Alle Hens - 1955 - Editie 11

•· I lo!-

·. " i •

SMIT SLIKKERVEER

AVIOLANDA Mij voor Vliegtuigbouw N.V. Papendrecht -Dordrecht · Woensdrecht

--*--LICENTIEBOUW HA WKER " HUNTER" Revisie, o nd er houd en

De beste garantie op de Marine- en

reparatie v an v liegtu i gen

v oor de

Koopvaardijvaartuigen wordt

Konink lijke Nederlandse Lu chtm acht

verkregen d oor

en de Konink lijke Marine

SMIT-MOTOREN

ALTIJD PARAAT

A. T. van TOL

voor

10p

pres/tllies

Draaien en fraisen van

>I-

Tandwielen

>I-

Worm- en

>I-

Schroefwielen (moduli 1 !fm 10)

ROTTERDAM

WAALHAV EN O .Z. 15 TELEF. K 1800 · 72840

SCHEEPSREPARATIEN

D. B.cker. compressoren ..in .. h'Jd ~d,ijlue~ .r en h.,bb.. n een . eer lange dieMIt'id... ani zij " In gebouwd door .peci.til!en op hel I.... ",n .an "" .. luthUechn,e k DOOf de toe p.ll ing ..... we li,wu. duurde.e kO{lel . en n• • ldl. \I"" hebben rij een bu,tel>lJewoon l,cht e gang en dn.doo. een m,nlum un

dm .':

opgenomen ve'rr'>0gen. Het onfeilbare kleplylleem v.ruk.." .... n uile ..' hoog rendement. Ne'gen •• wUr

penr ... cht wordt g cbru;~t. ontbrehn de comp,essore n op het appè l.

•____

B~ch"s

de Backer's compressoren n.v.

BUYSKADE 3 AMSTERDAM TElEFOON 1252QQ en 125501

H. P. GELD ERMAN NV.

& ZONEN NV.

OLDENZAAL

HOLLANDSCHE TE XTIELINDUSTRIE

GOIRLE .

I FABRIKANTEN VAN I RUWE-, GEVERFDE-, GEBLEEKTE EN BEDRUKTE KATOENEN RAYON· EN RAYONVEZEL

-J<

FABR I K A N TE N V AN

LAKENS

~

MANUFACTUREN - -----------+-----------1 ~ico ter Kuile&Zonen u , N. J. mENKO NV. NV. SPIN NERIJ ROOMBEEK

Fabrikanten van

(B ADH ANDDOEKEN]

PO STBUS 49 ENSCHEDE

-J<

Spinnerii Weverii Ververii Drukkerii

VAN

KATOENEN, RAYON EN WOLLEN STOFFEN

o

J, W, JUNlUS AND SON ROTTERDAM Boiler de. lOlDg I.nd Sbip. n,.inl. iu. nce Wl.lertube boile r. Dur . pedali',.

*

CJeanÎug Hold!!, Tanks, BilgcII, ctc.

~':-

PncliJIlalic Sealing

'*

Salld Blasling,

.V--

Floutillg Air-, Light-, PUIII!)- alld

WIKKELDRADEN MONTAGEDRADEN

Vacuumlaciliti es. Sh ipside painting, etc.

AANSLUITSNOEREN COAXIALE KABELS

0;\'.

Donkeymcn, Da)rmcli

1I11t!

Higg:ers s upplied

HOOGFREQUENTLITZE VELDTELEFOONKABEL

OJ/iee: 27 Rccluhui&ltIC/Il , telc,'!wnc 73520, 75991 Al, er ome<! ho u.l ; Working Ma nager, te ldoon 14099 lte pr"~eDtati'l' '' : 1.. KJo.ï rl NC. K.I" odr"çbll ch~l .. n 2

Yette6Mwoordi8frer :

Acqui l it io o Dept. Tel. 18039

TECHNISCHE HANDELSONDERNEMING

ROMAL

. Adminill'l. lor ; Il. VIS. n " u e r.... nlle Hij we g 149. Ie l 843 15

CONTItACTOnS II QYAI. UUl'C H NAVY

PLOMPETORENGRACUT 12 - UTRECHT . TEL. 14393

N.V. HAZEMEYER

t+I HENGELO ___________

0

_ _ _ _ _ _ _ _ _ __

Electrisch schakelmateriaal In

waterdichte en druip-

waterdichte uitvoering

MITaCO'5 MACHINEFABRIEK N.Y.

KINDERDUK TELEFOON K 1859 -441.

NIEUWBOUw.INBOUw,REPARATIE VAN

voor toepassing aan

VERBRANDINCSMOTOREN

boord van

COMPLETE INST ALLA TIES ALCEMENE MACHINEBOUW

schepen

radar.,navigatie. en communicatie. apparatuur voor marine en koopvaardU ~ederlond5che Srondord EleclTÎc NU. N. V. ·S·GRAVEtiHAGE

Koninklijke Tricotfabriek G. J. Willink N.V. Winterswijk

SPAARNDAMMER SCHEEPSWERF

,

Alfe soorfen fricof°tJdergoederen in katoen,

wol en rayOn

\

L -_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _~

SPAARNDAM

STA PEL N • V • L _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _~

-. ---------------------------------------------~=---------------------------~-

.. j

•

, ... _----,

Hr Ms Tromp

•

I De complete vuurleidiog-apparatuur van Hr Ms in Nederland gebouwde schepen van oorlog. bestaande uit: radar- cn visuele riclmoestellen, rekenapparatuur, srabilis:uÎe- en hu!pwcstcl len benevens transmissie, voor zeedoel-, luchtdoel- en bombardcmcmsvuur werd door ons gebouwd en geïnstalleerd.

•

!

I

•

I • I •

I

•

t

H

OLLAN

D

S

SIGN44L4PP4R4TEN

E

KROMHOUT Twee- en Viertact Scheeps- en Stationnaire

DIESELMOTOREN

MASONITE HOUTVEZELPL ATEN

van

10·400 pk.

TEGEN .WEER EN WIND TYPE A·190 300 pk.

428 omw.lmin.

TYPE GS·108 80·120 pk.

1000·1500 omw.lmin.

KROMHOUT MOTOREN FABRIEK D. GOEDKOOP Jr. N.V. KETELSTRAAT 2 AMSTERDAM TELEf 61611

\\I~lIiQ

•

o"drpooeerd.

G. W. WISSELINK's TEXTIELMAATSCHAPPIJ N.V., ENSCHEDE

Gespecialiseerd in de bekende kwuliteiten graslinnens eri la~'ens en slopen R3. R4, R5. R 7 ert wollen vlaggelldoek V318.

I MPonTE un TELEFOON 4841

Stelcon bedrijfsvloeren

N.V. NE D E:R LA N D S eH E SPRINGSTOFFENFABRIEKEN HEERENGRACHT 204

AMSTERDAM FABR I EKEN T E:

Muiden, Opger. 1702 Ouderkerk aId Amslel

Op9,,;,ht1742

BUSKRUIT EN SPRINGSTOFFEN

De eterke vlakke en vlakblIJvende Stelcon Pantserplaten, die op zeer grote sch aa l voor bevloering van havenetablluemen. ten worden toegepast bevordert: n een .nel en rationee l t ran,port.

'HULPMOTOREN, NOODAGGREGATEN, SLOEPMOTOREN

MOTOREN FABRIEK D. GOEDKOOP Jr. N.V., AMSTERDAM

MAAHD8LAD T E R I NTERNE VOORL I CHTING DIR KONINKLUKI MAIIHI

Ltz. (SD) 1 3. PTASNIK

F . 3 . TH. M. SCHAEPMAN

AD.IS .mACTIIIN ADMMS1'I:Afll .

