Alle Hens - 1955 - Editie 12

, SMIT N.V. HAZEMEYER

SLIKKERVEER

HENGELO Electrisch schakelma te riaa l in waterd ichte e n d ruipwa terd ic hte uitvoering voo r toepassi ng aa n

De beste garantie op de Marine- en

boord van

Koopvaa rdijvaartuigen wordt

schepen

verkregen door SM IT-M O TO REN

"Motorschouw Kon Manne"

EVERTS & VAN DER WEYDEN N. V. HELMOND - Binnen Parallelweg 14 '1'eleroon K. 4920-2041 en 2042

* Schroelbou.eHlabriek <=Pero-. Stamp-

eH

<=plaatwerk

~oo""er%i"ke ry

*

~ auwkeurigheid

Vuurleiding-apparatuur

Electronische apparatuur

Producten van fijn-mechanische aard HOLLANDSE

SIGI\.\L.tPPARATEN NI HEN

GEL

0

(0)

wij zullen moeten samenwerken ~~_ "'" ZEE- EN KUSTREDERIJ TANKVAART RIJN- EN BINNENVAART BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE-OPSLAG Telegramadre.: Vu.dea.

Tel,Joon 11300

LUNDIENSTEN

ROTTERDAM-SONT LIJN RoUerdam-Denemuken, Zweden 'Y."'. I x p. w.

ANTWERPEN-SÖNT LIJN Antwerpen.Denemarken, Zweden v.v. I x p . w .

N.V. HAVEN LINE RoUerdam/Antwerpen-Z. Amerib. ...... Ma_d.l.

en Ve.. alle soorte n ,ehepen en mKhinel

'11j11o.m"",." lof 640'z 87' 1.. _ "'OOIl"'OU", •• n , .. ,' en 488' 1('•• tIC4~~1 10/

ISO /Of!

, ,,

opt..-jcl>! 1875

<1000 •

..,plo,.', N.V.

KO.'."'I"

M....

,h.p~1

"DE SCHELDE" ot _ _ _ _

__

Vllningen . Ho/I.nd T.I.looII 2051 Tal.,ramatl.o. , !>ch.I. . VllA .......

Meterfabriek Dordrecht POSTBU S 4 2 - DORDREC HT

Afd . ELECTRICITEIT leyert

kWh meiers en

als vertegenwo ord iger van d e C ompagnie

des Compte urs

/CoC\ M• • tln.t ,."me nte .. yoor scha kelbord a ... la boratorium

*

Rel.iI voor d. b." a lllglnSl va .. I ch . . pslnlt ellall • •

* * (

ENERGIE besparen door gebruik "an aangroeiwerende

ROESTWERENDE. EN

AANGROEIWERENDE VERVEN KWALITEITSPRODUCTEN VAN DE

* NEDERlANDSCHE SCHROEFBOUTENFABRIEK ~: HElMOND

KONIINKI.IJK' LAK_, VERNIS- EN VERFFABRIEK

761 ROTTERDAM

*

t ~

•~-

Varnlshed cambric kabel .Ieelrisch. install.lie yen z.-schepen. Beproefd en goed!!.keutel door .llords· en .V.ritas" , E.,. I.n;. le.en$.duur.

B.ttand tegen hog. tem~.tur.n. \'OOI'

l ....,bu,

...et

I<.loe... ol metaal-

dr ...domvlachting.

'

,

-

VERKADE NOODRANTSOEN.

Vooral de proviand, welk~ bcucmd is YOO , hCI gebrui k in reddingborc n, moeilIn de hoogste eisen beantwoorden. Ook lis de nood un de mln is. kunl U vcnrO\,Lwcn op de voeding, welke Verkielt hcdr verlOtgeI.

OHrttd'nlJlig ti, rlNlrsrh,i!ltI, VH' Jlrl1l'ian" jll mldl/JgJmiriJdm brtf, V,.hrd, ,til ,,,/{;oat, gt~i'am;lti· Jttrtl 1I11X1,(mtsIK1I 1"lwi~/trld, dal Ijl ,rla/nuu,a, wiju in la"ItI~.,11'1

,,~d'm'l't1ard,&d. Dtun"",olll, ' htbbtlr dl 1111";"11';"1 rail d, N,J,danJw S€hUpl'tlarJ In_ spulil tJf "an d, a"'lW'iuiUn J" nab",;gt &,q/NSt la"JtJf. jçmllJ

G aarne lenden wij belanghebbenden op unvuge een spe_ dale brochure me I uilvoe rige gegevens omtrent de Verklde noodnnfsoenen.

D.

HE KABELfABRIEK DELFJ

,"oordel o n

• afgtptJlIt p'lf/ln (28 gr_ ptt ,dl,,)

IiIJn :

• ,'ila",i", AI . BI. Bl. C," P.P.-fam, • tlitl

JfWsIPtrr",UtJfl/

• d~!J,,,allt.t. flithtJithu til wu·al".MIi",dig, .."palllillg

• ""ml ill dt Ifti". ~asl7'J J" "Jdi"gHt", Ii/,i"ig p/Rats i" • g"dh"p • III,lt /tfUliid

'IEDERE GEWENSTE

"

J

VUURVASTE

eteen

en alle

. ZUURVASTE

materialen

worden geleverd door

n.v. gebr. Nagtegaal Gouda telefoon : 2842

laadlleren Ankerlleren Kaapstanders

YARTA BATTERIJEN VOOR SCHEEPSVERLICHTI NC MET GROOTOPPERVLAK-PLATEN stalen lXIIIzIen

IN SPECIAAL. UITGEVOERDE HOUTEN TROGGEN

in di •• n • •!. .Ikw.m.ilen en In cle mee,! ~i\ ... "lopende diameier. e n ... ..delikt. kun ... n door OM ,I • • d. u;\_oo" •• d w<>«l.n"'.I ..... 41 G •• , ol "oombul.." .

Dik " dun_ of ...,..m.. l.... en.dlge b .. I•• ~.

Vlem_, .Ieun· e n precllleb.. l.en.

Spe<:lele bul•• n oOGt con .... ucli .. (,.IIi"9')' boId.rs, m.den en I• .dbomen.

P. VAN LEEUWEN JR' S BUIZEN HANDEL NV. ZwljAcl...M

_

POl1bu. 1

_

ToI*'ooft Ol8so.3'I41

_

Tol.. 8001

o..""-"t

Centrale verwarming

Oliestookinrichtingen Stook- stoomkookinstallafies Luchtbehandelingsinsfallaties Sanitaire inrichtingen

TECHNISCH INSTALLATIE BUREAU

F. W. NIEPOTH Amsterdam telefoon 742464

Zandvoort telefoon 3270

PRIJZEN EN INLICHTINGEN OP AANVRAGE ACCUMULATORENFABRIEK VARTA N.V. AMSTERDAM-C. SPUISTRAAT 46 TELEF., 45787

lBC N.V. INTERNATIONALE BOUW COMP AGNIE v/h Fa. H. v. HEESEWIJK BEST (N.·Br.) DORPSTftAAT 130 Tel . .. 1 5 lijnen

Tel. Adr",. : IJ A B

PARAMARIBO DEERENSTRAAT S1

T.I. Ache.: B A B

B0 UWBE TO NSPOOR- GROND- WEG- EN WATERBOUWKUNDIGE WERKEN UlTVOERINC VAN

EIGEN CONSTRUcrlE BUREAU

WIENER &

CO.

N.V.

AMSTERDAM MACHINEFABRIEK APPARATEN BOU W METAALGIETERIJ

Waar ook ter .ereld schepeD fIlID wordt n schroef. ~ .. mCK ' bo,"u ...... Nederlands fabrikul ccbnoilu

• ~

sepn-wn·

Alle ...... rbou,tn fft KhroeYC:n ...:.or de Khftptbou_ ..... n dc IIOOCMt WIl Ik kleinsct in alle se~n,.t "

uinotringca.

LEVERANCIERS VOOR LEGER EN MARINE MIJNEN • SCHOKLADINGKAMERS GRANAATPERSEN • DIEPTEBOMMEN • ONDERDELEN VAN • . MITRAILLEURS •

Wi~

is

n i~t

1 Kroonreep cadeau

,noeli, ",oor ttD. nim.

d~lijk geb ..! ... ttn opg~W'ekt~ lKb 1 Wi~ li~t ni~t gr .., ~~n IInu~kkelijk

uiterlijk rnel

ZlchrglanKnd~,

... ill~ Ulld~n ~

Poen

~

puelPtwb"t, ,,'"

,Il., "'''lllt,'' I Dat maakt d~ mond httt lijk fris, d~ linden mooi ~n land. PTodent bent Disperson te,~D. tandtte~D. en tlndbederr!

'Ir-

PRODHH Hmlij" "b.i....tll

".

C

0

V

E'

N

TRY

YICTOR

DIESEL

4 tact

Watergekoeld

licht gewicht geen brandgevau billingvrij 11-13 pk 9-11 pk 7-9 pk 5-7 pk

Twee cylinder types van 16 - 24 pk De be~uwbaarste en lichtste en daarom meest gebruikte motoren voor reddingssloepen en voor aandriJvinr van betonmolens, compressoren, pompen, dynamo's, lieren etc.

Pittig en toch niet scherp!

