Alle Hens - 1957 - Editie 11

" Robvste constructie " Grote krochlsreserve " Loge werktemperatuur • longe levensduur

VARTA BATTERIJEN VOOR SCHEEPSVERLICHTI NG MET GROOTOPPERVLAK -PLATEN IN SPECIAAL UITGEVOERDE HOUTEN TROGGEN

PRIJZEN EN INLICHTINGEN O P AAN VRAGE

ACCUMULATORENFABRIEK VARTA N.V. AMSTERDAM·C. SPUISTRAAT 46 TEUF., 45787

Varnished cambric kabel _

.lectrisch. ;ndallati, Vin

""'eh."...... Bep'oeld ,n goedg,· .....d door .l\oy1:Il" en .V.ri~".

Een ~np leven"! .. ur.

B.IUond t8gen hoge temperlturen. lew..bNr met bloen- of meIHI· dr • .oomvleçhting.

Elect r"Î sche Ins ta llaties voor Binnen- en Zeevaart

N.V. NED

DSCHE KABELFABRIEK

VOGELENZANG DE JONG

DElFT

-c

Postbus 16

Telef. 446

K rimpen aan den Ijssel

~

SIEMENS

TELECO MMUN ICATI E TECHNIEK Wv 41

t,

Eindstation ytln een microgoU-Slr""lzendverbinding met Ireqlfenlie-

. • ...'..~~.r-

.

'~::l_,

;.

..:.

.

.'

.

. ...- .

L'"'I"i

•

modul/lila voor 60 spreekcircuils.

P"r"bool"nlenne voor een ger ichte verbind ing in het freque nliebereik 1100 to t 2300 MH z.

Wij leveren complete straa lzender-installa ti es voor meter- e n centi mete rgolven; voor telefoon-, verreschrijf-, televi sie- en muziektransmissie; voor kleine en grote aantallen kanalen; voor vaste en mobiele opstellin g.

N EDE R lA N D 5 C HE

S I E MEN 5

M A A T 5 C HAP PIJ

POSTBUS 1 068 · ·,- GRAV fNH AGE . T ElE f OO N 18 38 50 .ll([ttVE~ f !Gr"WOO~DIGING

.... N

5 I E M E N 5 & H ALS K E A K T I E N GES E l l 'S C HAF T I f R lI N · " U N e H ! N

N . V.

•

ZEE- EN KUSTREDERU

RUN- EN BINNENVAART

-

•

TANKVAART

BEVRACHTERS

CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE - OPSLAC Tele!JUomBctre.: Vanuden Telefoon 113300

000 N.V. GEBR. VAN UDEN'S

EUROPESE DIENSTEN DUITSLAND, POlEN, FINLAND, DENEMARKEN. GOTHENBURG. FRANKRUK. PORTUGAl. SPANJE,

SCHEEPVAART- EH AGENTUUR MIJ .

ROTIERDAH LUNDIENSTEN

NooRD·AFRIKA. ITAUt

BENELUX-FRUITLIJN

ADRIATISCHE ZEE, GRIEKENLAND. LEVANT, ZWARTE Zef.

RoUerdam/Anlwerpen

-

Frans Marokko v.v.

TRANSATLANTISCHE DIENSTEN

FRABEL UX-LIJN

SURINAME, CURAÇAO, ARUBA, GROTE. EN KLEINE ANTILLEN,

Noo rd-Frankrijk - Frant Marokko v.v.

ROTTERDAM-SONT LIJN

BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA, MIDDEN· AMERIKA,

Rotlerdem-Den emarken, Zweden v .v . 2 x p. w.

WESTKUST VAN ZUID·AMERIKA.

ANTWERPEN-SONT LIJN RoHerdam-Denemarken, Zwe den " .v. I

Je:

p . w.

N.V. HAVEN LINE

Bremen - Haznburr - Antwerpen - RoUerdam , wekelijk.. dnarien Oostkust - Zuid-Amerib

Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen N.V. (Rayal Intleroc.ean Lines)

Gtr~9e1de

passa9ir:rs~

en

vrachtditnsten

Verre Oosten ~ Afrika - Zuid.Amerika v.v .

Verre Oosten - Oost-Afrika v.v.

Zuid.Amerika - Zuid_Afrika _ Australië Indonesië - Malakka - China - Japan v .v .

India _ Malakka _ Indonesië _ Australië V.v.

Australië _ N ,N . Guinea _ Nd . Borneo - Bangkok Hoofdkantoren: Amstudam. " Het Schetpvaarthuis" - Telefoon 6itll

1.........

H .......

l,1Ul. l01

r.n..........J.j

Rnad W..,.

wij zullen moeten samenwerken

* NEDERLANDSCHE SCHROEFBOUTEN FABRIEK ~:

HELMOND SHELL TIINKERS N.V. II. U . . ......

G • • Olh ..... . I. . . lto .. w

*

De uitstekende accornodatie aan boord \'ao onze moderne vrachtschepen biedt U u n unieke passagegelegenheid naar

o

Eelsalon m.s. " PRINS \XfILLEM VAN ORANJE"

R

L IJ

N Passage~ Hoofda8entcn: Anthony Veder & Co. Rotterdam· Westblaak 4 . Telefoon 11 4420

N.V. Ver. Textiel· en Oliefabrieken

I>.

u.

Kaar s S ijl.c s t ey n KROMMENI E

Weverij VO.D zeildoek, wOlerdichl d oek, bra ndslonge n

~öntgen

§'

lechnische dienst NV .

e r beschikkin g

vltn

alle Marine Aldelingen

' ] ) oor een speciale ove reenkomst

(voor hrand. langen verkOOI)ka ntoor

N.V. De Boer'. Fahrieken, Amsterd am;

OIIJ " "trÎngJprogram O»lllal O.A.

KOELGASSEN

(O;wlo,d;fluo'm" h,.,) (Chlormethyl) .

KOELGASSENDROGERS~:~~;,n:~,). r

KOELCOMPRESSOROLIE Gunstige prijzen

LINDRA

-

!~;' ::~ ~,~~m,;.).

Vl ugge

i €~'ering

Den Haag . Waldeck Pyrmontkade 116 Telefoon 39.9O.}4.

Eerste Nederlandsche NAT zandstraalbedrijf

H. VAN DER KRANS SCHIEDAM. TEL K taoo.nSM

o. K.-electroden

In- an vllwandlv sond.tNlolan an .,arvan

G rootste gelijkmatigheid Hoogste kwaliteit

.on

N.V.

• Schepen • Tonkl

NEKEF

Karpe rweg 45

• Brugge n eGeHuwen

.....

Amsterda m (Z)

Rollend en drijvend moterle.t

N. V. STAALDRAADKABEl· EN HERCULES·TOUWFABRIEK v/h

Vliegtuiglakken Lakken voor de industrie Scheepslakken

-....,.......~J~.C~.:,' 0E~ N,.~:;:~J

STAAlDRAA SIUENS lUFABRIEKEN N, V. SASSENHEIM

VOOIl SCHEEPSG EBIi/UI K IN ELKE G EWE N STE SAM EN. STELLING, l ENG TE EN DIK TE

H OUDIÖ~S

VAN EN N A AM·

GEVEIlS AAN HETALOM BEKfNDE

HERCULESTOUW

Ontwerpers en bouwers van:

vracht· en passagiersschepen. coasters· sleepboten lichters . snelle patrouilleboten . loodsboten· enz.

Ge specialiseerd in de constructie snelle lichtmetalen 'vaartuigen

Firma van de Beid van der Stouwe

&

TEl. 282 - ZWARTSLUIS SpeCialiteit in Reddingboeien, Zwemvesten en Reddingvlotten, Leguanen en Aa nvaarzakken

METALA~ S .A>-'

*

TRILLlNGS-EN SCHOKDEMPERS

*

Zwemvesten volgens internationale Conventie

N.V. SCHEEPSBOUWWERF v.h. D E GROOT EN VAN VLIET S LI KKERVEER

Bouwen reparatie van zee- en riviersch epen.

Tel. R idderkerk 01896·841Tel. Rotterdam 72753·72909.

Stomen

Verven

N.V. Houthandel

'lh Nico Vinken & CO.

SCHEEPSWASSERIJ

ZAGERIJ - SCHAVERIJ DEN HELDER

:~3~

LEVERT ALLE HOUTSOORTEN

AMSTERDAM - NOORD

BetontrIpl u. W. lerv.". H.rdboerd.

leverancier Koninklijke Marine

Tropen verlijmd T"pl... en Mult lpl ••

Kantoor en opslag :

Ja nze nstraat 77, De n He rder, Tel. K 2 23 0 ~2437

ST 0LK! S IIANDELSONDERNEmNG SLOPERIJ

EN

H. I. AMBAC HT

lashallen Havenloodsen ,

6415

Nu 18.00 uur

5219

Stoomlie relI , Al/kerJ, Kettill!CII S toommnclu'/I clJ, Stoom/mld,

•

D i c,elmo lorCII. Eleclrolll o l orclI

•

nieuwe ~ " O/Ille m elt/lell l "koo/' vnll lIieffll:~. ge bruikte e"

•

OE VRIES ROBBE &C~

VEERSEDIJK 223

TELEFOON K 1850

• •

Fabrikanten van staalconstructies

METAALHANDEL

Inkoop

Vflll

Sloo!l$chc!JCII

GORINCHEM

WIL T U BEELD EN GELUID ALS IN EEN GOED THEATER? I(/ES de r el uldtfllm.proJedor AMPRO Urll" ""0)0' M orle 11 W i. voor erili.ch •. • roe"" ""bil • •

10 ,,"" oeh.. dl!"m wil prOJ. Clere" .n .. eh d. b.lt. 'Po.r.luur .. " <"00.10.'" k•••• rond., ....... llng d••• AMPRO \I .. lui ddil .... proj.c lo ••

750 W of 1000 W lamp

"ersterke r nuttl, vermolen 1 S W

snelle terulspoeUn. stilstaande prolectle "rillant beeld

3·5 pk 5-1 pk 16·20 pk 20·24 pk

0." .,.t.,..

•• lto.ld

• • ft

II,.Z4 "k

helder.

Itorlnl vrll ,eluld I....er baa r ~ow. 1 optisch .. I, m . , neti.c h

.. Ir.,."

ALLEEN IMPOII1HJh>

T. FRANSE •.,~~:',~~; " AMSTERDAM

Vru, In'Icht'nlet! en d emonlt,UIf; "'I

C. BOON EN & CO. N.V.

Yan oud. d. bett_bunt••" Ilchlil •• " du'olll III •• 1t S.ImoIItI. III OtO'" _oot ,Hdl"II,,10''''" ." _oot . _ drij_I"1I _.., H toftIIIoI", • . ComPflIIOf.", ""'p. ... d~_· . te.

-.>t I'

wu...

·Q",·.,PO~1"'8EL<

~)"

S~l

BR~',JDBlU<'

P,J''''P

,,1~

DIESEL - DYNAMO _ COMPRESSOR _ EN POMPSETS

FILM LABORATORIUM FILM PRODUCTIE

EV ERS HED

HYDRAULISCHE REGEL- en SE RVOSYSTEMEN volgens het ST .. AAL·PUP PRINCIPE

Voor het

geheel

automatisch

REGELEN van

SCHEEPSKETELS

AMSTERDAM VONDELSTR. 72

NEW'YORK 17 (NY) 545 FIFTH AVENUE

Vr ••

g'

uI/voer/g e

inlichllngen'

VerVJarrugers van de Nederlandse Onderwerpen

voor FOX MOVIETONE NEWS

TELEF. AMSTERDAM 85622 -88945

BERG & BURG INGENIEURS _ AMSTERDAM DI .UTn .... Df 1.,_1.' . nUJOON : 3208:Z

Centrale verwarming

Ol i esfook j n richt i"gen Stook- sfoomkookinsfaJlaties

Luchtbehandelingsinsta Ifaties

Sanitaire inrichtingen

-----------TECHNISCH

INSTALLATIE BUREAU

F. W. NIEPOTH Amsterdam

telefoon 742464

Zandvoort

telefoon 3270

Met microfoon en band Het vastleggen en weergeven van muziek of gesproken woord op de magnetische band is een bez.igheid die is uitgegroeid tot een van de meest fascinerende hobbies aller tijden. Me t de bandrecorder kunt U Uw favoriete muz.iekprogramma', overnemen van radio_uitzendingen of van grammofoonplate n en speciale programma's samenstellen voor bijzondere gelegenhe· den. Als gesproken brief vormt de band een levend contact tussen U en verre ve rwanten en overbrugt daadwerkelijk aUe af-

ELECTRONISCHE APPARATUUR volgens specifica/ie In gro/e en kleine series

:+ UHF. TV en FM antennes

s~,nden.

Daarnaast is de moder· ne bandrecorder doo r zijn talloze mogelijkhe. ~en en eenvoudige bediening een onmlsbailr m~ium geworde n, overal waar klanken moeten worde n bewaard.

:+

T~EA

Col AMROH

f 298,-

HANDYSOUND de bandrecorder voor Iedereen

doel niet onder voor een profeu lonele recorder. Portable ultvoerlna - I< otC!f\ keurtce untrekkelijke kolfer _ m... kt hel moaelUk ove .. L wur netapannna la. opnamen te maken en deze mei de hoofdtelefoon lerua t. lul.tel"fll. Voor hel maken van reportaa"'" 11 d<Io H.ndJ' Sound de u.nae'll'ezen bendr_du.

Bij Uw ..odio-hondelaa .. kunt U de uilvoeripe Hand" S',und-folde, k,ijpen en hij zal deze pupulolr, bandreco,de.- praog voo .. U demonst'C'CII.

KWALI TE ITS PROD UCTEN VOOR mmONIC A

Technisch. Wetenschappelijke Appa ralenfabriek

:+ 2. Witt.nburll.rd.... rntru t 1 5 _T.I. 5 11 72 Amlt •• d . m C ,

M'UIDEN - TEL. K 2942··341

Bouw BetonHei- en Waterwerken Kanloor Dordrechl, Kromhoul 65 ·67, lel. 6941 ' Den Haag, François Maelsonslr. 45, lel. 553844

3·5 pk 5·7 pk 16·20 pk 20·2~ pk Ook "".te,.gekoeld

....

6_24pk

V.n oud. d. b.t rouwb .... t • • n lIchtsi •• n d.. ,om m• • 11 lIebrv Lkt. moto •• n _00' r.ddlnllulo. p.n . n .oor .. n· d. LJvl nll un be tonmol.nl, . c:ompreuor.n, pomp.n. dvn.mo'l lie r.n etc: ALLEEN LMPO~T[ \,)1<

T. FRANSE TRA·.)I>O»TII.[H.l[

::~",'~",',~;

AMSTERDAM

[)IE"!l BI(ANDBlUS F

"lP \fTS

•

MAANDBL A D TE R DE.

INTERNE

VOORLICHTING

KONINKLIJKE

MARINE

UI/gltve vltn hel Mlnlslerle van Mltrlne

DI_EeTiE EN HOQFD_I DACTlE !

Ltz.. (SO) la kJ. J. PTASNIK _

F. J. TH. M. SCHAEPMAN

Mlnlaterle van MarIne, Konlnrlnnerrac:ht 12, Tel. 183U~ _ Toettel 97, Den Haal

,

Inhoud:

NOVEMBER 1957, no. 4

BIJ DE VOORPLAAT: Vaandetwacht ttideM spelen van het WilhelmuI.

Pagina 1 Het "Mare Llberum" 3 Journaal van Hr. Ms. de Zeven Provinciën S Hr. Ms. Scbepen en hun emblemen 6 Wonsan, de strijd tegen de mijnen 8 Portret van Luitenant-Admiraal HeI!rlch voor de Kon. Marine 9 NIeuwsdruppels 10 Fotopagina 11 Schepen van Luitenant- Admiraal de Ruyter 13 Marine Kerst- en Nieuwjaarskaart 14 A-griep en de vloot 15 De vrouw in de luchtvaart 16 De wereld waarin wij leven 17 Internationale militaire vijfkamp 18 Marlnekamploenschappen 1957 19 Marinefotowedstrijd 20 Waar de Kon. Marine vaart en vliegt 21 Mutaties 22 HuJzenruil

De llonlllkllJke MarLae aten er prUt op "ast te ItcUen dat bet tdvel'ten!n in dit or,aan tIl.ter ....d bet verkrUien.

van vOOrke"r "oor le"eruUu aan de Kotll.akUJke Marine Dlet lIaD lnbouden

11

Ide e Ingezonden . door ' A. Dijkstra .

Cent,. Z·Jekenboe den Helder g H elp ons d eze aerle aan d gang Voo SclI; U;lk bruikbaar Idee g:v ( 'I bouden ! aan de .rd . Publiciteiten.. A ..IJlStel ij een aardige beloni Brouwt rtI, AID.llte nr:!...

-~ m

Door

Aan wie behoort de zee? Kan enige staat aanSQraak maken op de onmetelüke watervlakte, die de aarde omspoelt?

Kan een natie eigendomsrechten doen gelden over de oceaan? Het is een vraag die de mensheid zich hee!t gesteld sedert staten voor de eerste maal op zee in elkanders vaarwater geraakten. Een vraag eertüds, naar de belangen der geïnteresseerde naties, met even grote overtuiging bevestigend als in ontkennende zin beantwoord. Tot in de loop der eeuwen het rechtskarakter der zee internationaal is vastgesteld. De zee: het eigtmdom van niemand, maar open voor iedereen. O! om het in de juiste rechtstermen te zeggen: "De zee is niet voor inbezitneming vatbaar. De zee staat voor de scheepvaart en visserü van alle naties open."

In de oudheid gold deze opvatting niet. Het feit. dat de Romeinen de zee als "res omnium communis" (een zaak gemeenschappelük voor allen) ongeschikt achtten voor inbezitneming als privaateigendom, wil niet zeggen, dat de door hen beheerste zeeën gelükelük openstonden voor andere volken. Ook~ de Middeleeuwen, als zich een aantal machtige zeestaten heeft gevormd, tracht elk van dezen zich over de omringende zeeën rechten toe te eigenen, die de concurrent worden ontzegd. Reeds in het begin der 14de eeuw werpt een Engels koning zich op als "Beheerser der zeeen". Venetië doet aanspraken gelden op de Adriatische Zee, Genua meel zich over de LiguriSChe Zee de souvereiniteit toe. AanvankeJük betreft het de omringende zeeën, waarin de betreffende staat in zekere mate met der daad zijn macht kan laten gelden. Aan het einde der Middeleeuwen eigenen landen zich de wereldzeeën toe.

De 15de eeuw is de eeuw der ontdekkingen. Steeds verder strekken Portugezen en Spanjaarden hun tochten uit. De Westkust van Afrika volgend, wordt Kaap de Goede Hoop omzeild. Ceylon, Voor-Indië, China en de Oost-Indische Archipel worden bereikt. Columbus ontdekt Amerika, En waar Spanjaarden en Portugezen komen, vestigen zü hun gezag. Niet alleen het land, ook de zeeën eisen ze op. Ze hebben daarvoor een valide rechtsIjlrond, want in die dagen gold de opvatting, dal de ontdekking van ecn bepaald gebied aanspraak gaf op toekenning van dat gebied aan de ontdekkende natie, indien de Paus zulks bevestigde. De Paus n.1. bezat de bevoegdheid te beschikken over statenloos gebied, een gebied, waar slechts heidenen woonden, W(lS toch zeker statenloos! Zo breidden Spanje en Portugal hun geza~ uit tot gevaar voor onderlinge cOI:flicten hen de bemiddeling van de Paus deed inroepen. In de beroemde bul van 4 mei 1493, door het Verdrag van Tordesillas in \0194 bekrachtigd, s telt Paus Alexander VI een demarcatielün vast, die met één streep de gehele aarde buiten E;uropa tuuen Spanje en Portugal verdeelt. AI het gebied ten westen van een lün, getrokken van Pool tot Pool, 100 mijl ten westen van de Azoren en de Kaap Verdische eilanden (dus Amerika, het westelük deel van de Atlantische Oceaan en de SliUe Zuidzee) zal Spanje toekomen, het gebied ten oosten van die lün (het oostelük deel van de AUantische Oceaan en Indië) ziet Portugal zich toegewezen. Met volle recht kunnen deze landen thans andere naties de handel ontzeggen met de onder hun gezag gestelde volkeren en de scheepvaart op de hun toegewezen zeeën verbieden, Voor de overige zeevarende en handeJdrüvende staten bleef weinig over. Toch lokte de overzeese handel ook hen, in de

A. M, p, Mollema

eerste plaats Engeland, later, na de opstand, de jonge Republiek der Verenigde Nederlanden.

Aanvankelük schromen de Nederlandse zeevaarders - min· der beducht voor de pause1üke bul dan voor de Portugese wapenen _ het Portugees gebied binnen te dringen. Men zoekt de weg om de Noord naar Cathay (China) en de specerü-eilanden. Maar al spoedig trotseren mannen als de gebroeders de Houtman en Olivier van Noon de Portugese en Spaanse vloten om langs Kaap de Goede Hoop of door Straat Magelhaes Indië te bereiken. In het begin zeker niet om de Portugezen te verdrüven en zelf hun gezag te vestigen, maar om vreedzame handel te drüven.

Wij weten dat. na de eerste successenlondanks de SpaansPortugese tegenstand (Portugal was mtussen door Spanje veroverd) de Hollanders uil de Oost niet meer waren te verdrijven en dat het recht op een vrüe vaart naar Indië het I!rote struikelblok was, waarop de onderhandelingen strandden. die in de eerste jaren der I7de eeuw met Spanje over een vrede werden gevoerd.

Het was tijdens deze onderhandeHngen, begin 1609, dat een boekje verscheen, getiteld: "Mare Liberum sive de iure Quod Batavis competit ad Indicana commercia Dissertatlo" of "de Vrüe Zee of over het recht der Bataven op de handel op Indië". De schrijversnaam ontbrak, doch het was een publiek geheim dat de auteur niemand minder was dan het "Delfts Orakel", Hugo de Groot.

Hugo de Groot was eerst 26 jaar toen hij het "Mare Liberum" pubHceerde, maar geen was beroemder dan hij. Hij was een waar wonderkind. Op zijn Sste jaar schreef hij zün eerste Latijnse gedkhtjes, Toen hij op zün Ude aan de Leidse Universiteit als student werd ingeschreven, was z.ijo bekendheid reeds zo groot, dat de curatoren der Universiteit hem met een Latünse ode welkom heetten, waarin zij het kind vergeleken met ... Erasmus nb. Twaalf jaar WQ.!l hü toen hü zün katholieke moeder lot het protestantisme bekeerde. Op zün 13de jaar verscheen zün eerste pUblicatie, een Latüns lofdicht op de jonge Frederik Hendrik. Twee jaar later vergezelt de vroegwüze jongeling een gezantschap onder Justinus van Nassau en Johan van Olden· barnevelt naar Hendrik IV van Frankrijk om deze bondgenoot van afzonderlijke vrede met Spanje af te houden.