Ministerie van Märlne. Konln ..1nnecraeht 12.

Tel. l822tf).Toettel 51l. Den S ....

Inhoud:

NOVEMBER 1955, no. 4

BIJ DE VOORPLAAT: Een hoekje in de Helderse haven.

P agina 1 De marineman op Nieuw-Guinea.

2 Kranslegging te Kanchanoburi.

3 Hr. Ms. schepen en hun emblemen.

4 Met d·e bathyscaphe naar 4000 meter diepte.

5 Vorstelijke tewaterlatingen.

Klimatologische beschouwingen van een meteoroloog.

8 Nieuws uit de Antillen.

9 De- wereld waarin wij leven.

10 Het loodswezen.

6

11 Bezoek van Z.K.H. Prins Bemhard aan de oU!c:lersopleiding te den Helde r.

12 De HunterkIller Task Group.

15 Nieuwsdruppels.

15 Tevredenheidsbetuiging.

16 Met d~ Mariniers naar de bovenwinden.

18 Het nieuwe blauwe uniform voor de mariniers.

19 Marinicrs-schietkamploenschappen 1955.

20 Lucky Joseph.

22 Marine . biertapper. No. 1.

23 Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt.

24 Buitenlands Marin-e-nieuws.

24 Mutaties.

26 Wanneer begint mijn opleiding.

De Koninklijke Ma r ine geit e r p r ij. op vut t e I te Uen d.al bet adYerte~n 111 dit orlaan. w te raard bet. verkrIJlen YaD. voorkeW" voor l everanU n aan. de Konink lijke Marin e niet lI.aa Inbonden .

Vjce -admiraal C. W . S lot over ;

De marineman op Nieuw-Guinea vluyo/fic icr /'IJTso necl. t'icCo(/llmiralll C. W. SlOf. D Eheeft 0",/mlY8 Cim orië!ttutie-rci8 !t(lur Nedcrland# Nic lIW GuitlCU fjemUllk f. uxwrbij de m/mirllul zich, td/. lioor;!} hcef l lil /eli iltlichltJll over de IJIJTSolleels-8i tu/ltie Ier 7/llIfl11I6 e ll zicll door eiyell mwsc houwfll!} ook CCII /)(J rSOOll lijl.·c ;II/Inlk hlW l1 I.·UIIIIOII 110'-111011 01i1JT /I C/ wcrl.· ell /10/ leve" t.~111 (/'1 lIlurille_lIIl1 n ill dot gedeelte mil 0/:11 KOli illkrijl.', A(llIyc.::icll CCIt deruc1ijl.'f) i "I/I' II ~: cwt ollze ItooYllte per"OItcfi/so./wto r i teit I'oor c"n blad al8 ,.Alle H Clls" (Ie bes/o hl/crllO I;oor/icltfilllj ill. die z ij zich over dit onderwerl' 11tflor 1;(11/ wClIs/! n 1'/1 hel !Jehe/e per>lO ll cel t.~11i de K a,IiIlI.' /ijke IIwrille tli fenlllrd zeel' bC/ulI (pftell,md is 0111 h ieromtrent IIU tlo eers te h(/IIII hel een ell (111 tier te vcr116111('11, hebben wij IIl/lIIim(l/ SIOL bereid yetio ndc n zijn iltdnckkcil _ wrll de belollyrij,,·.te (I./.cclcn betreIl hier op PI/pier te stelfon.

V(IN(/(/(Ir d(lt wij ill deze ~'ertlere ko lollllllen tie mlm in.l(I/ zeil Im" het woord /(I/ e ll .

In fecties, \)1 \ Is echt e r te ve rwachten en niet.. , o nru st barend.

Wij prijzen ons ge lukki g, dat o nze geneeskundige dienst zoveel tropen-e l'Val'i ng heefl e n da t onze do kt oren en verplegers hun taak met gro t e ZOl'g en toewUdlng vervulle n. Ook heeft de ma rine man gelee rd, dat. men In de t ropen. zowel aan boord al s aa n de wal, niet o ngestrn ft be pa alde leef regels kan negere n, Er wordt voor tdurend naar gest reefd ziekte n te voorko m en. want waakzaamheid blUft geboden voo ral in ee n gebied al s dit.

1It'!. m e nu

Wat he l duge lUks menu bet re ft hoo rde ik algem ee n dat er reeda vee l verbetenl 15, al utUv"" n Cl' nvlo[ we n"""n ove r, VooraL de .. warme hap" blijft nu ee nmaul een bela ngl'Üke zaak. H e laas leve rt Nieuw Gulnea OLI het oge nblik nog maar weinig verse g roenlen e n fruit. t erwijl oo k hel "verse" vries kamervl ees uit Holland allllgevoe rd m oe t worde n.

Zowel de kos ten als de aa nvoercapa cileit per schip zUn oo rzaak, dal In Nieuw Gulnen meer blikvoeding word t gegete n dan In de Marine gebruikelijk is. Hoewel de qualiteit uitstekend Is. zoals Ik zelf gecons tat eerd heb, gaat het verlange n uit nanr mee r afwisseling doo r meer verse groenten. frult en v lC('$.

Uit m edisch oogllunt bezie n, baart de \'oeding C<'ht er gee n zorge n, I k heb hoo p, dat de voor-l.iening met verse groe nten. fruit en \' Iecs In de toekomst geleidelijk beier zal worden, o nder andere door een grotere ll rod uctle in Nieuw-Guinea zelf, \)aa l'naas t heb Ik gro te waardering voor de zo rg en de toc· wijding waa r'mee de officiere n va n administratie, de hofm eesters, de ko kS en de bakkers hun taak vervullen,

Algemen" hllirule .,MlJn olgemene Ind r uk Is gunstiger dan ik had \'erwacht: ik heb ruim schoots gelege nh eid gekregen om mij door gesprekken m et vele oUlciel'tm. o nderoffi cie ren en manschappen wwel aan boord van de sche pen als aan de wal - ee n per~ soo nl ijk oo rdee l te vo r men.

De omstandig heden. wnllron(ter men leeft. zijn voor de mar~ne­ mlln in Nieuw Guinca zeer ultee nlOllend. H et maakt een groot versc hil o f m cn op een schip die nt of aan de wal zijn werkzaamheden moet vervullen. terwijl ann cle wal de leve nsom stnndig hcden o p hun beurt wee r sterk verschillen. Toc h zijn cr vel e gemee n!IChnp pe lijke punten, die een rol SllClen ten nan· zien van de stemmi ng en de sfeer.

Men moe L vool' oge n houden. dlll de Koninklijke marine in Nie uw Gulnea zic h nog In vele opzichten In een stodium va n opbouw bevi ndt . zowel len aamde n van de matericële opbouw aiS m et betrekking tot vele regelingen e n voon ieningen voor het IX"l'!iOneel. Zo zijn momenteel bijvoorbeeld de accomodatie en de faclJilelten aan de wal dikwijls nog zee r primitief. H et o vergrote deel e<: hte r van ons \lCrsonee l realiseert zic h, dal wij nog In ee n o pbou w pe rlocle zitte n : me n weet zich in de huidige leve nsoms ta ndig heden te sc hikken en moakt ervan wat er \'8 n gemaak t /..'''" wo rden. Ik heb dan oo k gro te waardering voor hun plichtsopv8Hlng en hun aanpassingsvermogen. a iS ook voor de w\j%e waarop zU de ongemakken wete n te aanvaarden en het gemis va n ve le zaken weten te dragen. Zij geven blijk uit he l goede hou t t e zUn gesneden en vertrouwen te hebben, dnt ai het m ogelUke zal wo rde n gedaan om het leve n va n de marl ne-mn n in Nieuw-Guinea t.o aontrekkelijk en normaa l mogelijk Ie make n.

