In<l1lle. Er is ,~itC'T(,el rd eell ..tot Ider en niet tlerdcT', Doch ter tijdige bepollllg L'(J" die grens iIl eellh(lid Îll het Westerse k(lllll) Ollmisbaar,

••• Wij 1et>en Îlt C(l1I l1:11t de lIIee,,/ Illscinermtc1e tijc1/lerkelt IX/II de geschiedCllüj der melis/leid, Keer op keer wordt er door indi viduele 8tatell olitdeA't dat onallwlikel ijke act ie, geheel zell stlllldige poli tiek en daarmee verba"d hOltd8llt/e dade ll niet onder (/1Ie olUlI/(In d igh edcn meer mogelijk ziln.

0 118 eigell lalld meende in '"dO/wsÎe terecht IIOOr bui!clllalld.,e {i rt,k ongeach t ol deze al ol niet rechttx'lardig tOO" - te moetcII bll if/ell, See(ertdi811 merkte" lemdell (/108 Amerika.

FralikrijA· CII Ellgeland meermoielI oti reeellA-olHstige iNlJloelt e ... lliend61' 0011 {JedlichtCl~ te verandercl/, Veiligheid ilt de W esterge wereld i.! ce •• gemeell8Chap/lClijke z(wk gowordell, Welvaart, stellllpilaar '\.V/It '\.·eiligheid. is dat '111/. etlCHCt"I"'_ Daden, politieA· ol militair. die veiligheid ol welvaar t (l/bl"ellf..' "-'.HUICJ~ doe" ol deze A'mmell beoorderen dieIIell d(I(lTt1'1JI in ollderliug overleg te worden bert/amd. Daarom :tij'l de aanste/aude ollttllQetillgeN tUS8C'/1 de Wu/er"e 8t««tshooldC1J il~ Parijs zo belal/grijk.

H et Î8 8lechts Ruslolld elat zich tJOOrt/I>!Jlog kan veroorlovell een lJ Ollga« rs IXJlk te verpletteren..

Scrabbelen

I N U N IF O RM

Wanneer mannen en vrouwen elkanders krachten meten, dan geschiedt dat meestal minder vreedzaam dan bij het scrabblespel. Dat hebben wij gemerkt tocn meer dan veertig geunirormcerde vertegenwoordigers en vertegenwoordigsters van diensten, bedrijven en instellingen de gasten waren van de Amsterdamsche Vrouwelijke Studenten Vereeniging, die op hel lumineuU! idee was gekomen om ter gelegenheid van haar elfde lustrum eens uil te vinden, welke sexe van hen, die hun werk in uniform verrichten, het kundigst is in het samenstellen van woorden op het scrabblebord.

Kent u het spe l?

In Amerika is het een begrip geworden en van daar heeft het Europa stormenderhand veroverd. Men zegt, dat de Koningin van Engeland en Prins Philip verwoede scrabbelaars zijn.

Op een, op een kruiswoord-puule gelijkend. bord moeten de spelers met behulp van losse houten lettertjes woorden vormen, die een bepaalde puntenwaarde hebben. Moc.i1ijk te plaatsen letters zoals de X en de Q worden hoger gewaardeerd d an veelvoorkomende letters en zo ontstaat tijdens het spel een scorelijst, die de vindingrijkheid van de spelers registreert. Maar omdat er bij dit spel nogal eens een letterlijke woordens t rijd ontstaalover het al dan niet bestaan van sommige woord"vondsten". hadden de damesstudenten gezorgd voor een deskundige jury. die gewapend met een dikke Van Dale de vreemdste woorden te lijf moest gaan. Want ook deskundige spelleiders als Flip van der Schalie (A VHO). Theo Eerdmans (VARA), Goos K amphuis (NCRV), Kees Schilperoori (KRO) en de jour-

De winnende .C;crabble-afvaardlginQ vall de KoninkLijke Marine met rechts achteT de tafel de besle vrouwelijke mededinger van deze wed.ttrijd, mej. Selu, Marvacentrum te Am.terdom. naliste Marijke Vetter wisten zo uit het blote hoofd geen raad met WOOfden als "pampoesje", "ral", "krelen" en "Iante". Maar met vereende "zuÎle n" werden de oplossingen toch gevonden.

Met rode konen Uiten zij over het scrabble-bord gebogen, de Marva-.

Luvameisjes. verpleegsters Milva-, broeders, stewardessen van KLM en de spoorwegen, vrouwelijke politieagenten ui l Rotterdam én adjudanten van politie uit Amsterdam, leden van het Roode Kruis Korps Amsterdam., militairen van zee-, land- en luchtmacht en last but not least de afvaardiging van de student en zelr met hun facul tei tsbaret ten.

Het we rd een sp a n nend strijd, vooral toen na de eerste ronde bleek, dat

NEUWE MARlNEWONINGEN

In Doorn werd met enige plechtigheid een nieuw huizenblok in gebruik genomen, waarvan een groot deel voor de KonÎJlklijke MarlJle '.t be.tfemd. Foto rechll: De burgemeester verricht de opening.

.,

>-.

""

> ."'; " ,

als ploeg het Roode Kruis aan de top stond. Bij de tweede ronde zette de Marine echter zoveel zeilen bij. dal onze zeemach t tenslotte als win_ nende ploeg uit de bus kwam. De eerste prijs voor d e beste man nelijke speler ging naar het Roode K ruis en die voor de beste vrouwelijke spele r alweer naar de Marine. Het marineteam bestond uit Marva ho rm.. 2 C. M. L. Töns, Hmarva schr. 2 M. O. Selis. Matroos I Janssen (TOKM), Horm. v. d. Schaaf (TOKM).

En het antwoord op de vraag, wie het beste zijn woordje kan doen, de man of de vrouw, bleek uit de voorsprong van ruim 1200 punten, die de dames op hun mannelijke collega's behaalden.

Ve r wondert u da t e igenlijk!

HELIKOPTE

+,

F."-n LST "!Ut d e Amtrlk •• nH roarlnt Kult t pt door " .. n V,,-rtol 11 -2 1

W Ezijn

Op sleeptou w achter een helikopter aan!

Door Hugo Hooftman

12

»

h tllkopU r

er zo langzamerhand wel aan gewend gerankt dat de heilcopter cen echt "manusje van alles" Is. Toch Is het merkwaardig voor zoveel doeleinden men de hefschroever, vooral In Amerika. bezigt.

Tot de nieuW1ite toepassingen van de helikopter behoort het slepen van schepen, tanks, gecrashte vliegtuigen en 'leUs het vegen van mijnenvelden. Hct Is vooral de Vertol Alrcraft CorporatIon die op dit gebied pionierswerk heefl verricht met haar H-21 Work Horse, cen helikopter met twee rotors in tandem, die door één molor worden aangedreven. Op de Nava! Amphlblous Base In Coronado, Californië, we rden een serie proeven genomen mei H-21's, waarbij deze helikopters complete landingsvaartuigen, LST's en amphiblsehe trucks op sleeptouw namen, Deze proeven volgden op hel werk dat Vertol eerder had gedaan op hel gebied van mijnenvegen met behulp van helikopters. Al Jn 1951 werden door Vertol HRP-I 's en H-2 1's de ('('"te mijnen geveegd. De H-2l werd daartoe voorzien van ronde rubber drijvers Inplaats van wielen, met behulp waarvan op zee kon worden geland. De proeven werden genomen op het Naval mine countermeasures station In Panama City, FIorida. De Vertol (vroea:er Piasecki) is in staat om met z'n neus ver voorover te vliegen en met z'n staart hoog in de lucht. Dit Is de gebruikelijke .,houding" bij het landen. Thans kan zonder moeite een LST, een "Landing Shlp Tank" van 3000 ton waterverplaatsing en met een lengte van meer dan 120 meter door een Vertol-,hellkopter op sleeptouw worden genomen. Het voordeel van de helikopter moet o.m. zijn, dat hij schepen op sleeptouw kan nemen bij een ruwe zee, wanneer de sleepboten hun werk moeten staken.

Ook is een helikopter gauw op de plaats van bestemming om een of andere sleepopdracht uit te voeren. Jn geval van oorlog kan cen "beachhead" door helikopters snel worden opgeruimd. Amphlblevoertulgen, die b.V. door mijnen of afweer_ geschut bulten gevech t zijn gesteld, kunnen snel door helikopters worden weggesleept.

AI met al Is men In Amerika nogal enthousiast over dit werk en men voorspelt het een g rote toekomst. Vertol heen de H-2 IB helikopter voorzien van een elektrische lier achter In de romp. Zodra dl! vlieger In de cockpit op een knop drukt, wordt de lier in werking gezet.

Een LST van 3000 ton zou door cen H-2I B In zes minuten tijds 180 graden gedraaid kunnen worden, cen "Ouek" van 2'h ton kan door cen H-218 aan land worden g~trokken . Ook het mijnen vegen met behulp van helikopters heeft heel wat voordelen. Helikopters kunnen bij een ruwe zee mijnen vegen, wanneer gewone mijnenvegers hel werk moeten staken. De toegang van een haven kan b.V. gemakkelijk door hellkopten vrij van mijnen worden "geveegd", zonder het gevaar dat de mijnenveger zl!If op een mijn loopt.

3

SLEPEN

SCHEPEN ...

SUCCES VAN VE RTOL

De Verlol- belikopter Is Inderdaad een succesvol ontwerp. Niet alleen Frankrijk en Duiulaniol hebben deze helikopter besteld, ook Zweden plaatste kortgeleden een bestelling. I.n Amerika vJlegen Navy, Armyen Air Force ermee. De motor Is een Wrlght R-(820 van 1425 pk startvermogen en 1275 pk kruisvermogen. Er worden op het ogenpUk proeven genomen met zo'n Vertol voorzien van (!en tweetal gasturbines. , Het is een rilar gezicht de Venal bezig te :den als hij lets op s leeptouw heeft. Hij vliegt vlak boven het water met z'n neus omlaag en z'n staart hoog In de lucht.

De Vertol li zo manoeuvreerbaar dal hij gemakkelijk kan landen op LTS's of on dcrzecl!rs ~ De Vertel bleek in staat een gelltrande LeU los te trekken en ook kon hij zelfs hel zware anker lichten. Ook landingsvaartuigen vanaf de beaeh In zee trekken.is door Vertols gooaan. In oorlogstijd kan op deze- wijze een "beaeh" snel worde'1 gezuiverd van onklaar geraakte voertuigen. Een LVCP met 6 man aan boord werd door een H-21 Workhorse met een snelheid van 22-25 knopen naa r een bczieh getrokken. OOk een M-46 tank van 48 ton kon zonder moeite door een H-21 op s leeptouw worden genomen. Waarschijnlijk openen zich hier nieuwe per~ectieven. Op velerlei manie ren heeft de helikopter al bewezen dat hij voor het.:.slepen van schepen en landingsvaartuigen In velerlei gevallen beter voldoet dan iewone sleepboten. Het zal Interessant tijn de verdere ontwikkeling op dit gebied nauwlettend te blijven volgen.

,

.,

, I

I

Oe lIo e al Illeewikke lde InSlallali t d ie ond er de .... rt ... a n d t h t ll k ~t er ...o rdl b e .... JlIK d.

De .. Ue. er ka n d e ~ee pllabel etm ak kelijk laUn .. Ienn a li 4It noGl, Is.

IJ

Ook Blak vierde 40-jarig M.L.D. jubileum

.,

S pe lrnom t n~ u it Vol. Ity_halwd ltrij d v . o .

UOtoe lloc u. ,t n Sqdr.

Mevr. IJrul nl ma, ee n ...