Het gezantschap had geen succes (Hendrik heeft toch de vrede van Vervins gesfoten), maar Hugo de Groot, door de koning zelf als "Ie miracle de Hollande" voorgesteld. was het gesprek van de da,. Dan volgt een promotie in de rechten aan de UniversIteit van Orleans en daarna verschijnt de ene publicatie na de andere van Grotius' hand.

Philologie, exacte wetenschappen, theologie, geschiedenis, gedichten drama's wisselen elkaar af; in elk genre blinkt hij uit. De grootste geleerden van .zÜn tüd zoeken de Groots vriendschap; ook in het sociale leven vervult hü een glansrÜke rol. In 1599, 16 jaar en vóór de wettelüke leeJtüd, vestigt hij zich in Den Haag als advocaat om deze loopbaan in 1607 voor een ambtelüke te verwisselen. Hü wordt advocaat-fiscaal (zoveel als het huidige procureur-generaal ) bij het Hof van Holland.

Het is de periode dat Spanje en de Republiek, beide oorlogsmoe tot elkaar trachten te komen, maar de opvattingen betreUende het recht van een vrüe vaart op Indië _ de ontkenning voor Spanje, de bevestiging voor de Nederlanden een levensbelang - de onderhandelingen op een dood punt drüven. In november 1608 ontvangt de Groot, als juridisch raadsman van de jonge Oost Indische Compagnie, van de Zeeuwse Kamer der V.O.C. het verzoek haar standpunt uiteen te zetten.

"Wü sijn aJtüdt van I;evoelen geweest dat het oirbaerlljck ware voor de VereeOlghde Compagnie, dat het recht van de .zeevaart twelcke de Nederlandtsche Natie competeert over de vrüe wijde waereldt eens grondelyck ware gededuceerdt ende soo met natuurlücke redenen als middelen van rechten bekleedt, waerdoor de Ingesetenen van dese landen - indyen der nogh eenighe twyffelachtigh syn - van de goede cause mochten syn versekerdt ende principalyck de naburige Princen ende Vorsten meer geëncourageerdt omme de Natie in haer goedt recht te helpen mainteneren."

De Groot aanvaardde de opdracht en binnen enkele maan· den. begin 1609, verscheen het "Mare Liberum". Op de onderhandelingen met Spanje hee!t het boekje geen invloed meer gehad. Het l2-jarig Bestand werd gesloten zonder dat men over het prObleem der vrije vaart tot overeenstemming was gekomen. Maar het als verdediging van het Nederlandse standpunt tegenover de Portugese pretentie. geschreven pleidooi, is, door zijn vorm, opzet en ar,umen·

e.

1

tatie ver daar bovenuit gegroeid tot één der belangrijkste visies op een blijvend internationaal probleem.

De wordings-geschiedenis van hel "Mare Liberum" is een merkwaardige. Eeuwen lang heeft men gemeend met Grotius' eerste geschrift op het terrein van het volkerenrecht te doen te hebben. Tot in 1864, op een boekenveiling. een handschrift werd ontdekt dat een vroeger werk, al uil de jare 1604, bleek te bevatten. Deze verhandeling over het buitrecht, "De jure praedae commentarius" was in opdracht der V.O.C. geschreven naar aanleiding van de verovering door Jacob van Heemskerck van een met porcelein geladen Portugese kraak (men denke aan de uitdrukking kraak-porcelein) in Straat Malakka. Deze gebeurtenis - 'n daad van openlijk geweld, waarmee de Nederlanders in feite de oorlog met Spanje naar het Verre Oosten verplaatsten _ wekte in het vaderland. vooral in doopsgezinde kringen, veel kritiek. In zijn pleidooi voor Heemskercks daad. waarin de Groot het vraagstuk opwerpt of het de Christen is geoorloofd oorloJ te voeren en buit te behalen, vinden we reeds de opvattmgen, die zijn latere meesterwerk .. De jure belJi ac pads" (over het recht van oorlog en vrede) tot de bijbel va n het volkerenrecht hebben gemaakt. Evenwel, toen de Groot het werk had voltooid, was de s torm over de verovering van de Santa Catarina geluwd en de buil verdeeld. Daar de V.O.C. geen slapende honden wilde wakker maken, werd .. De jure praedae" niet gepubliceerd. Het "Mare Liberum" Is een bewerking van het twaal1de hoofdstuk van de Groots eerste juridische werk.

In een dringende oproep aan de Vorsten en Vrije Volkep der Christenheid, voorafgaand aan het eigenlijk betoog, s tel t de Groot zijn probleem. Hij beroept zich op hel recht dat niet van mcnsen is, maar van de Opperste Rechter: het natuurrecht, een ieder ingeboren. waarvan de peilers zijn: .. het gewisse dat een yder in sich heeft" en ..de achting die hem een ander toedraeght". Voor deze vierschaar brengt hij zijn zaak: de vraag die gaat over het recht over de oceaan; het recht van een vrije scheepvaart en de vrijheid tot handeldrijven. .. Dese dingen staen tusschen ons ende de Spaignaerden in gheschil: Of de onmetelicke ende woeste zee een aenwas is van een Rijck .... of eenigh Volck recht heelt om Vo1ckeren te verbieden datse haer niet en vervorderen te koopen, verkoopen, manghelen ofte over en weer te vaeren: of yemandt heeft kunnen wechschenken 't geen hem noyt toeghekomen hedt; of vinden 't geen alrede een ander toequam; of blijckelick onrecht langen t)'dt geduert hebbende eenigh recht gheeft."

De.:te. punten uitwerkend. verdeelt de Groot zijn stof in drie gedeelten. In het eerste deel bewijst hij dat de Portugezen geen recht hebben op de heerschappij over de volkeren van het Verre Oosten. Niet uit hoofde van ontdekking, wan t uit de Oudheid zijn reeds berichte n over China en Indië bekend. Evenmin op grond van een pauselijke 81ft, omdat "de giH geen heer en maeckt. maar de overlevering die op de gifte volgt". En de Paus kan iets, wat hij niet bezit, niet wegschenken. Zeker niet ieL<; dat al van een ander is, want - hier bestrijdt de Groot de geldende opvatting _ ,,'t is ketters te gheloven, dat de onghelovighe geen Meesters van haer goed en zijn: ende het J0ed. dat sy bes/tien haer om die reden te benemen, is lmmers soo wel s teelen ende rooven als of het de Christenen se1!s ghedaen wiert." Ook kunnen de Portugezen zich niet beroepen op het oorlogsrecht. Immers zij hebben deze streken over het algemeen niet gewapenderhand veroverd, maar er zich met toestemming van de bewoners genesteld om handel te drijven. Waar ze, onder het mom het Christendom te brengen, de heidense volkeren wel met de wapens hebben onderworpen, heeft men te doen met een onrechtvaardige oorlog, want de ware Christen kerstent niet door de wapenen, maar door het woord.

In het tweede, verreweg het uitgebreidste deel van het boek. onderwerpt Grotius de Portugese pretenties op het recht over de zee aan een ondenoek. De Portugezen, zegt hij, kunnen bepaalde zeeën niet voor zich opeisen, omdat zij ze het eerst zouden hebben bevaren. Zich beroepend op het Oude Testament, de Kerkvaders, klassieke auteurs, Middeleeuwse sholastici, theologen en juristen uit zijn eigen tijd - zelfs uit het Spaanse Kamp - verklaart de Groot dat de zee niet door een natie in bezit kan worden genomen, omdat zij open moet blijven ten algemene nutte voor alle mensen en alle volkeren, naar de wetten der natuur, die altijd sterker zijn dan het "borgerl)'ck" recht. "De zee is alle man ghemeen tot alle stonden".

Ook mogen de Portugezen andere naties niet uitsluiten op grond van een pauselijke gift, aangezien geen mens, ook niet de Paus, de onmetelijke, onuitputtelijke zee door de aard van haar uitgestrektheid In feite in bezit kan nemen, laat staan wegschenken. Noch minder kan de Portugees

2

zich beroepen op gewoonterecht: een onrecht wordt door zijn voortduren geen recht.

Het derde deel bevat de Groots weerlegging van de Portugese aanspraken op een handelsmonopolie in Indië. Opnieuw ontzenuwt hij de Portugese argumenten, om tot de conclusie te komen, dat geen enkele rechtsgrond aanwezig is de Hollanders. hetzij in vredestijd, tijdens een wapenstilstand, dan wel in tijd van oorlog, een vrije handel op Indië en een vrije vaart op zee te ontzeggen.

Zoals uit de Groots aanhalingen van vroegere auteur. blijkt, was hij niet de eerste die het re.chtsprincipe van een vrije zee poneerde. Evenmin zijn de Groots argumenten volgens de tegenwoordige opvatting nog alle steekhoudend.

Niet op haar aard, uitgestrektheid en onuitputtelijkheid baseert het moderne volkerenrecht de vrijheid der zee, maar wel deelt het huidige rechtsgevoel Grotius. zo meesterlijk verdedigde, overtuiging, dat het algemeen belang moet gaan boven het belang van afzonderlijke staten. Dat een vrije zee, als gemeenschappelijke verkeersweg en als gemeenschappelijk visserijgebied, de gehele mensengemeenschap het beste dient.

De strijd om de vrije zee was met de Groots .,Mare Liberum" niet uitgestreden. Niet van Portugees-Spaanse zijde kwam de grootste tegenstand, maar van de kant van Engeland. Wij zagen hoe reeds in de 14de eeuw een Engels koning zich "Beheerser der zeeën" noemde. Met lede ogen moesten de Britten thans aanzien dat de jonge Re publiek hen op zee naar de kroon stak. Vooral de rijke buit der Nederlandse vissers op de Engelse kust was de Brit een doorn in het oog. De Groots stellinç dat wat scheepvaart en visserij betrol de zee voor een leder gelijkelijk openstond, spotte met alle Engelse. belangen. Die stelling moest worden weerlegd. Zo publiceerde in 1615 John Welwood een geschrih, waarin hij het uitsluitend visserijrecht van een natie in de aangrenzende zeeën bepleitte. De Groot heeft Welwood geantwoord. maar dit werk is tijdens zijn leven niet ge publiceerd. Wel deed hij in 1618 een herdruk van het "Mare Liberurn" verschijnen. nu onder zijn eigen naam, waarmee hij zich de toorn op de hals haalde van koning Jacobus I van Engeland. Aan 's konings verzoek aan de Staten-Generaal de vermetele, die de Engelse zee· rechten had durven loochenen, te straffen, werd geen gevolg gegeven. Toch zat de Groot enige maanden laler, wegens zijn rol in de Remonst.rantse en Contra-Remonstrantse Iwlsten, op Loevestein achter slot en grendel. Hij leefde al in ballingschap toen in 1635 een nieuwe Engelse aanval op de vrijheid der zee werd gedaan in Seldens "Mare clausum sive de dominatio maris". dat op historische gronden voor Sngeland op de omringende zeeën aanspraak maakte.

Het Is niet bij een pennestrijd gebleven. Men denke aan het Engelse verbod van vissen zonder licentie van 1636; aan Cro mwells Acte van Navigatie, aan de Britse eis in de vier-Britse zeeën voor Engelse oorlogsschepen het eerst de vlag"'"te strijken en aan de vlagge-incidenten, die de directe aanleiding waren lot de Eers te en Derde Engelse oorlog.

Toch heeJl Engeland zijn aanspraken op het ,.Dominium maris" niel kunnen s taande houden. In de loop der 18de eeuw is het reçhtsbeginsel van de vrijheid der volle zee (wij laten de ferritoriale wateren, waarover de aangrenzende staat wel souvereinlteitsrechten uitoefent een concept waarschijnlijk eveneens aan het vruchtbaar' brein van Grotius ontsproten, buiten beschouwing) algemeen aanvaard. De vrijheid van de zee was één van Wilsons 14 punten ; in het Atlant.ic Charter van 14 augustus 1941 werd nog eens de vrij heid van zeevaart uitdrukkelijk gegarandeerd.

Toch bestaan er nog problemen. In tegenstelling tot de Groots mening is de zee niet onuitputtelijk gebleken. Ter bescherming van de visstand ( robben, zalm en heilbot b.v.) hebben naties gemeend z.ich het exclusieve visrecht op gebieden bulten de territoriale wateren te moeten voorbehouden. Voor de sedentaire visserij ( parelen. oesters en sponzen) is men, ter voorkoming van beschadiging der banken meermalen van het beginsel der vrije zee afgeweken. De voortschrijdende techniek heeft nieuwe vraagstukken opgeworpen - voor het vl..îegwezen het rechtskarakter van de lucÎlt boven de volle zee. Voor het leggen van telegraafkabels het probleem van de zeebedding en sinds de mogelijkheid bestaat uil zee olie te winnen, het vraagstuk van de ondergrond der zee, dat sommige staten aanleiding heeft gegeven de souvereiniteit over het gehele continentale plateau op te eisen. Maar al blijven er moeilijkheden, al IS in de laatste twee Wereldoorlogen gebleken hoe moeilijk het voor neutrale staten is in oorlogstijd hun recht op de vrije zee te doen eerbiedigen, toch z.al aan het rechtsprinc.lpe van die vrijheid der zee. niemand meer tornen.

(OveTQenomen uit MarinebladJ.

/

\\\~"e'

--==

t\.(\\ ~O,,:(fI;

•

("- f'.-/'L.J!J

"-".

~

~(\:

~e

VRIJDAG, 13 september - na de goede afloop van de achter ons liggende "veelbewogen" dagen in de Noordzee kon deze datum niel anders dan ee n goed voorteken zijn lichtte Hr. Ms. "De Zeve n Provinciën" reeds na enkele uren oponthoud op de rede van Den Helder het anker en vertrok voor deelname aan de grote najaars-oefeningen van de Atlantische zeestrijdkrachten van de NATO naar Kopenhagen. Weldra zagen wij de lage Hollandse kust achter ons verdwijnen en wisten dat er nog heel wat zou gebeuren, voordat wij het vertrouwde sil houet van de "Lange Jan" zouden terugzien. De storm was intussen geluwd, de windkracht tot 7 afgenomen en hoewel de weerkaart hier ~n dasr nog wel een vuiltje vertoonde, schenen de voorUItzichten niet ongunstig.

In Rotterdam was echter een verstekeling aan boord gekomen die het tripje naar Kopenha gen blijkbaar wilde meemak~n en die, zoals verstekelingen gewoon zijn te doen, eerst in volle zee te voorschijn kwam: het spook van de "A-griep", dat dokters .en \.'erplegers handen vol werk gaf en menige wachtregehng In de war stuurde. De meeste patiënten waren na enkele dagen echter weer op de been, zodat de ziekte practisch bedwongen was voordat de oefeningen begonnen.

Zaterdagnacht passeerden wij het Skagerrak met de in vroeger eeuwen beruchte Jammerbochl, waar de zeeb.ode~ bezaaid is met wrakken van de ontelbare schepen, die bij storm op de rotsachtige zandplaten liepen en vergingen.

Toen de volgende morgen het eerste zonlicht over de kust van Jutland glansde en de hoornblazer bij "overa!" uit pure blijdschap over het mooie weer met vele tierelantijnen de Franse reveille blîes, zagen wij over s tuurboord de vuurtoren van Kaap Skagen. De kruiser rondde deze meest Noordelijke punt van het Deense vasteland en volgde met Zuid-Oostelijke koers zijn bestemming.

Maandagochtend 16 september lag het schip voor de ingang van de Sont waar de zee-engte het nauwste is en Denemarken en Zweden elkaar bijna raken. Over stuurboord verhief zich als een machtig bouwwerk de trotse vesting Kronborg, die in de jaren 1574-1585 door de Nederlander Obergen werd gebouwd ter beschel'ming van de Sont-tol, welke vlln 1430 tot 1857 werd geheven.

Het Is cen historische plaats, waaraan speciaal voor Nederland vele herinneringen uit de 17de eeuw zijn verbonden.

In de vesting staan nu nog de groen verweerde kanonnen, waarmee de Zweden - die een groot deel van Denemarken hadden bezet - driehonderd jllar geleden de schepen van Admiraal ~ Ruyter beschoten! Kronborg is thans ('en toerisUsche bezienswaardigheid met vele schilderijen, waarvan verscheidene van Ik eeuwse Hollandse meesters, die waarschijnlijk hun weg naar Denemarken hebben gevonden in de tij~. dat tal yan Nederla,"!d~. kolonisten zich omstreeks 1576 In het nabijgelegen Helsmgor (De Ruyler's matrozen noemden deze plaats Elseneur) vestigden.

De vesting heeft verder bekendheid verworven, doordat de beroemde Engelse toneelschrijver William Shakespeare er de handeling van zijn bekende toneelstuk "Hamiet" (Prins van Denemarken) heeft doen plaatsvinden. In de historische omgeving van Kronborg vinden - met de oude vestlngmuren als oorspronkelijke coulissen - nog telkenjare opvoeringen van .,Hamlet" plaats.

Naderhand hebben wij vnnult Kopenha ge n, d,larloe wclwlllend In de gelegenheid gesteld door de De<>nse Marine. een autotocht gemaakt naar hel 2 kilometer ten Zuiden van Hcls ingör gelegen visse rsdorp Snekkersten. Wij hebben er . nevenstaande foto gemaakt van de gelijknamige steen. waar zich op ongeveer driehonderd meter afstand het wrak moel bevinden van de ,,8rederode", het befaamde vlaggeschip van de Admiraliteit van de Maze. aan boord waarvan Luitenant-Admiraal Maerten Harpertsz. Tromp op 10 augustus 1653 in de Slag bij Terheide is gesneuveld en Luitenant-Admiraal Witte Cornelisz. de With op 8 november 1658 tijdens de Slag in de Scnt dodelijk werd gewond.

Hel VOlgende jaar zal bij de driehonderdiarige herdenking van laatstgenoemde zeeslag gelegenheid zijn hierop meer uitvoerig terug le komen.

Niet alleen wilden wij de plaats bezoeken. waar de Nederlandse Zeemacht onder aanvoering van de admiraals Van Wassenaer van Obdam, De Ruyter, Cornelis Tromp, Witte de With en anderen in de 17de eeuw metterdaad heeft meegeholpen de koers van de wereldgeschiedenis te bepalen. maar wij waren vanzelfsprekend bovenal benieuwd uit de mond van de deskundigen van de Deense marine te verne· men of zij het mogelijk achtten, het wrak van de "Brederode" te lichten. Zij gaven echter unaniem als hun menini. dat zulks uitgesloten was, omdat de inwerking van hel zeewater gedurende drie eeuwen hel eikenhout van de talloze wrakken in de Sent heeft verteerd lot een weke, voze subs~anti e, welke bij elke pogi~g om deze uil de s teenachhge bodem los te werken, uiteenvalt.

Na Helsingör te zijn gepasseerd, stoomde Hr.Ms. "De Zeven Provinciën" op naar Kopenhagen, waar de kruiser enige uren later aankwam en de gebruikelijke saluutschoten loste voo r de Deense vlag, welke door het Fort werden beant. woord.

Zodra het schip aan de Lange linie was afgemeerd, begaf de commandant, de kapitein ter zee. G. J. Plate rink, zich aan wal voor het afleggen van de gebruikelijke bezoeken aan de Chef van de Deense Marinestaf, Kontre-Admiral H. Nyholm, onder wiens operationeel bevel de Nederlandse kruiser in de Oostzee aan de NATO-oefening "Brown Jug" zou deelnemen en _ bij afwezen van Harer Majesteit', De vesting Kronborg, van waaruit de Zweden in. her jaar /659 De Ruyrer', schepell bnchoren.

•

"LULeHaJvrue", Kopenhagen', beroemcU Kleine Zeemeermin,

wierJ) de Nederlalld,e krui,er een lange, koesterende blik toe,

Ambauadeur, Z.Exc. M. F. Vigeveno _ aan de tijdelijk Zaakgelastigde der Nederlanden, Jhr. Mr. J. A. Beelaerts van BlokJand, die deze bezoeken in de loop van de morgen beantwoordden. De oUiciële kennismaking met de Deense hoofdstad was hiermede afgelopen en de niet-officiële kon beginnen.

Het eerste contact werd gelegd door een ondernemende Deen, die een wItgeschIlderd, tweewielig wagentje voor z.ich uil duwde, waarmee hij resoluut op de kade post vatte en dit trouw vier dagen lang volhield, totdat ons vertrek definitief een eind maakte aan zijn in ons gestelde verwachtingen. Blijkbaar zag hij ons voor kapitaalkrachtig aan, Of voor hongerig, dan wel voor beide. In elk geval probeerde hij ons overdag ijsjes te verkopen en 's avonds warme worstjes, zu.lka afhankelijk van de temperatuursverschillen tussen de Deense dag en nacht. Zijn nobel streven om - tegelijk met zijn beurs - de inwendige mens van de Nederlandse marineman te sterken, bleef niet onbeloond en de opvallende graagte waarmee sommige Jan· nen zijn worstjes verorberden moet hem de indruk hebben gegeven, dat zij aan boord niet te schaften kregen. Nu is het beslist een feit, dat de Deense lucht hongerig maakt. zoals matroos-seiner Jansen meende, die vond dat de Kopenhaagse meisjes er uit zien "om in te bijten". Deze voorlopige indruk werd vers terkt, toen konstabelsmaat Pieterse hem naderhand tijdens passagieren langs Amaliegade me t een forse ribbenstoot opmerkzaam maakte op een goudblonde, gestroomlijnde Vikingsdochter, aan wier stoUelijk omhulsel weinig te verbeteren viel en die hen in een kleine, grijze auto voorbij reed. "Zou die haar naam op de deur hebben geschilderd?", vroeg Pieterse, doelende op het woord "Lillebil" , dat in sierlijke letters op het portier van de auto was vermeld. Onthutst zagen de twee elkaar aan, niet wetende wat zij er van denken moesten. Toen zij even later nog een auto zagen met het woord "LiJlebil" op het portier, maar waarin een oud, gerimpeld mannetje zat in plaats van een knappe jongedame, begrepen zij dat er geen verband kon bestaan tussen het vreemde woord en de inzittende van de auto. Kwartiermeester Hendrikse, die al eerder in Kopenhagen was geweest, bracht de oplossing van het raadsel: "lilIe" betekent "klein" en "bil" is de afkorting van "automobll": "Lillebi l" is dus niets anders dan ,.kleine auto" en i8 in Kopenhagen de verplichte aanduiding van een bepaalde categorie huur-auto's welke, in tegenstelling met gewone taxi's, uitsluitend van telefonisch opgegeven adressen vrachtjes mogen afhalen en deze niet onderweg mogen oppikken.

Kopenhagen Is een onvergetelijke stad met een heel bij·

4

zondere, eigen sfeer, die men nergens anders aantreft en die moeilijk onder woorden is te brengen. Wanneer je je afvraagt waarin hem dal eigenlijk zit, is het moeilijk er een antwoord op te vinden. Opvallend is in de eerste plaats de grote vriendelijkheid van de mensen, die maakt dat men zich er dadelijk thuis voelt. Verder, de ongedwongen gemoedelijkheid, die echter niet ontaardt in ongemanierde burgerlijkheid, maar die zich in tegendeel onderscheidt door een natuurlijke en hofJelijke voorkomendheid, welke de omgang met Denen zo bijzonder plezierig doet zijn.