Natuu rl ijk Is er ook ee n deel - een klein deel gelukkig - dal moeite heeft zieh oan Ie pnssen, mannen, die zi ch m oeilijk kunnen sc hik ken. di e :r.lch blind stnren op de nade len en de onge mokke n van hun huidige bestaa n e n dikwijls ook de fut en de wilskracht missen om hun vrije tUd nuttig of aangennam Ie bestede n. ZIJ zien alles even pessimistisch. hebbe n cr ilick o p olies, behalve o p zichzelf, e n kenmerken zieh dikwijls door een grote mn te van mede lUden met het e igen "ik".

Ik vertrouw echter, dat de goede Invloed van de andere groep en de ge Leidelijke verbe teri ng van de levensomstandigheden cr toe zulle n lelde n. dat de1," k lcille groep steeds kl ei ner wordt.

Vrije l ijd~ bc!lt ..di llg ('11 cult un· J" on twil,kt'ling voorziening met dag- en weekbladen voldoet aan redelijke ('Î!iCn, '1001'81 waa r ee n gedeelte pe r luchtpost wordt verJ.onde n.

Oo k de distributie van bibliot heek-boeke n en van gramofoo npla ten verloopt nnar we ns.

Hel volge n van schrlfte lU ke rurs usscn op alle rl ei gebied, en tegen gereduceerde prijs. is oo k in Nieuw Guinea m ogel Uk, wu al'van vrij veel gebruik wordt gemaakt. '.'crs trekkln g van mU'l:iekl nstrum ente n en radio toestellen heeft normaal plaota. Er Is een regel ma t ige ro u lering va n films. zodut ove ral fII mvool'Steltlngen gegeven kunne n worden .

De mogelijkhede n voo r sportbeoefe nin g zijn nog bepe rk t. maa r zullen met he t gereedkomen van de nieuwbouw aanzienlijk uitgebreid wo rden. Er zijn goede mogelij khede n voor de beoefe ning vnn watersport.

De huisvlijtmogelUkhed en zulten nog aanzienlijk vergroot worde n.

Ove r 't algemeen kan gezegd worde n. dat er voo r de vl'Ü e tijdsbesteding reeds vrij vee l m oge lUkheden annwezig zijn, hoewe l er he laos nog maar al te veel marine-mnnnen zUn. die \'an deze mogelijkh eden gee n of IC weinig geb l'uik maken.

1>0 ,ll'C7.o ndheid De gezondhe id van o ns personeel In Nieuw Guln ea kan gelukkig zeer goed genoemd worden. Tropen:r.lek ten komen slecht!! sporadisch voor, hetgeen niet gezegd kan wo rde n van huid -

Er Is ee n begin gemaakt met het ve l'le nen van verlof in Ni e uw Gu lnea.

Er zijn twee verlofce ntra en de opzet is. dat el ke ma rine-man

1) "

gcc~ldUI{e

\·(· r'I.o rgln g-

De geestelijke ve'-lorging I1 gt In handen van o nze eige n vlootpredika nten e n vlootaalmoezenlel'S, in som mige gev allen bijgf:stann door bUI·gel' -geesteIUken.

Ik heb tijde ns mUn reis met a lle '11001geestelij ken van geda chte n gewisseld. Zij ven taan hun ta nk en wel'ke n a lle n m et ee n toew Ud lng en een begrip voo r' de noden . waar ik dan oo k gro te bewonde l'l ng voor heb.

J)(- geestelUke veno rgl ng Is bU de Koninklijke marine in Nieuw Culnea In vertro uwde hande n.

:x-

VI~ r l or

1

gedurende zijn te l'm in Nieuw Gulnea een week m et verlof gaat. Ik denk dal deze regeling eind 1955 goed op gang zal zijn gekomen.

Ik vind 'I erg belangrijk dat ee n leder el' eens een week tussen uit Is; voor sommige catego"Wn zal dit wellicht nog wat uitgebl'eid moeten worden. :"\'Icuwbouw "u g.·t.lnsuil :r.emlinK De hUÎ!WCliting Is \'001' Nieuw Guinea een groot problee:nl. De bouw van nieuwe woningen, waaraan zeer dringend behoeHe beslaat. vel"loollt tragel' dan het gouvernement had geplanned. voo rn ame lijk door een algemeen tekort aan geschikte al·be idskrachlen. Het gevolg Is. dat ook voor het marinepersoneel mlmler woningen bclK:hlkbaa.· zijn gekome n dn11 aan· vankeliJk was verondersteld.

H e t laat zich echter aanzien. dat de situa ti e in de naast e toekomst wal :r.al verbeteren: ik vond veel begrip bij de gouverneur van Nieuw Guinea \'001' de noden en behoeften van de Koninklijke marine.

Uildrukk eliJk wH Ik verklare n. dat de marineleiding de uitzending van gezinnen naar dit gebiedsdeel wil bevorderen, voorlopig nog wal \·ool"l.ichtig. om<lA t hel leve n in Nieuw Gulnea hoge eise n s lelt. aan <Ie huisvrouw.

Ik ben 1111 deze reis meer dan ooit oVCl·tuigd van het belang van de aanwezigheid van marinegezinnen in Nieuw Gulnea.

Gedu ,'ende mijn verblijf aldaar he b Ik vrijwel alle marinegezinnen bezocht en deze bezoeken hebbe n mijn ove rtuiging ver.; terk t. dal ook de marlne·vrouw hel huishouden In Nieuw Cuinea zal welen Ie runnen. Ook al is dat - voorlopig nog geen eenvo udige taak, AnossllllC

De aflossing vlln het pcl'SO neel gaat con form he t schema; de normale tel'm In Nleuw·Gulnell duurt 18 maande n.

H e t komt bij ult7.ondering wel ee ns voor. dat Iemand bijvoorbeeld een week te laat tbuls vaart omdat er ee n vliegtuig Is uitge\'allen. Maar nogmaals: dit :tiJn en blijven uitzonderingen, De laatste maanden bestaat er ee n zekere tende nz om uitzending naar Nieuw Gul nea te verzoeken.

0.: Iinst w rblmtln lt EI' is tweemaal pe r week een luchtpoSlVerbind ing per KLM.

maar o p het oge n blik is el' nog te weinig s preidi ng, H et stant ,'eeds \'ast. dat dit In de naaste toe komst zal verbetel'e n,

Tol

~lol

......

Inellen Ik mijn algemene ind,'ukken nog eens samenvat. dan kan Ik zeggen. dat wij naar mijn me ning In Nieuw Guinea de moeilijkste periode acht er de r ug hebben en de toekomst met VCl1.rouwen tegemoet kunnen zien. I k wil daarmee niet zeggen. dat wij e l' nu zijn. Integendeel. onze activiteit e n waak· ZlIamheld voor alles dat tot het terrein van de personeelszorg behoort In de meest algemene zin van het ..... oo rd . :tal gehandhaafd en noodza kelijk bliJ\'en. Daal'naast '!:al ook het Neder· landse volk zelf er toe kunnen bijdragen om het leven van de marine-man in Nieu,,"' Culnea zo aantrekke lijk e n normaal moge lijk te maken.