Tranlportabele Diesel.Brandblw:-Pomp-Sels

T. FRANSE

~~~!:.';:~,~

AMSTERDAM-W

MAANDBLAD TER I NTERNE VOORLICHTING D •• KONIHKLUKE MARINE Wtgavl! van hel Minisfe rie van Marinl!

OI.KTIE EN HOOfD.EDAClIE , Lt:I:. (SD ) 1 J. PTASNIK F. J. TH. M. SCHAEPMAN AD. ES . EOACTlIi EN AO ....... 5T.... TII ,

Mln l$terh! van Marine, Konln,lnnegracht 12, Tel. 182210-Toe$f.el 511. Den Haa,

Inhoud:

DECEMBER 1955. no. 5

BIJ DE VOORPLAAT: Het Kontnklijk paar aan boord van Hr. Ms. de Ruyter.

Pagina 1 Bij het 290-jarlg bestaan van het Korps Mariniers.

2 Over symbolische ankers, platte knopen en witte bandjes.

3 Hr. Ms. schepen en hun emblemen. <I Zwaartekracht meten met Hr. Ms, Vos. 5 ScheepswIjs. 6 HelIcopters en de onderzeebootbestrijding.

6 Marine-fotowedstrljd 1955.

7 De wereld waarin wij leven.

8 Het weer; wijsheid van vissers en boeren.

9 Machtige mobiele vlIegtuigkraan bij de Amerikaanse Marine.

10 Fotojournaal van Koninklijk bezoek aan de West.

12 Nederlands Nieuw-Guinea.

12 Tevredenheidsbetuiging.

13 14 15 16 18 18 19 20 21 22

Afweermiddelen tegen radio-adieve besmetting.

Uit het leven van Bootsman Bubbekes.

NieuwsdTuppels. .

Waar komt het woord ketelaar vandaan .

Lezers schrijven.

Buitenlands Marinenieuws.

Waal' de Koninklijke Marine .vaart en vliegt.

Mutaties.

Woningruil.

Wanneer begint mijn opleiding?

De KoninklIJke Marine ste lt er prijl op vut te Itellen dat het a d verteren in dit orlaan uite raard het ve r krlJcen van voo r kellr voor Je\'erantlu un d e Koninklijke Marine niet kan Inhouden .

Bij het 290-j arig bestaan van het Korps Mariniers

11<1//(1/ de dllg ;1/ bef ;IUlI" 't'î6J. t/fll/fOP Job/II/ de IFill eell be!l"if "tm de Sla/til H olltllld lol

oprir/Jlillg

/'111/

eell .. Regilllent d e t\(1"illf"

bell'erkJtelligen, I/'ordl Je lodt' Dertll/bfr lurd,,(bl

I/IJ

I/UI eigen

officieren

/',1/1

lI';l/ Ie

de d,/fll/II 1I'""rop het Korps

"'''finit" zijn iu/rede deed ;11 de All/rille, 111 de JIJt,' dien ,-er/opell 290 ~11'fJ/J

lIIel dI/geil 1'1111 l'en,,,1

til

jtlflf

hebben de M I/ril/;en, hoewel ;11 Jlerltle op en nur

:'oorJpoeJ, bij 1/IJ/OZt gelegmhtdell zowel ft I/Ilu/ (lIJ

Ier zee bf/II btJl.ulIIJrechl bel/'f'Zell.

Hel ZOIf Je ver ~'oere/l btJ(hrij~·tII. ,\l1I.1f 11,111

de beJeltmiJ

",lil

die

e/l

hel ij bier "iel Je pltJ./1J 0111 de gnfbiedmiJ

Je

" OOM/'OIIJ

tI"g

",lil

",lil

hel KorpJ Ir

de IOde D ertmber wil ik fl'el grtUlg wijzen op

I'oor lil/eli die bij btt KorP! tUI/ril/iers dimm m gedimd

ht'bbm. V oor bm gll,tt dit' rlllg /loo;t ollgmlf'dtJ roorbij. H t'1 is gUII rlllg

1'(/11

IIIJUII

1I1111IT lIitbllndig feeJt/'il!rell, "ul mUf is lUI" 1;1/ 1/Iel een z;l/l'olle bf'ltkellis. Nooit I"mgell trij Jt'ze d"g .,all /'oorrlaf /l'ij eerlt /liet Uil korte plt'Cbtigbeid op et'1I felll"'111 pllllt al/e lorpskll/ne",den bt'bbt'1/ hef,ll/tht, die OIIJ ill ,linIJt

"Pil

b ..1 Korps olllrieltll.

Pas ,II/ama krijgl iedere /lllIril/i" de gelegmheid 0/11 zijl/ geht'Chtbeid 1111/1 zijll Korps lOl Ililil/g Ie breI/geil i/1 !1I111(mkomJftll. gemeellJfbllppelijke m'M/lijdell e.d.

I)il jaar iJ eell /lIJlmlll. 1Wij ben/tIlken die dllg (hm op

11 '111

lIIetr !pt'f/llffllaire wijze

dil/I (///(Iere jllrell. Duizel/del/ zlIlIen Ie R.ollerd./JII bijeel/komell 0111 0. /11, Ie defi/erell rooI' Zijl/e Exctllmlie de M il/iJler /'1111 Alarille, Ook i/1 lil' Neder/tIIldu A lllil/m ell ;11 Neder/mul! Nielll/'·Gflillf'll ZIII eell gep.lSle berdell/tillg p/IU/IJ I'il/dell.

I\loge ook deze JO Dt'Cemb, r dlll/

lI'rf'r

eell !Iem/je bijt/Mgm lOl bel I'erstel'igm l'tIIl

beJ/tlllllt/e b(//ldell 1'1/11 lall/t''''lldffb"p til MIIII/horigbeid I/lIJel/ de II/llrillit'rJ ollderlill ~ til 1'1111

dt' bil/dillg

f'l/ll

bel KorpJ M ari"iers 1IIt'1 de KOl/illk/ijle Mllrillt'.

De Commandant Korps Mariniers, Generaal-majoor der .Mariniers,

~~\\\ H, O. ROMSW INCKEL

I

Over symbolische ankers, platte knopen en witte bandjes BIJ

traditie behOOl't s )' mbolick e n waar de Koninklijke marine beschikt over vele ccl'bledwaard lge tradi· t ies Is hel begrijpelijk, dat men gaat omzien naar symbole n binnen de ma·

rlncgemeenschap en zich gaat afvragen, wat nu deze symbolen, als men ze k:m o ntdekken, nu eigenlijk wel be-

tekenen en hoe deze zUn ontstaan.

A,m o ns marine-unllOl'm zit heel wat. dat men vergeefs aan welk ander pakca n ook zou zoeken. De vraag. waarom dit pakcan cr zO ui tziet, ligt dus voor de h and.

Op iedere knoop vinden we een ge-

kroond o nklaa r anker. Zelfs op elk voorsc h rift. elk stu k plakband, elk boekwerk, a lles wa t toebehoort aan de marine.

Dat een anker he t symbool Is va n alles wat met zee hedt te maken ligt voor de hand. Dal er (!en kroon boven staat.

Iigl eveneens voor de hand : wc vormen

een Koninklijke marine. Maar waarom mOei dat anke r nu Juist onklaar zijn?

Om al deze vI'agen te beantwoorden. moete n we de historie Induiken. Als ouds te .. symbool" bij zaken . d ie me t '5 Lands vloot te maken hebben. ol lic· \'er met een van de admiraliteiten. vinden we dan op paperassen. tekenin· gen, e nz. t wee gekruiste klare ankers. de z.g. admira lHeitsankers. die we nog vinden In de scheepsemble men en de \'Ia g~e n van minister en staatssecret a· ris. Het bekende onklare anker me t kroon Is va n na de Franse tijd .

Iemand. die zich nogal eens verd iepte In deze zaken. heeft mij over de tege n· woordi ge ankers en de symbolif!k daal'van het volgende verteld: ,.Als Je In de marine goed rondk!jkt. ontdek je. dat er e igenlijk twee soorten onk lare ankers zijn: het a lgemene on· klare anker met k roon en een onklaar ankel". dat specifiek behoort bij het olflciel's un ifo l'm.

Zo heeft een schepeling van het dekpersoneel twee gekr uis te klare ankers op zijn mouw. Wordt hij officier van vakdiens ten. dan draag t hij op zijn reV(l'S twee gekruiste onklare ankers!

Een adelborst heeft een klaar a nker op zijn pet. Wilar we ook kijken, Iedere marineman van de dekdienst beneden de ra ng van officier heeft, behalve het onklare anker met kroon, e rgens op zijn uniform een klaar anker . l\laa r een oflicier zien we nooit me t ccn klaar anker. In welke vorm ook , op welk deel van zijn uniform ook, Welnu. De ankers. die ons marinesym· bool uitmaken, zijn ouderwetse stok· ankers. Ze worden ook nu nog wel ge· bl'ulkt. zij het dan dat de stok tegen· woord lg va n ijzer Is en meestal inge. schoven en neergeklapt kan worden, If!der die met s tokanker:; heefl o mge· gaan ka n je \'ertelle n. dat een s tok· anker twee lijne n nodig heeft . In de eerste plaats de a nkertros, die op het

2

oog Is gestoken, maar ook een dunne·

re l ijn. die aangeslage n is, waar de

v!oeien bijeen komen. Die la atste lijn die nt. om bij het ophalen het anker als hel ware ,.om te slaan" en los te ma· ken uit de bodem. Deze behoeft niet zo zwaar te zijn als de e igenlijke tros. die immel's het ge hele schip moet kunnen houden.

Bij het bergen van een s tokanker. en voo:'al va n ccn groot zeventiende· eeuws anker. met als stok een zware houlen balk, kwam nogal wat kijke n.

Een mode rn stokloos anker haal je de kluisgaten In, en daarmee Is de zaak bekeken _ als je tenminste de ketting hebt schoongespoten , a nders loopt de eerste offleier tegen de rooie! Maar probeer Jij maar eens een s tokanker van enige meie rs le ngte i n een ~du ls· gal te trekken. Neen, dat moet netjes aan boord wOl'den gevleid In de anker· stoelen. dan gesjord e n geborgd. Met de beide lijnen zOI'gde Je dat het hOI'I· zonta al kwam. Voordat je een paar honderd Jare n geleden anker op was gegaan, was je een niet onaardig tijdje zoet. Kwam he t zaakje nu klaar boven. dan had je nog geen pijn. Je kon dan de zaak ,.\·olgens voorschrift" afwer· ke n. Maar met die twee lijnen had je ook kans dat de zaak onklaar boven kwam. Vooral als cr ee n zeetje stond.

En dan kon Je je plezier op! Ga maar eens op een slingel'end schip een paar ton ijzer met een meter of wat tros klare n. terwijl dal bul tegen de houten scheepswand aan het bonken Is. Won· der da l daar nogal eens e en oilicle r aa n te pas moest komen om de leiding van dit karweitje op zich te nemen.

En om nu op onze symboliek terug te ko me n : in het kenteken van o[flder e n schepeling he bben ze dat niet on· aa rdig uitgedrukt, Het klare a nker , dat dus leder kan bergen. Is het s ym· bool va n he n beneden de rang van offl· cier. Het onklare anker, dat dus heel wat verantwoordelijkheid e n kennis van zaken vereis t. is hel symbool va n de officier, En de ma r ine. die toeh ook maar ve rantwoordelijkheid draagt voor onze veiligheid ter zee, we l die voert natuurlijk als geheel een onklaal' anker. Want om die verantwoordelijk· heid te kunnen dragen, moet je beslist van goede huize zijn !"

Tot zover mijn zegsman. or wa t hij me vertelde in alle o pzichten juist Is ? In ledel' geval Is zijn uilleg aanlig en een nadere beschouwing waard, :\Ja l-rozenwllfonn met bra nie kraag Wat bet l"C ft zijden halsdoek. branie, kraa g en de rest van het unifOl'm va n schepelingen beneden de rang van bootsm&n of sergeant ligt de zaak eenvoudiger. Dit uniform Is langzamerhand geg roeid uit de zeventiendeeeuwse zeemanskieding.

Deze zcemanskleding zien we nog on·

vera nderd. als we een Zuiderzee\'lsscr bezien: wijde broek, buis. baadje. ge, knoopte halsdoek en een bonten m utsje.

Het baadje is nog s teeds he fzel!de baadje. dat tijdens het passagieren wo rd t gedl'agen. De broek heeft een andere s nit gekregen. Het buis wordt ook nog steeds gedragen, Ook bij de burgerbevolking heeft dit buis vroeger va n baaien stof - zich kun· nen handhaven in de vorm van de zeil· Jomper, die elk zichzelf respec terende jongeling e n bakvis draagt, ook al Weet hij of zij niet meer van zeewater dan a lleen dat het nat Is. De halsdoek veranderde van klf!ur. werd va n rood zwart. Maar nog steeds wOI'dt deze op dezelfde manier geplooid en gesloten met een piatte kn oop.

In de a chtt iende eeuw werd het mode om met la ng haar rond te lopen , ook voor ke l'els, en zelfs voor zeelieden. Die lange hare n waren lastig bij je werk, en dus smeerde de zeeman de zaak tIInk In met pek en d l'aalde hij er cen bandje omheen, zodat hij rondliep met een zwart staartje. Om nu zijn mooie baadje of buis niet te besmeure n _ dat vennaledeide pek gaf behoorlijk a f en je had aan boord niet anders om In Je ha ren te smeren - legde hij over zijn halsdoek een zweetla p. die in zijn hals werd vastgeze t. De eerste "braniek raag" was geboren.

Als de wind niet te s terk was. de zeile n goed vol en bij stonden en l·r lange rakken konden \Vorden gemaakt zondel' veel gemanoeu vrccr , door de wind gaan ol koersverandering. had de zee· man niet veel te doen. Vooral In de tropische zeeën kwam een dergelijke toestand nogal eens voor, die vaak da· gen duurde. Was het windstil. dan viel er nog ml;1der te doen aan boord.

Om de tijd te vullen gi ngen de mannen aan het knutselen. Scheepjes werden In flesscn gefro mmeld. eindjes werden a l s ierlijker e n sierlljk!'r gek noopt . ta· b.a ksdozen werden uit hout gesneden. e n ook de bovenvermelde zweetJap ont · kwam niet aan de actlvlleltsdrang van de tot ledigheid gedoemde zeeman.

Met zeil naald en ree pjes zeildoek we l" den de fraaiste figuren op d it kleding. stuk gebonluurd. To t ook hierin moest worden ..georde nd", zodat van deze fraaie borduring drie wit te bandjes la ngs de kanten overbleven. l\laar nog altijd zijn dit banden va n wit doek. die zijn opgenaaid. Gezie n het gebru ik dat men va n de zweetJap maa kte, was deze mees ta l var: een nogal donkere stof. In het begi n was dit vaak donkerrood: men nam cr eenvoudig een rode hals· doek voor . Er zijn geloof Ik nog s teeds ma rines. die rode branie kragen he b· ben. Door het pek van het haar dat cr mee In aanraking kwam, was van dit rood meestal niet veel meer over. En de tegenwoordige braniekraag is don· kerb la uw, zoals we allen weten, Waa rui t blijkt, dat de branie kraag eigenlijk helemaal geen kraag Is! l\'taar waaruit tevens blijkt. dat de moderne ma rine ma n geen uniform d raagt met allerlei duistere symbolen, maar een kled ing. die In alles herinnert aan vroe· gel' l ijden, waal'van elk ondel'deel noc, gel' een praetische betekenis had. Zo· dat de schepeling cr trots Op mag zijn. dat hij In zijn kleding als het wal"C een stuk historie meedraagt.

H. W, L .

(Hr.

Ms. SCHEPEN EN HUN EMBLEMEN

Hr. Ms. van Speyk - ( F. 805)

(7)J

Op d, Illbur,rOlld zijn dt Jd,,,,t,, ~'ol" Im J/a4JIj'ilptN ,'aN Ams/"dam adNx,br"rh,. d, Slad Ij ·tUf'ilf Vlflf Sp')' :ijN jtll, d httfl doo,l,b,arhl tN Ij •...." bij ''Olul 181J 101 :ijn iNditnJII"din, bij d, lIIilr;,tt i" htl hu'ge,Ij·ttsaldaar w"d 0(11,,·ot d.

""is

p/UI .". uHf, 1"laJ,,, mtl Uil omll ll,'t"Jt, h OIlI", 19' UI/U'It 1"",U!.~nf)"Ru.b(x)1 l'IIIt ;:i!,," , ..Un op "" zo/ulld,. uhildl'OI!/ "'lil a: IIII'' ',

,,/_ lul

Uil

lxpJoJn",Jt

E",bI"msp" If!: ,.DAN liEVER DE LUCHT IN" , t"Jijlfu /,"trl ,." zit,," 0." Ulf /h" l ul.

D.JJl' II.:Ispor;"1 ""',, Uit j .."'iJi ....,llp,. v... Sp"l I"" ',J.It"". opl,.""dt, is

'It

' ·'/111 "IlM

U"

,ûnJpir,n" ,,, op zijn ,olm'lId,1l J".-ul /lall uilopol/',;Jlt ", ,·.u!"',,,,Jsli,jJ,.

uhupumb/u", Oll'WorPff" ~,""lttrd

11" til/hl"," suf, , _ Zr, Ms. Ka"o"""f/HwI 'fr. 2. 0/'1" 11,.,/1: uhip ,iI llJi/",,,", I" Irt "" 2, 1:.1'1111 VII" Spql hIt hl,tl op M' 1110"''''' dil' hij d il uhip "UI .-rit .tI ,. ,-ij;l"4 ill d, J.l(hl /i" .1i'~'If, li,,"" J ... da' hij zilh 0"",4

.'on",.

Hr. Ms. van Kbsbe r~e n - (804)

Fregat. - Standaard waterverplaatsing 1.381 ton; max. snelheid 17,5 mij l ; grootste tengte 77,9 mete r; groo tste breedte 10.3 meter; gemiddelde diepgang 3.4 meter; machine vermogen 5.252' Rllk; bemanning 156 kopen.

Bewapening: 4 kanons \'an 12 cm; 2 mitrailleurs van 40 mm; 4 mitraille urs van 20 mm.

Behoorde tot ee n se r ie kan onneerboten waarvan cr In totaal zeve n zouden word{: n gebou wd. doch waan'an er t ot Mei 1940 nog p&.!I drie waren besteld.

Deze Slonde n toen nog op stapel, maar de bouw verkee rd e nog In begln~ tadlull1 en zij \'ielen In handen van de Duitse bezelter.

Nadat de z.g. "K 3" na de oorlog was te rugs-evonde n ",n "11 de Rijkswe rf te WllIemsoord ..... as herste ld, werd di t schip op 18 Juni 1946 als Hr. Ms. Van Speyk In die nst gesteld.

Het ve rtrok op 7 F eb r uari van Amsterdam naar de Nederlandse Antlllen ~ n \'erbleef aldaar gedurende verschillende perioden als "statlonuchlp". Momen teel Is Hr. Ms. Van Speyk weer In Nederland.

Genoemd naar de luitenant te r zee tweede klasse Jan Carel Josephus ... an Speyk, die op 5 F ebruari 1831 als commandant van Hr. Ms. Kanonneerboot No. 2 bij de blokkade van Antwe r/>en, toe n zijn schlll doo r t'en grote me n gte woedende Belgen werd besprongen, de lont In het k r uit wierp en met zijn schip in de luch t vloog.

I n dienst gesteld: 18 Juni 1946.

"G" i",,,dttI4:

I t" IV I" k,,1 It" 101 mid4t" i" Hl "eld s/""I/4t i t,tl"(ffmilt hng ",,, us JpilJt 10PPt" " pl<uw: I, 2 tri .I, a/ltS vaN zilt,,,;

IC"'" "" :ihnt" ,a"s".

Dil t mMum il o"tI""d """ Hl Ij'ap,n ,.""

4t /uil,,,,,,,,..u/,,,ir,,,,1 f o"ihtt, I"" U ,,,drii va" Ki",bng,,, (l7Jj- 1819).

It t" 111 I "

FrelElLt . _ Standaard waterverplaatsing 2.000 ton; max. snelheid 25 mijl: grootst e le ngte 103,2 meter; grootste breedte

11,6 meter; genllddelde dlep"lang 4.3 meter; machine vermo;::en 34.00J apk; bemanning 203 koppen.

Bewapening: 2 kan ons van 10,5 cm; 3 mitrallleurs van 40 mm; 2 mi trailleurs van 20 mm.

Vertrok na lijn Indiens tstelling In October 1939 van Den Helder naat· West-Indl!!: bevond zic h in !'>lel lMO Ie Cura~ao, waar personeel van de landingsdivisie erin slaagde verschelrlene Duitse sc hepen In beslag te nemen: daarna ged urende bijna heel de oorlog Il&troullledlenste n In de West -I ndische en Caralblsche wateren. Verkrce'l' doo r zUn snel e n krachtig optreeen de naam va n "The FI)'lng DUlchm:m".

Na o~ 31 AUlI:usl us 1945 in Nederland te z n teruggkeerd, vertrok Mr. Hl!..

Van Insbergen op 14 October \'on dal zelfde Jaar naar Indonesië. Kwam In October 1946 weer terug In Nieuwe Diep.

Vanaf 21 Maart 1952 tol 20 Decem!ler 1954 ve r bleef Hr. Hs. Van Klnsbe rq;e n In Nieuw Gulnea. om gedurende de7.~ periode ook nog (voo r dokbeurt J Aust ra· IJl! te bezoeken.

GE'noemd naar de lu!tennnt-admlt'aal J onkh eer Jan Hendrik \'. Kin sbc rg:! n. di e bijzondere roem ve rwie rf doo r de sla 7 bU Doggersbank (5 Aug ustus 17811 Z.M. Koning WllIem I onderscheidde hem In 1815 met de t~ n juist Ingeslt"lde Mili _ ta ire WillemllO rde. waarvan hij het grootkruis kreeg.

In dienst gesteld: 21 Augustus 1939.

N. B. De kleuren ..azuur". kee l" en "sabel" zUn de heraldische benamingen voor "blauw", .. rood" en "zwart".

3

Zwaartekracht meten met Hr. Ms. Vos DE"iog nieuwsgierigheid Hr. Ms. VIlll

van de bem,H\Vos werd long-

l/.aam aan opgewekt. Het begon begin Mei,

toen

geruchten

de ronde deden

over l'!waartekrac htmetingen. Eind Mei kwamen

in

Nieuwediep

" werfilln cn "

een geheimzi n ni g buizenstelsel op de bak monteren. De konstabel me I Zij ll kanonniers

wuren

dire<:1

onts temd :

" Het kanon kan niet meer over st uurboord baksen", En al s je muur één ka-

non hebt. is dat natuurlijk ernstig. Hoe die stellage eigenlijk precies gebruikt zOU worden, wist aa nvankelijk nie ma nd. Terwijl hel schip te Amsterdam lag voor de vlootweek. kWllm er. behalve de normale s troom bel':oekers. ook no" een burge r alln boord. d ie een .. bul " meebracht, d al het meeste leek op een

vergrote

butagasCles,

met

een grote

schotel eronder. Het geval, dat d oor de geleerde "Gr avimeter " werd genoe md. werd met stalen repen aan het bub:enstelsel bevestigd. Dit laatste ontpopte zich nu als een vernuftig h ijsapparaat.

In he t stuurhuis werd een af1eesloe~tel vol eleetronica met knopjes en metertjes opgesteld en klaar was Kees om te gaan :r.waartekracht meten.

01) dl'

bru"

Wa t was nu eigenl ijk de bedoellng va n e n de gang van zaken b ij het zwnartek rachtmelen~ Or B. J . Colelte. all8lstent van Professor Vening Meinesz bij he t Mineralogisch Geologisch Instituut te Utreeht. gaf dna r een antwoo rd op.

loen hij op een zonnl~e middaJ,( in d e Noordzee onder d e Noorse kust. aa n d e op het ha Ude k verzamelde bemanning het een en ander vertelde.

De zwaartekracht Is de kracht. waarmee een voorwerp door de aa rde IlilnI!etrokken wordt. Deze kracht Is echter niet overal op aa rde he tzelfde. Hoe verder men namelijk vlln het middelpunt van de aarde afko mt. hoe kleiner die kracht. Aangezie n d e aarde niet preeies rond is. is de afsta nd tot het middelpu nt dus ook niet overal gelijk. Verder word en afwijkingen veroon.aakt door de ver schillende s toffen, die in de aa rd kors t voorkomen De totale verschillen zijn niet zo groot. d a t die in he t d agelijks leven te merken zijn. Als Je van de trap valt. doe je Je pijn, of Je d al nu In Hamme rfest, Tokyo of bij Kaap Hoorn doet. Maa r weten schappel ijk Is d a t verschil zeef d uidelijk te mele n.

Dan blijkt zelts, da t ook op zee r k orte afsta nd d e waarde nog v r ij veel vari eer t.

Op het land Is deze zwaartekracht vrij gemakkelijk te meten. AI spoedig was men echter ook geinteresseerd in h et verloop Vi'ln de zwaartekracht op zee.

Teneinde d eze te kunnen meten cons trueerde Prof. Ve ning Melnesz een z.g. ..Slingertoes te l". Dit toes te l berust o p het principe. d a t de slingertijd van een bepaalde sllm~er afhankelijk is van de zwaartekracht ter plaatse. Door dus d ie slinge rt ijd precle~ te meten. kon me n de zWlHlrtekracht berekenen. Een bijl.ondere elgeJischap van dit toestel wa5 echte r. dat het a bsoluut s lll moest st aa n. om een m eting te kunn en doen. een toestand. die men op l.ee v rijwel nooit vi ndt. Zodoende kwam men dus op het idee onderzeeboten te gebruiken. d ie zo d ie p wegdoken. dat men "onder alle golfbeweging", zat. De onderzeebootreIzen vun Prof. Ve ning Meinesz zijn wel bekend.