ItnO~

van

CdL

M .V. K. Olllr, ve rricht d e &ft.a p In de wed _ Jl.ijd Do rO<! lI oe Do)',

'"

-Sorl do BOT'

DO MLD u t "lJn be._

t e b t entje v oo r tJJ -

..

den. de parade.

par ad e Cdl. L l&. Can. ~

u e winnaar VIn de wle lerwed n .\jd wordt h.rte lijk ,t1 uk ,ll:e we n.t d oor d e echt-

lenote van 0 • . KOG_

".

VIanenpara de

De heu Ter RoUe. olld marine ,,!Ieler,

Dl om e nl .,.,1 l il . vo. _

te,enwoord l. er

der

K.L.M .

Nie u w· O ul. n u, h edt 1I.oJlli n Cle o ntn u Uln , verrich t van het M. L.n . MO_ nume n!. " Et n Ca taUn a"

Toeu hou Wfl •• In ., r a k e a n _ddtl l" op de M. L. O. feutlvon d

(Slot)

Pelik anen. Alken en Koeten dusver re besteedden wij onze T OTaa ndacht aan de meeuwen en de daarmee vcrwuntc Jagers en sterns. Nu gaan we eens bU andere vogelfamilles kijken.

"Maar die pelikanen zijn toch zeker

maar een grapje" denkt U nu waar·

schijnlijk . Inderdaad, de kans dat U

aan ons strand of op de Noordzee een

echte pelikaan zult tegen komen Is verwaarloosbaar klein. De pelikanen fam ilie echter heeft in onze streken echter wel degelijk enkele vertegenwoordigers. die met de soort die U uit de dierentuinen wel kent althans dit gemeen hebben dat het geweldige viseters zijn. Binnenslands hebben we de aalscholver en buitengaats zult U. wáár U ook op de Noordzee vaart, de Jan VBn Gent ontmoeten. Alleen met

de laatstgenoemde vogels zullen we ons hier bezig houden. .

Wie hem voor het eerst ziet, een forse witte vogel met opvallende zwarte vleugelpunten, denkt allicht met ccn tot dusverre onbekende meeuwensoort te maken te hebben. Ook hie r een voortreUelijke vlieger. die laag over de ~O!rloppc.n scheert en :dch beter sch ijnt te amuseren. naarmate het zeeoppervlak ruwer is. Van dichterbij of met ecn goede kijker beschouwd blijkt de gelijkenis met ecn meeuw maar zee oppervlakkig te zijn. De gehele lichaamsbouw is anders. De scherpe en vrij lange zwarte snavel is volkomen verschillend van de haaksnavel der meeuwen. Opvallend zijn ook de zeer zware poten met de grote zwemvliezen, die behalve voor het zwemmen ook gebruikt worden als een soort "kleppen" bij vliegmanoeuvres.

Zoals wij reeds opmerkten wit U de Jan van Gent ontmoeten a ls U op de Noord:tee vaart. Ze komen namelijk bij ons slechts zelden aan land. Treffen we er eens een op het strand aan, dan is het, tien legen één. ecn "stookolie-slachtoffer". Hun woon- en broedplaatsen vindt men op rotsachtige kusten en eilanden. o.a~ in Schotland en op de vele eilanden ten Noorden daarvan en ook veel verder Westelijk, tot in de SI. Laurensbaai toe. Een van de gevolgen daarvan is, dat we in de nabijheid van onze kust doorgaans alleen volwassen exemplaren te zien krijgen. geheel wit. behalve dan de zwarte vleugeluiteinden. zwa r te snavel en :twarte poten.

Met de meeste meeuwen hebben de J an van Genten gemeen, dat ze in de eerste jaren van hun leven een geheel ander ve ren pak dragen, namelijk in het eerste jaar een geheel bruine rug met lichtere vle kk en en een bru in- wit gestreepte borst.

Het tweede jaar zijn alleen de vleugels nog bruin, de rest is enigszins vlekkerig wit. In h et derde jaar word t het volwassen kleed verkregen.

Wat zijn leefwijze betreft doet de Jan van Gent eerder aan de sterntjes dan aan de meeuwen denken. Vliegend over het water speurt h ij naar vis. bij voorkeur haring. Krij gt hij een prooi in het oog. dan gaat hij tot een echte duikaanval over, waarbij hij niet zelden geheel onder water verdwijnt. ol'{!, met een vis in de grote snavel, weer o p te stijgen.

Hoewel d e Jan van Gent een algemene verschijni ng in onze omgeving Is, zult U hem niet in alle jaargetijden even veelvuldig aantrC[fen. De meeste kans op een ontmoeting heeh U van september tot eind december en daarna weer van februari tot mei.

schaduw staan van die welke we tot nu toe behandelden, maar als het op zwemmen en duiken aankomt, staan :te hun manne tje. Een me r kwaardigheid van de alk is nog, dat hij, wanneer hij :tich onder water voortbeweegt. niet alleen de poten, maar ook de vleugels gebruik t ! H ier hebben we dus een vogel waarvan we zouden kunnen zeggen dat hij ook onder water kan vliegen!

De Kl eine Alk , die een echte poolbewoner is, vertoont zich uitsluitend in de wintermaanden in on:te omgeving en hij is er een ietwat onregelmatige gast. Sommige jaren zijn ze bepaald algemeen, andere jaren verschijnen er slechts weinige.

Hoewel aan het uiterlijk wel te %ien is, dat we hier met een alk te maken

De Alken De J an van Gent vertoont, zeker in de vl u cht, nog wel enige overeenkomst met een meeuw. Met de vogels van de alkenfamilie, waaraan de rest \lan dit artikel zal ûjn gewijd is d at in geen enkel opzicht meer het geval. Wanneer men :te :twemmend aantreft doen :te misschien op het eerste gezicht aan eenden denken. maar aan land ken merken ze zich door een merkwaardige .. rechtopstaande" houding. Daarbij moet overigen s wel onmiddellijk gezegd worden dat de vogels van deze g roep zelden aan land komen als hel niet s tr ikt noodzakelijk is, bv. in de b roedtijd. Treffen we ze op ons strand aan. dan hebben we ook in dit geval meestal met een stookolie-slacht offer te maken.

Het grootste deel van hun leven bren!,ten de alken echter bovenop of ook onder water door! Verschillende leden \lan de alkenfamilie komen in de nabijheid van onze kust vrij algemeen voor, voornameJijk in de wintermaanden. In de zomer hebben zij hun jachtgebied ve rder noorderlijk, terwijl hun broedterreinen over het algemeen op rotsachtige kusten te vinden zijn. evenals die van de Jan van Gent, De Al k , die dus aan de gehele familie de naam heeft gegeven, heeft de afmetingen van een flinke eend, die als opvallendste kenmerk een krachtige. :tijdelings platte snavel heeft, zwar t met een grijze dwarsstreep er over.

Borst en keel zijn wit, r ug en vleugels zwart. de laatste echter met een wille s treep er over. Er is enig verschil tus sen zomer- en winter kleed. In de zomer is d e kop geheel zwart, op een kleine witte oogstreep na. In de :tomer breidt ûch het wit van de keel verde r rond de hals uit en bl ij ft slechts e en zwarte streep langs de nek over .

Als vlieger kan deze vogel niet in de

Ij

A.CCLIIV1A.TI SA.TI E Vpordat de manschappen van Veldmaarschalk Rommel's Atrik4 Korps werden inl1ezet in. Afrika moesten zij cerst grondig kennÎs maken met de verzengende hitte van de woestijn. Zij werdeli daarom op een \Detellschappe!ijk~

systematische wijze in Duitsland, in de kazernes, Moot ge· Bteld aan de hitte in gloeiend heet gestookte kamers. Had IIlIn lichaam zich enigermate aangepast aan deze tropische

temperatuur, dan was liet pas tijd om in werkelijkheid ken · nis te makelt met de verzengende woestijnzon. lIJaor waarom al deze moeizame elt kostbare voorbereidingen? Kon den de t roepen 1tiet direct in Afrika aan het front worden in!lezet? Het antwoord ligt in het woord ,.Acclimatisatie" het vermogen van ons lichaam zich aan te passen aan steTk

verande-rde klimaatsomstandigheden om daardoor efficiënt te kunnen werken elL desnoods te kunnen vechten.

Het was reeds lang bekend dat bij eell plotselinge overgang naar gebieden met tropische hitte niet iedereen dileet op volle toeren kan draaien. De eelL zal na een paar dagen alweer in staat zijn Zijtl werk voor 100% te verrichten, maar anderell zullen als verlamd blijven zitten, " hangerig" zijn en voortdurend last /Iebbel! van de warmte, zij zweten niet voldoellde elt voelen ziclt bijgevolg opgeblazen, zij rijn humeurig elt depressie/, kortom zij zijn niet bestand tegen het werk dat 'mn werd opgedragen.

Een training zoals het Afrikakorps doormaakte zat natuurlijk alleen onder oorlOf/somstandigheden te verwezenlijken zijn. Elke week vertrekken mantellteel echter reizigers naar tropische streken, I)aar Nieuw GUÎ1lea en naar de Antillen, om zonder voorbereiding hun nieuwe taak Ie aallvaarden.

Treden bij deze luchtreizigers dan. niet vaak acclilnatisatieverschijnselen op? En zo ja, wat moet men doen Ollt de overgang van. ons kille landje !laar de "kopere" ploert" zo goed mogelijk en zo ponloos mogelijk te laten. verlopen?

Voordat we op deze v ragen een antwoord geven is het goed eerst een kleine indruk te geven. wat acclimatisatie en temperatul~rregeling

nu eigenlijk inhoudt.

Het lichaam als thermostaat

Mens en dier produceren wannte, dat weet iedereen en het spreekt wel vanzelf dat bij het verrichten van arbeid er nog meer warmte vrijkomt. Maar weinigen staan in gedachtel! stH bij het feit dat in OIIS lichaam feitelijk een constante temperatw(r heerst. Of het nu zomer is of vriest dat het kraakt, of we luieren of hard ploeteren, de lichaams· temperat-uur blijft om en. nabü 36 ~ Celsius.

Wat zou. er eigenlijk gebeurell indien ons tichaaJn. deze temperaLltursregulatie miste? Theoretisch kon men uitrekenen dat in zo·n geval men wel raar zou staan te kijken. want na 24 uur flinke arbeid te verrichten ZOlt de koorts

(Vervolg van. pag. JS} hebben, zijn er toch grote ve rschillen met de vorige soort. De vogel is aanme r kelijk kleiner en maakt een plompe, dikke indruk. De snavel is veel minder ontwikkeld da n bij de alk.

Het verenkleed vertoont vrij veel overeenkomst. Ru~ en kop zijn zwart, de borst helder Wit. In de zomer is de keel zwart, maar 's winters wit. Typerend zijn een aantal witte lengtestrepen op de vleugels, die bij de gewone alk nimmer voorkomen.

E'en derde lid van dezelfde vogelfamilie, dat we, ook weer in de win ter en helaas vrij zelden, kunnen waarnemen, is de papegaaiduiker. Een mooie vogel is het niet, eerder zouden we hem grappig kunnen noemen, met zijn buiten alle verhoud!nI!en ontwikkelde snavel, die bovendien nog Cel gekleurd is ook. althans bij de vol wassen exemplaren. Die oranjerood-met-blauwe uitbouw aan de kop maakt de vogel gemakkelijk

16

thennometer dan ongeveer 90· C. aanwijzelt. Wat zou er gebeurell als twee mannen, een harde werker en een luilek elkaar de hand schudden?

Dit voorbeeld is nat-uurlijk onvoorstelbaar 1IUlar het illustreert toch tot welk eell temperatuurregulatie de mens in staat is.

Hoe raakt het lichaam zijn geproduceerde warmte kwijt?

Het bloed speelt in normale omstandigheden een rol. Er gaat meer bloed stromen. door de oppervlakkige weefsels, dit is te zien doordat de huid rood en warmer wordt. Deze oppervlakkige doorstroming van warm bloed werkt als een soort straalkachel die warmte afstraalt naar de koelere buitenlucht.