Ik denk dallrbiJ in de eel'Ste plaats aan de ouders, de vrou ..... en en ver loofden. Oè brle\'en \'a n buis sitelen een e norme rol in he t [even van de marine-man in Nieuw Guinea en dus kunnen de vel'\\'anlen in Nederland hem ee n grote steun zijn, Voor zover Ik hen langs dClte weg bereik, zou Ik tot die verwanten willen zeggen: schrijft regelmatig en - zo mogelijk opgewekt en VII.!t de marlne·man niN o nnodig lastig met moeilijkheden en problemen, waaraan hij In Nleu ..... Cuinen toch nle ls kan doe n.

In de tweede lIlaats denk Ik In het biJ7.onder alln de re ligieuze instellingen. die de opd c hllng \lan militaire tehuizen e nta meren, Deze tebuizen nemen In NIeuw Guinea een vee l belangrijker plAats In - alS ik .\ zo zeggen mag - dAn In Nederland, De marinema n kan daal' niet m et weekend naar huls en heeft daar ook ..... einlg mogelijkheden voor huiselijk verkeer In die veelal nog kleine en ver.;preidc same nleving, Er is op dit , .. rr ..ln In Nieuw Cui nea reeds !ofwaardi2e act\\'itelt 2etoond: mij trof dIt in ve l'SC hllIende plaatsen.

Er zijn I'eeds e nk ele militaire tebulzen in gebruik, terwijl e l' ook vergevO I'(i erde plannen voor nieuwe hulzen beSlaan. De-lc tehuize n zijn d r inge nd nodig, zodat ik bij de betl'Okken Instel· lingen tot de groo tst moge lij ke activiteit moge aandringen, Elke maand winst op de datum van gereedheid Is VAn groot belang.

011 deze wijze kunnen velen biJdl'l1gen om de marinemAn in

Nieuw Gulnen een aantrekkelijker en normale,' bestaan te geven. Hij zal hen daar dankbaal' voor zij n en de ruggesteun ondelvlnde n. dat het Nederlandse vo lk met hem m eeleeft in het besef. dat de marineman In Nie uw Guinea een bela ngrijke nationale laak vervult.

Kranslegging te Kan chanoburi Bij .:ij/l terugkeer lIil. Nieuw GI.ilICO /t eelt d6 vlu(}olfic ier per_ //(Hlee/. t:ice-udmir(lU/ O. W, Slot. OlJ lIitliolligillg '!:WI 118 Me/Ie r1(lIIdsc gczallt ill Ballgko"', etJn bezoek gcvrocht (l(I1L d8 ge"flieerllc crc!Jcgr(la!pl•.wLs KUIIChaIlOVliri.

Op dit eret:eld liggCN ol,get;eCr VOO Ncderlalldllc militairelI begnl l:clI. wal/rollder cirell 250 marillc-mollll.eII. Zij zij,.. olkm omgekomell gcdllrellde de JnPUII.e krijgsgel,'OlIgell.lJChap l oeH. .:ij hier te werk werdcli ge.tcld vij de fI(Hdeg "'(lil do benlChle BÎrllU!,sllOOrll.'Cg.

NII lIe illWijdiNg te hebbel! bijgewoolld 1;(/11 ee,.. R.K. "'Opel op (Jclloemdc beYrllo!l'/(/{IIH, /reelt udmir'/{l/ Slot I!U"'CI18 de

2

KOllill"'/ij"'e mnrÎIlC eeu eellt;o/I/lige krUII,rj ge/oud bij het mOl"'IIIOllt. dot mililIelI OlJ lIe:e vegrllu!/J/uufl1 ,.tcr II(lgCIlIlC llfc'li//" werllopgericht, De begr(w!p/O/IIH .:ipt cr goed. 1;er.:orgd "it, lerwijl mCII 1109 steeds bezig ie: 111et de 1;er/l'(loihlg 1'11 de bepl(11llillg. Allc hOI/ ' tOIl "TlIÎ.lfCII :ijll 1111 l,'ert.'(lIlgOII <loor stollelL t:oel.t""·/...,: II .. waor· op motlllcN 'I(lomplotell .:ijl! gepl('!I'lll.

Voor ItObeSWlllldClt, die eelt bezoek wîlloll brengelI cmll dit ereveld CJI cle omgevillg, i. eCII keurige eN eell~'Olidigc {ogEergelegonheid (Ifm weZ Îg. H et jo! o llgcl:cer drie IIlIr rijll clI pcr /1141 0 ~~/U(I! BI/llgkok,

CHr.

Ms. SCHEPEN EN HUN EMBLEMEN

Hr. Ms. Marnix - (F BOl)

I"fl¡gat. - S tandaard w~ l erve l' pl'.'lnt si ng \.350 ton: max. snelheid 31 mijl; groots l\" bn>edte .10.1 mel("r; gemi ddelde diepgan g 3,4 mete r ; machin e "cl"mogen 34.000 apk: 201 k OI)I)!! n.

Be wa pening: 2 kanons van 10. 5 c m; 6 mi traill eu rs van 20 mmo Dit sch ip werd e ind 1947 door d e Konin klijke Mari ne In Engeland aangekocht n!'!oat deze jage r , grote ndl't'!s met een Poolse bemanning, gedurende oe oor log ee~ buzo nd er et'rvoll e ~taat vun dien st a c h ter dt' rug had, Na alle reerst bij de Ne d erlandse Do k- en Scheepsbo uwmaat scha pllij in groo t o nderhoud t e zijn gewees t. we rd 011 16 Janua ri 1950 H r, Ms. Mam!)!: voor het ee n; t hij de Koninklijke marine in d iens t geste ld, AAnvank e lijk was zij opleldings.~ h ll), la te r torpcdohoo t;ager, AI!! OB-sc hip maak t!' d e "Marnix" \'ele oefe nin ge n mee, O,m, ingt'deeld bij smaldeel V, Genoemd naar Philil).\; van Marnix, Hee r va n St. Aldegon de {I538--1598" een zeel' begaa rd man en een t rou we aanhange r \'an \Ville m de Zwijger, Naast s taa t!!man en rech tsgeleerde, ook ee n erva ren theol ogant en grool taalkundige, Hem komen de .. oudste rec hte n" loe al!! d ic ht er van o ns volkslied ; reeds in t'l'n Jl:eschrlft \'an 1602 wordt h ij als aut(,u l' hierva n genoemd, In dien st ges teld : 16 Ja n uari 1950 {ex H MS Gar lan d ). be mannin g

.. 11/ ./;" " r n ll Uh NlNb.d" /.111 ziJ" ,. Ir' W. i":ijdill Ir.!.,:,/d 1.111 f tll :tsl,ul1ligl! $I,' ,.,,1/

/l" "''''

Emb/uIIIJ/"fl/i:: " R~PQJ Aill,/l r[ ( .. il:. "UI

Ilil"")

" I' l'l'1I Ij", '.111 11:,,/1' i"~ I.I/ijl/u I ../lu$ r.m ;;iI, ....

f)u , ,,,binNI JIJ,h<' I<'.JI'''1/

M

/.IIJ

de. iu zij" o.lIlulld :/.111 I"" J". ftl"",,, .... fi n , 1',111 SI. /lldtj{oudl'.

li et ".,,1'1''' is 0.11. Ie ';11'1'11 op d e IJmllO /JIbl' / '(W E/iJ.IIJNh / .111 /Ibmi .... U il ' orb/fr /.", Pbi/i"J /,ut

AI." ,,;;o;, ;" d e O"d, Kt,lt

Ie

f)1'1/t.

