Alle Hens - 1957 - Editie 6

111

:JlJa ·111

DIESELMOTOREN zijn eenvoudig van constructie, belrouwbaar en zuinig in gebruik. Enkel werkende I""eetact mororen voor scheepsen stat ionair gebru ik, in \'crmogen5 van 11 0-0. 5000 pk. ()Q

• Q ij~i

i.'

SCHEEPS- EN STATIONAIRE BENZINE- EN DIESELMOTOREN Vrijwel alle I)'pen scheepsmotoren steeds uit voorraad JC\'Crbl ar ~z i nc. motoren

t ~ · mot orcn

van :; % - 8.1 pk

van 19- 16:; pk continu

Van Nelle kwaliteit!

HOLLAND.BOLINDER SCHIEDAMSEDI) K 12 -

Ron'ERDAM -

TEL. 2919'

A. WURFBAIN - AGGREGATEN TEC H NISCHE INDUSTR I.E· EN

VAN A LPHENSTRAAT 2 -

HANDELSON DER NE.VlING

VOOR BURG (TEL. K 1700---8'S9H}

Ltre,,,,ie, Legn en ,"de,e Orerheidsinsl'"lies

EVERTS & VAN DER WEYDEN N.V. HELMOND - Binnen Parallelweg 14 Te lefoo n K. 4920-2041 en 2042

* Sclt • .,ejboute"j"b.iek

CPe ... , FABlU K ANT

EN

I MPORTEU R

St"",p-

VA N

DIESEL· EN BENZ IN E·AGG REGATEN VOOR

GEL IJ K-, W ISSEL· O F DRAA ISTROO M VAN 0.' TOT )00 K \\

Volautomatische noodstroominsl'allaties

*

e" cpl""twe.k

~

SIEMENS

TELECO MMUN ICATI E TECHNIEK Wv 41

t,

Eindstation ytln een microgoU-Slr""lzendverbinding met Ireqlfenlie-

. • ...'..~~.r-

.

'~::l_,

;.

..:.

.

.'

.

. ...- .

L'"'I"i

•

modul/lila voor 60 spreekcircuils.

P"r"bool"nlenne voor een ger ichte verbind ing in het freque nliebereik 1100 to t 2300 MH z.

Wij leveren complete straa lzender-installa ti es voor meter- e n centi mete rgolven; voor telefoon-, verreschrijf-, televi sie- en muziektransmissie; voor kleine en grote aantallen kanalen; voor vaste en mobiele opstellin g.

N EDE R lA N D 5 C HE

S I E MEN 5

M A A T 5 C HAP PIJ

POSTBUS 1 068 · ·,- GRAV fNH AGE . T ElE f OO N 18 38 50 .ll([ttVE~ f !Gr"WOO~DIGING

.... N

5 I E M E N 5 & H ALS K E A K T I E N GES E l l 'S C HAF T I f R lI N · " U N e H ! N

N . V.

•

ZEE- EN KUSTREDERU

RUN- EN BINNENVAART

-

•

TANKVAART

BEVRACHTERS

CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE - OPSLAC Tele!JUomBctre.: Vanuden Telefoon 113300

000 N.V. GEBR. VAN UDEN'S

EUROPESE DIENSTEN DUITSLAND, POlEN, FINLAND, DENEMARKEN. GOTHENBURG. FRANKRUK. PORTUGAl. SPANJE,

SCHEEPVAART- EH AGENTUUR MIJ .

ROTIERDAH LUNDIENSTEN

NooRD·AFRIKA. ITAUt

BENELUX-FRUITLIJN

ADRIATISCHE ZEE, GRIEKENLAND. LEVANT, ZWARTE Zef.

RoUerdam/Anlwerpen

-

Frans Marokko v.v.

TRANSATLANTISCHE DIENSTEN

FRABEL UX-LIJN

SURINAME, CURAÇAO, ARUBA, GROTE. EN KLEINE ANTILLEN,

Noo rd-Frankrijk - Frant Marokko v.v.

ROTTERDAM-SONT LIJN

BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA, MIDDEN· AMERIKA,

Rotlerdem-Den emarken, Zweden v .v . 2 x p. w.

WESTKUST VAN ZUID·AMERIKA.

ANTWERPEN-SONT LIJN RoHerdam-Denemarken, Zwe den " .v. I

Je:

p . w.

N.V. HAVEN LINE

Bremen - Haznburr - Antwerpen - RoUerdam , wekelijk.. dnarien Oostkust - Zuid-Amerib

Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen N.V. (Rayal Intleroc.ean Lines)

Gtr~9e1de

passa9ir:rs~

en

vrachtditnsten

Verre Oosten ~ Afrika - Zuid.Amerika v.v .

Verre Oosten - Oost-Afrika v.v.

Zuid.Amerika - Zuid_Afrika _ Australië Indonesië - Malakka - China - Japan v .v .

India _ Malakka _ Indonesië _ Australië V.v.

Australië _ N ,N . Guinea _ Nd . Borneo - Bangkok Hoofdkantoren: Amstudam. " Het Schetpvaarthuis" - Telefoon 6itll

1.........

H .......

l,1Ul. l01

r.n..........J.j

Rnad W..,.

wij zullen moeten samenwerken

* NEDERLANDSCHE SCHROEFBOUTEN FABRIEK ~:

HELMOND SHELL TIINKERS N.V. II. U . . ......

G • • Olh ..... . I. . . lto .. w

*

De uitstekende accornodatie aan boord \'ao onze moderne vrachtschepen biedt U u n unieke passagegelegenheid naar

o

Eelsalon m.s. " PRINS \XfILLEM VAN ORANJE"

R

L IJ

N Passage~ Hoofda8entcn: Anthony Veder & Co. Rotterdam· Westblaak 4 . Telefoon 11 4420

N.V. Ver. Textiel· en Oliefabrieken

I>.

u.

Kaar s S ijl.c s t ey n KROMMENI E

Weverij VO.D zeildoek, wOlerdichl d oek, bra ndslonge n

~öntgen

§'

lechnische dienst NV .

e r beschikkin g

vltn

alle Marine Aldelingen

' ] ) oor een speciale ove reenkomst

(voor hrand. langen verkOOI)ka ntoor

N.V. De Boer'. Fahrieken, Amsterd am;

OIIJ " "trÎngJprogram O»lllal O.A.

KOELGASSEN

(O;wlo,d;fluo'm" h,.,) (Chlormethyl) .

KOELGASSENDROGERS~:~~;,n:~,). r

KOELCOMPRESSOROLIE Gunstige prijzen

LINDRA

-

!~;' ::~ ~,~~m,;.).

Vl ugge

i €~'ering

Den Haag . Waldeck Pyrmontkade 116 Telefoon 39.9O.}4.

Eerste Nederlandsche NAT zandstraalbedrijf

H. VAN DER KRANS SCHIEDAM. TEL K taoo.nSM

o. K.-electroden

In- an vllwandlv sond.tNlolan an .,arvan

G rootste gelijkmatigheid Hoogste kwaliteit

.on

N.V.

• Schepen • Tonkl

NEKEF

Karpe rweg 45

• Brugge n eGeHuwen

.....

Amsterda m (Z)

Rollend en drijvend moterle.t

N. V. STAALDRAADKABEl· EN HERCULES·TOUWFABRIEK v/h

Vliegtuiglakken Lakken voor de industrie Scheepslakken

-....,.......~J~.C~.:,' 0E~ N,.~:;:~J

STAAlDRAA SIUENS lUFABRIEKEN N, V. SASSENHEIM

VOOIl SCHEEPSG EBIi/UI K IN ELKE G EWE N STE SAM EN. STELLING, l ENG TE EN DIK TE

H OUDIÖ~S

VAN EN N A AM·

GEVEIlS AAN HETALOM BEKfNDE

HERCULESTOUW

Ontwerpers en bouwers van:

vracht· en passagiersschepen. coasters· sleepboten lichters . snelle patrouilleboten . loodsboten· enz.

Ge specialiseerd in de constructie snelle lichtmetalen 'vaartuigen

Firma van de Beid van der Stouwe

&

TEl. 282 - ZWARTSLUIS SpeCialiteit in Reddingboeien, Zwemvesten en Reddingvlotten, Leguanen en Aa nvaarzakken

METALA~ S .A>-'

*

TRILLlNGS-EN SCHOKDEMPERS

*

Zwemvesten volgens internationale Conventie

N.V. SCHEEPSBOUWWERF v.h. D E GROOT EN VAN VLIET S LI KKERVEER

Bouwen reparatie van zee- en riviersch epen.

Tel. R idderkerk 01896·841Tel. Rotterdam 72753·72909.

Stomen

Verven

N.V. Houthandel

'lh Nico Vinken & CO.

SCHEEPSWASSERIJ

ZAGERIJ - SCHAVERIJ DEN HELDER

:~3~

LEVERT ALLE HOUTSOORTEN

AMSTERDAM - NOORD

BetontrIpl u. W. lerv.". H.rdboerd.

leverancier Koninklijke Marine

Tropen verlijmd T"pl... en Mult lpl ••

Kantoor en opslag :

Ja nze nstraat 77, De n He rder, Tel. K 2 23 0 ~2437

ST 0LK! S IIANDELSONDERNEmNG SLOPERIJ

EN

H. I. AMBAC HT

lashallen Havenloodsen ,

6415

Nu 18.00 uur

5219

Stoomlie relI , Al/kerJ, Kettill!CII S toommnclu'/I clJ, Stoom/mld,

•

D i c,elmo lorCII. Eleclrolll o l orclI

•

nieuwe ~ " O/Ille m elt/lell l "koo/' vnll lIieffll:~. ge bruikte e"

•

OE VRIES ROBBE &C~

VEERSEDIJK 223

TELEFOON K 1850

• •

Fabrikanten van staalconstructies

METAALHANDEL

Inkoop

Vflll

Sloo!l$chc!JCII

GORINCHEM

WIL T U BEELD EN GELUID ALS IN EEN GOED THEATER? I(/ES de r el uldtfllm.proJedor AMPRO Urll" ""0)0' M orle 11 W i. voor erili.ch •. • roe"" ""bil • •

10 ,,"" oeh.. dl!"m wil prOJ. Clere" .n .. eh d. b.lt. 'Po.r.luur .. " <"00.10.'" k•••• rond., ....... llng d••• AMPRO \I .. lui ddil .... proj.c lo ••

750 W of 1000 W lamp

"ersterke r nuttl, vermolen 1 S W

snelle terulspoeUn. stilstaande prolectle "rillant beeld

3·5 pk 5-1 pk 16·20 pk 20·24 pk

0." .,.t.,..

•• lto.ld

• • ft

II,.Z4 "k

helder.

Itorlnl vrll ,eluld I....er baa r ~ow. 1 optisch .. I, m . , neti.c h

.. Ir.,."

ALLEEN IMPOII1HJh>

T. FRANSE •.,~~:',~~; " AMSTERDAM

Vru, In'Icht'nlet! en d emonlt,UIf; "'I

C. BOON EN & CO. N.V.

Yan oud. d. bett_bunt••" Ilchlil •• " du'olll III •• 1t S.ImoIItI. III OtO'" _oot ,Hdl"II,,10''''" ." _oot . _ drij_I"1I _.., H toftIIIoI", • . ComPflIIOf.", ""'p. ... d~_· . te.

-.>t I'

wu...

·Q",·.,PO~1"'8EL<

~)"

S~l

BR~',JDBlU<'

P,J''''P

,,1~

DIESEL - DYNAMO _ COMPRESSOR _ EN POMPSETS

FILM LABORATORIUM FILM PRODUCTIE

EV ERS HED

HYDRAULISCHE REGEL- en SE RVOSYSTEMEN volgens het ST .. AAL·PUP PRINCIPE

Voor het

geheel

automatisch

REGELEN van

SCHEEPSKETELS

AMSTERDAM VONDELSTR. 72

NEW'YORK 17 (NY) 545 FIFTH AVENUE

Vr ••

g'

uI/voer/g e

inlichllngen'

VerVJarrugers van de Nederlandse Onderwerpen

voor FOX MOVIETONE NEWS

TELEF. AMSTERDAM 85622 -88945

BERG & BURG INGENIEURS _ AMSTERDAM DI .UTn .... Df 1.,_1.' . nUJOON : 3208:Z

Centrale verwarming

Ol i esfook j n richt i"gen Stook- sfoomkookinsfaJlaties

Luchtbehandelingsinsta Ifaties

Sanitaire inrichtingen

-----------TECHNISCH

INSTALLATIE BUREAU

F. W. NIEPOTH Amsterdam

telefoon 742464

Zandvoort

telefoon 3270

Met microfoon en band Het vastleggen en weergeven van muziek of gesproken woord op de magnetische band is een bez.igheid die is uitgegroeid tot een van de meest fascinerende hobbies aller tijden. Me t de bandrecorder kunt U Uw favoriete muz.iekprogramma', overnemen van radio_uitzendingen of van grammofoonplate n en speciale programma's samenstellen voor bijzondere gelegenhe· den. Als gesproken brief vormt de band een levend contact tussen U en verre ve rwanten en overbrugt daadwerkelijk aUe af-

ELECTRONISCHE APPARATUUR volgens specifica/ie In gro/e en kleine series

:+ UHF. TV en FM antennes

s~,nden.

Daarnaast is de moder· ne bandrecorder doo r zijn talloze mogelijkhe. ~en en eenvoudige bediening een onmlsbailr m~ium geworde n, overal waar klanken moeten worde n bewaard.

:+

T~EA

Col AMROH

f 298,-

HANDYSOUND de bandrecorder voor Iedereen

doel niet onder voor een profeu lonele recorder. Portable ultvoerlna - I< otC!f\ keurtce untrekkelijke kolfer _ m... kt hel moaelUk ove .. L wur netapannna la. opnamen te maken en deze mei de hoofdtelefoon lerua t. lul.tel"fll. Voor hel maken van reportaa"'" 11 d<Io H.ndJ' Sound de u.nae'll'ezen bendr_du.

Bij Uw ..odio-hondelaa .. kunt U de uilvoeripe Hand" S',und-folde, k,ijpen en hij zal deze pupulolr, bandreco,de.- praog voo .. U demonst'C'CII.

KWALI TE ITS PROD UCTEN VOOR mmONIC A

Technisch. Wetenschappelijke Appa ralenfabriek

:+ 2. Witt.nburll.rd.... rntru t 1 5 _T.I. 5 11 72 Amlt •• d . m C ,

M'UIDEN - TEL. K 2942··341

Bouw BetonHei- en Waterwerken Kanloor Dordrechl, Kromhoul 65 ·67, lel. 6941 ' Den Haag, François Maelsonslr. 45, lel. 553844

3·5 pk 5·7 pk 16·20 pk 20·2~ pk Ook "".te,.gekoeld

....

6_24pk

V.n oud. d. b.t rouwb .... t • • n lIchtsi •• n d.. ,om m• • 11 lIebrv Lkt. moto •• n _00' r.ddlnllulo. p.n . n .oor .. n· d. LJvl nll un be tonmol.nl, . c:ompreuor.n, pomp.n. dvn.mo'l lie r.n etc: ALLEEN LMPO~T[ \,)1<

T. FRANSE TRA·.)I>O»TII.[H.l[

::~",'~",',~;

AMSTERDAM

[)IE"!l BI(ANDBlUS F

"lP \fTS

•

MAANDBLAD TER DER

INTERNE

VOORLICHTING

KONINKLIJKE Uilg/Jve von hel Ministerie

V/Jn

MARINE Morin!!

OIRECTIE EN HOOfOHOACTlIi,

Uz. (SD) Je kt J. PTASNIK -

.. , J . TH. M. SCBAEPMAN

MinIsterIe van Marine, Konlna1nneÇaeht 12.

Tel, 1831~ • Toestel 87, Den Haar

JUNI 1957, no. 11

Inhoud: BIJ DE VOORPLAAT:

Bij het jubileum van de onderzeedienst.

Pagina

Van Duikerklok tot atoomboot.

3 De Carlson Raiders en hun leider.

5 Hr. Ms. schepen en hun 'e mblemen.

6 De wereld waarin wij leven.

7 Nabcsebouwlng Fotowedstrijd 1956.

9 Marine Fotowedstrijd 1957.

10 Vijftig jaar onderzeedienst.

12 NIeuwsdruppels, 13 Mensen redden uit onderzeeboten.

14 Nieuw soort transportvliegtuig.

15 Hl'. M5. onderzccdienst in oorlogstijd.

16 Met Hr. Ms, de Zevcn Provinciën naru' de Wcst.

1

17 18 19 20

20

23

Ererol.

Kent U de Sterrenhemel?

Wist U dat ....

Waar de Koninklijke marine vaart en vliegt.

Mutat:e:s, Wannnecr begint mijn opleiding?

•

Oe KonlnklUlre Marine Relt H p r U' op ,'ut UI rrteUm 4I.t bet adverterea In dit o.caan \lHeraa.d bet verlr r Urea V.IJ:I "oo rkeur voor leveranUu aan de KonlnlrlUlte l\fuIJUI niet Iran Inboudea

d Idee ingezonden 1'1 oor; . J . IIlrscla Spekh olzerhelde H elp 0 lUI d e<te lIerle a Voor elk b ru ikbalU' id an de gang te houden ' S<hMJ '

.~

,m.

d. ard. PubJlelte .. lt . A wij " . " "d lge beloning! . . matel Brouw erU. Amaterdam

VAN DUIKERKLOK TOT ATOOMBOOT door J . EI. Baron Mackay h·opitein -Iuitellan(. ter zee

"Pit! is the greatest fool that ever existed, to encourage a mode of warfare which those who command the sea do 'Ilot want and which, is sllccessfull, wiU deprive them of H". '!'h e Fint Lord, Earl St. Vincent, In ISM, ce-

1 enige eeuwen heert het probleem om zich met een REEDS vaartuig onder de wateroppervlakte te bewegen, gewerkt op de fantasie van uitvinders. Aanvankelijk ter hand genomen als zuiver wetenschappelijk probleem in een tiid toen de natuurwetenschappen zich begonnen te on~wikkelen, Is allengs de waarde van een dergelijk vaartuig als instrument in de oorlog tcr zee onderkend.

A(gezien van duikerklokken, welke reeds In de grijze oudheid bekend waren, dateren de eerste plannen en uitvoeringen voor een onderzeese boot uit einde zestiende eeuw begin zeventiende eeuw.

Tol meer praktisch bruikbare boten, geheel bestemd voor oorlogsdoeleinden, komt men eerst onder de drang van de oorlog.

Het is gemakkelijk te begrijpen, dat In een oorlog ter zee de maritiem zwakke partij, waarvan de zeeverbindingen door de vijand zijn verstoord. op middelen zint om 's vijands kracht te breken. Bij gebrek aan voldoende en volwaardige bovenwaterstrijdmiddelen, valt daarbij het oog op een nieuw wapen, de onderzeeboot.

Zo wordt einde achttiende eeuw, tijdens de Amerikaanse vrijheidsoorlog de eerste oorlogs-onderzeeboot en haar wapen, de torpedo, geboren.

Hoewel geremd door de gebrekkige technische hulpmiddelen van die dagen, gaat vanaf dit tijdstip de ontwikkeling van de onderzeeboot gestadig voort.

Dank zij het vernuH en doorzettingsvermogen van enkele geniale pioniers, voornamelijk afkomstig uit Frankrijk en Amerika, wordt gedurende de negentiende eeuw de onderzeeboot steeds verder ontwikkeld.

Omstreeks 1860 vindt een evolutie plaats in de voortstuw(n&smethode. Van de met de hand ot met de voet voortbewogen schroef, gaat men dan over op de machinale aandrijving. Eerst zoekt men de oplossing voornamelijk in een enkele machine, te geb ruiken zowel voor de bovenwater-, als voor de onderwatervaart.

Doch gedurende het laatste decennium van de negentiende eeuw stapt men algemeen over op een dubbele voortstuwingsinstallatie, bestaande uit een elektromotor, gevoed door accumulatoren, voor de onderwatervaart, en een stoommachine of verbrandingsmotor (gasoline- ot benzinemotor) voor de bovenwatervaart.

En vanaf omstreeks het begin van de twintigste eeuw komt de ruwolie motor op zijn beurt de stoommachine en de benzinemotor verd ringen, om als voornaamste bovenwatervoortstuwingsinstallatie zeker tot het einde van de tweede wereldoorlog en welhaast tot op de huidige dag in gebruik te blijven.

Ook de ontwikkeling van de periscoop vindt plaats In de tweede heUt van de negentiende eeuw. Voordien moest men geheel "blind" onder water varen en was slechts enig uit-

durende ~n onderhoud met de bouwer Fulton.

onderz~boot­

zicht mogelijk, wanneer de onderzeeboot met het toegangsluikhoofd, waarin zich dikke kijkg lazen bevonden, even boven water voer.

Omstreeks de eeuwwisseling kan men zeggen dat de onderz<X)boot het experimentele stadium Is ontgroeid en haar bruikbaar heid heelt bewezen. Vanaf dat tijdstip begint zij haar intrede te doen bij de marines van vrijwel alle zeevarende mogendheden.

In een Frans tUdschrHt uit die dagen I) wordt dan geschreven: "La navigation sous-marine est entrêe aujourd-hui dans Ie domaine des applications pratiques.,., .. " Vanat die periode kan de verdere ontwikkeling niet meer direct wo rden gekoppeld aan de namen van Individuele uitvinders en constructeurs, doch is deze meel' en meer een gevolg van de algehele inspanning en samenwerking van de bij de bouwen constructie betrokken scheepsbouw-industrieën, de materieeldiensten van de belanghebbende marines en het personeel dat met deze boten naar zee gaat.

Toch zijn el' tot op de huidige dag nog namen te noemen van geniale mannen, aan wier de nkbeelden en praktische plannen en aan wier volharding en enthousiasme. deze verdere ontwikkeling zoveel te danken heeft.

In 1914, bij het begin van de Eerste Wereldoorlog, beschikken de meeste marines over bruikbare boten.