Nu is in Nederland de buitenlucht meestal een. flink aantal graden onder de lichaamstemperatuur en kan de afkoeling op deze wijze tot stand komen. Onder tropische omstandig/leden heeft de bt!itenlucht vaak dezelfde , zo niet nog hogere temperaturen dan de mens. Warmte zal dali op een andere weg moeten worden afgevoerd. Deze weg leidt via twee en eell half mil/ioen. daarvoor gespecialiseerde orgaantje&. namelijk de zweetklieren.

2.500.000 Zweetklieren IJl koele streken beseft men eigenlijk nooit hoe groot de werking van de zweetklieren kan zijn. In de tropen wordt dit at spoedig duidelijk met het volgende eenvoudige experiment. Druk gedurende één minuut de hand met de holle kant op de huid van aT11~ 01 been. Er kan dan weinig zweet verdampeIl en men zal versteld staan. hoeveel zweet ill deze korte periode was geproduceerd. Bereken dan maar eens 'weveel zweet op het gehele lichaamsoppervlak van ruim 17000 vierkante centimeter wordt gevormd gedurende een hele dag.

Tijdens de tweede wereldoorlog werd veel aandacht besteed aan de soldaten in de tropische streken en. tal van proeven werden gedaan om uit te maken hoeveel zweet wordt geproduceerd. De eenvoudigste wijze is weLlicht de man op een gevoelige weegschaal te zetten en te kijken hoeveel zijn gewicht is verminderd. Zo bleek eelt soldaat die in de woestijn marcheerde bij een temperatuur van 100· F. per uur ongeveer een liter vocht te verliezen.

Werkell de zweetklieren niet optimaal dan is te begrijpen dat er te weinig zweet en dus ook te weinig warmte wordt onttrokken aall liet lichaam en men. bereikt het punt dat de aTbeidsprestaties aanzienlijk minder wordelI. Niet alleell het vermogen om te werken wordt mhlder er komelI allerhande klachtetl: lusteloosheid, verminderde eetlust, slapeloosheid, misselijkheid, hoofdpijn en. vaak duizeligheid. Hoe serieus en hinderlijk deze klachten ook zijn,

te herkennen. Ook d e vlucht is eigenaardjg, met een korte, nerveus lijkende vleugelslag. De poten worden bij het vliegen, enigszins wijdbeens, naar achteren gestrekt. Zoals de naam wel aanduit. is ook deze alk-achtige een meesterlijke zwemmer en duiker.

De vleugels, rug en bovenkant van de kop van de papegaaiduiker zijn geheel zwart. zonder enig w it. De wangen zijn grijsach tig, de poten, in tegenstelling tot die vsn de beide vorige soorten, rood.

Zeekoeten Hoewel we ze in de aanhef alzonderlijk hebben genoemd behoren ook de zPekoeten to t de alkenCamilie. Ze vertonen ook wel een duidelijke overeenkomst in lichaamsbouw met de tot dusverre besproken soorten, maar de !!navel is geheel anders, namelijk vrij lang en puntig.

Deze vogels zijn vooral in de wi nter maanden veel algemener dan de

overige soorten en ze vertonen zich ook veel dichter bij de kust. Langs de afsluitdijk kunt U ze vaak in grote aantallen zien rondzwemmen. (We be· doelen daarbij niet de nog veel talrijker meerkoete n, de grauwzwarte, eendachtige vogels met een witte "bles" boven de snavel, d.ie aan de IJssel meer kant van de dijk zijn waar te nemen!)

Er bestaan van deze vogelsoort twee typen, die men respectievelijk het Noordelijke en het Zuidelijke type noemt. Het verschil tussen beide soorten is overigens maar zeer gering, nauwelijks meer dan een kwestie van kleurSChake r ing. De Zuidelijke meerkoet is over hel geheel iets licht van kleur. Beide zijn echter bruinachtig.

In de zomer strekt de donkere kleur zich over de gehele kop, hals en rug uit. In de winter is de hals wit, op een donkere ,.Halsband" na. De Zuidelijke soort komt bij ons het meeste voor en sommige exemplaren worden ook in de zomermaanden wel waargenomen.

voor de art.! zijn het Qeen ta.!tbare QegeveFl.!. Voor hem zijn echter pol.ulag en lichaam.rtemperatuur van waarde 0111 va,tt te ,ffeUeli in hoeveNe de aanpauing van het lichaan aan de tropen heeft plaat.! gevonden. Gaat m,ell namelij" de lichaam.rtemperatuur na bij ,foldalen die pa.! in de tropen zijn dan wijst de thermometer de eerste dagen som.r waarden aan van 38, 39 ;0 zelfs 39.5° aan. De pol.!slag is dan ook dikwijls versll4!ld tot ISO !lagen per minuut. Maar dan ziet men op lloe een wondcrbaarlijke wijze liet lichaam zich kan aanpassen, kan acclimatiseren want na ongeveer tiell dagelI zijn temperatuur eli polulag vrijwel steeds tot hun normale waarden terug gelopen, "Vrijwel steeds", want er zijn altijd enige mensen wier lichaam zich niet zo ,mei of ill het geheel niet kunll4!n o.anpaS'Sen aan grote tempero.tuUT.fveT.fchillen, f1Ul(lr deze mensen worden er bij de tropenkeuTing meeslo.l wei uitgehaald.

Drinken, drinken en nog eens drinken

Zoolt wij zo.gen berust het proces v an acclimatisatie grotendeel.! op het goed functioneren v an de zweetklieren, op het vermogen dus vocht te kunnen verliezen. Maar dat vocht moet dan ook aangevuld worden. Het lichaam maakt zijn behoefte Mn vocht overduidelijk kenbaar door het dorstgevoel, Wordt deze dorst gelest dan is de hoeveelheid vocht weer op voldoende wijze aangevuld, Bedenk echter wel dat het dorstgevoel pa.! optreedt wanneer er al een zeker tekort aan vocht is ontstaan, Het le.!sen van de dorst is dus een maatregel achteraf. Het ' ligt dan voor de hand dat het beter i. om de dorst te voorkomen door geregeld en voldoende vocht tot zich te nemen, Voldoende? Ja maar hoeveel is dat'! Tot een teveel drink en komt hct in de tropen practisch nooit. Te veel vocht nemen de nieren wel voor hun rekening, maar men moet rekenen per dag ongeveer evenveel te drinken ail' men vocht verliest. In de practijk betekent dit dat bij grote hitte en flinke inspanning vijf tot tien liter water moet worden gedronken.

Er zijn nog .!teed.! mensen die denken dat het niet ,JUnk" i& om veel te drinken in de tropen, Deze opvatting kan niet fei genoeg worden be.rtreden, Heel wat van deze ,Jlinkerd,f" zijn thui.!gevaren met de mooiste nierstenen

d ie mell zich kan denken en hun verblijf in de tropen wtU één lange marteling.

AU! er aanpa.$sinQ aan de hitte bestaat, waarom dan geen aanpa.$.!ing aan de dOTle, zal men zich wellicht afvragen, Deze vraa.g is namelijk belangrijk met het oog op de training van mariniers die tijdens patrouilles meestal niet in .!taat zijn grote hoeveelheden drinkwater mee te nemen. Deze vorm van aanpassing bestaat nu. helaas niet!

Een ieder die meent dat hij zich kali traineli om in de tropen zonder water te kunnen werken loopt de grootste risico'" Hij zal zo verstandig moeten zijn gehoor te !.Icven aan de eisen die zijn lichaam .!telt ell dus zijn voch~­ verlie, naar behoren aan te vullen.

Acclimatisatie aan de kou Tot .!Iot moeten we nog even aandacht richten op het tegengestelde probleem : de aanpa.!.ting aan de koude.

Uiteraard is deze "emakkelijker te bereiken. Bij grote warmte kunnen wij on.! steea. verder gaan ontkleden, maar dááraan komt eell greII', Bij grote kou kunnen we steed.! meer el~ dikkere kleding aantrekken en daar aan komt vrijwel geen grell.!, Het lichaam neemt zelf zijn mao.tregelen door minder bloed door de huid te laten stromen en geen zweet te producerel!.

Een wonderlijk probleem doet zich nu voor bij mensen die goed geacclimatiseerd ware li legelI de warmte, Komen deze namelijk terug in een koud klimaat dan hoort men dikwijlt dat ze nu ook minder la.!t hebben v an de koude. ,Jk heb de warmte nog in mijn botten," klinkt dan vaak de overtui"ing. Waarop dit berust i.! nog niet duidelijk, maar het ,fchijnt wei alleen te gelden voor diegenen die kortere tijd in de tropen zijn gewee.!t. Na een verblijf van vele jaren onder de tropenzon kan ;uist een verhoogde gevoeligheid voor kou optreden.

Theoretisch zitten aan het probleem der acclimatisatie nog heel wat moeilijke kanten. In de practijk valt het echter in de regel erg mee. Een goede instelling ten opzichte van het nieuwe 'Werk onder nieuwe en tropische omstandi,·heden is vo.n het allerg roo tste belang, De sleutel tot ee,: goed verblijf onder de tropenzon is de bereidheid flink te zweten eli er voldoende bij te drinken.

Indonesische geschenken voor hei Koninklijk Institnut voor de Marine Vrijdagmiddag beef/ de Indonesische Marine A I/aché te Lom/en namens ,Ie Indonesische Marine een aaudellkell aangebodell aan hel KOIlÏllklijk ImlilulIl voor de Marine in Dm Helder, in verband met hel beëindige" vlm de opleid;Il~r: vtm l udollesische Adelbors/en aan het Insli/ma. Namens hel kor/H Adelborsleu tlan de Illdolles;sche Marine bood de Imloues;sdJe Mililaire AI/aché in Den Haag eell geschenk aall "'oor de Nederltmdse Adelbors/en. Kapitein ter Zee J. A . Bienlies, Commandant vtm het Koninklijk Im/i/tml tloor de Alarille, ontvallgt vall Kapi/eÏlI Ier Zee Adam, de Indonesische Marine AI/aché Ie Louden, eell fraaie, gedenkplaat voor hel I11Sli/lIl1l.

17

MARINEFOTOWEDSTRUD 1 9 fi 7 Het wordt tijd uw inze nding klaar te make n!

Hoe ongelooflijk het ook mag klinken, er lopen nog altijd lieden În de Marine rond, die wél in het. bezit zijn van een fototoestel, maar die nog niet op de hoogte zijn van het feit, dat er weer E!(!n grote Marine Fotowedst.rijd-aan de gang is. Mogen we U als trouw le~r van Alle Hens én e nthous Iast fotograaf te hulp roepen om nog eens overal fond te bazuinen dat van IEDERE fotograaf in de marine inzendingen worden verwacht (en dat ze hun lijfblad beter moeten lezen)?

Als dil nummer verschijnt resten U nog maar e nkele weken, om uw inzending ger!!ed te maken. Op 31 december moet die beslist in het bezit zijn van het Bureau O.S. & O. in Den Haag.

Omdat het alweer een hall jaar geleden is, dal de voorwaarden tot deelneming aan de wedstrijd werden gepubliceerd wille n we deze hier nog eens herhalen, om te voorkomen, dat er weer, zoals vorige malen helaas wel eens Is gebeurd, gOéde inzendingen moeten worden ' terzijde gelegd, omdat ze niet aan de voorwaarden voldoen.

De wedstrijd bestaat ditmaal uil twee afzonderlijke gedeelten, nl. Zwart-wit foto's en Kleurenfoto's.

Deelname aan beide delen staat open voor al hel mili taire personeel van de Kon inklijke Marine.

