Alle Hens - 1957 - Editie 9

" Robvste constructie " Grote krochlsreserve " Loge werktemperatuur • longe levensduur

VARTA BATTERIJEN VOOR SCHEEPSVERLICHTI NG MET GROOTOPPERVLAK -PLATEN IN SPECIAAL UITGEVOERDE HOUTEN TROGGEN

PRIJZEN EN INLICHTINGEN O P AAN VRAGE

ACCUMULATORENFABRIEK VARTA N.V. AMSTERDAM·C. SPUISTRAAT 46 TEUF., 45787

Varnished cambric kabel _

.lectrisch. ;ndallati, Vin

""'eh."...... Bep'oeld ,n goedg,· .....d door .l\oy1:Il" en .V.ri~".

Een ~np leven"! .. ur.

B.IUond t8gen hoge temperlturen. lew..bNr met bloen- of meIHI· dr • .oomvleçhting.

Elect r"Î sche Ins ta llaties voor Binnen- en Zeevaart

N.V. NED

DSCHE KABELFABRIEK

VOGELENZANG DE JONG

DElFT

-c

Postbus 16

Telef. 446

K rimpen aan den Ijssel

~

SIEMENS

TELECO MMUN ICATI E TECHNIEK Wv 41

t,

Eindstation ytln een microgoU-Slr""lzendverbinding met Ireqlfenlie-

. • ...'..~~.r-

.

'~::l_,

;.

..:.

.

.'

.

. ...- .

L'"'I"i

•

modul/lila voor 60 spreekcircuils.

P"r"bool"nlenne voor een ger ichte verbind ing in het freque nliebereik 1100 to t 2300 MH z.

Wij leveren complete straa lzender-installa ti es voor meter- e n centi mete rgolven; voor telefoon-, verreschrijf-, televi sie- en muziektransmissie; voor kleine en grote aantallen kanalen; voor vaste en mobiele opstellin g.

N EDE R lA N D 5 C HE

S I E MEN 5

M A A T 5 C HAP PIJ

POSTBUS 1 068 · ·,- GRAV fNH AGE . T ElE f OO N 18 38 50 .ll([ttVE~ f !Gr"WOO~DIGING

.... N

5 I E M E N 5 & H ALS K E A K T I E N GES E l l 'S C HAF T I f R lI N · " U N e H ! N

N . V.

•

ZEE- EN KUSTREDERU

RUN- EN BINNENVAART

-

•

TANKVAART

BEVRACHTERS

CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE - OPSLAC Tele!JUomBctre.: Vanuden Telefoon 113300

000 N.V. GEBR. VAN UDEN'S

EUROPESE DIENSTEN DUITSLAND, POlEN, FINLAND, DENEMARKEN. GOTHENBURG. FRANKRUK. PORTUGAl. SPANJE,

SCHEEPVAART- EH AGENTUUR MIJ .

ROTIERDAH LUNDIENSTEN

NooRD·AFRIKA. ITAUt

BENELUX-FRUITLIJN

ADRIATISCHE ZEE, GRIEKENLAND. LEVANT, ZWARTE Zef.

RoUerdam/Anlwerpen

-

Frans Marokko v.v.

TRANSATLANTISCHE DIENSTEN

FRABEL UX-LIJN

SURINAME, CURAÇAO, ARUBA, GROTE. EN KLEINE ANTILLEN,

Noo rd-Frankrijk - Frant Marokko v.v.

ROTTERDAM-SONT LIJN

BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA, MIDDEN· AMERIKA,

Rotlerdem-Den emarken, Zweden v .v . 2 x p. w.

WESTKUST VAN ZUID·AMERIKA.

ANTWERPEN-SONT LIJN RoHerdam-Denemarken, Zwe den " .v. I

Je:

p . w.

N.V. HAVEN LINE

Bremen - Haznburr - Antwerpen - RoUerdam , wekelijk.. dnarien Oostkust - Zuid-Amerib

Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen N.V. (Rayal Intleroc.ean Lines)

Gtr~9e1de

passa9ir:rs~

en

vrachtditnsten

Verre Oosten ~ Afrika - Zuid.Amerika v.v .

Verre Oosten - Oost-Afrika v.v.

Zuid.Amerika - Zuid_Afrika _ Australië Indonesië - Malakka - China - Japan v .v .

India _ Malakka _ Indonesië _ Australië V.v.

Australië _ N ,N . Guinea _ Nd . Borneo - Bangkok Hoofdkantoren: Amstudam. " Het Schetpvaarthuis" - Telefoon 6itll

1.........

H .......

l,1Ul. l01

r.n..........J.j

Rnad W..,.

wij zullen moeten samenwerken

* NEDERLANDSCHE SCHROEFBOUTEN FABRIEK ~:

HELMOND SHELL TIINKERS N.V. II. U . . ......

G • • Olh ..... . I. . . lto .. w

*

De uitstekende accornodatie aan boord \'ao onze moderne vrachtschepen biedt U u n unieke passagegelegenheid naar

o

Eelsalon m.s. " PRINS \XfILLEM VAN ORANJE"

R

L IJ

N Passage~ Hoofda8entcn: Anthony Veder & Co. Rotterdam· Westblaak 4 . Telefoon 11 4420

N.V. Ver. Textiel· en Oliefabrieken

I>.

u.

Kaar s S ijl.c s t ey n KROMMENI E

Weverij VO.D zeildoek, wOlerdichl d oek, bra ndslonge n

~öntgen

§'

lechnische dienst NV .

e r beschikkin g

vltn

alle Marine Aldelingen

' ] ) oor een speciale ove reenkomst

(voor hrand. langen verkOOI)ka ntoor

N.V. De Boer'. Fahrieken, Amsterd am;

OIIJ " "trÎngJprogram O»lllal O.A.

KOELGASSEN

(O;wlo,d;fluo'm" h,.,) (Chlormethyl) .

KOELGASSENDROGERS~:~~;,n:~,). r

KOELCOMPRESSOROLIE Gunstige prijzen

LINDRA

-

!~;' ::~ ~,~~m,;.).

Vl ugge

i €~'ering

Den Haag . Waldeck Pyrmontkade 116 Telefoon 39.9O.}4.

Eerste Nederlandsche NAT zandstraalbedrijf

H. VAN DER KRANS SCHIEDAM. TEL K taoo.nSM

o. K.-electroden

In- an vllwandlv sond.tNlolan an .,arvan

G rootste gelijkmatigheid Hoogste kwaliteit

.on

N.V.

• Schepen • Tonkl

NEKEF

Karpe rweg 45

• Brugge n eGeHuwen

.....

Amsterda m (Z)

Rollend en drijvend moterle.t

N. V. STAALDRAADKABEl· EN HERCULES·TOUWFABRIEK v/h

Vliegtuiglakken Lakken voor de industrie Scheepslakken

-....,.......~J~.C~.:,' 0E~ N,.~:;:~J

STAAlDRAA SIUENS lUFABRIEKEN N, V. SASSENHEIM

VOOIl SCHEEPSG EBIi/UI K IN ELKE G EWE N STE SAM EN. STELLING, l ENG TE EN DIK TE

H OUDIÖ~S

VAN EN N A AM·

GEVEIlS AAN HETALOM BEKfNDE

HERCULESTOUW

Ontwerpers en bouwers van:

vracht· en passagiersschepen. coasters· sleepboten lichters . snelle patrouilleboten . loodsboten· enz.

Ge specialiseerd in de constructie snelle lichtmetalen 'vaartuigen

Firma van de Beid van der Stouwe

&

TEl. 282 - ZWARTSLUIS SpeCialiteit in Reddingboeien, Zwemvesten en Reddingvlotten, Leguanen en Aa nvaarzakken

METALA~ S .A>-'

*

TRILLlNGS-EN SCHOKDEMPERS

*

Zwemvesten volgens internationale Conventie

N.V. SCHEEPSBOUWWERF v.h. D E GROOT EN VAN VLIET S LI KKERVEER

Bouwen reparatie van zee- en riviersch epen.

Tel. R idderkerk 01896·841Tel. Rotterdam 72753·72909.

Stomen

Verven

N.V. Houthandel

'lh Nico Vinken & CO.

SCHEEPSWASSERIJ

ZAGERIJ - SCHAVERIJ DEN HELDER

:~3~

LEVERT ALLE HOUTSOORTEN

AMSTERDAM - NOORD

BetontrIpl u. W. lerv.". H.rdboerd.

leverancier Koninklijke Marine

Tropen verlijmd T"pl... en Mult lpl ••

Kantoor en opslag :

Ja nze nstraat 77, De n He rder, Tel. K 2 23 0 ~2437

ST 0LK! S IIANDELSONDERNEmNG SLOPERIJ

EN

H. I. AMBAC HT

lashallen Havenloodsen ,

6415

Nu 18.00 uur

5219

Stoomlie relI , Al/kerJ, Kettill!CII S toommnclu'/I clJ, Stoom/mld,

•

D i c,elmo lorCII. Eleclrolll o l orclI

•

nieuwe ~ " O/Ille m elt/lell l "koo/' vnll lIieffll:~. ge bruikte e"

•

OE VRIES ROBBE &C~

VEERSEDIJK 223

TELEFOON K 1850

• •

Fabrikanten van staalconstructies

METAALHANDEL

Inkoop

Vflll

Sloo!l$chc!JCII

GORINCHEM

WIL T U BEELD EN GELUID ALS IN EEN GOED THEATER? I(/ES de r el uldtfllm.proJedor AMPRO Urll" ""0)0' M orle 11 W i. voor erili.ch •. • roe"" ""bil • •

10 ,,"" oeh.. dl!"m wil prOJ. Clere" .n .. eh d. b.lt. 'Po.r.luur .. " <"00.10.'" k•••• rond., ....... llng d••• AMPRO \I .. lui ddil .... proj.c lo ••

750 W of 1000 W lamp

"ersterke r nuttl, vermolen 1 S W

snelle terulspoeUn. stilstaande prolectle "rillant beeld

3·5 pk 5-1 pk 16·20 pk 20·24 pk

0." .,.t.,..

•• lto.ld

• • ft

II,.Z4 "k

helder.

Itorlnl vrll ,eluld I....er baa r ~ow. 1 optisch .. I, m . , neti.c h

.. Ir.,."

ALLEEN IMPOII1HJh>

T. FRANSE •.,~~:',~~; " AMSTERDAM

Vru, In'Icht'nlet! en d emonlt,UIf; "'I

C. BOON EN & CO. N.V.

Yan oud. d. bett_bunt••" Ilchlil •• " du'olll III •• 1t S.ImoIItI. III OtO'" _oot ,Hdl"II,,10''''" ." _oot . _ drij_I"1I _.., H toftIIIoI", • . ComPflIIOf.", ""'p. ... d~_· . te.

-.>t I'

wu...

·Q",·.,PO~1"'8EL<

~)"

S~l

BR~',JDBlU<'

P,J''''P

,,1~

DIESEL - DYNAMO _ COMPRESSOR _ EN POMPSETS

MAANDBLAD

TER

D • R

INTERNE

VOORLICHTING

KONINKLIJKE

MARINE

OIlIICTI' IN NOOfDltliDACnl,

Lt&. (SD) Ie kl. J . PTASNIK _

r . J . TH. aL lJCIIAEPIIAJf

MInitterie van Marine. Konln.umecracbl Tel. 183155 - 'I'outel 81, Den Haaf

Inhoud:

a.

SEPTEMBER 1'957, no. 2

BIJ DE VOORPLAAT:

Gezicht op bovenbouw

P_.

1

,• ,•

Van Duikerklok tot Atoomboot Nieuwe M::l1inc-woningcn te Schagen Mr. Ms. schepen en hun tm'lblemcn Van vl~gvertoon en ocfcn:ng He. Mi. Luymes wart thuis

10 Rode Kruisverdragen 11 De wereld waarin wij leven 1Z Waarop loopt de vierdaagse 14 Vierdaagse 1957 Kent U de s1crrenhzn::.el?

17 Marine fotowedstrijd 1957 19 NIeuwsdruppels 20 Lucky J oscph 23 Vogels VruJ. zee en kust 24 InternnUonale Marine Sporh'c.!k 1957 2' BultcnInnds MarlncnJeuwzt 26 Waar de Kon. Marine vn:nt en vliegt

,.

Mutnt:.es 28 Warulccr begint nrljn opleiding?

27

De Jtoal.Ja&1l.\ke lI&rI.lIe "'1& er

prIJ,

op v... te Ikllen dat tiet "''I'..un.

IJl 4lt 0,...... atC.raud bel

nRrtJ,.

VUIo yoorktur .oor leveraaU. . . . . . . . ltomnkUJlr.. Mama, luuI tMI. . . .

1lI,'

, Idee mgezonden door:

S h c r.

2

D. Kruk ZM mar n. 49761 . Den Helder

Help one d. xe eerle

Voor elk b ruikbaar Id aan de gan I' te houden ' SehrUl aan d o afd. Publleltelt ee geven: wij e . beloning' Amste~ aanllge

e Brouwe"" â&#x20AC;¢ ". Amsterdam

VAN DUIKERKLOK TOT ATOOMBOOT do or J . H. Ba ron Ma ckny kapiteill-1ll itemltlt ter :ee

SLOT

IV DE ONTWIKKELI NG T OT EEN OFFENSIEF WA PEN 1900·1943.

Terwijl de ontwikkeling van de onderzeeboot tot nu toe het

karakter had gedragen van een individueel zoeken en experimenteren, werd vanaf de eeuwwisseling de verdere groei m~r en meer In technisch- wetenschappelijke banen geleld en op systematische wijze aangepakt door de diverse marines.

Langzaam was het du idelijk geworden, dat de onderzeeboot een bruikbaar en doellrcffend wapen zou kunnen worden in de oorlog ter zee, zowel - en in de eerste plaats - voor de maritiem zwakke partij, als ook voor de heerser van de

zeven zeeën.

Zelfs haar grootste tegenstanders moesten wel toegeven _ :dj het In de aanvang schoorvoetend -, dat In een toekomstige zee-oorlog terdege rekening zou moeten worden gehouden met dit wapen.

Na ecn lange, moeizame en vaak teleurstellende weg, had de onderzeeboot eindelijk de haar toekomende erkenning ve rkregen en de verdere ontwikkeling tot ccn in alle opzichten bruikbaar oorlogsvaart uig kon van n u af aan voortgang vi nden.

Bij deze verdere evolutie werd tot oms treeks 1914 in hoofdzaak voortge bouwd op de Franse on t we rpen uit de school van G ustave Zédé en Laubeuf en op de Amerikaanse projecten van Holland en Lake.

Gedurende het eerste decennium van de 20ste eeuw begonnen de meeste marines dan ook een of meer van de bovenvermelde typen aan te schaHen, om hiermede de nodige ervaring en praktijk op te doen en om vervolgens zel! de verdere ontwikkeling, in samenwerking met de nationale scheepsbouw-industrieën, ter hand te nemen.

Een belangrijke verbetering in deze periode was de toepassing van de ruwolie motor (de dieselmotor) voor de bovenwatervoortstuwing.

In de Amerikaanse marine deden vanaI 1900 HoUand- cn Lake-bo ten naast elkaar hun intrede.

Groot-Brittannië, dat toentertijd nog onbetwist de heerschap_ pij ler 7.ec bezat en de onderzeeboot als aanvalswapen niet nodig had, begon nu in te zien dal hetzel! op de hoogte moest blijven van de ontwikkeling van dit wapen, wilde het in een toekomstige oorlog met voor onaangename ver_ rassingen komen te s taan.

In 1901 ging de Britse marine dan ook over tot de bouw van een 5-tal Holland boten, om daarna, vanaf 1903, de eigen bouw te beginnen.

In Italië was reeds in 1892 een onderzeeboot geconstrueerd, welke veel gemeen had met de Franse boten va n die dagen.

Deze ontwikkeling werd voortgezet.

Duitsland bouwde in 1902 een Holland-boot e n plaatste vervolgens in de Verenigde Staten een order voor een 4-tal Lake-boten, terwijl op de German.ia-wer! te Ki el een eigen constructie zich begon te ontwikkelen, gebaseerd op een ontwerp va n de Spanjaard d'Equevilley.

"Piu 18 t he greate8t foot that ever e:t"bled, 10 encourage a mode of warfare which th08e wllo command the 8eQ do not want which, i, JuccenluU, wlll depri ve Ihem of i r".

«._

Th. F int Lord. Earl St. Vincent . In IIIIM. durende ~n onderhOUd met de onderzeeboot_ bou .... er Fuiton.

In F ra nkrijk ging men verder met de eigen ontwikkeling. waaraan voornamelijk Laubcuf en Romazzotli een groot aandeel hadden.

De Russische marine, reeds in het bezit van een Holland-boot en de eerste Lake-bool. concentreerde zich in hoofdzaak op deze twee typen. terwijl daarnaa8t ook enige boten van het type d'Equevilley we rden besteld bij de Germania-werf te Kiel.

J apan schafte zich in 1904 een 5·tal Holland-boten aan.

Ook in Zweden e n Noorwegen werden Holland-bote n gebouwd.

Oostenrijk volgde in hoofd zaak he t voorbeeld van Duitsland en Rusland.

LUCTo n ET EM EIl GO Nederland was betrekkelijk laat met het volgen van het voorbeeld van de andere zeemogendheden. Eerst op 21 december 1906 kwam de eerste onden.ccboot, van het Hollandtype. de "Luctor et Emergo" of meer prozaïsch Hr. Ms. "Onderzeeboot No. I", de gelederen van de Koninklijke Marine versterken.

Bij het uitbreke n van de Eerste Wereldoorlog beschikten zodoe nde de meeste marines over een aantal bruikbare onderzeeboten.

Maar het waren over het algemeen nog zorgenkinderen, die slechts dicht bij huis konde n worden gebruikt.

Gedurende de jaren 1914-191 8 onderging de onderzeeboot haa r eerste grote vuurproef e n werd als gevolg daarvan de stoot gegeven aan de verdere ontwikkeling, die vooral in Duitsland in een geforceerd tempo plaats vond.

Evenals in iedere oorlog he t geval is. werkte ook deze wereldoorlog stimulerend op techn.iek en wetenschap.

Strategie en taktiek stelden hun eisen en de techniek werd gedwongen wapens te smeden, welke aan deze eisen voldeden.

De onderzeeboten werden groter e n meer zeewaardig, actier adius en snelheid werden opgevoerd. terwijl een zekere male van specialisatie in type werd toegepast naar gela."1g van de uit te voeren taken.

Zo ontstonde n aan Duitse zijde het grole kruiser t ype met naast zijn torpedobewapening, een zware artillerie-uitrus_ ting, om de handelsoorlog tot ver op de oceaan te kunnen voeren: de onderwatermijnenleggers om onzichtbaar e n verrassend mijnen te leggen onder de vijandelijke kusten; en de vracht-onderzeeboot om ongezien onder het wakend oog van de vijandelijke vloot door te gli ppen en dringend benodigde gro ndstoffen aan te voeren.

In Engeland ontstond een type onderzeeboot, speciaal bestemd voo r he t bestrijden van soortgenoten en beschikkend over een hoge onderwatervaart van maxÎmum IS mijl/uur; de onderzeeboot-monitor met 12· geschut om bombardementen uit te voeren, maar die uiteindelijk niet gebruikt werd, daar Engeland vreesde, dat Duitsland dit voorbeeld zou navo lgen met verwoes tende gevolgen voor de lange en open kuststreken van Grool-Brittannli!.

Het einde van deze oorlog kwam. En hoewel de onderzeeboot voor Duitsland n.iet de begeerde beslissing had gebracht, had zij voor de wereld haar bruikbaarheid bewezen en aan-

1

getoond opgewassen te zijn tegen de zware eisen welke een oorlog stelt.

Zij had haar vuurdoop met su~ doorslaan en had zich een blijvende plaats onder de oorlogsschepen verzekerd.

De eerste jaren na deze oorlog gaven aanvankelijk weinig n ieuws te zien op onderzeebootgebied.

Duitsland was geheel uitgeschakeld van verdere deelneming, terwijl in de Verenigde Staten, Engeland en Frankrijk een groot aanta l boten uit de sterkte werd afgevoerd en aan n.ieuwbouw voorlopig niet we rd gedacht.

Deze periode van stilstand duurde echter niet lang. Spoedig werden ontwerpen. gebaseerd op de ervaringen van de afgelopen oorlog, in tekening gebracht en weldra klonken de klinkhamers weer op menig nieuwe onderzeeboot-huidplaat.

Behalve enkele grote kruiser-type onderzeeboten, welke in Engeland (1925, X I waterverpI. 3000 ton b.w., 3600 ton o.w., 4 kns. 8.2~), de Verenigde Staten ( 1927- 1930 Argonaut kl.

2710 ton b.w., 4080 o.w. met 2 kns. van 15 cm) en in F rankrij k (1929, Surcour, 2880 ton b.w. en 4300 ton o.w., 4 kns. van 13 cm en 2 kns. van 20 cm ) werden gebouwd, was algemeen het streven om te komen tot een onderzeeboot van middelmatige grootte, welke naast goede zeewaard igheid beschikte over een grote actieradius, een grote bovenwaters nelheid en een behoorlijke torpedgbewapening. De on twikkeli n g~gang was naa r een autonome onderzeeboot, geschikt voor het optreden in open zee, hetzij zelfstandig of in samenwerking met bovenwatersehepen.

Zodoende deed in de dertiger jaren in vrijwel alle marin<."S in zekere zin een zelfde type onderzeeboot haar intrede; een onderzeeboot met een tonnage van boven de 1000 ton, mrt een torpcdobewapening van minstens 6 lanceerinrichtingen, een ac tieradius, bij middelmatige s nelheid van 5000 mijlen of meer, een maximum bovenwatersnelheid van 17 à 20 mijl/uur, een duikdiepte van minstens 100 m en bewapend met geschut tussen 7.5 en 12 cm, te gebruiken tegen oppervlakte- en luchtdoelen.

Veel specialisalle In typ.e kwam niet voor.

Op een wereldsterkte van 572 onder%Ceboten in 1935, waren slechts 36 onderzeeboot-mijnenleggers en 15 onderzeeboten u itgerust met een vliegtuig.

De grootste aandacht werd verder gericht op het betrouwbaar make n van het materieel.

In de periode tussen beide wereldoorlogen werd dan ook de betrouwbaarheid van de onderzeeboot uit materieel oogpunt, enorm opgevoerd. Hiervan getuigden de lange ongeëscorteerde reizen, welke door onderzeeboten werden ondernomen.

Zo maakte Hr, Ms... K XIIr' reeds in 1926 geheel zelfstandig een reis van Nederland vla Panama-kanaal naar de Oost van meer da n 20.000 mijl, terwijl in 1934/35 de Koninklijke Marine met de reis van Hr. Ms. "K XVII!" wederom aan_ toonde, tot welke prestaties een technisch betrouwbare onden;eeboot, bemand met personeel dat geheel voor zijn taak berekend is, in staat Is. Maar hoezeer de onderzeeboot ook in teehnisch opzicht vooruit was gegaan en hoezeer haar gevechtswaarde dientengevolge was gestegen, in één opzicht was zij vrijwel stationnair gebleven en dal was haar onderwater-capaciteit.

Wèl was de elektrische onderwater-voortstuwingsinstaUatie In de loop der jaren geperfectioneerd, maar de gehele Installatie nam zeer veel _ ja, teveel _ ruimte en gewicht in beslag, terwijl de duur van onatgebroken onderwatervaart en de daarbij vol te houden s nelheid uiterst beperkt waren gebleven. En juist de eigenschap om onzichtbaar en daardoor verrassend op te treden vo rmde - en vormt nog steeds -, de grootste waarde van de onderzeeboot. Zonder deze eigenschap zou zij geen recht van bestaan hebben..

Het zoeken was en bleef gericht op een betere onderwatervoortstuwingsmethode. Bij voorkeur moest dit een eenheidsmachine worden. De dubbele voortstuwingsinstallatie was een doorn in het oog van iedere onderzeebootman.

In de dertiger jaren werd een bruikbare oplossing voor langdurige onderwatervaarl naar voren gebracht door twee Nederlandse marine-officieren. Het idee was van de hand van de toenmalige luitenant ter zee der Ie kl. J. J. Wichers, de techn ische uitvoering hiervan werd mogelijk gemaakt

2

door de bekwaamheid van de toenmalige officier MSD der Ie kl. J. C, van Pappelendam.

Op de Nederlandse onderzeeboten type 0 21 en 0 19 werd een l.g. getrimde dieselinstallatie aangebracht, waarmede in 1938 geslaagde p roeven werden genomen.

De onderzeeboot was wel aan een bepaalde diepte gebonden. maar zij kon me t een behoorlijke s nelheid vrijwel onafgebroken onderwater blijven. De meningen over het nut van deze installatie waren echter verdeeld. Zij verdween.

Nog geen vijr jaar late r zou haar nut eerst met reeht duidelijk worden.

Aldus was de stand van zaken aan het einde der dertigêr jaren.

De onderzeeboot was uitgegroeid tot een volwaardig offensief wapen, met in wezen slechts één zwak punt, haar beperkte onderwatermogelijkheden. Maar voorlopig was dit nog niet erg.

In 1938 begonnen de donkere onweerswolken zich samen te trekken aan het internationale politieke firmament.

3 September 1939 brak de Tweede Wereldoorlog uit.

Weer was het Duitsland, dat alles 09 alles zette om met zijn nog jonge ondeneebootvloot - eerst in 1930 was men daar opn ieuw begonnen met de aanbouw, terwijl de Duitse mari ne in 1939 slechts 57 onderzeeboten telde - de zeeverbindingen van de tegenstanders te ontwrichten.

En in de eerste jaren van deze oorlog brachten de octensiel optredende Duitse onderzeeboot-commandanten aanzienlij ke en voorlopig onherstelbare verliezen toe aan de geallieerde koopvaardijvloten.