Gedurende deze oorlog gaat de ontwikkeling in versneld tempo vooruit, in het bijzonder bij de maritiem zwakke partij, Duitsland, die geheel op het ondel'Zeebootwapen is aangewezen om de kracht van zijn tegenstanders te breken.

Na een aanvankelijke inzinking in het begin van de twintiger jaren. wordt de ontwikkeling bij vrijwel alle marines - en vanat 1930 ook weer in Duitsland - met voortvarendheid ter hand genomen.

De voortstuwingsinstallaties worden volkomen betrouwbaar; actieradius en bovenwatersnelheid worden enorm opgevoerd ; de duikdiepte wordt verdubbeld; de torpedobewapening word t ullgebz;eid, te rwijl de torpedo zelf wordt geperfectionee rd en een grote mate van betrouwbaarheid verkrijgt; de torpedovuurleiding doet zijn intrede.

De onderzeeboot ontwikkelt zich zodoende tot een wapen van formidabele kracht.

Van het defensieve wapen van het begin van deze eeuw, waarvan in 1901 in de Boston J ournaI geschreve n werd: "The submarine boat is a n auxiliary at the best - an auxiliary for coast and harbour defe nce, that cannot go far to sea", is de onderzeeboot uitgeg roeid tot een oHensief wapen van de eerste orde, in staat om gedurende lange tijd zelfstandig op te treden ver van haar basis.

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog staat de onderzeeboot dan ook op haar hoogtepunt.

I)

Le Yacht, 5 October 1901.

I

Edoch, fundamenleel Is er weinig verschil met de onderzeeboot van het begin dezer eeuw. In het bijzonder geldt dit voor de maximum onderwatersnelheid en de duur van onafgebroken onderwatervaart, die slechts zeer weinig vooruitgegaan zijn. Wèl Is dit In de dertiger jaren onderkend en wordt In die jaren reeds naar een betere onderwatervoortstuwingsmethode gezocht. Aan de Nederlandse Marine komt de eer toe als eerste een bruikbare methode te hebben beproefd voor langdurige onderwatervaart in de vorm van de snuiver. waardoor het mogelijk wordt onder water op de diesel te varen; de waarde hiervan word I in die jaren echter nlel volledig Ingezien.

De beperkte onderwatercapaciteit vormt dan ook het zwakke punt in het overigens sterke harnas van de onderzeeboot anno 1939 en een ommekeer laat niet lang op zich wachten.

In de loop van 1943, gedurende de felle onderzeebootstrijd op de Atlantisch Oceaan, begint zich dit dramatisch gebeuroo te voltrekken.

De bestaande onderzeeboot blijkt niet opgewassen tegen de doeltreUende opsporlngs- en bestrijdingsmiddelen, welke haar ondergang beogen. De praktische bruikbaarheid van de onderzeeboot staat op het spel.

Een radlkale evolutie op het gebied van de voorlstuwingsmethode begint zich dan te voltrekken, vanzellsprekend het eerst In Duitsland.

Was de onderzeeboot tot op dat tijdstip een vaartuig dat door haar bij;tendere vorm en inrichting de eigenschap bezat voor korte duur onderwater Ie kunnen gaan, in feite dus een duikboot, vanaf dat ogenblik begint de ontwikkelingsgang naar de ware of zuivere onderzeeboot; naar een onderzeeboot die zich met iedere, binnen de grenzen van haar machinevermogen, gewenste snelheid gedurende vrijwe1 onbeperkte tijd op Iedere gewenste diepte, tot haar maximum toelaatbare duikdiepte, onder water kan voortbewegen.

Het spreekt van zelf dat niet direct de ideale oplossing wordt gevonden. Oe eerste stap op deze ontwikkelingsweg is het toepassen van de snuiver: daarna volgen proefnemingen met accumulatoren van grotere capaciteit en met elektromotoren van groter vermogen, gepaard met een betere onderwatervorm van de onderzeeboot, zodat met elkaar een grotere onderwatersnelheld kan worden bereikt. Vervolgens proeven

op het gebied van de Walter-turbine en met een dieselmotor met gesloten systeem.

Het einde van de oorlog komt evenwel, voordat Duitsland al deze nieuwelingen daadwerkelijk in de strijd heeft kunnen gebruiken.

Vanaf 1945 wordt deze ontwikkeling ook door de marines van de geallieerden uit de afgelopen oorlog, met kracht ter hand genomen, deels voortbouwende op en met gebruikmaking van Duitse projecten, deels een eigen weg kJeze.nde.

In de Verenigde Staten begint men vanaf 1948 met het ontwikkelen van een ondeneeboot. voorzien van een noviteit op het gebied van voortstuwingsmethoden, door gebruik te maken van energie-opwekking door middel van kernsplitsing. Op 21 januari 1954 Is dit denkbeeld werkelijkheid geworden en loopt de eerste atoom-onderzeeboot u.s.s.

"Nautilus" van stapel, gebouwd op de werf van de Electric Boat Dlvlslon of the Genera! Dynamics Corporation te Groton.

Hiermede doel de eerste ware onderzeeboot haar intrede.

Ook In Engeland en Frankrijk worden momenteel plannen uitgewerkt om een atoom- onderzeeboot te bouwen. Is het met een blik in de toekomst dat de Royal Navy haar boot de naam "Dreadnought" gaat geven?

Met de komst van de ware onderzeeboot zal de onderzeeboot haar oflensieve rol weer ten voJle kunnen vervullen. Wanneer de ontwikkeling van de wapens en de detectie- en aanvalsapparatuur, waarmede de onderzeeboot wordt uitgerust om haar opdrachten uit te voeren - doelzoekende torpedo's, geleide projectielen en mijnen, sonar en radar _ gelijke tred houdt met de ontwikkeling van de onderzeeboot zeil, dan staat de mensheid wellicht aan de vooravond van een nieuw tijdperk in de strijd ter zee.

Pit WilS zeker geen "fool" toen hij in 1804 tegen het advies van zijn admiraal. In de primitieve onderzeeboot van Follon, een machtig wapen zag.

In de volgende afleveringen van "Alle Hens" zal een chronologisch overzicht worden gegeven van de koene pioniers en hun voornaamste denkbeelden en projecten In de ontwikkelingsgang van de onderzeeboot, vanaf de eerste schuchtere pogingen om met een vaartuig onderwater te varen tot de atoomboot van de huidige dag.

NATO Het Nato marine-commando Centraal Europa heeft In "North Sea Sub area" ccn nieuw ondercommando gekregen.

Het Is gevestigd te Cuxhaven en staat onder bevel van een Duitse kapitein ter zeer. Het strekt zich uit over de Duitse Bocht.

Amerikaanse admiraal Jerauld Wl'ight, Nato-opperbevelhebber voor de Atlantische Oceaan, onthulde dat gedurende de laatste jaren een definitieve vermeerdering van het aantal Sowjetonderzeeboten In de Atlantische Oceaan Is geconstateerd. Admiraal Wright maakte levens bekend dat voor de AtlantiSChe Oceaan een speciaal antionderzeebootcommando Is ingesteld, onder bevel van de Amerikaanse viceadmiraal Walkins. Hij krijgt de beschikking over vliegkampschepen met daarbij behorende oppervlaktestrijdkrachten en over onderzeeboten.

De

Van 20-25 maart vond tussen Gibraltar en Het Kanaal de konvool-beschermingsoefening Dawn Breeze 2 plaats.

Deelnemers warcn de U.S.A., Enge-

2

BUITENLANDS MARINE - NIEUWS

land, Frankrijk, Portugal en Nederland.

De Britse admiraal Sir Ralph Erwards,

reeds enige tijd opperbevelhebber der Britse strijdkrachten In de Middellandse Zee, is per 10 april benoemd tot opperbevelhebber der Nato-strijdkraehten in de Middellandse Zee. Griekenland dat I.v.m. de Cypruskwestie, aanvankelijk zijn goedkeuring aan die benoeming onthield, heelt z.ijn bezwaren ingetrokken.

ENGELAND De ,,$ca Venom" van de Britse marine zal t.7.1. worden vervangen door de Havilland DH I l O, die de naam "Sea Vixen" kreeg. Men Is thans bezig met een uitgebreide serie proefvluchten.

Het jaarlijks witboek Inzake de Britse defensie gar dit jaar cen ve rklaring over

de defensiepolitiek van de komende vijf jaren.

Voor de vloot zullen o.a. de volgende maatregelen worden doorgevoerd: a. Vorming van een aantal "carriergroups" als hoofdbestanddeel van de vloot. Daar deze groepen zullen bestaan uit een vliegkampschip met een aantalondersteunlngsschepen, zal het aantal grote schepen tot een minimum kunnen worden beperkt, b. daarom zullen talrijke schepen die nu in reserve z.ijn, waaronder slagschepen, worden afgeschaft.

VERENIGDE STATEN Op 30 maart werd de 2e atoomonderzeeboot "SeawoU" In dienst gesteld. Oe indienststelling zou oorspronkelijk op cen veel vroegere datum plaatsvinden, doch door storingen in de installatie werd dat telkens weer uitgesteld.

Op 16 mei zal te Groton de 3e atoomonderzeeboot "Skate" te water worden gelaten. Deze boot Is kleiner dan haar beide voorgangers door verbeteringen In de voortstuwingsinstallatie.

De CllriSOIl Rlliders en hun leider

O P 5 februari 1942 werd het. First Separate Battalion van de tweede Mariniers Divisie te Call1ornlĂŤ opgericht, dat onder leidin, stond van majoor Evans E. Carlson.

Niet veel mannen kenden Carlson, maar e r gingen geruchten, dat hij stoutmoediger en dapperder was dan wie ook, dat hij eens ac ht bergen In 20 uur had beklommen, een afshl nd van 43 mijl. Zes maanden later wist ieder, dat deze geruchten waarheid bevatten en zelts de stoutste verwachtingen overtroffen.

Voor Carlson tot oprichting van dit baUaljon kwam en voor de manschappen van de dapperheid van hun leider overtuigd waren, Is er echter wel een en ander vooraf gegaan, een en ander, dal carlsons reputatie vestigde als onverschrokken strijder, een man, die wist wat hij wilde en een leider, die alles voor zijn mannen over had. Nog zingt men in het korps maMnier. te Callfomil! liedjes over de man, die op eigen wijze vocht in de Tweede Wereldoorloa:, die driemaal onderscheiden werd met het Navy Cross en daarnaast nog 18 maal een kleinere onderscheiding ontving.

Reeds alll kind was Carlson e rg ondernemend geweest. Hij liep een paar maal van huis weg, doch wist zich dan steeds te redden door werk te zoeken, wat geld te verdienen om vervolgens weer naar huls terug te keren.

Totdat hij op e<:n goede dag, als 16-jarlge jongen, weer wegliep, maar nu voor goed. Spoedig kwam hij terecht bij e<:n wervingsbureau voor het leger, waar hij de dienstdoende sergeant vertelde, dat hij 22 jaar oud was en dat hij graag een plaats bij de cavalerie wilde hebben. Wonder boven wonder geloofde de sergeant, dat hij 22 jaar was, doch hij werd bij de veldartillerie geplaatst. Het was november 1912.

Drie jaar bracht hij door op Hawaii en In Japan. Vervolgen!. werd hij sergeant. maar daar hij niet voor een tweede maal om zijn 'leeftijd wilde liegen, weigerde hij de benoeming tc aanvaarden. Eind 1915 was hij weer burger.

De eerste wereldoorlog bracht hem echter weer terug naar de militaire dienst en In februari 1918 werd hij kapitein.

Zonder bijzondere daden op zijn naam te hebben gebracht werd hij, toen de oorlog afgelopen was, gedemobiliseerd. Het gelukte hem ech ler niet aan de slag te komen en in 192.! ging het niet langer meer. Altijd trok zijn hart nog naar het leger; in de burgermaatschappij kon hij niet wennen .

Was hij In 1912 enthousiast geweest voor de landmacht, nu, 10 jaar later, trok het korps mariniers te Mare Is land in CaliforniĂŤ hem meer. Hij werd aangenomen. Tijdens zijn opleiding kwam hij tot de overtuiging, dat zelfdiscipline, zelfvertrouwen en zelfkennis onontbeerlijk waren om een goed en dapper oUicler te kunnen zijn.

In 1927 ging hij voor de eerste maal naar China, het land, dat midden In revoulutie was gedompeld en vervolgens In 1930 naar Nicaragua, waar hij na zijn terugkeer zijn eerste onderscheiding ontving voor zijn dapper en tactvol optreden bij binnenlandse onlusten.

In 1933 werd hij voor de tweede maal naar China gezonden.

Hier werd hij als Adjudant van de LegatIon Guard in PeIping onmiddellijk geconfronteerd met het feit, dat het moreel van de troep bijzonder laag was. Tegen ongeveer 100 man per maand moesten disciplinaire maatregelen genomen worden.

Daar CarillOn dit weet aan gebrek aan kennis van de zeden en gewoonten van het voor de westerling zo vreemde China begon hij zijn manschappen een en ander bij te brengen. Al spoedig was China geen vaog door muren omwald geheel meer voor de mannen. Hu n vrije tijd werd niet alJeen meer besteed aan slenteren langs de straten, drinken. zich overgeven aan verdovende middelen om van erger nog maar niet te spreken. De straDijst werd korter en korter. Beter begrip had hun ve rantwoordelijkheid bijgebracht, verantwoordeliJk-

heid, niet alicen voor zich zelf, maar ook voor hun kameraden, hetgeen het moreel ten goede kwam.

Na zUn terugkeer was Carlson's reputatie van de wijze. waarop hij met zijn mensen omsprong, reeds doorgedrongen in Washington, waar President Roosevelt hem uitnodigde om te komen lunchen op het Witte Huls. Er ontstond vriendschap lussen de twee mannen en toen Carlson In 1931 voor de derde maal naar China moest, Inviteerde de President hem op een geheime conferentie betreffende deze missie. De President verzocht hem of hij hem rechtstreeks op de hoogte wilde houden van het oorlogsgebeuren in het verre Oosten. Aldus vertrok hij naar China.

Carlson kende sle<:hts een manier van observeren vlln oorlogvoering en tactiek van de diverse partUen nl. hU moest er midden In zijn en meetrekken met de troepen. Daarnaast was het ook van belang de stemming van de bevolking te peilen. Ware n zij oorlo,szuchtlg of warcm zij, gewend aan opstand en strijd, In een sleur geraakt? Op deze vraag kreeg hij spoed ig antwoord door een toevallige ontmoeting. Hij dwaalde nl. eens in die tijd door de straten van Sjanghai, waar een koell een vracht gekookte rijst vervoerde voor de Chinese troepen, die door de Japanse artillerie en tanks waren ingesloten. Op Carlson's vraag, waar hij voor vocht, antwoordde de koel! In het Chinees: "De vijand wil onze hulzen. Als wij samenwerken kunnen wij hem vernietigen".

Carlson herhaalde hardop het woord "samenwerken", hetgeen In het Chinees "Gung ho" luidt. Dit Gung ho Is hem altijd bij gebleven en het werd later het devies voor zijn CarillOn Raiders.

Daar hij voelde, dat hij no, niet echt was doorgedrongen In het Chinese verzei, vroeg hij papieren aan om zich naar de noordelijke provincies te kunnen begeven. waar het Chinese 8ste leger guerlJlastrijd voerde tegen de Jappen. Carlson werd de eerste buitenlandse omeler, die het Chinese communistische leger bezocht.

Hier ontmoette hij de commandant van het 8ste leger in het geheime Rode hoofdkwartier nabij Hungtung. Carlson leerde van deze commandant, Chu Teh genaamd. een en ander van de tactiek van de Jappen, hetgeen nog wel eens van onschatbare waarde zou kunnen zijn. Vervolgens verzocht hij Chu Teh hem naar het front te zenden en wel het gevllarlijkste front. Carlson ging. AI snel merkte hij op, dat alles er op gericht was om op het moreel van de troep te werken. door aan duidelijkheid niets te wensen overlatende propaganda.

Er werden bijvoorbeeld op papier geschreven leuzen op de rug van iedere soldaat gespeld, zodat het oog van de man achter hem er voortdurend op gericht was.

Inmiddels was de winter ingevallen met kou en sneeuw.

Het kostte nu tweemaal zoveel tijd om een berg te bekllmmen. Toch beklom Inen er acht in 20 uur, een atstand van 43 mijl. Men sliep tegen bevroren heuvels en bergen. stond op en trok weer verder. Ofschoon Carlson koorts, dysenterie en een oogaandoening had opgelopen, hetgeen het verder trekken bemoeilijkte en ofschoon brandende as uit zijn pijp zijn broek verb rand had op diverse plaatsen, waardoor hij minder goed beschermd was tegen de kou, bereikte hij opgewekt Hankou.

Hier vertelde hij aan de journalisten de bezigheden van de guerllla'a vcr in de provincie. De journalisten vroegen of zij de geschiedenis van zijn belevenissen mochten publiceren.

Na zijn toestemming vef5Chenen diverse publicaties.

De marlne-autoriteiten waren het er e<:hter niet mee eens en telegrafeerden Carlson, dat dergelijke publicaties, waarvan zij niet wis ten of de teiten juist waren, zich niet meer mochten herhalen en dat de verantwoording In de toekomst alleen bij hem zou rusten. Verd~r kreea: hij opdracht in de buurt van Hankou te blijven en een oogje te houden op de politieke Invloed op het leger.

Carlson nam eehter ontslag.

3

Hij ging ledngen houden en schreef twee boeken. Zijn zienswijze, gebaseerd op zijn ervaringen in het Rode leger was, dat wanneer doorgegaan werd met verzoeningen en onge-regeldheden te sussen, de Jappen vroeg of laat zouden aanvallen. terwijl als men nu ophield met Japan op goede voet te blijven. naar alle waarschijnlijkheid deze aanval achterwege zou blijven.

In het begin van 1941 vloog Carbon naar ManlJla en waarschuwde Ceneraal Mac Arthur voor een op handen .zijnde aanval op de PhIlippijnen en raadde de Ceneraal aan mensen te trainen voor oorlog In de jungle. MacArthur toonde eçhter niet veei belanpteJllng voor deze waarschuwing en een en ander maakte weinig indruk op hem. Carbon realiseerde dch het gevaar echter wel en midden in zijn werk spoedde hij zich terug naar Washington, waar hij benaderd werd door ccn kolonel. die hem verzocht terug te keren bij de marine. Hoewel Ca rlson er meer voor voelde om dienst te ne men bij de landmacht wist de kolonel hem toch over te halen en spoedIg keerde hij terug in de gelederen van de marlnien In de rang van majoo r.

5 februari 1942 richtte hij het Flrst Separate Battalion van de tweede mariniers divisie op. I n april werd deze naam veranderd in het Seçond Raiden Battallon, of meer populair gezegd de Carbon Raiders.

Bij de oprichting vnn zijn Raiders bataljon had Carlson hulp van kapitein James Roosevell, die hem terzijde stond bij de selectie van 7000 gegadigden. Er waren er slechts 1000 nodig en het antwoord op vragen als Hkunt u zonder een spier te vertrekken een Jap de keel afsnijden", "kunt u 50 mijl per dag lopen" en "weet u waarvoor wij vechten", besliste of de candidaat al of niet In aanmerking kwam om tot het bataljon toegelaten te worden.

Na de selectie van de manschappen, werden zij door en door getraind. Patrouilles, dagenlang door de rimboe, verkenningstochten en judo hardden hen. Dit alles ging onder een voorbeeldlle samenwerking - Gung ho-.

Er was geen aparte mess voor officieren en geen aparte ver_ blijven .Ieder was verantwoordelijk voor zijn eigen voedsel en kledinJ. CarJson trainde zijn mannen ook geestelijk. Hij beloofde hun niets anders dan gevaar, wanhoop en dood. Door steeds maar te wijzen op gevaar, hun Immer de dood te voorspellen en te Jip reken over de hachelijke situaties, waarin zij zouden komen, maar ook hoe zij aan gevaren konden ontkomen, hun moed In te spreken en hun met raad en daad terzijde te slaan, wc rd het Raider bataljon al spoedig doordrongen van een vurige moed en een geestelijke en morele dapperheid.

Er ontslond een lied, het lied van de Carlson Raiders, van mannen, die wisten, dat :r.ij gelijkwaardig waren aan welke vechtende e('nheld op de wereld ook. Zij wisten dit voor zij :r.eUs ook maar een geweerschot van een vijand hadden gehoord.

In augus tus 1942 konden de Carlson Raiders eindelijk hun dapperheid bewijzen, want Admiraal Nimitz ga! Carlson orders tot f!(>n aanval op Butarltarl. het voornaamste eiland van de Makin atol. 200 Raiders zouden de vijandelijke Installaties moeten vernietigen, zoveel mogelijk krijgsgevangenen maken en vervolgens weer naar hun basis terugkeren.

Japans patrouillevaartuig, onmiddellijk gevolgd door een transporlvaartuig.

Vliegensvlug seinde Carlson aan de Amerikaanse onderzeet!n deze twee schepen te beschieten. Ofschoon de onderzeeboten de twee vaartuigen niet konden zien, waren Carlson's gegevens %0 nauwkeurig, dat binnen enkele minuten beide sc:hepen In vlammen opgingen. De Raiders riepen triomfantelijk - Gune ho -. 's Middags verschenen twee Japanse vliegtuigen, gooiden enige bommen af en verdwenen weer. Daar Carlson verwachtte, dat zij zouden terugkeren, gaf hij bevelen tot het zoeken van dekking. De gediSCiplineerde Raiden verscholen zich tussen groen en palmbomen en toen inderdaad 12 vlieg ~ tuigen verschenen, die ongeveer een uur rondvlogen en bombardeerden, was er geen enkele Raider te zien en na a[Joop bleek er ook geen enkele gedood of zelfs maar gewond te zijn. Zij vervolgden, na een viermotorig vliegtuig naar beneden te hebben gehaald, hun medogenloze opmars.

Cnrlson was overa l tegelijk en spoorde zijn mannen aan.