Klasse n Zwa rt-wit foto's Teneinde te bereiken dat lede ree ll een redelijke kans krijst op het winnen van een prijs, is een indeling gemaakt In DRIE KLASSEN. Klasse A bestaat uit degenen, die in vorige wedstrijden één of meer prijzen hebben gewonnen. (Aanmoedigingsprijzen gelden daarbij NIET meel) Klasse B omvat de be roepsfotor ralen .

Klasse C omvat alle overigen. leder kan dus uitmaken in welke klasse hij thuis behoort.

Alle beroepsfotografen vallen onder B, ook vroegere prijswinnaars. Klasse A staat open voor hen die nog geen prijs wonnen, maar die zich in staat achten in de hogere klasse mee te dingen.

Onde r we rp Jn de keuze van het onderwerp is men geheel vrij, er bes taat echter, omdat dit nu eenmaal een Marine-fotowedstrijd is, In a lle klassen een speciale rubriek "Marineonderwerpen". Hieraan zullen HOGERE PRIJZEN worden verbonden dan aan de andere rubrieken.

Een nadere indeling van de loto's in rubrieken wordt achte r-at door de jury gemaakt. Het aantal rubrieken en het aantal prijzen in elke rubriek wordt door de jury bepaald. Zowel voor een enkele toto als voor een inzending als geheel kan een prij s worden toegekend.

Motto De inzending dient te geschieden onder motto. D.w.z. dat op de loto geen e nke le indicatie mar voorkome n van wie de ma ke r Is! ( Dus geen namen ot marinenummers!) Het beste is, om achter op elke toto een papiertje te plakken volgens onderstaand model: Klasse ......

Motto ................ , ...... .

Aantal ingezonden tOlO'S ..... .

Dit is foto nr. . .... .

Titel van de foto : ............. . ............. .

Merk/type camera: ............................. .

Technische gegevens : ............ .. ............. .

(Onder "Technische gegevens" kunt U desgewenst opgeven belichtingstijd. diafragma, filters e.d. Verplicht is dit echter niet) .

Bij uw inzending voegt U een brief in res lote n enveloppe, waarin U venneldt uw naam en adres, rang, marinenummer, uw motto en een lijs tje van de ingezonden foto's.

Op de buitenkant van de enveloppe mag weer niets anders voorkomen dan uw motto.

Totaal aanta l Iedere deelnemer mag niel meer dan ten hoogste 10 zwa rtwil foto's inzenden.

Inzending De inzending kan geschieden via uw O.S. & O.-officier. De inzendingen moeten uiterlijk 31 december 1957 in het

,

bezit zijn van het bUI'eau O.S. & 0 .. Koninginnegracht 60, Den Haag.

Uitvoe ring Formaat minimaal 9 x-12 cq . 9 x 9 cm; maximaal 18 x 24 cq. J8 x 18 cm. NIET op carton monteren! Gebruik WIT, G LANZEND PAPlER. Alle andere papiersoorte n leveren bij eventuele reproductie moeilijkheden op.

Kle ure.nfoto's Voor de wedstrijd in kleurenfotografie kunnen zowel diapositieven als afdrukken in kleur worden ingezonden. Met de hand gekleurde nonnale foto's eelden NIET als kleurenfoto!

Klasse n Er is vooralsnog geen aanleIding gevonden om bij de kleuI'cnwedstrijd lot een indeling in klassen over te gaan.

Onde rwe rp Het onderwerp is gcheel vrij . i\lotto Evenals bij de zwarl--wit foto's dient de inzending onder molto te geschieden. Daar bij diapositieven de ruimte ontbreekt om er alle benodigde gegevens op te vennelden, wordt aangeraden ze alleen te voorzien van molto e n nummer, en alle verdere gegevens op een afzonderlijk bijgevoegd briefje (da t uiteraard weer géén naamsaanduiding mag bevatten) te vermelden.

Totaa l aa ntal Iedere deelnemer mag niet meer dan ten hoogste 10 kleurenfoto's inzenden.

Inxe ndlng Geheel overeenkomstig de zwarl-w it folo's. Uiterlijk 31 december bij Bureau O.S. & 0., Den Haag.

Algemene be pa lineen Voor beide afdelingen van de Marine fotowedstrijd 1957 geldt nog het volgende: Alle ingezonden foto's blijven eigendom van de inzender en worden na het bekendmaken van de uitslag teruggezonden. Voor de meest zorgvuldige behandeling wordt zorg gedra gen, maar verantwoordelijkheid voor beschadiging of verloren gaan van foto's kan niet worden aanvaard.

Over de uitslag kan geen correspondentie worden gevoe rd . De uitspraak van de jury is bindend.

Bekroonde (oio's worden eventueel in "Alle He ns" gepubliceerd, zonde r dat daarvoor extra honorarium wordt uitbetaald.

Indien niet-bekroonde foto's worden gepubliceerd zal hei gebruikelijke hOllorarium worden toegekend.

Het inzenden van negatieven of niet-gemon teerde kleurendia's wordt ten s terkste afgeraden .

Enke le aa nwIjd neen Ervaringen bij vorige fotowedstrijden leiden ertoe U nog eens uitdrukkelijk te wijzen op het grote belang van goede verpakking van uw inzending. Vooral bij grotere fonnaten is anders het gevaar voor beschadiging zeer groot. Aangeraden wordt, de foto's te verpakken tussen twee bladen stevig carton. Beschadiging van het glanzende oppervlak kan verder worden voorkomen, door tussen de foto's vellen vloeipapier te leggen.

Indien uw foto's rechtstreeks per post naar Den Haag zendt, mag U uw afzendersudres wel vennelden, mits U gebruik maakt van dubbele enveloppe. De buitenste wordt onmiddellijk na ontvangst verwijderd. De binmmste mag s lechts uw motto bevatten .

Bij inzending van tussen glas gemonteerde diapositieven dient eveneens grote voorzichtigheid te worden betracht .

Gebruik van een stevig d oosje, omwikkeld met ribcarton is aan te bevelen. Zoveel mogelijk zal bij het terugzenden van dezelfde emballage worde n gebruik gemaakt.

Wacht nie t tol hel laatste ogenbli k !

Bijna het gehele jaar heeft U de tijd gehad om (oto's voor deze wedstrijd te maken. Wacht nu niet zo lang met inzenden, dat U het risico loopt dat U te laat bent. De posterijen hebben het in de laa tste weken van het jaar enonn druk. Maak uw inzending NU gereed en zend hem at. De stapel inzendingen is de jury nooit te g root.

Ook voor U liggen mooie geldprijzen te wachten!

DRUPPELS

NIEUWS V l oo t bewek

oe

hel een

kw~tie

Is van "politiek"

or van ,.graag willen" is ons op orue nederige redactiest.oel niet bekend, maar wel valt het ons op dat de builC!nlandse marine-schepen, die bij ons op bezoek komen, Jaarlijks in aantal en nationaliteiten groter en groter worden. Al bladerend in ons archief komen wij op 43 buitenlandse oorlogsbodems, die sinds 1 januari 1957 ons land bezochten, Amerikaanse,

Engelse,

Noorse,

Zweedse,

Deense,

Franse, Turkse en Pakistaanse schepen, en bij het noemen van dit aantal en deze nationaliteiten geloven wij ongetwijfeld, dal wij er nog enkele vergeten Ujn. Uiteraard is dil veelvuldige bezoek een verheugend verschijnsel.

De vriendschappelijke relalies ·tussen naties en marines worden daardoor versterkt Wij kunnen daarbij ook wat reclame maken voor ons eigen landje en _ zonder o ns daarbij te veel op de borst te rammen - wij doen dat. meestal op voortreffelijke wijze, aangetien het begrip "gastvrijheid" ons Nederlandse volk nu eenmaal bijzollde r ligt.

Wij geloven dan ook dat die buitenlandse bezoekers - zonder uitzondering - het prettig bij ons vinden.

Een dergelijke reactie namelijk is altijd waar te nemen indien het tijdstip van vertrek weer is aangebroken en wij het "jammer dat we weer weg moeten" in diverse talen hebben horen uitspreken,. AJgemeen is zo'n vertrek steeds een afscheid, zo in de vorm van " I sce you later, sometime".

Maar niet alleen uit hoofde van propaganda zijn diverse bezoeken nuttig voor het Nederlandse volk zelf. Een groot gedeelte van dit volk zal en kan er niet gemakkelijk toe komen zeI! grote reizen te ondernemen..

Duitsland, België en Frankrijk zijn zo beetje de landen, die men gemakkelijk bezoekt, maar buiten de huwelijksreis - komt men over he t algemeen niet veel verder in Europa. zeker niet in andere werelddelen.

Daarom is het zo nuttig dat die "veJTe" naties bij ons komen, vooral vertegenwoordigd door hun schepen, waarvan de bemanningen gemakkelijk doordringen tot jn alle lagen van onze samenleving. Men leert - z.lj het vluchtig - die naties kennen, hun omgangsvormen, hun mentaliteit, bun goede en misschien ook wel minder goede eigenschappen. Toe;} moeten wij bij zulk een kennismaking in ons oordeel voonichtig zijn en OM niet. te veel laten verblinden C.Q. misleiden doo r uiterlijke zaken. Toen onlangs tien Amerikaanse schepen, waaronder een vliegkampschip en acht jagers, na het b<!ëindigen van de grote internationale najaarsoefeningen, Nroerland bezochten en duizenden Amerikaanse marine-mannen in

,

onze havensteden neerstreken, hebben enige Nederlandse dagbladen ernstige kritiek geleverd op de gedragingen van deze ,.sai lors".

Inderdaad hadden enkele Yankies het hier en daar wat o nbehoorlijk weten te versieren, terwijl de ontvangst van hun levensechte J ayne Mansfield aan boord van USS Tarawa vele Nederlanders het jonge of oudere hoofd heeft doen schudden. Maar of wij op het een en a nder inderdaad ernstige kritiek mogen gaan uitoefenen is een vraag, welke wij hier zeker niet -positief zouden willen beant woorden.

Die "onbehoorlijke gedragingen" komen bij ieder vlootbezoek van vr ijwel iedere natie voor rekening van de enkeling, die daarnaast talrijke landgenoten heeft, die zich wel behoorlijk gedragen, terwijl de ontvangst van "beautiful J ayne" volkomen ~n particuliere aangelegenheid was (aan boord van het eigen vliegkampschip), waar wij ons zonder meer hebben buiten te houde n.

De Amerikaanse marine-man kan wat " losser" zijn, misschien wat "minder fijn gebouwd". Daarnaast is hij altijd "open", gul en aastvrij en d&t zijn ka raktereigenschappen. die men bij het vormen o r uitspreken va n een oordeel, niet vergeten mag.

Objectief moeten de buitenlandse bezoeken aan ons land bezien worden; eerst dan dragen zij het nut uit, welke zij ongetwijreld voor onze sam(!n leving hebben.

Britse lor Nu wij het toeh over vlootbezoek hebben, willen wij zeker het vlootbezoek niet vergeten, dat de Engelse marine enige weken geleden aan Rotterdam bracht. Zij was gekomen met HMS Maidstone (ecn bcvoorradingssclup ) en KMS Bulwark (een vliegkampschip) , maar wat nog belangrijker was, aan boord van eerstgenoemd schip bevond zich de opperbevelhebber van de Britse thuisvloot, admiraal sir J ohn Eccles, die voornemens is begin januari 1958 de zeedienst te verlaten en dit vloot bezoek had aangegrepen om van de Nederla ndse marine-leiding a rscheid te komen nemen.

En hierbij heen de admiraal woo rden gezegd, die niet alleen in de oren van onze marine-leiding, maar ook in die van ons en het hele Nederlandse volk

prettig zullen klinken.