De moeilij kheid. dat de Noord zee zo ondiep Is. dat men d a ur niet onder de gnUbewegin ~ kan komen. d eed zich al spoedig voor. En in d e7.e aun Nede rland grenzende zee wa ren de Nederlandse geleerden n a tuurlijk speciaal geinteresseerd. De Noordzee bleef tot nu toe een onbekend, .. wit" gebied op de zwaartekrach tkaarten. Enkele Jaren geleden is echter in Amerika ecn nieuw zwaartekrachtmeetapparaat ontwikkeld dat op het principe va n een vee rbalans berust. Een gewic ht je hangt aa n een veer en hoe groter de zwaartekracht. hoe verder de veer uitrekt. Door deze rek te meten kan men de zwaart ekr ac ht berekenen. Dit toeste l moet weliswaar ook s UIstaa n , maar het Is veel kleiner en kan dus wa terdicht verpak t wo rd en.

Bovendien leent dit apparaat zich voo r "afl ezen op afstand". Deze gravimeter wordt over boord gevie rd. op de bodem

.. leek op ve r"rOfe bllfooasjles ... gezet en dllarna word t op het alleesapparaat aan boord de zwaa rt ekr uc ht afgelezen. Door de grote schotel staat het appa raat stev ig op de bodem waardoor he t bij rede lijk weer niet afhankelijk was van d e golfbeweging.

Terwijl de rotskust en bossen van de Noorse kust dichterbij kwamen. beëind igde Or Colette zijn lezing met lets te ver tellen over het practische nut van d eze metingen. Het belangr ijkste punt Is wel, dat uit een precies bekend zijn van het zwaartekracht veld gegeven.s te bere kenen zijn. over de rijzin g en daling van ons lun d . Z o is b.v. bekend, dal In de vroege middeleeuwen Wa lcheren is bedijk t, omdat het bij springvloede n onder begon te lopen. Thans ligt he t eiland belangr ijk beneden de wa terspiegel, een d a ling va n ± 1'/. mete r.

Speciaal gezien d e watersnood van 1953 is het na tuu rlij k van hel grootste belang te weten. hoe snel d ie d a ling is cn of die dalin g sneller of langza me r gaat worden.

Een tweede gegeven van belIIng. dat naar men hoopt u it de metingen naar voren zal komen. Is een aanwij:r.lng. of er zich dellstofren. olie enz. onder de Noordzee bevinden. I n Engelnnd b.V. zijn belangrijke kolenbekkens nabij de Noord-oostkust. Hoe zeilen die zich voo r t onder de zee~ En tenslotte iets geheel onverwachts.

Uil de liggi ng van het l.waartekrachlveld kan men zee r nauwkeurig de ligging van Engeland. ten opzichte van hel continent berekenen. Tot nu toe was de plaats van Engeland vergeleken met het vaste land tOl op enkele h onderden meIers nauwkeuri g bekend . Men hoopt daar enkele meters van te make n.

Na deze in leiding wist men aan boord tenminste, waar me n aan toe was. Als de bekende 2 fluitjes van de brug kwamen, gevolgd door de kree t "A nker rol op post", wis t men. dat men zijn steentje bijdroeg aan belan grij k we rk.

Voo r won i n 9 r U i Ia d ver ten tie s, gel e p a gin a ach te rin !

4

Het anke ren was nodig om het schip 1.0 sUl mogelijk boven de gravimeter of .,de Pul". zoals hij aan boord al spoedig heette. te leggen.

Niet lang na deze lezing kwam de loods aan boord. en spoedig lag het .schip afgemeerd In het Noorse havenplaatsje Christiansand. Enkele minuten later stond de pul a l aan de wal. De gravimeter. zoals die aan boord was opgesteld, had n.l, een bijzondere eigenschap. die voor het eigenlijke meet werk nogal uitgebreide consequenties had.

Dit apparaat kan n.l. niet de werkelijke waarde van de zwaartekracht meten. maar alleen het verschil In zwaartekracht met een bepaald punt aan de wal. waar men het van te voren ingesteld had. Het was dus nodig de pul eerst op een bepaald punt te brengen, waa r de zwaartekracht precies bekend was of althanli precies vastgesteld kon worden. Daar bepllalde men welk schaaldeel van onze mete r overeen kwam. met die werkelijke waarde var de zwaartekracht aldaar. La ter werd dan op zee vergeleken hoe de aflezingen daar zich verhouden tot die aan de wa l. Bovendie n had het apparaat slechts een breedtesprelding van hoogstens zestig mijl (ttn breedlegrJ.lad).

Het was dus nodig Iedere keer, als men met de metingen een graad zuidelijker kwam, een haven aan te lopen om de pul te caUbreren.

Overigens was men aan boord niet spijtig over deze eigenschap. De resulta ten. die uiteindelijk na veel rekenwerk uit de metingen naar voren zullcn komen, zijn zeer belangrijk en Interessant. Van het eigenlijke meten zelt kan dal echter niet gezegd worden. De bemanning had er verschillende benamingen voor, die e r echter geen van a llen op du ldden, dat men dit nu zulk leuk en aardig werk vond. Hel veelvuldig een kijkje nemen In ha vens, waar men anders zelden komt, was dus nog wel een aardige afleiding. Hoewel het grote aa ntal havens meebracht. dat men daar niet te lang kon verblijven. was er op een enkele uitzondering na, toch altijd wel gelegenheid om even een paar uur de benen te strekken. Zo ook in ChrlstlanDr B. J. ColeUe (Ion het zwaortemetelI ...

sand, waar verschillende leden der bemanning toch even konden onderzoeken. op een dansvloer in een oud fort, in hoeverre de Noorse meisjes de danskunst meester waren. Kort na middernac ht werd weer vertrokkcn en a l metend ging het de Noordzee over naar Peter head. een klein vissersplaatsje In Noord-Schotland. Na een verblijf van een paar uur was het schip weer onderweg naar de kusten van het continent. om daar aangekomen de steven weer om de west te wenden. Een stormpje gooide nu roet In het eten. De apparatuur was n.l, zo gevoelig, da t men bij zwaar weer niet kon meten. De klappen, die het Instrument bij het te water laten zou krijgen konden dan zo groot zijn, dat het ontsteld zou worden.

Bovendien Is dan de golfbeweging op de bodem zo krachtig. dat het Instrument niet meer s tilstaat. Er werd dus naar Aberdeen opgestoomd, Na een verblijf aldaa r werd wee r om de Oost ge!.1 etcn, waarna de pul het begat. zodat ';oor reparatie naar Nieuwediep moe~ 1 worden teruggekeerd.

Het schip moest vervolgens beschikbuar zijn voor een Nato oefening In de Zuidelijke Noordzee, zodat eerst dit deel van deze zee en een gedeelte van hel Kanaal werden opgemeten. Dank zij het gebruik van Radar en Decca kon de optredende zware mist in deze periode het tempo der metingen nauwelijks vertragen. Hoek van Holland.

Vlissingen en Newha ve n werden aangelopen en een zeer aangenaam lang week-end werd doorgebracht In Eastbourne, aan welke badplaatsen een onotfjcleel bezoek werd gebracht. Na een korte dok periode om een vastgelopen roer weer los te maken, werd nog Grimsby aangedaan, waarna de bemanning in Augustus met zomerverlof ging.

Na het zomerverlof werd enkele dagen besteed aan het meten In de NEMEDRI ( = geveegde) route's In de Duitse bocht. om vervolgens de steven weer naar het Noorden te wenden. Begunstigd door het mooie weer Jn de. eerste drie weken van September kon de middenmoot van de Noordzee snel afgewe r kt worden, waarbij Dundee, Lelth (Edinburg), Esbjerg en Hartepool aangedaan werden.

In de laatste week werden nog enkele stukjes, die nog open gebleven wa ren in de Zuidelijke Noordzee afgemaakt, waarbij Harwich aangedaan werd.

En zo kwam dan tenslotte op Donde rdag 22 September om vier uur 's middags het grote ogenblik. waarop de laatste meting werd gedaan. Onder belangstelling van v rijwel de gehele bemanning verdween de pul voor de laalste maal onder de oppervlakte en toen wat later uit het stuurhuis de zo bekende roep wee r klonk "Meting klaar". kreeg Or Colette een kleine ovatie. Van het plan om hem voor de laatste meting met de pul bulten boord te zetten was op het laatste moment toch maar afgezien.

Oe totale periode aan de metingen besteed was ruim drie maanden (Incl, zomerverlof. dokperiode, Nato-oefeningen enz.). Er werd op 200 plaatsen gemeten In de Noordzee, terwijl bovendien 5 d ubbelmetIngen, 5 mismetIngen, en 27 basismetingen gedaan, in totaal dus 237 metingen. Hiertoe werd 8542 :nijl gestoomd.

De Nederlandse Marine heeft bij de ontwikkeling van haar instrumentarium en appara tuur groot belang bij een grote medewerking van de zijde van de wetenschap. De reis van Hr, Ms,

•

wordl bllit~ " boord Qeze l ...

Vos toonde. niet voor de eerste maal overigens, dat de Marine ook bereid Is de wetenschap te helpen. He t belang van deze reis moge blijken uit het feit , dat de Kon. Ac. v. Wetensch. te Ams terdam. het hoogste orgaan in ons land op het gebied der wetenschap Cdt en ouds te of!. in haar vergade ring van 2,1 Sept. ontving en speciaal bedankte. namens de Nederl. wetenschap voor de belangrijke bijdrage, die door het sch ip lIan de wete nschap was geleverd. ..

'I~

Gru u imelt'r

SCHEEpSW'''S ., AN boord van H r. Ms. kruiser De Ruyter, die on/a nps penerale repetitie hield in hel afmeren of voor anker poan in Antillioanse havens, heeft men elkaor onlanps duidelijk pcmaakt. hoe jonpc matrazeIl hel best "scheepswijs" pelllaakt kun nen worden.

De niet-olficiële les komt op liè l

volpende

neer.

Iedere

"PUppCll

lIl" (matroos derde klos), die aan . boord van een oorloQsschip

wordt ingedeeld, moel door Qoed lenen op deze vier zoken: 1. Wat vast zit en niet beweept, ment Ie worden f/f!verJd. 2. Wat niet vas/zil en niet beweept, moel worden opgeborpen. 3. Wat niet uallzit en beweeQt, dient te worden peQroet. 4. WOl va~tzil elI beweept, dient Ie worden "eobserveerd. Zijn de beweginpen niet veron trustend.. don wo rd t er peen actie on dernomen. Zijn de bewepinpen wel verontrustend. dan moet oQenblikkelijk de on derofficier van de wachl worden pewaar3chuwd, die het object don door woord, Qebaar of hard handip 1nQrijpen. lot rust zal doen bren pen.

I k laat het aan !I over uit te zoeken, wat onder de punteli .1 en 4 wordt beprepen.

(De T(!l.)

5

?J.f.elicopter" en de onderzeeboot •

DOOR

de Amerikaanse marine zijn In het afgelopen jaar oefeningen gehouden waarbij hellcopters werden gebruikt voor onderzeebootbestrijding.

Hierbij is gebleken, dat de waarde van diL vllegtulgtype voor deze opcroUcs moeilijk overschat kan worden.

De huidige Amerikaanse helicopteronderzeebootbestrIjdingssquadrons zijn uitgerust met de Sikorsky S-55, hetzelfde type dat bij onze marine in gebruik is. Zij zijn voor de oJ>l!porlng van onderzeeboten uitgerust met sonar apparatuur die in zee kan worden neergelaten. Nieuwere helicopters zoals de Sikorsky HSS-I en Bell HSL-l zijn thans in productie. Deze zullen bovendien speciale bewapening voeren om onderzeeboten aan te kunnen vanen.

De thans gebruikte S-55 is bemand met twee vliegers en een sonarbediener.

Voor het opsporen van onderzeeboten. daalt het toestel tot een paar voet boven zee, waarna de sonar in zee wordt gevierd aan een kabel.

Van 2 tot 15 dergelijk uitgeruste hellcopters kunnen van een enkel vliegkampschip of kleinere schepen die voorzien zijn van speciale landIngsplatforms opereren. Zod()(!nde Is het mogelijk een compleet antl-onderzeeboot-

bestrijding

scherm rond het vliegkampschip of het convool Ie leggen ofwel de aa nwezige torpedobootjagers hierbij te assisteren.

Proeven hebben aangetoond dat het mogelijk Is 7 helicopters in 35 seconden vanaf ~n vliegkampschip te Illten starten, terwijl voor de landing 70 seconden nodig waren.

Zodra de helicopter op de vooraf bepaalde zoekposltie Is aangekomen begint zij aan de hand van een regelmatig schema te zoeken. De onderlinge afstand lussen de plaatsen waarop de sonar uitgevoerd wordt hangt hierbij af van het doeltreffend bereik van de sonarapparatuur onder de bestaande omslandlgeden. De ultluldertijd wordt bepaald door de snelheid van het te beschermen object en de toestand van de zee.

Krijgt zij contact, dan word t dit vastgehouden, terwijl een andere sonarhelIcopter haar plaats In het scherm overneemt en een of meer hellcopters met doelzoekende wapens starten om de onderzeeboot aan te vallen. Uitteraard wordt dit type helicopter ook gebruikt voor het onderzoeken van door patrouillerende vliegtuigen vermeende contacten.

Het gebruik van hellcopters bij deze

operaties heert drie belangrijke voordelen vergeleken met dat van torpedobootjagers.

In de eerste plaats de betere ontvangst van de sonarapparatuur daar deze volkomen bewegingloos in het water ligt, ten tweede de grotere snelheid van de helicopter en het uitgestrekte gebied waarin de sonar benut kan worden en ten slotte de onmogelijkheid dat de onderzeeboot de helicopter kan aanvallen. Dit laatste voordeel. kan echter gemakkelijk In een nadecl omslaan, indien in de toekomst de onderzeboten wellicht kunnen beschikken over geleide projectielen die onderwater atgevuurd kunnen worden op vliegtuigen.

Ofschoon men thans overtuigd is van de grote waarde van helicopters bij de onderzeebootbestrijding Is het tot nu toe slechts mogelijk geweest hiermede te opereren bij dag en behoorlijk zicht.

Voordat zij op een 24- uurs basis voor dit doel gebruikt kan worden onder a l_ le weersomstandigheden moeten instrumenten ontwikkeld worden, die het mogelijk maken gedurende lange tijd accuraat te vliegen op een hoogte van 50 tot 100 voet en op 15 tot 20 voet boven een bepaalde plaats te hangen zonder weg te drijven.

Terwijl de hiervoor benodigde vUegInstrumenten in een vergevorderde staat van ontwikkeling zijn vormt de navigatie nog een probleem en bestaat er behoefte aan een accurate methode om de wind te meten.

De Britten hebben tot nu toe ervaringen opgedaan met één helicopter onderzeebootbestrljdingssquadron, Squadron 845. Dit squadron Is eveneens uitgerust met de S-55, welke In het kader van het wederzijds militaire hulpprogramma van Amerika zijn verkregen.

Dit jaar zal nog een tweede Brits helicopter-onderzeebootbestrijdingssqua_ dron in dienst worden gesteld, dat uitgerust zal worden met Bell HSL-I tandem rotor helicopters. Hiervan hebben de Britten er 18 van de Amerikanen gekregen.

Ondertussen wordt door de Brlstol vliegtuigfabriek een helicopter voor de onderzeebootbestrIjding ontwikkeld dat eveneens van het tandem-rotor type Is.

DE LAATSTE LOODJES!

IMAIIUNIE fO'U'OWEDS'U'lfUDIO) 1955 December alweer! Nog een maand, dan moe ten de inzendingen voor de Marine Fotowedstrijd 1955 bij O. S. /Ic O. in Den Haag zijnl Langzamerhand begin· nen daar al pakketjes fotos binnen te druppelen, maar het gaat nog niet zo hard al. we wel zouden wensen.

We hebben een paar maanden geen opwekkingen meer geplaatst, omdat we meenden dat iedereen druk aan het fotograferen was. U bent !het toch niet ver· geten? Tientallen mooie prijzen liggen te wachten.

Iedereen heeft een kans, want, zoals U weet za,1 rekening gehouden worden me t de mogelijkheden die Uw camera U biedl.

Als U het dus nog niet gedaan hee' t, laat dan al Uw opnamen van hel jaar nog eens de revue passeren en kies er de mooisten uil. Dan de wedstrijd- en inzen· dingsvoorwaa rden nog eens door!ilelezen en opsturen.

Denkl U er om, dal een vergrot1n~ het bijna altijd beter "doet" den een zes-bij·negentJe? Heeft U nog helemaal geen ieschikte foto's gemeakti' Het kan nog I Denkt U met dal er in deze maand

geen schitterende fo lo's Ie maken zijn. Waar U ook bent, er zijn motieven zat. Flits·enthousiasten kunnen bij het Sinterklaasfeest th uil of elln boord hun hart optltalen. Sint en Piet ûjn heUl niel de enig mogelijke "slachtoffers". Een paar verrukte kindergezichten ol de ontstelde uitdrukking van iemand die een dwaze surprise heeft uitgepakt, kensen voor een prijswin· nende 10101 Mur builen is ook nog genoeg te beleven. Folografeer (van uil een veilig sta ndpunt) die knellerende bui, dat spiegelende nalle asfall, lologra'eer die golven, die hoog legen een kademuur opslaan. Misschien boft U (uil fotogralen oogpunt althans 1) en vall er al een vroege sneeuwbui. Dan zijn er ook weer prachlfoto's te maken, maar vergeel Uw geelfilter niet 1 HoeI! er nog meer over geschreven Ie worden l' U heeft toch zeker meer fa ntasie dan die man achier de schrijlmachine?

Aan het eind van deze maand verwachten we ook Uw lolo's in Den Haagl \

6

J. MAAS

oe wereld D E wereld is een boLvormig lichaam, naar de

beide polen een beet;e afgeplat. In het centrum is de boL heet, en aan de buitenkant is hij koud. Van die buitenkant is onge~ veer drievijfde deeL bedekt met water, en tweevijfde deel niet. Daar wonen ~ensen en dieren, en daar groeien planten.

Er zijn op de wereld communistische mensen, en er zijn ook andere mensen. De communisten bewonen ongeveer de heUt 0011. aL het wnd, en de andere mensen bewonen de rest.

De andere mensen mogen niet in het land 0011. de communuten, maar de communisten worden wel toegelaten in het !.and txln de andere mensen.

Zij proberen voortdurend van de andere mensen ook communisten te maken. Dat heet koude oorlog.

••• We lezen tegenwoordig veel van heelal-reizigers. VerondersteL mars-bewoner te zijn, en Les te moeten geven i n heelaLkunde aan een klas van mars-kinderen. Dan zou het bovenstaande een goede, duidel ijke les zijn, die in een paar woorden, de toestand op en van de aarde weergeeft. Het is eigenlijk te dwaas om. los te lopen.

In de communistische staat 's het gehele leven gecentraliseerd in het lichaam van de staat. Er zijn om zo te zegaen geen particulieren. Er mag niemand over de grens tenzij de staat hem stuurt , en omdat de sta at de enige werkgever is, moet deze de reis betalen. Iedere reis moet dus onvermijdelijk een staatsdoel dienen, met het gevolg dat a~le vertegenwoordigers van communistische landen, die vrij tussen ons rondlopen, naarstig het communistische staatsdeel lopen te dienen..

Een vertegenwoordiger vall de K.L.M .. In het buitenland, dient de K .L.M. Idem vertegenwoordigt een scheepva.artagent zijn maatschappij. Doch een Rus, of een communlsti'sche PooL, dient de staat, want hun lucht- en scheepvaart maatschappijen, en alle andere ondernemingen zijn tie .!taat zeLf. Zij kunnen tussen ons vrij leven. En 1nils zij binnen onze wetten blijven, kunnen zij vrij het doel van hUil staat dienen.

Dit doel is nu Zo langzamerhand wel heel duidelijk. I edere regeringsvorm, die niet communistisch Is, heet kapitalistisch, en het kapitalisme moet verdwijnen om plaats te maken voor het communisme. Het Is de heilige taak van iedere communist om dit teweeg te brengen. Als dU is bereikt, dan zal de gehele wereld communistisch zijn. Omdat dan alle aardbewoners communisten zijn, en dus altemaal gelijk, zijn er geen staten meer, doch Is de gehele wereld een grote com munistische staat, met M oskou als hoofdstad, waar de regering zetelt.

De communist van vandaag aanvaardt dan ook Moskou reeds ats hoofdstad, en de daar zetelende regering als de zijne. Het maakt voor hem geen ver schil of hij Amerikaan, Griek, Egyptenaar dan wel Hollander is van geboorte. De regerin gen van die landen zijn in ztin ogen ka.pttalistisch, en daar heeft hij dus niets mee te maken. Voor hem zetelt het enig ware bestuur te Moskou. ~

Het i& duideLijk, dat at die loslopende communtl:ten, die overal over de wereld verspreid zijn, leiding behoeven in de uitvoering van hun taak. Een goed geoefend en centraa l geleid leger is 's terker dan een losbandige bende. Daarom heeft de centrale regering te Moskou (lees: R usland) in bijna nlle Landen ter wereld die de moeite waard zijn, gezantschap pen of ambassades. Het 1S hier dat de geheime orders uit Moskou aankomen, en van hieruit worden zti gedistribueerd.

Hier komen de teugels samen, die de dragers v an de taak besturen.

Zo is het, dat de Rus sen zo gaarne een Ambassa de in WestDuttslnnd openden, want daar was er geen.

Omdat er zoveel te organiseren valt, zal hun eerste ambassadeur iemand zijn wiens communistische bekwaamheid boven alle twijfel verheven Is. Het za l dezet/de autoriteit zijn die In 1948 zijn werk zo uitmuntend In T sjecho-Slownkije verrichtte. Dat sedertdien communistiM'h is, en inmiddeb een zeer trouwe dienaar is geworden. Dit is merkbaar in het Nabije Oosten.