Plotseling werden zij overvallen door een sterke Japanse overmacht. Een niet te ontkennen schrik sloeg door de gele. deren van de Raiders, twijfel en angst besprong hen. Maar dan he rinnerden zij :r.lch de woorden van hun leider: "Ik beloor u niets dan wanhoop, gevanr en dood: jullie zijn Raiders en Raiders overwinnen" .... Zij versloegen de Japanse overmacht. Vervolgens trokken zij verder landtnwaaMs en vernietigden alles wat zij op hun weg aan Japans materiaal tegenkwamen.

Tegen vier uur in de middag. toen de Raiders reeds 11 uur op Makln waren, verwachtte Carlson nog enige vijandelijK":! vliegtuigen, dus gaf hij wederom bevel tot dekking. Na een half uur lieten bommenwerpers zich horen en gooiden hun last af. die echter veel van hun eigen mensen om het leven bracht. Om halt acht had men genoeg verwoest en vernietigd en trokken de Raiders weer naar de kust in hun landingsboten.

De motoren faalden weer. Bovendien was het nu eb en golven sloegen de bolen terug op de kust. Enigen wisten toch al peddelend de onder:z:eeërs te bereiken, maar niet allemaal. 70 man, waaronder CarJson, gaven het op en keerden terug naar Makin. Carlson zond eerst een patrouille uit om te onderzoeken hoe sterk de vijand was, die zich nog op het eiland bevond. Groot was de verbazing toen bleek, dat er niet een levende Jap meer op het eiland te vinden was. Het laatste restje van het materiaal dat van de Jappen nog in tact was werd nu ook nog vernietigd en toen de laatste 70 man, 40 uur nadat zij van hun basis waren vertrokken, terugkeerden hadden zij 23 man verloren tegen de Jappen. die 350 man verlies geleden hadden. Het was eçhter niet bij 23 Raiders gebleven, want ook de pogingen om de onder%eeërs te bereiken hadden nog aan 7 Raiders het leven gekost door verdrinking. Totaal waren er dus 30 dappere stllJders omgekomen.

Terug In Pearl Harbour waren Carbon en :r.ijn mannen d~ helden van de dag. Journalisten wilden weten hoe hij de vernleUIing van de Jappen op Makin tot stand had weten te brengen. Carlson's antwoord was, dat het succes te danken was aan de s.omenwerking, aan ,,gung ho", het systeem, dat gebaseerd Is op de strijder ieder afzonderlijk. leder heelt zijn eigen taak, ieder weet wat persoonlijk van hem gevraagd en gei:!!st wordt, hetgeen een samenbundeling van krachten Is, die tot grootse dingen in staat is.

De Carlson Raiders waren nu beroemd geworden. Vele op-

In de nacht van 16 augustus startten zij met twee onderzeeboten, die hun tot bij de Makin lague zou brengen. Vervolgens gingen lI!lj in de landingsvaartuigen. Plotseling tluisterd{' een van de mannen, dat zijn motor niet aansloeg. Het bleek, dat alJe motoren weigerden. Nu konden zij niet landen op de geplande plaalJ en het enige wat zij konden doen was hopen, dat de stroom hun naar de kust van het eiland zou voeren. Peddelend bewoog de kolonne zich vooruil naar een vreemde kust met een vijand van onbekende sterkte.

Toch landden zJj op de goede plaats terwijl zij door de duisternis beschermd werden. Geen enkel vijandelijk schot had hun landing gesignaleerd. Plotseling verscheurde een knal de stilte. Een Raider had per ongeluk zijn geweer afgeschoten. Later zei Carlson: "Dat was de enige keer, dat Ik een van mijn mensen vervloekte, Ik had hem zo wel kunnen neerschieten."

Toen ving de strijd aan.

De Japanse verdediging bestond uit machinegeweren, vlammenwerpers, g ranaatwerpers en automatische pistolen. Vanuit hinderlagen en vanuit cocospalmen werden de Raiders bestookt, doch zij hielden stand.

AI spoedi" trad een nieuwe kracht In het strijdperk nl. een

4

drachten kregen zij te vervullen. Zij moesten eens een kuststrook veroveren In de buurt van Aola in Guadalcanal en deze bezet houden tot land- en zeestrijdkrachten het van hun over kwamen nemen. Al doende kregen zij een bevel, dat zij op moesten trekken, hetgeen er op neer kwam, dat de Raiders 31 dagen lang zich door de jungle heen moesten werken. Een andere maal kwamen Carlson en :zijn mannen tegenover een veel sterkere oorlogspatrouille van de vijand te staan. Toch zagen %ij kans hen te omsingelen en 75 Jappen te doden, Voor al deze daden ontving Carlson zijn derde Navy Cross en de Raiders werden onderscheIden met een eervolle vermelding.

Spoedig kwam aan alles echter een einde, want Carlson moest zijn Raiders verlaten, daar hij overgeplaatst werd In 1943. Requesten, verzoeken en aanvragen om bij zijn Ralden te mogen blijven, hielpen niet en ook de smeekbeden van de Raiders :r.elf mochten niel baten.

Het Battaljon Raide rs werd gereorganiseerd en een ander kreeg de leiding, nl. kolonel H. Liversedge.

De Carbon RaIders bestonden niet meer.

Hr. Ms. SCHEPEN EN HUN EMBLEMEN Hr. Ms. Breskens (M 855)

Hr. M s. Boxtel (M 857)

"I" ,olla un dl/bbtJt a:ld".lr ,',m sab,I".

Dit tmb/uNi is on,Ju"tI a.lR bi' w"Ptn ,'"H d, 8rlJ~"nJ.

" lil /tlll IWIl du'arlb.J/k", :il"u, /'trg. · ulJ /WI Ilrhl m"ltlftn u,,, zilt , r, ;:oom /· gtU'ijs gtpl"alJl".

Dil tmblt ,m is o'III""d a"" h'l ",,,pin 1':1" dt gtmullft Boxftl.

,,,nu..,,

Mijntnvt,t r : Standaard watervHplaalslng 384 ton; max. s nelheid 13,6 mijl; grootste

lengte

43.~

meter;

grootste breedte

8.~

meter; gemiddelde diepgang 2,28 me ter; machine vermogen 88l) apk; be manning

40 koppen .

Bewapening: 2 mitrailleurs van 20 mmo Hr. Ms. Bresken! behoort lot een serie van veertlen mijnenvegeu, die de Verenigde Staten van Amerika In het kadel' van de wederzijdse hul pverle ning aan Nederla nd heeft oveI1ledragen. Het Is het zusterschip van Hr. Ms. Beemster (tie april·nummer 19:>7 vlln .. Alle HelUl").

Na zijn Indien$ ts telUng In San Fra ncisco

"lil

J\tijne nvege r: Zusterschip van Hr. Mp. Breske ns, derhalve zelfde beschrl.!ving (z Ie boven).

Na zijn Indiens tstellIng In San Franclseo (US A) kwam Hr, M !, Box tel op 12 februarI 1955 in Nederland aan.

In dienst ges teld: 23 Juli 1954,

Hr. M s, Brouwershaven (M. 858)

(USA) kwam Hr. Ms. Bres kens o p U Bep-

tember 1954 In Nederland aan.

In dIenst gestel d : 21 april 1954.

Hr. M s. Bruinisse (M 856)

•

(25)

Hr. Ms. Schiermonnikoog (M 872)

" lu zitltr tt" oUlgtu·tuat Hl OUlllk Ultl 10'" lil/ir t " brIli", b".Jra, gtk/ttJ i" grij;:, I,ij mtl /t"" 1.'" belu l/at, b",rtr O<'lS sl...."al op ttN grlls!,roua, J, /;,,;'trh,ma opg,h" t n nltS fi ni· hOfl!, glrirb" u-ijs,i"gtr til hOllana, in J~ ruh/trb""J U " ro;:mkr"ns ,.,," liJbtl. a....r=1I b,mgt na gOllrlt" IHlli/' .

Dh t Hib/tt", Îs O"II" na a.," hel ,.."ptll ,,," Jt gImUnIt Srbitrmo""i/toog , i'IIij nenveler: Standaard waterve rplaatsinll 125 ton ; max. snelheid 25 mijl; grootste lengte 39.4 meter; grootste breedte 5,8 meter; gemiddelde diepgang 1,7 me te r ; machine vermogen 3100 a pk ; bemannlnJo: 25 koppen.

Bewapening : 1 mitrailleur van 40 mm; 1 mitrailleur van 20 mmo Hr, l\a. Schiermonnikoog behoorde tDl de klasse van de ond iepwatermijnenveger" waarvan de Koninklijke marine er tien bezat. Het waren oorspronkelijk Duitse mijnenvegers van de R·klasse, In de jaren 194.2-1944 gebouwd. Zij werden in november 1947 aan de Koninklijke marine over· gedragen en in dienst gesteld, Op I januari 1956 werden deze mijnenvegers van de sterkte afgevoerd .

m"

"GtJttlJ: / lil gOIiJ u" """4.Jr I'all l"b, l, d".gl'" 0" d, borsI u" g" 'i,,,nJ,,IJ rl/ilJrhiIJ'i ,'"n !,Ol/J: I IR IJ mtl t~H Irtl/U! I.JH kul, 2 til 3 HIli ctH lIlllU' '·.m labl l, dl IUI/w i" I I n 3 omgtu·" .a,.

11 iH gOlld tlB Ittlt,,, ""n kll f' .

Dit ~mb/uHl ;1 o"tltt"a a"n b, / gtmUnltU'{Ipt" /'"" BrOl/U'lrl bll!'tll.

" Gtgt lrd "all :i"u ". ubtl ,·,m arbl flllk· ~,n,. ;" ,,,, uhildh""ld "/l" tin g,,,z,,,d bUI /"" kul, II"aIlJ DJ> un "mIJ ",," ÛllO' PIP'.

Dil ,mblum iJ onllulld a,lR Inl gImuIIft· l{.'Il"'" /\OB BrJIi"illt.

ti",,,

Mijnen vege r : Zusterschip van Hr. Ms. Breakenl, derhalve zelfde beschrijving (zie boven).

Na zijn in d ie nststelHng in SeaUle (USA) kwam Hr. Ms. Bruinisse o p 25 Juni 1954 In Nederland aan. tn dienst gesteld : 21 Janua r I 19S4.

N.B. De kleuren "sabel", "keel", "slm' pel" en "atuur" zijn de herald ische benamI ngen voo r "zwa rt", "rood", "groen" en "blauw",

Mijne nveger (Beem8ter-klnsseJ in act ie

Mijne nve Ile r: Zusterschip van Hr. Ms. Breskens, derhah'e zelfde beschrijvlne (zie boven).

Na zijn Indlenststelllne in San Francisco (USA) kwam Hr. Ms. Brouwershaven op 9 mei 1955 in Nederland aan.

Jn d ienst eesteld: 3 november 19M.

" lu iJ: IIII' U H srhtlIJÜ ,."" zih-,,", Dil tmblttm ÎJ om/tt"J iJ.IH b" gtmte"lt· ".Jp,n /'3U Ur".

Mijnenveger: Zusterschip van Hr. Ma. Schiermonnikoog, derhalve zelfde beschrijving (de boven),

,

,

DE WERELD WAARIN WIJ LEVEN

J. MAAS

N IEMAND

w~et precies hoe lan/;/ er men..en op aorde hebben geleefd. I n het Mu.eum VGn de Mens, in Partil, kun ;e .chedeb zien van oermensen. Die voor de leek moch-

lig veel op apenhooJden lijken Een feit is, dot de men. toen

de gli!.chledschrijverij begon, al een hoog be.chaving.peil had bereikt. H ij kon vezel! en dierlijk hOGr bereiden en daar kleren van maken. Hij kon leer bereiden en daar schoeisel von maken en tuig om de door hem getemde en afoerichte huisdieren in t e spannen , De dierlijke kracht hielp hem In tran.port en landbouw. H ij woonde in huizen en de prin-

cipe. van centrale verwarmhl" en waterleiding wa ren bekend. De me,", kende ijzer en koper, en hij kon daar gereed.chop van maken en wapentuiQ. Hij kon op zee varen, de

toen bekende wereld over, en hij kon het nog onbekende bereiken.

Zo heeft de men, geleefd tot nauwelij'" 150 janm geleden, hoewel natuurlijk de be,chavlng zch verbreidde en vooruitgang op velerlei gebied aanzienlijk was.

Deze vooruitgang echter, bereikt in een periode van meer dan 2.000 ;aren, i, ,chamel In vergelijking met de vooruilgang die In de afgelopen 15-0 jaren werd gemaakt. Men zou eigenlijk van een aaneen.cllakeUng van revoluties kunnen spreken.

Het begon met de ulwlndlng van ,toomkrac/it, wat fabriek.industrie op de been bracht en transport een geweldige ' tOOI gaf. Hierop volgde de lOepouing van elektrische energie en de uitvinding van de verbrandingsmotor, die tOl aufOlra.n,port en het vHegtuig leidde.

Than" nu de kolen- en olievoorraden, en de hoeveelhedeJl daarvan die per tijd,eenheid kunnen worden geproduceerd zorgen gaan baren, ft a.toomkracht Ilitgevonden. De grote waarde hiervon schuUt In het enorme vernlooen ,amenoepakt In een kleine hoeveelheid brandstof. Daarom zol in verre en afgelegen gebieden het transport van brand,tof oeen problemen geven. Wal dit zal betekenen lloor tot nu toe tenoevolge van lransportmoeUijkheden nog niet opengelegde oebieden kan slechts aarl verbeeldinoskracht wordm

over",elalen.

Deze revolutionaire orltwikkelingen. die vQOrnomelijk van de afgclopen dertig jaren zijn, ,cheppen een snel veranderend wereldbeeld. Enige maanden geleden nog WQl iedereen het er over eenl dal Iluiling van het Suezkanaol een dermote ontwrichting op lan",e termijn in de wereld zou veroorzaken, dal ongetwijfeld uiteindelijk oorlog ZOIl volgen. Nog ÎJ dOl waar,chijnlijk het gevolg, doch binnen IUllele jaren zal aloomvoorutuwipg in .Ieed. groter wordende .chepen, tezamen mei de mogelijkheid bijna eindeloze pijpleidingen te leggen, het belong van dit kanaal erg doen afnemen. Wat wederom een bewij' I, dat de wel van Meden en Perzen even tijdelijk b air a.lIe andere mensel{jke creaties. lI el ia niet alleen techniach dat de mens tol ontwikkelino kwam. Neem bijvoorbeeld de medische wetenschap. Er ia a.ltijd een statbtiach lij.tje van kwalen dat het orootlle aanlal doden veroorzaakt. Dal lijstje wordt, naarmate de weten,chop vordert, .teeds kleiner, en daarom worden deze kwalen in onze lekenogen al. maar gevaa.rlijker. Dat 15 nIet zo.

De men. moet sterven, en er moet een dood.oorzaak zijn.

6

HiJ sterft nu aan de weinige kwalen die de weten,chap nog nie t weet te bestrijden. Uitei"delijk, als de medi ..che wetenschap aUe nog bel!oande geheimen heeft ontsluierd, zullen de meeste men.aen aan gewone ,Iijtage ,terven, net ala auto', en schepen. De geweldloe invloed van de vooruifoano in geneeakunde doet zich thans reeds voelen. De men.en worden namelijk veel ouder dan enioe tientallen jaren geleden. Dit brengt orote bevolkillgstoename Ie weeg. Kinders terfte is tot een minimum teruggebracht. Meer oude men,en, en meer kinderen, die allen moeten leven blnrlen eell bepaald land, betekent dat de werkende groep daarvoor meer moet produceren. Ander, wordt de bevolkino en dus het land, dan k zij de betere geneukunde, armer.

Geoeven verbeeldingskracht en. olldernemingsoeeal opent de moderne techniek de mooelijkheid de gehele wereld tot bloei te brengen. Het enige wat een dergelijke .prong naar een toelvaarts-wereld in de weg .taal is de men. zelf. De mens. die in , teedr groter male de natuur onder zijn invloed brenOt, ziet geen kans zJj:hzelf loo"ch te organiseren. Wti, en iedereen zonder uitzondering, ztin vervuld van zonderlinge ideeën, die aUe een doelmatige welvaart.onlwikkelino van de men. in de weg slaan. AI die Ideeën zijn over 50 jaren helemaal van de baan en aan zal er niemand zijn die begrijpt dat ze 0011 in een men~e/ijke brein hebben geleefd.

Neem als voorbeeld de positie van de vrouw in de wereld.

Than. zijn er in Wea:t -Ellropa vrouwen directeur van fabrieken. Er zon vrouwelijke ministers en parlementsleden.

Er is eigenlijk geen functie in de maatschappij die niel eroens in West-Europa door de vrouw wordt vervuld.

Toch i. hel nauwelijk, 40 jaren geleden dat bijvoorbeeld in een land als Engeland de vrouw voor het eerJt een beperkt soort stemrecht kreeo. Doar wa, een periode van bijna 50 jaar aan voorafoegaan van oorlog. Oproer van vrouwen, door vrouwen georgani.eerd, op grote schaal. waarbti doden vielen, om stemrecht te krijgen. De vrOIlW, zo redeneerde men, wa. de tra. ditionele dienares van de man en miste de kwaliteiten om zich anden don in kinderkamer en keuken verdien , telijk te maken. Wij weten nu wel beIer, hoewelllel noQ. ,teed. raar aandoet bijvoorbeeld eerl loto te zien van een naar het dagveld Irekkend bataljon vrouwelijke soldaten.

Wij moken identieke fouten bij de beoordelino van de kwaliteiten van bepaalde op de wereld levende ranen of nationaliteilen. Over enioe tientallen jaren zullen we ook van vele van die gedachten zijn teruooekomen. Wal er allemaal op wijst dat de men, die met .ucce, logica weet toe te pa,len in wetenJchap en bedrüf, die niel kan In zün eigen

.amenlevino. Onze geest is vastgeroell in overtuigingen, In zonder meer aanvaarde waandenkbeelden, waarvan de onzinnigheid altijd weer op een latere datum wordt aangetoond.

Zo i. het met onze opvaltino omtrent oorlo", en vrede. Wij noemen oorlog een ",ewapend gevecllt lILnen Iwee of meer landen. Het b zeer wel mogelijk dat over enioe tieJltalien jaren wat we nu v rede Iloemen, oorlog wordt genoemd, hoewel er geen .chot werd gelost.

Laat ons hopen dat die toekomstige geschiedschrijver on. ab overwinnaar kan noemen.

NABESCHOUWING FOTOWEDSTRIJD

1956

Talloze kleinigheden .

"Tegen. zon"

"TriCl ngu!C1tieoClken"

I

EDERE keer als weer een s iroom van folo's de revue moet passeren om er de besle uit Ie kiezen doet zich he tzelfde verschijnsel voor: He t merendeel wordt zonder veel commentaar tel7.ijde gelegd maar plotse¡ ling komt er een enkele foto of een hele inzending waarvoor de hele jury a.h.w. overeind veert.

Verschillen van opinie zijn daarbij betrekkelij k zeldzaam. Er is blijkbaar een duidelijke g rens lussen middelmatig en goed die door Iedereen wordt aangevoeld.

Veel moeilijker is het echter, onder woorden te brengen waarin dal verschil nu precies zit. Dikwijls zijn er verscheidene foto's van overeenkomstige onderwerpen. Waarom zeggen we nu de ene maa l: "Wel aardig" of "middelmatig" en zij n we de andere keer enthousiast? Een nauwkeu ri ge analyse toont aan, dat talloze kleinigheden het verschil lussen het gewone kiekje en de prijswinnende foto uilmaken. De geluk! factoren, die daarbij In hel spel kunnen zijn (een toevallige mooie belichting bijv.) zullen we bulten beschouwing laten. Zodra een fotograaf zover is gekomen. dat hij een de rgelijke gelukkige omstandigheid ziet en benut is het a l geen geluksfactor meer.

Het waarneme n van een interessant moment of een mooie sleer mocl een tweede natuur worden, maar bovendien dient een goede amate urfotograaf zich bewust te wo rden van de mogelijkheden d ie hem geboden worden door de keuze van zijn standpunt, door de plaatsing van het "motler" in zijn beeldveld, door de handigheid waarmee hij s torende bijkomstigheden weet te velmijden. Ol hij dit bij de opname of bij de afwe rk ing doet, is van ondergeschikt bela ng. Hel enige wat beoordeeld wordt is het eindresultaat.

Een e igen stij l.

We zullen ons hier niet verdiepen In de beruchte vraag of fotografie mag wo rde n gerekend lot de kunsten, met grote of kleine K's, maar wiUen toch wel vaststellen. dat het in ieder geval mogelijk is, een eigen

7

stijl te ontwikkelen. De betere fotogra<ll herkent men aan zijn foto's zeUs al weet men niet dat hij ze gemaakt heeft!

Dat is a llemaal heel aardig, denkt u nu waarschijnlijk, maar hoe leer ik .t.o·n eigen stijl aa n? Er is hierop maar een antwoord : Door te trachte n de onderwerpen zoda nig in uw foto's te brengen als u ze ziet. Maar probeer voornl niet resultaat te boeken, door het slaafs navolgen van luer of elders gegeven rca:els. Die zijn uitsluitend bedoeld als aanwijzingen ol richtlijnen. waa r ieder uit kan pulten naar eigen beh:>efte. Het zijn echter geen toversleutels mlar 5U:-<:CS! Ve rkeerde toepassingen.

Uit de stapel Inzendingen van de wedstrijd 1956 kozen we enkele foto's die duidelijke kwal!tciten vertonen, maar die buiten de PI ijzen vielen, omdat toch ergens een fout werd gemaak t.