Hij dank te de Nederlandse Koninklijke marine voor de uits tekende hulp, die hij bij het leiden van internationale oereningen in groot verband altijd van ons had mogen ondervinden en karaktiseerde dit door te zeggen, dat wij allemaal "een raroilie waren geworden". ,.De Nederlandse kruisers", zo sprak de admiraal, "zijn uitgerust met de beste radar van de gehele navovloot, misschien wel van de hele wereld" en zulk een opmerking mag ons met trots vervullen, waar wij zoveel van onze we rkkracht, kennis en rlnancieel vermogen geven voor de beveiliging van onze vrije wereld.

Belangste lling In Den Helder is de Koninklijke marine thuis, maar blijkbaar niet alleen de marine. We kwamen toevallig in het bezit van een rapport, opgesteld door het hoofd centraal bureau 0.5. & O. Marvo te Nieuwediep en lazen tot onze niet geringe verbazing dat gedurende het afgelopen zomerseizoen welgeteld 9346 landgenoten hadden deelgenomen aan excursies naar deze marine-basis.

Ru im negen duizend, ongeveer het dubbele aantal, dat vorig jaar in Den Helder eens een kijkje ging nemen, dus wel een resultaat dat boekdelen spreekt.

Nu mag het gezegd worden, dal onze mari ne in Den Helder, ook wat haar gastvrijheid ten opzichte van de eigen landgenote n betreft, een klinkende naam heeft. De excursies worden op een uitstekende wijze voorbereid en bieden de bezoekers een waar beeld van deze bedrijvige marine-haven.

Alle diensten op en tussen werf en schip werken mee om van zulke excursies alles te maken. Er was gedurende de laatste seizoen-maanden zelf.s ccn eigen schip beschikbaar voor de rondvaart, terw ijl het centraal bureau een oUider ten dienste had, die deze excursies kon leiden. llierdoor was hel mogelijk veel meer bezoekers te ontvangen dan in vorige jaren, want de belangstcUing voor Den Helder is si nds 1951, toen men met deze excursies begon, altijd bijzonder groot geweest... daaraan heeft het dus nooit ontbroken. Wij marinemensen mogen ons tevreden voelen bij een dergelijk geluid. HieruIt blijkt weer eens dat de Koninklijke marine in de harten van duizenden Nederlanders een speciaal plaatsje hecl't, hetgeen ons ook altijd opvalt gedurende vlootdagen e n vlootweken. Het is een goede zaak om de Koninklijke marine op deze wijze uit te dragen. Wij ve rs terken daardoor de band met ons volk en mogen ervan overtuigd zijn dat een dergelij ke gastvrijheid, ondanks alle bestedingsbeperkingen, nooit en te nimmer te duur kan zijn.

19

EReindwasvan eens een zeeman die aan het z'n loopbaan schoon ge· noeg had van al dat zoute water. Het kwam zelfs zo ver dal hij elke nacht en soms zelfs overdag d roomde, dal hij een ge boren landrot was en toen hij z'n laatste hondewacht. had gelopen besloot hij de zee voorgoed de rug toe le keren. Maar hij wilde zeker van z'n zaak zijn en daarom trok hij met een anker over de schouder net zo lang het land in tot hij op een plaats belandde, waar de mensen niet meer wisten wat hij zo moeizaam meezeulde. En daar sloeg hij z'n tenten op. lk weet niet of jullie dat ve rhaal al kenden, maar Ge rrit Klepslang in elk geval wel en hij vond het een gewei· dig idee. Niet zo zecr omdat al die ve rdunde pekel ook al op zijn gemoed begon te werken, maar me t het oog op het zomerverlof. D'r is niks belers, re· dene(!rde Ge rrit toen het verloCin zicht kwam. dan een tijdje in Ci!n heel andere omgeving. Even bekomen van het jachtige twintigsle-eeuwse leven, de gerafelde zenuwen wat opkalefateren en wat nieuwe vee rkracht. In het moede lijf pompen. In navolging van de reeds eerder vermelde oude zeerob besloot Gerrit _ al was hij a ls machinist dan niet geheel los op het grondtakel _ dezelfde s tu nt maa r eens te proberen. Hij hield voel bij stuk ook.

Op de eerste dag van he t verlof toverde hij zichzelf om tot een soort bezienswaardigheid en s tapte de wijde wereld in, mét een anker op z'n nek _ nou ja, een anker .... het had meer weg van een dreg, want je moet zulke dingen niet overdrijven. Maar succeo; had hij wel. Aan- en nagestaard doer licht ve rbijsterde lieden, af en loe begeleid door jouwende jongetjes, trok hij langs '5 Heren wegen, Maar niet zo versc hrikkelijk lang, want het plan had ook succes. Gerrit had nog maar nauwelijks een blaar oC zes onder z'n voetzolen verzameld, toen h ij arriveerde bij het hek van een klein boerderijtje, waar een manspersoon van aanzienlijke aCmetingen nadenkend aan een pijp s tond te zuigen. Daar hield hij plotseling mee op, tocn Gerrit nan kwam strompelen, krabde zich acht~r het. oor en zei verbaasd: "Wat heb jij daar nou?"

Het klonk Gertit als muziek in de oren. Hij had al lang het gevoel. dat de dreg uits luitend uit punten bestond. Met een plof liet hij het onhandelbare ding vallen, wiste zich het voc htig voorhoofd af en zuchtte: ,.Hier moet ik wezen."

Het bevreemdde de boer kennelljk wel een beetje, maar hij liet er weinig van merken en trok onmiddellijk een ve r· keerde concl usie.

20

"He b je honger?" vrgeg hij .

"Altijd." zei Gerti!.

"Kom binnen." zei de boer zakelijlt.

"Een hap' eten kun je krijgen en ik heb meer werk dan volk."

Dat laatste beviel Gerrit maar matig, maar de blaren onder z'n voe ten (:n het lege gevoel omtrent z'n middenrif lieten hem weinig keus. Hij klemde z'n listig verborgen muts nog wat stc· viger onder z'n broekriem en ,'olgde de boer het huis in. Toen hij klaar was met victualie laden cm had vernomen dat hem met plezier onderdak verstrekt zou worden, m its hij een bijdrage wilde leveren teneinde het bedrijf op gang te houden, voelde hij zich voo rlopig met z'n lot ve rzoend.

Tenslotte had hij bereikt wat hij wilde en hij zag bepaald niet op tegen enige lichte werkzaamheden. Nu viel dát nogal tegen. Toen Gerrit die eerste nacht nauwelijks een oog had dichtgedaan, begonnen er aan alle kanten hanen le kraaien en dat was blijkbaar het signaal voor overal. Gerrit had zich graag nog eens een keer omgedraaid, maar dat was er niet bij. Ergens in de prairie stonden koeien die gemolken moeslen worden en of Gerrit nu al beweerde, da t het zuivelbedrijf volkomen buiten z'n gezichtskring lag, dal mocht volgens de: boer niet hinderen, want al doende leert men. En dus liep Gerrlt ui gauw in het half duister door hel vochtig \)ec\auw· de gras, terwijl een lichtslreepje in het oosten langzaam uitdijde tot een rossige vlek. Tenslotte bereikten ze een weiland, waar een peloton koeien stond te trappelen van ongeduld 001 van de overproductie ontdaan te wer· den. De boer posteerde Gertit onder een van de koeien en zou hel hem wel even leren. Maar er is een aanzienlijk verschil tussen een koe en een dieselmo tor en voorzover Gerrit dat nog niet wist, kreeg h ij het al spoedig door.

De koe trouwens ook. Onder t ragisch geloei (van de koe dan) trachtte Gerrit wijs te worden uit de kleppen en handels. waar zo'n beest mee is uit.gerust, maa r dal was niet zo eenvoudig en de eigenares kon dat koekebakkerswerk niet erg appreciëren.

Na afloop van de eerste oefening was het de vraag, wie het droeviger te moede was - Gerrit of de koe. Als een goed begin pas het halve wer~ was, overwoog Gertit. dan stond hem nog heel wat te wachten. En het wils nog maar een begin. Want een op asfal t en steen gekweekte stadsbewoller heert er geen weet wat, wat er op een bocrenbedoening allemaal te koop is.

Gerrit kwam daa r met bekwame spoed achler. Hij trachtte met behulp van allerlei werktuigen een stuk je aard-

oppervlak te fatsoeneren, dat zich daar stug tegen verzette, hij sjouwde met melkbussen, maakte kippenhokken schoon, hield zich een poos onledig met het temmen va n een varken dat voortd wrend op tegenkoe rs wilde en beëindigde de werkzaamheden met C!(!II nummertje hooien, waar hij geen spit van kreeg, maar wel iets dat daar verbazend veel op leek. Duizendmaal die dag hield Gerrit zichzelf voor, dat een dubbele dreg nog beler was dan een enkele hooivork, maar 's avonds was hij zo moe, da t hij geluidloos te kooi dook en va n de kaart bleef tot de hanen hem luidruchtig aan het verstand brachten dat ze met minder slaap toe konden dan hij . Nu kwam daar nog bij, dat ze kennelijk vergeten hadden, de ventilatie in de bedstee bij te zetten, zodat hij 's morgens eerst de lucht en daarna de dekens van zich af moest schuiven. Dat was niet bevorderlijk voor een heldere gedachtenganlt en het belette hem, de knoop door te hak· ken, zodat hij nog maar even bleef hangen. H ij had er geen s pijt '1an, want diezelfde dag kwam de dochter van de boer met ver loC naar huis. Ze keken elkaar eens aan en toen ~gon Gerrit opet'Os dat botlenbrekende landwerk in een heel ander lichl te zien. Fluitend kroop h ij onder de koeien en neuriënd haalde hij z'n rij· bewijs op een 2-PK-mestkar, al hokte die we l eens, omdat het bakboordspaard niet zo happig was op dat sleepwerk. Het begon nog te we nnen ook.

Mager en pezig, maar bruinverbrand en opgewekt lachte hij blikkertandend tegen de boerendochler, die ~em wel een aardige jongen vond. Zo vlogeu de dagen voorbij. Van zee en schepen schenen ze nog nooit gehoord te hebben en dat WH precies, zoals Ge rrit het bedoeld had - geen bouten en moeren, geen kleppen en leidingen, geen baksgewijs, geen brandpiket, geen passagieren. Hij begon zich helemaal in te leven in z'n landbouwersrol en het speet hem wel een beetje, toen het einde van het verlot begon te naderen. Met pijn in he t hart kondigde hij op een avond aan dat hij de volgende morgen zou moelen vertrekken.

"Dal dach t ik al." zei de boer. "Zitten de 18 dagen er op?"

Nu is het donderen in Keulen een beetje uit de tijd. maar toch trok Ge rril een gezicht. alsof hij het in de verte hoorde rommelen. Hij keek niet bepaald intelligent. .,Achttien dagen?" zei hij.

"Precies," zei de boer. "Zomerverlor.

M'n zoon is ook in diens t, bij de marine. Z'n verlof was net om, toen je aa nkwam."

"Barst," zei Gerrit meer eerlijk dan beleerd. "En ik dacht nogal. ... " "Die boer weet niet eens, wat een an· ker is," vu lde de boer aan. "Mis, ik snaple alleen niet, wat je daarmee op de rug moest."

Gerrit ging geruisloos af dOOI' de zijdeur. De VOlgende morgen WH hij nog onder de indruk. De boer s tond grinnikend bij het hek.

"VergC!et je anker niet," zei hij .

"Schoenmaker, blijf bij je leest," a ntwoordde Gerrit een tikje nijdig. "t Is een dreg en géén anker."

Toen gi ng hij op weg naar de dichts tbijzijnde bushalte.

Maar de doehter van de boer schrijft hem trouw geurige brieven in f raaie pasteltinten.

•

N I E UW E DIE P 5 E

neel gaf een noodkreet omdat ze d achten, dat er militair terrein zou word en bet reden. De bemanning van de Y 8027 leverde een fraai staaltje van zeemanskunst om er op uit te trekke n.