Hr. Ms. Johan Maurits van Nassau - (F 802)

.. G elir.enJeelJ;

"re!:,,,!. _ S tandaard wate r ve rplaats in g 1.400 Ion; max. s ne lheid 20 mijl: grootsle If' ngte 91.9i me te r : g roots te bl'C('dte 11,2 me te r ; gemiddelde dlel)ga n g 4,3 m e te r ; m a chine ,'e"mogen 5,500 apk: bcmanning 183 koppen, Bewapening: ~: ka nons va n 10, 5 cm, 2 mitrailleu r s van 40 tllm: 5 milt'aill eu rs \'all 20 mm, W('rd in Augu s tus 1~13 Ingedeeld bij d e 'Ith Escort G rou]} e n \'el'l'ichtte escortedien ~t(' n 011 de Atlan t isc he Ck'eaan e n de Middell andse z..ee, Nam in Sel)lember 1943 o.m. d ee l aan de jacht o p het Spaanse s,s, " Ha ba na" Ol) de Zuldatlantlse he O<''I'aan e n s laagde e r in dit sch ip o p Ie s po re n, Arri veerde Ol) 12 Dece m be r 1945 \'001' de ee rste maal in Nederland, waar het e ni ge maanden d ie ns t deed als vlsserij_inspectlevaartuig, Maak te \'an Januari 1950 tot begi n Me i de reis met het s maldeel Nederlandse An t illen nallr de Wes t , om daarna aan di \'erse ge allleerde oe fe ningen deel te ne men.

Nam dee l aan de ma r itieme acties de r Vere nigde Na ties in de Koreaan se wat ere n ,'a naf 18 Januari 1953 tot e n met 5 Novembe r va n dat ze lfde j aar, Ge noemd naar Joha n Maurits, g raaf va n Nassau Siegen, J o ha n Mau r its was gee n zeeman, ma a r ee n be kwaam en deskundig krijgsman en staatsman. die de republlek gedurende \'1'11' jaren. zo wel In Europa IIl s OVel"LCe, in belang rijke en ve rant woo rdelijke fun ctie s diend e, In de geschiedenis is hU vooral bek~ nd a ls Johan Mau rits de Brm:lliaan, de kundige en voo rtvare nde gou \'e rneUI' \'a n de West-I ndische Compagnie in Brazilli'.

Hel trotse de vies ..Qua pa tet o rbis" _ zover de w ereld strekt - dat than s wo rdt g evoerd als e m bleemslln~ uk van het Kon)s Marin ie rs, kon hij met recht zijn In diens t gesteld: 25 Juni 1943 (ex HMS RIbbiel. lijfs p reuk noemen, N,B,

De

kleur~n

ill <I;:n",. bl~,I,lId /N,/ S!.I,IIIJe bl(JII/ l J 1.111 $ol/d, Uil MUNmelld, Irel/u ' ",lil /{Q/(d, ge¡ !Onlld en gtll.1,~rJd ..lil kul (u.II'en '-111 ..w N 'IJ1-I" );

11

go"d U n Idimmt'llde, ".fII=jNlde Iftll'" ".,"lItel, (e/(mgd. ge""x"d en gekrom/d 1.111

111

dZ,I/I '

(w,I/'en

/1111

KII,ullrlllbogrn );

1/1

111

IV

ill !ul bOl l il elll.1.Ir /{lpll1.IIJfe, /:,I:IlId" l il ".1II;:iende IU llu 'eN 1,111 go"d, geton"d ell gendgrld /',w (II'''/,ell ,-m Diei:).

lleel u n d" ',/rlb.1/!

Vj,lIIdell);

",lil

: /lrlir ( 1l'.1l'eN

1.111

''''u

ti:"'"

Dil ulJupsemblulII is (ullirel/i (l,m hfl ges/.1dm. "'.1f!t n

""11

J oh.UI

"'"",ill,

Gr,l<If

/,m

;';"HJ/I'

Silgrll (1604- /679),

/11 Je nol!

1',,"

Je

l'iX!r"",,1 /'.1n hel " '"",inhll js

ill lJ,>II U",,/{, J", Ih,m l, "Is " '.1...Ji"l IIJgeJ.1rh.

Ullis .1,m Joh,m ",,,,,,i,s, ten dl' I,..,lis/e uhilJ l' ,ij-II/"Ild "JI/ N ed er/,,"d h, ,rIl' IlleIJ hldtl/ un Uil gelilel/rde 4jbnlJilig , J'I :ijll II,,,ptn

J ..ge NOg (1.m,

.. azuur" e n .. kc>el" zijn de he ra ldische benamingen \'001' .. blauw" en .. r ood",

3

Met de Bathyscaphe naar 4000 nteter diepte FRANK RIJK

W ER D

hathyscaphc FNRS 3 van de Fr'anw Nationale Marine DEheeft in het begin van vorige jaar nabij Dakar een 't

enorme prestatie geleverd. Het op ecn onde.-.i:ceboot in zakfor-

maa t gelijke nd e vaar'tuig dook namelijk lOl op 4.000 me ter diept e, waardoor de "bemannin g", een marinc-o fficier en een marine -ingenieur', met ĂŠ(>n sla g "de diepste manmm van de were1<I" zijn geworden.

H et Iwincipc, W881'O[1 de b ath yscaphc w el'kt , is een vinding van de bekende diep:wconrlermcker Professo!' Picard. H et bovcnrleeJ __ het gedeelte dus. dat de vorm vn n een kl eine

ondenceboo t heeft _

ee n enorme krachtige wllterstrlllll Ie verandere n en de dik metlllen wanden van deze bol ge makk elijk in stukken kunnen scheuren, Op 20 Januari was all es klaar, Ee n proefduik tOl o p 700 meier werd o ndernomen en toen alles zeer goed bleek te funclioneren, werd de eel'S te ph ase van het gl'Ole beslisse n, de ex pl'iment uitgevoe rd: o nbeman d naar beneden 101 ee n di epte van 4,000 meter,

is de zogc nnnmde vlotter, waari n zich

de brnndst o r bevi ndt en w a arin door mi,ldel vnn

~n

klf'('Ipen.

systeem zeewnte ,' ka n worden binnengelaten. Naarmate de d ru k stijgt o f daalt wo rdt deze bmndstof (benzine) samengedrukt of uitgezet en deze diehtheidsvarinties nu ve l-.l:Orgen het dalen en hel stijge n van dit vaal'tulg. Door middel van ballast kan de bema nnin g, die in een dikke melale n bol - waarin de druk eo nstant Is - o nder de ,.onclerzceboot" l.it o pgesloten. vertieale bewegi ngen doe n o ntstaan en de automatische weeropstijg ing, zo nodig, rege len, r-,'let andere ,,"OO I'den: de bathyscaphe gedrangt zi eh onder water gelijk een vrije luehtballo n in het luchtruIm, he tgeen dit a pparaat juist zo veel doet ver$('hillen van de lo t nu IOC geb l'uikte duik Instrumen ten, di e steeds door midde l van kabels met. het wateroppervlak verbo nden waren en waarmee dan oo k nauw elijks enige di epte I re(:ord 1.300 meter) bereikt kon worden.

H el eerste model, de FNRS 2, die in 1948 geronstr uee rd werd, beantwoonlde niet aan de ges lehle verwachtingen. hetgee n de uitvi nd er nu niet be paalcl Vlln spo t spaarde. Toch waren de lechn ici, die de proeven hadde n gevo lgd, cr van overtuigd, dat het principe goed was. aangezie n het toestel. o ndankS de vele lekol'tkoml ngen die het vertoo nde, el' in ges laagd was leeg een duik tOl 1.300 meter te volbre nge n. ee n r ecord, dat dOO I' de vele andere ,,\'OOlllangers" met moeite was be n~ikl.