Er is echter meer. De aparte bekoring van Kopenhagen is niet in de laatste plaats gelegen in de wijze waarop oud en nieuw, traditie en evolutie, verleden en vooruitgang er samen gaan. Denemarken is een land met een oude historie en een rijke cultuu r, die onder meer in de vele historische gebouwen, monumenten en kunstschatten tot uiting komen.

Daarnaast treft men zowel op het gebied van de architec_ tuur als in ander opzicht telkens weer bewijzen aan, dat de Denen niet bij het verleden stilstaan, maar met grote vooruitstrevendheid van nieuwe, frisse denk beelden blijk geven. Voorbeelden hiervan zijn de uil 1619 daterende "Holmens Kirke", die merkwaardige Deense marine-kerk, waar de beroemdste Deense zeehelden begraven zijn en waa r in onze dagen iedere Deense ma rineman nog zijn huwelijk laat in:r.egenen cn daarnililst de hyper-moderne " Grundtvi~'s Kirke", een architectonisch wonder van deze tijd, waarlIl de bouwmeester heel zijn kunstenaarsziel in een volmaakte symphonie van strakke, suggestief ten hemel rijzende lijnen heeft uitgestort.

De wachtparade van de koninklijke lijfgarde voor het pa· leis Amaliënborg in scharlaken uniformen met ruige berenmutsen is als een plaatje uit lang vervlogen tijd. Wanneer ge daarentegen 's avonds op dat grote plein, de Radhus· pladsen, gefascineerd lange tijd staat te kijken naar die honderden, gekleurde en bewegende lichtreclames. zoudt ge U met een beetje fantasie op Broadway kunnen wanen.

Wij zagen er een leuk tafereeltje, eigenlijk zo heel gewoon en menselijk, maar misschien daarom juist zo aardiJ;l:. Twee Hollandse Jannen van Hr.Ms. "De Zeven ProvinCIën" en twee frisse Deense meisjes, die elkaars taal niet verstonden, maar die elkaar desondanks met een woordje Engels en een brokje romantiek ongetwijfeld wonderwel zullen hebben begrepen. "Draai je om!", scheen een der meisjes tegen haar metgezel te hebben gezegd en terwijl deze lachend voldeed aan haar verzoek, schreef zij - z'n branikraag als lessenaar gebruikend - enige woorden op een stuk papier. Blijkbaar gaf zij hem na een gezellige avond met een glas Carlsberg bier en een ijsje in een van Kopenhagen's drukbezochte restaurants ten afscheid haar naam en adres op. In de hoop, dat hij haar nogeens zou schrij· ven? Misschien ... Maar ergens vèr achter de kim ligt Nieuwediep. Daar zijn ze ook blond. 0, zo!

K. d. W. ( Wordt vervolgd) De steell van SnekkeT.ften, in welks nabijheid 299 jaar geleden de "Brederode" in de strijd legen de Zweden jen ollder ging.

Hr. Ms. SCHEPEN EN HUN EMBLEMEN (30) (aallvNlling)

H,. /-1•. LYN X ( F 823)

" In

'''UlIlT " "

OI1l1.u ,tnth ".."::i~,,J, L,."x tJn J,etl, op U il 11l&,JlJ. IQ"","

",,/1

~QJld. ~"o"8J

boom/alt

/il"

E",bI""up"d " Ad o",,,i,, pa'''/''J'' (",,,ud 100' ,,11,1') i. l..tij"u 1,lIt'J .".. 1,OIlJ op "" h,,/ ,,,,,

1U1/1I'.

H r. M •. Llfnx.

Frei&:a l ; Standaard waterverploalslnl 76~ ton; max. s nelheid 20 mijl; ,rootsle lengt e 76,29 meier; grootste breedte 9,6 meter, Bemiddelde diepgang 2,54 me ie r : machine vermogen 4500 apk: bemanning 97 koppen.

Bewapenlnj : 2 kanons van 7,6 cm:

2 mitrailleurs van 40 mrn.

Hr. Ms. Lynx Is de laalsle van de 7.even

heeft ove rge dragen. !teW! gebouwd

Het sc hip werd In

Na In Vcnctlé In dienst te zijn gesteld.

fregatten van de z.g. rootd ierklasse, die de Verenigde S taten In he t kader vlln d e wederzijdse hulpverl e ning IIIIn Nederland

kwam Hr. Ms. Lynx op 29 november IDli6 in Nederland 8an.

In die ns t lealeld: 2 oktober IDM,

Patrouillevaa rtuI g: Standaard waterver~ plaatsins 160 ton; max, I nelheid 15.6 mij!; grootste lengte 36,37 meter; srootste breedte 8,21 meter; gemiddelde diepgang 1.80 meter: mae:hlne ve rmogen IO:!oO apk; bemanning 27 koppen.

Bewapening : I mitrailleur va n 40 mm; 3 mitrailleurs van 20 mmo Hr. Ms. Hetrins behoort to t de vijf patrouillevaartuigen, die de Verenigd e: Staten In hel kader van d e wederzijdse hulpverlening aan Nederland heeft geschonken. Al deze patrouillevaartuigen werden op de Rijkiwerf In Den Held er gebouwd.

Na aanyankelijk ter beschikki ng te zijn gesteld van de \'aaropleidingen te VIi.. ln_ gen, werd op 11 januari 1956 Mr. Ms. Hdrlng belalt met het toezleht op d e vilierij tuuen Hoek van Holland en de Belgisch_Nederlandse grens. Tot 13 juli 1957 ver richtte het schip deze dien st, om gedurende genoemde periode dee l te nemen aan de vloot weken Ie Ams terdam ( 11155) en Rotlerd(lm (I9~).

In dien st gnleld ; 23 maart ]955.

Hr. Ms, He/ring (P 806)

"t"

,,:,,"~ tt" ,lil Uil zot""i l,i w'J~sb"I~"

,',M Z11 , ·~ '11 r..,,"~ ,·a. i~i, "Nt· #:tn O!',ij:'lIrit, omgfU"tIiJt :t,nt,nmlll ,,,n :ih", iJ" ttlUI omhoox X' u"lIri, mn bJ~'" ,·"n btl:tljd" ,n ""1 iJ, omiJ()(), X'JUtkl' ,,m,,, bo,'," i , zu IIl1h,l/",i tin otPIg, II.."i "H.,uhip :i/,." mtl X,iulttlij~ " rttf.1 uhl""oll

•

uit',

I'".

E,d/umlp",,! "Si", P,ottr';01ll NIIII" SUil' ",.1' ("to.in HUMmi"l l"" I ,i/ilb,ilf') i. /lIIij.st l,fI"1 ,."" =ih~ op "" bI"IIW,Ji"" U,/rt." .I, """mZUfJln ,.". b" ubi". iJ

" " fizlIlIT lIil i, Olli.oorst m1'bolo,i,. Zij 11'''1 tt. ti" dorhl"J ".." AtXi~, zOti ..... i, ,IIJ,;g, :t, '11 zOtli" .'" . i, o"""imi,,, U'Jt",,,, v ,:;, tlorht"1 u'ni,,, b,rrbollw'i "Is

/VI.,,_

i, IHsrb"",,,)mpb,,, !'OOf i , u,/"""i,,,. V, I""j 111" hll srbip - d, b,ub,fmi." "11" i , Nti,~I"IIJu

~"slu·Jler'lI. b",.",1 , . ~lIi,,· ir iN iil ,tPlblttm 101 "iti"z l" Iw,ubl ioo~ i, ",mpb, ii, "" Hbip (i, uH'!"""") bo"" d, ,,,-,,,,,, 'Jlf i, Ztl

mo"ri,,, -

.i, b,/I.

H r. Ms. Hefring.

N.B, De kleuren "azuur" en ,.keel"' tijn de hera ldische benaminsen voor "blauw" en " rood".

J

WONSAN, ••

mIjnen door l\1alcolm W. Gas le e n Frank A. l\Ia nson Hel make n van de planne n en de verkre,en Inlichtln,en Op de tweede oktober gal vice-admiraal Sltuble die met zijn vlaiieschip ,.Rachester" voor anker Illi bij lnchon, bevel dat Task :force seven hergegroepeerd moest worden voor de amphlblsche aanval op Wonsan. Teielijkertijd iaf hij order aan aUe mijnenvegers van oe zevende vloot dat zij zlcb onmiddellijk op weg moesten begeven naar het Wonsan-gebled.

Vice-admiraal S truble had maar weinig Inlichtingen ontvangen over de vijandelijke mijnen, maar deze Inlichtingen met zijn inturtie en ervarlDi op mijnengebied gaven bern een alles behalve rooskleurig beeld van de toestand. Admiraal Struble zag de mOielijkheid van mijnenvelden bij Wonsan als een bijna vaststaand reit. Hij was er van overtuigd dat de toegangen vanuit zee versperd ZOuden zijn met mijnen van Rwslsche makelij, naar alle waarschijnlijkheid van het magnetische ot van afstand bedienbare type, dat e r drukmijnen en acousUsche mijnen In dit gebied aangeltoHen konden worden en dat daarnaast "ogtegenstand verwacht kon worden vanaf de wal met kustgeschut.

Enkele fe iten waarop Struble zijn nogal ontmoedigende verwachtingen baseerde zullen hier nog nader onder de loupe genomen worden.

Van 4 tot 30 september signaleerden schepen en vliegtuigen van de Verenigde Naties bij 54 gelegenheden mijnen, merendeels 10 de ondiepe Gele Zee. Bovendien waren cr meer dan 25 drijvende contactmijnen waargenomen in de diepere wateren om Korea. Men moest aannemen dat deze drijvende mijnen waren losgeslagen van hun verankering. Of het weglaten van een meehahume om de mijn tot zinken te brengen expres was geschied voor operationele doeleinden of dat het uit be2ulnlgingsoverwegingen gebeurde, Is niet bekend.

Bij de Haagse Conventie van 1907 Is namelijk vastgelegd dat contactmijnen verankerd behoren te zijn en zo gecons trueerd dienen te wezen dat zij zich zelf vernietigen wanneer zij los zouden raken. Dit was ~oeld om de neutralen te beschermen maar de Conventie werd niet ondertekend door de USSR en ook niet door Noord-Korea.

Ongelukkigerwijs werden enkele mijnen niet bijtijds gezien. Op 26 &eptember liep de "Brush" op een mijn bij de Noord-Oostkust van Korea. Alhoewel hel schip ernstig werd beschadigd, slaagde het er In, vier dagen later de haven van Sasebo nog maar net te bereiken. Diezelfde dag werd de "MansfIeld" in de haven van Cho&en zo l:waar

6

beschadigd door een mijn dat reparaties in het dok noodukelijk waren. Op de eerste oktober ontsnapte een mijn aan de veegmanoeuvres van de "Magpie" en trof haar aan stuurboord. Van de 33 man waren slechts 12 overlevenden en dezen waren allen gewond. Een tweetal Zuid koreaanse schepen liep gedurende deze tijd eveneens op een mijn maar belde vaartuigen zagen kans een haven te bereiken.

Andere gevaarlijke tekens dienden ook nog eens nader onder ogen gezien te worden. Jn een krijgsgevangenenrapport werd iezegd da t om de vuurtoren van Chongjlo in Noord-Korea mijnen waren gelegd. Op het eiland Wohnl-<io In de haven van Inchen werden tien nog niet gemonteerde combinatie-mijnen van sovjetmaaksel ontde kt in een ossewagen. Op 27 september werd een normale contaclmijn enkele mijlen ten oosw ten van Wonsan tot zinken gebracht.

De mijn was nog nieuw ofwel pas geschilderd.

Ondanks deze binnengekomen rapporten was het beeld lleenwnll duidelijk.

Uit de IDlichtingen die beschikbaar waren viel n6ch de aanwezigheid n6ch de aCwel:lgheld van geconcentreerde mijnenvelden te bevestigen In het gebied van Wonsan oe Hungnam. Toen de schepen van het derde eskader mijnenvegers op 6 oktober uit Sascbo vertrokken In de richting van Wonsan wierpen de vermoedens van admiraal Struble hun schaduwen van de komende moeilijkheden reeds vooruit. Het zwaarste · probleem zou de miJnenoorlog vormen of om met de inllchtlngenolficler van het eskader te spreken : "Toen het bevel "vertrekken naar Wonsan" kwam kregen we gewoonweg hoofdpijn van de mijnen."

Begin oktober stortte de Noord-Koreaanse verdediging aan de oostkust ineen en de Zuid- Koreanen rukten sneller op dan verwacht was. Deze gang van I:aken deed de vraag rijzen ot het niet mogelijk zou zijn over la nd naar Wonsan te gaan ot op een punt verder noordelijk te landen. Paradoxaal genoeg waren de meeste marinemen&en voor een aanval op Wonsan over land. Ten eerste zou het aan boord nemen van het tiende legerkorps In Inchon een ernstige belemmering vormen voor het uitladen van de voorraden die bestemd waren voor het achtste leger en ten tweede l:OU het samenstellen van het nodige zeelransport de steun van de vloot voo r de strijdkrachten der V.N. in andere gebieden sterk verminderen.

Tenslotte kwamen na de 10e oktober van de mijnenvegers berichten binnen dat de landing te Wonsan wel eens ult-

gesteld zou moeten worden. De meeste officieren van het leger daarentegen gaven de voorkeur aan een aanval van uil zee en hun argumenten kunnen het best als volgt worden samengevat: Vanuit een tactisch oogpunt Is het goedkoper over zee te gaan. Gaan we over land dan zal de heUL van ons zware ma teriaal In de greppels langs de weg ach tergelaten moeten worden. Ondanks deze besprekingen werd het oorspronkelijke plan om over zee te gaan niet gewij;tigd.

8 Oktober eehter vertrouwde generaal Mac Arthur admiraal Joy toe dat hij een plan overwoog om Hungnam aan te vallen in plaats van Wontan. Hij meende dat de eerste Mariniers divisie die haven kon aanvallen terwijl de zevende divisie in l won aan land zou kunnen gaan. Admiraal Joy en Struble bespraken dit plan. De open sltanden bij Iwon deden vermoeden dat het miJnenprobleem daar minder zou zijn en volgens Struble bestond daar een goede gelegenheid voor een aanval. Het aan land zetten van mariniers In Hungnam was echter een moeilijker opgaa t en admiraal Joy wees Mac Arthur cr op dat een vroege en gemakkelijke landing wel eens onmogelijk kon zijn door de mijne n en da t er onvoldoende landingsvaartuigen waren om tegelijkertijd op twee plaatsen te landen, dat de tijd voor de operatie toch al krap begon te worden, dat er geen tijd meer was om de schepen te verplaa~en. de plannen te herzien en zo voort. Maar het grootste bel:waar was da t er veel te weinig mijnenvegers aanwezig wa ren om één s trook te vegen ,laat s taan twcc. Admiraal Struble was het volkomen met admiraal Joy eens "dat er gccn wijzigingen In de plannen gebracht moesten worden."

"Hungnam betekende'" - zo ver telde hij de schrtlvers - "een nog groter probleem voor de mijnenvegers dan Wonsan".

Door het aan:..lenlijke gebrek aan mijnenvegers en ervaren personeel zou er slechts één strook mijnen tegelijk geveegd kunnen worden. De opvattingen van de Marine gaven de doorslag en generaal Mac Arthur besloot het oorspronkelijke plan Wonsan door te zetten. Het Is du idelijk dat het rebrek aan een adaequate mijnend ienst ccn verstrekkende Invloed had, daar het de beweglngsmogelijkheden van de zeemacht belemmerde en de straterlsche plannen beperkte.

Hel vrijmaken van een baan In het mijnenveld bij WonJan Toen kapitein ter zee Spofford en zijn klein flottllle aankwamen ter hoo.le

•

van Wonsan In het kille grijsgroene ochtendgloren van de tiende oktober om te beginnen met vegen wist hij weinig méér van de haven dan haa r geographlsche 1I"lng en haar diepte. Drie inlichtingen. waren slechts aanwez.lg: ten eerste was de vaargeul bekend die de sovjets hadden gepubliceerd; ten tweede wal een verslag ontvangen van de kruiser "Worchester" betrertende de ligging van een verder In zee gelegen mijnenveld bij Wonsan dat de dag tevoren door een helicopter was opgemerkt en ten derde suggereerde een vroegere ontdekking van mijnenvelden bij Inchon en Chlnnampo dal e r bij Wonsan ook mijnen zouden liggen. Hoe uitgebreid de velden zouden zijn en wat voor mijnen de communisten gelegd zouden hebben was slechts een kwestie van gissen. Evenmin bezat Spottord gegevens over de militaire status val! de talrijke eilandjes dIe In de haven lagen.

Waren zij bezel door Noord-Koreaanse 'roepen? Was er artillerie d ie de mijnenvegers zou beschieten? Ot was de stad zelf reeds bezet doo r bevriende troepen? Wat de mijnenvelden zelt bI!trof ,ontbrak het SpoUord ook maar aan de geringste gegevens omtrent hoeveelheid, soort en plaats van de mUnen.

Zelfs al had Iemand Spofford medegedeeld dat hel mijnenveld bij Wonsan vierhonderd vierkante kilometer omvatte, dat het meer dan d rieduizend mijnen telde, dal het een ment(eUng wa. van ma,netl.sche en contactmllnen, dan zou zijn taak dit t(ebled van Wonsan vrij te maken toch nog uitermate ~evaarlljk zijn geweest.

Hel grootste bezwaar Wl'11 het gebret< aan mijnenvegers. Gedurende de twet'de wereldoorlOJ( waren de amphlblsche landingen op Oklnawa, t..eyte en Balikoapan voorafgegaan door meer dan honderd mijnenvegers, bij de Invas ie In Normandll5 door driehonderd. Bil Won san begon Spofford met zes mijnenvegers.

"Eerst was Ik ItCnelgd", 7.01 Spofford, .. te beginnen In de vaargeul die de sovjets hadden J(ebrulkt ,aannemend dat daar sneller en minder 1.orJ(Vuldlg mijnen gelegd zouden zijn d oor de overhaaste teruRtocht van de sovletsatellelen." Na zorJ[vuldlge overwejdng met de landlngsdntum vnn 15 oktober voor olten besloot SooUord het ~choonmaken van een regelrechte baan te waJten.

Hii zond daartoe zijn scheoen. vooraf(egann door de twee ~rt)te 1200 ton s taI('n mijnenvegers .. PledRe" en .. I ncrerIlbie". op onderzoek uit, vanaf de olaal~ wMr de zee nog 100 vadem dien wa~ rechl.~reeks nnar het landin(.Sterreln.

Als dat lukte. zei ST)(){ford was pr een kan~ dat we de tijdslimiet van D-day 70uden halen.

Kort na zonSOPJ(ang In de ochtend van de lIende oktober !rlng!"n de mijnenveIters 00 welt. De ,.Pledlte" beli!on In een regelrechte lijn naar de landlnltsplaats waar de troepen vijf dagen later aan land zouden ,aan. Achter haar aan voeren de .,Incredlble", "Osprey" en .. Mocklng Bln;I", elk met hun veeg\ulg.

Twee andere mijnenvegers volgden de formatie, de "Chatterer" om oranjekleurige boelen uit te zetten die de grens van het geveegde gebied aangnve n, en de "Pnrtrldge" om met Rewee rvuu r de mijnen te vernietigen. d ie door de andere mijnenvegers aan de oppervlakte waren geb racht. Om bij het vegen te assisteren vloog een helico pter van de .,Worcester" voor de mijnenvegers uit om zo te proberen de mijnen

onder wa ter op te sporen. Dit zou het eeI1lte geval zijn In de zeeoorlog van een georganiseerd e en gecombineerde actie tussen schepen en helicopter om een mijnenveld te localiseren, ofschoon tijdens de tweede wereldoorlog al verkenningsvliegtuigen en ballons met wisselend succes waren toegepast..

Tegen hel einde van de middag was er een strook van ongeveer 3000 meter geveegd In het gebied van 100 tot 30 vadem diepte en over cen afstand van twaaLt mijl. 21 Contactmijnen waren losgesneden en vernietigd zonder dat er persoonlijke ongevallen hadden plaats gevonden. .,WIj waren blij en vol goede moed toen het werk van de eerste dag was afgelopen" zei Spo[ford. "Als het bekwame uemanschap van d e bemanning en on8 a-eluk stand hield had Ik het gevoel dat we misschien nlel eens de l ijd nooit( zouden hebben die ons door generaal Mac Ar thu r was toegemeten."

Maar he t geluk bleef niet aa n onze zijde. 's Middags laat dook de helicopter ploueling, trok daarna weer op, dook weer en nog eens. De stem van de piloot kondigde het slechte nieuws aan: ..Eén rij mijnen vlak voor de .,Pledge", daa rachter nog een rij en nog één." Bij elkaar kon hij 5 rijen duidelijk onderscheiden, precies In de aanvallUjn naar het strand. In een oogwenk hadden alle mijnenvegers me t behulp van h un sonar de aanwez.lgheki van tientallen mijnen geveritieerd. Toen de duisternis Inviel voeren de schepen hun vaa rgeul weer uit om In het geveegde water voor anker te gaan. Iedereen was uitgeput en enigszins ter neer geslagen door deze ontdekking. om een va a rgeul vrij te ma ke n Na de ontvangst van deze berichten over het uitgeb reide mijnenveld besloot Spo[ford zijn mijnenvegers over te brengen naa r de Russische vaargeul. De .,Pirate", "Redhead" en "Klte" waren nu ook aangekomen en hij had tevens het advies van drie mijnenexoer ts tot zijn beschikking die met spoed van de Verenigde Staten naar Korea Itezonden waren. Op 11 oktober ging alles vlot.

Terwijl de mijnenvegers verder stoomde n werden andere .scheoen gebruikt om de mijnen op te s porc.n. Vlln de ,.Dlachenko" kwamen kikvorsmannen om met hun ondiepe bootjes het water Po~nge n

aan de oppervlakte af te zoeken. Ook kwa m een vliegboot assiste ren.

Aangezien het eerste Zuid- Koreaanse legerkorps gedurende de dag Wonsan had Ingenomen probeerde men ook aan de wal verdere gegevens te verzamelen.

Na dit voorspoedige begin besloot Spofford tijdens een middernachtelijke vergadering om de volgende dag alles op alles te zetten om de Russische vaargeul vrij te maken.

Alle beschikbare schepen :l.ouden 12 oktober worden ingezet. De kikvorsmannen zouden de twee verst verwijde rde eilandjes Ung-do en Yo-do verkennen en zoeken naar kabels die een aanwijzing zouden vormen voor de aanwezigheid van elektrisch bediende mijnen.