Maar de kracht en de doe1tre1tendheid van de geallîeerde onderzeebootbestrijdingsmiddelen en methoden was aan het groeien en toeneme n.

Het werd voor de Duitse onderzeeboten steeds moeilijker om zich te handhaven. Langzaam maar zeker werden zij teruggedrongen; steeds meer boten werden tot zinken gebracht. De onderzeeboot was in haar Achillespees geraakt.

Een oplossing moest gevonde n worden voor de beperkte en gebonden onderwaterbewegingsvrijheid. Het jaar was 1943.

De Duitse marineleiding begon in aller ijl haa r onderzeeboten van een snuiverinstallatie te voorzien.

Wel realisee rde men dat dit slechts een tijdelijke oplossing van het probleem was; maar er moest snel gehandeld worden en een noodoplossing was daarom geboden.

Einde 1943 had men echter reeds een ontwerp opgesteld voor een snuiver-onden;eeboot met hoge onderwater-snelheld met behulp van electromotoren en accumulatoren, dus slechts voor beperkte tijdsduur.

DH Wbren de typen XXI en XXIII, het eerste een oceaanboot, het tweede een kust-o nderzeeboot.

Deze onderzeeboten waren ontworpen voor voortdurende onderwatervaart. De artillerie-bewapening verdween en ue boten werden gestroomlijnd.

De Duitsers realiseerden zich echter dat, hoewel een grote batterijcapacIteIt gecombineerd met een ver doorgevoerde stroomlij n, een grotere onderwatersnelheid gaf, het zwakke punt van een dergelij ke onderzeeboot nog steeds lag in ..Ie zeer beperkte duur van de maximaal vol te houden onderwalersnelheid.

Deswege we rd met alle middelen wel ke wetenschap en techniek boden, gezocht naar een eenheidsvoortstuwingsmethode, waarmede onderwater gedurende lange perioden hoge vaart kon worden gelopen op elke gewenste diepte. Een voorts tuwi ngsmethode dus, welke geheel onafhankelijk van de buitenlucht was.

Vele onderzoekingen en proeven werden verricht, maar de enige Installatie welke werd geproduceerd, was een turbine, welke afhankelijk was van grote hoeveelheden mee te voeren waterstofperoxide als zuurstof(energie)-bron.

Hiermede zou een onderwatersnelheid van 25 mijl/uur, gedurende 5 à 6 uur vol te houden, kunnen worden bereikt.

De typen XVII en XVITI waren bestemd om met een dergelijke installatie te worden uitge rust.

Het einde van de oorlog kwam echter voordat deze onderzeeboten en ook het type XXI, gereed waren om aan de s trijd deel te nemen.

Na de oorlog vielen al deze Du itse projecten in handen van de geallieerden.

Gedurende de oorlogsjaren was de onderzeeboot aan geallieerde zijde vrijwel niet ve randerd; de harde noodzaak hiervoor was niet aanwezig geweest; de conventionele onderzeeboot, an no 1939, was volkomen bruikbaar gebleven en had in alle op:dchten voldaan.

Maar nu zag men welke ontwikkelingsgang in Dui tsland had plaats gevonden en men beareep onmiddellijk het belang hiervan.

In de eerste plaats werd de snuiver opgenomen.

Proefnemingen in tropische, gemat igde en zeer koude luchts treken werden hiermede gehouden. Men begreep dat het voortdurend onderwaterblijven nog vele onopgeloste problemen inhield, spedaal wat betreft de psychologische en physleke Invloed op de bemanning, de plaats bepaling, de lucht verversing, de communicat iemiddelen en het algehele ged rag van he t materieel.

Dergelij ke langdurige onderwaterreizen werden door de Britse en de Amerikaanse marines uitgevoerd met eigen onderzeeboten (H.M.S. "Alliance" en "Ambush" in 1947 -'48 en H.M.5. " Andrew" in 1953, 15 dagen onderwater tussen Berm uda en he t Kanaal, een traject van 2500 zeemijlen en U.S.S. " Pickerel", 21 dagen onper wa ter tussen Hongkong en Pearl Harbour, een traject van 5200 zeemijlen, In 1950), terwijl de Franse marine soortgelijke proefnemingen n am met een vroegere Duitse onderzeeboot type XXI. Ook de Nederlandse mari ne ondernam dergelijke proefreizen met in bruikleen verkregen Britse T-klasse Onderzeeboten. De eerste reis was in maart 1949 met Hr. Ms. "Zeehond", in tropische wateren, waarbij de onderzeeboot gedurende 14 dagen onder water bleef en 1500 zeemij len aflegde.

Een tweede reis werd in 1950 ondernomen met Hr. Ms. "Dolfijn", in zeer koude luchtstreken, waarbij bijna 3 weken onder het wateroppervlak werd doorgebracht en ongeveer 2500 zeemijlen werden afgelegd.

Ook de andere Duitse ontwikkelingen werden onder de loupe genomen en beproefd.

In Amerika en Groot- Brittannië werd een onderzeeboot, uitgerust met een Walter-turblne (waterstofperoxide-energie_ bron), op stapel gezet, terwijl daarnaast een groot aantal ~oude" onderzeeboten werden gestroomlijnd en uitgerust met een snuiver en een groter elektrisch ve rmogen voor hoge onderwatersnelheid. Ook in andere marines werd dit laatste voorbeeld gevolgd en toegepast op de nieuwbouw.

Zodoende ons tond de gestroomlijnde snuiver·onderzeeboot, een tussen type ("inte rmediate submarine"). welke thans in grote getale in de wereld-onderzeebootvloot wordt aangetroffen en vermoedelijk gedurende nog vele jaren een bruikbaar en doeltreHend wapen Ui l blijken te zij n.

Maar de naam alleen is reeds een aanWijzing, dat men nog lang niet tevreden was. Het zoeken bleef gericht op een bruikbare eenheidsvoortstuwingsmethode, om daarmede te komen tot de ware of zuivere onderzeeboot.

De naam van Hyman George Rickover, thans schout-bijnacht in de Amerikaanse marine, zal wel altijd in één adem genoemd worden met de eerste ware onderzeeboot, de atoomonderzeeboot.

Dank zij zij n doorze ttingsvermogen en verziende blik, gepaard aan een degelijke technische kenn is, werd de onder· zeeboot met atoomvoortstuwing van idee tot we rkel ijkheid ge bracht.

In 1946, toen nog een onbekend mari ne-off icier, was hij reeds begonnen met de s tudie van atoom·energie voo r voortstuw ingsdoeleinden op schepen. Vrij spoedig kwam hij tot de conclusie, dat de onderzeeboot hiervoor het eerst in aanmerking moest komen. Immers de onderzeeboot was het Iype oorlogsschip, dat de grootste behoefte had aan een grondige her%iening in de wijze van zijn voortstuwing.

Vele jaren van hard werke n stonden voor de boeg. Bedenkingen en tegenkantingen moesten worden overwonnen.

Op 21 januari 1954 was het doel bereikt. Dit moet voor schout-bij-nacht Rickover een groot moment zijn geweest.

Zij n denkbeeld was werkelijkheid geworden; U.S.S. "Nautilus", de eerste atoom-onderzeeboot en dus de eerste ware ondeneeboot, liep op die dag van stapel. jaar voor de "Nautilus" te water werd gelaten. werd reeds de kiel gelegd van een tweede atoom-onderzeeboot, de U.S.S. "Sea Wolf"; in 1955 werd de bouw van drie vol-

Een

gende goedgekeurd, terwijl tot op heden het Congres toestemming heeft verleend voor de aanbouw van nog 10 atoom-onderzeeboten.

Enkele gegevens van deze 2 eerste atoom boten zijn: stan· daard waterverplaatsing 3000 Ion; bew8pening 6 lanceerinrichti ngen; maximum d uikdiepte 700 voet; als actieradius onderwater wordt genoemd 30.000 m ij l bij een snelheid van 25 m ijl/uur.

De Nautilus heeft een thermische reactor (koelmedium-wuter) . de Sea Wolf een tussenreactor (koeJmedium _ vloeibaar natrium). De Nautilus heeft bovendien nog een hulpinstaUatie bestaande uil een kleine batterij in één dieselmotor.

Ook in Engeland en Fra nkrijk worden momenteel plannen gemaakt voor het bouwen va n onderzeeboten voorzien van atoom-voortstu wing.

En in Nederland?

Ook hier wordt de nieuwbouw ter hand genomen.

In 1949 hechtte de marineleiding, na langdurige studie, haar goedkeuring aan een ontwerp, da t qua constructie een noviteil is. Dit óntwerp is van de hand van de Nederlandse scheepSbouwkundige ir. M. F. Gunning.

In plaats van de orthodoxe onderz.eebootvorm, bestaande Uit een enkele cylinder, koos hij voor zijn ontwerp een onderzeeboot opgebouwd ui t drie cyllnders, één boven en tWI,.'C onder. Op deze wijze is het mogelijk in een betrekkelijk kleine boot dezelfde apparatuur en hetzelfde vermogen onder te brengen als in een ééncylinder boot van grotere afmetingen. In de 2 ondercylinders worden de beide voortstuwingsinstallaties en accubatterijen ondergebracht, in de bovencylinder de accommodatie en de aanvals_ en bedien inisappara tuur. Het geheel wordt omgeven door een s troomlijn beplating. De grootte zal 1070 ton standaard WOfden. Zij zullen verder een hoge onderwatersnelheid en grote duikdiepte bezitten.

Op 30 december 1954 vond bij de Rotterdamse Droogdokmaatschappij de kiellegging plaats van de eerste twee van een serie van 4 van dergelijke boten.

Hoewel de boten behoren tot · het tussen-type (gestroomlij nde snuiveronderzeeboot beschikkend over een, voor korte duur vol te houden, hoge onderwate.rsnelheid), zullen zij door hun constructie - afgesloten cylinders voor de voortstuwingsinstallaties - wellicht in hoge mate geschikt zijn voor het toepassen van atoom-voortstuwing.

In 1943 was de onderzeeboot ten dode opgeschreven. Door de in kracht en ui twerking toenemende maatregelen en middelen om haa r ondergang te bewerkstelligen, werd :tij In het defe nsief teruggedrongen en gedwongen vrijwel permanent onder water te blijven. Met haar beperkte onderwater·eigenschappen betekende di t het einde van haar bruikbaarheid als offensief wapen.

Geholpen door wetenschap en techniek, werd hierop de ontwikkeling van het onderzeebootwapen naar de ware onderzeeboot met kracht ter hand genomen en in zeer korte tijd _ gezien in de gehele ontwikkelingsgang van dit wapen _ werd deze zuivere conceptie geboren.

Dit uiteindelijk produkt zal het onderzeebootwapen niet alleen in s taat steilen zich te handhaven, maar biedt bovendien nieuwe potentiële mogelijkheden.

Gedwongen in een defensieve rol, heert de onderzeeboot door deze ontwikkelingsvorm weer haa r oCCensicf karaktc.r herk regen: En gehanteerd door een ervaren speler, vormt de onderzeeboot dan ook nog sleeds een geducht en machtig wa pen in de oorlog ter zee.

Met het overwinnen van teehnjsche problemen bestaat echter het gevaar, dat de mens wordt vergeten en op de achtergrond wordt gesteld, waardoor men geneigd is uit het oog te verliezen, dat het nuttige en bruikbare rendement van geperfectioneerde machines juist geheel afhankelijk Is va n ef!ieiënte en betrouwbare mensen.

Aan boord van de onderzeeboot vormt nog steeds de mens het belangrijÎlSte element ; succes or ondergang in oorlogstijd ligt ten slotte in handen va n de commandant en zijn bemanning.

Het personeel moet dan ook aan de allerhoogste eisen voldoen. Was d it vroeger reeds in belangrijke mate het geval, de eisen van tegenwoordig liggcn nog hoger en zuilen In de toekomst w;aarschijnlijk wee r hoger moetcn worden gesteld.

De onderzeebootman van nu en van de toekomst behoert

3

daarom nog zeker geen wondermens te zijn.

Wanneer ook dit probleem, de ve r houding van de mens tot de machi ne, op zijn juiste waarde wordt beoordeeld en op doeltreffende wijze wordt aangepakt, dan zal het mogelijk zijn de grote gevechtskracht, welke in het onderzeebootwapen schuilt, ten volle te gebruiken.

Het personeel van de Nederla ndse Onderzeedienst heeft ge-

toond, zowel in tijd van vrede als in het bijzonder in oorlogstijd, over de juiste eigenschappen te beschikken om uit dit wapen het hoogste rendement te halen Moge de Koninklijke Marine ook in de toekomst steeds kunnen rekenen op dergelijk toegewijd en voor zijn taak berekend personeel. Dan zal de Onderzeedienst een goede en behouden vaart beschoren blijven.

Nieuwe Marinewoningen te Schagen In het uitbreidingsplan· Noord-West van de gemeente Schagen we rd op woensdagmiddag 14 augustus jl. met enig ceremonieel de eerste van de elChonderd palen in de grond gestampt, die het fu ndament zullen vormen van zevenenvijttlg nieuwe wonin gen van de won ingbouwvereniging .. Goed wonen".

Voor de gemeente Schagen was dit wel een heel bijzondere gebeurtenis, omdat nog nimer tevoren zoveel woningen tegelijk werden gebouwd.

In een toespraak wees de loco-burgemeester op de langdurige strijd, welke voor de bouw van deze woninge n is gevoerd en waarbij de plannen van het gemeen tebestuur onverwacht werden doorkruist door een vcrwek van de K oninklijke Marine om ook voor haar personeel woningen te doen bouwen.

Na een zeer prettige samenwerking kan thans een begIn met het werk worden gemaakt.

De loco-bu rgemeeste r sp rak de wens uit, dat de Inwoners van Schagen en d e leden van het marinepersoneel straks in de nieuwe woningen van de woningbouwvereniging "Goed wonen" ook

goed zullen wonen.

Door het hoofd van het bureau sociale zaken der Koninklijke marine te Den Helder werd dank gebracht aan aUen, die aan de verwerkelijking van het bouwplan hadden medegewerkt.

Hoewel de bouw van deze woningen, waarvan er 25 voor het huisvesten van marinepersoneel zijn bestemd, op zichzelf geen bijzondere gebeurtenis is, heeft dit voor de Koninklijke marine

loch een aparte betekenis, daar die woningen t.Z.t. worden bestemd om huisvesting te verlenen aan schepelingen met gezin, die uit de overzeese rijksdelen thuisvaren, toladt voor hen woonruimte op de standplaats beschikbaar kan worden gesteld.

Ongetwijfeld zullen vele thuisvarende gezinnen de voorkeur geven aan een goede woning Ie Schagen boven een langdurig verblijf In een pension.

* De Z u'ce(l sc k rlÛ.~! ' r

" Tre KrOllor" clie e.'u bczoe l.· I/rf/elI I mI" Il Ollf' rdf/ lII .

(Voor verde r e b ij:Q/Ul c rh ccl ctl

zie NieulIIsclrll /J/wil ill tlil. 1I11111/1/ ('r )

*

Hr. Ms.

SCHEPE N EN HUN EMBLE MEN

H" 1'1" FRIESLAND (D 8 12)

(28)

À

••11/ ..::1111' lu n t,llllnJt!: /U II" " N, ungt!:::rlJ , ',m

en liggtndt gONdt n b/()Ajn of flmen, gtplull/ lu 'U bo ren , I .. 'tt in htl miJdt n tn dri, ()ndt r".

Dil ,mb/non is om/u nd <hl" h,, ' U':Jptll "./11 dt proli"rit frin/al/d.

U I

J ••er (ondertecboot j ager) : Slandaardwaterverplaatsing 2.461 ton; max. snelhe id

36 mijl; grootste It'ngte 116 meter; groot. sle breedte 11,16 mder: gemidde lde diep gang 3,99 meIer: machine vermogen 6O.00Cl apk; bemanning 283 koppe n.

Bewapening: 4 kanons van 12 cm; 6 mitrailleurs van 40 rnm: onderzeebootbestrIjdingsraketten; I lichtraketwerper van 10.3 cm.

Dlne z.g. provincie -lIe rIe (voor hel overg rote deel genoe md naar Nederlandse provincies) Is verdeeld In twee klassen : de A-klallse, welke vier, de B-klasse, welke acht schepen omvat. Onder dez~ B-klasse, ",elke lets grotere s chepen telt dan die van de A-klasse, valt Hr. Ms. Friesland.

Zoals reed ~ gedeeltelijk onder "Bewapening" aangegeven, bevindt zleh aan boord van deze ondenee bootjager een uitgebreide apparatuur Ier ops po ring en ver_ nieti ging van ondeneebolen.

Bezocht gedurend ll ~ijn garanlievaart In de zomer van 1956 o.m. Lissabon, Leningrad en StOCkholm. Vergezelde, tezamen met Hr. Ms. ondert.eebootjage r Rotterdam, Hr. Ms. kruiser de Zeven Provinciën,

waar zieh aan boord Hare Majesteit de Koningin en Zijne Koninkl ijke Hoogheid P rins Bernhard bevonden ter gelegenheid van het otfleii!le bezoek aan Zweden in mei 1957.

Tevens bracht Hr Ms. Friesland, tezamen met Hr. Ms. de Zeven Provincli!n In j un i een bezoek aan Norfolk U.S.A., ter gelegenheid van het JAmestown-festival 1957.

In dienst gesteld: ~t maart 19Sfi.

H" 1'1" GRONINGEN (D 813) f

H" 1'1. , LIMBURG ( D 8 14) '"

" G61'ilrt RduJJ:

" Gtl'Îer6"dteJJ;

omsehrijvlng (zie bove n). Behoort tOl d e B-klasse.

Bezocht gedurende zijn garantIevaart In de w inter 11156-1957 Portland, Freetown en Las Palmas.

In d ienst gesteld: 31 oktober 1956.

HT . Ms. FTie.jand

H" 1'1" O VERIJSSEL (D 815) '"

I t Il IV. /It gO /lJ t trl Jllbhe/t aJel"", "a" saht /, Jrllgende op zij" bo.Sf U N srhi/Jj, ,'aN :ih-ff, beladu m I/ ten J" 'arsba/Je ,'a" siwopt/; 11 t n 111. Ilt : i/" , "rit liwJetr uh"j" balkew r'aw "ZI"", r ',,~euIJ I <lW til schllingtplaaJsft harftlt ,.Il lt ku l, 1, 4, 4, 2."

Jsge r (onderzeebootjager) : Zus terschip van Hr. l\I s. Fries land, derhaive r.elfde omschrijving (de boven). Behoort tot de B-klasse.

Bezocht gedurendl< r.ijn garantlevaart in het najaar van 1956 Portland, Freetown en Las Palmas. Vertrok op 29 juni 1951 voor een torn naar Nie uw-Guinea.

In dienst gesteld : I:: ~epl e mber 19:16.

N.B. De kleuren ,.aluur", ,.sabel", "sinopel" en "keel" zijn de heraldische b enamingen voor ,.blauw·', ,,zwart", "groen" r n "rood".

I. In û lu r ,eR dJlbbtlJllla,Jil{t 1, ,,,14' ,'alt leul, ~d'OORd tlt gmageU raN gO/ld ( VIII/Ull bll,g); fI. IN gOlld U N IUIlU' , aN saht l, telongd , ,, gMagtU ,'aN le, t! (Clilile) ; 111. I" gOlld drie posthoor"s I'a" Je t,1 m, t .il,·" bti/aK (Ho,",); IV. 11/ a1.IIII' Uit dllbb,Jstaa" ig, /U IIW 1'11" gOlld, g';',oo Nd , ,, gt"lIgt/J bl/· u llJt, I.tlO NgJ ,'al/ Jeu l (GtUer/a,," lOOf 1371 ),'

I'""

Iw ,ew harluhilJ ,·"w 1.ih ff u w J/lhbtlst"",. lig, IU llu' /'al/ !tel, gllo1lgJ t il g",,,g,IJ .'11" ~() IfJ (limbl/rg) .

DiJ t mbltem Î1 g,htel onllt,nJ a"n beJ ""'pt W I'.IN J, p, o, indt Lin/bllfg.

J ager (onderzeeboo tj ager): Zusterschip van Hr. Ms. Fr!eshmd. derhalve zelfde

,,1"

gO/iJ uw golr'eNJe J"'afshal! ",.w ..ZII/lr. a/lll hem " R IUII'" " IM !ul, gl/o"gd t lt geN<lgtIJ I'<llt II::/I/lr".

O l '"

J ager (onderzeebc.otjager): Zustersehip van Hr. MI. Friesland, derhalve ~elfde om schrijving (zie boven». Behoort lot de B- klasse.

In afbouw bij WlJton Feijenoord Ie Schiedam. wordt vermoedelijk In dienst geste ld omtreeks oktober 1957.

5

Van vlagvertoon T OEN Eppo Ooeve en Ik met Hr. Ms. Rotterdam naar KarlskTona dach ten wij: "Dit l.s een goed schip, wij blijven er de hele reis op."

INDRUKKEN VAN PIET BAKKER

voeren,

Toen wij met Hr. Ms. Friesland van Karlskrona naar Stockholm stevenden. meenden wij : "Waarom va n bodem veranderen. als het hier zo plezierig vaart?"

Toen wij met Hr. Ms. De Zeven P rovinciën huiswaarts keerden. ondergingen wij de weemoed, die Iedereen bevangt. wanneer hij een happy shlp verlaat.

En nu, na ru im een week op de wal te hebben vertoefd, denken wij met een beetje droefgeestig genoegen teru g aa n d ie hele blijde reis op twee jagers en een kruiser, en wij weten met zekerheid, dat alle drie de schepen zich terecht kunnen beschouwen als hét schip, waar "de hap" het beste Is; hét schip, waar de stemming niet kan worden overtroffen, Want alle d rie de schepen waren inderdaad "happy ships".

En toch had elk der drie :djn eigen sfeer. leken :dj eigenlijk niet op elkaar, hadden zij een eigen karakter, 't Was als bij de leden van een goed ge:dn : Iedereen heelt zijn elien persoonlijkheid. maar allen delen In dez.elfde geest. dl: geest., die over heel de marine heerst. van het nleUgste mijnen vegertje tot de grootste kruiser, van de eenzaam levende commandant tol de Jongste matroos toe.

En nu hoeft niemand mij te vertellen: "Er wordt toch maar hartig gekanke rd aan boord," Gelukkig! Ik heb a llijd hel gevoel, dat er lets niet In orde Is op een schip, wanneer Iedereen met een zalige glimlach van welbehagen rond zou lopen, Neen, Je moet ccns worden gepraald door ccn matroos, die een fiks nummertje ongenoegen weggeeft over de ligging, over de kombuis, over dat eeuwige schilderen e n het steeds maar weer oefenen, waar je op het laatst de gal va n overloopt Als een Nederlandse J an niet kankert, Is de man niet gezond.

Maar Ik heb eens gelet op de gezichten van de bemanning, toen de overste Jansen bij het naderen van Kalrskrona over de scheepsomroep met een enkel woordje blijk Ba f van zijn tevredenheid, omdat de dekken zo piekfijn geklaard ware n en het schip er zo pront uitzag. Niet da t er in die gezich ten een glimlach tot achter de oren toe lag, maar er twinkelde lets In de ogen van: "Da's toch fideel va n die ouwe!" En :tij waren trots op hün sch ip, - dezelfde schuit. waar :te misschien een uurtje later danig op te keer :touden gaan.

En zij waren trots op de ma rine, toen het smaldeel In Stockholm aankwa m.

Was dat even een groots gezicht? T usse n al die k rikkemikken d oor gi ngen er vier Zweedse M.T.B.'s als padvinders voorop. Dan de "Zeven" met de Koninklijke Standaard in top, vervolgens twee Zweedse jagers, en achteraan de Friesland en de Rotterd am. Hoe dichter we de stad naderden, des te voller werden de oevers, des te meer pleziervaartuigen zwermden et: om de oorlogsbodems heen.

Ar en toe zoefden er straal jagers over he t smaldeel. tot wij vlak voor de stad door het Zweedse escorte verlate n waren, en gedrlet!n het Koninklijke echtpaar naar de plaats van bestemming braehten.

Zwart zag het van de Juic hende mensen, overal staken de vlaggen ult. Toen vu urden Hr. Ms. Oe Zeven ProYlnclën, de Zweedse kruiser Tre Kroner, en het fort synehroon hun een en twintig welkomstscholen at, en een machtig eskader van vliegtuigen dreunde er overheen.

Een vluch l ige indruk in ~chet~ v angeleQd

Hoe de lekenaar Eppo Doeve de

kanon. zag

en oefening Het was meer dan een ,,show". Al wnt de marine aan traditionele ceremonie te bieden had, werd gegeven. Z6 en niet anders behoort een Koningin een statiebezoek af te leggen: Aan boord van een drijvend stuk Nederland, de eigen vlag aan de mast, aan boord van een aroot oorlogsschip, afgehaald door een elegante s loep, en aan de versierde steiger welkom geheten door Haar gastheer, Dit heeft stijl, dit heeft allure, dit Is een stuk v lagve rtoon van de hoogste orde, zoals alleen de nu waarlijk Koninklijke Marine dit weet te brengen.

Gepavoiseerd en 's avonds geTllum lneerd, lagen de drie schepen op stroom. Er is braaf gepassagierd In Zwedens prachtige hoofdstad, de b lommetjes zijn behoorlijk buiten ge:ret.

Ach, d e een of ander heeft er wel een punthoofd van gekregen. Maar tocn wij na drie dagen weer huiswaarts vO(!N!n, maakte onmiddellijk de gewone routine zich weer meester van leder schip. Er werd weer dienst gedaan en geoefend, als ware er niets bijzonders gebeurd. In Oen Helder viel alleen De Zeven Provinciën binnen om te provianderen voor de verre vaart naar de Verenigde Staten ter bijwoning van d e massale vlootrevue. Oe twee jagers bleven buiten.

Om te oefenen.