KOI'lom .. , men gi ng rustig cloor en zo ontstond langzamer hand de FRNS 3. wnarbij alleen de bol, waarin zich de be nlannlng en inst rumenten bevinden, bleef ....oals hij was. aangezien deze (;Ommnndo-ruimte" alln ane eisen had \'oldaa n. Al het overige ~hter wel'd zeer belangrijk gewijzigd. vooral de vlotte r, die nu clie elge nsc ha]lpe n k l"CCg, waardoor hij geschik t we rd voor de zeevaart, ielS dat bij de FNRS 2 totaal had ontbroken, Er werd een verbinding ge maakt. wa llrdoor m e n door de viOlier In de bol kon komen, terwijl de sterkte van de m o to ren werd o pgevoerd. Hi erdoo r we rd he t mogelijk zijwaarts grote diept e te bereiken. te l'wljl de .. vlije ballo n" o p deze mani er ook bestuurbaa r werd.

O p 3 Juni 1953 was <I e FNRS 3 gereed. H et toestel werd te water gelaten om op de kop af tien weken later, op 12 Augustus, op de rede van Toulon tot een diellte van 1.500 mete r te duiken, gevolgd door een diepte van 2.000 m e ter. welke op de 15de van die maa nd ge makk elijk bereikt werd, Een $OO1"t .. proefduiken" dus, wam'bij de uiteindelijke pl-estaI ies nog lang niet benaderd waren, maar die wel benaderd dienden te worde n. aangezien he l oo k bij de Franse marin e wet is" dat een nieuw toeslel (vaartuig) lIas a an zijn gebruikers wo rdt overgedragen dan na alles te hebben gegeven wat het "in de buik heeCt". En dus, zonder buite nnissi ge prestaUes te wille n leveren, moest de bath yscaph e naar 4.000 meter kunnen duiken, want daarvoo r was hij uiteind elijk gebouwd.

Aangezien de Midd ellan<lse zee een dergelijke die pte niet kent om dit te be proeven, we rd de FNRS 3 In hel begin van 1954 naar Dakar ge transporteerd, waar de zee onder de kust voldoende diep is en m en derhalve ook niet "zover" Vlln huis be hoefde te gaan, I n de vo lgende weken werd IIl1es nog ee ns zorgvu ldig geco n_ trol eerd e n vooral de bol aan ee n nauwke urig onder-roe k onderw orpe n of hij een druk van 50.000 ton zou kunnen weerstaa n. De kl ei nste In fi ltratie immers zo u in staat zijn zich In

4

DIEPTE - KAMPIOEN

Aliereel'St werd he t loestel lot 160 mijl uil de kust ges leept. we lk "tochtje", gezien de holle zee, vijf en vijflig uu r in bes lag nam. Dan eerst konde n de klep pen langs radiografische weg worden opengedraaid en bego n de bathysca phe te zinken.

UI-e n verlie pe n: In geS]mnnen nfwa chtlng volgde n de leeh nlci aan het wateroppervlak de ve rri chlingen van het toestel. E n toen clan precies o p de afgesproke n tijd de FNRS 3 weer boven kwam, bleek uit he t o nmiddellijk plaats hebbende onderzoek, dat deze eersle ph ase volkomen was geslaagd, Hel binnenste van de bol was absoluut dl'Oog gebleven nie ttegenstaande de enorme druk op de wanden, waardoo r zijn diame Ier 2 Cenllmelel' kleine r was geworde n.

Om kort te gaan,. de tweede phase. nog besl isse nder, omdlit m e n nu betllull(1 tot deze di e pte zou duike n, kon plaats vind en.

E n al moest men hi erm ee Jn verband met het l.eer slee hl e weel' een paar wek en w!\ehten, o p de 15de Februari kon dil grote gebeu ren plaals vinden, Weer o p 160 kilomete r uil de kust we rd alles .. duik-gereed" gem a akt. De mlllĂ? ne-offiei el' Houo t en de nllll'lne-ingenieur \Vilm verdwenen in het binnenste van de bol, waarna de 2,1 bouten van het de ksel werden vastgedraaid. H e t geheel W ilS nu waterdi cht en o m negen minuten over tien die morgen ver_ dween het gele gevaarte o nder de go lven.

H et aan plll nkton rijke wale l' was t roebel en al s poedig moesten de projectoren aangezet worden. In hun schijnsel verschenen talloze diertjes, Om hel half uur sei nd e de co mm a nda nl H ouot dat all es naar wen s gi ng; het duiken vord erde snel lo t 2.000 mete r, een diepte, die om half twaalf bel-eikt werd. dus met een snelheid van 50 ce nti me te r per seconde. Door de paIrIjs poort za ge n de belde man nen ..de soep" sleeds dikker worden: voornl vee l kwallen dreve n hun voorbij. Toen de 2.000 m eter was be reikt - he t record dat in de Middellandse zee werd behaald - werd ballast uitgeworpen om he t dale n te vermi n, dere n en ~eer .. rustig" dleper te gaan. Grote rode gal'nalen kwamen langszij.

Een half uur later. om precIes twaalf uur. was de 3.000 meter bereIkt. He t uitlaten van een ton ballast stopte bijna onmiddellijk het (jalen. Nu was men al \'oorbij het laagste punt. dat Picard met zijn "Tr ieste" hel \'orlg jaar had behaald.

Het toestel gedroeg zich uitstekend.

Zo we rd het hal! twee. Vic torie. De bol zakte langzaam op 4.050 mete r diepte op een moclder lang. bewoond door 7.eeanemonen. E2n schitterend exemillaar \'an ee n haaIa chtige vis passeerde statig dE' patrijsllOOrt. De temIIeratuur va n het wnter was 5 graden. De motoren werden aangezet om de omst reken te verkennen. maar plot seling. om zes minuten over drie. geraakten de bulten-bauerijen (extra bnllasll plotseling los en steeg de bathyscaphe vliegensvlug naar bo\'e n : niets kon hem meer tegenhoud~n. Om 21 minuten over drie we rd de vlotter wee r zichtbaar aan de oppe rvlakte en was deze laatste hesllssende duikllroef Un1!inde.

Bij de terugkeer 011 het arsenaal bleek alles, ondanks he l laatste Incident. In prima staat te verkeren. De bathyscaphe had aan de verwnchtlngen schitterend \'oldann. Een prestatIe. die ove ral ter wereld veel opzien baarde en die de, we mogen wel zeggen. moedIge bemanning In " mlddehlunt der bela ngstelli ng zette.

Frankrijk kon tevreden zijn: zij was voorlopig onbedreigd diepte-kampioen.

En de FNRS 3 kon zijn wetenschappe· lijke IOOllbaan eerst goed gaan beginnen.