Helikopters en vliegboten zouden hun verkenningstochten voortzetten. Spotford probeerde zelfs een zelden gebruikte techniek om mijnenvelden op te ruimen: de aanval uit de lucht.

Het 7.l nken va n de "Plra te" en de "PledJe" De volgende middag voeren de mijnenvegers In westelijke richting naar de hnven met een snelheid van 6 knopen .

Vóór hen lagen drie eilandjes: Yo-do links. Ung-do rechts en Sin-do vrijwel recht vooruit. Evenals vorige keren laIten de grotere stalen scheoen vooroP. Eerst het vlaggeschlp ..Plrate", de .Pledl{e" en de .. Incredible" daarachtE'r.

De "Redhead" legde boelen achter de .,Plrate". terwijl de "Klte" achter de "Incredlble" aankwam om de opgespoorde mijnen te beschieten. Als 00!iCherming van de mijnenve.geI1l en tevens bereid hen met Ij:cschuuvuur te steunen. tunfteerden de "Dlachenko" , . Doyle" en "Endieott".

Om 11.12 kwam de vloot de ongeveude wateren binnen. De munitie van cle .. PIrate" werd klaar gelegd en het 3Inch kanon gereed Itemaakt als voor~ornmaatregel tegen eventueel vijandelijk vuur vanuit de kust. Toen. even I<npl als wfi d it schrijven, begon er v:ln f'lles te p-ebeuren Twee münen, W3'lrvan de .. Plrate" de kabels had doonte',"eden, kwamen :1"10 de oppervlakl(' Daarna noR' vier! De mUnen lalZen 1'\0 mpler van elkaar en OP een lijn noordzuid tussen Vo-do en Ung-do. Drie minuten tater sneed de .,Pledge" die achIprwaarts draalde. midden tussen de rnllnen door die de .. Pirate" had l()!llt"f>_ sneden er nóg drie los (Wordt veroolOd)

... . ook aan de wal moeten gegeven. verzameld worden

•

Portret van Luitenant-Admiraal Helfrich aan de Koninklijke Marine overgedragen %.,.

In hel zaaltje van het Koninklijk Instituut voor de Marine hedt uterdagmorgen twaalf oktober de plechtige overdracht plaats gevonden van het geschilderde portret van de Luitenant· Admiraal b.d. C. E. L. Helfrich.

Het portret was ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van de admiraal door de kunstschilder P. v. d. Hem vervaardigd.

Door de aanbieding van dit portret. zo zeide de voorzitter van het aanbie. dingscomité Jhr. W. de Savorn!n Lohman, is uiting gegeven aan de wens

Ver~chmende

van velen die de gedachte aan admiraal HeUrich levendig wilden houden.

Nadat Mevrouw Hel!rîch hel schilderij had onthuld vertolkte de Bevelhebber der Zeestrijdkrachten. Vice-admiraal H. H. L. Pröpper de dankbaarheid van de Koninklijke Marine voor het voorrecht, dat het portret van iemand met zulke kwaliteiten bij de Marine een plaats mocht vinden. Admiraal Pröpper hoopte dat de adelborsten hierin een inspiratie zouden vinden om te streven naar het hoogste dat in het leven te bereiken is. De commandant van het Koninklijk

Instituut, kapitein ter zee J . A. Bientjes, beschouwde het ab een grote gunst, dat het Instituut op een derge_ lijke wijze werd vereerd.

In gedachten ging hij terug naar de tijd toen admiraal Helfrich het commando voerde over de Geällîeerde Zee!trijdkrachten in de strijd tegen Japan.

Teneinde de gevallenen te herdenken werden enkele ogenblikken stilte In acht genomen.

Admiraal Helfrich bracht dank aan de initiatiefnemers en prees de schilder die voor zo'n tretrende gelijkenis heeft zorg gedragen. Het deed hem genoegen te constateren dat het schilderij geen abstract en modern produkt was geworden omdat hem dat als compleet 7.eeman niet zo goed ligt. Zich speciaal tot de verzamelde adelborsten richtend verzocht de admiraal hen bij het bekijken van het schilderij daarin niet de persoon te zien, maar de gehele marine, die hij de eer had te mogen leiden. De mens wordt gemaakt door de omstandigheden en de tijd waarin hij leeft.

Zonder de oorlog, zo ging admiraal Helfrich verder, %Ou ik als gewoon Commandant Zeemacht zijn gepensioneerd e n het was mij dan niet gelukt mij te onderscheiden. Dat dit wel mogelijk was, is vooral te danken aan de moed, de toewijding en de trouw van al het personeel dat onder miju gezag stond.

De admiraal besloot met het couple t uil het adelborstenJied: "Wordt nog eens in later dagen, Neerlands vlag ten strijd geplooid.

Stervend zullen wij haar schragen.

Maar die vlag verlaten .... nooit!"'

F. L. W.

autoriteiten bV de overdracht van liet !childerij.

ONDIEP WATER MIJNENVEG ER

o

00

Van boven!taand tllpe ondiepwater mijnenveger, krij"t de Koninklijke Marine 16 stuk, .

8

NIEUWS

DRUPPElS

!\I.L.D.-mars

Het was op donderdag 10 oktober ;1., dat de veertigjarige Mari ne Luchtvaartdienst haar interne herdenking begon met een officiële vlaggeparade op het marine vliegkamp "Valkenburg". Onder het spelen van de vaandelmars _

waartoe de marinierskapel der Ko.. ninklüke marine stond aangetreden _ ging op die herfstmorgen onze Nederlandse driekleur weer in top, ditmaal In tegenwoordigheid van vele officieren, onderoffcieren en manschappen, die met deze echt vaderlandse en sterkc marine-traditie het reestbetoon inluidden .

Naast de vlagoltlcler van de Marine Luchtvaartdienst, de schout bij nacht J . M. van Olm, was bIJ deze vlaggeparade ook een andere vlagotflc\er aanwezig, de vice admiraal C. H. Brouwer. En deze nestor van de actief dienende marine-officieren s tond daar met een speciaal doel, om het precies te zeggen: met eén cadeau, het eerste, dat de Marine Luchtvaartdienst ter gelegenheid van haar 40scte verjaardag zou gaan ontvangen.

Staande nabij de vlaggemast bracht admiraal Brouwer allereerst zijn gelukwensen over aan schout bij nacht van Olm. "Ik dank U ten zeerste voor de mij geschonken gelegenheid om hedenmorgen te midden van de Marine luchtvaartdienst aanwezig te zijn bij het plechtig hijsen van de vlag op het Marinevliegkamp Valkenburg. Bij het spe· len van ons oude volkslied werden onze gedachten teruggevoerd lot het verle_ den, tocn onze voorouders in langdurige bittere strijd. onder leiding van Oranje, de eenheid en de onafhankelijkheid van deze gewesten en van het Nederlandse volk hecht hebben gesmeed.

Van dit volk en zijn zeemacht Is de M.L.D. een van de jongste spruiten en vandaag is de dag waarop de herdendi ng van haar vC<!rtigjarig best.aan beo gint. Ik acht het een bijzonder voorrecht aan de aanvang van deze herdenking deel te kunnen nemen. Ik heb de Marineluchtvaartdienst In veelvuldig samenzijn goed leren kennen en hogelijk waarderen.

Ik bied U mijn oprechte gelukwensen voor de M.L.D. aan en spreek de hoop uit dal dit jeugdige, in de afgelopen oorlog zo verdienstelijk gebleken luchtwapen der Koninklijke marine een schone en voorspoedige toekomst!.n mag gaan, tot heil van ons vaderland.

Tevens wiJ ik mijn gelukwensen met een persoonlijk geschenk bevestigen. een geschenk in de vorm van een door mij gccomponeecrdc korp.mar" genaamd de .,M.L.D.-man", welke Ik U hierbij aanbied. Deze mars is geschreven als een uitdrukki ng van mijn ge· voele ns jegens de Marine luchtvaartdienst en in eerbiedige nagedachtenis aan onze in de oorlog bij deze dienst gesneuvelde wapenbroeders en al degenen, die in de dienst e n bij de ontwikkeling van dit wapen hun leven ver_ loren. Hij richt zich met opgewekte tonen tot a llen, die jeugdig en vee rkrachtig hun taak uanvanrden en bll.l moedig uitvoeren, en tracht - zeer in het algemeen _ een eenvoudige illustratie te geven van een korte alarme-

ring, - de bedrijvigheid op bases en eenheden, - en de zwier en vrijheid van het vliegen door de lucht.

Ik spreek de hoop uit dat de M.L.D.mars U allen tot in lengte van dagen veel goede diensten moge bewijzen".

En toen, na deze woorden, kwam het cadeau. De M.L.D.-mars, het persoonlijk geschenk van een zeeofficier, die zelf nimmer bij de marine luchtvaart· dienst had gediend, maar zijn sympa· thie ten aanzien van dit "korps" muzikaal onder woorden had gebracht. Een geschenk ook, dat de marinierskapel der Koninklijke marine in al zijn volheid bracht en dat ongetwijfeld een blijvende waarde heeft. nu en in de toe· komst.

Vice admiraal Brouwer heeft met deze compositie de eigen muziek van de Marine wederom verrijkt. Zoals hij dit ook deed bij het honderd jarig bestaan van het Koninklijk Instituut voor de Ma rine in 19S4 en bij de vijftigste verjaardag van de onderzeedlenst enige maanden geleden. Toen waren 't de ,.adelborstenmars" en de "onderzeedicnst-mars" die hij als persoonlijke geschenken aanbood, waarvoor niet aUeen de betrelfende instellingen, maar de gehele Koninklijke marine de admiraal niet dankbaar genoeg kunnen zijn.

Rambaldo Een week na de M.L.D.-feesten, op za· terdag 19 oktober jl., opende Z. K. H. de Prins der Nederlanden het nieuwe gebouw van de Koninklijke Nederlandse Verenigin, voor Luchtvaart, omcieel, door middel van de hem op plechtige wijze aangeboden sleutel. Dit nieuwe gebouw, dat op het Jozef Israëlsplein in Den Haag verrees, een klein kwartier gaands van het voorma_ lige "Zuid-Hollandse Koffiehuis" aan de Groenmarkt, waar op die zeUde dag vijftig jaar geleden, de toenmlllige luitenant ter zee (ballonvaarder ) A.. E. Rambaldo elf heren met klinkende n amen bijeen wist te krijgen om de oprichting van de Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart voor te bereiden.

Dezelfde Rambaldo, die de grondlegger is geweest van onze Marine luchtvaartdienst, waarvan hij mei profetische blik de toekomstige taken voorzag, zoals het verkennen en bestrijden van vijandelijke onderzeeboten, het beveiligen van de eigen scheepvaart e n hel redden van mensen op zee.

Wie was toch deze marine-oUicier?

Wel al is de rubriek " NIeuwsdruppels" uiteraard niet de plaats om historische figuren te gaan beschrijven, toch willen wij voor Rambaldo gaarne een uitzondering maken. Zijn verdiensten klinken door tot in deze da gen, juist in de afgelopen oktober-maand, toen Marine luchtvaartdienst en Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart tezamen hun grondlegger weer de

eer bewezen, die hem toekwam, indachtig de woorden die eens een bekend historicus uitsprak: "Alles wat In Nederland en Groter Nederland luchtvaart heet, berust op de ontginningsar· beid, die Rambaldo ondernam".

Rambaldo, die op 16 november 1879 geboren werd, was in dat gedenkwaardige jaar 1907 - hij was dus toen bijna 28 jaar oud _ een nog jong marine-oWeler, die sinds zijn beëdiging in 1901 zow.:!1 bij onze marine in hel vaderland als overzee gediend had.

Gedurende zijn adelborstentijd op het Koninklijk instituut voor de Marine in Den Helder offerde hij vaak zijn nachtrust op om met een eigen gemaakte telescoop de sterrenhemel te observeren.

Later was het de astronomie en de meteorologie, die hem vol enthouslnsme nanr jC(!er leerboek en praktische ervaring op dit gebiC(! deed grijpen en toen hij op een zekere dag de luchtvaart voor zich zelf ontdekte, toen lag er voor hem een terrein braak, waarop deze enthousiaste jongeman zich geheel kon gaan werpen.

Voor een goed begrip dient opgemerkt te worden, dat het vliegtuig in die eer· ste jaren van de 20ste eeuw nog weinig aspecten bood. Het waren die toestellen zoals de ,.Spin" van Fokker en de "Wesp" van Clement van Maasdijk.

Wat spanten, wat zeildoek en een gebrekkige motor en dan maar zien dat je de wind meekreeg om het zaakje in de lucht te brengen. Neen, Rambaldo had zijn ogen gericht 09 de ballon, de bestuurbare, hel luchtschip, dal in die dagen het "beeld" van de toekoms t leek.

Daarnaast was Rambaldo niet alleen een de.nker, maar ook een uitvoerder.

Want _ we zeiden het reeds - op 19 oktober 1907 nam hij hel initiatief tot het opricht.:!n van een "Vereniging ter Bevordering der Luchtscheepvaart", waaruit enige maanden later de "Koninklijke Nederlandse Vereniging voor luchtvaart" geboren werd, onder voorzitterschap van de toenmalige kolonel van de generale-staf C. J . Snijders onze latere opperbevelhebber van Land- en Zeestrijdkrachten gedurende de eerste wereldoorlog - met de luite· nant ter zee Rambaldo als secretaris.

Onvermoeibaar hebben deze beide mannen, krachtig gesteund door particuliert'n en gesubsidieerd doo.-diverse ministeries, de aviatiek in Nederland gebracht. Waardoor in 1913 de Militaire Juchtvaartafdeling op Soesterberg geboren kon worden. vier jaar later gevolgd door de Marine luchtvaartdienst en weer twee jaar later door de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij.

Maar helaas, dit alles heeft Rambaldo zelf niet mogen beleven. Tijdens een ballontocht op 5 augustus 1911 vanuit Soerabaja moest hij met zijn collega e n nauwe medewerker, de luitenant ter zee M. G. Steyn, een noodlanding maken boven een d,j alibos In de omgeving van Semarang. Aanvankelijk ging alles goed, maar toen Rambaldo als eerste langs de boom, waarin zij terecht waren gekomen, omlaag klom, deed hij een misgreep, hetgeen een einde aan zijn veelbelovend leven maakte.

Rambaldo, de marine-man, die zl.ln tijd ver vooruit was en daarom nog voortleeft In deze dagen.

W. L.

9

H et derde Infanterie-Bataljon van het korps Mariniers hield herhalings-oefeningen Id e. hu.ls, kl eIn or , root, wOr dt " b u .fijn"

Marlnlen 5pu,,' t1en v "u. al. b et om v ij a nd e lijke bunku l ,In&.

uilcekamd .

De .sI.â&#x20AC;˘â&#x20AC;˘ ltn v .... OOl ldo.p U"en on d er vuur , .: en mll.l.nd ,.herhalen' ..

Voorwaar ...

een maand

door de "natte mO<150n",

t eren, H n

maand modder.

Waar d e marinIer op de n au. kamp ~Un herfstm.eM ln,lnl.

Schepen van Luitenant-Admiraal Michiel Adriaanszoon De Ruyter H ET is geen toevallige omstandigheid geweest of cen aardige geste om zo maar eens wat te doen tegenover de Koninklijke marine, dal de burgemeester van Den Helder hel aan de VOOfgevel van de marinecantine ,,'t Hu ys Tydtverdrijf" aangebrachte borstbeeld van Mîchiel Adriaanszoon de R uyter dd. 19 juli jl. onthulde, als inle id ing van de in onze nationale mar inebasis gehouden vlootdagen 1957.

De plechtigheid, welke in tegenwoordigheid van commandant zeemacht Nederland e n ve rschillende burgerlijke en maritieme a utoriteiten plaats vond, had tot doel oUîcieel ccn blijvend geschenk van de gemeente Den Helder over te dragen ter gelegenheid van de

350ste geboortedag van onze grote vlootvoogd. Dit beeldhouwwerk .tal voortaan een ieder, die voorbij het fraaie en in moder ne stijl opgetrokken recreatiecenlrum in marineslad komt, eraan herinneren, dat er hechte relaties bestaan tussen het heden en het verleden, waarin Bestevaer Miehie l leefde. Dat verleden, waarin de schepen van de machtige Staatse vloot zulke merkwaa rdige namen droegen, d ie tegenwoordig op e nkele uitzonderingen

na niet meer aan Hr. Ms. schepen van oorlog zoude n wo rden verleend. Eén daarvan was ,,'t Huys (de) T ydtverdrijf", 't tweede vlaggeschip van de vice-admiraal M. A. de Ruyter.

In di t verband is het interessant te weten, welke "varende plaatsingen" de Ruyter heeft gehad, als voorbeeld van de marineman. die heel weinig en gedurende sle<:hts korte perioden bij "moeders" kon zijn.

Op 26-jarige leeftijd vaart de stuurman ter koopvaardij Michiel Adriaanszoon onder schipper J ochem J anszoon aan boord van de walvisvaarder "GToene Leeuw". Dal is in de jaren 1633-1640.

Daarna zwerft stuurman Michiel over de wereldzeeë n met verschillende schepe n, waarvan de namen in het vergeet· boek zijn ge raak t. Misschien waren deze n iet belangrijk genoeg, d och de ervaringen op het gebied van zeemanschap, navigatie en het vervoer en verhandelen va n goederen aan boord van deze schepen opgedaan zijn van on· schatbare waarde geworden voor zijn latere vorming tot vlootvoogd bij uit· nemendheid.

In 1637 treedt hij in dienst van de Vlis_ singse rederij van de he ren Lampsins, die hem benoemen tot sch ipper van

één van de twee tot kruisers omgebouwde koopvaardijschepen, welke best-cmd werden om het handelsverkeer met West-Indië e n Zuid-Amerika te beschermen tegen de Duinkerker kapers Later n1. in 1641, wa~eer elke admira· liteit enkele koopvaardijschepen moel huren en gereedmaken tot oorlogschip, waardoor ook Zeeland 4 van zulke schepen moet leveren, wordt doo r de heren Lampsins het niet al te beste schip "de Haze" als zodanig ingericht.

Miehiel Adriaanzoon wordt belast m<,l het bevel en tevens benoemd tot wnd. schout bij nacht over de gehele Zeeuwse vloot. Dit schip wordt in de strijd tegen de Spanjaarden en de Duinkerker kapers zwaar beschadigd, zodat he t dd. 21 januari 1641 zo lek als een vergiet met vele gescheurde zeilen en een oververmoeide bemanning de haven van Vlissingen moe t binnenlopen.

In 1644 koopt de Ru yter zich, na een korte tijd aan de wal vertoefd te heb· ben, een eigen schip "de Salamander" geheten.

Dat dit een prima schip was behoert geen betoog; met zo'n ouwe rot in 't vak als eigenaar kon dit immers niet anders.

11

Den Salamander.

.,De Salamander", een Z.g. spiegelschip, was eigenlijk een goed bewapende koopvaarder, waarmee in dienst van d~ heren Lampsins, doch ook voo r eigen rekening handelsvaarten werden ondernomen naar Ierland, de Middellandse Zee, Marokko en de West.

Wanneer twee jaar na de dood van zijn 2e vrouw de Ruyter in het huwelijk treedt met Anna van Gelder, neemt hij het besluit het varen er aan te gegeven, om meer tijd aan zijn gezin te wijden. Hij neemt daarom ontslag bij de heren Lampsins. Maar als door de oorlog met Engeland "elck ervaercn man" weer nodig is, laat Mlchlel zich door de admiraliteit van Zeeland overhalen om in staatsdienst te treden. Hij wordt benoemd tot vice-commandeur en krijgt aan boord van de "Nep!unwi" het bevel over een vloot van 30 schepen, waarmee hij voor Plymouth de Engelse admiraal C. Aysveue verslaat.

In hetzelfde jaar neemt de "Neptunus" nog eens deel aan een zeegevecht tegen de Engelsen. Ditmaal was vice-admiraal Witte de With aanvoerder van tie onzen en admiraal B1ake de tegenstander. Hier werd het een nederlaag met als inzet ongeveer 15 schepen. die I.Ó zwaar waren toegetakeld, dat ze zo s poedig mogelijk naar het vaderland werden teruggezonden. De "Neptunus" hoorde hier ook bij.

De Ruyter moest tijdens de terugtocht zelfs overstaooen op de "HenrU!tte Loui.se". Dit schip wordt na terugkomst, mede door de algemene ontevredenheid van de bemanning over de slechte constructie en de inrichting, als onzeewaardig uit de sterkte afgevoerd.

Als een vloo t van 80 schepen onder admiraal Maerten Harpertz. Tromp einde 1652 zee kiest om de vijand aan te tasten, bevindt M. A. de Ruyter zich als

12

bevelhebber van het voorste eskader aan boord van het schip " Het Lom".

In de slag bij de Singels wordt de victorie op Blake bevochten.

Het jaar daarop zeilt de Ruyter uit met het schip "Hel Wille Lom". Met deze bodem neemt hij onder admiraal M. H. Tromp deel aan de 3-daagse zeeslag (28 februari-2 maart 1652). "Het Witte Lam" komt :r.6 :r.waar onder het vuur van de vijand te liggen, dat de fomp doorzeefd wordt met kogelgaten en alle masten met tu ig en al over boord gaan.

Ook de bemanning lijdt zware verliezen, 20 van de 110 blijven ongedeerd _ Op de verdere reis naar huis moet h~t schip dan ook als een hulpeloos wrak worden gesleept.

"De Gek,oonde Liefde" wordt tijdelijk het volgende schip van commandeur .je Ruyter. Hiermee schaart hij zich wederom onder de vlag van Tromp en dit schip krijgt een groot aandeel in Je zeeslag bij Nieuwpoort. waarin de strijd zeer beslist in het voordeel van de overburen wordt beslecht: de Engelse admiraal Monck verslaat n.l. de Staatse vloot. Ook "De Gekroonde Liefde" loopt ernstige averij op, welke echter met eigen middelen kan worden hersteld.

Als ,.Het Witte Lam" weer in de vaart is, krijgt de Ruyter de:r.e bodem toegewe:r.en. Nogmaals strijdt hij hiermee onder Tromp in de slag bij Terheiden.

Tromp sneuvelt en de slag wordt weer verloren. "Het Witte Lam' moet als volkomen reddeloos en stuurloos van het strijdtoneel worden weggesleept.

II November 1653, dus 3 maanden na de slag bij Terhelden, wordt M. A. Ruyter benoemd tot vice-admiraal van de admiraliteit van Amsterdam. Zijn eerste vlaggeschip wordt het splinternieuwe ,,'t H Uil' Ie Swie!en''', waarmee koopvaarders worden geconvoieerd naar de Middellandse Zee en opgetre· den wordt tej;((!n zeerovers en kapers in dat zeegebied. t8 Juli 16.5.5 neemt vlce·admlraal M. A. de Ruyter het bevel op zich van ,;1 Hu!}s Tlldtuerd,ijl", met opdracht van de admiraliteit van Amsterdam met 8 oorlogscheoen en 2 jachten in de Middelland'IC Zee en de Afrikaanse kust de bekende zeeroversnesten Tetuan, Tunis.