Het zicht was mi.rakel slecht. Zij hebben de 180 keurig aan de Visserij kade afgeleverd. De garnalen waren zich rood geschrokke n.

O ud -redders hebben zich voorgenomen burgemeester mr. G. D. Rehorst naar Soestdijk te vergezellen. De he· kende zeeschilder J aarsma heeft een schilderij van "De Groene Draak" vervaardigd en een deputa t ie is voornemens dit aan H.K.H. Prinses Bcatr ix aan te bieden.

Veel waanle rende woord en werden gesp roken, toen de heer Jac. Middendorp wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd zijn functie a ls directeur van de zeevaartschool te Den Helder neerlegde. Burgemeester mr. G. D. Reehorst overhandigde de scheidende directeur de zilveren ereplaquette tijdens een bijeenkomst in het Helderse Raadhuis, waarbij vele autoriteiten uit de scheepvaartwereld en vertegenwoordigers van de Koninklijke Marine aanwezig waren.

Amerikaa ns vlootbezoek ontving Den Helder van twee onderzeebootjagers van het Allen M. Summer-lype, welke in de rueuwe haven van Nieuwediep almeerden. Het waren de USS "ZeIlars" en de USS "Charles Sperry".

Vee l plezier beleefden de opvarenden in de otficierscantine "de Marineclub" bij de onderofficieren in de "M.O.O.C" en in de marinecantines ,,'t Huys Tijdtverdrijr'. Zij waren hierover buitengewoon te spreken en de "ship's party" in laatstgenoemde cantine was hier wel het meest overtuigende bewijs van. Het bier verdween a ls sneeuw voor de zon.

Te vreden was hel bestuur van de Marine Gezinsverzorging, toen zij de opbrengst van d e Fancy Fair nagingen, die in het VBZ-gebouw werd gehouden. Er is braaf gegooid en gesmeten en men fluistert, dat een vlootpredikant als kampioen-ballengooier uit de bus is gekomen. Aangezien de vereniging nog best een paar duiten kan gebruiken, beveelt zij alle afdelingen aan iets dergelijks te doen. Je kunl er een boel lol mee hebben en de Gezinsverzorging vaart er wel bij .

Oude ka me ra de n werden zo maar verkocht. He t waren de sleepboten Hector en Stentor van de firma Wijsmuller, die bij zo menig scheepsongeva} in de omgeving van Den Held e~ van z.ich deden spreken. We denken s lechts aan de Frameggen. Ze zullen in de Italiaanse haven Ravenna aa n de Adriatische Zee kolenbakken gaan slepen.

Te h ulp snelde de Marinesleepboot y 8027, toen de kotter H.D. 180 in dikke mist achter de Marinecnntine op de Zeedijk lie p. Het cantineperso-

Oud·onde rofflcleren vierden het 65jarig bestaan van de ardeling Den Hel· der van de Koninklijke Bond van oudonderofficieren. Zij d eden dit in l"ormosa en er werden enige doo r de Bond ingestelde onderscheidingen aan leden uitgereikt, d ie zich buitengewoon verdienstelijk hadden gemaakt. De cabaretgroep van de M.O.O.C. maakte de zaak aan he t lachen en na afloop gingen de he",ntjes vail de vloe r. De oudies dedt:n he t nog best.

Lee rlingen van de r ijkswerf maakten voor "Martradi" een fraaie verkeers tafel. Hij werd door de Ltz SD I G. Looman ontworpen en zal dienst doen bij het onderwijs In verkeerslessen aan het MarinepersoneeJ. De meest mogelijke verkeerssituaties kunnen op schaal I op 60 worden geschapen. Een fantastisch stukje werk.

Veertig jaren gingen op het. vliegkamp "De Kooij" niet ongemerkt voorbij. Het g r ote feest van de MLD werd vreugdevol gevierd met d emonstraties en sportmanifestaties. 'sAvonds werd er in de Marinecantine feest gevierd onder de bekwame leiding van Frans van Dusschoten, zo langzamerhand een oude bekende. Het zat rustig. Frans wis t de stemming er in te houden.

T e levisieon tvangs t is in Den Helder niet de nde rend. Er is op de schepen en inrichtingen zeer veel belangstelling voor deze nieuwe bron van ontspanning, maa r het lijkt af en toe wel oC je in een granieten gootsteen kijkt Het gemeentebestuur van Den Helder gaat daar iets aa n doen. Er is een enquête gehouden en er wordt aan Den Haag zeef beleefd om een steunzender in de kop van Noordholland gevraagd.

Hopelijk hebben de vroede vaderen succes.

He t schilderti vall Luitenant - Adm i 'aa~ Helfrich zoals dit (han s in het Konillkltik Instituut voo r de Marine hangt.

Rijk keek &leh de Codeur Telexist. J. Mooij uit Callantsoog. H ij won twintigdu izend pietermannen door een puzzle uit de krant op te lossen. De Verbindingsdienst in het "paleis" was opgetogen. maar Mooij kijkt eerst even rustig de kat uit de boom en gaat geen feest vieren. De datum van groot verlof nadert en hij kan zeggen dat hij als welgesteld man de marine verlaat.

Het j ubte elftal koos de hofmeester W. G. van Leijenhorst (bekend lange afstand-zwemmer) van de Artillerieschool. In "Sport en Sportwereld" lazen wij: "Hofmeester Van Leijenhorst In zijn fleurige marineunirorm met braniekraag was niet alleen gekomen, doch had v ier zijner colega's meegebracht.

Of ... meegebracht? Beter zou zijn te zeggen, dat zij hem hadden meegenomen, zoals zij hem bij hun vertrek uit ons kantoor - voor de grap overigens - stevig In hun midden namen. Met z'n vijven namelijk nemen zij iede re week aan onze prijsvraag " Kies Uw Elftal" deel. waarbij zij ieder een kolom invul· len met de afspraak een eventuele prijs samen te delen.

,

Afscheid nam d e Nederlandse Territoriale bevelhebber, de luitenant generaal D. C. Buurman van Vreeden van de Commandant Zeemacht Nederla nd. Eerstgenoemde zou enkele dagen later namelijk met pensioen gaan.

21

•

Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt Hr. Ms. kruiser de Zeven Provinciën, commandant kapitein ter zee M. J. Vos is op 28 november naar Rotterdam vertrokken voor een dokperiode.

H.r. Ms. Overijssel, commandant kapitein-luitenant ter zee W. A. de Looze, is van 29 november tot 2 december te Tanger en gaat op 2 december naar Gibraltar, verblijft daarna van 6 tot 9 december te Toulon, arriveert 12 de«!mber weer in Gibraltar en vertrekt vandaar naa r Den Helder.

Hr. Ms. Drenthe, commandant kapi-

tein-luitenant !.er :tee H. A. van Oorde is na het deelnemen aan internationale oefeningen op 29 november te Den Helder aangekomen en wordt medio december uit d ienst gesteld.

Hr. Ms. Utrecht. commandant luitenant ter zee Ie klasse L.C. Ie Poole bevindt zich tot 4 december te Den Helder, van 5 tot 9 december in Rot,. terdam om op 13 december weer in Den Helder aan te komen.

Hr, Ms. fregat van Speyk, commandant kapitein-luitenant ter zee A. G. van der Land, bevindt zich in de Caribische wateren en is ter beschikkl ng van de Commandant Zeemacht Antillen.

Hr. Ms. fregat Everlsen, commandant ka pitein-luiténant ter zee' E. W. a Nieuwenhuizen bevindt zich te Den Helder.

Hr. Ms. fregat Fret, commandant luitena nt ter zee Ie klasse V. R. IJ. Winkelman, doet dienst als visserijpolitiekruiser.

Hr. Ms. Wa lrus, commandant luitenant te r zee Ie klasse F. Hamilton, is tot 21 december in de Stille Oceaan ten behoeve van zwaartekrachtproeven, tot 2 december bevindt zij zich te Guayaquil, van 7 tot 10 december te Puntaarenas en van 13 tot 17 december te Panama.

Hr. Ms. Zeeleeuw, commandant luitenant ter zee der 2de klasse (oudste categorie) M. Deege, bevindt zich van I tot 21 d~mber In de Ned. Antlllcn en verbijlt van 28 november tot 2 december te Cartagena.

Hr. Ms. Tijgerhaai, commandan~ luitenant ter zee der 2de klasse (oudste categorie) J. Roele bevindt zich te Rotterdam.

Hr. Ms, Zwaardvis, commandant luitenant ter zee der 2de klasse (oudste categorie) D. Schrijvershof heeft op 2 december Torquay verlaten en wordt 5 december te Rotterdam verwacht.

Spuadron mijnenvegers 123, commandant l uitenant ter zee der Ie klasse Th. H . de Meester, bestaat uit Hr. Ms. Borne, Brouwersha ven, Breukelen, Blaric um en Bruinisse. He t squadron oefent op de Noord zee. Squadron mijnenvegers 127, commandanl luitenant ter zee der Ie klasse R. Folmer, bestaat uit Hr. Ms, Leersum, Lisse, Wlldervank, Steenwijk e n Goes. Het squadron oerent op de Noordzee.

Squadron mijnenvegers 128, commandant luitenant ter zee de r 2e klasse (oudste categorie) J. H. MendeIs. bestaat uit Hr. Ms. Woerden , Sittard, Veere, Gemert en Rhe ne n. Het squadron oefent op de Noordzee.

Hr. Ms. patrouillevaartuig Balde r, commandant luitenant ter zee der 2de klasse (oudste categorie) H. de Booy, is ten behoeve van de vaaropleiding

22

gestationeerd te Den Helder, evenals Hr. Ms. BuIcia, commandant luitenant ter zee der 2de klasse (oudste categorie) W . v. d. Loo. Hr. Ms, f'reyr, commandant luitenant ter zee de r 2de klasse (oudste categorie) G. G. J . W. Frohn, is belast met toezicht visserij in Nederlandse territoriale wateren ten zuiden van Hoek van Holland.

Hr. Ms. Hendrik Karssen en Hr. Ms. patrouillevaartuig Uobeln varen voor opleiding van personeel.

Hr. Ms. duikwerkschip Hereules, commandant luitenant ter zee van vakdiensten der 2de klasse (oudste categorie) K . Rog, bevindt zich te Den Helder. Hr. Ms. zeesleepboot Orkaa n is ter beschikking voor sleepdiensten, Hr. Ms. Çer berus, commandant luitena nt ter zee der 2de klasse (oudste categorie) T. F. Jansen" oefen.t als netten legger en n~ten werksc hip, Het schip is gestationeerd te Vlissingen.

Hr. Ms. Me dusa, commandant luitenant ter zee van speciale diensten der Ie klasse A. Lok ligt in Vlissingen.

I\tARlNE LUCHTVAARTDIENST Squadron 1, commandant luitenant ter zee vlieger der Ie klasse Mr. J . L, v.

de Graaf, bestaat uit Grumman ,.Avenger" onderzeebootbeslrijdlngsvllegtuigen. Het squadron Is gestationeerd op de Dr. Plesman-vlieghaven op Curaçao en staat ter beschikking van de Commandant der Zeemacht In de Nederlandse Antillen. Voorts is het belast met de voortgezette opleiding tot onderzeebootbestrijdingsvlieger.

Squadron 2, commandant luiter:ant ter zee vlieger der Ie klasse J. F. T. Luns, bestaat uit Grumman "Avenger" onderzeebootbestrijdingsvl iegtuigen.

Het squad ron is gestationeerd op het marinevliegkamp Valkenburg.

Squadron 3, commandant luitenant ter z(."(' \·!ieger der 2e klasse (oudste categvrie) W. F. v. d. Heuvel bestaat uit Seahawk straaljagers. Het squadron is gestationeerd te Valkenburg.