De bathllscaphe op we"nallr de 4000 meter diepte

Vorstelijke tewaterlatingen (l il )

van onze charmante lezeressen EEN heeft er op gewezen, dat het in "Alle Hens" van October aangehaalde vers, gl'Speeld bij de tewaterlatlng va n de "Hertog Hendrik" In 1902, niet ui t Psalm 42 Is. zoals daar we rd vermeld. doch uil Gezang 198. Onze wetenschap was ontl ee nd aan de dagbladen van dIe tijd en wij hebben verondersteld dat men in 1902 ove r hel algemeen nog lekstvast genoeg was om daarmede gee n ve rgissingen te maken. Door onderer falen wijzer geworden hebben wij de opgave van onze lezeres toc h nog maar weer gecontroleerd, en gezien dat ook zij he t nIet bij h et rechte eind heeft. De tekst "Ruwe stormen moge n worden etc.. .. " Is het zevende vers va n Gezang 178. Eigenlijk is dit ten aanzien van een gebeurtenis die In 1902 plaats vond nog weer nIet geheel juist, want In die tijd waren de gezangen a nders genummerd, en kwam deze tekst voor in Gezang 58. DIt had duS In de kranten moete n staan, doch het sto nd er helaas niet In. Er Is echter nog een andere aanleiding om op de vorstelijke tewaterlati ngen terug te komen, en dat is ee n gelukkige aanleiding, want er valt e r nóg een te vermelden. zodat de banden tussen VorstenhuIs en MarIne nog nauwer blijken te zijn dan tot dusver kon worden aan i:etoond.

Op 29 December 1920 werd namelijk door H.M. Koningin Wilhelmina in Amsterdam bij de Nederlandse Scheepsbouw Maatschappij de kruIser "Sumatra" te water gelate n. Voonover thans bekend was dit de eerste tewaterlating van een marinevaartuig door een lid van he l vorstelijk huls bij een particuliere we rf, en hel Wilhelmus. dal bij deze gelegenheid weerklonk, we rd dan ook gespeeld door het "Muziekkorps der Wer klieden".

De tewaterlat ing geschiedde doordat Hare Majesteit me t een zilveren hamer (die thans berus t in het Koninklijk Hu isarchief), op ee n zilveren guillotine sloeg, waardoo r het koord werd doorgesneden dat de laatste beletselen vasthield. Het sch ip liep onmiddellijk van stapel.

De Koningin was ditmaal gekleed in een donke rblau w fluwelen mantelpak met bijpassende hoed (in December: wat moeten we toen nog ee n verrukkelijk klimaat hebben gehadD. en In dit opzicht deed de plechtIgheId dus enigszIns denken aan die van 1892. toen Hare MajesteIt Immers eveneens in het do nke rblauw <marlne·blauw) gekleed ging.

Ve rmeldenswaard is nog, dat de Marine Luchtvaart Dienst. die In 1917 bij m inIsterIële beschikking was opgerich t, bij deze tewaterlatIng reeds teken van leven gaf, doordat een "Van Berkel" water-

vliegtuig - het ee.'Ste In Nederland gebouwd - opgestegen van het Marinevliegkamp Schellingwoude, In de lucht kwam. Niet ten onrechte overige ns. want het tewatergelaten sc hip zou word en uitgerust met speciale davi ts voor het aan boord nemen van een watervliegtuig, en de vliegerij had hie rmed e haal' intrede gedaan op Hr. Ms. schepen van oorlog; uit deze dav its Is, bij wijze van spreken, Hr. Ms. "Karel Doorman" gegroeid.

Een samenvatting doe t zien dal. voorzover thans bekend. In totaal zes sche pen van de Koninkl ijke Marlne door leden va n het Vorstelijk huis tewater werden gelaten. en wel: 1. PantserdekschIp

.. Kon. Wilheimi na der Nederla nden". door H .M. KoningIn WIl heImina op 22 October 1892.

2. Pantserschip "Her tog Hendrik". doo.· Z.K.H. Prins H endrIk der Nederlanden. 7 Juni 1902.

3. Kruiser "Sumatra", door H.M. KoningI n Wilhelminn op 29 December 1920.

4. F lo t illelelder (la ter kruiser ) "Tromp"

door H.M . Koningin Wilhelmina op 19 Me i 1937.

5. KruIser .,De Zeven Provincië n" door H.M. Koni ngin Julîana" 0]) 22 Augustus 1950.

6. Ondeneebootjager "Limburg" door H.K.H. Prinses Beatrlx op 5 September 1955.

H. J . NOPPE:N

5

De 70 gr. Fahren he it_isothe rm

Q

........poI....

MilU

2

I..

~

...

~

,.

Op bijgaand kaartje van Oost-Europa en AZle vmdt u de punten waar een gem,doelde jaartemperatuur van 70 gr. F. heerst, verbonden door een lijn (isotherm). Het zal u onmiddellijk opvallen dat zich op deze lijn Egypte, het Hellige Land, Mekka en Medina, het Tweestromenland, Perzië en het geoled van de Ganges en de Indus bevmden. Dus juist die gebieden, die wij a ls bakermat der beschaving kennen! Dat niet overal op de isotherm de beschaving zich ontwikkeld e ligt er aan, dat alleen in de nabijheid van de zee voldaan werd aa n de drie overige eigenschappen waaraan een ideaal klimaat moel voldoen .

Ook in andere werelddelen (o.a. Centraal Amerika) blijken de middelpunten der oude beschavmg op of nabij de 70 grade nlijn te liggen. Dit schakelt dus wel elke gedachte aan toeval uil.

Blijkbaar levert een dergelijk klimaat de mogelijkheid op, om voldoende e nergie voor geestel ijke ontwikkeling over te houden.

Be h .. I.lng, kl. d .ng. v .... r

Klimatologische beschouwingen van een m eteoroloog DEmensheid beschavingsgeschiedenis van de biedt een altijd weer indrukwekkend

schouwspel.

De

centra

van bescha ving schijnen in voortdurende beweging te zijn. Kleine staten komen lol bloei en ontwikkelen zich lol

wereldr ijken, om daarna, soms zonder duidelijke oorzaak, wec r ineen te schrompelen.

Hel spreekt vanzelC, dat de wetenschap van oudsher getracht heeft voor dit verschijnsel een verklaring te vinden.

Klimaa t h • • ft In"loe d

Hoewel zeker niel beweerd kan worden dat er geen andere factoren in het spel zijn, is hel toch zonder meer du idelijk dat het klimaat van een landstreek een grole invloed heen op de ontwikkeling van d e mensen die er wonen.

Uiteindelijk bepaalt het klimaat zelCs of hel gebied Voof menselijke bewoning geschikt is of niet. I ndien de omstandigheden bar zijn, zoals b.V. in Lapland of Labrador, dan eisen ze zoveel energie van de mens, alleen alom zich in het leven te houden, dal er voor geestelijke ontwikkeling weinig o f niets overblijft.

Maar ook wanneer de natuur al te gul is met goede gaven, is dat voor de ontwikkeling niet gunstig. Toen de eerst e blanken in Californië kwamen, ontdekten zij daar een inheemse bevolking die op de laagste trap van ontwikkeling stond die u zich maar kunt voorstellen.

Deze mensen leefden in een soort luilekkerland, waar elke prikkeling tot inspanning ontbrak .

6

He t Id.,.le kllm a.t

Nadat in de loop der jaren diverse theorieën over dc wisselwerking tussen mens en klimtlat waren ontwikkeld en weer verlaten, werd omstreeks 1920 de aandacht gevestigd op het feit, dat de oude beschavingen waren ontstaan in een matig-warm gebied en d at sedertdien een verschuiving naar steeds koudere strekcn Iwd plaats gevonden.

Dit bracht de v raag naar voren, onder welke omstandigheden de mens, die nog niet beschikte over kleding, vuur en doelmatige woon ruimten, zich het aange naamst zou voelen.

Een uitvoerig onderzoek volgde naa r dc behaaglijkheidsgevoelens van de mens.

Daarbij moesten vele moeilijkheden overwonnen worden, onder meer ve r oorzaakt d oor de individuele verschlilen en de ongelijke klimaatgevoeligheid van de diverse mensenrassen.