Algiers, Tripoli en Salee een afstraffing te geven en voorts jacht te mak~n 00 kaperschepen en deze te vernietigen, Eerst gaat het op Dover aan. omdat de Amsterdamse burgemeestersfamilie Witsen. welke zieh aan boord van ,,'t Huys Tvdtverdrijf" heert inKescheept, in de:r.e Engelse haven aan wal :r.al .l!aan.

De stemming aan boord is prima. Voor_ lopig is er geen gevaar te duchten, want met Engeland leen men immers weer in vrede. terwijl de Duinkerkers hun bedrijf voorlopig hebben gestaakt.

Als het sehip ter rede van Dover ten anker is gegaan, heelt ,,'t Huys Tydtverdrijf" veel weg van een pretschip of een drijvend tehuis ter verpozing van het vlootpersoneel, dat erop is geplaatst, instede van een dreigend oorlogsmonster. dat lelijk kan toeslaan /lIs het moet. De bemanning maakt het zich voor zover de dienst het toelaat, gemakkelijk en tracht zoveel mogelijk te genieten van de uren fust, liggend voor de wal. De luiken boven het tus· sendek staan wijd open, de geschutspoorten behoeven niet gesloten te blijven, de plunje en de kooien kunnen gelucht worden en hierdoor is het vaak zo benauwde en bedompte bemannlngs-

verblijf nu heerlijk fris. Op het water zeilen grote en kleine schepen af en aan. Nu de oorlogstoestand is opgeheven en de handel Jn alle landen rond de gevaarlijke zeewegen weer tot bloei komt ,is er allerwege behoefte aan scheepsruimte om goederen te vervoe_ ren en vrijwel alle beschikbare zeeschepen trekken hun schuimsporen over de ko rte golfslag van het Kanaal cr.. de Noordzee.

Aan de wal zoekt het scheepsvolk in de vrije u ren vertier en vrolijkheid; in de taveernen in het havenkwartier klinkt muziek en gezang. Het 0.5. ,\: O. bedrijf bestond in die tijd nog niet, zodat de opvarenden van ,,'t Huys Tydtverdrijr' op eigen dolt In de stad de benen moesten strekken om te zien wat daar naast het kroegbe:r.oek nog ~ beleven viel.

De volgende dag is het al vroeg overal geblazen en worden de zeilen gehesen om de reis om de Zuid te kunnen vervolgen. Met de sloep te water en de door stevige handen rondgetornde kaaPStander 00 het voordek, wordt het grote zware anker gelicht en dan be.l!Înt er lanp:zamerhand vaart te korneT'! in het admiraalschip ,,'t Huys Tydtver· drijf".

De heltt van de uit tweehonderd en vijltien koppen bestaande bemanning kan na het onder :r.eil gaan inleggen om wat te rusten of te slapen. Over enige uren zullen :r.ij immers gepord worden om hun maats af te lossen, die nu voor de zeilen, het tuigage, de navigatie en het schip zorgen.

De Zeven Provhlctln.

Nu de zee kalm is en de zon heerlijk de bemanning zonder verwijl met verschijnt kan het benedendeks goed worlof wordt gestuurd. Hiermede is de den geven tileerd. Er wordt droogwant taak van ,,'t Huys Tydtverdrijf" als gemaakt en vele mannen, die geen . vlaggeschi p van de Ruyter ten e inde, dienst hebben prefereren een lekker want als onze vlootvoogd dd. I juni zonnetje boven een tukje in het voor- 1658 weer uitvaart, doe t hij dit vanuit onder. De goed ingezette reis naar de Den Helder met ,,'t HUIIS te Swieten".

Middella ndse Zee verloopt bijzonder Dit schip nee mt deel aan de slag op de voorspoedig e n het konvooi zeilt met Sont en de verovering van het eiland een gestage wind in de rug naar het Fune n en de stad Nyborg. doel van de tocht.

Ten tweede male naa r de Oostzee geOp 17 september 1655 speelt zich te r dirigeerd. s trijdt het schip mee bij het rede van Malaga op het tot nog toe vre- beleg van Kopenhagen. dige dek van 't Huys Tydtverdrijf een Na de winter 1660/6 1 eindelijk eens luguber schouwspel af. De gevange n ge- echt În huiselijke kring te hebben door nomen kaperkapitein Arnando Dias, gebracht, moet de Ruyte r zich Intensief een renegaat van Spaanse afkoms t, gaan bezig houden met het uit rusten wordt na zorgvuldig gehouden krijgs- van een vloot, om weer het zeeroversraad overeenkomstig de lastgeving van kwaad aan de Noord-Afrikaanse kust ~e de Hoogmogende Heren opgehangen gaan bestrijden. aan de ra, terwijls diens 20 man s terke 17 juli 166 1 scheept hij zich in aan equipage zal worden verkocht. boord van De Liefde, waarmee h ij 2 Nog verschillende roofschepen werde n convooitochten naar de Middellandse tijde ns kruis toch ten in de Middelland- Zee en West-Afrika onderneemt. se Zee overmeesterd e n de bemannIn- Bij het uitbreken van de 2e Engelse gen gevangen genomen, doch doodvon_ oorlog voert de inmiddels tot luitenantnissen worde n niet meer uitgesproken. admi raal bevorderde vlootvoogd het beMet de Sant va n Salee heeft de Ruy- vel over het schip De Spiegel.

Nadat de vloot van de verenigde Prote r gedaan gekregen cen voordelig hnndeJsaccoord aan te gaan. Als dd. 2 vi nciën onder lt.-admiraal van Wassemei 1656 het admiraalsehip na een af- naa r Obdam bij Lowestof een nederwezigheid van bijna een jaar weer in laag had geleden. waarbij de opperbevelhebber sneuvelde, wordt M. A. je Amsterdam afmeert is er een waardevolle reis volbracht.

Ruyter benoemd tot opperbevelhebber Vele gevaarlijke kaperschepen zijn ver- van 's lands vloot. nietigd of heroverd, een groot aantal Hem wordt aa nva nkelijk de Delflalld christenslaven Is bevrijd en tenslotte zijn als vlaggeschip toegewezen, doch waner fllnke bedragen aan zilveren munt neer dit vaartuig wat te rank blijkt te en vele kostbare goederen aan la nd ge- zijn als admiraalschip, stapt hij over bracht. op één va n de twee nleuwste en ,,'t Huys Tydtverdrijf" heeft, als vlag- zwaarst bewa pende schepen uit die tijd geschip van de Ruyter wat men n oemt Lc. het beroemde schi p ,.De Zeven Provinciën". Met deze bodem worden in de tfelukkig gevaren.

Na nauwelijks één maa nd langs de kant komende jaren e nige, in de Vaderlandgelegen te hebben zeilt het schip weer se historie bekende wapenfeiten bedreuit. Ditmaal is het de $ont e n de Oost- ve n o.a. de 4-daagse zeeslag. de tocht zee, welke tot operatieerrein worden naar Chatham, de zeeslagen bij Schogekozen om de handelsbelangen van neveld en Kijkduin, waarbij verschilde Hollandse kooplieden in dat gebied lende malen harde noten moesten wor_ den gekraakt, welke aantoonden dat De te beschermen.

Einde juli 1656 verschijnt het sch ip met Zeven Provinciën cen geweldig incasnog een veertigtal andere oorlogsbo- seringsvermogen bezat. dems van de Verenigde Provinciën v66r He t heeft de Ruyter trouwen 't langst Da nzig, waar de Hollandse zeelieden gediend i.c. van 1665 tot september 1674. een geweldig onthaal te beurt valt. Als Als de grijze vlootvoogd zich in 1675 zonder gebruikmaking van en ig wa- gereed maakt om zij n laatste reis Ie pengeweld het ve rdrag inzake de vrije maken, blijkt De Zeven Provinciën nog doorvaart door de $ont is getekend, niet geheel hersteld te zijn van de gevaart M. A. de Ruyter eind van h et leden schade zodat de It. admiraal gejaar th uis. Hij ontvangt echter niet lang noodzaakt is dd. 10 augustus 1675 met daarna opdracht met een eskader naa r de Eendracht het zeegat uit te gaan. de Middellandse Zee te vertrekken om Over dit schip heeft hij tot zijn dood er de steeds drieste r optredende kapers dd. 29 april 1676 hel commando gehad. mnk van langs te kunnen geven, zodat 't Is een res pecta bele opsomming van ,.'t Huys Tydtverdrijr' reeds in maart schepen geworden, aa n boord waarvan 1657 voor de kust van Barcelona kruist. onze grote adm iraal Michiel Adriaans_ zoon de Ruyter "geplaatst" is geweest.

De bestrijding van het zeeroverskwaad wordt inte ns ief ter hand genomen en Maar zoals reeds opgemerkt konden de met succes, zodat menig kaperschip e n namen van slechts en kele daarvan blijven voortleven in de hedendaagse mahaar bemanning in onze handen valt. ri ne.

Op één van de zwe rftochten blijkt eén van de op de Fransen hernomen sche- Nu weet alle hens tenminste ook, dat pen het voormalige schip va n de Ru y- de marinecantine in Den Helder niet ,.'t Huys Tydtverdrijr' heet omdat er ter te zijn, 01. ,.Het Witte Lam".

Na zich op- de terugreis onder de be- de "tijd wo rdt ve rdreven", doch haar velen te hebben gesteld van de luite- naam dankt aan da t goede schip, hetnant-admiraal van Wasse naar van Ob- welk eens onze roemruchtige bevelhebdam, wordt door de gecombineerde ber ter zee over de oceanen droeg. vloot de monding van de Taag geblok- Indien men meer omtrent deze materie keerd en nabij Lissabon een deel va n de wil weten, leze hij of zij hel boek "BesPortugese suikervloot veroverd. Na dit tevaer Michiel, schipper naast God" buitenkansje gaat he t op 't vaderland van P. van der Leeden. aan en 6 december 1657 zeilt ,,'t Huys Tydtverdrijf', na nog bij het VI ie even een :r.ware storm te hebben afgereden Den Helder binnen, alwaa r net als nu

Marine Kerst- ·en Nieuwjaarskaart

leder jaar weer opnieuw blijkl bij de marilleman van hoog lot laag de behoefte te beSlaan aan een algemene kaart , welke Ier gelegenheid van Kers tmis of Nieuwjaar kan wo rden verzondell naar familie, vrienden, kennissen en relatiu. Behalve de me t de d gen namen te bekrachtigen heilwen,en, ziet men dan gaarne op zu lk drukwerk ieu vall de vloot enl of de zee afgebeeld, opdat ook hel miHieu en de ,peclfleke .feer van de Koninklijke maTine tot de gead reueerde zullen , preken.

H et la daarom een goede gedachte gewee' t van de Koninklijke militaire bond Pro Rege, om naait de uitgave van hel reedl in het vorige nummer van "Alle Hens" be,chreven emblemen album "Vlootpraet", nu ook twee smaakvol en praktisch uiIgevoerd e onvervallte marine Kerst- Nieuwjaarskaarlen verkrijgbaar Ie Itellen tegen de redelijke prUl van 25 cent per ' tu k

met enveloppe.

Ze krijgen een. mari tiem cachet, omdat de voorpagin a van de tweebladige kaarten een iIIu.tratieve uitbeelding geven van een tllpilch marine gegeven.

Op de ene wo rdt In ,epia kleuren een aquarel afgedrukt, voo r,tellend e de thul.!komst van een...mijnerweger In h et oude Nieuwediep met op de achtergrOOd de geopende moderne vice-admiraal H . C. W. Moormanbrug.

De andere kaart heeft op de voorpagina een aquarel In kleuren, voorstellende de Noordzee onder een bewolkte hemel met aan de horizon even opdoemend het vage ,ifhouet van één onzer grote schepen.

Op de kaarten staan op de binnenpagina', de hellwen,en voo r KeTltmla en Nleuw;aar gedrukt, link, in het Hollands rechts In het Engels.

De teksten beslaan een zodanige ruimte, dat deze desgewenst beplakt kunnen worden met een t.b.V. het boek "Vlootpraet" vervaardigd scheep,embleem, ofwel een zelf gemaakte foto van het eigell schip, waardoor alleen de andere niet bedekte tekst blüft staan.

Zoal, boven beschreven zal alle hens in Slaat worden. gesteld in december op originele wijze en tegen redelijke prij, uit de bUI te komen met Kerst- NieuwjaaTlkaarten.

Maar bestelt ze tUdig en liefst collectief bij het bekende adre,; Kon. Mil. Bond "Pro Rege"" Nieuwe Gracht 90, U trecht, gironummer 386000.

13

zo

langzamerhand weet iedereen bij d e Mari ne nu wel wal de A-griep Inhoudt. want meer nog dan bij de burgerbetloUting heelt deze nieuwe vorm van griep van afgelopen weken vooral militairen geteisterd. Deze voorkeur voor de militaire samenleving .chijnt ertoe te hebben bijgedragen dat een. zeker geheimzinnig waas is komen te hangen over het probleem der A-griep bij de militairen.. Toen deze griep tijdens de manoeuvres in Duitsland optrad werd door op sen.salle beltule kranten er een grelig gebruik van gemaakt om te wijzen op zOOenaamde .... Iechle en onduldbare toeSlanden in. tentC'JIkampen en barakken. onvoldoende behan.-

uit SinQapore. Op 6 ;uli waren er reeds meer dan J.400.ooo gevaUen van A-griep in India gemeld. • In. CaU/omii! werd de A-griep eveneen.s per schip geimporteerd. Binnen een maand waren er meer dan 20.000 zieken.

Het zelfde speelde zich af In Engeland waar in april reeds vele duizenden het slachtoffer werden van A-griep die via 3chepen uil het Verre Oosten was binnenQekomen.

Het zou niet te verwonderen. zijn dat een land ab Nederland met een grote koopvaardijvloot en intereues in Azif ook als slachtoffer zou vallen van deze import griep. Op de "WiUcm Ruy.", op weg van Indone.ië naar Holland brak op zee een

A-GRIEP EN DE VLOOT deling en ontoereikende verpleging". De Koninklijke Marine heeft tijdeM de explosie van griepgevallen gelukkig kans gezien uit het ,nieuws' Ie blijven en de toestand volkomen in de hand te houden zij het dan ook door ongelooflijk hard werken. mei een. relaUef tekort aan persOneel. Maar per .101 van rekenina behoort een Geneeskundige Dienst in. staat Ie zijn een acule en overstelpende toeloop van patienten te verwerken zonder dat er een cllaos ont.!taat.

De Genee.kundiQe Dienst der Zeemacllt I.! liet lot nog toe gelukt de vele honderden, milSchien wel duizenden grieppatienten op te vangen. Over deze vanzelfsprekende taak hoeft niet verder te worden uitaewijd en eigenlijk evenmin over de verlchijn.!elen van de griep. Bijna ieder kent ze nu wel uit eigen ervarina: het plollelinge begin, de rillingen, hoge koorlI. zware lloofdpijn en. .!plerpijnC'JI. de droge hOelt en de keelpijn en .!om. de bloedneu.!. De klacllten waren steeds zó gelijk van s!rekking dal een der officieren - arts van een grote Morille inrichting verlUchUe dat het zo langzamerhand vervelend werd om honderden malen het zelfde verhaal op te .chrijven en steed.! weer de zelfde griewezichten te zien.

Het lloofdkwarller van de Wereld Griep Bestrijding is gelegen in Londen. Alle gegeven.! uit de Qehele wereld worden hierlleen. doorgezonden en in kaart gebracllt. "Waarom zo'n enorme organi8atie?" zult U zich wellicht afvragen, .,het betreft toch maar een griep?" Vergeet U dan niet dat de heftig$te Qriepepldemie die de wereld ooit gekend heeft. de zogenaamde ,Spaanse Griep' van /9/8, een kwart deel der wereldbevolking aantaatte en. meer dan 15.000.000 men.en In het graf bracht, méér dan de gehele oorloQ '14-'/8 aan. slachtoffer. had Qdist. Zou zo'n weTeldepidcmie zich ooit herhalen? Om bijtijd.! gewaanchuwd te zijn. heeft de Wereld Gezondheid.organilatie in de meelte landen griep-rapporteur.!, 46 laboratoria venpreid over de gellele wereld en een perfect radio-net om alle Qriepmeldingen te kunnen doorgeven.

Vanuit een mediach-.trategi.!ch oogpunt is het intereuant na te gaan hoe deze griepepidemie zich heeft ontwikkeld. De eer.!te betrouwbare berichten kwamen in april van. dit jaar uil HongkonQ. Vluchtelingen uit communistllcll China zouden aldaar griep hebben geïmporteerd die talloze .Iachtoffer. maakte. In mei was de griep in Singapore en binnen een paar daQen laQen er meer dan 100.000 zieken. De griep greep op een werkelijk onvoorstelbare wijze om zich heen. Op 17 mei telde McmlHa 800 Qevallen. 20 mei: J53.000! Op die dag wa. er in Saigon nog geen griep, 0/) 26 mei waren er 600 gevallen.

De Aziati.!che griep bleef echter niet beperkt tot het Verre Douen. ook naar Amerika, Aullralii! en Europa .Ioeg de griep over. zij het dan niet in een derQelijke mate en met de grole aantallen. ,teTfgel1allen all in Azil.

Het b wellicht vermelden.waard welke rol de sclleepl1aart Ileefl gnpeeld bij de overbrenging van de Aziatische griep.

Heel in het begin van de epidemie toen de eer.!te gegevens uit Hongkong bij de Wereld Griep Bestrijding binnenkwamen op 28 april namelijk - liep een Amerikaans oorloguchip dat uit Hongkong wa. vertrokken een Japan.\:e haven binnen met een. aantql grieppatienten aan boord. Een onmiddellijk inge.!teld onderzoek wees uit dat het een bepaalde vorm van Qriep betrof die men nog niet eerder had waargenomen en waaraan. later de naam Aziatische griep werd geQeven. Dat het inderdaad een nieuwe variant van de griep betrof werd later nog bevestigd door onderzoeker.! in Singapore die ontdekten dat het wel een griepv!ru.! wa.! uit de Z.g. "A groep" maar verder toch Qeheel afweek van de bekende viruuen.

Het kwaad was in Japan echter al geslicllt en feller dan een grote brand sloeg de Qrlep om zich heen. GevolQ: drie miljoen geoallen van griepl Niet alleen. naar Japan werd de A-griep door .chepen overgebracht. Op /7 mei landde in India een .chip met 304 zieken

14

griepepidemie uit die ongeveer een. derde deel der bemanning en pa.naglerl in kooi bracht. Aan het einde van de rei.! die via de Kaap had gevoerd wos echter niemand meer ziek en. de epidemie zou hiermee een vroegtijdiQ einde zijn Qe$toroen ware Ilet niet dat de griep per KL.M. naar Holland kwam (goedkoper dan U denkt ... '. Bij een. pauogier, die uit Azië afkomstig wa. en de dag na aankomst op Sclilphol ziek werd. werd liet A-griepvirus gecon.tateerd.

HierIlU blijkt andermaal het gevaar van .nelle luchtverbindingen bij de overbrenging van ziekten die normaliteT aan boord de eerste venchijn.elen zouden. geven waarbij dan. de pauende quarantaine maatregelen zouden kunnen worden. genomen. Nu lopen de be.!melte mensen al lang en breed rond in Europa tuuen de bevolking wanneer de ziekte zich openbaart. Op deze wijze hebben zich reed. vetlchlilende pokkenepidemieën voorgedaan. 111 Engeland, per vlieQluig overgebracllt.

In Nederland werden in het begin van de epidemie vrijwel uitsluitend opeenhopingen van mensen het slachtoffer. Eent waren. het de Ambonnezen.kampen. "Zie ;e wel. Aziatische griep! ' zei Iedereen, maar al lIpoedig volgden. de mililalre kampementen. Deze kennelijke voorkeur voor kampen, en niet speciaal voor Aziaten, is het Qevolg van hel veel nauwere contact tunen de men.en in een dergelijke .amenleving en daardoor veel arolere infectiekan8. In .!ommige kampen werden zelf. meer dan 6fJ'1. van de InW01ler.! besmet met de griep. Het 0011101 complfcatle. en sterfgevallen wa.! eoenweL uHeul laag. Dergelijke kampen konden niet in quarantaine worden gehOuden en du.! zwermden Inwoneu en verlofgangeu - her.!teld of juist pa$ be.!met - uit naar aile windstreken. Zo " de A-griep in Nederland dan ongeveer "rond".

De griep had bijna diplomatieke verwikkelinQen. ten gevolge.

De Amerikaanse Zesde Vloot werd namelijk te verSlaan gegeven dat hun demonstraties voor de Spaan.!e kust allermin.!t welkom waren. Veuchillende Qevallen van griep zouden alm boord heersen terwijL in Spanje de ziekte nog niet voorkwam.

De Spanjaarden gaven daarom de voorkeur maar niet naar de propaganda demonstratie.! vall de Amerikanen te kijken in piaat. van de A-griep te rl.!keren.

Een andere verwikkeling wa. de vraag die de .!ecretaris van de Verenigde Naties werd ge.teld, namelijk of de Aziatl.!che griep niet door Rood China of Sovjet Ru.!land WOl losgelaten al.! biologbch wapen. Deze vraag kan nu ontkennend beantwoord worden want .!ind.! korte tijd heeft men kunnen. aantonen dat in maart in Cllina de ziekte als een epidemie onder wilde varkens heer.!te en dat lIit dit dierlijke reservoir de mem hoogalwaar.!chijnlük werd besmet.

De vraag die werd opgeworpen of de A-griep een biologisch wapen was, brengt onze gedachten weer terug op de Marine.

Gelijktijdig een groot aantal ziekelI aan boord kan. een oorlognchip doemen tot ,tilliggen. Wanneer de Verbinding.diemt in zijn geheel te bed ligt met Qriep kunnen de verbindinQen lamgelegd zijn. De afweerkracht van een vloot kan zodoende tot vrijwel nihil gereduceerd worden.. Welke maatregelen kan men hiertegen nemen? Zou men in Nederland wat dil betreft aL lIiel schromelijk te kort zijn ge.choten? I n de kranten wordl immers al aeschreven hoe het pet.!oneel van de Amerikaanse vloot al I. inge.!poten met griepl1accin en dat dit bij de huidiQe manoeuvre! op de Noord-Atlantl.!che Oceaan al duidelijk Ie merken zou zijn. Bii de EngelJe .chepen zou wèl Qriep voorkomen. bij de Amerikaan.e niet! Deze berichtgeving is hoogSlwaar.!chijnlijk niet helemaal zuiver.

In de eerste plaau i.! de kan. groot dat de bemanning van de Amerikaanse .cllepen alkonutig is van .treken waar de griep nog niet epidemi.!ch voorkomt. ZOat vervolgen.! een zekere mate van propaganda geen rol spelen? En tenslotle het vaccin! Hierover b nog allenninst bekend in hoeverre het be.!cherming Qeejt en voor welke tijd. De bnchermlng van het vaccin zal afhankelijk zijn van. de $trijd tunen griepviru. en vaccin. in het bloed. Het I.! nog niet ten volle bekend hoe deze

• •

De vrouw m Vrouwen

kunnen

alles!