Daar zijn moeilijkheden. Die zijn er al lan g. Al zolnng er Joden zijn en Arabieren. H et is :el/s in de al-oude Bijbel te iezen.

Afgezien van be1J(.lalde overgeërfde vijandschappen tussen Joden en Arabieren, bestanI er sedert meerdere jaren een open vijandschap tussen de weder opgerichte staat Israël en Egypte. Er is oorlog geweest, die in wapenstilstand kon worden omgezet. Deze wapenstilstand, tedereen was er van overtuigd, zou weer in oorlog overgaan zodra een der partijen een mogelijkheid zng de andere met wapenen te verslaan, Daarom hebben de landen, die wapens te verkopen hebben, Engeland, Frankrtik en Amerika , in onderlinge afspraak, door r antsoenering van wapenleveranties aan de tegen stan ders een evenwicht geschapen, Zodat er tenminste niet gevochten' werd. Maar vrede kwam er niet, en de tegen~tan­ ders bleven elkaar haten.

Zo fel is die haat blijkbaar, dat men .rich er blind op staart en niet veeL verder kijkt. Than s ontvangt Egl/pte wapenen van T sjecho-Slowaktie, en ais dat zo doorgaat dan zd het dus eerstdaags in staat zijn Israël aan te vallen.

Er Is te'üenwoordlg geen oorlog, die niet op een of andere ma71>lier vele alldere lallden erbij betrekt. Zodoende houdt ieder Dewapend COnflict, waar oo k ter wereld, de kiem in van groter oorlog.

Wij, bewoners van het Westen, houden deze comm' mlstische zet op het wereld-schaakbord voor onnodig. Wij wensen geen oorlog, en zullen die nimmer provoceren. Er wordt thans zelfs te Genève wederom over vrede gepraat, over een manier die het Oosten en het Westen dichter bijeen brengt.

Het zal een v ruchteloos, misleidend drog-gesp rek zijn. Het communistische bloc heeft, vler jaren na de Koreaanse oorlog, wederom bltik gegeven volkomen bereid te zijn het risico van oorlog te aanvaarden, om eell stap dichter bij het uiteindelijke doel, wanor de tn het Westen, te komen.

Veel kan er nog niet van worden gezegd. Slechts dit: de koude oorlog, lijkt ondanks glimlachen, wijnfeesten en mooIe woorden, reeds aanzienlijk minder koud.

7

HET WEER

.. ~ . . \

••,

.'

: ' 1,'//'::,':'/

••

1

"

.

,' .:

,'.

'

• • .' '

.'.'

wijsheid van vissers en boeren ze natuurlijk aUemaal. de tw~ !loorten weerku~.

U kent digen : Aan de ene kan t de "echte" meteoroloog. die met behulp van inst rumenten, ballonnen. wee r kaarten. telexve r bindingen en wat al niet meer, een wccrsverwac~· Ung opstelt, "waar niets van klopt", en aan de andere dll~ oude visser aan de havenkant of die boer op z'n akke r, die op een stralende zomerdag misprijzend naar de lucht kijk l en zegt: " Ik zou maar een regenjas meenemen, meneer", De volksmond wil. dal de boeren en vissers de deskundigen bij uitstek zijn en da l ze he t altijd bij het rechte ei ~d hebben. Het is daarom wel interessant eens na te gaan, In hoeverre dal uitkomt.

Lalen wc vooropstellen, dat lieden, die uil hoofde van hun beroep s terk van het weer athankelijk zijn, daa rop leren letten en er dikwijls een ver blurrende practische ken nis van hebben. Van oudsher zijn het dus voora l de: genoemde categorieën geweest, die aandacht aan de weersverschijnselen besteC<lden en dIe ons vele .,onfellbaru" ~gd~ dtlaromt ren t hebben overgeleverd. Maar hebben ze he t inderdaad a ltijd bij het rechte eind?

Er bestaan helaas geen statistieken. waaruit we nauwkeurige gegevens zouden kunnen putten. Bovendie n is de menselij ke geest zó ingesteld. dat iedereen ijverig .. zie je wel' zegt. als zo'n voorspelling klopt, mllar de mislukki ngen even ijvel'ig ve rgeet.

De beste methode is daarom, een aantal van de bekende volksgezegden over het weer eens aan een meteorologische analyse te onderwerpen en na te gaan, in hoeverre ze wetcnschappelijk verklaarbaar en houdbaar zijn.

Er zij n tientallen van dergelijke uitdruk·kingen, zowel in onze taal als in vrijwel aUe andere talen. We zullen o ns daa rom maal' tot de Nederlandse bepe r ken e n zu llen zelfs die niet allemaal kunnen beschouwlm. Wees dus niet teleurgesteld als nu juist die uitdrukk ing waaraan U zoveel waarde hecht. hier niet de revue passeert. Het gaat slechts om voorbeelden. .. Zuid-West -

Ke,ennest"

Is het Juist. dat Zuldwe~ten wind regen brengt? In het algemeen kan deze vraag wel bevC6tigend beant woord worden en ligt de wetenschappelijke verklari ng voor de ha nd.

We zullen echtilr zien, dat er ook wel uitzonderingen voorkomen.

Wanneel' hebben we in Nederland Zuidwe,;ten wind? In verreweg de meeste gevallen krimpt de wind va n Westelijke nual" meel' Zuidel IJke richtingen, Indien over de Noordzee C<'n depressie nadert, als de kern daarvan lenminste Noordelijk "an ons blijft. De Zuidwestelijke wind ui in dat geval warme, vochtige Oceaanlucht aanvoeren. die bovendien tegen het in de depressie aanwetige warmtefront wordt omhooggestuwd en daarbij inderdaad aanleiding kan geven to t langdurige regen of motregen.

Een dergelijke verdeling "an de luchtdruk (lage druk Noordwestelijk va n onze kust) komt zo dikwijls voor, dat daaruit het ontstaan van de uitdrukking .. Zuid-West, Regennest" volledig ka n worden verklaard.

Maar, z:oals we al zeiden, een wet van Meden en Perzen is het toch niet. Wanneer zich namelijk boven West of Centraal Euro pa, de kern van een gebied van hoge luchtdruk bevindt (d.w.z. in 99 van de 100 gevallen een gebied va n mooi weer!) dan zal de wind in Nederland eveneens Zuidwes telijk zijn. maar dan is er van regen geen sprake! Op zichzelf is de genoemde stelregel dus niet voldoende! De Zuidwestenwind alleen voorspelt geen regen.

MorJ'enrood -

Regen in de s loot

Ook dit is zo'n algemeen bekende opvatting, waarvan we willen nogaan of ze al dan niet juist is. We kun nen wel direct zeggen, dal l'r op deze stelregel minde r uitzonderingen zijn dan op dfil vo rige. De kans op regen. gedurende een dag. die met een gloeiend-rood gekleurde Oosterkim;" begonnen is inderdllad vrij g root.

8

Voor de verklaring moeten we uitgaan van dezelfde weersituatie, die ook bij de Zuidwesten wind ter sp.~ake kwam : de nadering van een depressie of van het daarbIJ behorende frontensysteem.

Wan neer warme lucht ons nadert. gcbeurt dit eerst op zeer grote hoogte. daarna pas dichtel bij het aardoppervlak. De nade re nde warme lucht helt a.h.W. naar voren . In deze warme lucht bevindt zich veel bewolking. Eerst komt dus zeer hoge bewolking over ons heen (Cirrus) waaruit nog geen regen valt. maar die de lucht in plaats van blauw. grijs· wit maak t.

Wanneer de lucht n u al 's morgens vroeg met dergelijke bewolking geheel overdekt is, dan zullen we de opkomende zon waarnemen door dit dun ne wolkendek heen. Er treedt dan verspreiding van het zonlicht op, waardoor de hemel roodgekleurd ziet. Terwijl dit in het Oosten gebeurt. is :n het Westen de bewolking al veel dikker geworden en de kans op regen is daarmee aanmerkelijk vergroot.

Als de zon staa t op palen, pat ze water ha len !

Deze uitdrukking is misschien niet zo a lgemeen bekend, mur het is er wederom een, die een ~elijke mate van juistheid blijkt te bezitten.

Wa t betekent die "zon op palen"? U heert dat waarschijnlijk wel eens gezien. Een wolkenlucht, voornamelijk uil .,stapel" of "blocmkoolwol ken" bestaande. waarachter de zon zelf sch uil gaat, maar waartussen toch schuine bundels :lonnestralen doo r komen. Deze bundels zijn dan de .. palen" van het gezegde.

Nu zijn wolken van dit type de specifieke buien-wolken .

De kans, dat er dus een stevige regenbui komt neerkletteren nadat de zon ..op palen" is waargenomen is wel bijzonder groot. .

Dit zijn slechts enkele vQOrbeelden . U hecCt kunnen zien, dat ze zeker niet ontbloot zijn van werkelijke betekenis. maar in hun algemeenheid zijn ze toch te eenzijdig om onfeilbaa r te kunnen worden genoemd.

Deze uitdrukkingen zijn overigens niet het enige bewijs dat va n oudsher sommige mensen grote belangslelling voor de weersverschijnselen hebben gehad. Zeer verspreid zijn ook de opvattingen over de samenhang tussen het komende weer en he t gedrag va n bepaalde dieren en . ... mensen.

Hier betreden we een veel moeilijker terrein. Ieder kent wel voorbeelden van "weergevoeligheid". Kinderen zijn lastiger als het weer verslechtert. sommige dieren zijn on· rustig. lidtekens zijn gevoelig enz.

De vraag is of we hier me t " voorspelling" dan wel met e en zeer spoedig waarnemen van reeds optredend!' veranderingen te maken hebben.

Enkele geval len zijn wel duidl!lijk en ook de ..echte" meteoroloog zal geen moment aarzelen om van bepaalde aanwijzingen gebruik te maken, voor ZOVl!r hij die. naast zijn moderne berichtgeving, nog behoe!t.

Een bekend liedje van onze Zuiderburen zegt: "Vliegt de Blauwvoet? S torm op zee!" Wanneer U n u weet, dat .,Blauwvoel" de volks naam voor de stormmeeuw is. dan zal de zaak U waarschijnlijk al een hoop duidelijker zijn. Inderdaad betekent de aanwezigheid van een groot aanta l meeuwen binnens lands dat er buite ngaats iets aan de hand is. De meeuwen zijn gevluch l voor een ot ander slecht-weer gebied. De kans is (door de ligging van ons land> groot. dat di t slechte weer ons na betrekkelijk korte tijd ook inderdaad zal bereiken.

Het gedrag van zwaluwen wordt ook dikwijls als een aanwijzing beschouwd. Als ze, na rcgen, langzaam maar zeker weer hoger en hoger gaan vliegen. dan wordt er al gauw gezegd: "Nu wordt he t goed".

Eigenlijk komt de eer voor dele "voorspelling" niet de zwaluwe n toe, maar de insecten. waarop ze jagen. Beschikken deze dieren dan over een ins ti net dat hun zegt ot er een blijvende verbetering komt? H!er tasten we In het duister.

Voor de biologen zijn er ongetwijfeld nog vele interessante dingen te onderzoeken.

Ook de hier aangehaalde voorbeelden kunt U waarschijnlijk met diverse andere aanvulle n. Echter ook hier geldt. da l

aanduidingen van deze soo,'l zeker n ie t betrouwbaard e r zij n. dan een, op wetenschappelijke g ro nds la gen gebaseerd wee rbericht. In ieder gcva l komen de gedrags-veranderinge n van de dieren ni et heel lang van te voren.

Nog veel twijfelachtiger zijn d e "voor spellingen" op 1I",ge termijn. die sommigen m e ne n te kunnen putten uit de hoeveelheid vruchten van som mi ge bo m en .

Onderzoe k in die richting heeft geen enkele positieve a anwijzing opgeleverd. dat er b.v. voor een s tre nge wint er bijzonder veel beukenoot jes en kastanjes zouden zijn. Hier hebben we blijkbaar te m a ken met een volksgeloof. dat bepaald nie t o p de w e r kelijkheid is gebasee rd .

Toch is er. a lle$ bij elkaar geno men. we l reden voor de

vak-meteOI'oloog, om bij de v olks w ijsheid af e n t oe eens s til te s taan. De wetenschappelijke werk er, over zij n w eerkaar ten en berichten gebogen. wil wel eens vergeten o m naa r de lucht te kijken en de kleine aanwijzingen die h ij daal' , kan wa a m emc n mede in zijn b esc houwi n gen te betrekken.

Duizend~n waarn eme rs ove r d e he le aa rde verspreid docn dat voor h em e n wat zij zien vi ndt hij t e rug in zijn code· cijfers. Maal' toch .... misschien is juist die kring om de zo n , of die ve rd waalde meeuw v oor h em v old oe nde om d eze keer nu juist dat "oUiciële" weerbericht op te s telle n . dat wel klopt, omdal cr een beetje boeren- en vi~serswijsheid in is verwerkt .

D. G.

Machtige mobiele vliegtuigkraan

[

bij de

Am e r ikaanse Marine

E laatste jaren zijn bij de versch ilD lenden marine luchtvaartdienste n zware vliegtuigen in di enst gesteld. zoals de Neptunes enz. Deze vliegtuigen hebben veelal een bruto gewicht van meer dan 30 ton.

Het ligt voor de hand dat met deze gewichtstoe nemin g ook rekening moet worden gehoud en met de ,l!ronduitrusling op de vliegvelden. Zo ook met de vliegtui gkraan , die op el k vliegveld beschikbaar moet ~ijn om vliegtuigen na ~n moge· lijk vliegongeval te kun nen be rgen en voor ander zwaar hefwerk.

Bij de Amerika anse marine is than s ccn mobiele vliegtuigkraan in geb ruik genomen. die vliegtuigen van meer dan 40 ton kan opheffen e n met betrekkelijk llrote snelheid kan verplaatsen. l ij is in opdracht van het Bureau of Aeronautics ontworpen en ontwikkeld door de Le Tourneau Westi ngho use Compllny in Amerika, en wordt aan ged uid met MB-I. In he t voorjaar van 1955 is zij gedemonstreerd en het ligt in het voorne men haar b ij de dllarvoor in aan_ me rking komende Amerikaanse marinevlieg kampen in te delen.

Een van haar belang rijk ste tak en hierbij za l zijn het opheffen van zware vliegtuigen, teneinde regelmatig doeltreffend hel hydraulische landingsgestel te ku nnen beproeven en inspectere n tijdens he! intrekken en neerlaten van het landlngs· '/leste!. Dit was voordien niet wel moilelij k,

Ofschoon in hoofdzaa k bestemd voor onde rhoud. Inspectie_ en bergingdoeleind en van vliegtuigen en andere bij een vliegkamp voorkom ende wer k ~aamheden zal de kraan ook bestemd ~ijn voor niet_ militaire doeleinden.

Overeenkomsti g de door de Amerikaanse marine gevolgde ged ragslijn om bepaalde uitrusting beschikbaar te stellen voor civiele doeleinden bij rampen. branden, en z.. zal de kraan zonodig beschikbaar gesteld worden aan de ]Jolitie. bra ndweer en civiele vliegveJden in de naaste omgcving.

Het gevaarte weegt 48 ton e n heeft een ma ximum rijsnelheid van ruim 60 km per uur.

Gewicht.en van 40 ton kunn en tot ee n millimeter nauwkeuri g opgelicht of gevierd worden. terwijl de MB-I dank zij een bijzondcre la ge wieldruk geb rui kt ka n worden bij bodemgest.eldhedcn. waa r bij het met de tot nu toe ge bruikte lichtere mobiele vliegtui gk ranen onmogel ijk was te werken.

Omdat de bestuurderscabine door de g rote lengte van de MB_t van 9 tot 18 meter van de haak Is verwijderd is afslandbediening van de hijsinrichting moge lijk gemaakt.

Aan de veiligheid is de uiterste zorg besteed. Zodra de bestuurd er alles loslaat. stopt all es terwijl overbelasting niet m;J~elijk is door de aangebrachte auto matische reminrichtingen.

Door de 325 pk motor wordt een eleetrische gçnera tor gedreven die geb ruik!

kan worden voor bijna alle doeleinden waarvoor 110-120 volt wisselstroom van 58-63 cycles benodigd is. De MB-I kan zodoende bijvoorbeeld worden ingeschakeld bij nood-stroomvoorziening van de sLa rtbaanverllchting, wer kpl aatsen. hangars, enz.

De mobiliteit van de belasto kra an is opva llend. De zwaarste vliegt uigen wor_ den zon der moeite o pgetil d. weggerede n en te bestemder plaatse neergezet zonder behulp van uithouders of vang lijnen. Het zwaaien van de last wo rd l tot een minimum beper kt. doordat zij door middel van korte kabels tusse n haak en kraanarm wordt vastgehouden.

In loodrechte stand is de k raan rnl'er dan 10.5 meter hoog, mee r dan 15 meter l;mg en meer dan 4 mcter breed. Het maximum arm bereik is mee r dan 9 meter. Ondanks deze grote afmetingen kan zij echter op ee n opperv lakte van 14 mel.er gehee l keren, dus mindcr dan haar ei,il:cn lengte_ Bij gehouden proeven vervoerde de MB_I een vol beladen straalja ger met een snel· heid van 50 km per uur.

Het is dan ook geen wonder dat zij thans in a .. ntallen is besteld voor de verschillende Ameri kaanse marine-vliegvelden. waar zij vooral van groot nut za l zijn bij onderhouds_ en inspectiewerkzaamheden aan vlieg tuigen.

Uit United States Naval Institu t,· proccedi ngs. Juli 1955.

Voo r won i n 9 r U i I a d ver te n tie S, gel e p a gin a ach te rin !

9

~KOI

JI '

lnk]j jk

pa~tl

1111:[

Lr. I ,1,1 r

J:.f

~

Ä

IJ .~,

'I

lil

"

1) ~

1•

RL1 \'rT T

L

-r

\,

~~""~d

f. (

h

bi!

1

.,

~" ,

,,,.n,.

td. r

11

rr .,.

•

NEDERLANDS NIEUW-GUINEA MARINIERS D OELBEWUST nadert de L. 9608 h et kleine. begroeide eiland, ergens in

de wateren bij Sorong. Op de brug van het vaartuig wordt ecn kijker onderzoekend gericht en op het uiterste puntje van de bak staan twee bemanningsleden ger~ met lange polstok. ken: achter de klep. in de tankspace, wacht een peloton mariniers, bepakt cn met de wapens in de hand. op de dingen die komen wIlen.

Dan. plotseling. slaat de k lep open tot even boven het water.

De loders aan beide kanten zwiepen

hun stokken naar beneden. .. Vier met e r .. .. !" klinkt hel over de gehelmde moriniershoofden heen naar de oUicier op de brug. .. Dric meter .... !"

"Eén zeuventig .... r' .. Eén ticn . . .. 1" ,.Landen .... f!" klinkt het luide com-

mando voor de mariniers. Zonder aar-

LANDEN

O P JEBEN

:teling s pringen ze over boord in het hoog opspattende water.

De wapens hoog boven het hoofd geheven waden ze snel vooruit.

Dan rennen ze het strand op en zoeken bliksemsnel dekking achter rotsblokken.

Onmiddellijk trekken twee geweergroepen voo ruit, langs de stranden en in de dichte begroeiing. De overigen blijven achter en beginnen met het aan land brengen van de voorraden.

Een kwartiertje later keren de twee geweergroepen terug van hun verkenning o ver het eiland. ..Geen kip te zien luitenant; 't is onbewoond", ,.Prachtig, dan gaan we het bivak opzetlen. Jullie daar zorgen voor een kombuis, de rest neemt z'n parang en begint daar de zaak weg te kappen .... " Enkele uren later staat ecn groep tentjes, goed gecamoufleerd. tussen de

T EVR EDENHEIDSBETUIGING Door de Commandant Zeemacht Nederland, vice-admiraal F. T. Burghard ill een tevredenheidsbetuiging toegekend aan: Lb. 1 Kl\IR L . D. de K roon (25220) wegens de enthousiaste leiding, doorzettingsvermogen en goed Indcht bij de voorbereiding en Instandhouding van de marine-tentoonstelling als onderdeel van de E 55-ten\oonsteJllng. waardoor deze marlnemaniCestatie een volledig succes is geworde n en aan Btsm. P. Weste r beke (25346) wegens het op bijzonder lofwaardige wijze ultoe!enen van de !unclle van chef d·equlpage van het MarinetentoonstellIngsterrein E 55 gedurende de periode van 18 Mei tot en met 3 September 1955. Hierdoor heeft hij op belangrijke mate bijgedragen de Koninklijke Marine op waardige wijle uit te dragen.

12

dichte begroeiing, kringelt er rook op uit de kombuis en zoemt de generator van de verbindingsman; de mariniel""!l hebben bezit ge nomen van hel eiland Jcben.

De va lrende ochte n d . .. Een pracht VBn een nacht", zegt een marinier die met een gekweld gezicht uit zijn tent kruipt, .. weggedragen door de muskieten en bijna opgevr~ten door het ongedierte!"

Allemaal hebben ze er last van ondervonden. De ziekenverpleger deelt dan ook nauwgezet paludrine-pillen u it.

Een nog grote re plaag zij n de milimeter-kleine en voor het oog bijna onzic htbare vliegjes. Ze bijten zich vast in de onbedekte lichaamsdelen en steken verschrikkelijk: de klamboe bk·dl er geen bescherming tegen. want ze vliegen er zonder moeite doorheen.

In de namiddag klinken plotseling en kele snerpende schoten in het bivak.

Twee leguanen tuimelen uit de hoge palmbomen naar beneden. V lug worden ze opgepakt. uit het bivak gedrage n en op het strand onder de grond gestopt; de leguaan zit n.l. altijd onder de luizen.

Na drie d age n .. . .

Het is avond. De brandende kaal"Sen in de tenten werpen een zacht lichtschijn _ sel naar buiten. De mariniel""!l liggen in hun tenten of zitten rokend en pratend n O$ even buiten, zorgvuldig ingevet met RepeJlen\.

"Een doodgewone snee brood zou smaken als cake, na deze drie dagen van driemaal per dag rijst". merkt iemand op.

"Ja. brood zou cr in fletse n'" beamen er meer...of wat dan ook, als 't maar geen rijst is! Stel je voor, dat zoiets je in Holland overkwam: 'sochtends, aardappelpap, 's middags gekookte_ e n 's avonds gebakken aardappelen, en dat drie da gen lang!"

"Ik droom van jonge aardappelen. verse s la en een levensgrote biefstuk", zegt een marinier met een dro merige blill, "en als dessert" ., .. " Hou op, hou op !" klinkt he t getergd van verschillende kanten, we zijn nog lan;x niet toc aan thuisvliegen!"

Dr ie uur 's ochtends .. ..

Alarm ! Mariniers schiete n vliegensvl uj! uit de tenten en re nnen in het donker natlr de stellIngen op het eiland. Een d of gedreun klinkt vanuit zee : scheepsgeschut!