Want wat er ook gebcure, de oefening gaat door. Onze marine, de derde In Nato-verband, Is niet groot Kwalltatlef munt ;tij echter uit door haar paraatheid. Een paraatheid, die slechls verkregen word t door in st age oefening van ieder sch ip een perfecic flghtlng unit te maken.

Deze geest, door grote vlootvoogde n als Piel Heyn en M. A. de Ruyter reeds geïntroduceerd, zal ûch voort:reltcn , ;tolang er aan ccn oorlogsmarine behoefte bestaat.

Dat duurl dus nog wel een tijdje. ...

7

Hr. Ms. Luyrnes vaart thuis

11

DEeerste Stille Oceaan, die zich op onze trip niet van zijn beste zijde had laten kennen, scheen het nu goed te willen maken en deed zijn naam eer aan. Zeven dagen praktisch een rimpelloze zee, waar de "Luymes" een recht spoor in trok. Een lange, lage deining, die een paar streken achterlijker dan dwars inkwam, wiegde ons zacht heen en weer. Onze trouwe "Hawaiiaanse" meeuwen zwierden om ons heen. De enige schaduwzijde was, dat onze koers ons naar steeds hogere breedten bracht. Een paar dagen voor Long Seach werd dan ook overgegaan op Europees tenue.

Toen we de Calilornische kust naderden en lussen de eilanden, die ervoor lagen, doorvoeren, werd het op en in het water drukker. Op het water de scheepvaart en in het water In de vorm van talrijke zeehonden, die spelend boven water uitsprongen en soms alleen hun koppen boven water staken om ons nieuwsgierig te bekijken. schip 's Avonds werd voor anker gegaan binnen de golfbrekers van de haven van Long Beach en de volgende dag meerde de "Luymes" ar aan een steiger in de marinehaven. In de ochtenduren werd daarna nog verhaald naar onze definitieve ligplaats.

De haven lag vol met oorlogsschepen.

Tientallen jagers, zowel in de motteballen als in actieve dienst, een aantal kruisers, tenders, fregatten en kleinl", drijvende dokken en een groot aantal mijnenvegers. De commandant bracht de eerste dag de gebruikelijke bezoeken aan diverse autoriteiten.

De O.S. en O. van de Amerikaanse m.lrine deed ook alles wat zij kon om ons het verblijf zo aangenaam mogelijk te maken. Voor ollicieren, onderolficieren en manschappen werden excursies georganiseerd naar de studio's van M.G.M. in Hollywood, ook werd een aantal leden van de bemanning in de gelegenheid gesteld om twee avonden een televisieprogramma bij te wonen,

8

waarbij het publiek ook in de uitzending werd betrokken.

Een aantal ofIicieren werd de tweede dag uitgenodigd voor een lunch aan boord van het U.s.S. "Watts", een ja,ger, waar talrijke vriendschap!banden werden gesloten, die helaas van korte duur moesten zijn. De avond van de tweede dag werd aan boord van de "Luymes" een cocktailparty aangeboden aan een aantal autoriteiten en genodigden. Overdag kon men de passagierende bemanning aantreffen in Long Seach en Los Angelos, dat per trein gemakkelijk te bereiken was.

De laatste avond bood de Nederlandse Consul in Los Angelos, de heer Hartog, die reeds jaren in de Verenigde Staten woont, een cocktailparty aan voor de officieren en een aantal genodigden. Ten gerieve van de jeugdige en vrijgezellen officieren was het jeugdige zwakke geslacht goed vertegenwoordigd. Diezelfde avond was door de heer Hartog een dansavond voor korporaals en manschappen georganiseerd in een zaal.

De volgende ochtend was de tijd van vertrek aangebroken en voeren we de haven van Long Beach uit om koers te zetten naar Panama.

Deze reis voerde ons vanzelfsprekend zuidwaarts en met genoegen constateerden de officieren van de wacht "a elke dag een flink stijien van luchten zeewatertemperatuur. Een dag ol drie na Long Seach kon men dan ook weer de tropenkleren aantrekken. Het weer hield zich fatsoenlijk en de "Luymes" zakte rustig af naar het zuiden.

De mening, dat men op de radio eigenlijk wel de positie kon bepalen deed veel opgang; de Amerikaanse muziek stierf langzaam weg om plaats te maken voor Mex.îcaanse muziek uit Ml"xico City, waar om het hall uur reclame werd gemaakt voor Pepsi Cola, om later plaats te maken voor de stations van Honduras, Nicaragua en Panama, toen we de Ckllf van Panama in-

voeren en voor anker gingen voor Panama City. Het ten anker komen ging als routinezaak van een leien dakje, maar toen we het sein kregen een eind verder te moeten ankeren, bleek dat het anker-op-gaan wat voeten in de aarde zou hebben. De koppeling tusscn ankermotor en spil bleek in de soep gedraaid te zijn. En zo lagen we dan zo stevig voor anker als nimmer in de bedoeling had gelegen. Machinisten werkten uren lang om het zaakje voor elkaar te brengen wat ook met lof voor de "kouwe boel" slaagde. Het gevolg was echter ook dat wij een Kanaalkon_ vooi misten en niet 's morgens, maar pas 's middags om vier uur de loods aan boord kregen, die ons door het kanaal zou brengen.

Iedereen, die aan dek kon zijn was er, ook om te kijken. Het Panamakanaalls van haveningang tot haveningang (Panama-Colön) ongeveer 40 mijl lang, van de Mirallores sluizen bij Panama tot de Gatun sluizen bij Colön ongeveer 32 mijl. Het kanaal is aan de oppervlakte 500 tol 1000 voet breed en op de bodem 300 tot 650 voet. De gemiddelde tijd van doorvaart is 10 uur, waarvan 3 uur in de sluizen wordt doorgebracht.

De Luymes had een betrekkelijk snelle doortocht, daar er weinig schepen tegelijk onze richting uit moesten.

We ded.en er 6 uur over, van 4 uur 's middags tot 10 uur 's avonds. Er zijn drie stel sluizen, die elk weer uit on+ derdelen, de "sets" bestaan. De Miraflores sluizen, waar wij het eerst inkwamen, bestaan uil twee bassins, waari:t wij achtereenvolgens werden geschut.

Elk bassin is 1000 voet lang en 110 voet breed en brengt elk schip ongeveer 32 voet hoger, hetgeen in een minuut of zeven gebeurd is. De "mules", de locomotiefjes houden de schepen in het midden van het bassin en geleiden het schip naar het volgende bassin. Tussen de sluizen varen de schepen op eigen kracht. Kort na de Mirallores sluizen, na ongeveer een

aan boord van Hr. Ms. Luymes

kwartie r varen, komt men in de Pcdra Muguel sluizen, die het schip in een set weer 32 voet hoger brengt, zodat bij het verlaten van de Pedro Miguel sluizen men 96 voet boven zeeniveau vaart.

Direct na het tweede stel sluizen vaart men door het langste gegraven gedeelte, de GaiUard cut, die 9 mijl lang is en dwars door het rotsgebergte loopt.

Daarna komt men op het Gatun lake, «n kunstmatig meer, dat gevoed wordt door de rivier Chagres.

Wij iingen na het invallen van de duisternis over het Gatun lake en konden zo de verlichting van het kanaal goed zien. Tegen negen uur 's avond;; b~: reikten we de laatste sluizen. die bij Col6n. de Gatun sluizen. Deze bestaan uit drie sets, die ons weer op zéeniveau brachten. Om tien uur verlieten wij de Gatun sluizen en een haU uur later bevonden wij ons buiten Jo! golfbrekers van de haven en z~tten koers naar Willemstad. De Caribische zee beion met vervelend te doen, want de passaat blies ons met een vervelende kracht recht in het iezicht met alles wat daarbij hoorde, zoals deining en zo. Van verloren tijd inhalen kwam hier dus ook al niets en tijdens de verjaardag van Hare Ma~ esteit, toen we al hoog en breed in Willemstad hadden moeten zijn, zaten we nog ergens op zee zonder zicht van land. De commandan t hield tijdens een Alle Hens ee!l toespraak. waarna hij majoor-machinist Bakker toesprak en hem de gouden medaille voor langdurige trouwe dienst opspelde. De Nederlandse An· tillen kondigden zich het eerst aan ~et Aruba, waar we langs voeren om ruet lang daarna zicht te krijgen van Curaçao en van Hr. Ms. "Van Speyk", die ons In de Caribische watcren kwam verwelkomen.

Voor Willemstad kwam de loods aan boord om ons naar binnen te brengen. Degenen voor wie Willemstad een vertrouwd beeld was stonden de anderen bepaalde punten aan te wijzen en Inlichtingen te geven_ Na gewacht te hebben op een vertrek· kende tanker, voeren we de Sint f\n. nabuai in en meerden af aan een steiger in de marinebasis Pareira, De gebrui· kelijke drukte van ontvangst van allerlei oplopers, die bekenden aan boord kwamen groeten, begon.

Een tweetal oUieieren kwam aan boord met hydrografische gegevens. wa~t de Luymes" zou tijdens haar ve rbl ijf de Nieuwe haven oploden en boeien controleren op ligplaatsen en kleur. Eén van de officieren vloog dezelfde dag nog naar Aruba voor een verblijf van een dag of drie om aldaar met de ha-

venmeester besprekingen te voeren op hydrografisch gebied en ee!'l aant~l g~­ gevens te verzamelen ter ultwerkmg m Nederland.

Onnodig is het welhaast te vermelden, dat er in Willemstad door de bemanning zeer druk werd ingekocht. ~ij­ na ieder keerde elke dag met talrijke pakjes onder de arm terug. aan boord.

Het feit, dat tijdens het lodmgwerk officieren en manschappen, die bezig waren rondliepen in "opnemerstenue" , gaf' aanleiding tot enige grappige situaties wanneer ze terugkeerden van h~t werk, daar zij op het oog niet van o!lkaar te onderscheiden waren. Een schipper van de basis zou daar iets over kunnen vertellen!

Het opnamewerk was in twee dagen gereed; op zaterdag werden de laatste slagen gelegd.

Maandag 6 mei stoomde de "Luymes" weer naar buiten, om in de Caracas· baai olie te laden. 'a Middais vertrokken we aldaar om de reis naar de Azoren aan te vangen, 12 dagen varen voor de "Luymes". Na een week door de Caribische zee te hebben gevaren stoomden we langs de Bovenwindse eilanden de Atlantische Oceaan in. Het ei land Saba was gedurende twee uur vaag zichtbaa r. Het laatste wat zicht. baar was van de Caribische eilanden, was Anguilla.

Zaterdag 18 mei kwam Soo Miguel van de Azoren in zicht en om 10 uur in de morgen mee rden we a! in Ponta Delga-

da. Het verblijf aldaar zou beperkt blijven tot een halve dag om de verloren tijd in te kunnen halen. Er werd zeewacht doorgelopen, teneinde iedereen in de gelegenheid te stellen iets van de stad te zien.

Ons verblijf aldaar was te kort om iets va n het eiland, dat veel natuurschoon moet beziu en, te zien te krijgen.

Om zes uur 's avonds ontmeerde lle "Luymes" om de laatste tocht aa~ te vangen van Ponta Delgada naar Nleuwediep.

De nadering van Europa kenmerkte zich door een dicht wolkendek. een wat gure wind en twee ochtenden mist, evenals een steeds drukkere scheepvaart. Het eerste stuk Europa dat in zich kwam was Quessant.

Op de oehtend van 23 mei voeren wij reeds langs de Nederlandse kust, Steeds meer bekende punten werden zichtbaar. hoewel af en loe hel een en ander in rege nbuien onzichtbaar werd.

In de namiddag stoomde de "Luymes" door het Schulpengat naar binnen en ankerde op de rede van Den Helder.

Douane journalisten en een paar oude bekendèn van het schip kwamen aan boord.

De volgende morgen werd na inspectie van De Chef Staf van de Commandant Zeemacht, die zeil afwezig was, het anker ingedraaid en op en neer gehouden tot de toestemming ontvangen werd om de haven binnen te gaan.

Het was gemeen koud en ik hoorde eenmaal uit de mond van een vrijgezel: .,Gee! mij Nieuw-Guinea maar".

Het binnenvaren, het spelen van het volkslied, he t afmeren en daarna !t~t bestormen van het schip door familie eD bekenden; het w~ allemaal zoals een ieder dat wel enlje malen heeft gezien. Daarna een paar dagen verlof om tenslotte het schip uit dienst te stelJen. Op vrijdag 7 juni stelde de luitenant ter zee (SD) I R. van den Oever het schip uit dienst en droeg het over aan de werf, waarmee een defi n!tie! ~inde was gekomen aan een ~oole relS en iedereen na druk afscheid te hebben genomen, met een laatste blik op het schip dat hem meer dan de halve aade rond' had gebracht, naar het station liep om zijn verlof in te duiken.

TOUR VAN VALKENBURG

overzicht 1I11n het .,veld" tijden .. het wieler/estijn van het vliegveld Valkenburg

9

Ë RODE KRUIS VERDRAGEN 111 Ge~onden

en zieken

te velde

Inl ~l d l ll l.

Gewonden en zieken bij d e strijdkrachten te velde worden rcedll Il nd. 1864 d oor een Internationaal vero rag beschermd. Dit verdrag I. e nige keren verbeter<:! c n 8ongev<lld. De laatsle vcule maakt ook deel uit van de vier Rode Krulsverdrage n van IlHiJ e n I. icUteld: " Verdrl .. vin Genève voor de verbelerin , Vin h et lot der ,cwonden e n . Iellen, . lch bevindende bij de s lrijd . k racht e n Ie ,-e lde. van It aUl us tut 1''1''.

Hel IJ hel oudste Rode Krullverdr.,. als men de voo rgangen meerekent en vele bepalingen In de ande re drie ve rdragen zijn op die van het In dit hoofd, luk behandelde gebaseerd. w ij zU n die a lgemene bepalingen bij de bel d e reed s behandelde ve rdrage n reeds tegengekomen en kunnen daarover thans du s kort r.iJn. Al,tmu e bepalingen.

Ook dit verdrag geldt In geval van oorloE en bij gewape nd E: conflic ten zonder dat e r s prake 11 va n oorlogsve rklarln,en: voor de ,evallen waa rin een ,ewapend confllet ,een Internationaal karakter draagt (blnnenlarul5;! woelingen, bur,eroorla,) Is een aantal punten ,enoemd, waa raa n men t.!eh In lede r geval belooft te houden. Het ver(!rllg noemt het Inte r · nationale comité - van het Rode Krui. als een - In werke lij kheid de voo rnaa mste - o npartijd l,c humanitaire o r,anlnUe, die de partijen lr; het eonfllet haar dlenstcn kan aanbieden. Ook dit ve rdrag za l worde n gehan teerd met medewerkin, en on der toezicht van de zogenaamd e besehermend e mogendheden, d it zij n neutrale landen, die door de oor logvoe renden zijn aangezocht om hun be la ngen te behartigen.

Het ve rd r:ag geld t voor mllLtalren, burgers die bij de gewapende mac ht behoren, bemannlnlen van koo pvallrdijschepen en burger. luc htvaartuigen en openlijke "crzetstrij ders, d ie gewond of l>.lek zijn.

Oe .ewond e n CD zieken moelen meru;IIC\' .. nu word e n behandeld e n ven;or,d "o nd e r e nl,e nadeII. onderscheid op I ron d van ,H'achl , ru, nationa liteit, lod5dlens l. politieke overlui,lnl e.d.

Iedere aan51al op het le"en en de persoon Is s lren, verboden: in h d bijlander mogen lij nle l wo rd tn af.;cmaaU ot uil ie roe ld, noeh wordeu onderwo rpe n aan ma rtelln.e n ot blologlsehe proef· nemln.en: a ij mocen nl e l oplCltelUk "ondll r .eneHk undl le hulp of veno • .:i", wo rd en .ela le n o l aa n be~ meltin. of In(eel ie word e n bloolj[es te ld.

De gewonden en zieken, die in handen va n de vija nd vallen. zijn krijgsgevangenen en va llen dus teven5 onde r de re llelen die In het krijgsgevangenenverdrllg :tUn o pge nomen. De IdentJ· leltsg"gevens zullen zo sPOedig mogc lUk worden vaslgesteld en doo rg·~geven aan het info rmati ebu reau voor de krijgsgeva nllenen.

Doden mOeien worden geTdentltlcee rd en begraven of in biJzon· dere geva llen verbrand. De milita ir e lIutoriteiten kunnen een be roep doen op de men'lIevendheld der bevolkinR om de Iewonden en zieken op Ie nemen e n Ie verzo rgen. Niemand mag ooit worden la5tl, ,evallen wegens verleende h ulp aan gewonden en deken. De burlerbevolklnl moet g(1;wonden en zieken In leder geval onb:ien e n zich tellenove r hen In het bUzonder onthouden van lede r gewelddadig optreden. 're a ll en lijde e ll In het bij"ollde r In ee n ,evech t, lUll en m aat· t e,ele n word e n ceno me n om .teken en Ilewond e n OP Ie "oeken e n Ie vena me le n, he n tue n pluntle r ln r e n s le cht e beha ndelin g te buc hermc n, he n Ie \' eno rg en e n tie tl ode n op te zoeken e n le Ien beroving te v rijw are n.

Telkens wanneer de omsta ndigheden dit "eroorloven zal een wapen. liIstand of v uu tpau:te worde n ovneengekomen om voor de gewonden te kunnen zorgen.

10

Ge nees kundl,e dienSI. De .Iekenhui"en en nlobl e le fo rm a ties va n de le neu kundl ,e di e ns l mOlen ni et wo td e n aan,cvallen, Illaar moe len wo rden ontlle n e n besche rmd . Oe n Inri chtln,en mo,en nst uurlijk niet word en ,ebruikl voor ha nd e lin.en die voor de vijand .cha delU k kunnen sU n.

He l verdrag voorziet ook In het Ins tellen va n speciale gebiede n, die door beide partijen moelen worden t.ntzien e n d ie speciaal bestemd zijn voor het bijeenbrenlen en verzo rgen va n ,ewor.de n e n zieken.

OOk het le n ee~k und l. penoneel moe l worden onlli e n e n bes ch e rmd , evenal5 de aa n de . Irijdkrachten ,'e rbo nd e n reestelijken.

Dezelfde regels gelden ook voor hulpdekenverplegen en hulp~Ie kcndra ge r, Indien zij als ~odanlg werkzaamheden verrichten. wonneer lij met de vijond in conla ct komen. Voorts valt ook hel Rode Krui spersoneel ond e r deze be palingen. AI dit personeel krijgt een speclaol ldentl telubewijs. Het ~cneeskund ll peraoneel wordt niet krijgsgevangenen Ilemaak! In de gewone zin dCi woords, maar mag wel worden be last met voortzetting van hun werkzaamheden, bij voorkeur ten behoeve van hun ellen lond.· lieden, die krijgsgevongen zijn. De hulp~iekenverpl egen wo rden ech ter wel gewoon krU,sgevangen ,emaakt.

Ook het materieel en de gebouwen va n de geneeskundige dienst moelen worden o ntzien en mogen na eventuel e bultmaklng leen andere dan een genee.kundlle bes temm ing krijgen. Gc nee.kun· dlle transporten, daarbU ho. pltaalvllegtulgen inbe, repen, moe len vrijge leide krijgen. Gewonden en ~Ieke n d ie op een o n;;ijdll gebied terechtkomen mogen na henr tel ni et mee r aan de krijgl· verrichtingen deelnemen. lid ke nt e ke n He l Rode Kru iskenteken Is een huidIl aan Zwitserland en berust op de verwisse ling van de kl e uren In de Zwitserse vlag. He t Is Intc rn:al ionaal erke nd en wordt door d e meeste mogendheden gebruikt. Enkele londen ,ebruiken eeh l('r de rode halve maan of de rode leeuwen zon op wit veld. Het teken wo rd l ,ebruikt ter aanduiding van he t materieel en van het personeel, ook het hulppersoneel, doch dit alleen t ijdens hel ... er richten van lenC('s. kundlle werk:z.:a 3mheden.

Geb ru ik van he ' Rod e K rui5kenleke n vflor a ndere doe lei nd en d a n he ' besehe rme n van de ke n e n le wooden , ,eneesk undl,e form aties, ho. pita l ~ n e.d. Is verboden : particulieren mo,en hel teken n iet gebrui ken , evenmin al. vere n igi ngen, die hier niet krac hlen s het verd rag toe zijn ge rechtigd. Met het OOI op d e mogelijke verwarring, d ie k:m ontstaan, mag ook de Zwitserse vlag n1et a ls handels· o f fabrieksmerk e.d. worden gebruik t.

S lolbesehouwin t Het Rode Kru is heeft In de afgelopen eeow enorm veel loed we rk ledaan. Niet alleen In oorl 08en. mallr a lt ijd a ll er s prake is van ra mpen o f catast rofen staat he: Rode Krui s, ~é n der weinige waarlijk Internationa le o rganlt.atle in d(' wereld, voor~ aan om te helpen. Het v r"a,t daarbij niet naar geloof ot ras, nationaliteit o f polLtiek. geheel In de geest van de beha ndelde ve rdrage n. He t Rode Krul. heeft In he. bijlander het 101 va n de g('w onde n op de s lagve lden verzacht.

Men moet er niet aan denken w e lk e een venrhrlkkelijk lijdllll de gewonden doormaakten, loen een dergelijke organl5ntie 1:ljn ~Ilm ulerend t In v loed nog niet delld ,elden. 1:o"ls in de Napoleontl.ehe oo rlogen.

Ook tegen d it vllrdrag Is veel gezond igd. Dat neemt niet weg, dat er miljoenen me nsen In de wereld wa ren en zijn, die hun gezondheid en mlnchlen hun leven hebben te d anken aan de humanitaire geest d ie aa n het verdra, I('n ,rondslal ligt.

,

DE WERELD WAARIN WIJ LEVEN

J. MAAS

E

EN bekend ver$chijn$el van onze rijd i, de zogenaamde kettinawlnke!. Dit is een winkel die In. een groot aantal p laa/seft filialen heeft. Aan her hoofd van ieder jiliald .Iaat een beheerder, die verantwoording moet afleggen aan de

direct ie omtrent verkOOp, gevoerd beheer en oemaakte winu of verlies. H ij mag oveT hel a10erneen bepaalde waar zelf inkopen. doch mOllo·artikelen worden door de centrale directie zeil ingekocht. Omtrmt te voeren reclame onwangt hij richtlijnen, terwijl een graal deel I1Qn de reclame door de centrale directie zelf wordt geleid. Hij mag in zün winkel .deentl die goederen ten verkoop aanbieden, die de "oedkeu r ing van de dir ectie wegdragen, terwijl d e verkoopprijs doo r de di r ectie wo r dt vas/gesteld. Deze winkels krijgen g rote macht, omdat zij door cen handig prijsbeleid de onafhankelijke winkelier het lel'en bijzonder moeilijk kunnen maken. Zij kunnen bijvoorbeeld een schO(lr, ortikel bijno geheel opkopen en door een sl,lsteem van contr(lcten met lange looptijd, wat de producent oantrekkelijk vindt, een n iet ,choar. ar tike l voor de kleine winkelier bijno onver krijgbaar maken. Voo:' eell dergelijk crlileel kan de ke t.tingwinkel ve r volgen1l een prijl eisen, die geen enkel verband meer houdt met de oonpronkelijke inkonplprij•.

De zel/.tandige winkelier, die niet zo dictatoriaal tot .omenwerkina wordt gedwongen, kon nimmer ongehoorde dlnaen doen. Hij "aat altijd bloot aan de moaelijkheid dat een andere zelfstandige winkcller het niet met hem eens Is en de goederen in kwestie veel goedkoper bliift lever en.

••• Je kunt In zekere zin een vergelijking trekken tUSJen de oraanlsafie van de kettinahondel en die van de communi,tische partij. In beide gevallen is er eell volledia gecentrollseer d beSWur. De bestu r el! van de communistische partijen in de divcn c landen ztin als het ware fillaalbeheerdeu von hel centrale bestuur te Mo.kou. Het financiële beleid wordt vanui t Mo.kou gevoerd, terwijl deze besturen verantwoording verschuldigd zün oan Mo.kou .

AI. uiteindeltik de communlsli,che partij in een lond de overmacht weet u krtigen en een communllti~che regering wordt gevormd, dan blijft die regerino volledig VeraTI!Woordelijk Olm de pa r tij. Hieruit volgt dat d e uitvoerende macht van d e partij - de zogenaamde .ecretori., - altijd opper machtig Îl aan de communi~lische regering. Zo I. ook de secretaris van de Ruui.che communilluche partij te Mo.kou oppermachtig aan de verschillende partij-'ecretarissen in niet-Russische landen en :zelfs aan de reger ingen van communbti.sche landen.

De ke tt inghandel tracht daartoe voortdurend een filiaal te veltigen in nieuw aebied. Ze ook tracht het communisme voortdurend va.ste voet aan de grond te krijgen in gebieden die tot dusver overwegend niet-communistisch waren.

Zodoende worden nieuwe cenlra "evormd, om de meer locale zaken vall dichterbij te kunnen hanteren.

• •• Een derde punt van overeenkomst I. de centraal gevoerde r eclame. De communblische doctrine, tegenwoordig- alge meen de communilitlsche "leer" genoemd, worden In Mo,kou op"e.steld en door alle communi,Usche part{jen als wet aon vaard. Evenzeer wordt de ccmmunis ti.sche houdin" jegens diverse problemen op de wcreld te Mo.skou bepaald en de vertegenwoordiae rl van alle communistbche landen zingen daarna in internationale lichamen gedwee hetzelfde lied.

Per.oonlijkheid kc.mt doarbij niet te pas. Hij zingt het lied, oJ hij het zelf gelooft of lIiet, in d ien.sl van de "leer", opgesteld te M oskou.