Ook

in

de Luchtvaart de

luchtvaart is er vrijwel geen beroep denkbaar, or vrouwen zijn er in werkzaam. Allereerst zijn daar natuurlijk de specifiek vrouwelijke beroepen, zoals dat van stewllrdes en vliegende verpleegster. Maar daarnaast zijn er ook tal van beroepen die niet zo sp(!CUiek vrouwelijk zijn, zoals bijvoorbeeld die In de vliegtuigindustrie, de verkee r!leidsters, d e vrouwelijke piloten I:!tc.

Natuurlijk kent U allen d e namen van enige bekende v rouwen uit de luchtvaarlwereld. Daar zijn bijvoorbeeld de supersonische straaljagerpiloten JacqucJine Cochran en Jacqucll'1c Aurlol, daar Is onze Nederlandse balloncommandante Nin! Boesman-Visser, daar is onze jongste zweefvliegster, de 16Jarige Elly SeyUerl en daar Is Joep Ruigrok, die op Schiphol het unieke beroep uitoefent van IInktralner"lnstructrIce. Ook In de geschiedenis van de luchtvaart komen veel namen voor van beroemde v rouw en. Daar Is bijvoorbeeld d ie van Mevrouw de Rijk, de eer" ste Nederlandse met een vliegbrevet.

En daar ;tijn Amelia Earhart, Jean Batter, Thea Rasche, Ina Veldhuy;ten van Zanen, Amy Molllson, Hel?!n Bou" cher en vele anderen die bekend wer" den door hun opûenbarende vluchten die ûj maakten. In Duitsland was het Hanna Reitsch die een ongekende populariteit verwierf o.a. door haar vluchten met een helicopter binnen In de "Deutschlandhalle", als laatste nummer van een revue. Tijdens de oorlog vloog Hanna, die ook een bekende ;twee!vliegster Is, ;tc1fs met de bemande V-I. Prachtig sch r ijft ;tij hierover In haar boek "Fliegen, meln Leben". Engeland heeft een bekende ;twecfvllegster In Ann Douglas. In Amerika maakte Sctty Lee Bennetl al op haar 10e jaar haar eerste solo-vlucht met een sporivlieg" tuigje, nadat ;tij het vliegen van haar vader had geleerd. Zij was ongetwijfeld het jongste meisje dat ooit solo vloog.

Nog onlangs vloog een 61-jarige Amerikaanse dame met een Beechcraft 80" nan;ta sportvliegtuig over de AtlantI" sche Oceaan van Amerika naar Enge" land. Zij had als enig metgezel een navl,a tor aan boord, maar haar sportkistje stuurde ... ij geheel ;telt.

Ook het parachute springen Is een

sport die veel vrouwelijke beoefenaars kent.

Frankrijk heeft haar Madame Bellu, die na de oorlog ook boven Ypenburg gesprongen heeft. In Canada heeft men ;telts verpIee,sters die het parachutespringen beoefenen, om in geval van nood In afgelegen streken hulp te kunnen bieden. Ook van Rusland Is bekend dat daar enorm veel vrouwen in de luchtvuart werk;tuam ;tljn. ZO ;tOU de Russische luch:macht ;tells over een aan;tlenlljk corps van vrouwelijke piloten beschikken. Russische ;tweefvliegsters hebben ta l van wereldrecords veroverd, en het parachutespringen wordt in Rusland eveneens door vrouwen gedaan.

I.n d e AmerikaallJJe vUe,tui,lndus trle werkeD 13.5.000 vro uwen Ook in de grootste vliegtuigfabrieken ter wereld wer ken dui:renden vrouwen.

Niet alleen op kantoren, maar ook in de fabrieken zèlf. Vooral tijdens de achter ons liggende oorlog was dit het geval, maar ook nu weer gaan steeds meer vrouwen in de vliegtuigindustrie werken. Zo werd onlangs be_ kend gemaakt, dat In Amerika niet minder dan 135.000 vrouwen hun brood verdienen in de vliegtuigfabrieken eD wekelijks samen 11 miljoen dollar verdienen. In totaal werken In de Ameri" kaanse vliegtuigindustrie 728.000 men" sen. In Engeland zijn thans 220.000 mensen in de vliegtuigindustrie werkzaam, waaronder 32.000 vrouwen. Het is ;towel in Amerika als In Engeland dan ook heel gewoon om te zien hoe bij het uitgaan vlln een vliegtuigfabriek tussen de arbelde.'s honderden vrouwen In overall lopen, terwij l men ;te ook in de fabrieken ;tiet lassen en de ingewikkeldste machines ziet bedienen. Eén van de grootste Amerikaanse vliegtuigfabrieken is die van Boeing.

Van de 62.200 employé's van de;r.:e fabriek zijn er 14.700 vrouwen ofwel 24 I {I. Vijf jaar geleden bedroeg dit percentage slechts 14 1/.. Meer dan 11.000 van deze vrouwen werken In de fabriek. De bouw van de achtmotorlge B-52 straalbommenwerper wordt voor 54 I ' , door vrouwen gedaan. Bij Boeing werken 24 vrouwen in een leidinggevende functie.

Bij Lockheed we r ken meer dan 7.000 vrouwen en hier is ongeveer Mn van

strijd bCJUst zàl worden, of het grÎCJ)virllJ wel in de bloedbaon terecht ;tal komen of dat het gelocaliseerd blijfl in de luchtwegen.

Nederland heeft bij de bestudering van de A"griep en van het vaccin een belangrijke rol. Ook bij de Marine heeft hel griepprobleem de volle aandacht en ollderzoekingen aangaallde het vaccin Zljll In een vergevorderd stadium. Voordat echIer het probleem van de voo rkomin g en de behalldelillg van de Azialiache griep geheel is opgelost zal men zich moeten neerleggen bij de uitspraak van het hoofd van de Amerikaan.e volksgezondheid.!lzorg " Het iI een tamelijk goedaardige griep. Het enige bijzondere is dat het zoveel mensen Iegelijkerlijd trefl" . I ; l d~ ongecompliceerde g,llallen zal bedrust en

elke vijf employé's een vrouw. Ook aan de Lockheed Neptunes van on;te M.L.D. hebben ze gewerkt. De gemiddelde leef" tijd van die vrouwelijke werkers bij Lockheed Is 37 jaar, hoewel de leef" tijden varli~ren van 18 tot 70 jaar ...

Uit al deze cijfers blijkt wel, hoe belangrijk hC!t vrouwelijk element In de huldlgo vliegtu igi ndustrie Is. Bovendien werken In Amerika nog 20.000 vrouwen bij de luchtvaartmaatschappij_ en, terwijl 18.000 hun vak gevonden hebben in de luchtmacht, de marine of het marinierscorps. Hiervan doen er bijvoorbeeld 3.000 dienst als "vliegende verpleegster" op de lransportvllegtul" gen die gewonden vervoeren. Vooral tijdens de Koreaanse oorlog hebben deze verpleegsters uitstekend werk verricht. Ook In Engeland doen dul;tenden vrouwen dienst bij de vrouwelijke luchtmacht. Twee Engelse vrouwen mogen zeUs R.A.F.-wlngs dragen. Eén van hen Is Mevrouw WIllIs, die al vloog tijdens de jongste wereldoorlog en al meer dan 50 verschiUende vliegtuigtypen gevlogen heeft.

Vooral tijdens de oor log is er in Enge" land door vrouwelijke piloten onge" lootlijk veel gepresteerd. Zij vlogen de snelste jagers en de ...waarste bommenwerpers naar de operationele squadrons over.

VerkeersleidlIter op VlieQkamJ) ValkenbwrQ.

a,pirine de erg,te klachten wel tot verdwijnen brengen.

Oper de waarde van het voccin lopen de meningen in Nederlond en ook elders nogal uileen. De voorstanders van het vaccin zijn uon mening dat voor een goede bescherming meer dan één Injectie nodig is. Bedenkt men dan dat voor elke Injectie één bebroed kippe-ei met virus moel worden geënt om voldoende uaccin te krijgen dan :01 men inzien dat de fabTlcotie van een dergelijk vaccin voor de gehele bevolking onnoemelijke eisen stelt aan de farmaceutische industrie. I n alle landen is men het eT wel over een, dat de eerste hoeveelheid vaccin die geleverd wordt bettemd Is voor het medi.lch per" .oneel, doktoren en verpleegsters. Is de toevoer van vaccin groot genoeg dan komen de strijdkrachten aan bod.

15

•

,

DE WERELD WAARIN WIJ LEVEN

Het ziet er naar uit al'ol er een ,oort genuale repetitie aan de lI'ong is. Een luguber probeer,eI, waaruit conclusie. getrokken gaan worden, om ellentueel bij toekom,tige daden in rekening te brenl1en. De initiatief-nemer voor dil experiment i. Soviet Rusland.

Het i. al ,eder! geruime tijd bezig de toestand in het Midden Oo,ten onderste boven. te aaalen. Onder het mom van ,leunverlening aan nationalbtbche stromingen. wordt vrl}gevig met wapenl en ook "eld Oetfroold. Zodoende, een wlnel trekkend op p'lfchologlsche driften, heeft Sovjet Ru.land getracht va.te voet te krijgen in hel Midden-Oosten, teuegelijkertijd de wettelijke Invloed verkleinend. Eg",,:e werd aangemoedigd het Suez-kanaal Ie naasten, en ontving zoveel wapens dat het daarmee op.tandelinaen in b"I1Lrlanden kan steunen. In Jordanië wordt onrust geSlookt en in SI/rUi zijn nu op RU.\lland georiënteerde militaire machthebber. in .Ieu· teipOlitie. terechtgekomen.

HieT1laa.t vliegt al .edert een paar weken een door Runen gesch(lpen hemeUich(IQ.m rond de (larde. Dat ding Is van een gewicht dat zeker zo groot is als het noodzakelijke gewicht van een atoom·lading. Het werd met een raket verschoten, die hiertoe een reu.achtige draagwijdte moet hebben. De conclu.le ligt voor de hand: de Runen kunnen een raket met aloomladlng over een lot du.ver ongekende af.tand ver.chleten. Zij zijn daarmee waarschijnlijk de eeTlle, want niemand ander. heefl nog een deraelijk hemellichaam voort· gebracht.

Nu iI er in deze kolom dikwijls betoogd dat hel zogenaamde af.chrlkwapen voor beide parlijen werkt. Wij hebben 101 dusver geloofd, dat het westelijke atoom·bezit een grote oorlog heeft voorkomen. De westelijke landen zeiden legen

de communiltische landen: "als jullie oorlog beginnen gaan wij met atoombommen aooien". Dat zag er zo afschuwelijk uit dat er geen oorlog tegen het westen werd begonnen.

Nu b die toestalld aan het veranderen. Nu vliegt dat ding rond de aarde en nu kunnen de Runen zeggen: "als juHle met (ltoombommen gaan gooien, gaan wij met rakel/en schieten".

Dat zou kunnen betekenen dat de zekerheid w(larmee iedere vorm V(ln communistische agrenie met een regen van atoom· bommen z(ll worden beantwoord ieu aan het verminderen Is. Dat er dus weer een vorm van oorlog mogeltik wordt, in hel Westen, die niel meteen (lis atoom·oorloa begint. Hel gaat er nu voor de communistische landen om die vorm van oorlog te vinden.

Het Is zeer wel mogelijk dat hierom de spanning in SI/ril! werd uIIgevonden. W(lnt een uitvindsel Î.J het. Het zou een komische operelfe zijn, als het niel zo tragisch en sluw was.

Enerzijds is er Turkije, dat n(l een lange periode van voor· namelijk economische inzinking en politieke verdeeldheid bezig is er weer bovenop te komen. Het ligt op de landroute van Sovjet Rusland naar het Midden Oollen. H et beheerst de Uitgang van de Zwarte Zee, wat een grote Runische binnenzee is, die toegang geeft tot belangrijke olie· en in·

16

dustriegebieden. VeTlcheidene malen heeft Rusland in hel verleden getracht zowel de land route naar hel Midden Oosten, als de Dardanellen onder zijn invloed te krijgen. Even zovele malen heeft het Turk.e volk gereed moeten .taan eventueel met wapenen zijn nationale onafhankelijkheid en berit te verdedigen. Het resultaat Is dat Turkije van nature behoedzaam is waar hel RUllische activiteiten nabij zijn grenzen betreft.

Rusland bewapende SI/ril. In hel afgelopen ;(1(Ir werd er moderne bewapening voor een be.cheiden leger, luchtm(lcht en marine Ingebracht. De RUilen legden er vliegvelden a(ln en bouwden er wegen. Hoewel dit nog helemaal niet 'lOlt zeagen dat SI/rii! hiermee een communistisch land is ge· worden, en het geheel niet belekent dat er volkomen naar Russilche pijpen zal worden geda1l$t, heeft het toch onteaenzeggelijk de neiging binnen zijn grenzen gehaald RUllilch advie, op te VOlgen. Bovendien zijn deze nieuw bewapende str(jdkrachten onder bevel gekomen van W(lt we in de voor· Hitierse periode avonturiers zouden noemen, die in zekere zin m(l!ing hebben aan hun Tegering.

H et bedachtzame Turkije verplaatste wat bataljons naar de SlIrisch·Turkse grens, om eventuele roverij hel hoofd te kunnen bieden. Toen waren de poppen aan het dansen. De hele communistische propoaanda machine kwam op gang.

Turktle bereidde zich voor het argeloze SI/rië binnen te vallen. De heer Naller lIuurde zijn heldenlegioen v(ln ver· leden herf.t. Rusland maakte bekend, dat het bij het eeTlte schot tussen SI/ril en Turkije z(jn. vrienden zou bij.taan en Turkije binnen een daa zou verpletteren. Het zei bor:endien dat dergeltike oorlogen, als ze zouden ontstaan, onherroe· pelijk grote oorlog teweea zouden brenaen. Een grote oorlog waarin Rusland zijn nieuwe raketten zou moelen veTlchielen.

Het is waaTlchtinltik, dat de communisti,che leiders reeds nu de conclusie hebben kunnen trekken dat hun kunstmaan een eventuee l WesteTl gebruik van het vergeldillgswapen nog niet aan het wankelen heelt gebracht. In de naaste toekomst zal het dus nog wel niet een zogenaamde beperkte oorlog - Korea stijl - nabij Europees grOlldgebied komen.

Toch zullen zij ongetwijfeld propagandiSlÏlche munt slaan uit de door hen gecreëerde Kwas-kruis.

De Arabische aarlvijand namelijk Is Israël, dat door Westerse hulp tot stand kwam. Thans is een tweede vtiand van Arabië geschapen, Turktle, die ook nauw aan het Westen is verbonden. Zodoende worden Arabische gevoelens nog meer in anti· Westerse richting opgezweept. Israël, noch Turkije durven hun Arabische buren kwaad doen, omdat de mach· tige Russische vriend hun bescherming verleent. De Ara· bische volken kunnen nu dus, volgen. deze propaganda, nOg duidelijker zien waar hun vrienden wonen - in Rusland en waar hun potentiële vijanden - in het Westen -.

Wij leven in onze wereld in de eeuw van de Grote Leuaen.

Slechts eensaelinde eerltikheid, historische basis van kracht. zaL ulteindeltik in Itaat zijn bltivelld de propaganda oorlog met succes te voeren.

Ook dit jaar heeft een ploeg van de Nederlandse Strijdkrachten deelgenomen aan de ge Internationale Vijfkamp, welke van 12 tot en met 16 augustus 1957 werd gehouden te Brussel.

Op 8 augustus vertrok de ploeg per militaire autobus u it de Oranjekazerne te Schaersbergen, waar men gedurende een vijftal dagen bijeen is geweest in trainingskamp.

Ook het vroege vertrek naar Brussel diende om de deelnemers in de gelegenheid te stellen zich ter plaatse voo r te kunnen bereiden.

Door de volgende landen werd aan deze sportieve wedstrijden, welke een uiterst militair karakter hebben, deel. genomen: Oostenrijk, Brazilië, Canada, Egypte, U.S.A., Frankrijk, Griekenland, Iran, Italië, Noorwegen, Nederland, Portugal, Zweden, Syrië en België met een totaal van 82 deelnemers.

Het moet als een groot succes voor de organisatoren aangemerkt worden, dat voor de eerste maal door een dergelijk groot aantal landen aan deze kampioenschappen werd deelgenomen.

De lnternationale Militaire Vijfkamp bestaat uit de volgende onderdelen: I. Geweerschieten op 200 m . (Ju istheid en snelheid,.; 2. Hindernisbaan p\.m. 500 m. lang met 21 hindernissen; 3. Handgranaatwerpen: juistheids- en verte worp; 4. Zwemmen 50 m. met hinäernissen; 5. Cross Country 8 km.

Ad 1:

Het geweerschieten werd in een overdekte baan gehouden, hetgeen voor onze mensen een handicap was, daar dit nog nooit beoefend was en de be·

lichting zeer veel verschilt me t een buitenbaan. Ondanks dit nadeel wisten wij ons vierde te klasseren.

Ad 2:

Op de hindernisbaan waren de prestaties iets minder. We eindigden hier op de 6e plaats, hetgeen niet wegnam dat wij in het totaal klassement nog steeds vie rde bleven.

Ad 3:

Bij het handgranaatwerpen werd wederom een vierde plaats bereikt, het· geen na 3 proeven nog steeds een vierde plaats voor ons betekende.

In het individuële klassement behaal· den de gebroeders de Wijn in dit handgranaat werpen een vierde en vijfde plaats.

Ad 4 :

Het hinderniszwemmen werd op de eerste plaats een individueel succes voor de korporaal der Mariniers W. de Wijn, die met uitstekende tijd van 31.6 see., de 2e plaats wist te bemachtigen, terwijl zijn broer met een tijd van 32,5 sec. de 6e plaats bezette.

In het landenklassement eindigden wij in dit nummer op de vierde plaats.

In het totaalklassement was de. s tand nu: punten 1. Frankrijk 166,5 2. Zweden 319 3. Nederland 363,5 4. Italië 365 5. België 469 Ad 5:

Het was bekend dat de Cross Country ons zwakste nummer was. Ondanks het feit dat wij na 4 onderdelen meer dan 100 punten op de Belgen voor stonden heert het maar zeer weinig gescheeld ot België was ons in het eindklassement de baas geworden.

Dank zij een bepaalde opofferingstaktiek, die de kapt. v. Krieken had voorgeschreven aan bepaalde lopers, wisten wij met een 13e plaats in de cross toch nog met een puntenverschil van slechts l,S op België als vierde in het totaalklassement te eindigen.

Een uitstekende prestatie, temeer waa r in landen als Frankrijk en Italië de deelnemers gedurende 3 maanden in trainingSkamp bijeen zijn en in Zweden aan deze militaire vijfkamp door iedere militair moet worden deelgenomen waardoor een betere selectie mogelijk is.

Uitslagen na vijf onderdelen:

individueel: 6. Kpl. der Mariniers W. de Wijn; 20. Sgt. do< Mariniers T. d, Wijn; 26. Smi. v. d. Winden ; 31. Wmr. v. Engelen ; 60. Sgt. Blijlevensj 63. Kp \. der Mar. van 't Land.

Landenklassement: punten 1. Frankrijk 2. Zweden 3. Italië

••5.

••7. a.

,.

10.

11.

12.

13.

14.

Nederland België Noorwegen Brazilië U.S.A. Portugal Syrië Oostenrük Iran Canada Egypte

264

.01 523,5 571,5 573

56'

748,5 763,5 788

839 907

1039 1171

1236,5

17

Marinekampioenschappen 1957

Den Helder - 25, 26, 27 september Kou, wind en A-griep. Dit zijn de factoren, die hun stempel drukten op het verloop van de ook dit jaar wederom in het hoge Noorden gehouden wedstrijden om de kampioenstitels van onze Marine.

Ondanks al deze factoren, NATOoefeningen etc. zijn ze toch weer gekomen van de schepen en inrichtingen, deelneemsters en deelnemers uit alle rangen en standen. EĂŠn record was al gesneuveld voor de opening op woensdagochtend en dat was het aantal ingeschreven deelnemers. Een tolaai van maar liefst 482.

Dat wil niet zeggen, dat deze allen hebben meegedaan, want de A-griep had behoorlijk huisgehouden, vooral

bij het Kon. Instituut en bij de Marinie rs uit Doorn. En ook tijdens de wedstrijden verdween er zo af en loe weer iemand van het toneel met 39.8 koorts.

Maar toch ... er is weer sportief gestreden en gevochten, dat het dave rde.

Nog trlllen de muren van het Kon. Instituut door het enthousiasme bij die volleybalwedstrijd uit de finalepoule tussen het Kon. Instituut en de Marinekazerne Amsterdam. Een prachtwedstrijd.

Eveneens een groot en thousiasme viel er te bespeuren bij de recordverbetering van he t onderdeel hoogspringen dames door de MVATLF I K.M.R. J. Prinsen met een sprong van 1.325. En dat nog wel zonder spikes. De fina le 100 M. heren gaf voor iedere final ist een tijd beneden de 12 sec. Met als winnaar de 2e Luit. der Marns. K.M.R. D. A. v. d. Beid met 11.2 sec. Dit was 0.2 sec. onder het bestaande record.

Maar toch is het nog niet als nieuw record erkend, want er was nl. een belangrijk hul pmiddel: windk racht 7 in de rug.

Een spannend geheel was het specifiek maritieme numme r, nl. het sloeproeien, waarvoor 10 ploegen hadden ingeschreven, maar waarvan er 8 aan de start verschenen. Twee series van vier en de volgende ochtend vie r in de finale, waaruit evenals vorig jaar Schipper Verwoerd als winnaar te voorschijn kwam met zijn mannen van de kwartienneestersopleiding van de "Neptunus".

De donderdagmiddag was als vanouds weer gereserveerd voor het zwemmen.

Ook het zwembad trilde op zijn grond-

vesten, en niet alleen door de aanmoedigingen tijdens de zwemnummers !,naar eveneens door het optreden van de Marn. 111 zm. H.B.s. Christenhusz, die een plotselinge vertraging van 15 min. in het programma even ging vullen met een demonstratie schoonspringen en hoe ...

De vrijdagmiddag leverde weer een aaneenschakeling van finales, met als slot een magistrale 5000 M. race, welke op zeer fraaie wijze werd gewonnen door Matr. SDO I zm. G. Schaap van het M.O.K.R in de tijd van 17 min.

16.6 sec.