Om te beginnen dan ,.Tegen zon". Een 3ardige foto en bovendien 100 M<lrlne (alleen hadden we hem graag op glanzend papier gezien!) De maker heeft gebruik willen maken van de altijd krachtige we r king van de diagonaal ~n ongetwijfeld is deze vergroting een trouw beeld van wat hij zag. En tóch voldoet er iets nie t. Wat hie r had m')Cten gebeuTen nu de foto wedstrijdinzending werd was het neg a tie f ach t e r s te voren vergroten! Als u deze foto voor de spiegel houdt. zodat de sloep in de andere diagonaal komt, is hij plotseling stukken beter ! Wat heeft dat nu nog met fotografie te maken? Toegegeven, héél weinig, maar tenslotte gaat het om het resultaat. Een voorbeeld van een foto die werkelij k "verknoeid" is door kleinigheden vinden we in die van het "Triangulatiebake n". Ook deze opname heeft prima kw aHteiten. De weergave van het licht op de golve n en van de wolken In de lucht [s prima. maar ...... waarom moest dat baken op zo'n vreemde plaats in het beeld komen. Volgens de titel is dit merkwaardige voorwerp het eigenlijke motief van de foto, maar In werkelijkheid ziet men hel als een hoogst storende bijkomstigheid Een andere storende fac tor vi nden we aan de lInkerrand van de foto. Die donkere schaduw daar past niet in hel beeld en leidt de aa ndacht van het cenlrale gedeelte at. Iedere keer dwaalt de blik weer naar die zijrand. Hel merkwaardige is, dat een "onverklaarde" donk€re vlek In cen van de hoe ken van cen foto de kwalileit ervan geweldig kan verbeteren zodat .het soms zelfs geraden [s de hoeken kunstmatig wa t donker te maken. Aan de zijrand echter is c r voor een donkere plek geen enkele excuus.

Storend we rkt tenslotte op de achte rgrond de eigen· aardige wolk boven het silhouet van het schip . .,Daar kan ik toch nie ts aandoen?" vraagt nu waarschijnlijk een verontwaardigde fotograaf. Het is hem in ieder geval ontgaan, maar bij hel ntdrukken had dat toch niet mogen gebeuren. Onwillekeurig [s Inen geneigd een verband te gaan l.ocken tussen wolk en schip en hel gevo lg Is weer een "blJkvanger" bulten het e[genlijke motief van de toto.

Voor een wcdslrijdfoto is dit een zeer ongewenste eigenscha p.

Van het minder gunstig gekozen opnamestandpunt geven we twee voorbeelden: "Diepzee- visse rij" bevat alle elementen voor een loto van top-klasse. Vele amateurfotografen zouden er ik-weet-niet-wat voor over hebben, om zoiets eens te kün nen totograferen.

Daarom is hel jamme r, dat die prima kans niet uitgebuit werd. Dat gedeelte van de railing op de voorg rond interesseert niemand en stoor t allerverschrikkelijkst. Een stap ve rde r naa r voren en die storing was verdwenen. De vlaggestok is in dit geval ook storend. Hij heeft te weinig met de foto te maken om een bruikbare voorgrondstoffering op te leveren. In dit geval zij n er bovendien diverse strikt technische aanmer kingen te maken: Hel zwarte vlekje linksbovenaan du idt op een gaatje in het negatie!. Daar het hier cen 6x6 negatief betreft, had dit zonder moei te even weggere toucheerd kunn en worden. De vergroting, zoals die werd ingezonden was bovendien véél te hard.

"In Morpheus' Armen" is in vele opzichten cen originele en goed uitgevoerde foto, die ge ruime tijd bij de

'I.

"Diepzee-vi3seTij" " I n Morpheus' Armen"

8

"V

lagvenoon"·

beoordeling in de categorie van de eventuele prijzen heeft gelegen. Tenslotte viel deze opname toch af. De voornaamste reden was wel de indruk van "topzwaarheld", die de toto gC(!ft. De vlakverdeling is niet harmonisch genoeg. De figuur lijkt naar links "uit de foto te vallen".

Toch zou het ook hier uiterst gemakkelijk geweest zijn, deze storende mdruk te vermijden. Iets - misschien niet meer d an een halve meter - meer naar links met de camera en alles was in orde geweest.

Wij willen onze nabeschouwingen afsluiten met de foto "Vlagvertoon". Ook hier vele goede ideeën maar een onvolmaakte uitwe rk ing ervan. Zoals hij nu is. doet de foto wat stijl aan. De horizon precies In hel midden "doet" het bijna nooit. Het geheel is te symmetrisch.

Dit is echter niet de voornaams te reden tot besprek ing van d eze toto. WIJ zouden hem willen gebruiken om te wijzen op een mogelijkheid, die tot dusverre nog weinig wordt toegepast, 11.1. het combineren van dagen flitslicht Indien de fotograaf hier een flitslampje had geb ruikt, zouden dl': omtrekken van het beeld niet zo koolzwart zijn geWOlden. Het oog nam waarschijnlijk ook nog wel enig detail waar. De foto zou daardoor hoogstwaarschijnlijk nog veel aan belan gwekkendheid hebben gewonnen.

Hiermede besluiten we de nabeschouwingen over de wedstrijd van het vo r ige jaar. Zoals u in dit nummer ziet, staat de volgende wedst r ijd alwee r voor de deur.

We rekenen op méér inzendingen d an ooit t evoren !

OOK OP DE UWE!

MARINE FOTOW EDSTRIJD 1957 Het succes van de tot nu toe ,.ehoude;J Marine-Fotowedsll'ijden was 1:0 groot, dat onmitl.dellijk werd besloten er ook voor het jaar 1957 weer één te ort:aniseren. Bij de opzet is natuurlijk lering getrokken uit de ervarinsen van de \·oorafgaande jaren en 1:0 zult U zien dat de vOOI'waarden tol deelnemen weer een I~leln beetje verschillen van die van vorig jaar.

Het ideaal, dat de organisatoren voor ~en zweeft Is een wedstrijd wauraan iedereen in de marine, die een fototoestel hanteert kan meedoen me t een redelijke kans op succes.

Om dit. ie bereiken, is ditmaal besloten tot het instellen van drie klassen van deelnemers.

Klasse A bestaat uit dege:len, die in vor1ge wedstrijden een of meer prijzen hebben gewonnen. (Aanmoedigingsprijzen tellen. daarbij N IET mee!)

Klasse B omvat de beroepsfotografen in de Konink!ljke Ma1"ÎM, dwz. de vllegtul:makers (F) en a lle anderen tot wie r die nst werkzaamheden het. maken van foto·s behoort.

Klasse C bestaat uit alle overlgen.

I eder kan dus voor zichzelf uitmaken in welke klasse hij thuishoort. Deelname aan klasse A is vrij ook voor hen die nog geen prijs hebben gewonnen, indien zij zie:. daartoe competent achten.

Voor ber oepsfotografen (prijswinnaar ot niet) staat alléén klasse B open.

Aan. de wedst r ijd mtlg uitsluitend door mili tair personeel worden deelgenomen.

Het onderwerp is ditmaal weer geheel vrij.

Dit betekent intussen niet, dat In deze marine-wedstr ijd, niet een zekere voorliefde VOOI" Marine-onderwerpen blijft bestaan. Daarom Is in alle klassen een speciale n;brlek marine· foto', ingesteld, Naaraan, ter speciale aanmo..."'<'Ilging, hogere prijzen zullen zijn verbonden dan aan andere rubrieken.

De Indeling van de overige foto's in r'ubrieken, e n, In verband daarr.lce, de vaststelling van het aant al p rijzen geschiedt dOOI· de jury.

Een prijs kan worden toegekend zowel voor een enkele foto 2.ls voor een Inzending als geheel.

KLEUREN -FOTOGRAFIE

Een steeds toenemend aantal fotografen gaat kleur'enfilms gebruiken. De beoordelIngsnormen voor kleurenfoto's ver· schillen echter 1:0 principieel van d ie voor zwa:-l-wit. dat besloten Is cell afzonderlijke wedstrijd voor kleurenfotografie te houden, los van de zwart- wit wedstrijd. Voor een klasseindeling der deelnemers is daarbij voorshands nog geen aanleiding.

VOORWAARDEN TOT DEELNEMING {zwart-wit foto',} I nzending. De inzending geschiedt onder motto.

De betekenis hiervan schijnt nog altijd niet ied ereen d uidelijk te zijn. Op de ingezonden foto's mag geen enkele indicatie voorkomen van wie de maker Is! Dus geen namen of marinenummers op de achterkant!

U sluit elke kans op diskwalificatie uit en maakt het boven-

dien de jury gemakkelijk indien U achter op de foto een pa piertje plalti volgens onderstaand !!lode!.: KLASSE........

MOTTO ..... .......... .

AATAL INGEZON DEN F OTO·S DIT IS NR. TITEL VAN DE FOTO..... . .......... .

MERK/TYPE C AMERA ................ .

TECHNI SCHE GEGEVENS ............................... .

(Onder technische gegevens kunt U desgewens t opgeven be-

lichtingstijd, diafragma, filters e.d., InvuUing Is niet verplicht) Bij Uw inzending voegt U een brief in gesloten. enveloppe, 'Naarin U vermeldt Uw naam en ad res. ran g, marinenummer, en bovendien een lijstje van de ingezonden foto's.

Buiten op de envelOppe mag niets a nders staan dan Uw mOllo.

De Inzending kan gesch ieden vla de O. S. & O.-oficier van Uw schip of inrichting. Uiterlijk 31 december 1957 moeten de inzendingen In het bezit zijn van Bureau O. S. & O. te Den Haag.

Onderwerp: In de keuze va n het onderwerp Is men geheel vrij.

TotaaL aantal; Per deelnemer mogen niet meer dan 10 foto's worden ingezonden.

Formaat: Bij voorkeu r 13 x 18 of 13 x 13 cm.

Contactafdl"Ukjes 6 x 9 of 6 x 6 zijn zeer moeilijk te beoordelen. Dringend wordt daarom aange raden vergro tingen in Ie zenden. Minimum-afmetingen 9 x 12 of 9 x 9 em. Maximum- afmetingen 18 x 24 ol 18 x 18 cm.

Uituoerlng: Gebruik uitsluitend wit, glanzend papier'. (geen chamois of Ivoor, gcen matte of haUmatle oppervlakken). Verzoeke de foto's niet op carton te monteren.

KLEURENFOTO'S

Voor de wedstrijd kleurenfotografie kunnen zowel diapnsitieven als afdrukken In kleur worden ingezonden. (Met de hand nagekleurde foto's zijn geen kleurenfoto'c!).

I nzending dient evenens te geschieden onde r motto.

Daa r vermelding van veel gegevens op dIapositieven onmogelijk is, wordt aangeraden deze slechts te voorzien va n motto en nummer. Verdere fiegeve ns kunnen desgewenst in de bijgevoegde brief worden vemleld.

Onderwerp geheel vr"ij.

Totaal anntaI: niet meer dan 10.

Alle ingezonden foto's blijve:l eigendom van de Inzender en ·.vorden na het bekendmaken van de uitslag teruggezonden.

Verder is het nu weer aan U de nieuwe fotowedstrijd tot een succes te maken!

9

3

.-. -

_.

- --~

8

4

, II r . :'tI .. 0

I. de on-

denee boot ....armee

de Ned e rland... On_ du~HdJen_ op ~ I deC:I!lDbe, I", haar beron.

""naan

, In de m aehlne.kamer "vooroo.IOI _

".n "en

Ie" ondenee bool.

, 5

IIr . M•. 0 21 tuur van IctJe. waa r bij de

duitse Oll d"nu boot U U tot " l n k en ..... re b t aehl .

•

II r. /li s. K XV III, die In l .ll . Un bel..,nde ..·.....101 . .. 1. maakte.

9

, 11 • . M '

0

. ,. di e In

Januari 1"2

,w..e b-

p...... koopvaardij" h e pen lot dnken brachl.

,

11 • . M 8. I)o ll ij ll . H.n

van d e meen ' u«eel_

"oU.. ondeneebOle" 'HIlUnd" de a rce_ lopen 00 .10,.

, De ..eute onden"".

6

boot. dle na. de OOr_ 101 In Nede rland te_

. u,keerde, .....

II r .

24. li e t ..,hlp we r d doo r /lare Ma_ Ju t elt Konln,Jn WII_ M s. 0

helm!n. verwelkomd •

•Dij

tin ""e rU,l.rl, be,Jtaan van de on _

denef dle nJlt. (In 1!H1 )

werd door 11 .... Ma_ lellen Konln rin WII _

belmlna het ,,,,,alIe_

" ..R_monument op de ondenubOOtbll.lb In Rotterdam onUluld .

,

II r. /11.. "'a lru .. ee n ,utroomlijnde

" t'1e.,uype"

onder-

.eeboot we lkt doo, dt Konink lijke mu l· nt Jn 1953 1100. d ., du n . van vijl J.... van d ., Ver e nllde Staten werd ,e l.,e nd.

7

"

II r , ;'oh, TIJ,Uh"al, kort: lloor het ein d "an d e ood.,.. In dlelUt ,eadel, Is een ~' an de m etlt ac U e~' e onderzeeboten bij d e hUIdi,.. onden.,.,·

<lJen"

10

NIEUWS

- DRUPPELS

De laa tste?

Wij wJ~ten het reeds vooruit: de indienststelling van de laatste der 32 mijnenvegers zou met groot "ceremonieel" geschieden. En toen de datum van deze indienst.stelling was vas tgesteld en de 24stc april was aangebroken, tocn hebben wij gezorgd op de werf "Wilton Feyenoord" te Rotterdam van de partij te zijn.

Nu ...... we h adden het goed voorzien

en niet minder goed begrepen. Het ging inderdaad met groot ceremonieel. De plaatsvervangende Amerikaanse ambasadeurs, de minister van marine, de bevelhebber der zeestrijdkrachten, de vlagofficier materieel en vele andere autoriteiten uit Amerikaanse en Nederlandse marine-kringen waren bij deze indienststelling aanwezig, benevens een g rote schare van genodigden, die, hetzij rechtstreeks, hetzij zijdelings, met de bouw van dit belangrijke object te "maken" had gehad.

Het ceremonieel vond vanzeJ[s prekend plaats bij de indienststelling zelf. Deze laatste mijnenveger, de "Woerden", behoorde tot de achttien, die voor Ame rikannse rekening op de Nederlandse werve n waren gebouwd. En hoewel doorgaans de overdracht vanuit Amerikaanse - In Nederlandse handen slechts langs administratieve weg geschiedde, vond ditmaal de overdracht in werkelijkheid plaats.

Na een Inleidend woord van captain Webster, de Amerikaanse verbindi~gS­ officier, speciaal belast met het toczl~ht op deze voor Amerikaanse rekening gebouwde mijnenvegers, werd aa n boord van de "Woerden" door enige Unlled States marines de "stars and stripes" vborgehesen. Slechts een korte tijd wapperde deze vlag, maar in het scheepsjournaal van de "Woerden" zal voor nu en voor de toekomst vermeld blijven, dat zij eens, als USS Woerden, dienst heeft gedaan. zeven minuten later nam de Koninklijke marine het schip over. En nadat commandant, officieren en bemanning aan boord waren gegaan, ontplooidc de Nederlandse driekleur zich weldra aan de achtersteven. Hr. Ms. Woerdcn was in dienst gesteld, de laatste van twee en dertig.

En ook na alloop van deze plechtigheid, was deze indienststelling nog lang niet vcrgeten. Aan boord van hel varende restaurant "Erasmus" ontvingen enkele der grootste werkers aan dit object een koninklijke onderscheiding uit handen van de minister. Het was de bekroning van dil aanbouw-prog ramma, dat na de Indienststelling van Hr. Ms. Dokkum als de eerste, gemiddeld om de zeventien dagen een nieuwe mijnenveger aan de Koninklijke marine had kunnen overdragen en op deze wijze in nog geen twee jaar tijds een dergelijke vecgvloot had kunne n opleveren.

Inderdaad, we zelden het reeds, het was de laatste, maar diezelfde morgen

12

werd weer een nieuw contract ondertekend. Een contract, dat voonlen zal in de a anbouw van zestien ondiepwatermijnenvegers, die ook aUc op Nederlandse werven zullen worden gebouwd, en waarvan zowel de Amerikaanse rege ri ng als de Nederlandse regering er acht voor hun rekening zullen nemen.

Vandaar dat wij - over wie weet hoe korte tijd - wee r terug zullen ke ren naar die werf in Rotterdam ot elders in den lande, om a lweer, hopelijk met "groot ceremonieel" een laatste mijnenveger In dienst te steUen. Een beter lot Nu we het toch over ondiepwatermijnenvegers hebben, gaan onze gedachten even terug naar de Iste februari jl., toen in de grote schouwburgzaal van "Het wapen van Heemskerk" te Alkmaar negen van dit soort mijnenvegers publiek verkoeht werden. Wij zijn toen met een traan in het oog en wat losse guldens in onze beurs er getuige was geweest hoe negen van die "ouwe, trouwe raumboten" roemloos aun hun einde kwamen. We zagen ze onde r de hamer naar de s lopershamer gaan en vonden enige weken later, al dwalend over het Waterlooplein te Amsterdam, de armzalige brokstukken van wat eens der Koninklijke marine was geweest.

Maar ziedaar ...... we vonden ook nog een klein lichtpuntje in deze tragedie.

Het jaarboekje 1955 van de Koninklijke marine had ons haarfijn verteld, dat er indertijd (1955) tien van deze raumboten In dienst waren en toen wij naarstig naar deze tiende gtngen zoeken, klaarde ons gezicht bij toverslag op.

Want deze tiende, de e x-ondiepwatermijnenveger "Goeree", vonden wij terug In Groningen, waar in een va n die mooie s tadse g rachten, het schip gemeerd lag en waar het over enige maanden die nst zal gaan doen a ls 10gementschip van het ter plaatse bekende internaat "Admiraal va n Kinsbergen". Door gemeentelijke zorg was men druk bezig het schip een burgertIntje te geven; het zal zijn mijnenvegerskwaliteiten voorgoed verliezen ...... okĂŠ ...... maar hel blijft een sch.ip en dat zal hen, die eens Hr. Ms. Goe ree bevaren hebben, bijzonder genoegen doen.

Ook de Nederlandse zeekadeUen heb-

ben een dergelijk "onderkomen" van de Koninklijke marine ontvangen. Zij kregen uit de serie afgevoerde "mlckey's" de ex-mijnenvegers Beveland en Rozenburg toegewezen.

Belde schepen zullen als opleIdingsvaartuigen dienst gaan doen en respectievelijk in Groningen en Den Haag voorgoed "voor anker gaan". Ook zij ondergingen een beter lot, want laten we e r geen doekjes omwinden, een schip blijft voor de marineman een schip en is naa r zijn mening te "fijn" gebouwd voor die ruwe slopershamer.

"Herhalen" Zonder andere takken van onze dierbare marine-familie te kort te doen, mogen wij gerust zeggen dat de tak van de mariniers tot een der meest hechte behoort. Welk onderdeel heeft het verstaan om na de oorlog en de Indonesische periode de relaties met zijn oud-gedienden zo veelvuldig en hartelijk te onderhouden. En welke groep van oud-gedienden presteerde het een koninkl.ijk goedgekeurde vereniging als het Contact Oud Mariniers in het leven te roepen en een eigen lijfblad als "Houwe Zo" geregeld te doen verschijnen.

He us, in deze familieband zijn de mariniers moeilijk te evenaren en toen wij gedurende de afgelopen maand eens gingen kijken naar de militie-marIniers, die na de oorlog en de brigadetijd bij het korps gediend hadden en in de afgelopen weken voor herhalingsoefeningen waren opgekomen, toen vonden wij datzeUde beeld. Met welk een enthousiasme hadden deze oudmariniers hun uniform weer uit de kast gehaald en hoe voelden zij zich weer thuis in die oude korpssleer, waarop zij indertijd - ook blijkbaar als echte mariniers _ zO hartgrondig gegriept hadden.

Zij kwamen naar Doorn om het korps weer te "dienen", zij "herhaalden" de lessen van weleer, zij lagen op de schietbanen van de Harskamp en op de stranden van Texel. Zij hielden een meerdaagse oefening tussen Nijkerk en EIspeet en deden weer mee voor de volle honderd procent. ' t Is misschien wel jammer, dat deze "her halers" net een tikje te veel burger waren, anders zouden wellicht de personeelsmoeIlijkheden bij het korps mariniers spoedig opgelost zijn. Hoewel aan de andere kant het korps mariniers wat deze personeelsmocllijkheden betreft een eventueel toekomstig conflict nooit behoeft te vrezen. Zij zal dan ongetwijfeld over een mankracht beschikken, die zijn mariniershart heeft bewaard en die zonder overdrijven e r trots op zal zijn, dat het korps weer op hem een beroep deed.

De herhalingsoefeningen van mei hebben 't bewezen.

W. L .

MENSEN REDDEN UIT

ONDERZEEBOTEN O NGEVEER 8 jaar geleden bereikte de onderollicler duiker Wiliam Bollard V3n de Royal Navy, in Loch Fyne een diepte van 535 voet. Kortgeleden maakte de Admiraliteit bekend dat een orrlcier van vakdiensten uil Plymouth in de Noorse wateren de 600 voet bereikte. gekleed in een lIOC!pel duikerpak met helm - een wereldrecord diep duiken. Maar waarom, zo zal men vragen, houdt de Royal Navy ;o:ich bezig met dit diepduiken? Waarom Interesseert de Admiraliteit zich voor problemen die mC!Cr op 't terrein van berglngs- en verzeker ingsmaatschappijen schijnen te

Hggen?

De grote belangstelling van de Admiraliteit voor het diepduiken richt :tien niet op hel bergen van scheepsladingen op steeds groter wordende diepten, doch op het redden van mensen uit ge-

zonken ondcn:eeboten. Toen men In het begin van de jaren dertlg er van af zag om door middel van bergingswerkzaamheden de onderzeebootbemanningen te redden, hadden onderzoekingen aangetoond dat, door gebruik te maken van het Davls apparaat, de overlevenden van een op de bodem liggende onderzeeboot een goede kans hadden om de oppervlakte te bereiken mits de diepte niet meer dan 200 voet bedroeg.

In alle na deze tijd gebouwde onderzeeboten werden de waterdichte schotten dan ook extra versterkt, om er van verzckerd te zijn dat ze de druk op die diepte zouden kunnen weerstaan wanneer er een compartiment beschadigd mocht raken en in open verbinding zou staan met d e zee.

Verdere onderzoekingen wezen echter ult, dat het gro te gevaa r niet dreigde gedurende het opstijgen, maar gedurende het vollopen van hel compartiment, nodig om de druk gelijk te maken en zo In staat te zijn het luik te openen.