• ••

I n dil laatlte punt ligt m!uchien wel het allergrOOllte gevaar van het communl.sme. Door hun stringente vanuit Mo.skoll "eleide p4rtti-dbcipline, staat communi,me geheel los van na tionaliteit. De op nationale overwegingen berustende argumenten, die a ls propaganda door communisten worden gebruikt. zijn overwegend gevormd in een RuuiJeh br ein en ge.,teld in het licht zoob dat door een Moskouse bril wordt gezien. Hieruit zou volgen dat alle communi.sti.,che propaganda erop gericht I. Russisch e doeleinden te bevorder en.

• ••

•• •

Hel lijd t geen twijJel dat hiermede een formidabel inslrument lot evenwlchl.verstoring i.s geschapen. Men kan een F ran.sman, oJ iemand van welke nationalifeit dan ook, dinoen laten zeggen die op het oog nationale belangen dienen, daarvoor Sl,lmpathi-l, en du.s stemmen, verwerven, terwtll in wezen M03kouse politiek word t aed~"nd.

Zo i. hct da t Mo~kou doordringt tot landen ab Egl/pte en Svrië, Guatemala cn B rits-GulJana. Deze pe"I:et ratie resulleert In · het verkrijgen van militaire baJes in die gebieden, die zodro ze ZÜn gevutigd de militaire positie van Ru.sland verl/erken en die van het Vlesten In gevaar brengen.

Thanl worden dergelijke base. gevestigd in Eal,lpte en in SI,Irie/!, beide gelegen in het gebied von de Middellanwe Zee, waar de ord,· en. rust reeds danig is g~stoord en dat de olie produceer t, waarvol!. het Westen in. "rote male afhankelijk is.

Een tWfCt!e punt oon overeenkomst ~ de expansionilti.sche drang. Dit betekent het verlangen 'laar Ililbreiding. Ab hel beleid dat door d e keuingwinkel wordt gelloerd mI'! .ucces wordt bekroond, zullen steeds meer zel/stondige winkelier. de str ijd m :>elen opgeven en zodoende rijp worden om hun bedrijf door de kectinowillkel. te laren Qvernemen.

H et is evenzeer het verlang-en van de communisli1lChe parttl te Moskou zoveel mogelijk landen tot een communistisch regeringll lel.,ei te brengen, daarmede concurrentie uit te sc/lakelen en wat wel en !Cal niet verkrij"bllar l.s centraal te d icteren.

Hoe kan deze ongezonde concurrentie worden. gestopt? Het an twoord belooft te liagen in de enige manier waarop ve r dere expan.ie van de keulngwlnkel tot stilstand kan worden gebracht. Dit is dOOf het ~cheppen van een hechte en vrijwillioc samenwerking van alle ondernemeTl die zelfstandig wensen te blijven. Het voortdurend bevorderen van OTgGnisatie al« de Europese Unie en NATO, beide organisatiu die de diep,te belangdelling verdienen van Iedereen die een vrij men.s wil blijven in de werelá waarin Wü leven.

• ••

JI

WAAROP LOOPT DE VIERDAAGSE?

H ET

ANTWOORD op bovenstaande vraag lijkt nogal eenvoudig. Langs de wegen om Nijmegen heelt het eind vorige maand weer talloze malen schallend geklonken "op de blááren, op de bléáren".

Inderdaad volkomen juist manr dan dient ook de vraag te volgen waardoor de lopers In s laat worden gesteld om deze vierdaagse krachtprestatie te voleinden. Hct antwoord luidt: voor ccn belangrijk deel door de verzorging die

achter de wandelaars staat en nog een

paar factoren waarover later nog zal worden gesproken. Maar lalen we eerst de verzorging onder de loep nemen.

Hoe begon het eigenlijk?

471 648/29988

Het eerste teken dat er dil jaar w(!(!r een detachement der Koninklijke Marine deel zou uitmaken van d e vierdaagse afstandsmarscn bracht Beschikking Nr 471648/29988 d.d. 8 april 1957 van de Minister van Marine. Deze beschikking nu stelde dat hele ingewikkelde mechanisme van trainingen, verzorging, transport en personeelsbeschtkkingen in werking. Eerst langzaam aan, maar allengs sneller en steeds meer raderen in beweging zettend.

Besprekingen In Nijmegen, de H.B.S. aan de Kronenburgersingel werd traditiegetrouw door de Gemeente ter beschikking gesteld: er volgden telegrammen, beschikkingen CZMNED, AISNED's en de organisatorische leiding werd nader geSI)eclflceerd; rustplaatsen werden uitgezet en de eigenaren werden weer bereid gevonden hun boomgaarden en erf enkele uren af te staan aan de Marine.

BATO's en leenbonnen verhuisden van bureau naar bureau. Immers alles moet aanwezig zijn voor de verzorging van een half duizend man, van de doeken pot, garten lange, scheppers rats en spanen schuim. tol complete kombuistraIlers, ambulances en douche-inrichtingen toe.

Maar a l dit materiaal, kooigoed, kommali want en levensmiddelen vormen nog geen eenheid. Pas na aankomst van het huishoudelijk personeel ten getale van honderd man - mariniers, matrozen en marva's werd uit deze chaos een eenhcld geschapen: het Detachement Konink lijke Marine Tijdens De Vierdaagse Afstandmarsen te Nijmegen, een detachement. gereed om de vijChonderd deelnemers te ontvangcn, te ven.orgen en te verplegen, kortom om hen te helpen op weg naar het zo begeerde .,vlerdaagse kruis".

12

Vijr uren vóór "overal".

Wanneer alle lopers nog In kool liggen en dromen over zachte pantoHeltjcs In plaats van over hun in hard leer geschoeide blaren voeten. begint de H.B.S. weer te leven en tot volle bedrijvigheid te komen. Marva's en mariniers, onder leiding van de korporaal-bottelier zijn druk In de weer de lunchpakketten voor de v:>lgende dag klaar te maken. Meer dan 500 lunchpakketten, alle boterhammen keurig gesneden, gesmee:d, belegd en ingepakt Moor ook in d e keukenwagens hèerst bedrijvigheid. De soep en thee voor de volgende dag moet gerc-cd zijn wilJen de verzorgingswagens gelijktijdig met de wandelaars willen vertrekken naar d e rustplaatsen.

Deze nachtelijke voorbereidingen hebben natuurlijk tot gevolg dat verscheidene verzorgers nachten lang hun bed niet zien. " Dan kunnen zij natuurlijk overdag naar kooi gaan", wilt U wellicht opmerken. Dat zou zeker mogelijk zijn, maar in Nijmwegen Oaneren tijdens de vierdaagse nu eenmaal vele jeugdige bloemen langs de straat en door het park en ja, wie zo'n kans voorbij laat gaan ....

Van d e eerste tot de laalste blaa r.

Het devies van de medische verzorging van de Marine tijdens de marsdagen had altijd geluid : pas vastwerken wanneer d e laatste blaar geprikt en de laatste stijve kult gemasseerd Is! Dit devies heeft ook deze vierdaagse weer zijn waarde getoond. In tegenstelling tot Land- en Luchtmacht die een gemeenschappelijke "Centrale" verzorging genoten, werden de deelnemers van de K.M, verzorgd door een eigen, kleine groep verplegend pCl'lloncel.

En het Is nu ook weer goed gegaan.

Géén artikelen In de nieuwsbladen over conflicten aangaande de juiste wijze van blaarbehandelIng, zoals bij de centrale rustplaatsen voorgekomen schijnt, maar wèl een enthousiaste groep die als het ware hun patienten op de voet volgde en Individueel aandacht kon schenken aan de resultaten van de behandeling. Trouwens de honderd<!n dekens die op de grote rust aan alle deelnemers beschutting moesten geven, waren een voorrecht dat door een centrale verzorging nlct bereikt kon worden.

Het is eigenlijk te veel om op te noemen wie een aandeel hebben gehad In de verzorging van het Marine d etachemen!. Of hct nu de oudste omeler was <tic reeds maandenlang zijn voorbereidingen had gotrorten om alles soepel te laten verlopen en daar nu tenslotte werd beloond met een rauwe keel na zijn commando's tijdens de leeslelijke vlaggenparade; of de chef d'équipage die zijn bed ook niel al te veel heeft gezien; de bemanning van het landingsvaartuig dat het materiaal uit Den Helder vervoerde; de chaulfeurs die lange dagen <!n verre rillen maakten : de MP die het "vijandelijke" verkeer stopzette om de Marineauto's vrij baan te geven: of de kleine Marva-officier die dag en nacht waakte over het wel en wee van haar meisjes; aan hen allen kwam lof toe! Wellicht werd deze lof nog het best vertolkt door de talloze hoeraatjes die door de troepen werden Ingezet bij het verlaten van de rustplaatsen. "Eén hoera voor de ven.orging, hiep, hiep, hiep .... " Willen is kunn en Niet alleen op de verzorging komt het evenwel aan. Zij regel! weliswaar vee-

ding, ligging, lransport en verpleging maar uiteindelijk komt het aan op de wandelaars, Individueel en In groepsverband. En dan is het waarlijk verbluffend te zien tot welk<! prestaties de lopers In staat blijken te zijn, prestalies die grenzen aan het uiterste van het menRUjk vermogen. Voor diegenen die niet te kampen hadden met vermoeidheid, blaren of stijve spieren betekent de vierdaagse al een forse ulthoudingsproef, maar voor hen die voe tklachten hebben is deze 160 kilometer mars een vrijwel onafgebroken marteling. Maar zij hielden vol! Iedereen wist dat de Vierdaagse geen dienst was, dal zij te allen tijde mochten en konden uitvallen zonder dat Iemand hen maar kwaad zou aankijken. Maar toch hielden zij vol! Velen hebben het zeer zwaar gehad: strompelend, hlnkcnd met keihard verkrampte beenspieren of letterlijk met bloed in de schoenen kwamen ze aan op de rustplaatsen. Dikwijls konden ze de moed niet meer opbrengen om verder te lopen, verder over die onafzienbare dijk. ovcr die zeven heuvelen, in de gestage regen, en dan de volgende dag wéér, en dan wéér .... Maar maakte hun peloton zich dan weer op om verder te gaan dan krabbelden zij ook weer op, kreunend en kermend, van hun maats kregen zij een klap op d e schouders, soms een hoeraa tje en dan zag je hen weer verder gaan op weg naar de volgende rustplaats, met inwendig de wetenschap dat zij die toch nooit zouden bereiken.

Onnodig te zeggen dat deze patlenten - want zo mogen we ze bijna wel noemen - de vierde dag kaarsrecht en in de houding, hoofd rechts en met forse pas marcheerden langs die vele duizenden toeschouwe rs die hen toejuichten op de laatste zes kilometer door Nijmegen heen.

Neen, Individueel llebben de lopers het niet gemakkelijk gehad. Een officier hoorde Ik tenminste zeggen: "Ik heb al verschillende lintjes verdiend. maar nog nooit heb Ik zo zwaar moeten werken om er een te krijgen als voor dit vierdaagse Ilnl".

Myste rie uze krac hten, Jaren geleden verscheen het boek "Mysterieuze krac.hten in de sport" van J oris van den Berg. Zonder twijfel zouden de prestaties van sommige deelnemers aan de vierdaagse een plaats kunnen vinden In dit boek. Er ont· breekt evenwel een hoofdstuk In dit boek. namelijk "Mysterieuze krachten in de troep". Want naast kameraadschap, teamgeest en humor beSlaat er in de troep toch nog een zekere kracht die in staat blijkt te zijn het Individu op te herren, die In staat is een hoopje ellende met pijnlijke blaren aan te zetten nog 'maar' honderd kilometer door te persen.

Tijdens de marsen kwam het tol uiting hoezeer de troep een eenheid is waarvan geen deel mocht achterblijven. Bijgevolg m:M!st soms het tempo van de gehele groep vertraagd worden om een enkeling mee te kunnen nemen, maar funest voor de andere, goede lopers.

De tweede dag zagen we twee sergeants een kreupele strompelaar in hun midden nemen, achter de troep aan.

Hij kon niet achter gelaten worden, die dag niet e n ook de volgende dagen niet.

Hij maakte immers deel uit van hun peloton! Dank zij de lichamelijke en geestelijke aanwezigheid en steun van dit tweetal prijkt nu ook op de borst

van hun beschermeling het vierdaagse kruis.

Zo zijn tal van staaltjes te noemen van morele en lichamelijke inzinkingen waar de enkeling zich vermoedelijk nooit overheen had weten te zelten maar waartoe die krach t uit de troep uiteindelijk wèl In staat was.

Wat werden nu de resultaten voor de

Koninklijke Marine? Slechts drie uitvallers - waaronder één met een gebroken voel - op de vijfhonderd deelnemers, dus minder dan één procent.' ) Op het Marine detachement kon met recht hel devies van de 41e Vierdaagse - "Willen Is kunnen" - van toepassing worden gebracht. Training, Individuele wil, teamgeest, enthousiasme

cn een goede verzorging bracht de Koninklijke Marine ook dit jaar weer zijn nieuwe lintjes. a.T.H. ') In totaal moesten 347 van de 12051 deelnemers die de eerste dag startten uitvallen. dit komt neer op ongeveer drie procent.

3500 buriters eooo land· "n luchtmo.cht s oo ",.,.rÎne

DEELNEMERS

Beeldstatistiek

'00

burg"'"

"Vierdaagse"

VERZORGING

KM. 300rnon

MArine deeln emer. t'lldrAg'"n door ioo w:rz.orgllf'S

verzorging VOe.DING, LIGGING, MEDICIJNEN'

~ oo dekena tijd"M dG

rl,ll tp'er.At".."

13

VI i

Blaren prikken

Hoeveel kilometers nog?

Rust, brood en karnemelk

Het einddoel bereikt

h\tcTe8Se en medeleven

tRDAAGSE 1957 Nachtelijke voorbereiding

Een vlln de grootste alfraclies voor N ijmegen

Nog slechts een paar honderd meter

•

Kent U de Sterrenhemel?

DE NACHTEN

zijn In septe mber al weer zoveel langer geworden dat de s terrenllefhebbers reeds vrij vroeg In de avond met hun waarnemingen kunnen beginnen. Over de sterrenbeelden zullen we U deze keer nlels nieuws vertellen. Natuurlijk Is de stand aan de hemel weer lels verschoven, maar wanneer U de vormen van de voornaamste beelden nu goed In het geheugen heeft, l!:al het U weinig moeite kosten zich te orli!nteren.

Opvallend gunstig Is deze maand de stand van de melkweg aan de hemel.

Die kunt U thans In zeer hoge stand observeren. Heen U een kleine kijker, dan Is dat al voldoende om In het vaag· witte schijnsel talloze afzonderlijke sterren te zien.

Over de planeten valt weinig te vertellen deze maand. Alleen Saturnus Is nog goed waar te nemen.

Wij willen echter van het gebrek aan "nieuws" gebruik maken om eens een en ander te vertellen over de plaats die het l!:onnestelsel In de melkweg Inneemt.

In de moderne opvatting over het melkwegstelsel komt de 7.on er helemaal niet zo goed af: Men beschouwt hem als een betrekkelijk derderangs sterretje, dat crgens In een afgelegen hoekje van het enorme stelsel zweeft. Zijn voo rnaams te eigenaardigheid Is, dat hij omgeven wordt door een heel stelsel van planeten. Wij weten volstrekt niet, of dit nu een zeer grote uitzondering betekent In het heelal, of dat ook andere sterren er satellieten op nahouden.

U vraagt zich waarschijnlijk af, hoe het komt, dat wij 7.o'n eenvoudig lijkende vraag, ondanks al onze moderne hulp· middelen niet kunnen beantwoorden.

De OOrzaak hiervan Is, dat de sterren zich op zo enorme afstanden van elkaar bevinden. Bij het waarnemen van de sterren denken we. dat we grote en kleine zien, maar In werkelijkheid wordt die m~rdere of mindere "oppervlakte" uitsluitend veroorzaakt door de lichtintensiteit. Er Is hier eigenlijk sprake van een onvolkomenheid van het oog, terwijl ook op een lotografl· sche plaat een zekere "uitstraling" plaals vindt waardoo r een heldere ster groter wordt op de afbeelding. Met de

16

•• •• • •••

• ••• •• •• •

•* *• ** •••

DEg(ltiernlddel lijd, dal de "erren in de nacht het Cftige YUlvivoor de zeeman uitmaakten ligt al jaren achter on,. Nu lal niemand willen bewerCft, dal orue moderne hulpmiddelen, die het onder alle om,tandighedCft mogelijk maken precie, te bep(lien waar we on, bevinden, geen grole verbetering betekenen, maar het i, toch wel ;ammer, dat daarmee de kennis van de ,terrenh emel zo 81erk op de achtergrond is geraak t.

(7)

afmetingen van de ster zelf heeft dat echter nlels te maken. Een zeer kleine, maar bijzonder heldere ster maak t een grote Indruk terwijl een enorm grote maar l!:wakke s ter slechts een minuscuul stipje oplevert. Zó groot zijn de afstanden, dat zeUs de geweldigste kijkers ons niets van de afmetingen kunnen vertellen!

De eventueel bij een ster behorende planeten zijn zeer veel kleiner dan de ster l!:eU en zIJ zuIlen doorgaans geen eigen licht ultunden maar alleen opvallend licht terugkaatsen. Bovendien Is hun afstand tot de centrale ster verwaarloosbaar klein tcn opzichte van de onderlinge sterrenafstanden. Voorlopig behoeven we dan ook zelfs nog geen hoop te koesteren, het vraagstuk van het bestaan van andere planetenstelsels op te lossen. Ons nuchtere verstand zegt ons, dat het wel zeer verwonderlijk zou zijn als van alle miljarden sterren die er in het heelal bestaan, alleen de zon satellieten zou hebben. Maar ze· ker weten doen wij niets. Beschouwingen over het al of niet door levende wel!:ens bewoond zijn van andere planetenstelsels berusten dan ook volkomen op fantasie en speculatie. Trou~ wens, zelfs van de ove rige plane ten die bij ons eigen l!:onnestelsel behoren, weten we nog absoluut niet of cr leven In enigerlei vorm (misschien geheel verschillend van de aardse vormen) op voorkomt. De "science fictIon" die zich zo graag met de bewoners van andere planeten bel!:lghoudt Is Inderdaad nog volkomen ,,[IctIon"!

Aa rde en zon als middelpunt va n het heelal.

Het Is nogal In strijd met ons menselijk gevoel van eigenwaarde om maar zo voetstools te erkennen, dat onze zon en daarmee ook onze bloedeigen aarde, maar een ondergeschikte plaats In hel heelal Innemen. In het dagelijks leven accepteren we dat ook eigenlijk helemaal niet. De aardse gebeurtenissen zijn 'dan zo ontl!:ettend veel belangrijker dan alle andere, dat alle andere hemellichamen tezamen daarbij vergeleken nauwelijks betekenis hebben. Het Is In_ tussen wel Interessant om eens na Ie gaan welke cosmologlsche (de bouw

van het heelal betre[fende) opvattingen

in vroeger eeuwen hebben bestaan.

Van de grijze oertijd ar, toen de mens als verstandelijk we;!;!!n op hel toneel verscheen, hebben de sterren hem geboeid. De sterrenwichelarij Is al in lang- voorhistorische tijden beoefend en ook toen reeds waren er denkers, die zich een beeld van de bouw van de wereldruimte trachtten te vormen.

Die oudste opvattingen, die we thans nog bij prlmlUeve volkeren kunnen terugvinden, komen er doorgaans op neer, dat men zich de sterrenhemel denkt als een soort koepeldak-metlichtjes, dat op geheimzinnige wijze draalt. Zon en maan, die een onmlskenbnre eigen beweging te midden van de sterren uitvoeren worden over het

algemeen als bezieJde schepselen (goden of geesten) beschouwd en voor zover men ze heeft opgemerkt, geldt hetzelfde voor de planeten. Dat we voor dergelijke opvattingen ook In de geschiedenis niet eens .zo heel ver behoeven tcrug te gaan, bewlj7.en ons nog de namen van de diverse planeten die Immers Latijnse godennamen dragen!

Toch vinden we reeds In de Griekse, Egypllsche en Arabische oudheid (dus reeds eeuwen vóór Christus) de eerste sporen van een meer wetenschappelijke en minder mythologisehe cosmologle.

Toen reeds werd erkend, dat de aarde niet het middelpunt van het heelal was, maar dat zij In de reeks van de planeten thuis behoorde. Aan de zon werd toen voor l!:eer lange tijd, de ereplaats In het heelal toege kend. Hierbij moeten we de namen van oude denkers als Arlstoteles en Ptolemaeus noemen, zonder echter thans op hun theorleên te kunnen Ingaan. Tot ver In de middeleeuwen hield vooral de opvatting van Arlstoteles stand. De uitvinding van de kijker door Galllel bracht verandering te weeg, maar niet zonder grote moeilijkheden. De mens geeft een eenmaal Ingeburgerd wereldbeeld niet gemakkelijk prijs. Degenen die nieuwe opvattingen verkondigden liepen groot gCovaar als ketters beschouwd en behandeld te worden met alle gevolgen van dien. De wetenschap liet zich echte r niet remmen en gaandeweg verloren zon en aarde In astronomische dn aan betekenis.

MA RI NE FOTOW EDST RIJD 1957 • • plember . . . . . 'olomeend

N ude het verlof achter de rug Is, kan camera wel weer voorlopig op non actief? Helemaal niet! Voor cen goede amateur is het fotoseizoen nooit gesloten en zeker niet in de herfstmaand.

In meer dan een opzicht Is dat de maand voor de fotografische fijnproeverl. Bulten ~rgt de alweer wat Jager staande zon voor een lichtval die vaak mooier Is dan de felle belichting vnn de midzomer.

Binnenshuis noden de

langere avonden weer tot tijdsbesteding aan allerlei hobbies. Waarom dan niet fotografie?

H er fs t kle uren

•

Wij wezen er in het voorgaande artikel op, dat het moeilijk is een bevredigende foto In zwart- wit te maken van een landschap dat onze aandacht trekt door de vele schakeringen van groen. Soortgelijke moeilijkheden zal dC' fotograaf ook ondervinden. wanneer hij gaat proberen typIsche herfstindrukken op de rum vast te leggen. Voor het oog Is een herfstlandschap één geweldIge kleurenweelde. Overgezet In een schaal van grijsnuancen blijft er van de kleurenpracht nIet zo heel veel over.

Rekening houdend met dit feit, kunnen we twee dingen doen: Bij zwart·wlt foto's trachten de herfst uit te beelden door tindere eigenschappen dan juist de kleur, ofwel geheel overstappen op het gebruik van kleuren!ilm. Met beide mO"gelijkheden zullen we ons nader bezighouden.

Herflulemmlnlen Wanneer we dus besluiten op zwarten·wlt te blijven werken, moeten we ons tevens gaan afvragen welke onde~ werpen • buiten het kleurenspel _ de herfst het beste typeren en hoe we dit fotografisch het best kunnen weergeven. We zullen zien dat er onderwe~ pen genoeg te vinden zijn, maar dat het weergeven ervan niet altijd even gemakkelijk Is. Daarom noemden wij september dan ook reeds de maand voor de fijnproevers. Moeilijkheden schrikk~n een enthousiaste amateurfotograaf met af, zeker niet a1s hij zijn zinnen gezet heeft op een mooie prijs In de Marine Fotowedstrijd.

Op het gevaar af, voor sentimenteel te worden versleten, zouden we toch wUIen zeggen, dat het meest typerende van een herfststemming een tikje weemoed is. Of men de herfst nu beschouwt als afscheid van de zomer dan wel als Inleiding tot de winter doet betrekkelijk weinig ter zake. Er liggen vele mogelijkheden tussen de "Wonderwarme dag In september" en "In september, In the Raln"!

Denkt U nu niet, dat we U dan aanraden alleen maar hopen afgewaaide bladeren te fotograferen, want dat Is de bedoeling beslist niet. Wie er een leschlkte camera voor heeft kan zijn krachten wel eens aan een dergelijk onderwerp wagen, maar zal lot de conclusie komen, dat alleen een meester In de kunst er In slaagt er een boeiende foto van te maken. Moderne fotoiralie verlangt In de alleerste plaats

actie, en dan nog bij voorkeur ménsemene aanwijzJgen geven, die zij zich, lijke actie. bij het maken van herfstfoto's ten nuUe Nodig is dat laatste niet beslist en kunnen maken, maar die bovendien aldaarom zullen we nog even bij onze gemeen gelden. herfstbladeren blijven. Als we nu in Om met de strikt technische punten te plaats van "afgevaHen" eens "afvallen- beginnen: de" schrijven? Met een beetje geduld 1. Kleurenfilm Is over het algemeen én geluk moet het mogelijk zijn het veel minder gevoelig ("snel") dan afvallen te fotograferen. Een beetje op- zwart- wil-films en laat bovendien veel vallend licht op de zwevende blaadjes, minder speling In de belichtingstijd toe. een achtergrond waaruit het k rachtige Dit heeft verschillende belangrijke gewaaien van de wind nog eens extra volgen. duidelijk spreekt( een Ukje onscherpte Wie met kleurenfllm wil gaan werken door wuivende takken, een zwaar over moet In leder geval een fototoestel beo het stuur gebogen fletser, opwaaiende zllten met een lens die behoorlijk voor kleren enz.) en U krijgt een opname d ie kleuren gecorrigeerd is. De zeer goedop dynamische manier de herfst uit- kope camera's meI enkelvoudige lenbeeldt. zen (boxjes enz.) zijn NIET GESCHrKT. Voor menselijke activiteiten In de herfst! Kleurschifting maakt, dal langs de ran· behoeft U niet ver te zoeken. Op het . 'den van aHe afgebeelde voorwerpen land is men overal nog druk In de weerJ -"fouf' gekleurde lijnen optre<len, die en daarbij zijn zoveel mogelijkheden tot:~.. vooral bij projectie zeer hinderlijk aan het maken van prima foto'a voorhan·. "de dag treden. den, dat we e r hier niet eena langer bij ; . Bovendien Is het gewenst dat het toe· zullen stilstaan. .: stel een redelijke lensopening heelt Niet iedereen heeft voorliefde voor de 1 (F ; 4,5 of F : 3,5 b.v.) wanneer men moderne opvattingen In de fotograf[e. ~ tLtenmlnste bij de kleurenfotografie niet Er zijn nog altijd vele amateu rs, die a Lbepcrkt wil zijn tot dagen met heldere aan een rustig, statisch onderwerp de l ' I_zonneschijn. Dit betekent anderzijds nu voorkeur geven en ook daarin zijn voor-I'!LOOk weer niet dat U een luxe-camera treffelijke resultaten te bereiken.