Even later. als het daglicht langzaam doorkomt. zijn de schepen te onderscheiden voor de kust: drie vijandelijke oorlogsbodems.

De mariniers in de s tellingen turen inges pannen naar die o vermachtige vija nd. De gevulde patroontassen wo rden gecontroleerd ...donder~lage n " ligge n gereed voo r ge bruik. .. We zullen ze bedienen!" roept iemand tussen de struiken .

Dan worden er va n de schepen sloepen neergelaten. Even dobb<!ren ze beslul· teloos op de golven. dan varen ze vas t· beraden langzaam in de richting van het eiland.

Op dat mome nt klinkt plotseling een verontrustend geronk in de luc ht. Een d rietal Catalina's duikt neer uit hel wolkendek en scheert laag over de ste l·

.. . . we zu llen ze bediel!ell ....

!lngen van de mariniers. ..Koppen weg .... 1" Het "bombardement" is in volle gang. de vliegtuigen komen keer op keer in duikvlucht af op de s tellingen.

Intussen heeft de vijand kunnen landen op het onbe zette deel van he t eiland. Door de kijker is te zien dat 7.e sne l opruk ken langs het s t rand, in de richting van de afwachtende mariniers.

Dan r atelen plotseling automatische wa pens (met terugstootversterker) en kna llen de geweren : de vijand is o p de voorste stellingen ge lopen.

Het gevecht is in volle gang. Het strand is een realistisch s trijdtoneel; rookwol ken drijven naar de rand van het wa-

ter en de schel'pc geur van kru itdamp hangt overal.

Aan beide zijden denkt men niet aan wijken. Zonder een mete r g rond prijs te geven. liggen o:e pal tcge novel' elkaar en vuren fa natiek.

Maar dan plotse ling verflauwt het vuur van de indringers. Een stem scha lt naar de mari niersstellingen: ,.Gooi eens wat munitie o ver .... 1" Dan klinkt een schel fluitsignaal : vast-vuren.

Een hal! uur later is J eben weer onbewoond ; de mariniers hebben h et eiland je te ruggegeven aan de muskiete n.

H. A . B .

&;wee rmÎJdeleH teiJen raáio-actie..,e he"mettiH9' Aan boord van de Brilse k ruiser HM S CumbeTland, werden nabij Malta in dO! Middel/ondse zee prOelJen gehouden met nieuw ontworpen afweermi ddelen tegen rad io-actieve besmeWng als ge vol g v an aloomontplolJingen.

Op de f oto kan me11 zien dat. rom p, dekke r~ en opbouw worden besproe-ld met eell wa tergOTd ij n, dat on t staat door zeewater uil rondorn. het schip geplaatste ve r stu ivers Ie pompeII. Deze methode is ontworpen om d ie schepen te besc/!ermen, die zich na een atoomon lplolJing in het gebied bevi ndel!, waa r de neervallende radio-actieve deeltjes een bedreiging voor de opvarenden vormen.

Met proefnemingen is na melijk aangetoond, dat zulke deeltje8 zich moeilijke r vast hech ten op een op deU!: wijze natgehouden oppervlakte dan op een droge.

Het is de bedoeling dat de bemanning zich ben ede ndeks ophoudt ell niettemin in st aat blijft om het schip en zijn bewapening volledig te bedienen.

Het schip behoort geheel gesloten te zijn, totdat m et het detect1e-apparaat {de zogenaamde Geiger-teilerj, is geconstateerd, dat het sc h ip zich nie t meer in een ra dio- act·ieve gevaaTszone bevi ndt.

De foto is blijkbaar niet genomen op eel! moment, dal ook het slui/ell va n het sch ip werd beoefend, want zo te zien staa n d e windhapper$ in de open patrijspoorten. Daar kal! oin we r kel ijkheid geen sprake van .:ijn. Ook ziet men iemand aan. dek.

Wij denken zo, dat de eerste olJicie, el! de sch i pper van HMS CI/mberland niet erg met deze proefnemingen in hun schik zUn geweesl.

Zo'n zware tropi sche bui van zout w ater zal wel heel wat soppel!. .~chra pen. meniën en schilderert noodzakelijk maken!

Voor woningruiladvertenties, gele pagina achterin!

13

Uit het leven Vim Bootsman Bubbekes DEhadbemanning van Hr. Ms. Augurk een ;taaltje gehuurd. Er wa, een stevi ge tokowlnsl en de commissie van ontsnal'JRlng had uren lang vergad erd om te beraadslagen hoe deze pen-

nlne:en op de beste manier "'OOf een passend amusement ten bate van de bemannin ~

konden worden aangewend.

De t radltlonele sportwedstrijden hadden geen genade In de ogen van de organlsaln-en kunne n vinden, weshalve was

besloten hel geld Jn een gC:l.:amenlijke Sint NlcolaElsavond cp te maken.

Iedere opvarende zou een aardig geschenkje krijgen en de goede Sint 7.OU toesnrakcn houden. Een werkloze ltellncr bleek bereid deze rol te spelen tegen ccn geringe vergoeding en vrije consumptie. De taak van zwarte Plet wcrd toebedeeld aan de machinist van .. de kouwe boel", terwijl Bubbekes als ceremoniemeester zou fun geren. Tot zijn laak behoorde onder meer hel gereed zetten van de tafels. het versieren van de zaa l met sparregroen en guirlandes en hel laven van St.-Nlcolaas.

Oe gehuwde opvarenden hadden een w it tafe llflken mee van huis moeten nemen, zulks ter versiering van de Sint· Nicol2as1afel. die voor het toneel was oo~esteld . Terwijl de bema nninlil: van: .. Vol verwa . . ht1n.lt klopt ons hart" zat te zingen werd de deur zachtjes geopend en d e poede Sint reed. ~e1.eten op een serveer-boven geduwd door zwarte P iel de zaal binnen.

Een ,ielu1ch steeg 00 uit de menigte bij het Mnsrhouwen van deze zeer originele vO'ldst. Minzaam wuifde de brave m:m met zlj'l wit ~eschoelde hand naar de .. llI"<:te kinderen". Helaas nam Piet d e bocht van hel zijpad naar het toneel_ trapje lets te krap. zodat het wa,ientje oversta.ll Itlng en de goede grijsaard met een sm'lk voor rle eerste rij toeschouwers terecht kwam.

Oe commandant prees zich gelukkig. dat hIJ zijn k inderen niet had meeltenomen. want de hoo!,!st onparlementaire vloek die d e goed heilig man uitte zou

zeker onherstelbare schade aan de tedere kinderzieltjes hebben toegebracht.

Nu waren ze met " meisjes onder elkaar" en eensgezind barstte de menigte In eeu lachbui uit. Midden uit de zaal kwam de kreet van. "Zilte jongens, dan kenne we allemaal zien!" " Hij zat precies met zijn krent op d ek·', werd er ter nadere toelichting achteraan gevoegd .

Nadat Bubbekes de onthutste man weer op het zadel had geholpen goot hij hem enkele kelkjes Schiedams vocht tussen snor en baard, waarmede het Incident bleek verholpen. Het kruikje werd naast de s toel geplaa tst, zodat de Sint zich zelve desgewenst kon bedienen, waar hij dan ook een dankbaar gebruik van maakte.

Als .. man van het vak" h ad de Sint reeds lang overwogen wat hij In voor_ komende gevallen zou d oen , dus vulde >:wllrte I'let Tel:"elmnUJ: het kopje vn n een meegebrachte Goudse pijp met een bo'"rel. die dan door de Sint al ,.p ijpr okend" door de steel naar binnen werd gezogen. Het decorum werd op deze wijze niet verstoord, d och wel het de'lkvermogen van de kindervriend.

Zijn toespraak, h oewel op papier gezet. was niet fijnt jes. Men had voor f t2,50 iets beschaafds verwacht. Het wal zo goed begonnen. ..Commandant, dames en heren , huup.

Sorry. Ik was builenjtewoon verrast. hik. pardon. d at gij In zo'n grote getale zijt ~ekomen om mijn, huup. verjaardag te vieren. Piet geef me de pijp eens aan. Ik was volkomen verrast - Van het wagen t je zeker, werd er jtcrntcrru mpecrd - ja, nou mot je je mond houwe, anders kom Ik In de war. Geef em nog een borrel. meende Bubbekes - fles Is leeg. flui s te rde zwarte Plet - Wat, hen je be .... ! - Ik zei dus, hernam Sint Nicolaas. Wat zei ik ook weer, Piet? - Hier was je gebleven o ja, volkomen verrast omdat huup, wat staat hie r boots? toen Ik de commandant hoorde zeggen, dat gij U zO

.. . gezelen op een serveerboy. ,.

14

voorbeeldig hebt gedragen, huup, hik. ha ha hoor ik eens. Bik JOu paarden.

H ier voor mij op tafel - pas op Slnnleklaas, niet naar beneden kijken, gilde Bubbekes nog, maar te laat, de bejaarde grijsaard nam een duik en stond recht op zijn hersens op de geschenkentalel. Nadat de scherven waren opgeruimd en de Sint weer in zijn vorige poslUe was gehesen, werd overgegaan tot het uitreiken van de presentjes. De volgorde van de uitreiking der cadeaux liep volkomen In het honderd. De surprises waren Ingekocht volgens Inged iende verlanglijstjes en voorzien van een met het boek corresponderend nummertje.

Bubbckes, die nog eens oflicler van vakdiensten hoopte te worden, had een boek verlangd, dat zijn algemene ontwikkeling ten goede zou komen. HIJ heert het niet gekregen.

Instede da arvan zat d e eerste officier met een zuur gezicht en zwaar beledigd naar het pakje op zijn schoot te kijken.

De commandant, die zich over dit gedrag ten hoogste verbaasde, keek even over zijn schouder en was sch ier niet meer tot bedaren te brengen. In de van verontwaa rd iging trillende vingers zag hij h~t boek van Amv GroskAmp ten Have .. Hoe hoort het eigenlijk?"

De uitreiking van de geschenken op het toneel ging inmiddels ongestoord verd er. Men had de goede Sint met enkele gespalte sjorrings aan zijn zetel bevestigd en trachtte met zacht geweld te beletten, dat ie zijn baard afdeed. De man stikte van de hitte en betoogde, dat hij vrije consumptie zou hebben Instede van de zwarte koffie, die men hem door middel van de pijp In zijn geraamte trachtte te spuiten. Luid gillend en reclamerend werd hij tenslotte met zijn buik op het dienwagentje de zaal uitgereden, waarbij :r:ijn baard tussen de wielen raakte. Met even achteruit rijden werd dit verholpen. Een grapjas gaf een klapje op het dikke deel van 's mans ru g, hetgeen bij de J annen zeer In de smaak viel. Het leek wel de "Rettekedons". Zelfs een week n adien kon d e kell ner nog niet begrijpen hoe dat lichaamsdeel zo blauw kw am.

In tussen waren de stoelen en tafels aan de kant I!;ezet en kon het .. bal na" beginnen. Oe Ronzebons. onder leldimt van de schoenmaker Pekdraad' verzorgde de dansmuziek. Het werd een enorm succes. Bubbekes liep voor de polonaise uit als een tamboer maltre (sorry Flip) voor de marinierskapel. Geen wonder , dat de commandant bij zijn Ilultlngswoord een speciaal woord tot de vergulde bootsheer sprak. Zo enthousiast werden de maten bij deze toespraak. d at zij niet rustten alvorens de bootsman OP de l«:houders WilS I!"enomen. Ult.l!elaten zongen zij: ..Hij leve lant. hl! leve hOOI!" e n bil dit hOOI!: glnlt de bootsheer daadwerkeliik omhoot. met :r:ijn herl<Cns telten de balken van de lalte zoldering.

HOOI!:. boem, hoog, boem. In doorgaand tempo.

Hoe de bootsman ook riep: .. Zo Is het a-e noelt IonItelui. zet me nu maar neer", het h lelo nl{'t. De da'llchare schAre wilde de brave deltso... derofflcier vooral niet In zijn huldeblijk te kort doen en a ls een rammonneur klphte de schedel ond er luid gejulrh telkenmale teeen de plk{'nhouten zolderlnjl. Pas toen er van louter hullen geen k on meer te 11en W$lS. bekoelde de fecstvrellS!de. Onder h"t 1'.Inllen van: ..LanS! leve bootsmlln Buhhekes". zijn ze toen weer nallr hoo"d terug gegaan.

F. L. W.

NIEUWS

DRUPPElS

EN %.0 zijn ze dan bij elkaar op bezoek geweest. De Sowjet-Jantjes aan boord van hun vlooteskader op de rede

van Portsm outh ; de Britse-J annen aan

boord

van

hun vlooteskader

In

de

h aven van Leningrad.

Waarom de ene groep met ,,Jantjes" en de a ndere groep met ,,Jannen" In onze Nederlandse dagbladpers werd aangedu id , Is ons n iet geheel du idelijk, m aar 't zal hem wel ge2:cten hebben In de " Genève -s leer', d ie in October nog ongerept was e n waarbij men ontegenzeggelijk met d it ..Jantjes" iets heel vriendelijks en hartelijks pleegt uit te drukken.

I n leder geval, deze wederzijdse be:r.oeken waren er naar. Geen van belde partijen heeft voor elkaar willen onderdoen . Oe Russen bijvoorbeeld kwamen binnen met mist; oki!. zei men op het Kremlin, w ij blijven niet achter e n late n dus de Engelsen met even slecht zicht (In de nacht) vertrekken.

En dan die verbroedering, verzustering of hoe je het noemen wilt ., ..

Om ' t even In krantens tijl te releveren: "Onze Sowjet-matrozen, die donkerblauwe bloeses, zwarte broeken en een platte mu ts met la nge linten dragen, werden enthous iast door de Britse meisjes ontvangen. Ze waren wel wat schuw, die matrozen wel te vers laan, maar da t was maa r voor een ogenblikje. En dan d ie Britse matroos, die met zijn twee armen om de twee schouders van twee Russen twee (pardon, een bar binnen wandelde en met z'n d rieën het hoogste woord hadden. Ol ze over hetzeilde onderwerp spraken. werd door de omstanders betwijfeld, maar de s te mming zat erin en dat was de hoofduak. Een van de Russen na m een tolk ten;ljde en vroeg hem - een beetje voorzichtig - een Amerikaan a an te wijzen. Met eigen ogen wilde hij graag eens zo iemand zien ....

Inmiddels hadden de Britten In LenlngTad soortgelijke ervaringen. Op de kade schreeuwden 50.000 Russen zich schor, toen de Engelse schepen aankwamen. En toen men een paar uurtjes later aa n een Russische taxlchauUeur (welk een nieuwsbron) v roeg, wat hij e r wel van dac ht, toen vertelde de man da t de ..Russische meisjes stapel gek met de Britten waren". Honderden van deze meisjes r aakten de kragen va n de Engelse matrozen aan. "Dat brengt geluk", zelden ze om ' t daar verder da n bij te laten . Met tenslotte de duizenden Russen, die de Engelse oorlogsschepen kwamen bezoeken. Die kregen zo waar aan boord souvenirs en portretten van prinses Anne en prins Charles."

Ja, lezer van "Alle Hens'· . .. . 't was een waa r feest. En 'I zou ook een echt leest geweest kunnen zijn als het "tweede Genève" ons niet lets anders had ve r teld dan hetgeen er blijkbaar (en oprecht) in de harten van duizenden Engelsen en Russen leeft.

Nu moeten wij helaas onze schouders ophalen voor de shows van Portsmouth en Leningrad en kunnen wij, met de beste wil van de wereld, in dit alles niet meer zien dan een t roebele nieuws druppel.

BIJ het bezoek van ons Koninklijk Paar aan Suriname hebben wij haar nog eens kunnen begroeten. Marinebel. een Surinaamse vrouw, die sinds jaren bij onze Koninklijke marine d iende toen he t merendeel van onze ma rva's nog geboren moest worden.

Sinds 1910 namelijk behandelde Marlnebet het wasgoed van de opvarenden van Hr. Ms. schepen, zo d ikwijls onze bodems in Parama ribo aan de kade kwamen.

Van een gewone wasvrouw werd zij weldra een bekende figuur, die altijd als eerste aan boord ging, wanneer een van onze schepen arr iveerde. Dan beklom zij haastig de valreep en stevende me teen op de ,.ouwe" ar, die wel wist dil t zij onderscheiden was met de medaille voor trouwe dienst en met rech t om haar hoofddeksel het mutslint van de Koninklijke marine mocht d ragen.

Zo ging het veertig Jaar lang, totdat Marinebet In 1951 Marinebet b.d. werd, in het genot van een klein pensioentje werd gesteld en sindsd ien uit het marine-oog verdween.

Maar nu hebben wij haar nog eens teru ggezien. Met haar hoorddeksel en het mutslInt. Toen Prins Ber nhard In het uniform van admiraal bij het jongste bezoek van ons Koninklijk paar aan Suriname haa r passeerde en zij model op z'n Marine's, In nieuwe stijl. de groet bracht. Even correct heeft de Prins ter uggegroet. . . . een groot eerbetoon voor onze populaire, historische. oude Marinebet.

De "Bedum" hoort aan Bedum. Dat is

de slogan. die men in dit noord Groningse plaatsje voert en waar men steeds naar handelt.

Wan t nauwelijks was deze mijnenveger de Atlantisc he oceaan overgestoken en bij wijze van Nederlands- vlagvertoon In de binnenlanden van Groningen doorgedrongen, of Burgemeester en wethouders gingen aan boord van hUil mij nenveger en bezichtigden het schip met trots en enthousiasme. Daarnaast

wlsten zij nog lets anders aan boord te brengen, dan enkel hun belangstelling.

Een prachtig radiotoestel werd toenmaals namens de Bedumse bevolking in het manschappenverblijf geplaatst en heeft s indsdie n - ook wel eens in de baas zijn tijd - gespeeld tot "Ieringhe ende vermaeck" .. ..

Waa rom wij dil weer eens aanhalen?

Wel med io October kwamen de Burgemeester en wethouders opnieuw aan boord, nu In gezelschap van de gehele gemeen teraad. Men wilde ook eens varen en dat was een ve rre bustocht naar Nieuwediep zeer zeker waard.

Helaas moes t onze Admiraliteit l!én bedenking maken. De vroede vaderen konden het zeegat uit, de moederen evenwe l dienden aan de wal te blijven.

Diep In het hart vonden deze dames dat maa r matig, maar ja, voorschriften zijn voorschrlnen. en dus gingen zij Den Helder zien, na Bedum's grote mannen te hebben afgedouwd. 't Was een aardig vaartOChtje. Vanuit de Nieuwe Haven langs Huisduincn naar de Uiterton. En misschien was hel ook nog wel verder gegaan. maar om je trouwring te deponeren, terwlU vrouwlief dicht In de buurt op jou wachten blijft, neen, dat gaat niet en dus ging men te rug naar hel uitgangs _ punt.

Op het ogenblik Jlgt de Bedum te dokken. Da t kan nog wel ccn tijdje duren en niemand in ons milieu zal daar een urgente laak In zien. In Bedum echtel' denkt men ande rs. Hun schip behoort op zee en daarom: Rijkswer! in Den Helder, weet wat je Ie doen staal. .. WONINGEN EN KAM.ERS AANGEBODEN" Zo luidde de advertentie in een van onze grote dagbladen en U begrijpt, daar kwamen wel wat brieven op.

Pak weg. dat al deze briefschrijvers wccr een briefje terugkregen ..,Komt U maar eens kijken", was het wederwoord, ..aan het stille water van de Oude Schans In Amsterdam ligt u\\ droomhuis".

En tocn men ging kijken wist men meer. Het lag er niet alleen "aan", het lag er ook "In".

Een heuse mijnenveger, wel wat verroest en oo}!; niet zo nieuw meer. maar nog best te gebruiken als woonark voor een gezin met dertig kinderen.

A 912 s tond er op de boeg geschilderd en tocn wij prompt In oude dis locatIelijsten gingen snuffelen. lazen wij hoe d it vaartuig eens als mijnenveger B Y 2 bij de Britse ma rine diende en kort na de oorlog aan onze marine werd overgedaan.

Alleen reeds om het historisch tintje, zou je zo'n mijnenveger kopen, maar ja .... de prijs. Voor 17.000 gulden kan je ook een aardig huisje laten zetten.

Daarnaas t, wa t moet je doen wanneer moeder de vrouw in de toekomst met haar tijd mee wil gaan en een mijnenveger beneden haar stand gaat vinden.

Een kruiser ot een vliegkampschip zijn dan Je enige uitloopmogelijkheden en ot je die da n op de kop kan tikken ....

Wij weten dan ook niet o r deze mijnenveger Inderdaad verkocht is geworden.

Heb je Inte resse. waag maar eens een kansje. ' t Is een schitterende gelegenheid om voor je verdere leven een zelfstandig commando te krijgen.

W, L.

15

Waar komt het woord KETELAAR vandaan?

N . . AR

aa nl eid ing va n de v raag " Wa a r komt h et woord kete·

I

a a r YlII n d;llilln " zij n er v er,eh Ul end e

antwoord e n b inne nIle kom e n, waa r va n wij d e voo rnaam ste h ier pub liceren.

Buitenlands Marinenieuws ENGELAND

Op 21 October j.1. was het ISO Jaar geleden dat de Engelse marine de s lag bij Tralalgar won, waarbij admiraal Nelson sneuvelde. Overal t er wereld werd deze gebeurtenis op officiële wijze herda cht. Aan het traditionele "Trufnlgar dinner" op het Roya l Naval College, Greenwich. nam

ook

Oe oppe r.chrlj'ver A. Keij e r heeft de volge nde vi.ie.

Het woo rd .,ketelaar" Is afkomstig uit de over:;angstijd van zell- en stoomvermogen. In de zeiltijd was de zindelijkheid aan dek no. één. Uit deze tijd Is o.a. nog afkomstig de term "Psalmen zingen". d.\. mct een schuurhip met zand het dek schuren.

Bij de overgang op stoomvermogen deden de stokers, otlewel de mannen van de ,.ketels" - later roethanen - hun Intrede bij de Marine. Door hun vuile werkzaamheden kregen de dekken he t Wllt schoonheid aangaat zwaai' te verduren. De mannen van de "ketels" werden niet geduld aan dek en na anoop van de wacht moesten :dj zich eerst behoorlijk reinigen en schone werkpakjes aantrekken alvorens zij door de "provoost" in de volksverblijven werden toegelaten. Hierdoor kwamen de mannen van de ketels dikwijls te laat aan de bakken en stonden zij naast hun eten. Iemand die dus te laat komt of ergens naast slaat werd een ketelaar genoemd.