Sq uadron 4, commandant luitenant ter zee vlieger der Ie klasse A. Seret, be· staat eveneens uit Grumman "Avenger" onderzeebootbestrijdingsvliegtuigen.

Het squadron is gestationeerd op het marlnevlIegkamp Valkenburg.

Squadron 5, commandant luitenant ter zee vlieger der ie klasse A, Berger, bestaat uit Beechcraft en Fairey "Firefly" opleidingsvliegtuigen, Het is belast met de opleiding van vliegers waarnemers e n telegrafisten en is gesta tioneerd op het marinevliegkamp Valkenburg.

Squadron 8, commandant luitenant ter zee vlieger der Ie klasse E. J. Wils, bestaat uit Martin "Mariner" amphiebievliegtuigen en Sikorsky hellcopters.

Het is gestationeerd op het marinevliegkamp Valkenburg.

Squadron 320, commandant luitenant ter zee vlieger der Ie klasse H, H. Vader, bestaat uit Lockheed "Neptune" lange-afstandspatrouille vI iegtulgen voor onderzeeboot bestrijding. Het Is gestationeerd op het marinevliegkamp Valkenburg.

SquadrOn 860, commandant luitenant ter zee vlieger der }oe klasse R. J .

Idzerda, bestaat uit Seahawk straaljagers en is thans gestationeerd op het marInevliegkamp Valkenburg.

WONINGRUIL Naar Hilversum, e.o. !Huizen):

J . Barendregt, sgt. d. marns, (00772) Duinen 3, Oostvoorne. woonkamer, 2 s laapkamers, keuken, zolder, zolderkamer, kelder, tuin.

Huur: eigendom. 3 pers.

Noor Den Helder: D. Verboom, luit. t. zee I (18972) P. Krugerstraat 41, Hengelo, woonkamer, 3 slaapkamers, keuken, douche, zolderkamer, tuin.

Huur: / 60,- per maand. 5 pers.

Naar Doom, e.o.: A. L. Klink Logeman, sgt. d. mams.

(28367)

Lakenstraat 5, Geldrop. woonkamer, 3 slaapkamers, keuken, douche, kelder, schuur. .

Huur: / 48,- per maand. 4 pers.

Naa r Doorn. e.o,: J . v, d. Meljden, mam. J. (12376) Kanaalweg 42, Hellevoetsluis. woonkamer, 3 slaapkamers, keuken kabinet.

Huur: / 35,- per maand. 3 pers.

Naar Oegstgeest, e.o,: C. A. Creemers, burgerambtenaar!"

Kamperfoellestl'aat 25, Den Helder. woonkamer, 3 slaapkamers, keuken, schuur, tuin.

Huur: / 10,- per week. 5 pers.

Naar H ilversum, e.o.: L, A. Pietersen, sergt. kok (14193)

Bellamypark 29, VHssingen.

2 woon-, 2 slaapkamers, keuken, kelder, achtertuin.

Huur: / 47,95 per maand 4 pers.

Noor Katwijk e.o.: C. H. v. Orreren, maj. vgmr. (13475) Lijsterbesstraat 36, Waddinxveen.

2 woon-, 3 s laapkamers, keuken, douche, zolder, tuin, schuur, Huur: / 8,30 per week. 6 pers.

Noor Breda:

H. Hoekstra, Majoor, 10.02.04.005 LeIdseweg 327, Voorschoten. v rij huis. 5 kamers, badkamer.

H uur: onbekend. 6 pers.

Naar Ede:

G. T. v. Gorkum, sergt, 17,03.19.115.

Heerensteeg 20a, Lelden.

Bovenhuis, 3 kame rs, keuken.

Huur: / 35,- per maand. 2 pers.

Naar Den Hoog, e.o.:

A. v. d. Heerde, Eerste Luitenant, mr. 25.09.03.103.

Heldevenstraat 141, Nijmegen.

2e etage, 3 kamers, badcel, Huur: / 65,25 per maand. 3 pers.

Noor Alkmaar: P. H.ilders, sold. Ie klasse. mr. 29.09,01.174.

Duinroosstraat 30-1, Den Helder. duplexwoning, 3 kamers, keuken, Huur: / 9,75 per week. 2 pers.

•

Tol luitena nt ter :tee van specia le die nsten de r 2e klaue Jonpte cateJorie Kl\IR : Ir. W. H . Brouwer, Ir. J . OeJcour drs. G. H , J . Alders. ir. W. H . M. Hermans, Ir. E . A. Hallo, ir. K . W. Witteveen, Ir. C, G . va n de r Sluis, ir. K. Hubee, iT, A. B. Diepenhors t.

Ir. A. van der Wouden, ir. E. H .

Vl ierboom m.I.v. 16 okt.

1957 Tot tijdelijk ka pitein-lui tenant ter 'lee van de tee.hnlsc:he dienst: J . M. R. H. AndreoH m.iv. I nov, 1957 Tot ka pite in ter zee waa m eme r : m.i.v. 7 nov.

1957 A. van der Hoeden

BENOEMD: Tol luitenant Ier 'lee van de loodsdlen8t der 2e klasse Joo,.te caU&"orie Kl\-IK: J . Bakker, 1.. A. Aa rsen m.i.v. 1 aug.

1957 Tot luitenant te r 'lee van de lood.tdleDllt der 2e klaue Joopte catecorle fOlK : J . L. J . Kiebert, J . Terpstra.

F. Elchelsheim m.I.v. I sept.

1957 Tot luJte nant te r 'lee van de loodsdienst de r Ze klasse Joncste cale&"orle 101K: T . Smit, A. Jan.9Cn, J . M. Toxopeus m.i.v. lokt.

1957 Tot luitenant ter zee van de teehnl.a:c:he die nst de r 3e klaue KMK :

Ir. D. van Dort, Ir. C. L.Odenthal, Ir. H. O. Bussemaker, Ir. F. de Wolf, ir. B. K. van der Chljs, Ir, F. Peper, ir. J . A. van der Beek m.I.v. 15 okt.

1957 Tot luitenant te r zee van de e le klrot.eehnlsehe dienst der Se klaMe KMR: ir. H. W, ten Bosch, ir. R. Boersma, ir, H , J. Allaart, ir. P. M . E . M . van der Grinten m.i.v. 15 okt.

1957 Tol luitenant Ier 'lee a r u der 2e klasse joo,.te estecorle IGUR:

J. L. Beije, M . S. Berkhout, W, 1.otvers, J . 8 , J. Wiegman. R. Wijsman, A. A, Vreede, W. K. OssenkoPPele, A. J . J . Vreeburg, J. Bool m.I.v. 15 okt.

1957 Tot luitenant ter :tee tandaru der 2e klasse joocste catec orle Kl\lR: J . G. M. de Fouw, J . A. P. van MĂŞel m.I.v. 15 okt.

1957 Tot luitenant tu :tee van speciale diensten der 3e klaue

VERLENING TITULAIRE RANG :

Van commandeur van de tee.hnlsehe diens t; m.lv. 1 nov.

Aan H. de Roode

1957

EERVOL ONTSLAG : Luitenant ter zee van de loodsdIeD5t der 2e kla.ue Jon,ste eatecOf'le MIK : Wegens ontslag uit zijn burgerlijke betrekking W. de Willigen m.I.v. I aug.

1957 Luitenant ter 'lee van de loodsdienst der 2e klasse jonp te ealetorle Kl\IR: Wegens ontslag uit zijn burgerlijke betrekking D. E. L. Padrrms m.I.v. 1 sepL 1957 Luitenant-kolonel der mariniers Kl\-IR : Op verzoek E. J . Baron Lewe van Aduard m.I.v. okt.

1957 Luitenant ter 'lee der 3e kJa.sse Kl\o1.R : Op verzoek (benoemd tot beroepsofficier van speciale diensten) m.I.v. 16 okt.

1957 T. Zuijderland Ornc:ier- ma r va der Ze klasse Joncste eatecorle: Wegens huwelijk E. J . H. Harryvan m.I.v. 10 nov.

1957 Kaplteln-Iultenant ter :r.ee van de t.eehnlsehe dienst: Op verzoek wegens langdurige d ienst F. H . KĂśhler m.lv, 1 dtt{.

1957

Kl\1R:

drs. C .van Baa rie, ir. J . J. Smldt, ir. P. E. Mijnarends, ir. F. J . RulZ, drs, H. J . C. Bercndscn m.l,v. 15 okt.

1957 Tot luitenant te r we va n spedale diensten der 3e klasse

M

ES

Kl\1R :

T, Zuijderland m..l v. 16 okt.

1957 Tot luitenant ter zee ,'a o speeia le d iensten der :Je klasse Kl\I.K:

H. d'Ailly, R. F . Klijnsma, P. He lj-

blok, J . C. J . Dunselman, H. Kl asema m.i.v. 16 okt.

Tot luitenant ter zee waam emer der 3e kl use Kl\I.R : G. J . M . Moorma n m.lv. 1 nov.

1957 1957

,'an matrOOS de r Ie klasse tot kwartiermeester: m.i.v. I aug.

W . Plevier van korporaal-,escbutkonstabel lot

BEVORDERD: Tot luJtenant ter :tee van speelale diensten de r Ze' klaue Joopte cateCOf'le KMR: m.I.v. lokt.

1957 G. 1.. Epema Tot luitenant te r 'lee van de tech nlsehe dienst der 2e klasse Jonpte estecorie Kl\-lK : ir. A. C. van der Vlret. ir. P. van der Harst, ir. H. H. Maas Geesteranus, Ir. D. van den Berg, iT, H. H uizing, Ir. J . A. Sta m mi. v. 16 okt.

1957 Tot luJtenant ter zee van de e lektrotec:hnJsebe dienst der Ze klasse Jonpte catecorle DIR: ir. J, M. Schlenneler, Ir. p , J . A. van Dijk, iT. H. S. J . Pijl. m. I. v. 16 okt.

1957 Tot luitenant ter zee arU der Ze klasse oudste eatecorle KMR :

J. J . Kolk, R. U. Mekklng, K. Knol, J, P. Vrolijk m.I.v. 16 okt.

1957 Tot luitenant ter zee tandarls de r Ze k.l use oudJite catecorle 101ft:

P. A, E. SilIevls Smltt, H. J . de Roolj

Opgave van sc:he pelingen die in het tijdvak van 16 september 1957 tot e n me t 15 oktober 1957 behoude ns bedenkinge n in aanmerking kome n voor bevorderin g tot de ra ng van korporaal en hoge r .

m.I.v. 16 okt.

1957

1957

ser,eant-cesehutkonsbbel: 1957 okt.

J , F , Deux m.i.v. van korporaal-vuurleldln,konstabet tot ser,eant-vuurleldln,konstabel: J . C. de Bruin m.i.v. lokt.

1957 van geschuLmaker der le klasse tot korporaat-gesehutmaker: M. P. Loth m.i.v. lokt.

1957 van korporaal-vuurleldlngmonteur tot ser,eant..vuurleldlngmonleur: okt.

1957 H. Rijntjes m.i.v. van vuurleldln,monteur der l e klasse tot korponal -vuurleldJngmonleur: C. J . Verve r en J . L. Woute rs m.i.v. I a ug.

1957 van korporaa l-elekwomonte ur tol ser,eant-elektromonteur; T. J. Lap m.i.v. 1 sept, 1957 A. Schenkels m.i.v. lokt.

1957 van e lektromonteur der Ie klasse tot korporaa l-elektromonteur: 1957 J. Talens m.i.v. 1 aug.

G. J . van den Berg en H. G. Stal m.i.v. 1 sepL 1957 van korponal-telecraflst tot sercant-te lecrafist: 1957 G. van Anrooy m.i.v. lokt.