I van vele honderden guldens nodig hebt. herfst levert ook hier talloze onder'~ "Ook In de prijsklasse beneden / 100,werpen. Een krachtproef zowel voor de -.. ,bestaan diverse typen die voor kleurenkwaliteit van Uw lens als voor uw :~ fotografie uitstekend geschikt zijn. Het eigen technisch kunnen Is een goede'. ' Is echter geld verknoeien wanneer U foto van een apin In haar web. Bij , ~een dure kleurenfilm gebruikt in een voorkeur bij laagstaande zon, zodat een~ ;' toestel, dat geen bevredigende rerultamooi strijklicht wordt verkrege n. Als U ten kan geven. e r 's morgens vroeg bij bent, glinsteren Het bezit van een belichtingsmeter Is er waarschijnlijk nog vele dauwdrop- bij kleurenfotografie ook vrijwel noodpels in het web. Als U eenmaal kans zakelijk. Wij merkten reeds op, dat de ziet, die op Uw foto bevredigend weer tilm maar weinig speling in de belichte geven, dan bent U van leerling al t!ngstljden toelaat. Bij een zwartwit· tenminste gezel geworden in het foto- film wordt een foute belichting binnen gUde! Een ander dankbaar maar moei- ruime grenzen nog gecompenseerd en lijk onderwerp Is mlsl. Hiervoor zijn bovendien bestaat voor een te zwaar of weinig raadgevingen op papier te stel- te dun negatief altijd nog wel een corlen. Oe belichtingstijd Is ultent belang· rlieN!nde papiersoort. Maar bij een rijk, zowel bij de opname als bij bet kleurenfoto staat onjuist belichten ge' vergroten of afdrukken. Alleen bij vol- . lijk met foute, onnatuurlijke kleuN!n. maakt juiste belichting krijgen we die Ideaal Is natuurlijk een foto-elektrische typlsch.geheimzlnnige mlst·steer In de belichtingsmeter, maar er zijn ook ultfoto. in alle andere gevallen zien we stekend bruikbare optische meters, alleen een opname. die bleek en grauw waarvan de prijs slechts een fractie aandoet maar die bepaald niet aan een van die van een elektrische bedraagt.

Overgaande van de technische op de mistige ochtend doet denken.

Oe hoeveelheid herfst-onderwerpen fotografische kant van de kle.,urenfotovoor zwart-wit foto's la hiermee aller- gratie willen we er in de eerste plaats minst ultteput. Het Is ook beslist niet nog eens op wijzen dat een kleurenfoto noodzakelijk of zelIs maar gewenst dat niet bepaald een kakelbonte foto beU de hier behandelde onderwerpen hoeft te zijn . Vooral de beginner raakt kiest voor uw wedstrijdinzendIgen. Wij dikwijls zo gefascineerd door de mogehebben ons doel bereIkt wanneer U na Ij,jkheld de kleuren rechtstreeks vast te hel lezen van dit artikel, zonder moeite leggen, dat het hem nooit kleurig gezelf een hele lijst van andere onder- noeg lijkt. Past U op, want dergelijke werpen kunt opstellen. opnamen gaan na betrekkelijk korie tijd ontzettend vervelen. Zoals bij vele andeN! dingen Is het ook hier de kunst Kl eurufotoJTI. fle Oe herfstkleuren, die de "ouderwetse" zich te kunnen beperken. Juist daarom Is het gunstig juist in de herfst eens fotografie voor vrijwel onoverkomel ijke met kleu renfoto's te beginnen. Er Is moeilijkheden stellen, zijn voor de dan veel kleurenrijkdom maar schreeukleurenlotograaf een onderwerp om van te watertapden. Voor degenen die wende kleuren zijn het over het algemeen niet. zich echter voor het eerst op het terrein Sommige van de onderwerpen die wij van de kleurenfotografie gaan wagen, hierboven voor zwart-wlt-foto's hebben willen we hier nOl eens enkele alge·

Deo:

v

aanbevolen zijn voor kleuren eveneens geschikt. Indrukwekkende resultaten kunt U soms behalen met kleurenfoto's van een onderwerp dat eigenlijk weinig kleur bevat. We denken hie rbij weer aan de nevelige herfst-ochtenden en herinneren ons tevens een der kleureninzendingen van de vorige wedstrijd: een rookgordijn-leggend schip. In d ie foto waren fel wit en die p zwart de hoofdkleu ren. Niettemin was het een echte kleurenfoto!

Kleurenfoto'S maken is aan trekkelijk maar niel gemakkelijk. Ook hie r .,zie!" het fototoestel anders dan het menselijk oog. En nu gaat het niet alleen om het bekende concentreren van het oog op het voornaamste onderwerp, maar meer nog om het feit, dat de kleure nfilm alle kleu ren vasUegt zoals ze zijn, zonder de onbewuste correcties die bij het oog worden aangebracht. Veronderstel dat u een aardig meisje fotografee r t in een bos of park. Het haa r omgevende licht Is dan overwegend grocn Dit groen deelt zich aan alles mee, ook aan gelaatskleur e.d .. maar het oog ziet dit niel, tem:ij hel erop getraind word t d it soort verschijnselen juist wel waa r te nemen. Men wil een gezicht niet groenig zien. De kleurenfilm doet dit echter wel en als men later de foto's

ziet, vraagt men zich af of het lieftallig model missc hien zeeziek was !

Men moet dus leren zien of er geen storende kleuren optreden. Vooral een felle kleur, teruggekaatst door cen or ander objcct buiten de foto kan bijzonder hinde rl ijk zijn.

Tenslotte zouden wij nog willen opmerken, dat detail- opnamen zich vaak bijzonder goed voo r kleurenfoto's lenen.

De herfst levert daarvoor een schat van onderwerpen: Allerlei bloemen, paddestoelen, gele en bruine bladeren enz.

Opna men binnenshuis September Is vaak een maand met veel zonneschijn en zoals wij hierboven reeds opmerkten, vrij zacht licht. Dat kunnen wij ons ten nutte maken wanneer we eens een paar foto's (en hierbij denken we dan speciaal ook aan portrelten) willen ma ken in de kamer.

Laten we daarbij eerst veronderstellen dat U maar een heel gewoon toestel heeft, zonder ultra-lichtsterke optiek en dat U evenmin gebruik maakt van kunstlicht of tlitslampcn. Dan zult U Uw foto in de buurt van een venster moe ten maken. Het moois te licht krijgt

U bij een raam waar de zon niet direct in schijnt. Is dat wel het geval, dan zult U waarschijnlijk last hebben van allerlei hinderlijke schaduwen van raamspijlen, gordijnen e.d. Bij ieder venster echter, zelfs in een zeer lichte kame r, neemt de lichtster kte naar bin¡ nen toe zeer snel af. Als U iemand dan ook naast een raam plaatst, wordt de naar het venster toegekeerde zijde van Uw model veel en veel slel'ker belicht dan de a nde re, Het gevolg op een foto zal mees tal zijn, dat de schaduwzijde bepaald onderbelicht is. Hiertegen bestaat een uiterst eenvoudig hulpmiddel.

U kun t namelijk met cen stuk wit papier of met een helderwitte doek een doelmatige reflec tor maken, doo r deze, op enige afstand van het model, ongeveer evenwijdig ann het venster te plaatsen. P robeert U het maar eens en U zult zien, hoe mooi de schaduwen dan "bijgelicht" worden. U kunt op deze manier een een voudig maar mooi portret maken.

Voor meer geraffineerde portret- opnamen binnenshuis zijn hulpmiddelen In de vorm van extra lampen onontbeer¡ lijk. Daarover hopen wij U ech ter in het oktober nummer nog eens iets naders te vertellen, als wij ons met kunstlichtfotografie gaan bezighouden,

Zweeds Marinebezoek

Zijne Excellentie O. Karlebll op bezoek bij de staatssecretaris van Marine Zie voor nade re bijzonderheden hiernaast in Nieuwsdruppels

18

NIEUWS

DRUPPELS

Ouderdal"_

onlangs aan boord van WEHr.waren Ms. kruiser de Zeven Provinciën en ffiQChten aldaa r een ou.derdag meemaken. Uiteraard was dit niets bijzonden. Sinds jaren houdt de Koninkl ijke marine haar a\lderdagen, zowel aan boord van de schepen, als bij de walinrichtingen en de opleidingsinsti. tuten. En steeds ontmoeten wij dan weer het zelfde beeld. Ouders, die met onverholen nieuwsgierigheid de omgeving waarin hun zoon leeft en werkt, gad~laan: die de marine-korrie lekker vinden; die van de traditionele snert en bami intens genieten; die in gesprekke n met divisie-chefs of commandanten de condulles van hun "oogappel", onder vier ogen, nog even doornemen, enz. e nz.

Inderdaad, 't zijn altijd genoegelij ke dage n en zo'n genoegeJijke dag was het ditmaal ook aan boord van Hr. Ms. de Zeven Provinciën. Op deze kruis~r had men alles op de ontvangst van de ouders Ingesteld, zeUs de boord krant "Het Provinciaaltje", dat op genoemde dag met een speciale editie uitkwam.

Vanze Usprekend lazen ook wij deze boordkrant en dientengevolge het logboek van J an Achterzeiler, een matroos der derde klasse, die blijkbaar a l vele jaren bij de baas meeperst zonder daarvan. wat zijn stand cq. rang betreft, ook maar enig voordeel te hebben. Deze Jan moel echter in anes een ware pechvogel zijn. Ook zijn ouders kwamen eens aan boord van dit schip een ouderdagje doorbrengen. En wat hem t.qen (als die r bare zoon) is overkomen ..... . wel, leest U 't maa r.

"Zo, is dit n u een duikboot", zei moe. toen ze amechtig de valreep van onze dierbare kruiser was opgetornd, "dat had ik nooit gedaCht e n dan dat ik zo'n schuit eens mag bekijken .... heus, a ls je zoon bij de ma trozen dient. dan zie je nog eens wat in je leven ...... ,,'t Is geen duikboot, vrouw". zei pa, Hdat weet je toch. Dit is Hr. Ms. de Zeven Provinciën, een van de twee krui .... ", maar moeder luisterde niet eens. Zij had mij _ ik stond bij de val_ reep trouw op mijn ouders te wachten - in het snotje gekregen en overlaadde mij nu met kussen. alsof ze mij in geen jaren meer gezien had. "Jongen, Jongen", gilde ze. "wat is moe vandaag trots op je. Dat jij nu op zo'n boot mag varen. Kom, stel me nu eens voor aan die knappe meneer daar" en ze wees op de officier van de wacht, die zuurzoet mijn f amilie stond te obscrveren.

"Dat Is niet gebruikelijk, moeder". fluisterde ik haar toe, maar ze was al op die "knappe meneer' afgestevend en was die niel haar-scherp 1n de houding gesprongen, wel, ze had hem on_ getwijfeld in haar moeder-liefde laten delen. ,"Wat een mooi pakkie heeft U aan", hoorde ik haar kirren, "veel mooier dan dat van onze Jan, alleen ...... (en ,:t zag moe zowaar een kleur krijgen) "Uw bretels zijn blijkbaar stuk" en ze wees onze luitena nt ter zee op zij n wachtkoppel, die model van onder zij n atjehjas over de linker broekspijp viel. "Dat zijn geen bretels, mevrouw", zei de officier wa t uit de hoogte en ik was blij dat Pa de situatie redde door moedf:r zacht maar dringend naar het cafetaria te loodsen.

Een paar minuten later uten we gezellig aan de "koffie" en juist begon ik me wijs te maken dat het toch wel ge-

-

z ellig was zo'n ouderdag, toen de sergeant_hofmeester zo onverstandig was te vragen "oC meneer en mevrouw nog een bakkie leut wilden". Dat deed ma weer overlopen van sentiment. "Graag", kreet ze, "maar dan met wat minder suiker. Ik moet aan mijn lijn denken. ziet U. J o, de naaister, zei vorige week nog: "Mevrouw Achterzeiler. U wordt te dik". Toen zei ik: "Maar kind, hoe ka n je dat zeggen ; je maak t mijn japonnen te nauw". En tocn begon J o te huilen, dat dat niet waar was e n dat lij de beste naaister was, die een mens kon krijgen. "Nou", vervolgde ma geruststellend, zodat het hele cafetaria het kon horen, "daar heb ik 't maar bij gelaten. J o is een gevoelige meid, zietU. De stakker heeft toch al zo veel narigheid. Haar vrijer Joost - ja hij lijkt wel een beetje op U. vi nd je niet pa _ heeft onlangs drie maanden in de bajes gezeten, omdat ...... " En zo gi ng het nog een stief kwartiertje door, maats, totdat allerlei bezienswaardigheden en demonstraties ma's mond snoerden e n ik weer wat kon herademen. Want opgelaten dat ik me voelde ..... .

Maar het ergste kwam nog, toen ma en pa een praatje met "mijn" boots gingen maken.

"Zo, bent U nu de man, waarvan J a:t zegt, dat ie onmiddellijk doodgeschoten moet worden?" begon moe de kennismaki ng, "wel, wel, hoe kan die jongen da t toch zeggen. U ziet er best aardig uit en wat een mooie strepen heeft U op Uw mouw. U bent zeker wel hoog hè?" En toen de bootsman met een verscheurende blik op mij, zijn v riendelijkste glimlach aan moede r gespendeerd had, kwam de goede vrouw eerst goed los. "J a, onze Jan is een heerlijke jongen, alleen wat lastig. Maar ja - en hier begon moe intiem te fluisteren U begrijpt het wel. 't is zijn leeftijd.

Steeds maar starm en drang. U moet maar erg lief tegen hem zijn, want aanhankelijkheid is alles voor zo'n kind.

Tussen twee haakjes: peutert ie nog steeds in zij n neus. Vieze gewoonte, waar ik aItes tegen gedaan heb. Maar ja, dat heert ie van zijn vader. Die kan een hele avond ...... '" Wel maats, ik ben toen met pa maar een biertje laan drinken bij de toko. een tweede e n een de rde, totdat de ouderdag ten einde was en wij moeder terugvonden op de kade. Zij had een heerlijke dag gehad. "Je moet maar goed je best doen", riep ze me toe, toen ik weer boven stond, "die bootsman is een knuUeUje. Hij zal goed voor je blijven zorgen .... dag Jan, dag jongen .. ,.

En terwijl mijn ouders langzaam maar zeker in het publiek verdwenen, wist ik dat mijn carriere aan boord van deze kruiser weer voor lengte va n dage n gemaakt was. Lang leve de ouderdag".

Zweeds smaldeel Een Zweeds smaldeel, bestaande uit twaalf schepen met zeventienhonderd opvarenden aa n boord, heeft gedurende

de laatste week van juli j J. een vijldaags bezoek aan Nederland gebracht.

Het WQl sinds 1949 het eerste niet-o!rieiële bezoek van de Koninklijke Zweedse marine en waar zij nu met een dergelijk aantal aan schepen naar Rotterdam was gekomen, daar stond zij in het volle licht der belangstelling.

Daarnaast was het, ook qualitatief, een aantrekkelijk sma ldeel. De kruiser "Tre Kronor" (8000 ton), de jagers "Halland" en "Smaland" (elk 2600 ton), de jager "Uppland" (1880 ton), de onderzeeboot "Valen" (800 ton), de onderzeeboten "Sjöborren", "Dykaren" en "Sjöhunden" (580 ton) met tenslo~~e een viertal torpedoboten. Aanvankelijk zou ook de 367 ton metende onderzeeboot "U-2" deel van het sma ldeel uitmaken. maar deze onderzeeboot kreeg onderweg met motorpech te kampen en moest derhalve naar Zweden terugkeren.

Naast de commandant van di t smaldeel. tevens commandant van de Zweedse "home f1eet", schout bij nacht B. Berthelsson, bevond zich aan boord van hel vlaggeschip "Tre Kronor" ook Z. Ex. O. Karleby, die een functie bekleedt die he t midden houdt tussen staatssecretaris van marine en secretaris-generaal. Een bezoek van deze autoriteit aan de Nederlandse staatssecretaris van marine stond natuulijk op het programma, benevens de tradi tionele bezoeken en tegenbezoeken van de smaldeeJeommandant aan onze bevelhebber zeestrijdkrachten en de militaire en burger-autoriteilen van Rotterdam.

Ook de bemanning had een programma en dat mocht wel enige naam hebben.

Verschillende bedrijven in de n lande, zo ook diverse steden werden bezocht en overal ondervond de Zweedse marine-man een gastvrij on thaal. Wederkerig wa re n de Zweden eveneens hartelijke gastheren. De Rotterdamse burgerij kon daarvan getuigen; bij honderden ging men de schepen bek.ijken en daarbij bleef men heus niet alleen aan de wal.

OngetWijfeld heert dit bezoek, dat v:ij kort p laats vond na de onvergetelijke ontvan,st van ons Koninklijk paar tn Stockholm en het verblijf van ons smaldeel aldaar, de Koninklijke Zweedse e n Nederlandse marines nog dichter bij elkaar gebracht..

Ur. Ms. Zeearend Wij vinden Hr. Ms. Zeearend maar een pechvogel wat haar publIciteil In "Alle Hens" betreft. Het begon met de mededeling in het juli-nummer, toen dit goede "opleidingsschip ten behoeve van de onderzeebootbestrijding" zonder blikken en blozen tot "opleidingsschip ten behoeve van de onderzeedienst" bestempeld werd.

Haaslig wilde de redactie van "Alle Hens" het gedane onrecht goedmaken, maar blijkbaar deed ze dit te haastig, want in de rectificatie, opgenomen in het "augustus-nummer", heette het schip geen "Zeea"end" meer, maar ,.Zeeland" .

Nu zijn er niet één, maar twee schepen in hun eer aangetast en dat gaat (ook de redactie) te ver. Vandaar dat wij in deze "Nieuwsdruppels" het nog eens goed willen zeggen: Hr. Ms. Zeearend is opleidinguchip voo r de onderzeebootbestrijillng, Hr. Ms. Zeeland is onder_ &.ecboolja,er. En nu maar hopen dat dit berichtje geen rectificatie behoeft.

W.L.

19

34

M IJN aandacht van de winkel met

b.h:! wordt afgeleid door de op· haalbrug die weer dicht gaal. Een drom fietsers, brommers, scooters en zwaarder materieel zet zich aan weerszijden In beweging; het heelt veel van een veldslag uil de middeleeuwen, waarbij de Ilai1lnles van korte afsland af op elkander instormen.

In het midden ontstaat een mêlee, waar als eersten een aantal bromfietsen! zich zegevierend uit loswurmt.

Oe overkant heeft pech ,ehad, want daar beweegt z.Ich een enorme bestelwagen van "Van Gend en Loos", gelrokken door twee paarden die volstrekt geen haast maken, zodat zich daarachter rijen tanden knersende automobUisten bevinden, die er niet langs kunnen.

Met een zucht pik Ik mijn plunjezak weer op, ga de ophaalbrug over, sla linksaf en passeer de draaibrug. Direct aan het eind daarvan moet ik weer linksaf de inrit van het marine-etablissement In. Deze Inrit bestaat ook uit een brug, aan het eind waarvan een hek met wachthuisje en daarachter Is ook al weer een brug, vla welke men eindelijk vaste voet op het M.E. krijgt Het wachthuisje staat dus op een elland, dat de fiere naam " Kogel-elland" draagt en het kleinste eiland Is In Nederland.

Op het hek staat: WIELRIJDERS AFSTAPPEN MELDEN BIJ DE WERFPOLITIE Naast het grote hek voor de auto's is een klein hek, dat open staat en waardoor Ik binnenga, om me bij de poliUeman te melden, die In de deuropening van het wachthuisje staat en mij nieuwsgierig aanstaart.

Later verneem Ik dat w'n man officieel "marinewaker" heet en dat hij lid Is van het "marinewakerskorps" (M.w.k.). Dit blijkbaar om de tegenstelling met de rest te accentueren!

Ik trek mijn IndentJteltsbewijs te voorschijn om mij te IegimIteren (dit zijn geen drukfouten waarde lezers, want in de marine spelt men deze woorden nu eenmaal zo) doch de marinewaker blijkt inderdaad te waken, want hij schudt zijn hoord, na een blik op mijn bewijs te hebben geslagen: "Je bent hier verkeerd Lucky, dit is de poort Kogel-eiland, hier mogen geen schepelingen door, j ij moet naar binnen door de hoofdpoort In de Kattenburgstraat, honderd meter verder!" ,,0" ze, Ik en wil weer op mijn schre-

20

Mijn entrée 1/1 h et Marine Etabli.uemell t

den terugkeren als de zon voor mij totaal wordt ve rduisterd door .een enorm grote Ltz. I ZO ') die aan komt stappen.

Hij paart een grote lengte aan een dito omvang en zijn hoofd rust op een lUerennek. Onderzoekend kijkt hij mij aan, alvorens het autohek te passeren, dat de marlnewaker met een brede zwaai voor hem heeft opengedaan. Uit zijn pientere ogen stralen levenservaring en gevoel voor humor: .

"Zo beestje" zegt hij, "kom jij hier ook eens kijken?" Ik knik Instemmend en inhaleer vol welbehagen de lucht. ... heerlijk, .... Boluna l Vervolgens gaan wij ieder ons weegs; Ik stel mij er vee.! van voor deze man no, eens te ontmoet"'De Kaltenburgeratraat blijkt smal te zijn. Aan rn,iJn linkerhand bevindt uch een zeer oud uitziende blinde muur, waarachter zich de kazerne moet bevinden en aan mijn rechterhand zijn rijen armoedig uitziende hulzen, tegen elkaar gedrukt en hier en daar scheel gezakt, waar de Kattenburgers In wonen.

Op straat spelen drommen kleine kinderen, uitgerust met groezele gezlchlen en snol neuzen. Met ware doodsverachting bewegen zij zich tusscn het verkeer, zonder zich daar ook maar lets van aan te trekken.

Daarboven, één-, twee- of meer-hOOi, zijn huisvrouwen bezig hun kleden met mattenkloppers te lijf te gaan en stofdoeken' aan het ult.achudden, ter verhoging van de zuiverheid der buitenlucht.

Zo af en toe gillen zij een waarschuwing naar beneden als er ruzie Is onder hun spruiten, dan wel roepen elkander de nieuwtjes van de dag toe.

Even voordat ik de poort heb bereikt bedenk Ik mij, dat het verstandig I.s nog even een plasje te doen, per slot van rekening weet ik noe niet hoe de regels op het marine etablissement zijn, en waarom zou Ik onnodig opname In het vlaggeboek riskeren?

Ik zet dus mijn plunjezak neer en ben midden in de procedure, als plotseling een kleIn hinderlijk schooiertje het nodig vindt om mij lasUg te vallen.

Juist wil Ik een woedend geblaf ten beste geven als echter een mondain gekleed en zo op 't oog lIel en zacht mevrouwtje dat juist passeert, de volgende afgrijselijke woorden over haar lippen laat rollen: "Kleine kleerelijer lazer op, laat dat arreme beessle toch rus tig p ....... n!!I'· De kleine lijer In kwestie laat af en Ik ga opgelucht verder, vol ontzag dat frêle mevrouwtje nakijkend, zo modieus van

kleding, doch zo ruw van tong.

Nu ben Ik dan toch bij de hoofdpoort, die bestaat uit twee zware houten deu· ren met ijzerbeslag. In de rechterdeur Is een binnendeur aangebracht en midden boven de poort hangt een ouderwetse lantaarn aan de gevel.

De grote deuren worden wijd opengeworpen.

"Aardige geste" prevel ik en loop naar binnen. minzaam knikkend tegen de stram In de houding staande en gr0etende menigte, om echter halverwege in de kraag te worden gegrepen door de ollleler van de wacht, die me naar de kant sleurt onder het uiten van de woorden: "Zie je dan niet dat de CMM er aan komt, baal shag!"

Hij heelt het nog niet gezegd of een glanzende limousine met een kapitein ter zee achterin, glijdt de poort door.

Eerbiedig, doch gegriefd, klim Ik In de houding en groet mee tot de wagen uit het gezicht is verdwenen. "Doorgaan!" roept de onderofficier van de wacht.

Nu acht Ik het geschikte moment aangebroken om mij te melden en ik voeg daad bij gedachte.

"Scheepshond Lucky Joseph geplaatst bij de Verbindingsschool V.B.S. meldt zich!"

"Zo, dan kom je op een mooi moment, want er wordt een beëdiging gehouden op het excercitleterreln, waar alle hens bij Is en na anoep Is het zondagse dienst!"

"Dat komt mooi uit bootsman, dan kan Ik straks dus nog de wal op, om Amsterdam eens nader te bekijken!"

"Ga je eerst maar eens melden bij de onderofficier van de wac ht van de Verbindingsschooi V.B.S. In het stenen gebouw, die denkt daar misschien anders over!" Is het wijze advies van de bootsman. die daa rbij wat spottend kijkt.

Ik ruk In en zet mijn eerste schreden op het terrein van het Marine Etablissement.

Mijn eerste indruk is dat Ik In een bijzonder aardige en schilderachtige omgeving ben terecht gekomen.