Dat was het laatste onderdeel en toen ging men zich opmaken voor de prijsui treik ing In he t Huys Tydtverdryl, welke evenals de opening, we rd verricht namens Commandant Zeemacht door de Chef Staf Commandeur M. C. v. GrondelIe, die met een persoonlijk woord voo r iedere winnares en winnaa r de zeer fraaie prijzen uitreikte met als hoogtepunt de overhandiging van de beide wisselbekers, welke dit jaar derlnitief werden veroverd. En wel bij de dames door de Marva's uit den Helder en bij de heren doo r de Mariniers uit de Van Braam Houckgeestkazerne. Beide bekers zijn nu drie maal achter elkaar gewonnen en verdwijnen voo rgoed naar de Schorpioen en naar Doorn.

En toen was het feest en een afscheid tot het volgend jaar, hopenlijk met meer recordverbeteringen, zeker van he t aantal deelnemers(sters) en als het kan een beetje lekker weer en iets minder wind.

A.H.R.

AMERIKAANS VLOOTBEZOEK â&#x20AC;˘,

Begin. oktober bTacho(en verscheideneA meriko.o.nse oorlo"sschepell een JO-daa"s bezoe" aan ons land.

Hier wordt U.S.S. utie"kampschip "Tarawa" aJ"emeerd In de Waalhauen te Rotterdam.

Andere schepen bezochten Amsterdam en Den Helder

18

MA RI NEF O'f OW EDST RIJD 19~ 7 Er Is geen e nke le rede n om NIET In te 'tenden !

Er is nog altijd een enorm verschil tussen het aantal mensen dat fotografeert en dat van hen, d ie hun foto's inzenden voor een wedstrijd. Vele amateurs schijnen daar Cen grote angst voor te hebben of de mening toegedaan te zijn, dat hun foto's daarvoor lang niet goed genoeg zijn.

Het is daarom misschien goed er nog eens duidelijk de nBdruk op te leggen, dat men een fo towedstrijd zoals die jaarlijks door de Marine wordt uitgeschreven, vooral niet moe! gaan vergelijken met grote nationale of internationale wedstrij den. waarbij a lleen de besten onder de besten Ban bod komen. Het Is, integendeel de bedoelîng, om de normale amateur ecn s timulans te geven om zijn foto's gáandeweg te ve r beteren en zijn krachten met zijn talloze medeamateurs te meten.

De indeling in verschillende categorieën is speciaal in het leven geroepen, om te zo rgen dat ook de beginner een reële kans maakt om een van de vele prijzen in de wachl te slepen.

De beoordeling door de jury is ook gehecl anders da n bij een "grote" wedstrijd. Aan de foto-techn ische kwaliteiten wordt wel aandacht geschonken, maar wanneer een foto blijk geeft van een originele o pva tt ing of een goede kijk, dan prevaleert dat ver boven de afwerking. Er wordt op.. zetlelijk gezocht naar de positieve elementen in de inzendingen en waar die worden ontdekt worden vele tekortkomingen over het hoofd gezien.

Nogmaals dus: er is geen enkele reden om Uw geluk niet eens te beproeven.

Enkele raadgevingen omtre nt de ver-torginr NalUurlijk wil met het bovenstaande geenszins gezegd zij n, dat U n u maar een willekeurig s telletje slord ig afgewerkte, onder- of overbelichte foto's, liefst nog met vlekken of ezelsoren moet inzenden. Aan redelijke technische eisen moet natuurlijk altijd nog wel voldaan worden. Wanneer U de diverse artikelen die dit en vorige jaren in "Alle Hens" hebben gestaan, heeft gelezen, weet U wel zo ongeveer, wat van Uw Coto's wordt ve r wacht. Niettemin willen we nogmaals een aantal raadgevingen laten volgen, die Uw kans op succes kunnen verhogen.

1. Formaat e n pa piersoort Er zijn, bij de wedstrijd voorwaarden geen strenge eisen voor wat betreft de a Cmetingen der foto's gesteld, behalve dan dat ze niet gro te r dan 18 x 24 cm mogen zijn.

We raden echter ieder aan, geen foto's kleiner dan 9 x 12 cm in te zenden. Kleinere formate n spreken veel minder, ook al is de foto nog zo goed. Het is ten slotte altijd de moeite waard van Uw beste foto's ( wanl die zu lt U toch ten slotte willen inzenden ) ecn vergro ting te maken of te late n maken, En als U dat dan t6ch doet, kies dan eens een van de gro tere formaten (13 x 18 of 18 x 24). De voordelen zijn vele: niet alleen omdat de foto veel beter tot haar recht komt, maar ook, omdat bij de vergroting nog zoveel eventuele ongerechtigheden in de opname weggewerkt kunnen worden. Wanneer U zeI! vergroot hebt U dit in eigen hand, maar bij overleg mei Uw fotohande laar za l ook die gaarne bereid zijn de vergroting geheel overeenkomstig Uw wensen te maken. Voor de jury wordt de taak veel gemakkelijker, wanneer zij zich niet over zes·bij-zesjes of zes-bijnegentjes behoeft te bu igen, die bovendien een gemeenschappelijke beoordeling uiterst moeilijk maken.

Wat de keuze van papier betreft, kan voor een wedstrijd als deze niet a nders worden aanbevolen dan wit, I'lanzend papier. We geven gaarne toe, dat voor sommige opnamen (voo ra l portrette n een ivoorkleurig of chamois papier, met een halfmat of ruw oppervlak aanlrekkelijk kan zijn, maar een goede foto is goed op elk papier en voor eventuele reproduktie is alleen de hoogglansfoto geschikt 2. Lees de wedstrijdvoorwaarde n nauwkeuri,,!

Ieder jaar zijn er lot dusverre altijd wel e nige inzenders geweest, die moesten worden gediskwalificeerd, omdat ze zich niet aan de wedstrijdvoorwaarden hielden. Dat is toch werkelijk volmaakt overbodig !

Oe meest voorkomende "overtredingen?"

In de eerste plaats wel het ve rmelden van de naam van de inzender op de foto's! Dat is volkomen taboe e n leidt er onverb iddelijk toe, dat de Inzending opzij wordt gelegd. De inzending onder mot to vindt plaats, om volkomen onpartijdige beoordeling door de jury te verzekeren. Bij de beschouwing van de foto's heeft de jury reen idee wie de inzenders zijn.

De tweede fout is het overschrijden van het voorgeschreven maximum formaAt en van de bepaling, dat voor deze wedslrijd gêén opnamen mogen worden ingezonden die op karton zijn gemonteerd.

Om te ve rh inderen dat iemand de wedstrijdvoorwaarden niet nauwkeurig zou kennen zullen we deze in het decembernummer van "Alle Hens" nog eens volledig opnemen.

3. Verme ld Uw camer-a-type Zoals U bij de wedstrijd voorwaarden destijds reeds heeft kunnen lezen, wordt men verzocht, op de achterzijde van de foto te vermelden met welk type camera de opname werd gemaakt. Wij willen er hier nog eens op wijzen, dat het van veel belang is, d it ook inderdaad te doen. De juryleden krijgen daardoor een aanwijzing omtrent de mogelij kheden die Uw toestel biedt. Een opname die voo r een peperdure luxe-camera maar heel matigjes genoemd zou moeten worden, kan voor een box een meesterstuk zijn.

Met het verschil in de technische mogelijkheden wordt bij de beoordeling zoveel mogelijk rekening gehouden. U doet er daarom goed aan, de daarvoor benodigde gegevens te verstrekken! Laat U dit achterwege, dan worden tekortkomingen vanzelfs prekend op Uw rekening geschreven en niet op die van het gebruikte toes tel!

4. Pakkende toto's "Maar welk soort fOtO'3 ht!eft nu de meeste kans o p bekroning?" Die vraag is al vele malen f!es teld en we zullen hier nog eens trachte n er een antwoord op te geven.

Voorkeur voor een bepaald onderwerp is er alleen in zoverre. dat voor spec'fieke marine- Coto's hogere prijzcn beschikbaar zijn. Voor de res t echte r is leder onderwerp we lkonl, mits het maar op pakkende wijze is weergegeven.

Foto's die uitsluitend een zekere herinneringswaarde VOOf Uzelf hebbe n kunt U beter thuis houden. Tante Mientje voor de tuinschutting en neef J an voor het beroemde stadh uis van X Interesseren behalve U en Uw naaste omgeving geen sterveling. Prentbriefkaarten zij n evenmin po_ pulai r bij een jur y. Uit een goede rota moet in ieder geval blijken wat Uw belangstelling heeft getrokken en waarom.

Een ui ts tekend middel, om de kwaliteit van Uw foto's zelf eens te beoordelen, is, er eens een tijdje rustig naar te kij ken. Trekt Uw oog als vanzelf steeds weer naar het punt waar zich het eigenlijke motier van Uw opname bevindt? Of zijn er Andere punten op de foto waarhee n de blik s teeds weer glijdt? In het eerste geval heeft U naar alle waa rschij nlijkheid een pakkende opname gemaakt, in het tweede Is er iets mis_ T racht dan na te ga an waardoor de o nrus t wo rdt veroorzaakt en tevens of daaraan d OOf wegsnijdep van een deel van de foto een e inde gemaakt kan worden. Reeds eerder wezen we er op dat m es en schaar uiterst belangrijke hulpmid delen in de Cotografie kunnen zijn.

De ruimte ontbl·ec.>k t hier, om uitvoe rin g op allerlei re gels van de composilieleer in te gaan. Slechts op één din, willen we echter nog wel wijzen : Over het algemeen wInt de foto indien de hoeken enigszins donkere partijen verlonen.

Een licht hoek leidt de blik te gauw af.

5. Indellnr In rubrieken Om het U zo makkel ijk mogelijk te maken, is niet bij voorbaat een opsomming van toegestane onderwerpen opgesteld. Ieder onderwerp is toegestaan, of het nu landschap ol oortret. actie of stilleven is. De jury s telt daarna, aan de hand van het binnenge komen materiaal een aantal rubriek vast WbBrVoor prijzen beschikbaar worden gesteld. Hoe meer inze ndingen, hoe meer mogelijkheden. We rekenen ditmaa l ook op uw inzending aan Jury Marine Fotowedstrijd. Bureau 0.5.& 0., Koninglnnegr-acht 60, Den Haag.

19

Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt Hr. Ms. kruiser de Ru.llter commandant kapitein-luitenant ter zee A. M. Nlessink, bevindt zich te Den Helder. Hr. Ms. kruiser de Zeven Provindën, commandant kapitein ter zee G. J. Platerink, maakt deel uit van het smaldeel 5 en Is opleidingskruiser. Van 4 tot 11 november neemt zij deel aan internationale oefeningen te Brest. Hr. Ms. onderzeebootjager Overijssel, commandant kapitein-luitenant ter zee W. A. de Looze en Hr. Ms. ondel'U!ebootJager Utrechl, commandant luitenant ter zee der Ie klasse L. C. Ie Poole. bevinden zich te Den Helder voor afregelen batterijen enz.

Hr. Ms. onderzeebootjager Drenthe, commandant kapitein-luitenant ter zee H. A. van Oorde, zal deelnemen aan IntC!maUonale oefeningen tot 1 november, daarna van 2 tot 4 november te Brcst.

Hr. Ms. fregat van SpelIk, commandant kapitein-luitenant ter zee A. G. van der Land, bevindt zich In de caribische wateren eo is ter beschikking van de Commandant Zeemacht Antillen. Hr. Ms. fregat Evert.en, commandant kapitein-luitenant ler zee E. W. H. Nieuwenhuizen bevindt zich te Den Helder.

Hr. Ms. fregat Fref, commandant luitenant ter zee Ie klasse V. R. IJ Winkei man, doet dienst als visserij- polItiekruiser.

Hr. Ms. Zwaardvil, commandant luitenant ter zee der 2e klasse (oudste categorie) C. v. d. Zweep, is ter beschik_ king van het torpedoinschietbedrijf, tezamen met Hr. Ms. torpedowerkschlp Mercuur. Hr. Ms. Walru., commandant luitenant ter zee der Ie klasse F. Hamilton, Hr. Ms. Zeeleeuw, commandant luitenant ter zee der 2e klasse (oudste categorie) M. Dcege, worden 11 november In Curaçao verwacht. Hr. Ms. Tijaerhaai, commandant luitenant ter zee der 2e klasse (oudste categorie) J. RoeIe, oelent op de Noordzee.

Squadron mijnenveaer. 123, commandant luitenant ter :we der Ie klasse Th. H. de Meester, bestaat uit Hr. Ms.

20

Borne, Brouwer.hauen, Breukelen., Blaricum en Bruinilse. Het squadron oefent op de Noordzee. Squadron mijnenueaers 121, commandant luitenant ter zee der Ie klasse R. Folmer, bestaat uit Hr. Ms. Leer.um, Li..!le, WildeTvank, Steenwijk en Geel. Het squadron oefent op de Noordzee.

Squadroll mtlnenveaen 128, commandant luitenant Ier zee der 2e klasse (oudste categorie) J. H. Mendel&, bestaat uit Hr. Ms. Woerden, Sittard., Veere, Gemert en Rhenen. Het squadron oefent op de Noordzee.

Hr. Ms. patrouillevaartuig Balder, commandant luitenant ter zee der 2e klasse (oudste categorie) H. de Booy Is ten behoeve van de vaaropleiding gestationnee.rd te Den Helder, evenals Hr. Ms. Bulaia, commandant luitenant ter zee der 2e klasse (oudste categorie) W. v. d. Loo. Hr. Ms. Frellr, commandant luitenant ter zee der 2e klasse (oudste categorie) G. G. J. W. Frohn. is belast met t0ezicht visserij in Nederlandse territoriale wateren len zuiden van Hoek van Holland.

Hr. Ms. Hendrik; Karnen. en Hr. Ms. patrouUlevaartulg Hobein varen voor opleiding van personeel.

Hr. Ms. duikwerkschip Hercule., commandant luitenant ter zee van vakd.lensten der 2e klasse (oudsté categorie) K. Rog, bevindt zich te Den Helder, Hr. Ms. zeesleepboot Orkaan Is ter beschikking voor sleepdiensten.

Hr. Ms. Cerberus, commandant luitenant ter zee der 2e klasse (oudste categorie) T. F. Jansen, oefent als nettenlegger en netten werkschip. Het scblp is gestaüonneerd te Vllssingen.

Hr. Ms. Mijnenveeg-werkscblp. commandant luitenant ter zee van speciale diensten der Ie klasse A. Lok ligt in Vlissingen.

MARINE LUCHTV AARTOIENST Squadron 1, commandant luitenant ter zee vlieger der Ie klasse Mr. J. L. v. d.

Graaf, bestaat uit Fairey "FireOy" verkenningsvliegtuigen en trainen en uit

Gromman "Avenger" onderzeebootbestrijdlngsvllegtuigen.

Het squadron is gestationneerd op de Dr. Plesman-vlleghaven op Curaçao en slaat ter beschikking van de commandant der zeemacht in de Nederlandse Antillen. Voorts is het belast met de voortgezette opleiding tot onderzeebootbestrijdingsvlieger.

Squadron 2, commandant luitenant ter zee vlieger der 2e klasse (oudste categorie) J. F. T. Luns, bestaat uit Grumman "Avenger" onderzeebootbestrIjdingsvlIegtuigen. Het squadron Is gestationneerd op het marinevllegkamp ValIrenburg.

Squadron ", commandant luitenant ter zee vlieger der 2e klasse (oudste categorie) KMROV A. Seret, bestaat eveneens uit Grumman "Avenger" onderzeebootbeslrijdlngsvliegtuigen. Het squadron is gestatlonneerd op het marinevliegkamp Valkenburg.

Squadron 5, commandant luitenant ter zee vliege r der Ie klasse J. Berger, bestaat uit Beechcraft en Fairey "Ftrefly" opleidingsvlIegtuigen. Het Is belast met de opleiding van vliegers waarnemers en telegrafisten en Is gestationneerd op het marinevlIegkamp Valkenburg.

Squo.dron. 8, commandant luitenant ter zee vlieger der Ie klasse E. J. Wils, bestaat uit Consolidated Vultee "Catalina" en Martin "Mariner" amphlblevliegtuigen en Slkorsky helIcopters. Het iS gestatoinneerd op het marInevliegkamp Valkenburg.

Squadron. 320. commandant luitenant ter zee vlieger H. H. Vader, bestaat uit Lockheed ,,Neptune" lange-arstands patrouillevliegtuigen. voor onderz.ee.bootbestrijding. Het is aestatlonneerd op het marinevUegkamp Valkenburg. en Is thans aan het opwerken om te kunnen deelnemen aan internationale oefeningen In geallieerd verband.

Squadron 860, commandant luitenant ter zee vlieger der Ie klasse R. J. Jdzerda bestaat uit Seabawk straaljagers en is thans aan het opwerken.

I

BEVORDERD:

• Tot kapitein-luitenant ter zee :

J. W. Schotel

m.i.v. 16 aug.

Tot luitenant te r zee tandarts der 2e kla~ oudste e:ltq"orle: B. H. Fortuin m.i.v. 1 sept.

Tot tijdelijk kapitein-luitenant ter zee.: A. van der Moer m.i.v. 17 sept.

Tot majoor der mariniers: M. G. Feiter m.I.v. lokt.

Tot kapitein teer zee: A. va n Es, P. W. C. de Vos m.i.v. 16 okt.

Tot tijdelijk kaplteln-llLitenant ter zee: E. Roest m.i.v. 29 okt.

Tot tijdelijk rommandeur: B. Poortman m.i.v. 8 nov.

1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957

VERLENING TITULAmE RANG :

van luitenant ter zee van speelaIe dienste.n der Je klasse KMR: Aan Mr. P. H. de Waard m.i.v.

lokt.

1957

M

Kapitein der mariniers KMR: Wegens medische ongeschiktheid H. H. Bronkhorst m.I.v. I sept. 1957 Luitenant ter ue van vakdJensten der 2e klaSAe oudste ra tegorle: Op verzoek wegens langdurige dienst E. H. Hulskens, E. Marks m.i.v. I oki.

1957 Luitenant ter zee van speciale dJenste.n der Je klasse: Wegens hel o\'erschriJden van de 5O-jarijle leeftijd W. Louy m.I.v. lokt.

1957 Lultenaut ter zee van sperJale diensten der Ie klane titulair Kl\IR: Wegens het eindijen van de tijd waarvoor hij als oflicier ter beschikking is Mr. P. H. de Waard m.i.v. lokt.

1957 Kapitein ter zee: Op verzoek wegens langdurige dienst N. W. Sluijter m.i.v. 7 okt.

1957 Kapitein ter zee: Op verzoek wegens langdurige dienst P. A. Riedel m.i.v. I nov.

1957 Luitenant ter zee van admlnJstraüe der Ie klasse: Op verzoek B. J. Asbeek Brusse m.i.v. 1 nov.

1957 Officier-marva. der 2e klasse jongste eategorle KMR: Op verzoek L. A. Schuurmans m.I.v. 16 dec.

1957

5

Opgave van schepelingen die in het tijdvak van 16 augustus 19~7 tot en met 15 september 1957 behoudens bedenkingen in aanmerking komen voor bevordering tot de rang van korporaal en hoger: van schipper tot opperschipper : A. Minderhoud m.i.v. I aug.

G. Slingf!r)and m.I.v. I sept. van bootsman tot schJpper : J . Abspoel en H. J. Schakel m.i.v. 1 sept. van kwartiermeeste r tot boolsman: P. J. Oosterbaan en L. de Jong m.i.v. I sept. van mab-oos der Ie klasse tot kwartiermeester: L. J. Vlicrman m.i.v. 1 aug. van korporaal-vuurlekUngkonstabel tot sergeant· vuurleidingkonstabe.l: J. Schoens m.i.v. 1 sept. van vuurleldLngkonslabel der Ie klasse tot korporaal-vuurleldingkonsiabe.l: H. C. A. Kriegf!r m.i.v. 1 sept. van korporaal-vuurleldJngmonteur tot serreantvuurleidin,mODleur: N. GIjzen m.i.v. 1 sept.

EERVOL ONTSLAG:

1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957

van elektromonteur der Ie klasse tot kOf1)OraaJelektromonte1ll": R. R. van Dal1sen m.I.v. I aug.

1057 van korporaal-radlo-radarmonleur tot sergeantradlo-radannonteur: J. A. van Achthoven en G. W. Kals· beek m.i.v. 1 sept. 1957 van majoor-t.elerrafbt tot oppertelerraflst: S. de Boer mi.v. 1 sept. 1957 van serl"e1Dt-telegraflst tot majoor-telegrafist: J. Goedknegt m.i.v. 1 sepL 1957 van korporaal-tele,rra1ist tot serreant-telegnfist: H. Pleijsier m.i.v. I sept. 1957 van matroos van de navipUe-J"evechlslnformaUedlenst der Ie klasse tot korporaal van de navlraUe-gevec.htsinform.a· Uedlenst : J. de Gcele m.i.v. I sept. 1957 van korporaal van de ondeneebootbestrlJdingsdlenst tot 5erreant van de ondeneebootbestrljdlngsdlenst: J. Z. Anakotta m.i.v. 1 sept. 1957 van torpedomaker der Ie klasse tot korporaaJtorpedomaker: P. J . J. Schavemaker en W. de Vos m.I.v. 1 sept. 1957

21

van sergeant-rnachlnlst tot majoor-machlnist: F_ J. Rosier m.i.v. 1 sept 1957 van korporaal-machinist tot sergeant-machlnist: W. Vijfwinkel en G. Elsenaar m.i.v. 1 sept. 1957 van mach.ln.ist der Ie klasse. tot korporaal-machinist: A. Bulens m.i.v. 1 juli 1957 W. J. O. Leijting m.i.v. 1 sept. 1957 van schrijver der Ie k.lasse tot korporaal-schrijver: M. F. A. van Dam m.i.v. 1 sept. 1957 van majoor-d.ekenverpleger tot oppenlekenverpleger: J. H. Cremers m.i.v. I aug.

1957 van 'tiekenverpleger der Ie klasse tot korporaalziekenverpleger: J. J. Klinkhamer m.i.v. 1 sept. 1957 van korpornal-bottelier boven de sterkte tot sergeantbottelier boven de sterkt&: C. G. Beek m.i.v. 1 sept. 1957 van korporaal-bottelier tot sergeant-bottelier: C. Koorn m.I.v. I sept. 1957 van bottelier der Ie klasse tot korporaal-bottelier : P. Laros en C. Hovinga m.i.v. 1 sept. 1957 van sergeant-automonteur boven de sterkte tot majoorautomonteur boven de sterkte: W. Kuiper m.i.v. 1 sept. 1957 van chauffeur der Ie klasse tot korporaal-chauffeur: W. Boreel m.i.v. I sept. 1957 van vJiegtulgmaker-vliegtuigmonteur der Ie klasse tot korpornal-vliegtulgmaker-vllegtu.igmonttlur: N. de Boer m.i.v. 1 aug.

1957 van vllegtuignlaker-radlo-radarmonteur der Ie klasse tot · korporaal-vUegtuigmaker-radio-ratlarmonteur: P. J. B. Bastein m.i.v. 1 aug.