Wanneer de boot enkele uren onder waU!r Is geweest raakt de lucht bedorven door een teveel aan CO 2 (stikstof), wat dodelijk Is wanneer het gedurende enige tijd wordt ingeademd onder een druk van 150 voet water. Ook ontdekte men dal hel inademen van de zuivere zuurstof uit het Davls apparaat (om "kromm ing" of wel "duikersverlamming" tegen te gaan; voortkomende uit een vlugge stijging naar de op pervlakte, na het Inademen van stikstof uit de lucht onder druk) na een minuut of vijl minstens even ernstige gevaar van zuurstofvergiftIging met zich meebracht.

De methode die men nu bij het redden tot op een diepte van 200 voet toepast Is die van de "vrije" stijging waarbij slechts een licht pak wordt ged ragen, terwijl, In de tijd dat hct compartiment volloopt, uit flessen een mengsel van wurstof en stikstof wordt ingeademd.

De fl essen zijn aan beide einden van het vaartuig Ingebouwd en voorzien

van een slang en ccn mondstuk voor elke man.

Aanvankelijk had men gedacht dat een eenmans kamer aan belde einden van de onderzeeboot, uiIgerust met een ontvluchtingsluik, de meest doeltreffende oplossing 7.0U 7.ijn. Deze kamer kon snel met gezuiverde lucht worden gevuld en telkens wanneer er een man naar de oppervlakte was gestegen weer door anderen in het compartiment geledigd worden. Maar bij proefnemingen bleek deze methode buitengewoon onbetrouwbaar te zijn, en men heeft er nu geheel van af gezien.

De romp van een ond€!rzeebeot is er evenwel op berekend om een grotere druk dan die op 200 voet te kunnen weerstaan, teneinde biJ een achtervolging van onderzeebootjagers, diep weg Ie kunnen duiken. Nieuwe onderzeeboten worden momenteel 'telfs zó gebouwd dat :te In s taat zijn de druk op cen diepte van 600 voet of m eer Ie we€!rstaan, mct 't oog op de IiteedS toenemende werkingsfeer van de onderzeeboot opsporings- en bestrijdingsmiddelen.

Vandaar dat de Admiraliteit reeds enige jaren de mogelijkheid onder:toekt, mensen te redden die op de bodem gevangen :tilten op diepten grote r dan 600 voet. Uiteindelijk moet het mogelijk zijn rekening te houden mei het redden van mensen tot op de grootst mogelijke diepte die een onder~ zeeboot kan bereiken.

Sinds de oorlog beschik t de Amerikaanse Mtlrlne over een reddingskamer cf klok.

Een duiker kan deze klok hanteren en waterpas plaatsen op - en bevestigen aan - hel luik van een onderzeeboot die in horizontale stand ligt. Het luik kan dan worden geopend, en de opgesloten mannen kunnen zo vanuit de onderzeeboot In de kamer klimmen zonder aan de onaangenaamheden en gevaren van het vollopen van 't compartiment en van een vrije stijging te worden blootgesteld. Ondanks dil :tijn de kansen om er uit te komen toch veel k leiner dan bij hel maken van een vrije stijging vanaf 200 voet. Het vaartuig moet n.l. nagenoeg horl7.ontaal liggen, en, wat 't voornaamste Is, a llereerst moet de ligging ervan precies bepaald

worden; dit laatste kan echter vergemakkelijkt worden door herkennlngsboelen en onderwater signaal werpers (voor hel afvuren van rookkaarsen) waarmee bestaande onderzeeboten zijn uitgerust.

In ieder geva l heeft de Admiraliteit de reddingsklok als een practische ontsnappingsmethode aanvaard, en alle nieuwe onderzeeboten zullen worden uitgerust m€!t een ontsnappingsluik, aan belde einden van 't vaartuig, waarop de klok kan worden bevestigd. Ook :tullen de waterdichte sehotten moeten worden versterkt tot de druk van de grootste duikdiepte van de ond€!rzeeboot, terwijl er aan voor~ en achtersteven een aansluiting voor een luchttoevoer en uitlaat moet komen, om de lucht te kunnen verversen gedurend€! de tijd nodig voor het plaatsen van de klok,of voor 't geval de werkzaamheden moeten worde n opgeschort vanwege de weersomstandigheden.

Bij deze methode hangt het er echter helemaal van af of ccn duiker in staat 7.al :tijn lang genoeg op een dergelijke diepte te werken om de reddingsklok op z'n plaats te brengen en aan 't luik van de onderzeeboot vast te maken.

Daarom ilI het van 't hoogste belang dat steeds vooruitgang word I geboekt bij het oplossen van de problemen die zich nog steeds voordoen bij het duiken op grote diepten. Toen duiker Wookey In october JI. ccn diepte van 600 voel bereikte, kreeg hij een mengsel van zuurstot en helium in te ademen. Vanuit operationeel oogpunt echter moel de:te duik als een uitzondering worden beschouwd. Een duiker die niet langer dan 5 minuten op een diepte van 600 voet Is geweest, moet gedurende 5 uur en 38 minuten "gedecompresseerd" worden onder een geleidelijk aJnemende druk, voordat hij eindelijk lucht van normale druk mag Inademen. Weliswaar brengt hij 't grootste deel van die tijd niet in het water door, maar In een "Onderwater Decompressie Kamer" die naar beneden wordt gelaten, en die hij door de onderste deur binnengaat op een diepte van ± 200 voel.

In deze decompressiekamer, die (volgens het duikerklokprincipe) door luchtdruk vrij van water wordt gehouden, is een helper aanwezig. Niettemin

13

is het voor praktische duikoperaties nodig dat er verbetering komt in de routine a fdalingen naar 430 voet die mom enteel met gemak worden uitgevoerd lol een maximum van 20 minuten bij het gebruik van een mengsel van zuursto!lhellum (vergeleken met een diepte van 100 voet wanneer lucht wordt ingeademd).

Het zuursto!lhellum mengsel Is bij gewone lucht vergeleken een grote verbetering, maar een duiker die er "beneden" gebruik van maakt heeft langer tijd nodig voor de decompressie, omdat het heliumgas In zijn spierweefsel dringt. Hoe langer hij beneden biijft en hoe dieper hij gaat, des te meer helium wordt er in zijn lichaam opgenomen.

Aan de andere kant Is het mengsel om twee redenen verre te verkiezen boven gewone lucht. Ten eerste heeft de stikstof in de lucht een verdovende werking, waardoor de duiker belet wordt op diepten groter dan 240 voet op volle kracht te werken. Ten tweede Is het zuurstorgehalte van gewone lucht z0.danig, dat juist iets onder de 300 voet een d ruk bereikt wordt. die vergiftigingsverschijnselen veroorzaakt. Een diepte van 300 voel kan dan ook beschouwd worden als de uiterste veiligheidslimiet voor een duiker die gebru ik maakt van samengeperste lucht.

Een dergelijke limiet bestaat er niet voor het zuursto!lheJlum mengsel. Het schijnt dat helium hoegenaamd geen verdovende invlo«l heeH En zo die er al mocht zijn. kom t dit waarschijnlijk pas tot uitwerking op een diepte groter dan die waarop andere beperkende facloren dch voordoen.

De voornaamste van deze factoren Is nu, zoa ls reeds werd uitgelegd, de decompressie tijd. Zuurslofve rgiftiging wordt venneden door het percentage zuurstol in het mengsel te beperken.

Overigens verschart het mengsel pas voldoende zuurstof als een bepaalde diepte Is bereikt. Op een van te voren vastgestelde diepte moet men overgaan van gewone lucht op hel mengsel In kwestie, zowel bij het afdalen als bij het weer naar boven stijgen, anders krijgt de duiker in de ondiepe gedeelten te kampen met zuurstofgebrek.

Het vraagstuk van " decompressie" In de korst mogelijke tijd zonder het risico te lopen van de duikersziekte Is zeer gecompliceerd, vooral wanneer men gebruik maakt van he lium, en tot nu toe Is dit vraagstuk nog niet opgcJost. Zeer bemo«llgend echter zijn de resultaten van het onderzoek dal naar deze kwestie wordt ingesteld door het Royal Naval Physlological Laboratory, te Alberstoke, Hampshire.

Hel is mlsachieu go«l er op te wijzen, dat de uitvinding van de aqualong geens:dns de duiker met zijn duikerpak en helm wiens werkzaamheden vanaf een schip aan de oppervlakte worden gecontroleerd, als zijnde " uit de tijd" heeft uitgeschakeld.

De aqualong Is n.l. een apparaat. dat zuiver en alleen geschikt Is voor het du iken in ondiepe wateren. De Fransen, die bij uitstek deskundig zijn in het geb r uik hiervan, houden vol dal s.lechts een expert zich ennee beneden de 200 voet moet wagen, en de "fatale grens" ligt niet veel verder dan 260 voet. Met andere woorden de diepzeeduiker begint zo ongeveer waar de aqualongduiker ophoudt.

Nieuw soort transportvliegtuig voor de Amerik.J.lllse Marine Vliegtuigfabrieken hebben DEaanDouglas de Amerikaanse Marine voontellen gedaan belretlende een nieuw type vliegtuig, dat in staat I. van bijzonder korte banen of van vliegdekschepen te opereren. Dit vlIegtuil, dat thans nog slechls bekend Is als het Douglas Model 1006 A, Is In hel bijzonder ontworpen voor bevoorradlnl door de lucht en ondersteuning van IIchtp. landingsoperaties.

Naar Douglas meedeelde, \1 de 1006 A, n a verschillende Jaren het onderwerp van diepgaa nd onderzoek te zijn geweest, than~ In een vergevorderd Itadlum van ontwerp. Deze werkuamheden zijn geheel door Douglas getinanclerd.

De 1006 A wordt voortbewogen door vier Lycomlng T-M turbo-prop~ en Is uitgevoerd als hoogdekker, met een draag· kracht vergrotend kleppenlysteem.

De spanwijdte II 31 meter, lengte 2S meter en de staarthoogte 11,17 meter. Oe .nelheld ligt. afhankelijk van hel gebruik. waarvoor het vliegtuig wordt Ingezet. tussen 435 en 5O!i km per uur. Het I. uitgerust met remkabel- en katapulthaken en ka n een nuttige lading van 6.800 kg vervoeren over een afstand vnn 7.780 km.

Het gehele ontwerp kenmerkt zich door eenvoud en doelmatigheid. Zo Is het vliegtuig ook uitgerust met 11kles. die snel aan te brengen en te ve rwijderen zijn, voor landingen op en opstijgingen van modderige velden, zandige kUlllItroken. of met I neeuw bedekte berghellingen, met een minimum baanlengte van slech'" 120 meter. Hel totaalgewlchl voor net opereren van vliegkampschepen bedraagt 2:i.630 kg. Het vrachlrulm heen een nutllge Inhoud van 74 m3. Oe grote achlel'8te vrachtdeur heeft een Ingebouwde laad-

klep, ,elijk aan die van de Douglal C-13J en - 132 vliegtuigen.

Beha lve de genoemde hoeveelheid vracht kan een maximum van :18 soldaten worden vervoe rd. De bemanning bestaat uit twee leden.

Oe 1906 A Is 'nlet speciaal ontworpen voor opslag aan boord van vliegkampschepen.

Indien de militaire situatie dit echter vereist, kunnen t:Z tOl 15 van deze vliegtuigen op het vliegdek worden opgesteld, :tonder de normale vluchlultvoe r lng te verhinderen.

Dougl .. heeft de U.S. Navy echter meegedeeld, dat men :tich bewust I., dat de aanwezigheid van een vliegtuig van dc voo rgestelde afmetingen lijdelijk de normale gang va n zake n aan boord van een vliegkampschip tOU kunnen bemoeilijken en daarom II Model 1906 A tO ontworpen, dat het In de kortst mogelijke tijd kan landen en opstijgen. Speciale voorzieningen :tIJn get roffen voor het geval dat het vlle,tulg aan boord va n het vliegkampschip zou worden beschadigd. Oe 1906 A kan op drie motoren van het vliegkampschip starten, of hij kan wo rden afgeschoten met slecht. twee werkende motoren en voldoende brandstof om naaI de dichtstbIJgelegen onderhoudsballl te vliegen. Tevens kan het vliegtuig hetlchlp verlaten met Ingetrokken landingsgei tei, mocht dit laalste beschadigd :tijn.

Ten.lotte wijlt het vooratel van Doughu erop, dat, olschoon Model 1906 A In het bijzonder Is ontworpen voor twee tulver militaire doeleinden, het klln worden Ingezet voor troepenvervoer in vredestijd waarbij de k03ten gelijk :tIJn en zeUl lager kunnen zijn dan die van de befaamde 00-6 serie.

.. •

.

.

~

• 'I

"

H ETonderzeediensl is moeilijk Ic schrijven over de in oorlogstijd, omdat dit de indl'uk zou vestigen dat deze dienst zich in enigerlei opzicht onderscheiden zou hebben van de rest van de Koninklijke Marine.

Dit Is natuurlijk niet zo. De onderzeedienst ili een onderdeel van de gehele Marine. De verrichtingen van onde.·zeeboten zijn verrichtingen van de gehele Marine en het zou natuurlijk onzinnig zijn te veronderstellen dat de Marine bestond uh een onderzeedienst en een rest. Het personeel, dat tijdens de oorlog bij de onderzeedienst diende zal dit graag bevestigen, en zal het niet anders wensen.

Toch Is e r een excuus om de onderzeedienst in een iets ander llcht te bezien dan de rest van de varende vloot. Waar namelijk alle boven waWr schepen diensten verrichten Ier directe bescherming van de geallleerde verbindingswegen ter zee, werden in algemene zin onderzeeboten gebruikt In directe aanval op de vijand. Waar de boven water schepen opereerden op de eigen verbindingswegen, opereerden de onderzeeboten op die van de vijand. Daarvan waren er niet veel.

De Duitsers hadden hun zeeverbinding langs de Noorse kust, meestel binnengaats, door de fjorden. De italianen hadden hun verbindingswegen door de Middellandse Zee. naar de kusten van Noord-Afrika. De Japanners hadden hun verbindingswegen In het Verre Oosten In de Straat van Malakka en de Indische en Grote Oceanen. Overal hebben Nederlandse onderzeeboten geopereerd. overal met succes. Dit succes was te danken aan het feit, dat de Nederlandse onden:eeboot een goed Instrument bleek te zijn in handen van uitstekend geoerend personeel.

Zelden waarschijnlijk in de geschiedenis van oorlog ter zee zal er duidelijker zijn gedemonstreerd hoe personeel een wapen tot leven kan bn!ngen. Hoe ondanks bijna ondraaglijke geestelijke spanning een zware taak kan worden vervuld. Het is daarom, dat, schrijvend over de onderzeedienst In oorlogstijd, onze gedachten In de allereerste plaats stilstaan bij het personeel, ongeacht rang of .stand.

••• De Kon inklijke Marine was bij het uit-

breken van de oorlog In Europa niet groot. Het was een bescheiden marine.

Verreweg de grootste dienst, zowel In aantallen schepen, als In mensen, was de onderzeedienst. Deze dienst was met. zorg opgebouwd, en er was In de jaren, onmiddellijk voorafgaande aan de oorlog, veel aandacht besteed aan opleiding van nieuw penoneel, ter bemanning van het aanzienlijke aantal boten dat in aanbouw was. Daarom was plaatsing bij de onderzecdlenst gewoonlijk van lange duur. Officieren, onderofficieren en de ouden! manschappen waren in algemene zin mensen, die sedert jan!n bij de onderzeedienst hadden gediend. Er was nauwelijks een combinatie van mensen denkbaar die niet In de een of andere periode van hun loopbaan met elkaar op een en dezeltde boot had gediend. Daar waren dikwijls hechte vriendschappen ontstaan. Velen waren direct of door huwelijk aan elkaar verwant.

Nu, In het jaar 1957, nu zoveel waarde wordt ,eh echt aan banden met huis, aan sociale verzorging in de meest ruime zin, moet het wel bijzonder dul'

Hr. Ms. ONDERZEEDIENST IN

OORLOGSTIJD delijk zijn welk een persoonlijke geestkracht ieder lid van deze onderzee_ dienstpersoneelsgemeenschap moest opbrengen om slagen als de capitulatie van Nederland, van Nederlands-Indië, gepaard met zware verliezen van vr ienden en verwanten, te verwerken.

Het stopzetten van postverbinding met de Jn Nederland en Nederlands- Indli! achtergeblevenen, de onmogelijkheid een woord van troost te zenden of te ontvangen, of op andere manier steun te verlenen bij het ontstaan van het meest tragische aller omstandigheden. vormden een beproeving voor geestkracht ,die een gezonde man zou breken.

Het resultaat was da t de meer onmid_ dellijke vriendschapsbanden bij cen flottielje of aan boord van een boot hechter werden dan zij reeds waren.

Het was waarschijnlijk hieruit dat een Intens verlangen ontstond om bij mekaar te blijven. tezamen met het schip waarop werd gediend. Het ziek worden van een opvarende, zodat deze een volgende reis moest achterblijven, was dikwijls een gebeurtenis die de gehele bemanning zich aantrok.

Dit alles resulteerde In wat geleerden thans noemen een hoog moreel. De boot waarop werd gediend werd in perfecte conditie gehouden. Een taak die niet gemakkelijk was.

gevergde diensten goed vervullen, doch bleven bovendien successen boeken tegen de vijand. Groter hulde, duideliJker blijk van Nederlandse vakmanschap en uitstekende zcemanskwaliteit kan niet worden gegeven.

••• Dit artikel werd begonnen met de verklaring dat de onderzeedienst een exponent was van de Nederlandse Marine als geheel. Niet andersom. Thans, zij het op bescheiden schaal, is er een nieuwe onderzeedienst in opbouw. WIJ hebben een geheel nieuwe marine. Een volkskarakter verandert niet. De eigenschappen, getoond door het Nederlandse marinepersoneel. dienend op onderzeeboten tijdens de oorlog, zijn nog ongewijzigd aanwezig. Het Is daarom dat cen ieder met vast vertrouwen de toekomst tegemoet kan zien. Vertrouwen in uitstekend materieel, dat dank zij meer hechte Internationale samenwerking met minder moeilijkheden In het geallieerd verband zal passen. Vertrouwen in personeel, dat reeds sedert eeuwen ter zee de beste karaktereigenschappen toont.

•••

Er zal niemand zijn die niet vol lof Is over de kwaliteit en de uitstekende eIgenschappen van onze onderzeeboten In oorlogstijd. Veel van de meer tere delen echter waren van Nederlands fabrikaat of vervaardigd in gebied dat door de vijand was bezet. De Industrie In de gebieden waar onze boten werden gebaseerd was anders georiënteerd .

Daarom vormde reparatie of vernieuwing van bijna leder onderdeel een groot probleem. Dit was het geval in ieder opzicht. Meermalen zelfs moest een nieuw onderdeel als het ware op_ nieuw worden uitgevonden. Zonder uitzondering kon niets gebeuren zonder deelname en persoonlijke hulp of leiderschap van de opvarenden.

Zo gebeurde het dat wanneer bemanningen van geallieerde onderzeeboten, die tot eenzelfde flottielje behoorden, met verlof gingen of op andere wijze een rustperiode kregen, onze Nederlandse bemanningen ploeterden om hun boot in goede staat te houden. Een opgave die steeds moeilijker werd, naarmate de oorlog voortschreed. Hoewel dus het materieel waarmee de onden.eedlenst was uitgerust in ieder opdcht een vergelijking met overeenkomstig buitenlands materieel met glans kon doorstaan. zou het binnen korte tijd na het uitbreken van de oorlog geheel niet mcer naar zee gegaan zijn, zonder de uitstekende kunde en grote toewijding van het personeel.

Niet alleen bleven Nederlanse boten tot het einde van de oorlog alle van hen

Terugkeer op de barjs na volbrachle, succesvolle aClie•.

15

MET Hr. Ms. DE ZEVEN PROVINCIEN NAAR DE WEST (2) VANU I T d e kleine wereld van Curaçao voe ren w ij In de wijde wind

het nevelen, rookscherm leggen en het overgeven van lichte lasten aan Hr. Ms. naar Venezuela, een machtig land, dat Van Speyk niets bijzonders meer vonmet zijn grootste bergmassieven plot- den.

In de reeks van bezoeken, welke wij seling uit de zee oprijst. Het was een sensatie 's morgens in alle vroegte Ie volgens het programma zou<len maken, volgde Bonaire als laatste van de Ankunnen gen ieten van de binnenkomst te La Guaira, een havenstadje, dat tillaanse eilanden. AI sinds de West gebouwd is onder legen de eerste helIndische Compagnie Is Bonaire In de lingen van de Andes. La Gualra Is In groep van de ABC-eilanden het minst feite een voorstad van Caràcas, de belangrijke geweest. Aanvankelijk zijn er enige plantages geweest, waarvan hoofdstad van Venezuela. 's Middags vertrokken enige autobus- o.a. het huls van de huidige gezaghebsen uit La Gualra en brachten ons over ber van Bonaire nog getuigt.

Ten gevolge van de minimale regende "aulo-plsta", een grote autoweg met talrijke tunnels en viad ucten van de val echter waren de oogsten dermate kust naar Caràcas, dat een dul;r.end onberekenbaar, dat de landbouw nog meter hoger ligt. Caràcas Is een mo- slechts op zeer kleine schaal wordt bederne stad in opkomst, breed en luxu- oefend. eus aangelegd. Het is een wereld, die Kralendijk, het hoofdplaatsje, ligt divoor ons moeilijk Is te verstaan, een rect aan de zee. Wij lagen op de rede enige honderden meters uit de kust en jachtende techniek en een ha rde zelfhadden slechts ve r binding met de wal verzekerdheid. Enerzijds een puissante rijkdom, anderzijds echter nog veel ar- door middel van onze schouwen. Dit moede, maar toch een wereld, die reeds vormde uiteraard geen beletsel om " het bij de eerste ontmoeting onze nieuws- eiland van de rus t" te bezoeken. Ve le gierigheid prikkelt. Vooral de oliebron- van ons raak ten niet uitgekeken op de fraaie koraalgezichten onder water, nen, waaraan hel land immers zo rijk is, hebben de laatste tien tallen jaren anderen bezochten de zoutpannen, de een grote welvaart gebracht. Grote vervallen slavenhuisjes en trachtten sommen worden besteed aan verdere de tienduizenden fl a mingo's, welke zich modernisatie, wegenaanleg en in de ' temidden van deze rust hadden gevesVenezolaanse hoofdstad rijzen de meesd tigd, te benaderen om ze te fotografefantastische wolkenkrabbers als pad- ren. Het d oodstille dorpje, waar zich slechts at en toe een levend wezen verdestoelen uit de grond.