Figuurlijk: Hij blijft ketelaar. hij vist ach Ier het net. of hij slaal er nailst.

H .M. K oningin

Elisabeth deel.

In October werden wederom twee on derzeebootbestrijdings- fregatten te walef gelalen, H.M.S. " Blac:kwood" en "Malcolm", voort. een vliegtuIgdirectiefregat H .M.S. "Llandafr',

De uitwisseling van officiële vlootbezoeken tussen Engeland en Rus land. d ie van 12 tot 17 October plaats vonden. is in menig opzicht succesvol verlopen. Bij het vertrek der Russische schepen was het slecht weer en moest het Britse eskader zelfs tijdelijk omkeren in verband met mogelijk gevaar van losgeslagen mijnen uit een mijnenveld dal blijkbaar voor de mond ing van de Newa ligt.

Aan boord van het nieuwe vliegkampschip H M.S ...Ark Royal" Is een interne televisie- Installatie. zodat de commandant desgewenst op het scherm verschijnt. als hij over de scheepsomroep een toespraak houdt.

H.M.S. ,.Tyne", moederschip voor torpedobootjagers en vlaggeschip van de Home neet. bracht een vierdrl3gs bezoek aan Amsterdam.

Se rge;lnt C. J. Kegg e ga f de navolge nde le:rlng : Dit woord "ketelaar" stamt, evenals zovele. ui t de romantische zelltijd. Het bereiden van de warme, en dan nog eenmaal per dag voo r komende maaltijd was op een constant bij de wind liggend schip geen sinecure. Op de Linieschepen was de kombuis niets anders dan een stookgelegenheid. waar hel ossenvlees. gezouten tot plankhardheid, let of wat werd aangeschroeid. Oe boonen, of nu. nieuwe spelling, bonen, werden vanuit het vat gestort In de enige kookketel e n met derzelver torren in zout water e n het aange plepte vlees gekookt tot de oudste kok e r zijn ta nden niet meer op brak. Dan was de hap gaar en ging het vuur onherroepelijk uit. Bra nd gevaar op een van tee r en hars d oor trokken schip was geen grapje. Wan neer n u me t schaften de hap verdeeld was In de gamelles bleef voor de ketelaars de rest In de ketel. gemoedelijk afkoelend lol een waterdicht··vuurvaste massa. Was men dus gedwongen na te schaften. dan a t men van de ketel, dus op een extra knauwt je vragend restant. Het ketelaar zijn was dus een straf op zichzelf.

Bij he t toenmalige menu van rijsl, bonen. rijst was men er heus wel a ls de kippen bij de hap tenminste warm te krijgen, daa r dit In koude s treken. naast de oorlam, de enige verwarming was die men kreeg.

Dit n u was de u itleg die mijn vade r. gepcms. sergt. zeilmaker ons eens gaf van dat woord.

AMERIKA De Amerikaa nsc ma rine bestaat thans

uit 4420 in dienst zijnde schepen, terwijl 1464 schepen In reserve zijn.

Thans is bepaald dat het leger alle inkopen voor de voeding zal verzorgen, ook voor de ma rine en de luchtmacht.

De krulsct "Boston" werd nl! Intens ieve herbOUW in die nst gesteld als een nieuw soort antiluchtkruiser met geleide-projectielen als bewapening.

Schout bij nacht Byrd. de bekende poolreiziger, Is belast met de leiding over alle Amerikaanse activiteiten In het Zuidpoolgebied. Eind November Is weer een nieuwe expeditie vertrokken. waarvan ccn nieuwe ijsbreker, de "Glacier" deel uitmaakt. een schip van 9000 ton.

De toenemende belangstelling voo r Antartica werd onder meer gestimuleerd door de aandacht die Rusland aan dat deel va n de wereld schenkt, onder meer door het uitzenden van walvisvangstexpedities. Ook zijn er berichten geweest omtrent een tocht met een onderzeeboot naar he l zuidpoolgebied.

Een hee l ande re ve rk laring wo rdt weer gegeven door de hee r P. de J ong va n het Ministe rie van MlII rlne: Ten onrechte word t verondersteld. dat het woord "ketelaar" een specifieke marine-uitdrukking is. Dit Is slechts ten dele waar. Oude schrijvers hadden hel al over ,.ketelaars", waarmede dan bedoeld werden de op het platteland rtlndrel:r.ende ketelmakers, die van boerderij naar boerderij trokken.

Mei enige fantasie zou daaruit het ontstaan van "onze" ketelaar te verklaren zijn. Het IJgl immer~ voor de hand, dat deze lieden niet zelden de restanten van de middagpot moc hten consumeren en da t de bewoners van hofsteden er vaak rekening mee hielden, dat de ketelanr nog moest komen en d us wa t voedsel voor hem bewaarden.

Aannemelijker is echter de verk laring dat het ecn benaming Is voor degene n voor wie, omdat ze door dienst verhinderd worden aan de bak mede te eten. het rantsoen bewaard en wa r m gehouden wordt in de kelel. (het kookboek zou zeggen : "Au bain marle"l.

Voo r won i n 9 r U i I a d ver ten ti e s, gel e p a gin a ach ter in!

16

Tot I lot nog ee n u it eenzett ing door Ltz.V. 2 oe W. Oul n ke r. di e tot de navo lg e nde eo nel usle ko mt : Het woord .,ketelaar" Ktamt evtmals vele andere nog hede n ten dallc bij de Koninklijke Ma r ine in gebl'ulk zijnde Kcheeps termen en benamingen, uil de tijd dut de zeilschepen van de HOllandse kooplieden hun welvaarlb rengende reizen m aak ten naar alle delen va n de toenmaals bekende en vaak onbekende we reld.

Het houdt nauw verband met de wijze van wachtlopen op di e schepen, welke in wel.en sinds die tijd nog m aar weinig veranderd is. Een wel zeer du idelijke beschrijving van de dienst aan boord van d ie schepen Is ons o.a. bekend uit de geschriften van Nlcolaus de CraaH. die 411 jaar lang (1639---1687) als scheepschir u r gijn in diensl van de Hoornse kamer der V.O.C. de wereld zeeën bevoer. Hij stelde al zijn wedervaren op schrift en liet deze uitgeven.

Een latere uitgave verzorgde de " Llnscholen Vereenlging".

In een van zijn hootdstukken beschrijft de Graan onder meer: "De wijse van regering van de scheepsverstanden en de bevelhebber!> op de schepen van d'Oost Indische Compagnie", Hie r in lezen wij. dat zodra de schepen buitengaats gekomen waren en alles "opgeruymd. vast gescord en besorgt" was. het Scheepsvolk boven geroepen werd e n ingedeeld In Waglen ot Quartieren. Uitgezonderd h lE'rva n wa ren ,.de Koopman. Onderkoopman, Boekhouder, Assistent, Siekelrooster, Opper- en Onderbarbiers, Commandeur va n de soldaten. Konstapel, Boueller. Kok, Verse Balie. Oppertimmerman en Jongens. Alle anderen werden op de uitreis in drie en tijdens reewacht e n op de thuisreis in twee Wagten of Quartieren verdeeld.

Elk van deze Quartieren h ad een eigen naam, zo was er het Prlnce. het Graal Maurits en het Craa f Ernsts QuartIer. Bij deze QuartJeren kcnde men ook Quartiermeesters wie r taak het ond er meer was het wachtsvolk boven te roepen, aan 't roer. op de uitkijk en aan de pomp te zellen.

Oe Provoost wijst aan In welke volgorde de Quartieren de wacht zullen lopen. die ook toen r eeds verdeeld was in P latvoet, Eerste wacht, Honden· wacht en Dagwacht.

Is de Dagwacht voorbij dan : "word de klok driemaal geluld, en Is alle miln boven. daar in haa r tegenwoordigheyd van de Sieketrooster een gebed wordt gedaan en een Psalm gesongen. Dit verrigt sijnde, word d e klok wederom geluyd en voegt sig yder na zijn bak om te schafte n. Terwij l het volk besig is te eten, moet de Botteliers e n Koks volk boven de wagt houden. en alles waarne men ; wordende deze wagt. '1 Ket els Quartler genoemt. 't Volk geschaft en haar rantsoen wij n genuttlgd hebbende, gaat de Botteliers e n Kok!> volk e ten:' Hieruit blijkt da t hel volk v~n he t Ketels Quartier. de Ketelaun, vaste nuschatters wa ren.

Wellicht is deze uiteenzetting wat te uitvoerig doch Ik heb gemeend dit duidelijkheidshalve Ie moeten doen.

Rn d il Is de v is ie va n o nz!' le kenaa r

Waar kom! dal woord vandaan Een ya n de ee r. t e za ke n, d ie de je ugdig e zee man w or de n onde rwe· ze n, I. da t men m et betre kking tot ee n . eh lp n iet sp r ee kt va n lin ks en r eeh b m a a r va n bakboord en . tuur. boo rd .

In de m eut e mode r n e l a le n wo rd en de "gewone" w oo rde n voo r de belde zij de n va n het ae h lp op zee ve r va n· gen do or typ l.ehe zee m a n. t e r me n.

Hoe kom e n wij a an st uurb oord en ba kb oord 7 Of lieye r a an . t uu r en bak, w an l de term boord Is d uide· lijk. Die bet e kent ka nt of zijde. Er zijn m luchlen w e l m ee r ve rk illI r in. g en m oge lijk, maar w ij houde n he t o p de yo lge nde.

In de oude tij d w erd e n de ro el.ch e· pen en de zell.chepen g est uurd doo r m iddel va n een r iem. die 1II11 een ro e r lIIc hter u it h et .chlp aeh u ln n aa r be nede n in h et wa t e r we rd ge· . tok en. Nu is h et zo dat h et ge bruik ontst ond, d it altijd aan de r echte r.

ka nt ya n het schip t e doen , dut r echt. va n d e ach t e rst e yen. Me n h ad oo k de ande re zijde ku nnen n e· m en, m aa r m e n koos r echts en zo· a l. d at da n g a at , na ve r loo p va n tijd w eet Iede r ee n n iet bet er of h et hoort zo. En da n h oort het ook zo.

Nu wa re n d ie sche pen n og n iet zo groot , zoda t de r oer gange r voor zij n pl aa t s wel was aa n geweze n op de ruim t e link. Vliln zij n r iem. Zu lk een stuu r m ethode kostte natuurlij k vee l k r acht, e n de r oerg a n{ler moest om flink roe r t e geve n al gau w zijn bel de h anden g ebr ui ke n. va ndaa r dat de opste lling we rd 'Z o· a ls op bijgaande sch eb wo r dt aan· gegeven. Nu w or dt d e t e rm . tuur. boor d d ui de lIJ k. wa nt h et d uur ( roe r ) zat r echts. De roe rga n ge r . t o nd m eesta l m et zijn rug nllllll r de a n de re zijd e va n het seh lp. Een oud woord voo r r ug Is bak ; In h et En. gels ook thans n og ( bae k ). Zo ont· st ond het woo rd bakboord .

Of wee t Ie m a nd ee n bet e re ye rkl a . rlng 7 Inze ndinge n aa n Redactie Alle Hens, Konlng lnneg r aeh t 12. Den Haag .

17

LEZERS SCHRIJVEN Uit Curaçao outtJingetl wij het hierouder volgetJd schrijven, dal wij ;11 zijn geheel tlfdrukken. De naam val! de inzender is bij de redactie heketld.

Nadr amtleiding Vdll bel door U gep/tU/we ar/i/ui Vt/1I 3 of!. Marva'! getileld: " Eli 'lij lier/rokken 1I<1l1r d e lV'eJl" ZOIi ik namem mijzelf en /log vele IInJere JUarinierl, <'lIig C0111!/Jenta/lr

willen leverelI.

11/ bdoelà arlik , 1 wOJ'dl CTlffl(flO "Is een '//Ju de Eden beschollwd, "Ifham door de bedoelde dameJ. H el m'lg dan lII/JJ(bien voor de M ,m ltl " De parel VI'" d e CaraibiJebe

Zee" lijken 1//,/(lr ,'oo r 0111 is dil aIlermimI een !tUfho!, inlegendeel. Ik ka1/ wel zeggm IMmens

//lijzeil ell m ei mij Ilel e andere tU f/rinierI, ddJ hel 0111 bijzonder llecht belial!

op Curaçao. Iedere AfaTill;er vlaJI t't/lla! de dag vall Nmkomst op de dag lIal/ ,IJNiJ· "artIl, gelrol/wd ol ol/getrol/wd, '" meiJje of geen meisie, maar 'n ieder iJ blij dal lespeaieve/ijk de 14 ol 11 m,uwdtll er op zillen. /k geloof lIiel dal dillen goede koml alll/ de lIilgehreide /01 in 'I aflikel. Zeker er is etll enkelil/g die '1 wel bevalt.

Meellal ij bel J iege1/e die k ort ill JJeI begil/ va/1 r Il term kmllil1en leert kennen .

M/Ulr hel,UlS dl/t i j maar '/I enkeling gegl/lld. De reJl gaal 1/a val/werken de wal op 0111 '" pil/Ir IIlir de ka::eme·geeJt Ie olllvillfhlen 1/I,/Ar 0111 een 110g ol1gezollder geesl "aak lemg Ie flil/dm op de WII/. De meiJjeJ die Jfhuwen over het a/gemeen de Ma · ril/iers. De meesle Cllfbs, u.a. (Ie J oor U genoemde " CI"b .Ier gezel/igbeid" is voor de III"ril/ieu 01ll0egallkelijk. Ook de PiJfadero Club iJ voor de Mariniers geliolen.

V oor ' 1/ el1kelil/g "ilg ezonderd;1I Iierhal/d met Z'II zo geringe kem';l1en. Wat lIerder bef n"l/fII fJfboOIl heIrelI, orh em loerilt dit? zalf hel mooi fliT/dm. D orh behalve alJ hij er eem eell oefenillg in 1II0es/ (Inwen. Ik ZOII dil gaame aan U wil/eli verzoeken om het ollgecem/lreerd Ie pl(1atJen;" " Alle Hens".

Commentaar van de redactie van Alle HCIllI Wat wil inzender eigenlijk.

De Officieren-Marva, die In de Ned. Antillen aankwamen hebben eigener beweging een enthousiast verhaal geschreven en uitvoerig verteld hoe zij van de reis en aankomst genoten hebben.

Welke weldenkende Marineman zal dat verbaasd hebben? Een plaatsing in de West is iets waarvoor de meesten onzer warempel niet zonder redenen maar al te graag in aanmerking we nsen te komen. fnzender neemt aanstoot aan de uitdrukking "Curaçao, parel van de Caraïbische Zee". Die benaming hebben zij niet uitgevonden. Zij citeerden slechts

een uitdrukking waarvan de rechtmaUgheid nog nooit werd aangevochten.

"De mooie natuur" zegt inzender, "je moet er de Ins pannende oefeningen maar eens meemaken." Maar wat verwacht hij dan van de dienst In de tropen. Natuurlijk zal daar altijd menig zweetdruppeltje bij vallen, maar dan in Curaçao met zijn steeds doorstaande passaatwind toch altijd nog heel wat minder dan in Nieuw-Guinea.

Inzender voelt zich tenachter gesteld omdat hij geen toegang heeft tot de " Piscadero Club" of de "Gezelligheid", maar heeft hij zich ooit ongelukkig gevoeld omdat hij de Sociëteit "De Witte" In Den Haag niet in of u it kon lopen?

Is Sint Michielsbaai niet een behoorlijk ontspanningsoord, waar hij met vele

zijner collega's de tijd In wat meer vr ijere sfeer kan doorbrengen? Ook de militaire tehuizen helpen mede het gezellig verkeer buiten de kazerne te bevorderen. Ook zijn er instellingen (voo ral kerkelijke) d ie voor een aan tal Marinemannen de mogelijkheid openen om In de gezinnen van hun leden een tehuis te vinden, maar de gemeenschap is heel klein, en het aantal Ma rinemannen groot.

En hier komen wij geloof ik tot de kern van de zaak. Inderdaad mist inzender lets in Curaçao en dat is de eigen huiselijke sfeer en het vrouwelijk milieu.

Geen moeder, geen zusters, geen vriendinnen. Geen meisje waar hij mee naar · de bioscoop kan gaan. en al waren die e r, dan zou de Spaans- Zuidamerikaanse leefwijze dit nog verhinderen. Kortom, hij mist het milieu, waaruit hij eventueel zijn latere levensgezellin zou willen kiezen. J ammer! Zeker, maar heel veel mensen missen dat, vooral zeelui. De Marineman op Curaçao mist het slechts tijdelijk voor twee jaar.

Maar laat hij dan ook zorgen, dat dit milieu, zijn eigen Hollands milieu hem na zijn verblijf In Curaçao als een opgewekt mens, een die een wijde re blik heeft verkregen, weer met open armen in zijn midden opneemt. Maar dan zal hij de hand in eigen boezem moeten steken en zoeken naar een nuttige vrije tijdsbesteding.

Ook zal hij moeten trachten het vele goede, dat Curaçao hem biedt te waarderen.

Hij zal dan terugkeren met aangename herinneringen aan zijn Curaçaosche torn. Misschien zal hij met enige weemoed terugdenken aan de diepblauwe watere n van de Caraiblsche Zee. misschien zal hij ernaar terug ve rlangen. misschien zal hij na verloop van tijd a an anderen vertellen, hoe mooi en goed hij het daar eigenlijk had.

Wie bereid is ha rtelijkheid en kameraadschap te geven. die zal hartelijkheid en kameraadschap ontvangen, ook in Curaçao. Het Is begrijpelijk, dat wie uit Nederland komt weer naar Neder· land terug verlangt cn wij welen ook wel. dat er altijd nog te wensen overblijft. maar de man voor wie het verblijf op Curaçao een kwelling is. doet e r goed aan. zich zelf eens ernstig te onderzoeken.

Buitenlands Marinenieuws V.S. VAN Al\olERIKA De Amerikaanse mari ne zal in het

komende jaar 6 fregatten op staJ)t:1 ....etten, die 3800 ton me te n. Men neemt aa n dat deze ongewo ne grootte wordt veroor'13akt door het inbouwen van .Instal.latics voor het lanceren van geleide projl!Cticlen.

De "Supercarriers", de "Forestal" heeCi vijf dagen proefgevaren.

Onderstaand overzicht werd overgeru,. men uit ,Le Revue Maritieme" en gt.oeft een ovcrzicht van de vlootsterk· ten:

kruisers ......... ..... . 25 70 2. • j agersl ireg ......... . 320 621 266 64 57 13 onderzeeboten 370 195 Het tweede vliegkampschip van de "Forrestal" klasse zal "Sara toga" heten. het derde en vierde "Ranger" en "lndependence". .

ENGELAND De vliegkampschepen "Ocean" en "Theseus" worden gebruikt als transportschip voor mHJtalre voorraden naar Cyprus.

0

3 .., !:, ~

0

~

~

vliegkampschepen slagschepen

t8

•

101 1.3

~

0

ij ~

c

~

IS S

~

'è ~

•c

~

3

2

Volgens een bericht uit Ame rikaanse bron zal de Russische marine over twee Jaar ongeveer de volgende sterk te hebben bereikt: 500 onderzeeboten 30 kru isers

210 jagers en fregatten

3 slagschepen 1000 patrouillevaartuigen 4000 vliegtuigen

Van de "Sverdlov" k.lasse kruisers zijn e r reeds 12 In dienst. Omtrc~t d~ bouw van een aantal vliegkampschepen bestaat geen a bsolute zekerheid. Thans beschikt de rode vloot niet over dit type schepen.

Een scheepsmacht van 38 schepen, waaronder 2 kruisers, Is onlangs van de Witte Zee uit benoorden het vasteland om door de Bcr lngstraat gevaren.

Eer.. Russische onderzeeboot heert In gezelSChap van een hul pvaartuig een reis gemaakt van de basis Moermansk naar de zuidelijke IJszee en terug. In de zuidelij ke wateren werd een loendez. vous gemaakt met een Russische wal· visva ngstexpeditIe.

gen. waarbij het laats te schip tevens is belas t me I het toezicht op de visserij In de Nederlandse territoriale wate ren tussen Hoek van Holland en de Nederlands-Belgische g rens.

Hr. Ms. pat rouillevaa rtui g lIobein is ter besch ikking van vaa ropleidin gen te De n Helder.

Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt Hr. Ms. kruiser De Ruyt er , comman -

d:mt kap itein te r zee A. H. J. van der Schatte Olivier, maakt enkele vaartochIcn op de Noordzee. waarbil het schip van 2 tot 6 November een bezoek brengt 1O;ln Rotterdam ,

Het odensma ldee l 5 onder bevel van kapitein ter :l:ee L. J. Goslings en bestaande uil Hr. Ms. torpedobootjager Evertsen. command a nt kapitein-lu itenant ler zee H. M. van d en Wa l! Bake, en Hr. Ms. fregat Va n Ewijck , comman-

dant luilcmant Ier zee der eerste klusse N. J . H. G rego ry. word t 4 December te Den Helder ve r wacht.

Hr. Ms. onderzeebootjager Gelde rl a nd. commandant kapitein-luitenant ter zee P. va n Willigen, maakt in de eerste helft van Decem ber tezamen me t Hr. Ms. onden.eeboten Zeeleeuw e n Wa lr us, commandant en lui tenants ter zee der eerste klasse R. van Welyen G. P. F. Munnlk. een reis naar de Noordelijke l;eegebieden.

Hr. Ms. fregat Wolf. commandan t luitenant te r l;ee der eerste k lasse H. van Mas trig t. doet dienst als visserij poll tlekruiser op de Noordzee en vaa rt tevens voor opleidingen. Het schip brengt van 2 tot 6 December een bezoek aan Amsterdam en zal van 16 tot 19 December te Oen He lder ver blijven.

Hr. Ms. fregat Vos, commandant luitenant ter l;ee der eerste k lasse J . C. K. Leeksma. is ter beschikking van d e vaaro pleiding te Vlissingen. Van 2 tol 6 December breng t het schip een beloek aan Amste rd a m, van 9 tot 12 December te Vlissingen. te r w ij l het op 16 December te Oen He lder wordt verwacht.

Hr. Ms. fregat Wlllem van der Zaa n, commandant luitenant ter l;ee der eerste klasse R. J. Hordijk. bevindt zich in de Caraibische wateren en Is ter beschikking van de commandant der zeemacht In de Nederlandse Antillen.

Hr. Ms. onder zeeboo t 0 -27, COmmllr. da nt luitenant ter l;ee der tweede klasse (oudste ca tegorie) F. B. Hamllton. maakt een vaa rt ocht n aar de Middellandse Zee en word t in de t weede helft van December te Rotterdam te r ugverwac ht.

Hr. Ms. m ij nenveger Dokk um , commandant luitenant ter zee der tweede k lasse (oudste categorie) T. H. de Meest er, bevindt l;ich op thu isreis uit de Caraibische wateren. Het ligt in de bedoelinG dat het schi p begin December Li.!lsabon bezoekt: op 10 December wordt he t te Den Helder verwacht.

Het is d e bedoeling dat Hr. Ms. mijnenveger Naaldwijk op 8 December t e Alblasserda m in dienst word t gesteld . A ls commanda nt is aangeweze n luitenant ter lee der tweede klllsse (ouds te categorie) W. F. van Heukelom.

Na bovenvermelde thuisvaart en indienststel1ing word en Hr. Ms. mijnenvegers Dokkum en Naaldwijk tezamen met Hr. Ms. Hooceland. command ant luitenan t ter zee de r tweede kl asse (oudste categorie) A. I. M. Kamps, ingedee ld bij squ adro n mijnen vecers 122 onder bevel van lui tenant ter zee d er eerste klasse H. J. Mee rt, va n welk sq uadron Hr. Ms. Bellen e n Brummen in dienst en operalloneel zijn.