1957 van korporaal- vliegtulgmaker-konstabel tot stlrgeantvllegtuigmnker-konslabd: J. A. Bemam m.i.v. 1 sept. 1937 van vliegtulgmaker-fotograaf der Ie klasse tot korporaalvliegtulgmaker-fotog-ra.at : A. F. Maigret m.Lv. I sept. 1957 van marinier der Ie klasse tot korporaal der mariniers: A. S. Snijders, J. P. Slinissen, J . P. de Jong, J. Eskens, E. H_ Ondunk, E. S. Weijers, H , Huiberts, F . C. Muller, G. Windsant, C. Rovers, K. v. d. Jagt, H. P. v. d. Werve, H . Elzinga, W. J. Winkelman. J . M. WestpJate, A. Mast, R. Kosse, W. van Vossen, G. Pauli, H. J. de Man, C. J. den Otter, C. Verhoeven, W. Koenes, M. J. van Toorenburg, J. B. de Rode, P. K. Lammerse, J. v. d.

Meijden, A. L. M. Bril, E. Plantinga, J. van Rheenen, A. A. WilJemsen, U. W. H. Verhoet, D. A. van der Meulen, J. J. Broer, G. H.

Zoll, J. Heijkoop, K. Schotanus,

T. P. Vermeulen, P. J. Schaufele, J . Spraakman, L. Pirson, D. W. Kortbeek. P. C. W. van Mierlo, J. H. Coolen, W. J. Vreman, S. Polderman, W. G. van der Heijden, W. Melser, A. H . M. Vervuurt, R. C. van den Burg, H. A. de Bie, M. C. Koppejan, E. W. Beijer, C. Ket, A. H. v. Ooijen, F. J. P. Schlaepfer, W. Haasnoot. J. J. Groenenberg, A. de Boer, A. C. Veennans, G. C. Hansen en W. E. Blinker m.i.v. 1 aug.

1957 van sergeant-mutlkant tot majoor-muzikant: G. C. Vens m.i.v. 1 sept. 1957 van korporaal-muzikant tot sergeant-mudkant: G. Westerdijk m.i.v. 1 sept. 1957 van hoofdmarva-kok der 3e klasse tot hooCdmarva-kok der 2e klasse: E. H. Töns m.i.v. 1 sept. 1957 Opgave van schepelingen met de rang van korporaal en hoger aan wie eervol ontslag uit de zeedienst is verleend met ingang van de dag als achter ieders naam vermeld. schipper: A. H. van Lien m.i.v. 16 nov.

1957 kwarliermeester: P. O. Jacobs m.i.v. 1 nov.

1957 oppergesehutkonstabel: A. H. Jonker . m.i.v. 1 dec.

1957 ser&"eant-elektromonteur: P. G. C. Rakké m.I.v. 1 dec.

1957 sergeant-teJegraCist : J. Noorduin m.I.v. 1 nov.

1957 korporaal-seloer: W. Rijksschroeff m.i.v. lokt.

1957 majoor-machinist: P. H. van Etteger m.i.v. 16 nov. 1957 sergeant-machinist: B. Nagelmaeker m.i.v. 1 dec.

1957 korporaal-machinist: M. van Leeuwen m.i.v. 16 nov.

1957 opperschrijver: W. WiIlemsen m.I.v. 1 nov.

1957 korporaal-ziekenverpleger: W. J. van Gaalen m.i.v. 1 sept. 1957 B. Kruidenier m.i.v. 16 okt.

1957 opperbotteUer: J. J. Heijkoop m.i.v. 1 dec.

1957 korporaal-botteUer: K. Feijen m.i.v. 16 sept. 1957 korporaal-chauffeur: H. H. van der Wel m.i.v. 1 aug.

1957 korpora:tl-vJlegtul,-maker-metaalbewerker: D. Grooters m.i.v. 16 sept. 1957 korporaal der mariniers: H. Boonstra m.i.v. 16 nov.

1957

Naar Den Hang, e.o.: M. H. Hoogerwert, cs.A. Krugerstraat 16, Den Helder.

2 woon-, 3 slaapkamers, keuken, badkamer, zolder, tuin, schuur.

Huur I 65. -p.m. 4 pers.

WON I NG ____ Naar DJlversuml J . W. Blom, maj.elmnt. (24391) Ruyghweg 28, Den Helder.

2 woon-, 2 Slaapkamers, keuken, bijkeuken, vliering.

Huur f 9,50 p.w. 3 pers.

22

Naar Den Helder: J. C. Westveer, kpl.gsknst. (45095) J. v. Capellelaan 39, Vlissingen. woonkamer, 3 slaapkamers, keuken, balcon, badkamer, schuur.

Huur I 8,55 p.w. 3 pers.

Naar Den Helder: J. A. Nagel, sergt.mach. (13012) v. Dichoeckrlraat 205, Vlissingen. woonkamer, 3 Slaapkamers, keuken, . douche, sehuur, tuin.

Huur I 8,75 p.w. 6 pers.

Naar Rotferdam: H. M. A. Smetsers, mil.werkm. (16849) Mr. B. Goselingstraat 45, Best.

2 woon-, 4. slaapkamers, keuken, douche, kelder, tuin, schuur.

Huur I 7,- p.w. 5 pers.

LUCKY JOSEPH

t

Zo :djn dan - voor de marineman na maanden van ongeduldig wachten -

I

de avo nture n van de scheepshond Lucky J oseph in boekvorm verschenen. Een bijzonder [raai boek van ru im 300 pagina's druk, dat uitgegeven werd door Ad. M . C. Stek'! Forum Boekerij in Den Haag cn dat voor het personeel van de Koninkl ijke marine - tegen de gereduceerde prijs van 15,40 te verkrijgen was.')

Over de inhoud van deze uitgave kunnen wij tcn aanzien van de geregelde lezers van "Alle Hens" kort zijn. Sinds 195 1 lijn de geestige lotgevallen van Lucky Joscph vrijwel maandelijks in dit marineblad versc henen en deze verhalen - hier en daar voor de outsider wat aangevuld en hersch reven vonnen nu de inhoud van dil boek. tn feite werd dit werk dus reeds lang gerecenseerd. Iedere marineman kende "zijn" Lucky Joseph en waa rdee rde

deze scheepshond hogelij k. Het enige wat ons wel eens intrigeerd e was; wie is toch de schrijver en w ie is toch de tekenaar. die het voo rre<:ht smaken dagelijks deze schotse terrier te kunnen observeren, maa r ook d it laatste vraagteken bij Lucky Joseph Is met het verschijnen van dit boekwerk verdwenen. E. H... van Rees als auteur en P. W. B. Steenkamp als "fotograaf" zijn - ieder op zijn terrein - de geestelijke vaders van deze schecpshond en waar beiden als marine-olficier reeds jaren bij de Koninklijke marine dienden, daar was hct uitgesloten dat. hun schepping ecn maritiemc bastaa rd zou zijn geworden.

Tot de jongsten in onze marine- ramilie, die misschien nog niet van Lucky Joseph hebben gehoord, willen wij alleen dit zeggen: "Lucky Joseph was een doodgewone hond, zij het van redelijk goede huize, totdat hij bij de

TECHNISCH TEKENBUREAU

~

PostbuI 37 1 • J"II."t.ul 6b, ROTIERDAM

Ma ke laa rs voor de Aan · e n Ve rkoo p van a lle soorte n drij vend Mate riaa l e n Scheepsdiese lmotore n.

Pijpleidingen

Algemene Machinebouw

NIEUWBOUWCONTRACTEN

AMSTERDAM·C. R okin 128

Het is nie t meer mogelijk hct boek .,Lucky Joseph" tegcn inschrijvingsprijs ad, f 5,40 te bestcllen. He l boek kan evenwel aangeschaft worden bij de boekhandel ad. f 6,90.

I)

TECHNISCH SCHEEPVAARTKANTOOR BOONTJES

v/h KEYNES Apparatenbouw

Koninklijke marine kwam en een bijzondere hond werd", Hopelijk mogen zij hierdoor van de overigens reeds lang bekende waarheid overtuigd wor_ den, dat de Koni nklijke marine van ieder levend wezen iets maken kan, indien dit wezen zich maar weet aan te passen en zijn verstand - ja zelfs zijn hondenhersens _ werken laat.

Zo kan voor ieder het boek "Lucky Joseph" veel goeds brengen : een herinnering or (!Cn les. maar bovenal een brok marine-levcn, vol humor, vol realiteit, kO l'tom zoals men het telkenmale gaarne lezen zal.

W. L.

Telefoon 6 3203

1.1.loon : 1 1 H 35

echni rubber .arl,ik"r"n en plastics lang

(3 liJne n),

Teln : 22112

Scheepswerf "DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL GemeeMchappelijk urnenwerkende scbeepawenell Geb r. Niestem & Co. - Delfzijl Noord·Nederlandsche Scheepswerven - Groningen Scheepsbouw Unie N.V. - Groningen Niestern Scheepsbouw Unie N.V. - Hellevoetsluis

BouwBetonHei- en Waterwerken

M .1. " GW .Iu," -

lTS. tol!. - Z ogtxhlp 'l'oor Kep,," Peru .." . . . (laram dM Soda Neenl _ DJl.karl.

Kanloor Dordrechl, Kromhoul 65·67, lel. 6941 '

• Alle soorten vrachtschepen • Zeesleepboten

Den Haag, françois Moelsonslr. 45, lel. 553844

• Lichters • BaggerinstallaUes • Hellingen e n droogdokken beschikbaar voor reparaUe van schepen tot 3000 ton.

Alle soorten

VUURVASTE STENEN Nieuwe kanalen bevor·

levert

deren handel en ver· keer, brengenwelv8art.

BOS & KALiS is in st•• t, ook de allergrootste

N.V. GEBR. NAGTEGAAL

projecten in snel tempo

FABRIEK

VAN

V U U A V AST E

PRO D U C TEN

uit te voeren.

GOUDA . TELEf OON 2842' · IK 1820)

m eet in st rum e n t en

o.a.

• • • • • • •

barometers

barografe n thermometers

pyromete,..

NOH B

III~III DIESELMOTOR E N zijn ~nvoudig van constructie, betrouwbut en zuinig in gebruik. Enkdwerkende tw~t2ct motoren voor scheepsen stationair gebruik, in vermogens van IlO-ca. '000 pk.

n lvu umehr.

hygrometer.

<X>

etc.

NEGRETTI &

ZAMBRA

BENELUX

ZEIST -

SCHEEPS· EN STATIONAIRE BENZINE· EN DIESELMOTOREN Vrijwel alle typen scheepsmotoren st~s uit voorraad l~erbaar

Iknzine-motoren van ' %-84 pk Diesel-motoren van 19--16) pk

TELEFOON 2040

HOLLAND·BOLINDER SCHIEDAMSEDIJK 12 -

ROTIERDAM -

TEL

Hel ontwerpen, :tellen en drukken V8" UW drukwerk is bij ons in goede handen. Wij hebben ons bedrijf in de loop der jaren gespecialiseerd in hel drukken vlln periodieken en handelsdruk· werk. Zowel week· als maandbladen worden door ons punctueel verrorgd.

Ons productieapparaat slaat borg voor een violIe aflevering vlln Uw orders.

Wlinneer U behoefte heeft lIan goed drukwerk, dan zullen wij hel zeer op prijs siellen, ons machinepark en onze vakbekwaamheid voor U Ie mogen inschakelen .

c. Blommendaal n.v.

RtJNSTRAAT 9 · DEN HAAG

2919~

N(!d(!r!alldsCff(! Sfalldard E/(!cfric Mij.N.V. INTERNATIONAl,..

TI;LEPHONE

ANO

TEI..ItGRA""

SYSTt:M

I

. ~== .

'-" '""'..

-, ::""':...:'....", ""....._ ..... ,

~

'~

"~

•••••

TELECOM MUNICATIE TECHNIEK

~

FA8RIEKEN EN MAGAZIJNEN: 1. VAN OER KUNSTR;AAT 288-292 '.-GltAVENHAGE

KANTOREN: SCHELOESTRAAT 160.162 's-GR,AVENHAGE

Telelooncentral., voor a ulomalis<:h bed.ijl en voor automatisch distrlcb... rkeer

R"dio:r.enders en ontvIngers "oor lelec:ommuniUlie systemen

Hu isleleloonlnslaUaU.' - TeleloonloesteUen Telegraa/centrales en V.".schrijvers Dr.aggoll-telefonleapparatuur Signililinslallaties voor .Ik doel Ah~ndsbedl.ning en meetinstallaties S.lenium 1I_liJk.iekte•• .,oor elk ... ermogen Pneum.tische bul.poslinstaliaiie.

Condensatoren, Ir.nslormaloren

Slraal:r.enderapp.r .tuur Radloçommun iça ti e en navlgaU .. pparlluur voor luçhl- en u:heepvurt Radar fY$le men Zenders voor omroep en lelnls le Sludioapparaluur Z e nd- en onblngbulzen Preçjsie meeUlppa"luur

VERTEGENWOORDIGING VAN: INTeRNATIONAL STANDARD EUCTRIC CORPQRATION BELL TELEPHONE MANUFACTURING COMPANY STANDARD TELEPHDNES AN D CABUS lTD. CREED & COMPANY LTD. EN VERBONDEN MAATSCHAPPIJEN

I

Ele ktri sc h.hydrau Iische stuur machi nes aan boord van het m.s . Wonoralo van de K . Rolt . lloyd

SMIT

su

Hr. Ms. Kruisers " De Ruyter " m

"De Zevm Provinciën "

N.V. NEDERLANDSCHE VEREENIGDE SCHEEPSBOUW BUREAUX De Rolterdamsche Droogdok Mij . N,V.• Rotterdam

Ned . Dok en Scheepsbouw Mij. V.O .F.. Amsterdam N .V . Koninklijke Mij . "De Schelde" . Vlissingen

Werkspoor N.V.. Amsterdam Dok- en Werf-Mij . Wilton .Fijenoord N. V.. Schiedam

Den Haag

I

i

;

)\ •••

--

Foto: \\

I'r. I-I J(: Ruylel

MOlorslcepboot " RUSTOM "

Afmetingen: lengte 33.44 m, breedte 8,38

nl, diepte 3, 15 m. BRT 28 1,63. UiIgerust met een CROSSLEY-dicsclmotoc \an 1100 PK., gebouwd op de werf van \'{fors( & DUImer IC Meppel ,-oor de Pakistaanse Marine. In 30 zeedagen van Amsterdam naar Karachi.

Rederij Gebr. Wijsmuller

D.V.

de uitbrengers van scbepen onder eigen kracbt van en naar alle bavens der wereld.

AMSTERDAMSESTRAATWEG 40, BAARN, TELEFOON K 2954-3741, TELEGRAMADRES , REDWlJS.BAARN

Druk: IlLOMMENDAAL

_

n"a Daae

handen Vra cht-, .

DE HAAN & OERLEMANS' scheepswerf N.V. HEUSDEN

passag lers- en tallkschepen lot 10.000 tön O.W.

Fleltibele scheepsleidingel\

MUlTUFlEX ~ AMSTERDAM LENSWATER

AANZETLUCHT

SANITAIR

BRANOSTOFOUE

UITLAATGASSEN

ZOUTWA.TER

SMEEROLIE

DR INKWATER

KOELWATER

BRANDBLUS

HYDRAULISCH

ZOETWATER

VERSCHURE ' S

S NELL O PENDE

VOOR

SC HEEPS·

EN

S T O OMMA C HINES

STATI O N NA IRE

DOELE I NDEN

VERSCHURE & Co's SC HEE PS WERF EN MAC HINE F ABR I EK N ,V .

MEEUWE N LA AN 70 . AM STERD A M · TELEFOON 60101

I

handen

In

ROTTERDAMSCHE PLAATWERKINDUSTRIE PIEKsTRAAT 20, ROTTERDAM, TEL. 79550

DE

ALUMINIUM MEUBELINDUSTRIE VOOR DE MARINE •

Scheepsramen en patrijspoorten

alle mogelijke uitvoeringen levert

Firma H. K. van Wingerden & Zonen Metaalgieterijen

Gorinchem

• ELECTR ISCHE SCHEEPSFORNUIZEN • ELECTRISCHE SCHEEPSOVENS • ELECTRISCHE SCHEEPSWARMKASTEN • ELECTRISCHE SCHEEPSBIlAADPAi'.'NEN MET GEPANTSERDE VERJV A RMINGSELEMENTEN VOLGENS MARINE. UOYDS' EN KEMA SPECIFICATIE

APPARATENBOUW NEDALO N.V. POSTBUS 34 ~ HENGELO (0 )

TEL. 2944/5

C. PLATH ALLE

ElAi\lIlURG

AUTISC UE I.NSTR MENTEN

van HaUum en ·8lankevoort n.v.

BEVERWIJK . TEl. 3341

bagge,:,werk betonwerk grondwerk

A ll een"tr Lel!:enwoordi gere

I NGE l EUJlS·BU REA U

J. & C. VRINS

N. V.

IN BINNEN. EN BUITENLAND

SWlU linçk"".1 58 . DEN IJ AAG . Telefoon 335073

•

.In tén WOo.:lId.

'~I.'hlkr De Ohnl .... h.- Zil wW{ pr«If'li WJIIu.U (.lrd .. "'-"'kl tiel ka,1J9lChl. de ro:cn. m.1.,l1

g.;t5I'woow

bo\,'t.'n.ll

hel

CerCI Z.1~ I "ml

GERO ZILVIUM

N.V. INTERNATIONALE

Bouw

COMPAGNIE

v/h Fa. H. v. Heesewijk BEST (N,Br.). Hoofdstl'ut 63 (SUlitnum Dor pst raa t 130 '''' .... ij IlC d) Te l. 341 (5 lij nen) T. I.Ad rH; HA8 PARAMARIBO . Hee renn rut 37 Te l. 2561 - P.S. 574 Tel.Adres : HAB

U/tv~,/ng

van :

*

Bouw. en Gewapend Betonwerken IkIrc.rlijke_ en U t iliteitsbouw Watu_. Spoor_ en Welenbouw Grondwerken Machlna'e TImmerwerk en

Londelijk erkend

Gas" Waterfitters- en loodglerersbedrlJf

EIGEN CONSTRUCTIEBUREAU

Eerste Nederlandsche NAT zandstraalbedrijf

H. VAN DER KRANS SCHIEDAM _ TEL. K 1800-67564 ST A A LOR A AOK A BEL S

In' en

HERCULE STOUW EN P Y THONTQUW

uitwe ndig

SISAL. EN MANILLATOUWWERK

~Qndslrol e n

.

en verve n

" • Sche pen • Tanlu:

eBl"uggen eGe bouwen . nL

Grote copaelfelt

Rollend en drijvend mate ri eel

N.V. Houthandel

'lh Nico Vinken & Co.

ZAGERIJ SCHAVERIJ DEN HELDER

LEVERT ALLE HOUTSOORTEt-l Be ton tripi•• , Watarvalle Hardboard.

Tropen verlijmd Tr iple. en Muitipi • •

Kantoor e n opslag :

Janzenstraat 77, Den Helder, Tel. K 2230.2437

•

N~d~r/Cll1dEche SfCll1dClrd INTERNATI O NAL T e:LII!: PMO NE .... ND

Elecfric Mij.N.V.

T E L. II!:O RA P H

S Y9T EM

TELECOMMUNICATIE Tf(H NIEK KANTOREN , SCHELDESlRA'" ", _GII ... ViNHAGE

FA81UEKEN EN MACAZIJNEN , h VAN DER KUNSTRAAT 288.292

11100·'1102

',.CRAVENH"'CE

Tel,looncentr,I., \loor .... tom."": .. bedrijf en "oor ."lomaUsch dillrlc:toverk•• r

Hul.,.I.looniou l.II.Ue •• T,1,loonlo-lI.. lI.n Telegraafcentrai •• en Va .touch.lj"."

DraaggoU lel_tonl.epparatuur SI\ln .. llnll,II.,1 8 ... oor elk doal "htand.bedlen'" !! e n m•• Unlt, II,Ue. Selenium gelijkrichte.. "cor ,Ik "e .mogen P"eumaUIc;h. bullpo.llnstIlUatie. eond.nutoren. In lndorm.loren

Radlo l ,nde .. en onl"angllrs \laar 1.lec:ommunlc:.tle sys temen

SI r •• lze nde.app., atuur Radiocommunlcelie en n .... lg.li.epperatuu. vQOr luc:ht· en Ic:heepuut Radu Iyllemen Zenderl voor omroep en tel evilie $tudioapparaluur Zend· en ont~.ngbuiJ[en Prec:ble meet.ppu.tuur

VERTEÇENWOOROIC'NC VAN , INTERNATIONAL STANOARO ELECTRIC CORPORATION 8ELL TELEPHONE MANUfACTURI,..C COMPANY STANOARO lElEPHONE5 ANO CA8LES UO. CREEO .. COMPANY l TO. EN Vi.R8ONDEN MAATSCHAPPIJEN

Scheepswerf " DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL Gemeenschappelijk samenwerkende scheepswerven Gebr. Nlestern & Co. . Delfzijl Noord·Nederlandsche Scheepswerven - Groningen Scheepsbouw Unie N.V.. Groningen Nlestern Scheepsbouw Unie N.V.. Hellevoetsluis

Nie uwe kanalen bevorderen handel e n verkeer, bre nge n welvaart.

BOS & KALIS is in staat, ook de allerg rootste projecten in snel tempo uit te voeren.

M .1. "GlIJ ".nl" _ 11511 Ion _

Zoutublp \'00. Kapala I'uuuhaan Ga.am dan Sodi ""ui - Dlakatu.

• Alle soorten vrachtschepen

• • • •

Zeesleepboten Lichters BaggerInstallatIes Hellingen en droogdokken beschikbaar voor reparatie van schepen tot 3000 ton.

Hr. Ms. 019 was de eerSte onderzeeboot ter wereld uitgerust met ecn .. snuiver". vinding ,'an de Nederlandse J\.brine en uitgewerkt door

,• •• •·

DE RorrERDAMSCHE DROOGDOK MIJ. N.V•• ROTTeRDAM . NED. OOK EN SCHEEPSBOUW MIJ. V.O .F.• AMSTERDAM . N.V. KON. MIJ .•. OE SCHELDE" • VLISSINGEN . WERKSPOOR N.V. AMSTERDAM • OOK· EN WERF·MIJ. WILlQN. FIJENQORD N.V .• SCHIEDAM

•

•

L.C.T. 3 •.HJ:RIN NERINC '· aan de komp..paal In dl! Waalha\'(!n. Atmelln,en 181' x 3O'1w x Ir: w ; • •+1 a RT u lt .. en...t me\ 2 Paxman Rlcudo moloren van 500 P K .,Ik. In M

van RoU.nlam n •• r Kowelt

z«da,,,.

Rederij Gebr. Wijsllluller n.v. de lIitbrengers van schepen onder eigen kracht van en naal" alle havens der wereld. /

AMSl'ERDAMSESTRAATW EG 40, BAARN, T ELIfFOON K 2954-3i41, TELEG RAMADRES : REDWI JS·BAARN