Voor ons was dit land met zijn enorme toonde, stond wel in schrllle tegenstelling met het gejaagde Caràcas. Het was rijkdommen en zij n zeer hoge levensdan ook een welkome attractie, dat wij standaard wel bijzonder duur, zodat bij het passagieren ontplooIIng van e igen 's avonds te Kralendijk het carna valsInitiatief veelal onmogelijk was. Wij [eest konden meemaken. Ênige oWclehadden evenwel ervaring gekregen op ren werden uitverkoren om in een di t gebied, bovendien was de Nederlandse gemeenschap In Venezuela voor vele der bemanning een royaal en hartelijk gastheer, zodat ieder toch een indruk kon krijgen van dit s tu kje ZuldAmerika.

De 25ste februari vertrokken wij In alle vroegte en al spoedig vervaagden de bergmassieven van de Andes, die ons een klein gedeelte van zijn geheimen prijs had moeten geven.

Door het drukke oefenprogramma en de bezoeken aan Las Palmas, Willemstad, Oranjestad en La Guaira was het eerste gedeelte van onze reis voo rb ij gevlogen, en het herhaaldelijk oefenen maakte, dat wij het manche- schieten,

16 Aankomst La G uaira

keuzecommissie plaals te nemen en al spoedig was het schoonste meisje van het eiland gekozen tot "Kon ingin van de carnaval". De bevolking werd nog uitbu ndige r nu ook janmaat met zijn rare fratsen meedeed aan dil feest van plezier. Hoewel niemand met grote verwaehtigen Bonaire's grond had betreden, heeft het bezoek aa n dit Caraiblsche e iland je toch bij velen een zeer goede he rinnering achtergelaten.

Gedurende het ' weekend van 9-11 maart namen wij afscheid van Curaçao, dat gedurende ons ve rblijf in de Caraïbische Zee steeds had gediend als onze basis, en van Willemsta d, waar wij steeds weer op konden terugvallen. Het was dan ook met een zekere weemoed, dat wij wegvoeren, achter ons latend een wereldje, waar wij ons in die korte tijd zo thuis ware n gaan voelen. Op de weg naar Puerto Rico ontmoetten wij nog enige Curaçaosche vissersscheepj es, maar spoedig werden de herinneringen aan Curaçao op de achtergrond ged rongen, want de op handen zijnde oefeningen met een Amerikaanse en Canadese vlooteenheid vergden nog e nige voorbereiding.

VOOI' d C'l e oefeningen waren wij met totaal 27 schepen, een hele drukte nu wij gewend waren slechts te varen met Hr. Ms. Van Speyk. Wij maakten kennis met de U.S. zware kruise r "Macon" van maar liefst 17.000 ton en met bijna het dubbele van onze bemanning. Voorts zagen wij onder meer een tiental Canadese onderzeeboot- jagers en eseorteurs, natuurlijk een tanker, die ons op zee van de nodige olie voorzag en tenslotte werd de lucht voort-

durend onveilig gemaa kt door straaljagers.

Tussen de oefeningen door brachlen wij tweemaal een bezoek aan San Juan op Puer to Rlco, een eiland, dat sinds 1952 zelfbestuur heen verkregen binnen hel ver band der Verenigde Staten.

Het is een merkwaardig eiland met talloze bezienswaardigheden: een klooster uit het begin der l6de eeuw, oude kerken en poorten, verscheidene fortltlcalies en uiteraard een standbeeld van Columbus, die het eiland In 1493 heeCl ontdekt. De bevolking van Puerto Rlco bestaat overwegend uit kleurlingen en negers, maar het indiaanse bloed is bij allen duideliJk merkbaar.

Een Nede rlandse kolonie Is In San Juan niet aanwezig, wdat wij op e igen gelegenheid ons vermaak moesten zoeken. Dat was geen bezwaar, hoewel gebrek aan dollars soms een weinig fantasie noodzakelijk maak te.

Tot algemene vreugde werd bekend gemaakt, dat 25 maart, de laatste dag van ons verblijf in de CaraIblsche Zee, zou worden doorgebracht op St. Maarten, het grootste eiland van de "Boven Winden". Zaterdagavond vertrokken wij uit Puerto Rico en de volgende ochtend reeds bevonden wij ons wee r op Nederlands Antillaans gebied.

Sint Maarten Is een mooi heuvelachtlg eiland, bevolkt door circa 800 Nederlanders, voor het merendeel negers, waarvan de meesten in het dorpje St. PhlJlpsburg woonachtig zijn. Intensief werd gebruik gemaakt van de gelegenheid nog te profiteren van he t mooie weer, want al spoedig zou de zon voor ons verdwijnen achler de wolken, zou

Op de rede van Bonaire

de tropen tenue moeten plaats maken voor de win terkleding en de witte petkap voor de 1:warte. Enige bussen waren ter beschikking gesteld voor een rondrit over het eiland en een paar gelukkigen werd een tour aangeboden door de vriendelijke bewoners van SL Philipsburg. Zo bezochten wij ook het franse deel met het hoofdstadje Marlgot. St. Maarten Is gedeeltelijk Nederlands, gedeeltelijk Frans, maar de voertaal Is En,gels. De bevolking van St. Ma rtin, het franse deel, was dan ook geesldriHig, tocn zij haar kennis van de franse taal bij ons kon luchten.

De Zondag werd In rust doorgebracht en evenals op Bonaire ver toonden de mensen zich maa r :l:elden op straat. Er

was overigens maar weinig te beleven, maar toen wij 's avonds begonnen aan de oversteek naar huis, konden wij toch terugzien op een prettige dag van 1:on en warmte, een dag, welke ons die laatste dosis energie gaf, benodigd voor de twee weken, welke wij alleen op de Oceaan moeslen doorbrengen.

Op onze lerua:rels passeerden wij nog een paar kleine stukjes land. Dat waren de eilanden der Azorengroep.

Maar op 5 april arriveerden wij wee r op vaderlandse bodem en wij konden met recht terugzien op een reis, welke niet alleen leerzaam was geweest, maar ook in a lle opziehlen zonnig en aangenaam. 's- Gravenhage, 2 me i 1957.

EREROL Bij Koninklijk Besluit van 30 maart 1957 no. 86 werd benoemd tot OCnclcr In de Orde va n OranJc Nassa u met de . waa rden : kapitein ter :l:ee, G. Kruys.

2. Bij Koni nk lijk Besluit van 16 april 1957 no. 12 werd benoemd l ot Officier in dc Ordc va n Ora nje- Nassau m cl dc . waa rde n: kapitein ter :l:ee, P. A. Riedel.

3. Ter gelegen heid van de verjaardag van Ha re Majesteit de Koningin werde n ingevolge het KoninkliJk Besluit van 17 april 1957 no. 34 benoemd tot: Omcier In dc Orde \'a n OranJe- Naua u mct de .waarden : kapitein ter zee, Dr. M. W. Mouton, kapitein ter zee, K. J. F . Krediet, kapitein ter :ree, A. C. M. de Neeve, kapitein ter zee, B. Poortman, kapitein ter zee, Mr. A. N, Baron de Vos van Steenwijk, kapitein Ier zee, van de technische dienst, J . M. Hillenius (bij bevordering), kapitein Ier :l:ee van de technische dienst, H. van der Houwen, kapitein ter :l;ee arts, F. J . J . Lambooij, kapitein-luitenant ter zee, J. A. F. H . Douw van de r Kra p, kapitein-luitenant ter zee van de technische dienst..

G. A. Lens, kapitein-luitenant ter zee va n speciale diensten bij de Koninklijke marine-reserve, P. A. Rueck, 4. Rlddc r In de Orde va n Oranje-Na.ssa u met de xwaa rde n: luitenant ter :l;ee der eerste klasse, F. Visee, luitenant ter zee waarneme'r der eerste klasse, H. P olderman, majoor der marinierskapel, G. NIeuwland, Directeur van de marinierskapel der Koninklijke marine, luitenant ter zee van de technische d ienst der eerste klasse, B. Reitsrna, luitenant ter zee va n de technische dienst der eerste klasse, A. de Kort, lu itenant ter zee a r ts der eerste klasse, E. Oeddes, luitenant ter t.ee van va kd iensten der 2e khlsse oudste categorie, G. Weeda, I.

luitenant ter zee van vakdiensten der 2e klasse oudste categorie, L . P. Hoogvliet, luitenant ter :l;ee van vakdiensten der 2e kla.sse oudste ca leiorle, S. Schraa.

5. Ve rleend de eremeda ille ve rbonde n aa n de Orde ,'a n Oranje Nas.&a Ll met de . waa rde n: In roud aa n: oppertelegralist, A . F. Hoeijmans, 6. in dlve r aa n: opperschipper, H. van DiJk, opperschipper, W. Kamphorst. oppermachinist, G. P. Ste((ens, oppertimmerman. J. Omee, opperschrijver, G. W. Mooiman, opperziekenverpleger, L. Folkers, adjudant-onderofficier van speciale diensten inlIchtingeudienst, J. Glas, adjudan t-onderolficier der mariniers, H. A. van der Hurk. adjudant-onderofficier der mariniers, A. Dourle!n, adjudant-onderofficier der mariniers, A. J . Goveia, schipper, J. van Hal, schipper, L. Brouwer, schipper, A: J . Kassels, majoor-geschutmaker, W. J . Toeken, sergeant-majoor van de onderzeebootbestrijdingsdienst.

C. van Toor, majoor-bottelier, G. Reudink, majoor-vliegtulgmaker-metaalbewerker, J. Schenkius, sergeant-majoor der mariniers, J . Der ksen, sergeant-majoor der mariniers, J. Roest, bootsman, I. Fluijt, bootsman. T. Witte, sergeant-machinist, J. Boslelaar, sergeant-vliegtuigmaker-motormonteur, A. H. Farla, sergeant der mariniers, C. Krispijn, sergeant der mariniers. C. M. van Kranenburg, 7. In brons aan: korporaal-kok, A. Gorselink, militair-werkman, S. Pascha, militair-werkman, J . de Vries.

••• •

Kent U de Sterrenhemel?

D Eamateurkomende maanden djn voor de astronoom de moeilijkste, omdat de sterren alleen maar in het holst van de nacht goed waar te nemen

zijn. Niet alleen de dagen, maar ook de ochtend- en avondschemering zijn lang,

zodat er maar weinig werkelijk donkere uren overblijven. Daarbij komt nog, dal het op 12 juni volk maun is en zelfs wanneer geen wolken als spelbrekers optreden, UIl er dus omstreeks het midden van de maand weinig waar te nemen zijn, Van de planeten willen we ditmaal de aandacht vesUgen op Satumus. De "planeet met de ring" komt deze maand aanvankelijk juist bij :tonsondergang

aan de oostelijke hemel te voorschijn en tussen middernacht en één uur is hij. op ruim 15 graden hoogte. aan de zuidelijke hemel te vinden. Er is geen kijker

Voof

nodig om hem te ontdek-

ken, want hij bereikt de helderheid van ccn ster van de eerste grooUe. Toch zouden wij ieder, die over ccn sterke prismakijker, een zeekijker ol - wie weet - een kleine sl.errekijker kan beschikken willen aanraden, deze eens op Saturnus te richten, en het merkwaardige ringenstelsel van deze planeet (!(!nS met eigen ogen te aanschouwen.

Omstreeks 10 Juni zijn Saturnus en de Maan In elkaars Onmiddellijke nabijheid aan de hemel en krijgt. U een goede gelegenheid om hun onderlinge bewegIngen eens te observeren.

De teke ns va n de DIe re nrie m Van de sterrenhemel zelt Is deze maand niet veel bijzonders te vertellen. Wega en Deneb, beheersen met Arclurus en natuurlijk de altijd gelrouwe Grote Beer, de zomerhemel. Wij wezen er echter de vorige maand reeds op, dat een goed deel van de Ecliptica (de zonnebaan) aan de hemel Is waar te

• ••• •• •• •• ••• •• • •••

DEgaticmlddei tijd, dat de sterreIl Irt de nacht het enige nav!voor de zeeman uitmaakten ligt ai jaren achter on •. Nu zal niemand willen bewerell, daL onze moderne hulpmiddelen, die het onder alle omstandigheden mooelijk maken precies te bepalen waar we ons bevinden, geen. grote verbeIerin" betekenen, maar het j. toch wel jammer, dat dtltlrmee de kennÎl van de Iferrenhemel zo Iterk op de achtergrond I. geraakt.

(5)

nemen en dat Is deze maand in zeker niet mindere mate het geval.

Rond midde r nacht kunnen we langs de horizon, van oost via zuid naar west, de volgende sterrenbeelden vinden: Vissen, Waterman, St(!(!nbok, Schutter, SchorpIoen, Weegschaal (fIg. 1), zes van de twaalf sterrenbeelden die tezamen de "Dierenriem" vormen. Twaalf sterrenbeelden, die dch alle bevinden in de zone waarin zich ook de lijn bevindt waarlangs de zon In de loop van het Jaar langs de hemel schij nt te bewegen.

Het ligt dus voor de hand om een verband te veronderstellen tussen deze twaalf sterrenbeelden en de twaalt maanden van het Jaar. Jamme r genoeg vallen onze normale tijdrekening en de sterrenkalender niet helemaal samen, want de zon verhuist nu steeds zo omstreeks de 21ste van de maand van he t ene sterrebeeld naar het andere. De zes thans niet zichtbare zijn (doo rgaand in de eenmaal gekozen richting): Maagd, Leeuw, Kreeft, Tweelingen, Stier en Ram. De astronoom hecht aan deze twaalf sterrenbeelden geen bijzondere waarde, maar de astroloog d.w.z. degene die meent dat uit de hemellichamen de toekomn te voorspellen Is, denkt daarover geheel anders. lIet mclkwe,.stelsel In maanloze zomernachten Is de melkweg, die we dan alt een lichtende band aan de hemel waarnemen, een altijd weer indrukwekkend verschijnsel.

Reeds In een der vorige artikelen zegden wij toe er nog eens uitvoer ig op te zullen Ingaan. .

Een gewone. veldkijke.r Is reeds voldoende om U aan te to nen, dat de Melkweg in werkelijkheid niet een ongedifferentieerd IIcht.schijnsel is, maar opgebouwd is uit enorme aantallen

Z (fig. IJ

IS

•••

sterren . Hoe sterker de kijker die men er op richt, hoe meer sterren er ontdekt worden. We kunnen dus concluderen, dat we. bij onze waarnemingen van het heelal In sommige richtingen véél meer sterren waarnemen dan in andere. Wie zich een beeld van het heelal tracht te vormen, zal dat over het algemeen doen als van een oneindig grote ruImte. waarin zIch op zeer grote, maar toch ongeveer gelijke onderlinge afstanden de sterren bevinden.

Uit een dergelijke regelmatige verdeling der sterren zou echter het bestaan van de melkweg in het geheel niet te verklaren :tijn. Men weet thans, dat de verdeling der sterren in de wereldruimte in het geheel niet gelijkmatig is, maar dat ze Integendeel zijn "opgehoopt" In geweldige systemen, die wel met de algemene term "Melkwegstelsels·' worden aangeduid. U hebt (zonder dat daarop toen nader de aandacht

-tC_~

_~

~ -----"'-------~-=

--

(fig. Z)

werd gevestigd) reeds met een dergelijk systeem kennis gemaakt in de spiraalnevel van het. sterrenbeeld Andromeda Dit systeem staat builen het stelsel waarin zich de Aarde bevindt, op een afstand die vele malen groter is, dan die van de verst verwijderde s ter van de Melkweg.

Fig. 2 geelt een aanwijzing van de doorsnede van een dergelijk sterrenstelsel. U kunt het zich het beste voorstellen In de vorm van een ouderwets, tamelijk plat zakhorloge. Kijkt men, van uit een punt ergens In de buurt van het centrum gelegen, In de richting van het middenvlak, dan lal men geweldige hoeveelheden sterren :tien.

In de richting van de as echter, waar de uitbreiding van hel systeem veel minder Is, Is ook het aantal sterren veel geringer. Hiermee is het waarnemen van een "melkweg" verklaard. Uit het feit, dat we de melkweg enlguins asymmetrisch in de hemel zien, kunnen we bovendien a[Jelden, dat wij ons blijkbaar niet In het middenvlak bevinden, maar enigszins daarbuiten.

Binnen het stelsel Is de verdeling der sterren ook nog niet regelmatig. De

çole moderne kijkers (waarme(! men me(!slal niet kijkt, maar foto's maakt) hebben ons gele(!rd, dat er duizenden van dergelijke sterrenstelsels In de wereldruimte verspreid zijn, op onderling onvoorstelbare afstanden. De meeste vertonen een duidelijke spiraalvormige structuur en er Is alle reden om aan te nemen, dat ook ons "eigen" melkwegstelsel e(!n dergelijke structuur vertoont.

Volgens de nieuwere opvattingen bevindt rlch ons zonnestelsel niel alleen bulten het midden vlak van het melkwegsysteem, mailT ook op vrij grote afstand van het centrum.

Afmetin,en e n afstanden In het voorafgaande is reeds verschillende malen sprake gewe(!st van "grote afstanden" en "enorme afmetingen" en het s preekt vanzeU, dat U zich vragen gaat stellen omtrent deze grootheden.

Om afmetingen op doelmatige wijze uit te drukken heeft men e(!n passende maat nodig. Men meet geen tandingen van een posuegel met een maatlat van een meier en geen weglengte met een schoolllneaaltje. Welke maatstaf moeten we In de astronomie gebruiken?

Alle aardse afmetingen blijken veel te klein te zijn, zeUs de straal van de aarde Is een te klein "maatlat je" zodra men over de afsland van sterren onderling gaat spreken. De astronomen vonden verschillende grootheden uit, waarmee zij konden werken zonder In onzinnige grote getallen te vervallen.

Slechts het meest bekende van deze grootheden, nl. het ,.lichtjaar" zullen we hier nader behandelen.

Onder een lichtjaar wordt verstaan de afstand die een lichtstraal in de loop van een jaar zou afleggen. Nu 15, zoals U waarscbijnlijk wel weet, de snelheid van het licht ongeveer 300.000 kilometer per seconde, dat wordt dus In een jaar 365 x 24 X 60 x 60 X 300.000 km!

Dit Is ongeveer 9,46 X 101~ km. Dit getal is opzichzeU zo groot, dat we e r ons nauwelijks een voorstelllng van kunnen maken. Als astronomische maatlat Is het lichtjaar echter nog klein genoeg! De afstand tussen de zon en de dichtstbijstaande ster In de wereldruimte (een klein sterretje In het sterrenbeeld Centaur, dat alleen op het Zuidelijk halfrond zichtbaar Is) bedraagt ruim vier lichtjareo. De doorsnede van het middenvlak van het melkwegstelsel is bepaald op rond 100.000 lichtjaren. In andere woorden uitgedrukt: het licht van de verst verwijderde sterren van de melkweg Is al tienduizenden jaren onder weg, voordat wij het waarnemen.

Wij ,,7.!en" een ster namelijk op het ogenblik dat zijn licht ons oog bereikt.

Maar wanneer U dus op een mooie avond de sterrenhemel bekijkt, dan ziet U de ene ster zoals die bv. 10 jaar en tegelijkertijd een andere zoals die misschien 300 jaar geleden was! We hebben zelfs geen zekerheid of al die sterren die we zien nog wel bestaan. Wanneer er een op dit ogenblik zou uitdoven of ontplotfen. zouden we dat pas waarnemen. over zoveel jaren als de ster lichtjaren van ons verwijderd Is. De moderne kijkers hebben ons nevelvlekken getoond, die millioenen lichtjaren van ons verwijderd zijn. We nemen echter aan, dat het bovenstaande Uw tIjdsbegrip al voldoende In de war heert gebracht om er eerst eens enkele weken over te denken!

D

WIST U DAT EEN "vlagQe;onker" een oude benaming voor de oudste adelborlt il?

een "schan8loper" un korte, wijde, dikke zeeman.rja.r il, die wordt onlgelllagen?

10.1

,,stit water" het tijdstip van de overgang tuuen eb- en vloedstroom of vloed- en ebstroom. wordt genoemd en dus niet ..ru.slig" water, hetgeen dc zeeman "decllt water" noemt, waarbij de wa terspiegel ten gevolge van windltilte spiegelglad t.t? een "blikhol" een verba.rterinll' van het Engel.re woord .. black hole" t.t, hetgeen de benaming i,s van een hok in het voor,schip van een oud zeibchip, waar gevangenen tijdelijk werden opgeborgen?

een "caronnode" een kort metalen stuk geschut t.t, dat zijn naam ontleent aan de gieter;;, waar zij het eerste verva.ardiad w~rden 'OL. de Carron Work8, OlIn de Carronrivler in Stirlinll'shtre te Schotland? in de zeiltijd de clipper door de ranke bouw, de vorm, die zodanill' WOl, dat grotere melheden konden worden bereikt en het aantal zeilen, dat groter was dan van gewone zeilschepen, voor l11elle tran.sporten gebruikt werd, bijvoorbeeld voor het vervoer van thee en wol, maar ook voor het tran,sport van uoudzoeker! tijden.s de goldrush in Californië? de betekenÎJI van de weerschepen voor de luchtçaart groot U, hetgeen blijkt uit het feit, dat men in 1946 bij de verdeling van ,stations over de verschillende landen als ba,si.s nam, het aandeel, dat elk land had in het luchlverkeer over de AtlontI,sche Oceaon? iemand, die in de middeleeuwen een mede-opvarende gedood had, veroordeeld werd oln met het lijk van zijn ,sJacMol/er In zee geworpen te worden? de scheepIXIart sinds !.ang in onze ,streken be8taan moet hebben? We lezen in Tacttul' Annalen en in de Germanla, hoe er ten tijde van Drusus en GermarlÎcus hele v loten voeren over de Frie8e m.eren en hoe onderzoekingstochtCJ~ gedaan werden langs de kusten van de "Oceaan".