Hr. Ms. mijnenvegers Bo!':td en B rouw ersh a ve n, behorend tot squad ron mijn envecen 123, l;ijn eveneens t ijdelijk ingedeeld bij sq uad ron 122.

Van squadron mijne nvege rs 117 zijn Hr. Ms. Bevela nd, Marke n en Putten ter beschikki ng van het duikbedrij{.

Van squad ron mijne n\'egers 20 varen Hr. Ms. oceaanmijnenvegers On\'er"aa rd e n Onverdroten, commandanten luitenan ts ter zee der eer ste k lasse G. Gallandat Hue t en J . Kooyma n, voor proefne m ingen.

Hr. Ms. patrouillevaartuig Fre)'r, commandant luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) J . W. Lugard is ter besch ikk ing van hel Koninklijk Instituut vOOr d e marine te Willem soord voor vaaropleidin gen.

Hr. Ms. patrouillevaartuigen Hefr ing en Uadda, commandanten luitenant ter zee der tweede klasse (oudste ca tegorie) J. A. Heyse en luitena nt ter lee der tweede klasse W. K ool l;ijn ter beschikking van de vaaropleidingen te Vlissin-

Hr. Ms. duikwerkschip Hercu les. commandant luitenant Ier l;ee van speciale diensten der tweede klasse (oudste categorie) R. Lucas, is ter beschikking va n de duikop leiding en Is tijdelijk gestationnee rd te Vlissingen.

Hr. Ms. torpedoschip i\lercuu r Is Ier beschikking van hel torpedo-inschietbedrijf te Den Helder.

Hr. Ms. zeesleepboten Or kaan en A 847 zijn ter beschikking voor sleepd iensten.

Hr. Ms. communicatievaart uig He ndrik Ka rnen Is ter beschikking van het Koninklijk Ins tituut voor de marine te Willemsoord vnnr vaaropleidingen en d oet tevens diens t als vast calibratlevaartuig.

Hr. Ms. i\l edusa, commandant kapiteinluitenant te r l;ee J . G. Dasia, Is werk schip ten beh oeve van de m ijnend ien st.

Hr. Ms. Cerberus, comman d ant luitenan t ter zee d er tweede klasse (oudste categorie) KMROV N. J. Tulp, vaart a ls nettenlegger en nettenwerkschip.

Hr. Ms. opnem ingsvaa rt uig Lu)'m es. commandant lui tenant ter zee van speciale diens ten de r eerste klasse J . E. de Wit. verrich t opnemingswerkzanmheden.

Het Is d e bedoeling d a t Hr. Ms. opnemingsvaartuig Snell lu9. command ant luitenan t ter l;ee van speciale diensten der eerste klasse R. van den Oever. in de tweede heUl van December met opne m ingswerkl;aamhed en aanvangt.

Hr. Ms. L 9601, L 9607 e n L 9608 varen voor transportdiensten.

MAR I NEL UCIiTVAARTDIENST

Squadron I, best aande uit Firenies, commandan t luitenant ter l;ee vlieger A. Ehbe!. Is ges talionneerd op het Or PIesm anv liegveld op Curaรงao en is ter beschikking va n de commandant de r l;eemacht In de Nederl.mdse Antillen.

Voorts Is di t sq uadron belast met de voortge7.ette opleiding tot gevech tsvlieger.

Squa dron 8, bestaande uit Sikorsky S SS helicopters en Catalina amphibievliegtuigen. comma ndant luitenant ter zee vliege r de r eerste klasse A. Adrl aans, is belast met de opsporings- e n reddingsdienst langs de Nederlandse kusten.

KORI'S MARINI ERS

Onderdelen van hel korps manmers bevinden zich In de Nederlandse over zeese rijksde len.

19

tot luite na nt ter zee va n de loodsdic nllt d er 2e kl asse jongste categori e KI'IIR : G. E . Mayer, J. Kui per, P . D ijkst r a.

C. de Boer , S, W. G. Gisius, J. M. Bannink, J. Sloterbeek m.i.v.

Nov. tot luitenant t er zee d er Je klasse KI'IIR: L. J. Scherpbier m.I.v.

Dcc.

1955 1955

BEVORDERD: 8ENOEi\1U :

t ot kapi te in der m a riniers Kl\IR : A. Woe r lee m.I.v. l Oet. 1955 lol luite na nt t er zee va n de loodsdi ens t der 2e kl asse ouds te categor ie KMR : F. G. D. ter Meu len m.i.v. lOcI. 1955 tot luite nan t te r 'lee van de loodsdienst de r 2e kl asse jongste categorie K!\IR: W. G. K u iper, C. I. J. van der Schans R. Scholma, P . J. van Da len, J. C. Snoek m.i.v. lOeI. 1955 lot Iweede luitenant de r mariniers KI'IIR : A. F. M . de Bruijn m.i.v. 16 OeI. 1955 tot luite nant te r 'lee van d e t echnisc he dienst der 3e kl asse KMH : Ir H. C. van Cappelle, Ir W. Zwiers m.i.v. 16 Oet. 1955 tot luitena nt te r 'lee vall de eleclrotechnlsche dienst der ae k lasse KMH: I r S. H . Slenfcrt m.L.v. 16 Oet. 1955 tot luite na nt te r zee ar ts der 2e klasse jongsle categorie Ki\lIl: J. J . Kolk, R. U. Me k king, K . K nol J . P. Vro lijk m.i.v. 16 Oet .

1955 tot luite na nt te r 'lee landa rts der 2e klasse jongs te categorie Kl'ItH : P . A. E. Sillevis S m it!, H. J . de Rooij m.i.v. 16 OeI. 1955 tot luilen ant ter zee van speciale diensten der l e klasse: L. de Lange m.i.v. 16 Oet. 1955 lot luite na nt te r 'lee va n speciale die nslen d er ae kl asse Kl\IR : Drs L. H. T . Rieljens, Ir J . Kreb bers. I r J. Lil, I r J. H. B. Madsen , Ir N. S. BlOm, L. Cohen, R. Veenm.i.v. 16 OeI. 1955 stra

s Opgave va n schepelingen d ie in h et tijd va k van 16 Septem ber 1955 tot en me i 15 October 1955 be houden s bedenkingen in aanmer king komen voor bevor de rin g tot de r ang va n kor por aa l e n hoger. van kwarti ermees te r lot bootsman : C. L. Pen n ings, L. Fraa nje e n R. F .

Wa lti mena m .i.v. lOet. 1955 va n matroos d er l e kl asse tot kwarliermeeste r: m.i,v. 1 Nov. 1955 G. J. Mat ulessy va n m a joor-geschut kon stabel tot oppe rgeschutkon stabcl: J . E. Nordmann m. i. v . l Oet. 1955 va n se rgea nl-geschutkonstabel lol majoor-gescbutkonsiabcl: F. G. Roos m .i.v. lOet. 1955 va n korporaal -geschulkonsta bel lot llergeantgesc h utkollll tabel : H . Arl z m .i.v. l Oet. 1955 van gesehutkonsiabe l der I e klasse tot korporaal· , gescbulkonst aMI : H. Cobct, H. Blijleve n en J . Ho Um an n m. i. v, l OcI. 1955 van korporaa l -e1eclromonteur lot sergeant-eleclromonteur : M. J . T u nders m.i.v. I Aug. 1955 van e ledromonte ur der Ie kl asse tot korporaaleledromonteur: M. Geb hard t. F. H , S tei ns . J . T . m. i.v. lOcI. 1955 H eesa k ker s

20

tot luitenant t er zee arts der 2e klasse oudll te categorie: J. P . Zeevat m.i.v. I Nov. tot offi cie r - ma r va d er 2e klallse jongste categorie KI'IIH : C. van Bor k m.I.v. I Nov. tot luite na nt te r zce arts d er 2e klasse oudste categorie: A. J. Vergl"oesen m,Lv. 16 Nov, tot luitenallt te r zee arts dcr 2e kl asse oudste calegorie Kl'ItH : P . Walm a van der Molen m.i.\', 16 Nov.

1955 1955 1955 1955

IN HANG G ELIJKGESTELU l\IET:

luite na ni te r zee d er I e kl asse: t ijdelijk vlootp redikan t Ds P. J . van Schayek

m.i.\'.

I Nov.

1955

E ERVOL ONTS LAG :

kapitein d er ma rini ers : op verzoek (benoemd to l r eserveofficier) A. Woerlee m. i.V. lOe t. lui te na nt te r 'lee \'a n speciale di enste n de r 2e kl asse oudst e categorie KM.R : op ve rzoek (benoemd tot beroepsoUicier) L. de Lange m .I.v. 16 Oct. luitenant te r zee de r Ie klasse : op ver zoek (benoemd lot reserveofficier) L , J . Scherpbier m.i.\'. I Dcc. luite na nt ter zce vall vakdie ns len d er 2e kl asse oudste categorie: op ve rzoek wegens la n gd u r ige dienst A. Janse n m.i.v. I Dec. luite nani te r 'lee \'a n speciale di e nsten de r Ie kl a sse : wege ns medische ongeschiktheid C. G. La ndré m,L v. I Dcc,

1955 1955

1955 1955

\'an radio-ra darmont eur de r Ie kl asse tot korpo raal - r a dio r adarmollte ur: R. F. G. M. Winkel en P . J . J. Hoekm.i.v.

Oet .

1955 s tra v a n sergeant-seine r tot majoor-seinc r : m.i.v. l OeI. 1955 C. J . W. Lich tenberg matroos van d e na viga tie- ge vechlsl nformatledi enst d er Ie kt asse tot korporaal va n de navi ga tie -gevec htllinforma ti edi ens t: H. We nde rs m,i.v.

OeI. 1955 \ 'an majoor-m achinist tot opperma chinist: H. H ie ms lra en H. Ke rseboom m.I.v. lOeI. 1955 van sergeanl-machinist tot majoor- machinist : W. van der Seh ley en G. A. M. K ooim an m.i.v.

Oct. 19::;5 van korporaal-mac hinis t tot sergeanl- ma chinist: W. F. Meijer . D. P . Seelt en F . A. van Dint en m .i.v . l Oet. 1955 van ser geant·schrijver tot majoor-schrijve r : m.i.v.

Oet .

1955 N. C. Ve r helst en D. van Leeuwen van korpora a l-schrijver tot ser geant- llchrij ver : J . Breijer m,i.v. l OeI. 1955 van majoor-zie kenv erpleger tot oppenieke nve rpleger: L. Folkers m .i.v. lOe t .

1955 van sergeanl-ziekenverpleger tot majoor-zie kenve rpl ege r : W. J . Wy ka m p m .i.v. I Oct. 1955 va n lle rgeant -botteller lot m a joor-bottelier : H. M. Moer ma n m.i. v.

Oet. 1955 van korporaal-bottelier tot se rgeant-boltelier : J. P . Ma r ijs m.i.v. l Oet .

1955 van botte lier d er Je kl asse tot korporaal - bottelie r : E. F. Ol be rs, M. F. P ir son en C. G. m.i. v , lOet. 1955 J . Daa tzelaar va n kok der Ie klasse tol korporaal - kok : M. Me lis. J. D, A. Heidma n e n P. J .

Hu isma n m.i. v. lOet .

1955

"an chauffeur der Ie k lasse lot korporaal-chauffeur: D. J. Bosman m.i.v. lOet. 1955 \' an sereeant -vlieelulpnaker-aleemUD lot majoor,' Iieetuipnake r -al,emecn: J . H. Velthaak en C. A. Blommers m.l.V. lOet. 1955 ,'an "lIeC1u1cmaker-vllee1u1rmonleur der Ie klasse tot ko rporaal -\' lIee tul,maker-vlleC1u 1e mOoleur: E . _<\. Steeman. R. de Vries, T . Nieveen, G. J . M . GroenendaaI. L . A. Jongedijk, K. H. Revet en P. van Geldere m .I.\'. 1 Oet. 1955 van korporaa l-vlleetu1emaker-motormon leur tot sereeant\'lleC1u i rmaker-motormonleur: P. de Jong en R. J. Denekamp m.I.v. I Oe1.

1955 \'an vllel"lulgmaker-moklrmonteur der I e klasse tot korpora a l- vlle,lui,maker-motormonteur: K. W. Smlts. A. G . van Oene, B. Lubbersen, M . W. Sch llperoort. K. J. A . Boeslen, M . BeugeHng, J . G. van Dorsten, L. J. M. Berkers m.i.v. lOet. 1955 van \'lIel"lulpnaker - lnstrumenlmaker der Ie klasse tol korp oraal -vlieetulemaker-Inslrumentmake r : H . L. Sabbl! m.i.\'. lOet. 1955

Opgave van schepeli ngen met de rang yan korporaal en hoger aan w ie een'ol ontslag uil de zeedienst Is verleend met ingang van de da tum als achter ieders naam vermeld : kwartiermeester: G. Schut korporaal-eledronl0nteur : E. P . M. Steijns J . Velker opperteleerafill: P. Markesteijn majoor-machinist : C. C. Doelwijt korporaal-machinist: J . L. van der Hoek C. de R aad korporaal-schrij ver: M. van der H art oppenieken, 'e rpl eeer : P. Goossens

,

m.1.\'. lOet.

1955

m .l.\'. 16 Nov. m.i.v. 16 Xov.

1955 1955

m.I.v.

Oet.

1955

Dec.

1955

m.I.v.

,

m.l.\¡. 16 Dec. m.I.\'. 16 Febr.

1955 1956

m.i.\'.

Nov.

1955

m.i.v.

Nov.

1955

,'ao \'lleelu1r;m.aku-r:ld10-radarmonteur der I e k lasse tot korporaa.I- \' lIeCl ul rmaker- radlo-radarmonleur: W. D. van Bleek en J. M. Luyk.'( m.i.v. lOei. 1955 "an korporaal-vllectu1cmaker-konstabel tot sereeant\'lIeelulemaker-k on! !a bel : ) 1. J . Helders m.i.v. lOei. 1955 \' an \' lleC1ul,maker - m etaalbewerker der Ie klasse lot korporaal-\¡lle,tu1cma.k er-mdaalbewerke r: F. J. Sehr eyer en C. C. Bisschops m.i.\'. lOet. 1955 nn vJle,luipnaker-houtbewerker der I e klasse lot korporaal-,' Ilertuiemaker-houtbewerker: H. Meyer m.I.\'. lOet. 1955 \'an korporaal- \' lIeetulemaker-ma,azijnbebeerder tot sergeanl-vllertulpnaker-marazijnbeh eerder: A. J. Smaling m.I.v. lOet. 1955 " an vllee1ui,maker-bekleder-parachulepakker tol korporaal-,' lle.tul,maker-bekleder -parachut epakker: J. C. van Deursen en T. A. W. M. H enskens m.I.v. 1 Oct. van v lie,verkeersld der der Je klasse tot korporaal,'lie,verkeersleider : A. A. F. de Wam en E. Prummel m.I.v. lOcI.

ser,eanl-zleken \'erpleeer: J . Slootweg m.I.v. kOl"")loraa l-:r:ieken \'erp leeer: J . MUS5elink m.I.v. serct.ant- hofmeester: J . H. Holman m.I.\". .erceaot-vlie,er: A. \'an Ommeren m.I.v. korporaal-,' lIert ulcmaker-,' lieetul,monteur: J. G . van den Ber, m.I.v.

W. J . Brlggen m.I.\'. korporaa l -vlie,-Iulemaker-molormonteur: H. KHjn m.I.v. kl1rporaal-,'lle,tul,maker -konstabel: P. Spaans m.i.\'. korporaal der mariniers: F. H. van der Zee m .I.v. korporaal -muzikant: C. B. Kukupessy m.I.v.

P. B. Pnal! m .I.v.

J . J . Tomasowu m.I.\'.

1955

1955

13 Dec.

1955

16 Xo\'.

1955

16 Nov.

1955

lOet.

1955

Nov. Nov.

1955 1955

16 Xov.

1955

~ov.

1955

1 Dec.

1955

,, 16

,,, Dec. Dec. neo.

Saar Den Haa, of omenin,: P. Six Dijkstra, Llz. J. (16619) Den Helder, Dulnroossuaat 78, ~ kamers, keuken, badkamer, Huur: / 13,10 p.W.. 3 pers.

Gevraa,d: parterre. z.m. met garage.

Saar DeD Haae: K. de Wit. Llz. 11, (04041) Den Helder, Lombokstraat 21 , su ite, 3 slaapkamers, keuken, bij -keu ken, zolder , voor- en achtertuin, schuur.

Huur : / 10,80 p.w., 5 pers.

:,,\' aar Den Hdder: H. A. van Ee, Llz A II (34240) Den H aag, VerwoJdestraat 171 , 2 kamers , douche, keuken.

Huur: / 9,20 p.W., 3 pers.

Gevraagd: 4 kamerwoning.

Saar Den Haa, of omen' lnc: J . K. Broggel. Llz. I. (02778) Den Helder. Burg. H ouwlngsingel 97, 2 woon kamers, 4 slaa pkamers, badkamer, k euken.

Huur: / 52,- p.m., 4 pers.

Naar Leiden of om,evlne: L. \'an Beusekom, Ltz. SD I , (24681) Den H elder, Middenweg 195, 2 kamers, 3 slaapkamers, keuken, badkamer.

Huur: j 52,- p.m., 5 pers.

Naar Hil versum: P. C. Kerkhove , Kpl. Bolt. (09516) Arnhem, Dennenwea: 153, 2 kamers, 4 slaapka mers, keuken.

Huur: f 5.70 p.w., 6 pers.

1955 1955 1955

21

Naar Den Haa,: E. de BrJ.1yn, Lu. VK II, (03029) Amsterdam, Nassaukade 91, 4 kamers, keuken.

Huur : I 58,75 p.m., 3 pers.

l'\'aar Katwijk or omgeving: W. Smlt, Sgt. vgtIg (16947) Rijswijk (Z.-H .), Sparrenlaan 39, 3 kamers, douchecel, keuken.

H uur: I 46,- p.m., 4 pers.

Den Haa, (I ntern) : zoekt vierkamerflat, liefst benedenwoning, omgeving Benoordenhout, Bezuidenhout of Archipeibuurt, met bergruimte. Huur: I 100,- p.m.

Stelt beschi kbaar : vrij huis, bevattende suite, 4 kamen, garage, tuin, In Marlot.

Huur I 120 p.m.

Vlaardingen, Billitonlaan l09b, 3 kamers. keuken, badcel.

Huur: I 9,25 p.w., 3 pers.

Naar Amste rda m: J. P. de Wit, Kpl. elmnt. (00729 ) Vlissingen. van Speykstraat 16, 3 kamers, keuken, badcel.

Huur: I 9,60 p.W., 3 pers.

Naa r Amsterdam: G. v. d. Wetering, Kpl. mach. (24273) Rotterdam, Gelkenesstraat 5-d, 3 kamers, keuken, douchecel.

Huur: f 11 .30 p.w., 3 pers.

De opleldlnr lol :

Onderzeebootbestrijding voor ou. vlieger en olt. waarnemer . . .

5 Sergeant radlo-ra4armonteur en sergeant vliegtulgmaker-radlo-radarmonteur 5 Navlgatie-dlrectieoHlcler .

12 Vliegtul&maker- Instrumenlmaker 14 Vlieger . . . . . . . . . . .

19

Naar Amsterdam : T. Gouwswaa rd, Kpl. Timm. (3 1351) Rotterdam, Abadams traat 26-b, 3 kamers, keuken, douchecel.

Huur: I 10,- p.w.. 5 pers.

FILM LABORATORIUM FILM PRODUCTIE

Wanneer begint mijn opleiding1

De berbal1upeurs u voo r : Radio-ahlta nd peiler vuurleid ing der 2e en der Ie klasse • . . . . . .

l'\'aar Ka t wijk or om,evlng: M . N. den BuUer, Sgt. vlm r. (03250)

December December December December December

5 December

N.V. STAALDRAADKABEL· EN HERCULES· TOUWFABRIEK v/h

-...........-..:J~"CI.,,:," 0 EN

AMSTERDAM VOt-.'DELSTR 72

NEW.YORK 17 (NY)

545 FIFIH AVENUE

Vervaardigers van de Nederlandse Onderwerpen voor FOX MOVIETONE NEWS

'"

ELKE GEWENSTE SAMEN. STELLING, LENGTE EN DIKTE

OORSPl10NKELUKE PATENT. H OUDERS VAN EN NAAM. GEVEI1S AAN HET ALOMBEKENDE

TELEF. AMSTERDAM 85622·88945

HERCULESTOUW

E. DE LANGE. Zn's

F.b,;kan'v.n

Cocos/abriek en Chinamatten Import N.V. Baskiabaretten en Alpinomutsen

Cocoslopers en tapijte n C ocosmatten Ruiggescho ren matten Co rrido rmatten Biezenmatten Vitrage e.d.

VERZINKERIJ

ALBLASSERDAM TEL. 423 (K 1859)

G. CLEMENTS ·& Zn. N.V.

ElECTRONISCHE APPARATUUR volgens specifica/ie In grote en kleine series )(-

UHF, TV en FM antennes

T~EA Technisch- Wetenschappelijke Apparatenfabriek

ONDERVINDT DAT BIJ

OOK UW OPDRACHTEN 'MET DE MEEST MOGELIJKE ZORG WORDEN UITGEVOERD

LABORATORIUM EN PRODUCTIE VONDELSTRAAT 72 SCl'IIEOAM, TIEL. 65111 (S .. _~)

"'MSTUO"''''' TUEf. .. 0767 GRONINGEN, fEU F. 21109

AMSTERDAM

TELEFOON 8.5622·8894.5

•

••

De bouw van onze mijnenvegers , ----------------------~

Scheepsbouw

VERSCHURE'S SN ELL O P E NDE

S TOOMM A CHINE S

Machinebouw - Reparatie

WILTONFIJENOORD SCHIEDAM ROTTERDAM

VOO R SC H E EPS· E N

Boforsgeschut . Geschutsrevisie

STATIO NNA I A E

DOEL EIN DE N

VERSC HU RE & CO" SC HE EPSWERF EN MACHINE F A B RI E K N ,V .

M EE UW E N LA AN 70 - A M ST ERDA M - TELE FOON 00701

SC HEEP SB0UWUNI E N.V. GRONINGEN

Samenwerkende welVen: GEBIt NIESTERN &. CO. Delfzijl

NOORD NEDERLANDSE SCHEEPSWERVEN N,V, Gr onin ge n

SCHEEPSWERF "TIE WAAL" N,V. Za lt bommel

moderne

E.J. SMIT &ZOON' 5 SCHEEPSWERVEN N.V. t. WESTERBROEK (Gr.l

lijnsche pen

T. 1. 1. nr. 241· K 5904

• uto m .

zeesleepboten

SCHEEPSBOI/W UNIE N.V. HeUevoeu lul,

Spec ialisten voor net ontwer pen en bouwe n 'V a n :zeeIChepe n tot 3000 to n. Coaste,.. tot Iedere g rootte. Z: esle epbote n. Llchter'1 Ba ggermaterieel .

Re pa róllt le. va n zeeschepen tot op dwarsh ellingen en in dokken.

3000 to n

•

handen

In •

zeeschepen

DE HAAN & OERLEMANS scheepswerf H. HEUSDEN

rivierschepen tankers

SCHEEPSWERF EN MACHINEFABRIEK

HARDINXVELD TELEFOON No. 1 en 101

NEDERHARDINXVELD

* TELECR.:

MERWEDE·

NEOERHARDlNXVELD

Teddington-apparatuur HOUDT DE WACH T BIJ ALLE DIESEL·

MOTOREN OP ONZE MIJNENVEGERS

ABNORMALE •

TEMPERATUREN

• •

SNELHEDEN

DRUKKEN

WORDEN

GESIGNALEERD

• BIJ CRITIEKE

OMSTAND I GH EDEN

* *

*

WORD T DE

l QSl m. stelen motorJllcht voor hll!;1!

BETAEFFENDE

uitgerust met 2 Glenlf/er dIesels

MOTOR AU TOMATI SCH

vlln 72 pk. I~e r

GESTOPT

*

o"lworpen en gebouwd dOOl :

".V, ~AMSTERDAMSCHE SCHEEPSWERF

• ~I GRi$WEI 1Q.12, mEF. nUl (3

G. DE VRIES LENTSCH Jr. AMSTERDA"

njMII)

TECHNISCHE HANDELSONDERNEMING

VANANDEL N.V .

ROTTERDA.M POSTBU S 6049

TELEFOON 65000 5 lijnen

,

STALEN BUREAU.ENBEDRUF5_ MEUBELEN TEKENTECHNISCHE DMATERIALEN eh EODETJ5CH E T

rNSTRUMEN T EN LfCHTDRUKKEN

FOTOCOPIËN NEO-DRUK fY.NTOORARTI KELEN AMsT t;RDAM·GRONINGEN·DEN HAAG · EI NDHOJEN·HILVERSUM-ROTTERDAM· DJAKARTA. ANTYlERPEN "

l

""rlqu. N.UoMlI.

cl'Ar.,... de GlHlnoe

Geweren. ~rabijnen.

Semi..utomatische Geweren. Geweermitrail. leurs en bijbehorende munitie.

Pidolen met bIj.

behorende munitie.

N.V. Nleu_ Te chnisc he H.nd. lm.~tlc".ppll L..... V_ ..... ul 35 .·.-Gr .... nh . .. _r. I. 111819

Nieuwe kanalen bevorderen handel en verkeer, brengen welvaart

BOS & KALiS I, In ,t•• ~ ook de allergrootste projecten in snel tempo uit te voeren.

Grond- en waterbouwkundige werken Taludverdedigingen van asphall en basall R ij s - en bag 9 e r w e r ken

Aannemings-

~

In LEUKE ZEEREIS ...

Handelmaatschappij

een .ard l.-e eJlC\lme, een feutje, een ,esProken brief VOOr vern! verwanten .. " Daar hoort de microfoon bij en d.

AMROR Handy SOW\d, de popu laire band~rder voor iedereen.

G _ ook aan die bandre«lrdl...·SJlOrt doen, een hobby met d ulroenMn f ..eett .... .

Voor muziek. un.-. ,eaproken woord .... elk ander ,eluld de

AMROH HANDY SOUND

Jac. G. van Oord U. - Utrecht

,,0 . Band recorder voor ledereeD"

Telefoon 19027 - 26027

fl 298.KwaUJeib producten ....oor J1.~~o, MUIDEN

TEL.

ST AA LOR A A Ok ABElS HERCULESTOUW EN PYTHONTOUW SISAL. EN MANILLATOUWWERk

•

BouwBetonHei- en Waterwerken Kantoor Dordrecht, Kromhout 65.67, tel. 6941" Den Hoag, François Maelsonstr. 45, tel. 553844

Leveranciers der

N. V. STAALDRAADKABEL. EN HERCULES·TOUWFABRIEK v/h .............~J~.C~.:,. DEN HAAN

Koninklijke Nederlandse Marine van conserven en

I

vleeswaren

fabrieken te

QORSPRONKELIJI::E PATENT. HO UD ER S V AN EN NAAM.

Cuyk aan de Maas

GEVERS AAN HET AlOMSfKENOE

HERCULlSTOUW

FISH CANNING FACTORY

Kwaliteits

Rubberartikelen

" 'f.oI.ccMl.io"

Ook in olie

VAN DER WINDT'S HANDEL MIJ .

en benzine besfendige soerfen

Exporteurs van

RUBBERFABRIEK "VELP"

_

V LA"RDI NG EN

V ISCONSERVEN GEMARINEERDE EN BISMARCK HARING ROLMOPS GEZOUTEN HARING IN VATEN GEROOKTE BOKKING VERSE VIS

Tel. , K 8302 - 2775 'e Velp Telefoon 3057 Rotterdamse lijn 67072 Teleg ram: Handel

i

STOMEN

VERVEN

Leverllncier Koninklijke M 8rine

~

SCHEEPSWASSERIJ

e~~

BERGMANN~

verzorgt opdrachten van ONDEROELËN DER

KONINKLIJKE

NIDERLAND5E

MARINE

RUBBERHAHOE L

Spe el• • l lng. ,lehl voorgrofe o,d. ' $ 0.8. eh.ml.eh re/nlge n Viltl