23

van majoor-Wrpedomaker tot opperlorpedomaker : N. J. Ravesloot m.i.v. 1 sept. 1957 van torpedomaker der Ie kt. tot korporaai-torpedomaker: J. C. van Dinteren m.i.v. lokt.

1957 van sergeant-machinist tot majoor-machlnjst: 1957 J . A. Koch en J . A Nagel m.i.v. lokt. van kOTP(lraal-machinlst tot sergeant-machJnlst : 1957 I. Kruik en C. N. de Groen m.i.v. lokt. van machinist der Ie klasse tot korporaal-machinist: L. J. A. de J ong en W. C. A van 1957 m.i. v. I juli Goethem A. J . Rog, J . H . He ndriksen, B. F . de Groot, A. C. Brouwer, C. Metselaar, J . E. Dekker, A. Bosma en F . A. Salomon m.i.v. lokt.

1957 B. Tak en A. P . Polie m.i.v. lokt.

1957 van bottelier der Ie klasse tot korporaal-bottelier> J . G. H. A. Romson en P . Morelisse m.i.v. I oki.

1957 van ebauffe ur der Ie klasse tot korporaal-chaurreur: C. M. Bödicker m.i.v. 1 j uni 1957 H. de Ruiter m.i.v. 1 sept.

1957 van sergeant-vllertulgtelernfis t tot majoorvllertulgtelegraflst: W. J. A . Hoedjes m.i.v. sept! 1957 va n majoor-vllegtulp-laker-algemu n tot oppervlle&tu1gmaker-algemeen : M. Carmejoole m.i.v. sept. 1957 van sergeanl-vllegtulgmaker-al,emeen tot majoor-vllertulgmaker-algemun : J . Velthaak m.i.v. sept. 1957 van korporaal-vllegtulgmaker-algemun tot sergeanl-vllegtulgmaker-algemeen: L . J . Strouck(m . m .i.v. 1 oki.

1957 \'an v liegtulgmaker-motonnonteur der Ie klasse tot korporaal -vllegtulgmaker-motormonteur: T. D. Dingemans m.i.v. lokt.

1957 \'an korporaal-vUegtulgmaker-elektromonteur tot sergeant-vllegtulgmaker -elektromonteur> 1957 J . G. Homs m.i.v. lokt. van sergeant-vllegtuigmaker-radJo-radarmonteur tot majoor-vllegtulgmaker-radlo-radannonteur: G . de Vos m.i.v. lokt.

1957 van korporaal-vlle,tulgmaker-t'8dlo-radsrmonleur tot sergeant-vlle&tulgmaker-radlo-radarmonteur: m.i.v. lokt.

1957 J . Klees van korporaal-vJlegtulgmaker-bekleder-parachutepakker tot ser,eant-vliertuJrmaker-bekleder-paracbutepakker : F . Putters m.i.v. I juli 1957 H . A, Kleis t m .i.v. lokt.

1957 \'an vlierverkeersleJder der Ie klasse tot korporaal-vllerverkeerslelder: J . C. van Klinken, J. Bazen, J . J .

Otte m.i.v. I sept. 1957 van sergeant der mariniers lot ser,eant-majoor der mariniers: C. van Doornmalen m .I.v. I aug.

1957 L . J . van den Bossche m.i.v. lokt.

1957 van korporaal der mariniers lot ser,eant der mariniers: H . J . Stuiting m.i.v. I aug.

1957 W. Visscher, C. A. Vogel en J . va n de Griek m.i.v. 1 sept. 1957 L . J. van Dongen, F. Wouters en H .

Elbertsen m.i.v. lokt.

1957 van marinier van de verbindingsdienst der Ie klasse tot korporaa l van de verbindinrsdJensl.: ft. C. Gemerts en L . p . van der Hoeven m.i.v. 1 sept.

1957 Opgave van SChe pelingen met de rang van korporaal en hoger aan wie eervol ontslag uit de zeedienst is verleend met ingang van de datum als achter ieders naam vermeld: opperschipper: J. Nels m.i.v. I jan.

1958

a I ET W E R K

opperelektromonte ur: W. H. Wijsman m.i.v. sergeant-elektromonteur : H. de Bus en M. J. Tunders m.i.v. korporaal-elektromonteur : H . N. BergshoeU m.i.v. majoor-telecrafls t : E. J . den Haan m.i.v.

C. Braun m.i.v. korporaal-telerraflst : W. M . Paape m.i.v. sergeant-seiner> M . Bruijn m.i.v. oppermachinist: A. Rijkers m.i.v.

G. P. Sleflens m.i.v. majoor-machinis t : W. Molendij k m.i.v. sergeant-machlnlst: p . de Vries m .i.v. korporaal-machlnjgi: J. G. J . van den Boom m .i.v.

H. J . G. Kucn cn en P. G. Nievaart m.i.v. w. F . Hogetoorn m.i.v.

D. E. Ve rschoor m.i.v. korpo raal-torpedomaker: G. J . Sleeuwenhoek m.i. v.

W. P. Heens m.i.v. korporaal-schrijve r : C. P. van de Velde m.i.v. korporaal-lIlekenverpleger: A. J . Dronkert m.i.v. korporaal-hormeester : m.i.v.

J . Lezer m ajoo r-kok : H. C. van Schaik m.i.v. oppervliegtulrmaker-algemun : G. Visser m.i.v. korporaal-vllegtulgmaker-vllertui(1Tlonteur: W. H. Sleijster m.i.v.

I. C. van de.n Oever m.i."", korporaal der mariniers : J. C. J an n on m.i.v.

T. J. Grootjes m.i.v . liergeant-mul.lkan t : p . Tapiheru m.i.v.

24

1957

I jan.

1958

nov.

1957

no v. d",.

1957 1957

febr.

1958

febr.

1958

16 nov.

I jan.

1957

nov.

1957

jan.

1958

I dec.

16 dec.

I j an.

16 jan.

1957 1957 1958

1958

1958

I sept.

16 nov.

1957

2 dec.

1957

I okt.

1957

16 sept.

1957

16 dec.

1957

16 d",.

1957

1 " b.v.

1 dec.

1957 1957

I nov, 16 nov.

1957 1957

1 nov.

1957

1957

TECHNISCH SCHEEPVAARTKANTOOR BOOtHJES Postbus 371 - JuU.rstraat 6b.

ROTTERDAM

Makelaars voor de Aan- e n Verkoop van alle soorten drij vend Materiaal e n Scheepsdieselmotoren.

NIEUWBouwcmURACTE N T.1.loon, 111-435 (3 IiJn.n),

T.I.a , 22 11 2

•

IN ALLE N ON . FERRO METALEN TOT l 'h TON. EIGEN MODELMA KERIJ

R 0 K 0 M Ea

I dcc.

·PAKKING V OOR OVER V ERH ITTE MA CH IN ES

ROTTERD. KOPER. EN M ETAALGI ETER IJ

H. F. A. WEIJER GUSrOWEG .3 T,"I. 66 038 · 66 4QO (". 6

.M

1<1Bb 3

Haring COllstructiebouw N.V. BOSKOOP Telefoon K 1727-3128

goed

hè 1 TANKS v.a .s.

STOOM en DRUKVATEN onder keur Stoom· wezen

APPARATEN v.a .s. ook voor d~ CHEMISCHE en VETVERWERKENDE INDUSTRIE

voor

J -- Hdut1JU4.ti! mij

-J< BITUMEN en Sl\otE LTKETELS voor druklossing j ook transpor tabel

UIIl-Ie

-J< TANKAUTO'S, geheel compleet met pompaggregaat en camoufl age om bouw ook opleggers

-J<

HALF SHAG

~_

•

MACHINES en WERKTmGEN op aanvraag CONSTRUCTIEWERKEN LEIDINGWERKEN VERDEELSTATIONS

OR O NINOIN . NI J K I RK

VERZINKERIJ ALB L ASS ERDAM

TEL. 6 41 (K1859)

G. CLEMENTS & Zn~ N.V.

echn

rubber -arti~,elen"--:~~ W!ft"""; en pla sticsl ang

Luchtvltllrl-technische Handelsonderneming

"HOLLANDAIR" KA TWIJK ,AAN ZEE · V.~g." ...oord lg/

TRAM STRAAT 67 •

• TELEFOON K1718 ; 3 733

0 .• .

R.F.D., SeOTT, NU-WAY, KENTON , SAFE-FLIGHT '

Salely-and T fein ing Equipmenf Oxygen Equipmenf

Ground-Heafers B.D.A.C. Hydrosfatic Weighing Unifs Speed.Control

Overhaul van Amerikaanse motoren .

(A.R.B. e n A./.D. approved.)

Tedd i ngto n-apparatu ur

ST 0LK'S HANDELSONDERNEMING

H OUDT DE WACHT BIJ ALLE DIESEL· MOTOREN OP ONZE MIJNENVEGERS ABNORMALE

SL OP ERIJ

EN

M ET AA L H A ND El

•

TEMPERATUREN

•

DRUKKEN

•

SNELHEDEN

WORDEN

11 . I. AMBACUT

GESIGNALEERD

VEEHSEDIJK 223

•

TELEFOON K 1850 , 6-U5 Na 18.00 uur

BIJ CRITIEKE

, 52J9

OMSTANDIGHEDEN WORDT DE

, • • • • •

Stoomlieren., Anker" Kettingen SroommtJchinu. StoomkeieLs Diuelmotoren, Electromotoren Inkoop van nieuwe en oude metalen Inkoop wn nieuwe. !ebruikte en SIoo[Uchepen

BETREFFENDE MOTOR AUTOMATISCH GESTOPT

TECHNISCHE HA N D ELS O NDERNEM I NG

VANANDEL N.V. ROTTERDAM

TELEFOON 84700

POSTBUS 60451

7 lijnen

Scheepswe.rf "DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL GemeensdlappeUJIr. samenwerkende scheepswerven Gebr. Niestern & Co. - Delfz.ijl Noord-Nederlandsche Scheepswerven - Groningen Scheepsbouw Unie N.V. - Groningen Niestem Scheeosbouw Unie N.V. - Hellevoetslullo

VERJAARDAG? HUWELIJK? of ee" alldere fees/elijke gebeurtenis bij Uw verwanten aa" de wal, DE gelegetlheid voor heJ zemun va" een

RADIO.SURPRISE verzorgd door de radio-mrprise dietuJ 1'a" M." ..80lowonto" aa. .... :r..nf. Vrach~end&lp ... oor lDdOD......

• • •

• •

Alle soorten vrachtschepen Zeesleepboten Lichten

Bauerl.n.ttal.latles Hellln,en en droo,dokken beschikbaar voor reparatie van schepen tot 3000 ton.

R ADIO. H OLLAND N.V•

•

Wend U voor hel verkrijgen 'Van i"lichtingefl tol de Radiodieml aan boord

H., Ms, "FRIESLAND" de eerste onderzeebootjager van de B-klasse De Rotterdamsche Droogdok Mij. N.V. - Rotterdam Ned . Dok en Scheepsbouw Mij . V.O .F. . Amsterdam N. V. Koninklijke Mij . " De Schelde " . Vlissingen Werkspoor N.V.. Amsterdam 00\0:¡ en Werf-Mij. W ilton -Fijenoord N .V. . Schiedam

DAF

draagt biJ tot de verdediging van de vrije wereld 0" Fundamt n~elc eisen, welke aan moder" mililair transportmoterieel worden gedeld, vormen de basis von het omvangrijke OAF-produktie-progrommo

voor militaire voertuigen,

,â&#x20AC;˘

Artilt" ri " lrekk" rJ Wapendragers Mt;>nschappenwage n J AmbulanteJ BUSIi"n

Kippers Tan kwege n.

Sthuimblu,aula', Tr ekken Opleggen Aanhangwagen.

-

r

/1

~~U[[~U

8 c

0

N

S

T

A

N

T

W

A

E

D

[[ K

~~

L

I

T

E

I

T