Hij !preekt over het geruis van de roeiriemen van "duizend 81:hepen·'.

Jultus Caesar orden gaf lot Teparatie en nieuwbouw van schepen aan werven langs de Frans- Vlaam8e kust, zoals blijkt uit Caesars Commentariën? deze schepen beschreven worden als van bijzonder 8terke eikenhouten con.structie, met dekbalken van één voet diameter en ijzeren bouten van Un duim dik? de waluiroangst al in de middeleeuwen uilDzoefend werd door de Basken en dat omstreek,s 161Z, toen Nederland zich op dit bedrijf ging toeleggen, BOlkische harpoenier,s werden gehuurd om aan de Nederlandse walvi.sooarders h.et vak te leren?

OOlgeRS de jongste opgave van de Wereld Meteorologi,sche Organisatie begin. 1956 het aantol ,,5elected ship8" (d.w.l.. alle schepen, waarop ten behoeve van de meteorOlogische station,s waarnemingen worden verricht) over de gehele wereld ruim Z.700 bedroeg?

,.

19

Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt

•

Hr. Ms. De Zeven Provlnciêll, commandant kapitei n ter zee C. J. Platerlnk, Is tezamen met Hr. Ms. onderzeebootjager Gronl nlJcn, commandnnt kapitein-luitenant ter zee A. M. Nlessink. op 29 mei uit Den Helder vertrokken naar Norfolk (Vlrginla) waar de belde schepen van 8 tot 17 juni zullen verblijven voor d<!elname aan de internationale vlootschouw, welke aldaar zal worden gehouden t er herdenking van het f eit dat 350 jaar geleden de eerste volksplantingen In de Verenigde Staten tot stand kwamen.

Hr. Ms. onderzeebootjager Friesland, commandant ka p iteinluitenant ter zee A. van Es, ligt van 7 tot 10 juni te Rollerdam en zal van 11 ot 29 juni oefeningen houden In de omgeving van Start Point, tezamen met Hr. Ms. onderzeeboot Walrus, commandan t luitenant Ier zee der Ie klasse Ph. S. Niemeyer.

Hr. Ms. onderzeebootjager Rotterdam, commandant kapiteinluUenant ter zee W. P. Jansen, :l':al van 7 tot 10 juni te R otterdam liggen, waarna het schip zal uitvaren en op 15 en 16 j uni ccn bezoek :l':al brengen aan Ply mouh.

Hr. Ms. frega t Van Speyk, commandant kapitein-luitenant ter zee A. G. van de Land, bevindt zich in de Caraib Jsche wateren en is ter beschikking van de commandant d er zeemacht In de Nederlandse Antillen.

Hr. Ms. fregat Jaguar. commandant luitenant ter zee der Ic klasse H. van Rossum. doet dienst als visserijpolitiekrulser en is tevens beschikbaar voor opleidingen.

Hr. Ms. onderzeeboot Zu luuw, commandant luitenant ter zee der Ie k lasse J. W. Oosterbaan, verblijft tot 10 juni te R otterdam en be:l':oekt op J5 en 16 Juni Rolhsay.

Hr. Ms. onderzeeboot 0 -21. commandant luitenant ter :l':CC der 2e kJasse (oudste categorie) C. van der Zweep, vaart voor opleiding van peTSoneel. Het schip verblijft tot 11 juni te Rotterdam.

Squadr on mijne n ve,ers 123, commandant luitenant ter zee der 2e klasse (oudste categorie) H. J . Bakker, bestaande uit Hr. Ms. Blaric um, Bruinisse, Borne en Brouwershaven, oefent op de Noordzee.

Squadron mijnenvcJers 121, commandant luitenant ter zee der Ie klasse A. W. Crlnce Ie Roy, bestaande uit Hr. Ms. Lee rsum, Sneek. Etst. Lisse, Wilden'ank, Steenwijk. en Goes, oefent op de Noordzee.

Squadron mÜnenvegers 128, commandant luitenant ter zee der Ie klasse R. Folmer, bestaande uit Hr. Ms. Staphorst, Veere, Jthellen , Woer den e n Sittard, oefent op de Noordzee.

Hr. Ms. patroulilevaartuigen Balder e n Bulgia, commandantcn luitenan ts ter zee der 2e klasse (ouds te categorie) H. de Booy en W. van der Loo, varen voor opleidingen.

Hr. Ms. patrouillevaa rtui g Hefring. commandant luitenant ter zee d er 2e klasse (oudste categorie) W. du Pon, Is belast met het toezicht op de visserij in de Nederlandse territoriale wateren tussen Hoek van Holland e n de Nederlands-Belgische grens.

Hr. Ms. patrouillevaartuig lIobeln en Hr. Ms. Hendrik Kars seu zijn ter beschikking voor vaa ropJeidingen.

Hr. Ms. duikwerkschip H erc ules. commandant luitenant ter l:CC van vakdien sten der 2e klasse (ouds te categorie) K. Rog,

Is ter beschlkklOit van de duikopleiding. H et schip is gestationneerd te Vliss ingen.

Hr. Ms. Cerberus, commandant luitenant ter zee der 2e k lasse (ouds te ca tegorie) W. M. Goossens, oefent als nettenlegger en netlenwerkschip. Het schip Is gestationneerd te Vlissingen.

Hr. Ms. opnemingsvaartuigen Zeefakkel e n Hydro,raaf, commandanten luitenant ter zee van speciale diensten der Ie klasse H. van Aaideren en luitenant ter zee der 2e klasse (oudste categorie) J . M. Schalkwijk, verrichten opncmingswerkzaamhedcn langs de Nederlandse kust.

Hr. Ms. [regat Van ZUil, commandant luitenant ter zee der Ie klasse H. PontIer, ;!;aI gedurende de maanden juni en Juli Ier beschikking worden ges teld van het K oninklijk Instituut voor de m arine te WlIlemsoord om dienst te doen als opleidingsschip voor adelbors ten. Bovendien zal bij tocrbe ur t een aanlal adelborsten in juni en juli worden ingescheept op het ;!;elljacht Hr. Ms. Ura nla. commandan ten lot 10 jun i kapitein-luitenant ter zee H. W. Keesom, van 10 tot 23 Juni kapitein-luitenant er zee H. D. B. Beudeker en na 23 juni wederom kapieln-luitenant ter zee H. W. Keesom. Tijdens de r eis van de belde schepen s laan bezoeken aan Dartmouth.

Oporto. Palma de Majol"ca, Ponte Dclgada, Morlalsc, Fowey en J ersey op h et programma.

Hr. Ms. Uranla zal voorts deelnemen aan de Harwich- Hock van Halla nd race op 7 en 8 Juni.

MARIN EL UCHTV AARTDlENST Squadron I . commandant luitcnant ter zee vlieger der Ie klasse A. Ehbel, bestaat uit Falrey " Fireny" verkennlngs.

vliegtuigen. Het Is gestatlonneerd op de Dr. PIesmanvlieghaven op Curaçao en staat ter beschikking van de commandant der zeemacht In de Nederlandse Antillen. Voorts Is het belast met de voortgezette opleiding tot gevechtsvlieger.

Squadron 2. commandant luitenant ter zee vlieger der 2e klasse (oudste cat egorie) J. F. T. Luns. bestaat uit Grumman "Avenger" onderzeebootbestrijdingsvliegtuigen. Het is gestatlonneerd op het marinevliegkamp Valkenburg.

Squadron ol, commandant luitenant ter zee der 2e klasse (oudste categorie) KMROV A. $eret, bestaat eveneens uit Grumman "Avenger" onderzeebootbestrijdingsvliegtuigen.

Het is ges tationneerd op het marinevliegkamp Valkenburg.

Squadron 5, commandant luitenant ter zee vlieger der Ie klasse A. Berger, bestaat uit Bccchcra[t en Fairey "Firelly" opleldlngsvliegulgen. Het Is gestationneerd op het m arinevliegkamp Valkenburg en belast met de opleiding van v llegers, waarnemers e n telegraCisten.

Squadroll 8, commandant luitenant ter zee vliege r d er Ie klasse E. J . Wils, bestaat uil Consolldated Vultee "CataJina" en Ma rtin "Mari ner" amphlbie-vliegtuigen en Sikorsky hellcopters. Het Is gestationneerd op het m arinevliegkamp Va lkenburg en belast met de opleiding van watervllegers en hellcopervliege rs.

Squad ron 320. commanda nt luitenant ter zee vlieger der Je kl asse H. H. Vader, bestaat uit Lockheed "Neptune" langeats tands patrouillevliegtuigen voor onderzeeboot bestrijding en Is gestationncerd op het marinevllegkamp Valkenburg. van Heemskerken. J . W . Leijssenaar, Jhr. C. A. van Cltters, J . E. Schram m.I.v. 16 maart 1957 tot luitenant te r zee van speciale di e nsten der 2e klaue oudste catelorle K.l\IR : N. H. Hoekman m. Lv. 1 april 1957 tot lultenalll ter zee van de loodsdienst de r 2e k lasse Jongst.e catelorlf! KMR: A. H. Broekhuizen, D. P arlevliet, L. Uijl, M. H. Mol, T . Voorbach m.i.v. 1 april 1957 tot luitenant ter zee ,'an de technÎliche dienst de r 3e kl a.tl!le

BENOEl\-ID : tot. luitenant tf! r zee van de loodsdielIst der 2f! klasse Joncste cateJorl f! Kl\-IR: m.i.v. I jan.

1957 J . Geertoe tot lullenant le r zee va n s peciale dif!nsten d er 2e klasse Jongste catecorle: J. L. Zijderveld m.i.v. 16 maart 1957 tot luitena nt ter zee va n de cotledienst de r 3e klasse KlU R: P. Ne lema n, J hr. Mr. J . J. Boreel, E. Meijer, Mr. J . P. N. Werdmölder, J. H. W. Fletelaars, P. P. M. van der Helm, H. C. M. Geurts, R. J . C. Neu· m ann, A. J . W. de Ridd er, R. P. Hoegen. A. F. van Reijsen. K. W. van d er Vegt, G. w. M. Bodéwes, T . W.

20

K lmt :

Ir. C. van d en Berg, Ir. H. G. de Cock m.i.v. 16 april 1951 tot lullenallt te r zee a rts der 2e k lasse jon,ste catecorie: D. Vroege m.i.v. 16 april 1957 tot luitenant le.r zee arts de r 2e klasse jongste categorie K!\1.H : Jo'. L. A. M. de Vreese, W. A. Horree, K. van Leeuwen, J. L. van LIgten , m.i.V. 16 a pril 1957 P. J . Bijlsma to t lullenant ter zee tandarts der 2e klasse jcJncste calegorle KM R: L. P. C. Lafère m.i.V. 16 april 1957 tot luitenant ter zee vall speciale diensten der 3e kluse Kl\lH : Drs. W. de Haan, Jr. J . Knassen, Ir. P. J . Heddema, Ir. H. Makkreel, Ir. m.i.V. 16 april 1957 J . Kleijn

BEVORDERD:

tot luitenant ter zee der 2e klasse oudlde categorie Kl\IR: Dr. G. Klein m.I.v. I april 1057 tot kapitein der mariniers Kl\lR: W. J. Asma m.I.v. 1 april 1957 tot luitenant ter zee van de tcchnlsehe dienst der 2e kl asse oudste categorie KMH. : Ir. C. P. M. Bosman m.I.v. I april 1957 tot luitenant ter zee van d e eleklrotee.hnlllChe diemrt der Ze klasse oudste eaterorle K1ttR: Ir. G. van der Stoop m.I.v. 1 a pril 19!i7 tot luitenant ter zee arts der 2e klasse oudste categorie: J. J . van Oosterhout m.I.v. I april 1957 tot luitenant ter lee van speelale diensten der 2e klllSlle oudste categorie KMR : Mr. T . Wiersma m.i.v. 1 april 1957 tot luitenant ter ue van de eodedlenst der 2e klasse oudste eatq:orle Kl\lR : A. P. Schuur, J . Lee!lang, J . E. Bron, B. S. J. Witte, C. Antonissen, F . A. MUller, R. F. Paling, G. J . Barlman, L. P. van den Blink, H. van Looijen, T. M. Korsten, H. C. G. L. Polak, T. Lahr, J. P. Hooijdonk, G. J. A. Evel0, F . A. Hartgen, A. F. Ruljl m.I.v. 1 april 1957 tot luitenant ter zee van de eodedien.it der 2e klasse jongsle catel"orie KMR: Drs. A. van Tilburg, J. M. Lamel, Mr. A. R. Lap, H. E. de Groot, W. H. van den Dool, T. van Dijk, W. H. L. Hovenkamp, F. H . J . Jansen, N. Drost. G. C. J. Hos, M. E. Massee, R. J. Kok, C. P. van Oldenbeek, P. J. W. Hooijsma m.lv. I april 195'1 tot schout.-bij-nachl : L. Brouwer m.I.v. 8 april 1957 tot luitenant ter zee aru d er 2e klasse oudsle eatell"orle: U. C. G. Pijman m.I.v. 16 april 1957 tot luitenant t er Zee! aru der 2e klasse oudste catell"orie KMR : A. BInnerts m.I.v. 16 april 1957 tol luIle nan t Ier zee van vakdiensen der 2e klasse oudste categorie: H . D. Witsiers m.I.v. 16 aprll 19:17 tot luUenant ter aee van speciale diensten der 2e klasse JQn'lJte eatel"orle ]{?t1H.: Ir. L. N. K1inge, Ir. A. C. Groothofl, Ir. G. L. Reijns, Ir. E. Cremer m.I.v. 16 april 1957 tot luitenant ter zee vlieger der 2e kl u!Ie oudste eatell"orle: H. Prlnselaar m.l.v, 1 mei 195i tot. omeler-marva. der 2e klasse Jon,ste calelorle KMR : A. C. L. Harte m.I.v. 1 mei 1957 lot kapitein ter lee: A. van Altena, J. D. \'an aer Star, P. van Willigen, B. Knopper, J. B. Relche, F. L. Capel. A. E. J. Modderm.I.v. 1 juni m,n 1957 IN RAN G GF.I.IJKGESTELD !\lET:

luitenant ter zee df:r Ie klasse: Tijdelijk vlootpredikant Ds. W. Hoekstra

m.I.v. 16 april

VER .... ENGING TITULAIRE RAN G:

van kapitein-luitenan i ter P. Nichting

Ut

,'an speelaJe dJensten: m.I.v. 30 april

19!17

BOVEN DE STERKTE GEVOERD:

kapitein te r zee: B. Knopper, J. B. 1'telche

m.I.v.

1 juni

19!17

EERVOL ONTSLAG: «rste luitenant der mariniers K...\IR:

Op verzoek (benoemd tot beroepsofficier van speciaJe diensten) J. L. Zijderveld m.I.v. 16 l1XIart 1957 luite nant ter zee der 2e klasse JOllrate f:aterorle KMR : Op verzoek (benoemd tot reserve-officier van speciale dienslcm) N. H . Hoekman m.i.v. 1 april 1957 luitenant ter zee van de loodsdienst d er 2 klasse oudste categorie Kl\1R: Wegens OntsJag uil zijn burgerlijke betrekklnl W. 810mme m.I.v. 1 april 1957

kapitein· luitenant ter teel van speelale diensten titulair: Wegens het overllChrijden van de 50-jarlge leeltijd P. Nichtlng m.I.v. 1 mei 1957 Omeler-marva der 2e klasse jon,ste ea.terorie: Wegens huwelijk W. H. P . M. van den Akker-Roelolsen m.I.v. 1 mei 1957 Lullenani ter zee der Ie klasse: Op verzoek J. K. Bro"el m.I.v. 16 mei 1957 lullenant ter :r.ee van vakdlenste n der 2e kl U!ie oudste catecorle: Op verzoek wegens langdurige dic!nst (" J. de Vos, l-'. M. van der Grijn m.I.v. I juni 1957 lullenant ter "Ue van vakdJenslen der 2e klasse oudste tlatecorle: Op verzoek wegens langdurige dienst M. Legrand m.I.v. 4 juli 1957

M

ES

Opgave van schepelingen die in het tijdvak van 16 maart 1957 tot en met 15 april 1957 behoudens bedenkingen In aanmerking komen v()()r bevordering tot de rang van korporaal en hoger. van schlppu tot ovPt:rschlpper: M. A. Havermans. R. Koelewijn en J. F,l)uhul..zen april m.I.v.

19!17 van bootsman tot sch ipper : H. G. Hergmans, H. Smit en H. '1' G. A. Rutten m.I.v. I april 1957 van kwarllermeetter tot bootsman: H. ChrlEtianl, A. P. Wuits, H. Old!!boom en A. M. van der Pas m.I.v. I april 1957 van mall'oos der Ie kla.ue. tot kwartle.rmeester: 7.. t. J. van der HoU m.I.v. 16 maart 1957 , an korporaal-vuurleldln&kons label tot ICl"I"eant. vuurleldlna:kolllitabel: J. H Scilreurs m.i.v. 1 maart 19!,;7 L. N. \'an der Heljden m.I.v. I april 1957 vall vuurlddJnlkonstabel der Ie klasse tot kOl"poraal· vu urlcldl nckollstabel: 1. "':rulze m.I.v. I nprll 1957 ,'a n korporaal -cuchulmaker tot suceant-ceseb ulmaker: K Hanegraat m.I.v. 1 april 1957 \'1Ln reschutmaker der Ie klasse tol korporaal-reschutmaker: B W. Reyen m.I.v. 1 april 1957 va.n majoor-elektromonteur tot oppert:lektromonteur: J. J. Ellens m.I.v. 1 april 1957 van serll"t:anl-elektromonteur tot maJoo r-elektromonteur: R. van Ooijen m.i.v. I april 1957 van korporaal-elektromonteur tot. serreallt-elektrnmonteur: A. H Rouwhof m.I.v. 1 april 1957 ' 'all e lektrnmonteu r der I e klasse tot korporaal· eleklromonteur: D. van Dijk m.I.v. 1 maart 1957 G. Steeman m.i.v. 1 april 1957 ,'an korporaal-radio-radarmonteur tot serreant·radlo· radarmonteur: C. O. Talma m.I.v. 1 april 1957 van radlo-radarmollteur der Ie kla.u4'l tot korporaal· radloradarmonteur: A. C. ldslnga ~ m.I.v. febr.

1957 maart 1957 J. T. Huberts m.I.v. april 1957 P. van Buuren m.i.v. van majoo r-telegrarlst tot oppertelell"raflllt: R. J. C. de Bruin m.I.v. 1 april 1957 van lIefl"eant-telegnllst tot ma.joor· telell"raIlst: M. de GraaU m.I.v. I april va n korporaal·telegrafillt lot serreant-telegrafisl: G. War<lenaar m.I.v. I april 1957 \'an korporaal-seiner tot ser geanl-selner: J. A. Berkeljon m.I.v. 1 april 1957 van maJoor-torpedomaker tot opperlorpedomaker: P. A. Plas en P. Heijmans m.I.v. I april 1957 van ser"Jl"eant-torpedomaker tot maJoor-torpedomaker: C. Boer en J. Ewalt m.lv. 1 april 1957

"57

va n ser,eant-torpedomaker bonn de lterkte tot majoortorpedomaker boven de ste rkte: M. van OUenbeek TILI.v. 1 april 1957 van korporaal-Iorpedomaker tol ICr,cant-torpedomaker: D. A. 1.. H itz TILi.v. I april 1957 van torpcdomaker der Ie klaase tot korporaal-torpedomaker: J. T. W. Hexspoor m.I.v. 1 april 1957 van maJoor-maehluLst tot oppennachLnllt: J. Bosma m.i.v. maart 1957 L. TrOOIt m.I.v. 1 april 1957 vau IC.r,eant-maehlnisl tot majoor-machinist: C. H. H. van Es en J. W. Haagen m.I.v. 1 april 1957 van korporaal-mac.hlnld tot ler,eant-maehlnl.5t: 1.. F. Vingerhoed m.t.v. 1 maart 1957 H. J. Graumans en J. F. Koekkoek m.i.v. 1 april 1957 V1Ul machinist. der Ie klasse tot. korporaal-machlnllt: H. G. Bevers, K. W. Veroore, F. Bel1951 ger en J. Wouda TIL!.v. 1 jan.

J. A. Croque m.i.v. 1 febr.

1957 1957 J. de Ronde m.I.v. I april van Ichrijver der Ie kJU!IC tot korporaal-schrijver: J. C. de Boer m.i.v. 1 maart 1957 van ser,eant-botteller tot majoor-bottelier: 1957 C. J. de VOl en J. A. A. Vermeulen m.I.v. 1 april van korporaal-botteUer lot ,er,eant-botteUer: J. T. Joosten m.I.v. 1 april 1957 van korporaal-kok tot IC.fJeant-kok : A. Vennelj m.I.v. 1 april 1"7 van korporaal van ,peelale dlenlten tandtec.hnllter tot RfJC8n t van s:peelaJe diensten tandteehniker: W. de Vries m.I.v. 1 april 1957 va n 5e,..ean t-maJoor van lpeclale diensten Inllrumeulmaker- codedlenst boven de mrkte tot &d,Judant-onderotricler van lpeelale diensten InslrumentuLaker-codedlenst boven de sterkte: M. Vonk m.I.v. I april 1957 van leerllnlr-onderorrtcler-vlle,er der Ie kJasse lol korporaalvlle,er: L. J . Muller Kobold m.I.v. 1 maart 1957 Vlul ma,Joor-vliecluJpnaker-alJ'emeen tol oppervUe,tul,maker-alJ'emeeD: J. Boellurns m.I.v. 1 jan.