~~~~~~R~o~rTERDA~

UNIFORMEN • MATRASSEN - DEKENS .

EJfpedll1e ~oo, het ge h.'. '. nd.

AMSTERDAM NOORD TEL. 60121 (5 Lijnen)

Cenlrale Suiker maal"chapPii N.V.

AMSTERDAM

rDt~x

vraagt onze

o suikers

8cheep8lakken

.. labletten

beschermen alles wat vaart - van coaster tol oceaanStomer - tegen de verwoestende invloeden Vlm KlJ nd

o bijsoorten

.. theeklonljes

.....

,Mluter

o sIropen

o basterden L -_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

~

•

~11 :t:t:a~~1

LAKfABRIEKEN N. V•• SASSENHEIM

* a.";J~, &,,.i, in ( }~;Im i"k', ,oftl"", _, j" j_ lh,,;,.

CV.." ']JOO/4fIl,

lol 11""

Alle gereedschappen voor de metaalbewerking

N. V. TRI C 0 T AG E F A B R lE K V.H.

•

F. & B. WIL MIN K Hanclellonde rne rn lng

VE ENDAM

L.. n Cop ••

.*•

Y,

"H Y0 ROB EN0" e.V.

C.Uenburc:h 65, Den H •• g. Tel. 113132

Scheepswerf "DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL Gemeen&chappelijk IIAJJletlwerkende acheepswerven Gebr. Nlestern & Co . . Del1zljl Noord·Nederlandsche Scheepswerven • Groningen Scheepsbouw Unie N.V. . Groningen NIestem Scheepsbouw Unle N.V, • H ellevoetsluis

•

M.S. "BURDIAMBAL"

_

Uydrocralhch vaartuil

_

lnlSop-nl l

J II. ol" r"rfl. "".. kl. . ...U".. 11 .

... .. _.........,;. ""Ir•• lu,...,".... ..,._

• ,Alle soorten vrachtschepen

.,.11_""

• Uchters

_ ........ . .Ir -j. ",lol,. ".,. "_"... .~/I

... • ,"' .\ ....

"'.;1(".

Zvveeds staal Naadloze buize n Gereedschapstaal Roestvrij staal

von UDDEHOLMS A/B

• Zeesleepboten • Baggerlnstallatles • Hellingen en d roogdokken beschikbaar voor reparaUe Nan schepen tot 3000 ton..

o. K.-electroden G rootste gelijkmatigheid Hoogste kwaliteit

N.V.

NEKEF

V ertegenwoord ige r :

Karperweg 45

C. GUST. SCHRODER

Amsterdam (Z)

Karperweg 45

Amsterdam (Z)

N~d~rkl11dsch(!

INTERNATIONAL

Sfalldard E/~cfric Mij.N.V. T II: L It~ HO NIt

AND

TELIEGAAPH

.VSTEM

TElECOMMUNICATIE TElHNIEK

fABRIEKEN EN MACA2:UNEN ,

KANTO!I.EN : SCHELDESTRAAT lbO·l62 ' , · GRA,VENHAGE

,. VAN DER KUN5TRA'" 288· 292 '. ·GRAVENHAGE

T. l.looncentr.lel '1 00' hend en .ulom.ltll ch beddJI en "oor automatisch dhl,leb .... keer Hu lllel.foonlnll.n,U., • T.1.loonI04lsl.l1en O'''''lIoll.,.I.lonle 'pp.r.ll,lur VemuchrlJv'rI e n

v.rreu;hrIJlln.t.lI.tlll . . . n elk. om"."g 5111" ..III'1,I.II.lIe, Afl!.ndlbedlenlng e n meeUnlt.II.llel Selenium geliJk'lchters Pneum.tllche bullpOltlnll.Ualies Condenl.toren, tr.nlform.toren

R.dlound... en onl.. angerl voo r t.l.eommunlc.U. 'ylleme n Me •• ken.len r.dloepPlretuu, R.dloc:ommunlc.tl. en ",vig.U •• ppe ratuur "DO' lucht· .n .c:h •• p .... rt

Ihd., Iw,temen T.. I."llle:..,nden en .ont .... "o."

Studlolende,·llnk.pp.r.tuur Z.nd· en onl... ngbulun

Pre"I.,. me.lJ,pp.r.luu,

VERTEGENWOOAOIÇjNC VAN : INTERNATIONAL STANDARD ElECTRIC CCNlPORATION BUL TElEPHQNE MANUFACTUR:IHG COMPANY STANDARD lElEPHONES ANO CAlLES LTD. atEED & COMPANY LTD. EN VERlONOEN MAATSCHAPPUEN

Sliedrecht Indultrieweg iA

Telefoon'

N.V. A. PRINS Th.

ZooDS

Aanneming. Maatschappij Watelbouwkundig.., Baggel- en OPllnwmgswelken Aannemers van de bagger·, opspuitings· en bijk.omende werk.en voor de uitbreiding van de Rijkszeehaven "Het Nieuwe Diep" Telefoon 3324 - 3008, Marinehaven, Den Helder

i

"Molorschouw Kon

FL AME ·A RRESTERS

Molrme'

(nieuwzilveren lIla mkerende ANKER-veiligheid.-roo.sters) PATRIJSPOORTEN

in alle ty pen en grootten:

SCHEEPSRAMEN LI C HT. EN D EK R ANDEN

DEKSC HR DEVEN

TANK DEKSE LPOORT EN SC H O T SCHUIVEN

Non·ferro g i et w er k naar mode l of t eken ing, r uwen bewerkt

"HET ANKER" BOVENHARO I N X VELO • TELE F OON No. 1

Leverancier

van

de

Koninklijke

Marine

Fa brika nte: METAALWAR E NFABRI E K EN

•

KOPERG I E T ER IJ

NV. AUTO SERVICE OFFICIAL C!%$ DEALER HOOF D KAN T OOR : HOGEWAL 14

DEN H AAG -

TE L EFOON 184S80·

• PerSQ1Ietl-imlomobieletl • Bes/el. vrdt blwilgens • O"derdeletl • Gereedu htlppen • Sen 'ire til

N.V. AUTO SERVICE D E M ENSEN M E T

E RVARI NG

Wellicht ' is ook dit oordeel niet absoluut objectief!

Wanneer het voor de onbevooroordeelde architect al niet eenvoudig is in alle objeCliviteil IC adviseren, dan kan terecht de vraag worden gesteld welke waarde moet worden gehecht aan de ugumenlen vin een belanghebbend {abrikant.

Volstrekte ohjenÎviteit is dan wellicht een nauwelijks te benaderen ideaal, zelfs nict wanneer men - zoals Linoleum Ktommenie - aanzienlijk mee r dan één enkel alternatid kan stellen.

Wie zich echter in het vloerenprobleem verdiept, zal spoedig inzien waarom linoleum geldt als de meest universele vloerbedekking. Het verenigt immers alle eigenschappen in zich van een duuname, doelmatige en decoratieve vloer.

Niettemin boden ook enkele "neweornen" zekere perspectieven en mei inter van geheel haat beproefde ervaring heeft Linoleum Krommenie ook deze mogelijkheden uitgebuit. Na grondige selectie werden tens lotte Colorite asfah tegelvloeten en Colovinyl plastic.asbest tegels ontwikkeld.

In bepaalde gevallen voldoen ook deze nieuwe vloeren heel goed en een enkele maal - onder uitzonderlijke om· standigheden - is Colovinyl zelfs boven linoleum te prefereren.

Linoleum Krommenie beschouwt het als een uniek voorrecht, dank zij dit veelzijdige productieschema een nagenoeg volstrekte objectiviteit te kunnen betrachten.

Linoleum· Colorlla • COloYln,1 drie doeltreffende pijlen op de boog

v~n

LINOLEUM KROMMENIE d~

•

w

•

Onu A{d. Technische Ad~iezen uI V g~ .. ne .dvh~rtn &ti de huu ~.n j ui••• v/oer op de ju;uc p/~.11

---~~

EUROPESE DIENSTEN DUITSLAND, POLEN. FINLAND, DENEMARKEN, GOTHEN8URG, FRANKRUK, PORTUGAL, SPANJE, NOORD.AFRIKA. ITAU~.

ADRIATI SCHE ZEE. GRIEKENLAND, LEVANT, ZWARTE ZEE.

Ned e rl andsche Stoo msleepdienst voorheen van

P. SMIT .JUNIOR Willemskade 14-15 Tel. 11 .18.00 (6 lijn en) ROTTERDAM

TRANSAtlANTISCHE DIENSTEN

*

SURINAME, CURAÇAO. ARUBA, GROTE· EN KLEINE ANTILLEN, BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA, MIDDEN-AMERIKA,

60 sleepboten voor het assisteren van zee- e n binnenvaarluigen

WESTKUST VAN ZUID.AMERIKA.

POMPBOTEN EN IJSBREKERS

*

Afd . HAVENDIENST .,SPIDO" Rondvaarten door de Rott erdamse havens met e .pllcetle Afvaart Pontons Will e mspiein - Duu r 1 1/~ uur r e l. 28(11 5

±

KONINKLIJKE JAVA ·CHINA·PAKETVAART LIJNEN N. V. (aoIAL INTERQCBAN LINES)

VERRE OOSTEN - AFRIKA - ZUID-AMERIKA l NDONESIB _ MALAKKA - CHINA - 1APAN MALAl<KA - INDONESlB - AUSTRAlJB Z UID-AMERIKA - ZUID.APRIKA _ AUSTRAIJS HOOFDKANTOREN

AMSTERDAM ,oH.' Sch_p . .. ,th ul, '· ,.1.1_ 1!>4·" 1

HONGKONG 188_191

Co"ftu~hl

Roo d W. ,.

.-

wij zullen moeten samenwerken ZEE· EN KUSTREDERIJ TANKVAART RIJN· EN BINNENVAART BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE ·OPSLAG Telegramadres: V.naden

Telefoon 21300

N. Y. STANDARD·YACUUM TANKVAART MIJ.

r"'\ STANVAC \0:7 GEVESTIGD

T I!:

' ..OR .... VENHAOe

BCNOORDENHOUTS C HEWeO?

. . ..,,;.. ~

LUNDIENSTEN

ROTTERDAM·SONT LIJN

KANTOREN

IN

J NDONESlft

TE DJAKARTA,MERDEKASELATAN 18

RoUerdam.Den emarken, Zweden v.v. :I x p . w .

EN

ANTWERPEN·SONT LIJN

SUNOEI OERONO, BIJ PALEMBANQ

Antwerpen.Denemarken, Zwed en v .v . 2 x p . w.

N.V. HAVEN LINE Rolierdam/Anlwerpen-Z. Amerika v ,v . Ma.ndel.

Nieuwbouw en reparatie van

zee- en binnenschepen

*WERF DE NOORD n.v.

ALBLASSERDAM Telefoon :

HOLLAND Rolt erdam 72619-72599

Alblanerdam foSl- 452

a an d e kompaspaa] In de Waalha"en . AfmetInre n ]81' x

3O' 1 ~

L.C.T. 3 "HERINNERING" x 6'2~: 328.44 BRT uitre rui l met 2 Pa"man Rlc3rdo motoren van MlO PK elk . In S6 :leeda l' Va n Rott .... da m naar Kowe it .

\

Red erij Geb r. Wij sm n11 er

D.V..

de uitbreugers vau schepen onder eigen kracht van en naar alle havens der wereld.

AÃ i STEHDAM SESTRAATWEG 40. BAAR N, TELEFOON K 2954-3741, TELEGRAMADRES: REDWIJS-BAAHN

"ruk : 1lI_0MMESIM ,\L

_

Hen ll aa,

\