De muur die er aan de buitenkant zo ongezellig uitziet, blijkt de blinde achterkant te vormen van een reeks ailercharmantst uitziende oude gevels en

ramen, waarachter de diverse kantoren, diensten en bergplaatsen van de marlnekal:eme :dch bevinden. . VÓÓr mij - tegenover de poort - bevindt l:ich een goed onderhouden grasveld met vijver, afgel:et met een lage

'.

, •

•

1" YI:.n

~I

-

heg en bloemperken. Midden op het gal:on, naast een tegelpad dat diagonaalsgewijs door het grasveld loopt, staat een antieke waterpomp, waarnaast een paar treurwilgen. Alleen de troubadour in middeleeuwse kledij, die l:ich opvreet van smart bij het tokkelen van zijn liederen, ontbreekt aan het latereel.

Achter de pomp, aan de rand van het gazon is een seinpost, kennelijk een onderdeel van de Verbindingsschool V.B.S., en weer daarachter Is de waterkant waar de "Leeuw" ligt gemeerd, een schip dat er uit ziet als een woonschuit. Later hoor ik dat de "Leeuw" dienst doet als accomodatleschip voor de leeuwinnen .... pardon, marva's omdat het marva- huls niet genoeg r uimte heeft.

Voorts zij als bijzonderheid van Hr. Ms. . ~ .. al weer pardon, van de "Leeuw" vermeld, dat de geleerden het er niet over eens l:ijn ot hier nu sprake Is van een oorlogsschip of niet.

Volgens de definitie schijnt het zo te l:ijn, doch boze tongen beweren, dat een paar luizen het tegen houden, omdat een vrouw toch geen schip kan commanderen. Wel zie Ik later, dat - ofschoon de wimpel ontbreekt - op zonen feestdagen behalve de vlag ook de geus wordt gevoerd.

Aan de overkant van het bassin ligt een ander schip gemeerd: Hr. Ms. "Buffel".

Ja waarde lezers, hier is het wel Hr. Ms.! De Buffel blijkt het gewonnen te hebben van de Leeuw!

Overigens dient Hr. Ms. "BuUel" als accomodatie-schlp voor de Technische opleiding der Koninklijke marine T.O.K.M. en als intieme bijzonderheid moet Ik hier vermelden - vooruitlopend op verslagen over latere zwerftochten - dat dit schip de mooiste kajuit heeft in de Koninklijke marine, grotendeels omdat de originele betimmering nog ongeschonden aanwezig Is, zodat we hier niet het neutrale statlons-

wachtkamerinterieur aantrclCen van menige kajuit of longroom. Aan de rechterkant (de Noord-kant) van het grasveld is een betonnen platform, waar ik een week later tot mijn stomme verbazing een twintigtal meisjes in soepjurkjes zie, die worden gedrild in de infanterie-exercitie door een sergeant van de marva.

Deze ongelukkigen blijken pas aangekomen recruten te zijn, die het marvauniform nog niet waardig zijn.

Tegenover het betonnen platform staat een langwerpig gebouw me t twee elages; het marva-huis blijkens de vrouwelijke onderofficier van de wacht bij de ingang en enkele meisjes In de ramen. Naast het marva- huis en schuin tegenover de hoofdpoort staat een hoog vierkant bouwwerk met blinde muren e n een plat dak; de lele!oonbunker van de werfcentrale.

Het platte dak is toegankelijk middels een stalen trap langs de buitenkant, die uitkomt in de tuin van het marva-huis.

Daar het bijzonder mooi en zonnig weer is, moet dat platte dak op het ogenblik wel de bij uitstek geschikte plaats zijn om eens heerlijk te zonnen en rustig uit te knijpen, zonder dat iemand het door heelt!

Mijn geweten is gauw overstemd en ik besluit om niet direc t naa r de Verbindingsschooi Ie gaan, doch eerst eens heerlijk uit te rusten; alle hens Is toch bij de beëdiging.

Dus deponeer Ik mijn plunjezak achte r een struik bij de hoek van het marvahuis, spring over het hekje, dat de tuin afscheidt van de weg, tippel behoedl:aam onder de open ramen door en wil juist met een run de stalen t rap op, als plotseling de vitrage van het openstaande raam op de hoek opzij wordt gerukt en een officier marva verschijnt. die met een stem, gewend aan het ge· ven van orders, zegt:

"Hé, hé, hé, wat moet da t daar in de tuin van het marvahuis .... 1" En na even goed te hebben gekeken: "Dat Is streng verboden voor mannen, trouwens op het dak van de bunker mogen jullie nooit komen, zelfs niet In de bel:oekuren!" .

Ik trek mijn onschuldigste gezicht en zeg heel diplomatiek (althans dat denk ik): "Neemt u mij niet kwalijk mevrouwtje, maar uw tuin ziet er zo keurig en aanlokkelijk uit, dat ik de verleiding niet kon weerstaan er in te wan-

delen, ik ben hier nog maar een nieuwellflg zie~ u!"

"Ja, Ja, dat zeggen ze allemaal, ik heb hle\ Je glaade smoesjes niets te maken en ale verkielOwoorden laat je ook maar achterwege; waar hoor je Dij?" "IK ben van de VerblOdingsscbool mevrouw!"

"Nu, dan zal ik je commandant opbellen en zeggen dat zijn schepelingen hier niet moeten rondhangen üjdens plechugheden .... en nu ingerUkt mars!"

IK. iehoorzaam en beaenk mij dat dit een gedenkwaardig moment IS in mijn loopoaan. want voor het eerst laat een vrouw mij inrukken .... voorwaar een l.Iieptepunt, een zwarte bladzijde ui t mijn geschiedenis, lezers!

De tiJd is nu geKomen om mij schielijk te verwijderen wan t dit mevrouwtje Is kennelijk niet pas gisteren bij de Nav)' gekomen. !..angs het grasveld en de Leeuw kom Ik bij een loopbrug die naar de andere kant van het bassin leidt, terwijl bovendien een stuk zich naar linlul afsplitst en de verbinding vormt met het paleis.

Daar de laatste weg mij het kortste lijkt naar de Verblndmgsschool kies ik deze.

Aan mijn linkerhand zie ik nu de achtergevel van het Grootmagazijn, een prachtig oud gebouw, dat er uitstekend onderhouden ultûet, althans van de buitenkant.

Met ouderwetse letters staat trots op de gevel vermeld :

'5 LANTSMAGEZIJN GEBOUWT INT IAER 1656

TOT GEBRUYCK GESMGT IN NEGEN MAENDEN Voorwaar een pracht stuk werk en het staat nog steeds kaarsrech t, zonder een spoor van inzakking.

Tegenwoordig l:OU men zoiets in hel dubbele aantal maanden doen.

Als men oud-gedienden van het Marine-etablissement te Amste rdam geloven wil, dan moet er nog een krak·pakje!) van Admiraal de Ruyter liggen In de een of andere vergeten hoek.

Ik ben nu aan het eind van de loopbrug gekomen en zet voet op vaste grond. Een eindje verderop zie ik d rie teefjes in druk gesprek gewikkeld staan en daar ik hier een nieuweling ben houd ik mij aan het molto "Qui vient salva" en wens het drietal een "goeden morgen".

Zij kijken mij aan met die aanvankelijke gereserveerdheid, zo kenmerkend voor hun sekse, alsof ze wWen zeggen: "Wat Is dit nu weer voo r een vrijpostige rekel!" Ik trek dus mijn eerbiedwaardigste gezicht, alsof elke lage gedachte mij volkome n vreemd Is en maak mij bekend.

Van de teefjes blijkt de knapste Astrid te heten en toe te behoren aan de commandante van het marva-centrum.

"Weest op uw hoede", prevel ik, denkend aan mijn recente ontmoeting. Astrld Is nog Jong en haar ene oor zit erg slordig aan haar hoofd vaSI, hetgeen een zekere losheid van gedrag verraadt, die blijkens mijn latere ervaringen volledig wordt bevestigd.

De beide andere teefjes zijn "oploopsiers" van Kattenburg, hetgeen duidelijk blijkt uit hun minder ven:ora;de make up en hun enigszins rauwe uiterlijk.

21

Ik wil juist het gebruikelijke gelegenheidspraatje beginnen en belangstellend Informeren naar hun gezondheid, de 1I"lng van de bottelarij, de kombuis en dergelijke, als opeens een der freules van Kattenburg een geagiteerd gilletje uit en zegt: "Oooh .... pas op, daar komt Turk van de pater!"

Prompt gaan ze alle drie zitten.

Ik kijk Ietwat verbaasd wegens dit %Onderlinge gedrag. "Ja :tIet u meneer Joseph" hijgt Astrid verontschuldigend, "Turk heert zo'n vreselijk koude neus!"

In de verte ontwaar Ik een plk:twarte Franse poedel, die met grote sprongen komt aanhollen.

Het lijkt net een knol zwarte wol en boze tongen beweren dan ook, dat de pater hem :tel! heert gebreid In :tijn vrije uren.

plunjezak weer op, vastbesloten om de laatste 200 meter naar de Verbindingsschool nu zonder verder oponthoud al te leggen. Na achter het paleis te zijn langs gelopen passeer Ik aan mijn IInken:ijde de kantine met daarboven de slaapzaal Verbindingsschooi en aan mijn rechte rhand de nieuwe school van de technische opleidingen der Koninklijke marine (T.O.K.M.).

Daarachter kom Ik op een binnenplaats, begrensd door de achtergevel van het hoofdgebouw van de Verbindingsschool aan de zuidzijde, door een langwerpig houten gebouw (dat %0 te zien op uit elkaar vallen s ta pt) aan de westzijde en door een stenen gebouw met plat dak aan de noord:djde.

Met kloppend hart betreed Ik de binnenplaats en ga naar de achteringang van het hoofdgebouw, waarboven een groot bord Is opgehangen waarop met zwarte letters s laat vermeld: VEllSINDINGSSCHOOL

Go.?& "eM'

r~u.1't< 'UU.I'

&ewelile<o _ _ , C>A<" oe "~~'o

p.".,,«...

..... .

Overigens heb Ik Turk nog nooit ontmoet, dus ben Ik het aan mijn reputatie verschuldigd al mijn nekharen overeind te zetten en dat doUe gereutel In mijn keel te laten rollen, dat de eerste ontmoeting kenmerkt tussen ons mannetjes-honden. Als een wervelwind snort Turk langs ons heen, :tet zijn remmen vol aan en staat knarsend drie meter voorbij ons stil.

Zijn staartstompje Is in ultra hoog freQuente trilling en een Innemende grijns onLbloot :tijn blinkend witte en foutloze gebit.

Uit :tijn ogen straalt leven.slust en Interesse voor die zaken, die ook mijn 00lan,stellIng hebben, zodat de:te Turk veeleer een ge:tellige medeplichtige zal worden, dan een lastig concurrent.

Ik laat dus mijn nekharen zakkc!n en begin met de naderingsprocedure. Na deze kennismaking ben Ik een vriend rijker geworden.

Juist op het moment dat Ik weer door wil gaan naar de Verbindingsschool, komt echter de pater terug van de beëdiging, een slank veerkrachtig man, met een eerbiedwaardig uiterlijk en een paar strenge ogen. Hij heert het eikenloof eens hoofdoUiders op zijn pet. .. Ik ben Lucky Joseph, scheepshond eerste klas in opleiding voor telegrafist" zeg Ik, de houding aannemend. "Ik ben 't hoofd van de G.V.D." Is het antwoord .... "van de geestelijke ven:orglngs dienst" wordt daar verduidelijkend aan toegevoegd als Ik het niet begrijp en er verschijnen pret-lichtjes In de strenge donkere ogen.

Na nog enkele belangstellende vragen van de pater krijg Ik met een knikje mijn congé.

Voor de :roveelsle maal pik Ik mijn

22

Ik haal eerst diep adem en ga dan de ingang binnen en meld mij bij de onderoUicier van de wacht, een korporaal van de marinien;. Deze bijt mij toe: "Waar heb jij zo lang rondgezwalkt Joseph?"

Ik kijk vragend. ,.Ja kijk maar niet zo onschuldig, de hoofdpoort belde al een hal! uur geleden ('p, dat je onderweg was!"

Ojé, dat gaat helemaal de verkeerde kant uit, Ik ben koortsachtig aan het zoeken in mijn brein naar een plausibel excuus, als plotseling de voorzienigheid mij te hulp komt.

Ik hoor voetstappen naderen, de korporaal klapt In de houding en stoot een daverende schreeuw uit die nagalmt door het gebouw: "Orrr ...... rrdaa ...... ah!!'

Van pure schrik spring Ik ook in de houding.

Een lange figuur komt met rasse schreden de poort binnen, snelt met twee treden tegelijk de trappen op en is in een ommez.len verdwenen.

Als dit in Curaçao was gebeurd had ik gedacht d a t "Speedy Gonzalez·'.) weer

op het oorlogspad was, nu meen Ik echter In deze voorbljDltsende figuur suikeroom Vlctor te herkennen, de S.O.V. waar Ik zes jaar geleden mee op het Smaldeel diende.

De bcëdiilng: is kennelijk afgelopen, want achter de commandant aan komen ofnderen, onderofficieren en manschappen het gebouw binnen stormen, zodat het een gedrang van Jewelste wordt In het gebouw.

De korporaal vertelt mij, dat ik mij "nu direct" bij het bureau commandemenl moet melden en daarna bij hem terug moet komen. Na het middagschaften is het zondagse dienst en dan ui Ik worden Ingelijfd bij de brandpatrouIlle.

"Maar vÓÓ r het middagschaften krijg je nog eUe gauw plunje- inspectie, dat doen we met alle nieuw aangekomenen" grijnst de korporaal "en morgen beginnen de lessen!"

Voorlopig 'kan Ik de wal dus wel op mijn bulk schrijven denk Ik bedroefd.

Het begint zo langzamerhand tot mij d>lOr te dringen dat ik een vuile kans maak eindelijk eens hard te moeten gaan werken en in gedachten zeg Ik het vrije leven aIb Hr. Ms. "Wolf" vaarwel.

Mijn plunjezak laat Ik bij de wacht s taan en na een trap op te :tijn geklauterd en bijna per abuis bij de commandant te zijn binnengelopen, klop Ik aan bij de deur daar naast en meld mij bij de chef van het bureau commandemcnt.

Deze blijkt een sergeant loeUs te zijn, die er nog jeugdig uitziet, doch bovendien bijzonder zakelijk blijkt te zijn.

Hij kijkt mij aan alsof hij wil zeggen "Wat voor vuiltje s luurt Commandant Zeemacht ons nu weer op ons dak".

Ik overhandig de sergeant de venegelde enveloppe waarin mijn "personeelsbescheiden" zich bevinden en wacht op de dingen die komen zullen. ') zeer dik ") oude plunje ') "Speedy Gonzalez" - een In Latijns Amerika alom bekende minnaar, berucht om zijn bliksemsnelJe techniek.

Staaltjes van :tijn kunnen vallen bulten het kader van dit artikel.

MEEUWEN EN JAGERS

D Eraaisduiven" algemeen voorkomende passeerden

"Admi· In het voorgaande arlikel de revue, maar daarmee Is het onderwerp "meeuwen" nog lang niet uitgeput. Wie er eenmaal Jjerhebberij in heeft gekregen op de vogels te letten zal weldra lot de ontdekking komen, dat cr nog verschIllende meeuwachtigen over de golven zweven, die niet voldoen aan de beschrijvingen die lot nu toe werden gegeven.

De meest spectaculaire VBn alle meeuwen Is zonder enige twijtel de Mantelmeeuw, de grootste en gemakkelijkst

•

herkenbare soort. Zijn afmetingen zijn flink wat groter dan die van de zilvermeeuw. De diepzwarte vleugels maken elke verwisseling met andere soorten onmogelijk.

Jonge vogels zijn vaak niet :1:0 gemakkelijk van zilvermeeuwen te onderscheiden, omdat cr In het jeugdkleed weinig verschil bestaat. Pas na vier à vijt jaar Is een mantelmeeuw gcl\eel volwassen. De zwarte vleugels vertonen dan een witte zoom aan de achterkant, de staart is geheel wit.

Evenals de Zilvermeeuw is ook de Mantelmeeuween ware rover. ZeUs kleine zoogdieren als b.v. konijnen zijn niet veilig voor zijn onbarmhartige haaksnavel. Er zijn zelts gevallen bekend, dat pasgeboren lammeren werden aangevallen.

In de winter komt in onze omgeving vrij dikwijls een meeuw voor, die door een oppervlakkige waarnemer voor een zilvermeeuw zal worden versleten, maar die, bij nauwkeurige beschouwing toch grote verschillen daarmee vertoont. In het verenkleed van deze meeuw komt namelijk In het geheel geen zwart voor.

Ook Is de vogel lets forser dan de zilvermeeuw. Neemt U zo'n vogel waar, dan heeft U de Burgemeeater voor U. Wanneer U hMI veel geluk heeft {ot

wanneer U zich met Uw schip ergens ver in het Noorden bevindt, zoudt U een kleinere varieteit van dezelrde soort kunnen aantreffen. Alleen In grootte verschilt deze van de voorgaande soort: de Kleine Burgemeester Is duidelijk kleiner dan een Zilvermeeuw.

Aan onze kust Is deze echter uiterst zeldzaam.

Een sierlijke en niet lil te zeldzame gast aan onze stranden vormt het Dwergmeeuwtje. In zomer-prachtkleed hebben de volwassen exemplaren van deze soort een zwarte kop als de kapmeeuw, maar In de vlucht zijn ze daarvan onmiddellijk te onderscheiden, doordat de onderkant van de vleugel bruinzwart Is, met alleen langs de achterrand enig wit. Rug, borst en bovenkant van de vleugel zijn geheel wit. 's Winters verdwijnt de zwarte kop bijna geheel terwijl de vleugel-onderkant ook lichter van tint Is. Zoals bij vele meeuwen het geval Is, versch!lt ook de jonge (eenjarige) dwergmeeuw zeer sterk van de volwassen vogels.

FIG-. 3

OWER G- MEEU\AJ

Een op het strand zittende jonge vogel toont op de vleugel grijze en bruinzwarte banen. De staart heert een zwarte zoom. Oe onderkant van de vleugel Is nog grijswit in plaats van donker.

Sommige meeuwen doen de naam "zeemeeuw" werkelijk eer aan. Zij komen, buiten de broedtijd slechts zelden aan land. Eigenlijk doen ze dit alleen wannee~ een zeer zware storm ze daartoe dwingt. Tot dit soort meeuwen behoort de Drieteenmeeuw. Wat grootte betreft, staat deze meeuw tussen kapmeeuwen stormmeeuw in. Met deze laatste zou hij echter gemakkelijk verwisseld kunnen worden. Dé vleugels van de drieteenmeeuw zijn echter donkerder en de snavel Is veel geler. Aan zijn meest opvallende verschijnsel dankt de vogel :r.ijn naam: de (bijna zwarte) poten verlonen s lechts drie duidelijk ontwikkelde tenen. Het achterteentje Is hier uiterst klein. Jonge

ru,

vogels vertonen meer wit, maar daartegenover over vleugels en een zwarte streep. Aan het eind van het tweede Jaar krijgen ze hun volwasscn kleed.

Een laatste meeuwensoort die men overal boven de open zee zal aantreffen is de Vorkstaartmeeuw. Deze is even groot als de! kapmeeuw, waarmee hij de donkere kop In het zomerkleed gemeen heeft. Deze kop is echter niet diepzwart maar leikleurig met alleen over het achterhoofd een zwarte band. In de winter blijft van het grijs en zwart

slechts weinig over. Bij vliegende vogels neemt men op de vleugel een duidelijke z.warte driehoek waar. Aan de kust krijgt men de vorkstaartmeeuw slechts zelden te zien en dan nog alleen bij storm. Broeden doet hij hier te lande niet. De broedplaatsen zijn In veel Noordelijker gebieden.

We nemen hiermee afscheid van de echté meeuwen om onze aandacht op een groep vogels te vestigen, die met de meeuwen nauwe verwantschap vertonen en jager of roofmeeuwen genoemd worden.

De jagers zijn vooral interessant door hun leefwijze. Terwijl de echte meeuwen vrijwel allemaal uitstekende vissers zijn, die zonodlg diep onder water duiken om hun prooi te bemachtigen, leven de jagers voornamelijk van ' de prooi van anderen I Zodra een meeuw of andere vogel Wnk wat heelt gevangen zetten de jagers een achtervolging in. Dé gewone meeuwen mogen dan meesterlijke vliegers zijn, de jagers zijn nog een klasse beter. Hoe een wegvluchtende mee!uw ook wendt en keert, hij raakt zijn vervolger niet kwijt. Deze laatste heeft bovendien een groter uithoudingsvermogen en ten slotte werpt de wanhopige vluchteling zijn kropinhoud naar bulten. Daarop heeft de jager gewacht.

23

HIJ heeft verder slechts belanjstelllng voor het voedsel en staakt de achtervolging.

Deze manier van leven Is dus volkomen parasitair. Slechts als er op deze wijze helemaal nlels te ,.verdienen" valt, laan de jagers er toe over zeU te vissen.

We kunnen van deze merkwaardige vogelsoort, evenals van de echte meeuwen, alweer diverse soorten onderscheiden.

De GrOle Jager verschilt in uiterlijk het meeste van de voorstelling die we ons doorlaans van meeuwachtlgen maken : HIJ Is geheel roodbruin met d onkerbruine vleugels. ZeUs een zilvermeeuw In jeugdkleed vertoont véél meer wit.

BIJ de grote jager is het enige wit te vinden in twee kleine witte vlekken aan de vleugeltippen. Aan onze kust krijgen we deze vogel niet zo heel vaak te zien, en dan nog vrijwel uitsluitend In de wintermaanden. Dan waagt hij zich zelfs wel een enkele maal wat verder het land in. Van nature echter Is

het een echte zeeVOIel. Wie in de buurt van de Shetlands de Faroer of IJsland komt heeft een betere kans om hem in actie te zien. U zult dan kunnen genieten van zijn s nelle, wendbare vlucht, die enigszins aan die van een valk doet denken. Wat grootte betrett is deze jager het beste te vergelijken met de zilvermeeuw.

De Middel.!te Jager komt In grootte ongeveer overeen met de stormmeeuw, maar verschllt daarvan uiterlijk zeer sterk, rug en kop zijn vaal-bruin. De borst Is ót wit ót bruinachtig. Het meest opvallend is de staart: de binnenste staartpennen zijn aanmerkelijk langer dan de buitenste en vertonen bovendien een merkwaardige "slag". Wat leefwijze betreft Is er tussen deze soort en de vorige weinig ot geen verschil.

De meest algemene van de nabij onze kusten waar te nemen jagers Is de Kleine Joglr, die wat de grootte betreft ongeveer met de kapmeeuw overeenkomt. Ook bij deze vorm, die vooral In de herfstmaanden vr ij talrijk is

FIG-. 7 KLeIN.E

JA6ER

langs onze kust (voornamelijk op de Wadden). komen de twee kleurvarU!telten voor, die we bij de middelste jager reeds opmerkten. Overigens voert ook de Kle ine Jager een leefwijze die overeenkomt met die van zijn grote verwanten, zij het, dat hij meer achter sterntjes aanjaagt dan achter meeuwen.

Het merkwaardigste kenmerk vinden we weer In de staart. H.ler steken de middelste staartpennen een kleine twintig centimeter buiten de rest van de staart uit als een soort dunne spits.

Voorts kan men, in de vlucht, vaak een paar witte vlekken op de vleugel waarnemen.

Volledigheidshalve vermelden we tensloUe nog de kJeinste Jager, die veel zeldzamer Is. Deze soort gelijkt reer s terk op de vorige, maar voor een goed waarnemer zijn er de volgende verschillen op te merken; Nooit wil aan de vleugels, minder wit aan de hals en, vooral, cen nog langere (bijna 30 cm) .. uitloper" aan de staart, die bij het vliegen vaak min of meer wappert.

INTERNATIONALE MARINE WEEK 1957 V OOR velen In de ma rine Is de "Internationale Marine Week" nog een onbekende, hoewel er gelukkig steeds meer zeilers, roeiers en mariniers zich eik Jaar Inzetten voor de selectie om onze marine in het buitenland op het sportterrein te vertegenwoordigen.

WIJ zijn hiermee meteen op het onderwerp van de int. marine week gekomen en wel de sport. In deze week dus geen vlootrevue, geen vlootbezoek en wat dies meer rij, maar wedstrijden In het zeilen, roeien en ma rine 5 kamp om de Internationale marine titels.

Dere wedstrijden worden al enige jaren Jaarlijks gehouden onder auspiciën van de C.I.S.M. (ConselI Internationale du Sport Militaire). Dezelfde organisatie die elk Jaar de internntlonale militaire kampioenschappen doet houden in athletlek. zwemmen, schermen, boksen, schieten, basketbal, militaire en vlieger 5 kamp etc.

De marÎneweek die reeds plaats vond In Italië (1954), Zweden (1955), Griekenland (1956) werd dit jaar gehouden in Noorwegen, waar de Noorse tak van de C.I.S.M. en wel speciaal de Noorse Mar ine de organisatie in handen had.

T ussen twee haakjes In 1959 zullen deze wedstrijden In Nederland plaatsvinden, terwijl voor 1958 de 1'urken de organisatie op zich hebben genomen.

De Verschillende Onderd elen v. d.

Marine Week In afwijking met de voorgaande Jaren toen e r steeds gezelJd werd In de draken, moest men nu zeilen In d e 0510'01,

24

een boot die men niet mag rekenen tot het dekpersoneel Is de ..Zeemansproef een internationale wedstrijdklasse. Ook Test". Na rlchzelt in een bootsman het roeien had een verandering onder- stoeltje 11 meter omhoog getrokken te gaan. In tegenstelling met vorige jaren . hebben en een keesje minstens 25 me toen geroeid we rd In de Z.g. "Yole de ter geworpen te hebben wordt er al mer", hield men nu de wedstrijd In de roeiende in een jOlletje een zlg- zagkoers afgelegd, waarbij een anker verons bekende whaleboot. Beslist een verbetering daar deze sloep specifiek legd moet worden, een harp vastgezet marine is, hetgeen van de " Yole de wordt etc. Gemiddelde tijd ± 8 mln. t:i mer" niet gezegd kan worden. ,oe.