1957 van .crcunt-vlle,lu1rmaker-al,emeen tot m&Joor\' liectui~er-aJJ'e~Q :

D. van Scheijen m.I.v. 1 jan. van korporaaJ-vllet'luirmaker-radio-radarmonteur lot

'''7

ICfJeanl-v U~uicmaker -ra dio-radarmonteur :

W. J. M. Kettier W. A. P. de Bie

m.I.v. I m.i.v. 1 R. van der Hoek m.I.v. 1 van vUeJiul,pnaker-radio-radarmonlcur der Ie koporaai -vJlel'tulJ'Dlaker-radlo¡radarmonteur: J. van Diepen m.i.v. ] J. Breda m.I.v. 1 J. Venneer m.I.v. I

febr. maart aprll klasse febr. maart aprll

1957 19:1'1 1957

'0'

19:17 1957 19:17

van vUeJ'tulcmaker-kona1abel d er I e klasse lol korporaalv llel'twl'maker-kolUitabel : H. J. Bessellnk, S. H. Zijllira. L. ter Hnar, P. van Holland, A. G. Broskii.

C. P. J. van Kaam, R. A. S. Brender Ă BrandIs, R. ScheUer en A. T. G. van Baaien m.I.V. 1 aprJl 1957 van korporaal-vliqtulrmaker-bckleder-parachulcpakker tot serJ'eant-vlle,tuIJ'Dl.lLker-bckleder-paraehute pakker: H . Bastiaan m.I.v. 1 april 1951 van korporaal der marlnletl tot ser,eant d er marinietI: W. J . A. van Os m.I.v. I maart 1957 K. de Vletter en N. C. Zopfl m.I.v. 1 april 1951 Opgave van schepelingen met de t8Dg van korporaal en hoger aan wie eervol ontsla, uit de zeedienst is verleend met ingang van de datum ais achter ieders naam venneld. schipper: G. van Leeuwen m.I.V. 16 mei 19&7 kwartlennccster : C. L. van Duijvcnvoorde m.i.V. april 1957 korPQl'aal-,esc:hutkonltabel: A. W. Mathlener m.I.v. 1 juli 1957 8efJeaol-radlo-radarmonleur: J. M. Brouwer m.I.v. 1 april 1957 C. W. Krol, W. Bruljn cn F. C. M. van Baar m.I.v. sept.

1957 oppermaehinist: A. P. Verburg m.i.v. juni Ht57 .cr,eant- machinis t : P . de Neet m.I.v. 1 juni 1957 korporaal-machinist: P. J. Huisman m.I.v. I mei 1957 maJoor-torpedomaker: P. A. Plas m.I.v. 16 mei 1957 &CfJ'eant-torpedomaker: W. Krlkke m.I.v. 16 april 1957 Ina,Joor-lchrijver: F . van SLaaldulnen m.I.v. 1 juli 1957 aer,eant-kok: J . G. van Ingen m.Lv. I april 1957 korporaal-kok: T. Sloot m.I.v. 1 april 195't A. A. Landa m.I.v. 16 april 1957 lefl'eant-vllCJ'er: J . van Hulten m.I.v. I april 195': R. H. de Haas m.i.v. 15 april 1957 kot'J)Oraal-vliectuil'make r-elektromonteur: P. J. Kradolfer m.i.v. 16 april 1957 korporaal-vlleJ'lulrmaker- radlo-radarmonteur : F. D. VWanueva m.I.v. 16 juni 1957 serreant der marinlcrs: T . Bleeker m.i.v. 16 mei 1957 korporaal der mariniers: J. Pijnenburg en J. P. Verstralen m.I.v. 16 juni 1957

Naar ~It,eesl, e.o.

F de Vries, commies.

Apeldoorn, Sumatralaan 79.

2 woonkamers. 3 slaapkamers, keuken.

7.older, kclder, schuur, tuin.

Huur J 45,- pcr maand. 4 pers.

Naa r K a twijk, e.o.

J. v. d. Weg, maj.zvpl. (20719) HIlversum, Bosdrift 224. woonkamer, 3 slaapkamcrs, keuken,

badcel. balkon.

Huur f 48,- pcr maand. 3 pers.

Naar Arnhem. e.o.

R. Bremer, acs.

Den Haai, Hellcndoomstraat 22. woonkamer, slaapkamer, keuken, douche. kelder.

Huur J 9,20 per week. 3 pcrl.

Naar den DaaJ', e.o.

W. Rlesenkamp, hfd.opz.

VlIssingen, l rlslaan 186. suite, 3 slaapkamers, keuken, douche, fielsenbergplaaU. Huur J 8,70 per week. 4 pers.

Naar Katwijk, e.o.

K. Meljers, sglvgmr. (12427) Vlaardlngcu, Kemperstraat 20b. woonkamer, 2 slaapkamers, kcuken, badkamer, bergruimte.

Huur J 8,70 pcr week. 3 pers.

Naar de n Relder.

T. Maschke, kpl.sdlc. (46201).

Schiedam, Marconistraat 8.

3 kamers, keuken, schuur, tuintje.

Huur J 7,60 pcr week. 4 pers.

gut", "Dewey", "Coontz" en "Macdonough". Bovendien nog vijf op de begroting.

BUITENLANDS MARINE-NIEUWS VERENIGDE STATEN Het operationele gebruik van geleide projectielen bij de Amerikaanse vloot begint al rIinke proporties aan te nemen.

Hct hierondcrvolgende staatje laat zicn welke schepen reeds met geleide projectielen zijn (of zullen worden uitgerust).

Zware kruisers: "Boston" en "Canberra" in dienst met Tcrrier.

Kruiser met atoomvoortstuwing: één op de begroting.

Lichte kruiser: "Galveston" wordt verbouwd voor Talos.

Jagers: "Gyatt" In dienst met Te r rier.

Fregatten: Reeds in aanbouw: "Farra-

Ol/I {el'n"lIIgll'rogram om",tl

Onderzeeboten: "Tunny" en "Barbero" in dienst met "Regulus".

"Grayback" en "Growier" in aanbouw.

Atoomonderzeeboot: "Halibut" in aanbouw.

Testschip: "Norton Sound" in dienst.

Hoewel niet officieel opgenomen in de categorie "Geleide projectielen schepen" zijn toch ook dc hIerondervolgende schepen in staat om die projectielen te lanceren: Vliegkam pschepen: "Hancock" en "Mldway·'.

Kruisers: "Helena", "Los Angeles" en ,.Macon".

Verscheidene typen marine- vliegtuigen zijn ook al met geleide projectielen uitgerust, zoals: Nepluncs met Petrel; Cutlass F7U,

(Dichlordifluormethane) (Chlormethyl).

Gunstige prijzen

L1NDRA -

WEST - DUITSLAND De WestduItse marine heeft bij Hawker-Slddeley 68 Sca Hawks besteld, te gebruiken voor patroutlledlens ten en verkenningen.

Engeland levert bovendien zeven fre_ gatten en de U.S.A. nog een onderzeebootjager.

Een bof was het toen een bergingsvaartuig onlangs toevallig bij Flensburg, een gezonken onderzeeboot ontdekte in 30 meter water.

Het bleek een boot te zijn die men daar in 1945, zo van de wert, had laten zinken. De boo~ wordt spoedig gelicht.

TURKIJE De Turkse marine is doende om vier Britse "C" klasse jagers over te nemen.

Wanneer begint mijn opleiding?

O.d.

KOELGASSEN KOELGASSENDROGERS KOELCOMPRESSOROLIE

F3H2M Demon en F3D Skynight met Sparrow; FJ4-Fury, F9F Cougar en F4D Skyray met Sidewinder.

(voorzien van conl rolcvenster)

(die niet schuimt en vrij van wren is).

Vlugge lever ing

Den Haag Waldcck P)'rmontbde 116 TelefOOIl .W.90.34.

De opleiding tot: Majoor- telegrafist . . . . .

Vliegtu ign1aker- instr umentmaker . . . .

Zeemillclen-vllegtuigmaker-e lektromonteur Zeemilicien-kwartiermeester Kanonnier der 2e klasse .....

Rad!o-afstandpeiler plot der 2e klasse Onderzeebootverkenner der 2e klasse Onderzeebootverkenner de r Ie klasse Brandweer man De herhalingscursus " oor: Kanonnier. ....

Rad io-aCstandpeBer plot der 2e klasse Onderzeeboot verkenner .

Radio-arstandpe!ler plot der Ie klasse

1957 I juli I juli I juli

15 15 15 15 15 15

juli juli

juli juli juli juli

I juli 8 juli 15 juli

22 juli

echni.~~

rubber -arlilik"I"n~ en plaslieslang

VERZINKERIJ G. ALBLASSERDAM TEL. 641 (K 1859)

CLEMENTS & Zn. N.V.

handen Tedd i ngto n-app ara tuur

C. PLATH

HAMBURG

HOUDT

oe

WACHT BIJ ALL.E DIESEL·

MOTOREN OP ONze MIJNENVEGERS

ALLE NA UTISCHE INSTRUMENTEN

ABNORMALE •

TEMPER A TUR EN

•

DRUKKEN

•

SNELHEDEN

WOROEN

GESIGNALEERD

• BIJ CRITIEKE OMSTANDIGHEDEN

WORDT DE BETREFFENDE

MOTOR AUTOMATISCH

A Il eeu'-erlege ..... oord iK""

GESTOPT

INGENIEUR S· BUREAU

J. & C. VRINS

N. V.

SWe1l liaçkalrul S8 . DEN HAA G · TeieJ ooD 33$0 73

TECHNISCHE HANDELSONDERNEMING

VANANDEL N.V. ROTTERDAM

POSTBUS 6049

VERSCHURE ' S

SNELL.OPENDE

VOOR

SCHEEPS·

EN

LICHTMASTEN

TELEFOON 6SOOO S lijnen

WALHIJSINSTALLATIES

S TOOMMACHINES

STATIONNAIRE

DDEL.EINDEN

VERS CHURE & CO" SCHEEPSWERF EN MACHINEFABRIEK N .V. MEEUWENLAAN 70 - AMSTERDAM . TELEFOON 60701

Rotterdam

Nijverbeldslraat 21

Holland

Tel. 7U08-'l'3Q59

Scheepswerf "DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL GemeeMchappelijk urnenwerkende scbeepawenell Geb r. Niestem & Co. - Delfzijl Noord·Nederlandsche Scheepswerven - Groningen Scheepsbouw Unie N.V. - Groningen Niestern Scheepsbouw Unie N.V. - Hellevoetsluis

BouwBetonHei- en Waterwerken

M .1. " GW .Iu," -

lTS. tol!. - Z ogtxhlp 'l'oor Kep,," Peru .." . . . (laram dM Soda Neenl _ DJl.karl.

Kanloor Dordrechl, Kromhoul 65·67, lel. 6941 '

• Alle soorten vrachtschepen • Zeesleepboten

Den Haag, françois Moelsonslr. 45, lel. 553844

• Lichters • BaggerinstallaUes • Hellingen e n droogdokken beschikbaar voor reparaUe van schepen tot 3000 ton.

Alle soorten

VUURVASTE STENEN Nieuwe kanalen bevor·

levert

deren handel en ver· keer, brengenwelv8art.

BOS & KALiS is in st•• t, ook de allergrootste

N.V. GEBR. NAGTEGAAL

projecten in snel tempo

FABRIEK

VAN

V U U A V AST E

PRO D U C TEN

uit te voeren.

GOUDA . TELEf OON 2842' · IK 1820)

m eet in st rum e n t en

o.a.

• • • • • • •

barometers

barografe n thermometers

pyromete,..

NOH B

III~III DIESELMOTOR E N zijn ~nvoudig van constructie, betrouwbut en zuinig in gebruik. Enkdwerkende tw~t2ct motoren voor scheepsen stationair gebruik, in vermogens van IlO-ca. '000 pk.

n lvu umehr.

hygrometer.

<X>

etc.

NEGRETTI &

ZAMBRA

BENELUX

ZEIST -

SCHEEPS· EN STATIONAIRE BENZINE· EN DIESELMOTOREN Vrijwel alle typen scheepsmotoren st~s uit voorraad l~erbaar

Iknzine-motoren van ' %-84 pk Diesel-motoren van 19--16) pk

TELEFOON 2040

HOLLAND·BOLINDER SCHIEDAMSEDIJK 12 -

ROTIERDAM -

TEL

Hel ontwerpen, :tellen en drukken V8" UW drukwerk is bij ons in goede handen. Wij hebben ons bedrijf in de loop der jaren gespecialiseerd in hel drukken vlln periodieken en handelsdruk· werk. Zowel week· als maandbladen worden door ons punctueel verrorgd.

Ons productieapparaat slaat borg voor een violIe aflevering vlln Uw orders.

Wlinneer U behoefte heeft lIan goed drukwerk, dan zullen wij hel zeer op prijs siellen, ons machinepark en onze vakbekwaamheid voor U Ie mogen inschakelen .

c. Blommendaal n.v.

RtJNSTRAAT 9 · DEN HAAG

2919~

N(!d(!r!alldsCff(! Sfalldard E/(!cfric Mij.N.V. INTERNATIONAl,..

TI;LEPHONE

ANO

TEI..ItGRA""

SYSTt:M

I

. ~== .

'-" '""'..

-, ::""':...:'....", ""....._ ..... ,

~

'~

"~

•••••

TELECOM MUNICATIE TECHNIEK

~

FA8RIEKEN EN MAGAZIJNEN: 1. VAN OER KUNSTR;AAT 288-292 '.-GltAVENHAGE

KANTOREN: SCHELOESTRAAT 160.162 's-GR,AVENHAGE

Telelooncentral., voor a ulomalis<:h bed.ijl en voor automatisch distrlcb... rkeer

R"dio:r.enders en ontvIngers "oor lelec:ommuniUlie systemen

Hu isleleloonlnslaUaU.' - TeleloonloesteUen Telegraa/centrales en V.".schrijvers Dr.aggoll-telefonleapparatuur Signililinslallaties voor .Ik doel Ah~ndsbedl.ning en meetinstallaties S.lenium 1I_liJk.iekte•• .,oor elk ... ermogen Pneum.tische bul.poslinstaliaiie.

Condensatoren, Ir.nslormaloren

Slraal:r.enderapp.r .tuur Radloçommun iça ti e en navlgaU .. pparlluur voor luçhl- en u:heepvurt Radar fY$le men Zenders voor omroep en lelnls le Sludioapparaluur Z e nd- en onblngbulzen Preçjsie meeUlppa"luur

VERTEGENWOORDIGING VAN: INTeRNATIONAL STANDARD EUCTRIC CORPQRATION BELL TELEPHONE MANUFACTURING COMPANY STANDARD TELEPHDNES AN D CABUS lTD. CREED & COMPANY LTD. EN VERBONDEN MAATSCHAPPIJEN

I

Ele ktri sc h.hydrau Iische stuur machi nes aan boord van het m.s . Wonoralo van de K . Rolt . lloyd

SMIT

su

Hr. Ms. Kruisers " De Ruyter " m

"De Zevm Provinciën "

N.V. NEDERLANDSCHE VEREENIGDE SCHEEPSBOUW BUREAUX De Rolterdamsche Droogdok Mij . N,V.• Rotterdam

Ned . Dok en Scheepsbouw Mij. V.O .F.. Amsterdam N .V . Koninklijke Mij . "De Schelde" . Vlissingen

Werkspoor N.V.. Amsterdam Dok- en Werf-Mij . Wilton .Fijenoord N. V.. Schiedam

Den Haag

I

i

;

)\ •••

--

Foto: \\

I'r. I-I J(: Ruylel

MOlorslcepboot " RUSTOM "

Afmetingen: lengte 33.44 m, breedte 8,38

nl, diepte 3, 15 m. BRT 28 1,63. UiIgerust met een CROSSLEY-dicsclmotoc \an 1100 PK., gebouwd op de werf van \'{fors( & DUImer IC Meppel ,-oor de Pakistaanse Marine. In 30 zeedagen van Amsterdam naar Karachi.

Rederij Gebr. Wijsmuller

D.V.

de uitbrengers van scbepen onder eigen kracbt van en naar alle bavens der wereld.

AMSTERDAMSESTRAATWEG 40, BAARN, TELEFOON K 2954-3741, TELEGRAMADRES , REDWlJS.BAARN

Druk: IlLOMMENDAAL

_

n"a Daae

handen Vra cht-, .

DE HAAN & OERLEMANS' scheepswerf N.V. HEUSDEN

passag lers- en tallkschepen lot 10.000 tön O.W.

Fleltibele scheepsleidingel\

MUlTUFlEX ~ AMSTERDAM LENSWATER

AANZETLUCHT

SANITAIR

BRANOSTOFOUE

UITLAATGASSEN

ZOUTWA.TER

SMEEROLIE

DR INKWATER

KOELWATER

BRANDBLUS

HYDRAULISCH

ZOETWATER

VERSCHURE ' S

S NELL O PENDE

VOOR

SC HEEPS·

EN

S T O OMMA C HINES

STATI O N NA IRE

DOELE I NDEN

VERSCHURE & Co's SC HEE PS WERF EN MAC HINE F ABR I EK N ,V .

MEEUWE N LA AN 70 . AM STERD A M · TELEFOON 60101

•• De bouw van onze mijnenvege "MUILWIJK" . DORDRECHT METAA LWA RENFABR IEK - KOPERG IETERIJ

Voor de 32 Kustmijnenvegers leveren wij de

MESSING EN BRONZEN T-STU KK EN DEKDOOR VOE RINGE N BOC HTSTU KK EN KOPPE LI NG EN PEILSTO KK EN FLENZ EN · MO EREN

NEMAG ERTS STRAAT

ROTTERDAM

LEVERDEN 3' ANKERLIEREN VOOR ONZE

~ I1I NENVEGERS

FAB RIEK

, VAN

ALU!II NIU!l PR ODUCTEN

KOCO VOO RSCJl OTEN PAUWENSTRAAT la TELEFOON K l 717-2644

J. , <Ir ...../

LIClmlt:fAl[N !lASTEN EN LAADBO![EN

..... ....nI.

j.

H" H I .... ~rll .. ~ Jl!!: ......

r... 10" lt... 'rrr-fllr"

0(1-

"_11...

.............. _" .U.. ."..,,. ..... #I.IJ.II~ "'"ft NI. IJHQMiWLHI(.

+ ;:=:::, j

•

I

handen

In

ROTTERDAMSCHE PLAATWERKINDUSTRIE PIEKsTRAAT 20, ROTTERDAM, TEL. 79550

DE

ALUMINIUM MEUBELINDUSTRIE VOOR DE MARINE •

Scheepsramen en patrijspoorten

alle mogelijke uitvoeringen levert

Firma H. K. van Wingerden & Zonen Metaalgieterijen

Gorinchem

• ELECTR ISCHE SCHEEPSFORNUIZEN • ELECTRISCHE SCHEEPSOVENS • ELECTRISCHE SCHEEPSWARMKASTEN • ELECTRISCHE SCHEEPSBIlAADPAi'.'NEN MET GEPANTSERDE VERJV A RMINGSELEMENTEN VOLGENS MARINE. UOYDS' EN KEMA SPECIFICATIE

APPARATENBOUW NEDALO N.V. POSTBUS 34 ~ HENGELO (0 )

TEL. 2944/5

C. PLATH ALLE

ElAi\lIlURG

AUTISC UE I.NSTR MENTEN

van HaUum en ·8lankevoort n.v.

BEVERWIJK . TEl. 3341

bagge,:,werk betonwerk grondwerk

A ll een"tr Lel!:enwoordi gere

I NGE l EUJlS·BU REA U

J. & C. VRINS

N. V.

IN BINNEN. EN BUITENLAND

SWlU linçk"".1 58 . DEN IJ AAG . Telefoon 335073

•

.In tén WOo.:lId.

'~I.'hlkr De Ohnl .... h.- Zil wW{ pr«If'li WJIIu.U (.lrd .. "'-"'kl tiel ka,1J9lChl. de ro:cn. m.1.,l1

g.;t5I'woow

bo\,'t.'n.ll

hel

CerCI Z.1~ I "ml

GERO ZILVIUM

N.V. INTERNATIONALE

Bouw

COMPAGNIE

v/h Fa. H. v. Heesewijk BEST (N,Br.). Hoofdstl'ut 63 (SUlitnum Dor pst raa t 130 '''' .... ij IlC d) Te l. 341 (5 lij nen) T. I.Ad rH; HA8 PARAMARIBO . Hee renn rut 37 Te l. 2561 - P.S. 574 Tel.Adres : HAB

U/tv~,/ng

van :

*

Bouw. en Gewapend Betonwerken IkIrc.rlijke_ en U t iliteitsbouw Watu_. Spoor_ en Welenbouw Grondwerken Machlna'e TImmerwerk en

Londelijk erkend

Gas" Waterfitters- en loodglerersbedrlJf

EIGEN CONSTRUCTIEBUREAU

Eerste Nederlandsche NAT zandstraalbedrijf

H. VAN DER KRANS SCHIEDAM _ TEL. K 1800-67564 ST A A LOR A AOK A BEL S

In' en

HERCULE STOUW EN P Y THONTQUW

uitwe ndig

SISAL. EN MANILLATOUWWERK

~Qndslrol e n

.

en verve n

" • Sche pen • Tanlu:

eBl"uggen eGe bouwen . nL

Grote copaelfelt

Rollend en drijvend mate ri eel

N.V. Houthandel

'lh Nico Vinken & Co.

ZAGERIJ SCHAVERIJ DEN HELDER

LEVERT ALLE HOUTSOORTEt-l Be ton tripi•• , Watarvalle Hardboard.

Tropen verlijmd Tr iple. en Muitipi • •

Kantoor e n opslag :

Janzenstraat 77, Den Helder, Tel. K 2230.2437

H•. Ms. "FRIESLAND"

de eerste onderzeebootjager van de B-klasse De Rolterdamscne Droogdok Mij. N.V.. Rotterdam Ned . Dok en Scheepsbouw Mij . V .O .F.. Amsterdam N .V . Koninklijke Mij . " De Schelde" . Vlissingen

Werkspoo r N. V.. Amsterdam Dok· en Werf.Mij. Wihon-Fijenoord N. V. - Schiedam