De hootdschotel van de marine week Er zijn 2 rwemnummers t.w. reddend vormt de marine 5 kamp. Het zou te zwemmen en hindemlsbaanrwemmen. ver voeren een volledige omschrijving In het eerste nummer wordt er o.a. gevan dit pittige onderdeel te geven wa nt kleed onder water gezwommen, een er wordt in deze 5 kamp wel zo he t pop van 4 meter diepte opgerloke n. een en ander gevraagd. De deelnemer Zwemafstllnd 15 meter. gemiddelde tijd moet naast ha rd heid, doorzettingsver- 2 min. 2Q sec. Bij het andere zwemnummogen, kracht en durf over de nodige mer wordt er 125 meter gezwommen. scherpzinnigheid e n beheerstheid beHierbij wordt o.a. over 25 meter e<'n sch ikken. . geweer vervoe rd, onder een net op 4 Deze 5 kamp Is voor de marine man In- meter die pte doorgedoken, 2 brllnds lanteressanter dan een nationale 5 kamp, gen vastgekoppeld. Gemiddelde tijd 1 een militalre- ot vlieger 5 kamp, daar mln. 55 sec. elk onderdeel z'n speci1ieke marinetrekjes heeft. De basis voor alle onder- Het laatste onderdeel de amphlble delen is zwemmen, roeien en hardlo- c:ross-country is verreweg het zwaarste.

Een afstand van ongeve<'r 2~ km door pon.

Het eerste onderdeel, de hindemisbaan, heuvelachtig terrein moet afgelegd worheeft over een afstand van 300 meter, den In veldtenue. gewapend met gezo'n t I hindernissen, waarvan er en- weer. Deze cross wordt enige keren kele nogal uitgebreid. De deelnemer onderbroken voor het peddelen in een moet o.a. over een evenwichtsbalk hol- "dinghy' , snelheid vuur met cen K.S.O. len; langs netten klauteren; op allerlei geweer over 50 meter op stilstaande manieren zich met een, over een en doelen en hnndgranaatwerpen. Gemidlangs een touw ve rplaatsen; door een delde lijd om de 13'1.: minuut. smalle lage gang krulpen; vanaf een Deze korte opsomming van dit specta4 meter hoog kraaiennest springen. Ge- culaire nummer van dl' marineweek middelde tijd ± 3 mln. en 05 sec. En geeft de lezer een Idee wat de 5 kameen heel aardig onderdeel, speciaal voor pen te verwerken heeft.

De , Wedstrijden van 1957 . Zaterdag 6 juli vertrok de Nederlandse Ploeg, 15 man sterk onder leiding van de KL TZ H. D. B. Beudeker per vliegtuig naar Oslo. Vandaar werden wij per bus vervoerd naar het kleine, vriendelijk gelegen plaatsje Horten (± 80 km zuidelijk van Oslol, bij vele marinemannen bekend als de marine bas is van Noorwegen. Voor sportmensen een Ideaal oord om tot goedf' prestaties te komen daar e r op de wal wel heel weinig te passagieren viel.

De VOlgende dag werd doorgebrach t met ver kenn ing van de verschillende parcoursen en training.

Maandag '/ j uli werd dE' marineweek officieel geopend met het voorstellen van de deelnemende ploegen e n he t spelen der volksliederen. 5 lande n behoorden tot de deelnemers t.w. Griekenland, ItalI/!, Zweden, Nederland en Noorwegen. De dag werd verder doorgebracht met training, hoewel aanhoudende regen buien het geheel er niet prettiger op maakten e n het zwemmen tot een koude bedoening maak te.

Toen evenwel dinsdagmorgen de wedstrijden begonnen me t de 5 kamp scheen het zon netje vrolijk en Iedereen was weer vol goede moed. In de 5 kamp werd Nederland vertegenwoordigd door een 4-tal mariniers, sgtmams J. A. de Wijn, sgtmarns O. H. M. Krause, kplmarns W. L. de Wijn, kplmarns F. v. 't Land. Over hun prestaties mogen wij best te spreken zijn .

De 2de plaats In het landenklassement achter de Zweden en voor de I talianen en Grieken was bijzonder eervol, temeer wanneer men weet wat de Zweden en italianen na zware onderlinge selectie (honde rden deelnemers) en nationale weds trijden tot de samenstelling van hun ploegen zijn gekomen.

In het persoonlijk klassement we rd de kpJ De Wijn Sde met slechts 5 punten verschil op de Zweedse sgt. adelborst Olaf Ols-son. Trouwens de Zweden waren zoa ls gewoonlijk weer uitstekend met hun Iste, 2de, ede en 9de plaats.

De sgt. De Wijn eindigde op de fraaie SSte picots, te rwijl de sgt. Krause en kpl Van 't Land In de achterste regionen eindigden. Belden zal het echt niet mee. De één had een paar keer heel veel pech en de ander werd sterk gehinderd door een steenpuis t. Opmerkelijk was het uitstekende schieten van de Nederlanders. Tijdens d.e cross moest men met een K.S.O.-geweer een 5-tal etensborden op 50 meter al'stand kapot lichleten. Een leuke bezigheid. ook wanneer men al zo'n 700 mete r heelt hard gelopen, maar toch vele deelnemers voor problemen stelde, door er minuten over te doen. Onze mariniers maakte korte metten met het Noorse kornallewant. Sgt Krause en kpl Van ·t Land waren razend snel door in zo'n 15 liec. en 18 sec. een hoop scherven ac hter zich te laten.

Het was ondertussen vrijdag geworde n, de dag va n het roeien en het begIn van de zeilwedstrijden.

Onze roel ploeg bestond uit matrozen van de kwartiermeestersoplelding, de matrozen I G. J . Jacobt, C. v. Harskamp, N. L. Burgt e n A. W. L. v. Hoof, met als stuurman de bootsman J . H. Verwocrd.

De ve r ..... achtingen voo r het roeien waren nogal hoog gespannen. Daar waren redenen voor wan t de matrozen hadden met opoUerlng van veel vrije tijd hard getraind en er waren In de Buitenhaven goede tijden gemaakt.

Maar toen vrijdagmorgen tegen 11 uur het startschot had geklonken bleek al eigenlijk direct dat men te optimistiseh was geweest, want tegen het superieure roeien van de Zweden bleek niemand opgewassen te zijn. Met een forse, s nelle slag namen zij onmiddellijk de leiding en hoe onze jongens e r ook aan trokken, de stuurman van de Zweden s tuurde rechtstreeks op een grote overwinning af.

De Holla ndse ploeg had een slechte start, waa rdoor de Noren zich meteen op de ?de plaats nestelden. De strijd om op de Zweden niet te v('(ll terrein te verliezen en de pogingen om met de Noren gelijk te komen, waarin men ook slaagde, kostte de Nederlandse ploeg te veel va n haa r krachten, want bij de laatste 200-300 meter kon de eindspurt van de Noren niet voldoende worden beantwoord en moest men zelfs genoegen nemen met de 3de plaats. toen de Zweden allang de finish gepasseerd waren. In dit duel speelden de Grieken geen rol. De Italianen hadden geen ploeg Ir.geschreven.

De Zweden we rden dus I In 6 min. 3S.8 sec., de Noren kwamen op '/ mln. 03.4 sec. sec. e n Nederla nd op '/ min. 11 .8

''''.

Er werd

echte r slechts 1 maal geroeid he tgeen zeer jammer was, daar het voord~1 van een goede boot nu een grote rol speelde. te meer daar e r tijd genoeg was voor meer wedslrljden.

Hel zeJlen Voor Nederland zeilden de Commandant Navgis de kltz W. P. Coolhaas en de lU 2 oe W. G. Landzaat. Zij

begonnen uitstekend. De eerste race op vrijdagmorgen wisten zij als eerste uit te zeilen voor de Zweden, Grieken en de Nore n. Ook hieraa n namen de Italianen niet deel. De 2de race die enige uren late r plaats vond, ve rliep niet zo gunstig. In de langzame boot waarin de Noren 's morgens" waren geworden, deden de Nederlanders het niet beter.

De ZWEden wonnen nu voor de Noren en de Grieken. De tweede zeildag be,on voor Nederland zeer ongelukkig. Bij de start vonden enige ongeregeldheden plaats, waarschijnlijk door een verkCf'rde m:moeuvre van de Zweden. Maar duidelijk was wel, dat de Nederlanders een sta rt boel r&akten waardoor zij zich buite n de wedstrijd stelden en werden gediskwalificeerd. De Zweden wonnen weer in een race, die bijna 4 uur duurde, daar de wind was gaan liggen Een behoorlijke drijfpartij was het ge worden.

De Zweden wa re n nu wel zeker van de eerste plaats, maar als goede kampioenen wonnen zij ook weer de laa tste race, met slechts e nkele meters voorsprong op de Nederlandse ploeg. In de elndklascrlng was Zweden 1 (2S 11 punten), Nederland ondanks de diskwalificatie In de 3de race 2 (1206 punten), Noorwegen 3 en Griekenland 4.

Nog deu:lfde avond was het prijsuitreiking met sluiting van de marineweek.

Wij Nederlanders mochten niet ontevreden zijn. De sportresultaten waren alleszins bevredigend, maar vooral ook de Nederlandse naam e n In het bijzonder de naam vun de Koninklijke marine was door de correcte en sportieve houding van de deelnemers tijdens en buiten de wedstrijden hoog gehouden. .

VERENIG DE STATEN

BUITENLANDS MARINE · NIEUWS

NATO

De Nato·opperbevelhebber van de At_ lantische Oceaan, admiraal J erauld Wright, maakte bekend dat in de maan· den september, oktober e n november weer verschillende internationale oe!eningen in zijn bevelsgebied zullen wor_ den gehouden. He t zijn achtereenvol. gens: "Sea Spray"; vlootoefening, ,.Fish Play Jl" ; onderzeebootoelening, "Strike Back": vlootoefening, "Sea Wateh"; onderzeebootbestrijdings- ('n konvooibeschermingsoefenjng. .,Fe nd Olf": onderzeebootbestrijdingsoefening.

"Pipe Down "; kleine vlootoefening, en ..sharp Squall IJ": een onderzeeboot· bestrijdingsoe.fening.

NI EUW- ZEELAND

De zes fregatten de r Pukaki·klasse (Britse Loch-klasse) zulle n worden vervangen door moderne schepen, waarschijnlijk van de Britse Whitby· klasse.

Met U.S.S. "Skate", de derde Ameri· kaaose atoomonderzeeboot, is het tijdperk van de eerste proefne mingen eigenl ijk afgesloten, want d it is de eerste boot in serieproduktie. De voortstu. wingsinstallaties van deze boot en van de twaaU andere die in aanbouw zijn, wo rden gelijk aan die van U.S.S. "Nautilus".

Bij deze onderzeeboten zijn er twee nogal bijzonder n.l. de "Halibul" en de "Triton". De "Halibut" word t speciaal gebouwd voor he t lanceren van geleide projectielen. De .,Triton" wordt e norm groot e n kan voor vele taken worden gebruikt, n.l. voor onderzeebootbestrij . ding, voor mijnenleggen, om als voor. raadschip diens t te doen voor .andere onderzeebote n, om eommandotroepen te vervoeren en aan wal te zetten en om geleide propectielen af te vu ren.

G RIEKENLAND

De Griekse marine, die nog steeds zes onderzeeboten van de Britten te leen heeft. krijgt nu twee grote ondeneeboten van de U.S.A. Oe Britse boten, die inmiddels verouderd zijn, kunnen nie t, tezamen me t de twee nieuwe Amerikaanse, door de Grieken worden bemand. Daarom zullen vier Britse boten worden teruggege ven, twee in oktober e n twee in het voorjaar van 1958.

25

-

-~

.-

=-~~

-"- - '

- ,

..... -

~--=---

=-- f{'(' -i!::"

~

Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt In de tweede helft van september zuIlen In de Atlantische Oceaa n, het Kanaal en de Noordzee oefeningen worden

gehouden

in

NAT O'verband,

waaraan deelnemen Hr. Ms. kruiser De Ze ve n Provinciën, commanda nt kapitein ter zee G. J . Plalerlnk, Hr. Ms. onderzeebootjager Fries land, commandant kapitein-luitenant ter zee A. van Es, Hr. Ms. fregat Fret. commandant luitenant ter zee der te klasse V. R. IJ .

WInkelman, Hr. Ms. onderzeeboten Wa lrus e n Zeelee uw, commandanten luite nants ter z.ee der Ie klasse F. Hamilton en J . W. Oosterbaan, sQua.dron mijnenvegers 123. commandant luite' nant ter zee der te klasse Th. H. de Meester, welk squadron bestaat uit Hr. Ms. Borne, Brouwersh aven, Breukele n.

Blaricum en Bruinisse, SQuadron mijnenvegers 127, commandan t luitenant ter :l:ee de r Ie klasse R. Folmer, welk squadron bestaat uit Hr. Ms. Leers um, Sneek, Lisse, Wilderva IIk, Steenwijk en Goes, squa dron mijnenvegers 128, commandant luitenant ter :l:ee der 2e klasse (o.c.) J. H. Mendeis, welk squadron beslaat uit Hr. Ms. Woerden, Sittard, Staphorst, Veere en Rh e nen, Hr. Ms. patrouillevaartuigen Ba lder, Bulgla en Freyr, commandanten luitenan ts ter :l:ee der 2e klasse (o.c.) H. de Booy, W. v. d. Loo en W. du Pon, Hr. Ms. landin gsvaartuigen L 9602 en L 9606, commandanten luitenant ter :l:ee der Ie klasse P. W. Osleck en luitenant te r :l:ee der 2e klasse (o.c.) J. van Herk, Hr. Ms. duikwerkschip He rcules, commandant luite nant ter zee van vakdiensten der 2e klasse (o.c.) K. Rog, Hr. Ms. :l:eesleepboot Orkaan, Hr. Ms. nettenwerkschip Cerberus, commandant luitenant ter zee der 2e klasse (o.c.) T. F. J ansen en squa dron 320 van de marineluchtvaartdienst.

Hr. Ms. kruiser De Ruyte r, commanda'O.t kapitein-luitenant ter zee A. M. Ni ~ssink, bevindt zich te Den Helder.

26

Hr. Ms. lorpedobootjager Ko rte nae r, commandant kapitein-luitenant ter :l:ee I. Brink, wordt 3 september Ie Den Helde r verwach t.

Hr. Ms. Friesland zal tot 13 september in de nabijheid van Londonderry ondeneebootbestrijdingsoefeningen houden, terwijl het op 14 en 15 september ~n bezoek :l:a1 brengen aan Aberswyth.

Het is de bedoeling omstreeks I oktober Hr. Ms. onderzeebootjager Ove rijssel in dienst te stellen. Als commandant is aangewezen kapitein-luitenant te r :l:ee W. A. de Looze.

Voorts wordt binnenkor t de indiensI: stelling verwach t van Hr. Ms. onder:l:eebootjager Ul recbt. Als commandant is aangewezen luitenant ter .zee der Ic klasse L. C. Ie Poole.

Hr. Ms. onderzeebootjager Drenthe, commandant kapitein- luitenant ter zee H. A. van Oorde, oefent in de omgeving va n Den Helder.

Hr. Ms. fregat Va n Speyk, commandant kapitein-luitenant ter zee A. G. van der Land, bevindt zich in de Caraïbische wateren en is ter beschikking van de commandant der :l:eemacht in de Nederlandse Antillen.

Hr. Ms. fregat F ret ~al de deinst als vlsserij-polltlekruiser tijdelijk onderbreken om deel te nemen aan de NATO-oefeningen.

Hr. Ms. onderzeeboot 0 -21, commandant luite nant ter zee der 2e klasse (o.c.) D. Schrijvershof, Is tezamen met Hr. Ms. torpedowerkschip Mereour ter besch ikking van het torpedo-inschletbedrijf te Den Helder.

Hr. Ms. onderzeeboot Tij gerh aai, commanditnt luitenant ter zee der 2e klasse (o.c.) M. Deege, :l:al 9 september uitvaren voor oefeningen en daarbij van 14 tot 19 september te Porlsmouth verbliJven.

Hr. Ms. lIendrlk Kansen en Hr. Ms. patrouillevaartuig Robe in zijn ter beschikk ing voor vaaropleid ingen.

Hr. Ms. mijnenwerkschip Medusa, commandant luitenant ter zee van speciale diensten der Ie klasse A. Lok, zal In de eerste week van september van lÀ!n Helder naar Vlissingen gaan.

M AR I N E L UCIITV AA RTDIENST

Sq uad ro n I, tijdelijk commandant luitenan t ter zee waarnemer der eerste klasse C. Jager, s taat Ier beschikking van de commandant der zeemacht in de Nederlandse Antillen.

Squad ro n 2. commandant luitenant ter zee vlieger de r 2e klasse (oudste categorie) J . F. T. Luns, Soqad ron 4. commandant luit.cnant ter zee vlieger der 2e klasse (oudste categorie) KMROV A. Serel, SQuad ron 5. commandant luitenant ter zee vlieger der Ie klasse A. Berger, Squadron 8, commandant luitenant ter zee vlleger de r Je klasse E. J .

Wils en Squad ro n 320, commandant luitenant ter zee vliegel' del' Ie klasse H. H. Vader. zijn geslationnecrd op het marinevliegkam p Valkenburg.

Het Is de bedoeling da l s q uadro n 860 in de loop van september wederom in dienst zal worden gesteld.

Dit squadron zal bestaan uil Hawker "Seahawk" straaljagers en zal in de toekomst worden gestalionneerd aan boord van Hr. Ms. Ka rel Doorman. Als commandant is aangewezen luitenant ter zee vlieger der Ie klasse R. J .

Idzerda.

KOR PS MARINlERS In de maanden september en oktober wlle n voor herhalingsoefeningen opkomen, he t 3e genie peleton, he t Se infan _ terie bataljon, de 3e motor trans portcompagnie en een deel van de 3e ve rplcgings-, onderh ouds- e n reparatie-arIle ling.

r

BENOEMD :

Tol luitenant ter zee \' an de loodsdi e ns t d er 2e klasse Jon rs1e caterorle Kl\IR: M. Mulder, .J. Herl ogs.

L. J. Strooband m.i.v. I jull 1957 Tol luitenant ter zee waar nemer d er 3t k l.uc KIUR : C. M. A. van den Handel, W. P . Boerop, J. H. van de Vorst m.i.v. 16 juli 1957 Tol luitenant Ier zee arls der Ze klasse jon'lle categorie: J. Buur m.I.v. 16 juli 1957

BEVQROERD :

•

Tol kapite in-luitenant Itr zee: H. C. Jurriaans, E. H. van Rees, R. M. Eibers, A. J. de Graaft, J . J. van Delden, Jhr. H. de Jonge van Ellemeet, A. van Sorge, J. Doorenbos, J. A. van Beusekom, J. C. K. Leeksma, B. tcr Brakc, W. A. de Looze m.i.v. I aug.

1957 Tot luitenant tcr 2.ee de r Ze kl asse jonl ste calelror le Kl\rR : J. 10', J . Hodenlus, J . H. J. Brederode, J. van Weering, J. 51%00, M. de Groot, W. P. Heije, W. Mulder, A. E. Rombeek, B. J . Uenk, R. Hollema, G. K rleg, C. F. Frankema, H. G. Flinterman, B. van Eldik, J. Tuin-

M Opgave van schepelingen die in het tijdvak van 16 Juni 1957 tOl en met 15 juli 1957 behoudens bedenkingen in aanmerking komen voor bevordering tO l de rang van korporaal en hoger. va n lH:hlpper tot opperschipper : H. T . Bos m.i.v. juli 1957 van bool.8ma n tal schipper: J. Smlt m.I.v. juli 1957 va n kwartiermeester lot bootsma n : m.i.v. 1 juli J. C. Suurmand en P. Visser 1957 van matroos der Ie k las tot kwartier meester: H . Brink m.i.v. I juni 1957 A. W. van de r Ent, D. Tuinder, P. W. E. Bcckman, G. C. SteUens, F. Samplmon, w. Tijdeman, H. L. G. van Os, M. H. A. Beetz en J. C. Bom m.i.v. I juli 1957 va n maJoo r -vuurleldln gmonteur tot op perVUll rl eldln«monteur: A. Dubbelman m.i.v. I juli 1957 van ser«eant-vuurleldl ngmo nte ur tol maJoo r vuurle ldln«monte u.r : L. A. de Boer m.I.v. I juli 1957 van korpora.al·vuurle ldin gmanteur tot. sergeantvuur leldlngmonle ur : J. H . Kuu s m.i.v. I juli 1957 ,'an korporaal-elektromonteu.r lol ser«eanl-elek Iro mon te ur: 1957 m.i.v. 1 juli L. J. M. Pulles van elektromonte ur de r I e klasse tot korporaa l eleklromonteu r : 1957 m.i.v. 1 juni ft. J. A. M. Blsschops

stra, B. Oldenburger, L. K. Becklng, D. P. de Vries. J. Labruyère m.i.v. 1 aug.

1957 Tot kolone l der marinie rs: T. J . Rikkers m.I.v. 1 aug.

1957 Tot ka pltdn-Iultena nt Ier "lee Vin de tecbnllH:h e d ienst : A. M. Idema. R. A. Dekker, H . J. A. M. d e Jong, N. G. J. W. van Marle m.I.v. 1 aug.

1957 Tot k apiteln-Iullen a nt ter "lee van de adminIst ratie: J. Sluijter, A. L. Vriens m.I.v. 1 aug.

1957 Tot luitenant ter lIiee arl.!! d er 2e klasse oudste eate,ori e: M. O. Tlsslng, J. Hooglmdoorn m.i.v. 1 aug.

1957 Tot kapitein ter "lee: H. M. van den WaD Bake, F. Bruljn m.I.v. 16 aug.

1957 Tat ka!li te in ter "lee van de tet!hnische die nst : W. D. J . Gestel, C. E. van der Zijl m.i.v. 16 aug.

1957 BOVEN DE STERKTE GEVOERD :

K a pitein- luitenl ill ter zee \'In d e technisch e di enst: m.I.v. 1 aug.

A. M. Idema

1957

OP NON ACTIVITEIT GESTELD:

Kapitein ter zee van de technische die nst : Op verzoek A. de Vaal van 1 augustus 1957 tot 25 sept.

",.

ES va n korporaal-radio-radarmonteur tol ser geantradlo- radarmonte u r : H . S. M. Buisman m.I.v. I juli 1957 \'all radio- r adar ma nte ur der I e kl asse tol korporaa lradio- rada rmonte u r: J. R. Pe rret m.i.v. I juni 1957 van majoor- telegrafist tot oppe rt elegrafIs t: W. J. Majoor m.i.v. 1 juli 1957 van Iele« raJlsl d er I e klasse tot korpora al -telegrafis t: J. Plaatsman mi.iv. I apri l 1957 ,'an seiner d er I c klasse tot kOl"ll-Oraal -selner : C. Jasperse m.i.v. 1 juni 1957 van torpedomaker der lc kl asse tot. korporaallorpedomake r : J . Pannekoek m.i.v. maart 1957 A. Schaap m.i.v. juni 1957 J. J . W. Abrahamsen en J . Oosterbeek m.I.v. I juli 1957 van maJoor-macblnist tol oppe rmacblnlsl : W. J. Cuijpers en D. van Laar m.i.v. I juli 1957 van sergeant-mach inist tot ma,Joor-mllchl nlst: T. Lammertse, S. H. Geerllng en M . L. Pöltger m.i.v. I juli 1957 va n korporaal -machi nist toL ser gea nt-machinis t: H. Kleijn, C. Boutkan en J. A. Stam m.I.v. I juli 1957 Vll n machinist der I e kl asse tot korporaal-macbtnlst: J. H. E. Roeland en E. F. Meijers m.i.v. I mei 1957 van majoo r -schrijver tot oppe rschrij,'er : F. A. van Dorst m.I.v. juli 1957 "\' an sergeant-lH:hr ijver tot m ajoor -schrijve r : H. de Vries en K. Mazereeuw m.I.v. juli 1957

27

van korporaal -schrijve r tot sergeant-schrij ve r : m.i.v. I juli 1957 vaD scbrijve r de r t e klasse to t korporaal-schrijver : A. J. L. de Vries, P. C. GilIe, R. Raangs, C. A. Duijn, T. M. de la Parra, A. van der Burgt, J . M. C. Kars, J. C. Verhoeven, C. W. Fraaije, J. H. Voisin, W. A. Shamier, M. J. van Riet en J . P. Notmeijer m.i.v. I j uni 1957 van maJoo-ziekenverpleger tot opperziekenverpleger: J. Slootjes m.i.v. I juli 1957 van majoor-t.iekenve rpleger tot opperzieke nve rpleger : H. Kouwenberg m.i.v. I juli 1957 van korporaa l-ziekenverpleger tot sergeant-ziekenverpleger : J. Mouthaan m.i.v. I juli 1957 van korporaal-bottelier tot sergeant- bolle lier : G. M. van Hoof! m.i.v. I juni 1957 G. M. Middel m.i.v. I juli 1957 Vlltll holmeester der I e klasse tot korporaal- hofmeeste r: A. Stapel, R. Swaab, C. A. Deden, C. Fritz, K. Starreveld, C. J. BijIeveld, J . Dekker, G .F. C. M. van der Meer m.i.v. 1 juni 1957 va n cha uffeur der t e klasse tot korpora al-cha uffeur : W. T. T. Rombouts m.I.v. I juli 1957 van vliegtuigma ker- vlieglulgmontcur der I e kl BlJse lot korporaal-vliertuig make r- vllegluig monteur : A. B. Veenendaal en A. de Boer m.i.v. I mei 1957 van vlieglulgma ker- motormonteur der t e klasse lot korwraal -vliegtu lgm aker -motormon teur: A. J. Smits en C. L .van Dijk m.i.v. 1 mei 1957 van korporaa l-vliegtulgmake r- maga zijn bêheerde r tot sergeant- vliegtuig make r- ma gazijnbeheerder : P. M. Hoogerheide m.i.v. 1 juli 1957 van sergeant-majoor de r mariniers tot a dj udantollderorrlcle r der marinie rs: M. Staal en W. A. Aalbersberg m.I.v. 1 juli 1957 H. Jongman m.i.v. 1 aug.

1957 van sergeant der mariniers lot sergeant-majoor der ma riniers: F. H. Dreesens en C. w. Cijsouw m.i.v.Ijuli 1957 J. F. Braem en C. E. van Prehn

WallIleer begint mijn opleiding?

De ople iding tol : Kor poraal-vJlegtulgmaker.konslabel Raàlo-aCstandpeiier plot der 2e klasse .

Zeemilicien·vliegtuigmaker-algemeen Vuurleider Waarnemer Sergeant·vuurleidingkonstabel Kanonnier der 2e klasse Radlo-afslandpeiler plot der 2e klasse.

7 oktober 7 oktober 14 ok tober 14 oktober 14 oktober

oktober oktober 28 oktober 21 21

va n marinie r der t e klasse tot korporaal der ma riniers: m.i.v. I april 1957 va n tamboer der Ie klasse tot korporaal - tamboer: W. P. Schenk m.I.v. 1 juni 1957 va n pijpe r de r Ie klasse tot korporaa l-pijper: m.i.V. juni 1957 D. T . Wiegmink

J. H. C. Strijbosch

Opgave van schepelingen met de rang van korporaal en hoger a an wie eervol ontslag uit de zeedienst is verleend met ingang van de datum als achter ieders naam vermeld. majoor-gesehutskonsta bel : J. J . Botermans m.I.v. I aug.

1957 sergelltnt- te legra fi st : G. V. Lotman m.i.v. 5 juni 1957 sergean t-elektromonleur : J. Schuurman m.i.v. 16 juli 1957 sergeant- vu urleidi ngmonte ur: A. J. van Grinsven m.i.v. nov.

1957 sergeant-mach Inlst : W. W. v. d. Vet m.I.v. okt.

1957 kor poraal-machinist : J. C .van Barneveld m.i.v. sept 1957 B. de Graaf m.I.v. 16 sept.

1957 korporaal-sehrij ve r : A. M. Leenders m.i.v. 8 juli 1957 korporaa l- hofmeeste r : D. W. Ooms m.i.v. 16 aug.

1957 A. F. van Eyck m.i.v. 16 sept.

1957 sergeant-maJoor- vlieger : D . Zijlstra m.i.v. 1 j uli 1957 oppe rvliegtu lgmake r-algemeen: A. M. Hamelink m.i.v. 16 okt.

1957 majoor-vlieg1.ulgma ker-motOtmonte ur: L. H. Schuijling m.i.v. 16 okt.

1957 oppervlieg ve rkeersle ide r : C. de Borst m.i.v. 16 juli 1957 korporaal der marinie rs: A. J. Linssen m.i.v. 1 juli 1957 korporaal -muzikant : J. A. M . Vernooy m.I.v. 16 okt.

1957

WEST-DUITSLAND Met de aanbesteding van de jagers en korveUc!n voor de ma rine der Bondsrepubliek zal binnenkort worden aangevangen. De jagers krijgen waarschijnlijk twee opstellingen voo r geleide projectielen.

Een werf in Sleeswijk-Holstein kreeg reeds opdracht voor een opleidingsvaartuig van 4.500 ton, dat 500 adelborsten zal kunnen huisvesten.

Er staan ook nog 20 bevoorradingsschepen en ecn aantal tankers op het programma.

De vroegere " U 2365", gelicht van de Noordzeebodem, is op 15 augustus te Ki el weer in dienst gesteld als "Hai".

VERENIGD-KONINKRIJK In het kader van de nieuwe maatregelen welke de Britse regering nam, zal de mankracht van de Royal Navy in de eerstvolgende vij! jaren worden verminderd tot 100.000 man.

Dat betekent dat er 1.750 officieren en 30.000 SChepelingen moeten a!vloeien. Het aantal vlagofficieren komt van 103 op 80. Deze vermindering zal de marine-luchtvaartdienst, de onderzeedienst en de mariniers niet aantasten.

VERENIG DE STATEN Op 16 augustus gaf de Amerikaanse marine opdracht voor de bouw van het eerste vliegkampschip met atoomvoortsluwing. De order ging naar de Newport News Shipbuilding and Drydock Company, welke werf het schip in 4 jaar zal bouwen Totale kosten geschat op $ 314.000.000.

Waarschijnlijk wordt het schip uitgerust met 8 reactors met voldoende eers te brandstofladingen om daar vijf jaar op te kunnen varen.

Het schip wordt 75.000-85.000 ton g root (Forrestal 60.000 Ion) en bijna 1.100 voet lang.

Dit is dus het tweede bovenwalerschip met atoomvoortstuwing dat voor de Amerikaanse marine gebouwd wordt. Het andere is de 14.000 tons kruiser "Long Beaeh". Deze kruiser krijgt bovendien nog een vOlledige geleide projectielen bewapening. In het najaar van 1OO0 moet de "Long Beach", uitgerust met " reactors, in dienst zijn gesteld.

De vaart van beide schepen zal niet hoger liggen dan van de huidige schepen. He t grote voordeel ligt uitsluitend In de mogclijkheld om enorme afstanden te varen zonder brand· stol te moeten laden.

VERENIGD-KONINKRIJK Een 50-tal jonge marine·o!ncieren is begin augustus naar centraal IJsland vertrokken om daar vijl weken in de open lucht door te brengen. De voeding zal streng gerantsoeneerd zijn. Het doel is O.m. om meteorologische waarnemingen t~ doen en om de oUicieren (gemiddelde leeftijd plm. 20 jaar) te trainen in het leven onder moeilijke omstandigheden.

EGYPTE In de eerste week van augustus heeft president Nasser de Egyptische marine op zee geïnspecteerd. Nadat hij eigenhandig de Egyptische vlag had gehesen op drie onderzeeboten welke van de Russen waren overgenomen, hield de vloot oefeningen. Er waren echter geen buitenlandse marine· attaché's uitgenodigd.

BUITENLANDS MARINE·NIEUWS

28

TECHNISCH SCHEEPVAARTKANTOOR BOONTJES

vraagt onze

N.V.

Poatbll' 371 . Julleralr.. 1 6b, RonERDAM

Makelaars voor de Aan· en Verkoop van alle soorten drijvend Materiaal en Scheepsdiesefmotoren.

Centrale

Suiker maa!óchappij

NIEUWBOUWCONTRACTEN Tel.loon : 111435 (3 lIJnel'l).

AMSTERDAM

• suikers • tabletten • bijsoorten • theeklontjes

• siropen • basterden

T.I.It : 22112

~

Isolatiebedrijf GRESEL N.V. Uitvoerders van isolatiewerkco op het gebied van warmte, koude en ge~ luiddemping.

" 0

JAARBEURS STANDS :

q

Vrecburg - Puterrt: 160-162 Crot'St:b.m Hal .. 8 " 202-204

MACHINES VOOR KOMBIDS- EN PANTRY VAATWERKAFWASMACHINES Geplaatst aan boord van vrijwel alle zeeschepen Er is iets bijzonders voor U

Boompjes 8

*

TeleCoon 118570

HOBART N.V. - ROITERDAM Rotterdam-C.

Tel 0-1800-33784 Uw bezoek zal zeer gewaardeerd worden

TECHNISCH TEKENBUREAU

v/h KEYNES A p paraten bouw • Pijpleidingen Het ontwerpen, zeUen en drukken van Uw drukwerk is bij onl in goede handen. Wij hebben ons bedrijf in de loop der jaten gespecialiseerd in hel druk· ken van periodieken en obandehdruk· werk. Zowel week- al. maandbladen worden dOOf onl punctueel ven:orgd.

Ons productieappal1I.aJ stael borg voor een vIolIe aflevering van Uw orden.

Wanneer U behoefte heef! aan goed drukwerk, dan zullen wij het IBer op prij. stellen, ons machiTlopark en ORI8 ~ekWllamheid voor U Ie mogan inschakelan.

Algemene Machinebouw

AMSTERDAM-C. R okin 128 - Telefoon 63203

Eerste Nederlandsche NAT zandstraalbedrijf

H. VAN DER KRANS SCH IEDAM . TEL. K 1100-675'"

In- en uUwendlg sCI"oIlI"ClI-n

_.

en ""en

c. Blornrnendaal n.v.

RUNSTRAAT 9 - DEN HAAG

• Schepen .TanQ

• Brullen eGebouwen .~

Rolle nd en drijve nd m a te"""

Naar Amsterdam: L. Troost, opp.mach . (18465) Den Helder, Pr. Zeerna nstraal 10.

2 woon-, 3 slaapkamers, keuken,

zolder, schuur, tuin.

Huur

I

8,65 p.w. :'i pers.

Naar Rotterdam, e.O.: J . Heckers, mntr. J. (464881

MaastrIcht, Hoge Brugstraat 14. woonkamer, slaapkamer, keuken, kelder, zolder, zolderkamer.

Huur f 28,- p.m. 3 pers.

WONING woonkamer, kelder, schuur, tuin.

Huur f 5,60 p.w. 4 pers.

Naar Deo llaal'. Rotterdam, e.o.: F. A. v. Cleemputte, Itz.vkJI. Den Helder, ETasmusstraal 11.

2 woon· , 3 Ilaapkamers, keuken, IlChuur , tuin, zolder.

Huur f 8,70 p.W. 3 ~rs.

Naar Den Uaar, Lelden, e.O. L. C. v. d. Brink, maj.snr, (21404) Den Helder, Hortensiastraat 93.

2 woon-, 3 s laapkamers, keuken, badkamer, kelder, schuur, tuIn. Huur I 9,- p,W. 8 pers.

Naar Den 11• .,., Lelden, e.o.:

P. E. van Woezlk, Itz..v.n. (21123) Dongen, Pr. Beatrixslraat 33.

Naar Den lIaal', e.o.: C. J. Kruyk, s, t.ct. (10643) Den Helder, v. Leeuwenhoeks traal 7 .

2 woon-, 3 slaapkamers, keuken, douche, zolder, tuin.

Huur f 8,20 p.W. 4 pers.

Naa r Den Ua"l'. e.o.:

F. H. van Werkum, Jzt.I. (08549) Den Helder, Burl. Houwingslnlel 104.

woonkamer, 4 slaaapkamer, keuken, badkamer, kelder, schuur. tuin.

Huur I 50,- p.m. 5 pers.

echn rubber -arti en plaslieslang

Ted d i ngton-apparatuur HOUDT OE WACHT BIJ ALLE DIE SE L· MOTOREN OP ONZE MIJNENVEGERS ABNORMALE •

TEMPERATUREN

•

DRUKKEN

•

SNELHEDEN

WORDEN

GES IGNALEERD

• BIJ CRITIEKE

"BOHAMEE" .!JnJlaE!al.",.

OMSTANDIGHEDEN WORDT OE

voor oCeger

BETREFFENDE

CUI.

Viool

MOTOR AUTOMATISCH GESTOPT

TECHNISCHE HANDELSONDERNEMING

VANANDEL N.V. ROTTERDAM POSTBUS 6049

TELEFOON &4700

7 lijnen

Witte de Withstraat 76·78 Tel. 122057·25198 ROTTERDAM

m eet in st rum e n t en

o.a.

• • • • • • •

barometers

barografe n thermometers

pyromete,..

NOH B

III~III DIESELMOTOR E N zijn ~nvoudig van constructie, betrouwbut en zuinig in gebruik. Enkdwerkende tw~t2ct motoren voor scheepsen stationair gebruik, in vermogens van IlO-ca. '000 pk.

n lvu umehr.

hygrometer.

<X>

etc.

NEGRETTI &

ZAMBRA

BENELUX

ZEIST -

SCHEEPS· EN STATIONAIRE BENZINE· EN DIESELMOTOREN Vrijwel alle typen scheepsmotoren st~s uit voorraad l~erbaar

Iknzine-motoren van ' %-84 pk Diesel-motoren van 19--16) pk

TELEFOON 2040

HOLLAND·BOLINDER SCHIEDAMSEDIJK 12 -

ROTIERDAM -

TEL

Hel ontwerpen, :tellen en drukken V8" UW drukwerk is bij ons in goede handen. Wij hebben ons bedrijf in de loop der jaren gespecialiseerd in hel drukken vlln periodieken en handelsdruk· werk. Zowel week· als maandbladen worden door ons punctueel verrorgd.

Ons productieapparaat slaat borg voor een violIe aflevering vlln Uw orders.

Wlinneer U behoefte heeft lIan goed drukwerk, dan zullen wij hel zeer op prijs siellen, ons machinepark en onze vakbekwaamheid voor U Ie mogen inschakelen .

c. Blommendaal n.v.

RtJNSTRAAT 9 · DEN HAAG

2919~

N(!d(!r!alldsCff(! Sfalldard E/(!cfric Mij.N.V. INTERNATIONAl,..

TI;LEPHONE

ANO

TEI..ItGRA""

SYSTt:M

I

. ~== .

'-" '""'..

-, ::""':...:'....", ""....._ ..... ,

~

'~

"~

•••••

TELECOM MUNICATIE TECHNIEK

~

FA8RIEKEN EN MAGAZIJNEN: 1. VAN OER KUNSTR;AAT 288-292 '.-GltAVENHAGE

KANTOREN: SCHELOESTRAAT 160.162 's-GR,AVENHAGE

Telelooncentral., voor a ulomalis<:h bed.ijl en voor automatisch distrlcb... rkeer

R"dio:r.enders en ontvIngers "oor lelec:ommuniUlie systemen

Hu isleleloonlnslaUaU.' - TeleloonloesteUen Telegraa/centrales en V.".schrijvers Dr.aggoll-telefonleapparatuur Signililinslallaties voor .Ik doel Ah~ndsbedl.ning en meetinstallaties S.lenium 1I_liJk.iekte•• .,oor elk ... ermogen Pneum.tische bul.poslinstaliaiie.

Condensatoren, Ir.nslormaloren

Slraal:r.enderapp.r .tuur Radloçommun iça ti e en navlgaU .. pparlluur voor luçhl- en u:heepvurt Radar fY$le men Zenders voor omroep en lelnls le Sludioapparaluur Z e nd- en onblngbulzen Preçjsie meeUlppa"luur

VERTEGENWOORDIGING VAN: INTeRNATIONAL STANDARD EUCTRIC CORPQRATION BELL TELEPHONE MANUFACTURING COMPANY STANDARD TELEPHDNES AN D CABUS lTD. CREED & COMPANY LTD. EN VERBONDEN MAATSCHAPPIJEN

I

Ele ktri sc h.hydrau Iische stuur machi nes aan boord van het m.s . Wonoralo van de K . Rolt . lloyd

SMIT

su

Hr. Ms. Kruisers " De Ruyter " m

"De Zevm Provinciën "

N.V. NEDERLANDSCHE VEREENIGDE SCHEEPSBOUW BUREAUX De Rolterdamsche Droogdok Mij . N,V.• Rotterdam

Ned . Dok en Scheepsbouw Mij. V.O .F.. Amsterdam N .V . Koninklijke Mij . "De Schelde" . Vlissingen

Werkspoor N.V.. Amsterdam Dok- en Werf-Mij . Wilton .Fijenoord N. V.. Schiedam

Den Haag

I

i

;

)\ •••

--

Foto: \\

I'r. I-I J(: Ruylel

MOlorslcepboot " RUSTOM "

Afmetingen: lengte 33.44 m, breedte 8,38

nl, diepte 3, 15 m. BRT 28 1,63. UiIgerust met een CROSSLEY-dicsclmotoc \an 1100 PK., gebouwd op de werf van \'{fors( & DUImer IC Meppel ,-oor de Pakistaanse Marine. In 30 zeedagen van Amsterdam naar Karachi.

Rederij Gebr. Wijsmuller

D.V.

de uitbrengers van scbepen onder eigen kracbt van en naar alle bavens der wereld.

AMSTERDAMSESTRAATWEG 40, BAARN, TELEFOON K 2954-3741, TELEGRAMADRES , REDWlJS.BAARN

Druk: IlLOMMENDAAL

_

n"a Daae

handen Vra cht-, .

DE HAAN & OERLEMANS' scheepswerf N.V. HEUSDEN

passag lers- en tallkschepen lot 10.000 tön O.W.

Fleltibele scheepsleidingel\

MUlTUFlEX ~ AMSTERDAM LENSWATER

AANZETLUCHT

SANITAIR

BRANOSTOFOUE

UITLAATGASSEN

ZOUTWA.TER

SMEEROLIE

DR INKWATER

KOELWATER

BRANDBLUS

HYDRAULISCH

ZOETWATER

VERSCHURE ' S

S NELL O PENDE

VOOR

SC HEEPS·

EN

S T O OMMA C HINES

STATI O N NA IRE

DOELE I NDEN

VERSCHURE & Co's SC HEE PS WERF EN MAC HINE F ABR I EK N ,V .

MEEUWE N LA AN 70 . AM STERD A M · TELEFOON 60101

•• De bouw van onze mijnenvege "MUILWIJK" . DORDRECHT METAA LWA RENFABR IEK - KOPERG IETERIJ

Voor de 32 Kustmijnenvegers leveren wij de

MESSING EN BRONZEN T-STU KK EN DEKDOOR VOE RINGE N BOC HTSTU KK EN KOPPE LI NG EN PEILSTO KK EN FLENZ EN · MO EREN

NEMAG ERTS STRAAT

ROTTERDAM

LEVERDEN 3' ANKERLIEREN VOOR ONZE

~ I1I NENVEGERS

FAB RIEK

, VAN

ALU!II NIU!l PR ODUCTEN

KOCO VOO RSCJl OTEN PAUWENSTRAAT la TELEFOON K l 717-2644

J. , <Ir ...../

LIClmlt:fAl[N !lASTEN EN LAADBO![EN

..... ....nI.

j.

H" H I .... ~rll .. ~ Jl!!: ......

r... 10" lt... 'rrr-fllr"

0(1-

"_11...

.............. _" .U.. ."..,,. ..... #I.IJ.II~ "'"ft NI. IJHQMiWLHI(.

+ ;:=:::, j

•

I

handen

In

ROTTERDAMSCHE PLAATWERKINDUSTRIE PIEKsTRAAT 20, ROTTERDAM, TEL. 79550

DE

ALUMINIUM MEUBELINDUSTRIE VOOR DE MARINE •

Scheepsramen en patrijspoorten

alle mogelijke uitvoeringen levert

Firma H. K. van Wingerden & Zonen Metaalgieterijen

Gorinchem

• ELECTR ISCHE SCHEEPSFORNUIZEN • ELECTRISCHE SCHEEPSOVENS • ELECTRISCHE SCHEEPSWARMKASTEN • ELECTRISCHE SCHEEPSBIlAADPAi'.'NEN MET GEPANTSERDE VERJV A RMINGSELEMENTEN VOLGENS MARINE. UOYDS' EN KEMA SPECIFICATIE

APPARATENBOUW NEDALO N.V. POSTBUS 34 ~ HENGELO (0 )

TEL. 2944/5

C. PLATH ALLE

ElAi\lIlURG

AUTISC UE I.NSTR MENTEN

van HaUum en ·8lankevoort n.v.

BEVERWIJK . TEl. 3341

bagge,:,werk betonwerk grondwerk

A ll een"tr Lel!:enwoordi gere

I NGE l EUJlS·BU REA U

J. & C. VRINS

N. V.

IN BINNEN. EN BUITENLAND

SWlU linçk"".1 58 . DEN IJ AAG . Telefoon 335073

•

.In tén WOo.:lId.

'~I.'hlkr De Ohnl .... h.- Zil wW{ pr«If'li WJIIu.U (.lrd .. "'-"'kl tiel ka,1J9lChl. de ro:cn. m.1.,l1

g.;t5I'woow

bo\,'t.'n.ll

hel

CerCI Z.1~ I "ml

GERO ZILVIUM

N.V. INTERNATIONALE

Bouw

COMPAGNIE

v/h Fa. H. v. Heesewijk BEST (N,Br.). Hoofdstl'ut 63 (SUlitnum Dor pst raa t 130 '''' .... ij IlC d) Te l. 341 (5 lij nen) T. I.Ad rH; HA8 PARAMARIBO . Hee renn rut 37 Te l. 2561 - P.S. 574 Tel.Adres : HAB

U/tv~,/ng

van :

*

Bouw. en Gewapend Betonwerken IkIrc.rlijke_ en U t iliteitsbouw Watu_. Spoor_ en Welenbouw Grondwerken Machlna'e TImmerwerk en

Londelijk erkend

Gas" Waterfitters- en loodglerersbedrlJf

EIGEN CONSTRUCTIEBUREAU

Eerste Nederlandsche NAT zandstraalbedrijf

H. VAN DER KRANS SCHIEDAM _ TEL. K 1800-67564 ST A A LOR A AOK A BEL S

In' en

HERCULE STOUW EN P Y THONTQUW

uitwe ndig

SISAL. EN MANILLATOUWWERK

~Qndslrol e n

.

en verve n

" • Sche pen • Tanlu:

eBl"uggen eGe bouwen . nL

Grote copaelfelt

Rollend en drijvend mate ri eel

N.V. Houthandel

'lh Nico Vinken & Co.

ZAGERIJ SCHAVERIJ DEN HELDER

LEVERT ALLE HOUTSOORTEt-l Be ton tripi•• , Watarvalle Hardboard.

Tropen verlijmd Tr iple. en Muitipi • •

Kantoor e n opslag :

Janzenstraat 77, Den Helder, Tel. K 2230.2437

•

N~d~r/Cll1dEche SfCll1dClrd INTERNATI O NAL T e:LII!: PMO NE .... ND

Elecfric Mij.N.V.

T E L. II!:O RA P H

S Y9T EM

TELECOMMUNICATIE Tf(H NIEK KANTOREN , SCHELDESlRA'" ", _GII ... ViNHAGE

FA81UEKEN EN MACAZIJNEN , h VAN DER KUNSTRAAT 288.292

11100·'1102

',.CRAVENH"'CE

Tel,looncentr,I., \loor .... tom."": .. bedrijf en "oor ."lomaUsch dillrlc:toverk•• r

Hul.,.I.looniou l.II.Ue •• T,1,loonlo-lI.. lI.n Telegraafcentrai •• en Va .touch.lj"."

DraaggoU lel_tonl.epparatuur SI\ln .. llnll,II.,1 8 ... oor elk doal "htand.bedlen'" !! e n m•• Unlt, II,Ue. Selenium gelijkrichte.. "cor ,Ik "e .mogen P"eumaUIc;h. bullpo.llnstIlUatie. eond.nutoren. In lndorm.loren

Radlo l ,nde .. en onl"angllrs \laar 1.lec:ommunlc:.tle sys temen

SI r •• lze nde.app., atuur Radiocommunlcelie en n .... lg.li.epperatuu. vQOr luc:ht· en Ic:heepuut Radu Iyllemen Zenderl voor omroep en tel evilie $tudioapparaluur Zend· en ont~.ngbuiJ[en Prec:ble meet.ppu.tuur

VERTEÇENWOOROIC'NC VAN , INTERNATIONAL STANOARO ELECTRIC CORPORATION 8ELL TELEPHONE MANUfACTURI,..C COMPANY STANOARO lElEPHONE5 ANO CA8LES UO. CREEO .. COMPANY l TO. EN Vi.R8ONDEN MAATSCHAPPIJEN

Scheepswerf " DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL Gemeenschappelijk samenwerkende scheepswerven Gebr. Nlestern & Co. . Delfzijl Noord·Nederlandsche Scheepswerven - Groningen Scheepsbouw Unie N.V.. Groningen Nlestern Scheepsbouw Unie N.V.. Hellevoetsluis

Nie uwe kanalen bevorderen handel e n verkeer, bre nge n welvaart.

BOS & KALIS is in staat, ook de allerg rootste projecten in snel tempo uit te voeren.

M .1. "GlIJ ".nl" _ 11511 Ion _

Zoutublp \'00. Kapala I'uuuhaan Ga.am dan Sodi ""ui - Dlakatu.

• Alle soorten vrachtschepen

• • • •

Zeesleepboten Lichters BaggerInstallatIes Hellingen en droogdokken beschikbaar voor reparatie van schepen tot 3000 ton.

Hr. Ms. 019 was de eerSte onderzeeboot ter wereld uitgerust met ecn .. snuiver". vinding ,'an de Nederlandse J\.brine en uitgewerkt door

,• •• •·

DE RorrERDAMSCHE DROOGDOK MIJ. N.V•• ROTTeRDAM . NED. OOK EN SCHEEPSBOUW MIJ. V.O .F.• AMSTERDAM . N.V. KON. MIJ .•. OE SCHELDE" • VLISSINGEN . WERKSPOOR N.V. AMSTERDAM • OOK· EN WERF·MIJ. WILlQN. FIJENQORD N.V .• SCHIEDAM

•

•

L.C.T. 3 •.HJ:RIN NERINC '· aan de komp..paal In dl! Waalha\'(!n. Atmelln,en 181' x 3O'1w x Ir: w ; • •+1 a RT u lt .. en...t me\ 2 Paxman Rlcudo moloren van 500 P K .,Ik. In M

van RoU.nlam n •• r Kowelt

z«da,,,.

Rederij Gebr. Wijsllluller n.v. de lIitbrengers van schepen onder eigen kracht van en naal" alle havens der wereld. /

AMSl'ERDAMSESTRAATW EG 40, BAARN, T ELIfFOON K 2954-3i41, TELEG RAMADRES : REDWI JS·BAARN