Als mees t ideale omstandigheden voor de mens, die nauwelijks gekleed ging en geen overmatig zware lichamelijke arbe id verrichtte vond men: gemiddelde jaartemperatuur circa 70 gr.

F. (21 gr. C.) ; geen grote verschillen tussen dag- en nachttemperatuur: geen grote verschillen tussen zomer- en wi ntertempcratuur j geen overmatige vochtigheid van de lucht.

De temperatuur is van grote betekenis, maar toch niet de enige grootheid die het al of niet aangename van een klimaat uitmaakt.

AI is het begrijpelijk dat de beschaving begon nabij de .0 gr.-lsothel·m, de vraag waarom zIJ daar dan niet gehandhaafd bleef IS nog geenszms beantwoord. Wat was er de oorzaak van, dat steeds NOOI'~ delijker wonende volkeren de leiding overnamen. Wat, meer in het bijzonder maakte d e spectaculaire ontwikke.îng van Griekenland mogelijk?

De oorzaak moeten wij zoeken in vindingen van de mens zeiC. De ontdekkin~ gen, die ccn verder voortsch r ijden van d e menselijke cultuur mogelijk maakten zijn reeds gedaa n in een zo grijze oudheid, dat we over het waar en wannccr geen notie hebben. Maar de eerste oer man, die op het idee kwam zich met de huid van een gedood dier te beschermen tegen de kou van de nacht, legde daarmee een fundament voor de verdere opbouw.

He tzelfde moet gezegd worden van de man die ontdekte dat men voor het be~ zit van het vuur niet van het toeval afhankelijk behoefde te zijn, maar dat hel naar wBlekeu r kon worden verkregen.

Als derde belangrijke stap voorwaarts m oeten wc het bouwen van hutten of huizen beschouwen, waardoor de mens zich los maakte van het geb ru ik van holen, bossen e.d. als schuilplaats.

Klim •• t_be he ening

Weer en klimaat zien wij nog altijd als verschijnselen waarop de mens (gelukkig?) nog geen invloed kan uitoefenen.

Hoewel dit. in groot verband gezien, juist is, moet u toch niet uit het oof, verliezen, dat we een belangrijk deel van ons leven doorbrengen in een omgeving, waarvan we het ,klimaat'" volkomen naar eigen smaak regelen: om:e woon- en werkruimten. In beperkt verband mogen we dus wel spreken van "klimaatbeheersing".

W:e over middelen beschikt om deze klimaatbeheersing toe te passen, ondervindt er weinig of geen nadeel van, wanneer hij zijn werkzaamheden moet verri.::hten In omstandigheden die vrij ver van de ideale af liggen. Indien de afwijking beslaat uil een lagere tempc .. ratuur is de prikkelende invloed daarvan op de werk lust zelfs gunstig. m;l ~ er een herstel van krachten in e,m " ideale" omgeving tegenover staat.

U zult zich nu afv r agen of dan misschien de Grieken. toen zij het toonaangeve nde volk werden, over superieu.-!!

middelen voor klimaatbeheersing beschikten.

Deze vraag kan volledig bevestigend beantwoord worden. Omstreeks 700 v. C. pasten zij in hun stenen gebouwen een verwarmingssysteem toe, dat als een direde voorloper van onze cenlr:\:c verwarming gezien kan worden. In de kelder werd een groot vuur gestookt, de warme lucht verspreidde zich door de pijpen in de muren en kon de bewoners volkomen doen vergeten dat er buiten winter heerste.

"St.enkolen Besch.vlng"

Aanvankelijk konden de Grieken zich. dank zij hun geweldige voorsprong, handhaven. De Romeinen echter namen de Griekse Ideeën gaandeweg over en verbeterden die. Toen deed :dch de Invloed van het aantal gelden en de Romeinen namen de wereldheerschappij over. Het Griekse (holocaust) verwarmingssysteem perfectionneerden zij, gebruik makend van steenkool als brandstof, tot ongekende hoogte. Bij hun veroveringstochten In de "barbaarse" landen in het Noorden pasten zij het allerwegen toe.

Dc oorzaken van de val van het Romeinse Rijk vallen buiten het bestek van dit artikel. Het is echter van belang er op te wijzen, dat met de Romeinen het toepassen van steen als bouwmateriaal en van steenkool als brandstof in West-Europa verdween. Als warmtebron kende men, enige eeuwen lang, slechts weer de open vuurpot. die verre inferieur aan de holocaust-verwarming was.

Daarmee hangt de grote terugslag in beschaving gedurende de vroege middeleeuwen zonder enige twijfel samen.

De Renaissance bracht, met de algemene belangstelling voor de klassieke cultuur, ook de bouw- en verwarmings-

methoden der ouden weer voor hel voetJicht.

De Nederlanden, Engeland, Frankrijk en Duitsland passen de steen bouw toe, er komen rookkanalen in de gebouwen en huizen, het vensterglas komt weer in gebruik. En daarmee beginnen deze landen zich te ontwikkelen op een wijze, dat Spanje, Portugal en Italië een duidelijke ochterstand krijgen. De uitslag van de Tachtigjarige Oorlog werd zonder enige twijfel mede bepaald door de doelmatige klimaatcontrOle waarover de Noordelijke landen beschikten en die de nadelen van hun klimaat In voordelen omzette.

Dat de Nederlanden tenslotte het onderspit moesten delven tegen Engeland, vindt zijn oorzaak stellig voor een deel in het feit, dat Engeland over gemakkelijk te ontginnen steenkolenlagen beschikte, waardoor toepassing van de "moderne" verwarmingmethode daar goedkoper werd dan elders en dus meer algemene toepassing kon vinden.

Geen wonder dus, dal voo r de beschaving van West-Europa de aanduiding "Steenkolen-beschaving" wordt gebruikt.

On'wlkkellng der V. S .

In dit verband kan een kort overzicht van de ga ng van zaken in Noord-Amerika niet achterwege blijven. In de nieuwe wereld speelde zich, in betrckkelijk korte tijd, een herhaling af van Wlit in de oude vele eeuwen geduurd had.

West-Europeanen van velerlei nationalilei! vestigden zich in het nieuwe gebied. Het eerst kwamen de Zuidelijke streken, met haar warm klimaat en rijke vegetatie, tot ontwikkeling. Het leven was er gemakkelijk terwijl de uit Europa meegebrachte energie aanvankelijk een grote krachts inspanning der

---

nieuwe bewoners mogelijk maakte.

Maflr na enige generaties verslapte de werkkracht. Klimaat-contrOle in tropische of subtropische gebieden, die uit afkoeling moet bestaan !s een veel moeilijker probleem dan verwarming!

De centra van ontwikkeling verplaatsten zich dan ook hier naar het Noorden en werden vooral gevestigd in het gebied van de Grote Meren cn in de staat Ncw Vork.

Kl im .. tologlsc:he gunstige gebied en

Stellen w(' ons nu de vfaag, welke landen, bij de huidige mogelijkheden van klimaatbeheersing binnenshuis, een uitgesproken gunstig klimaat hebben, dan moeten wij daarvoor de volgend(' normen s tellen; Gemiddelde temperatuur van de warmste maand niet boven 70 gr. F. Gemiddelde temperatuur van de koudste maand niet onder 20 gr. F. Geen overmatige felle zonnestraling.

Zomer relatief droger dan winter.

Aan deze eisen voldoen vrijwel illlo landen van NW Europa, delen van de V.S. en C:lnada, enkele Zuidamerika.:m se landen, Nieuw-Zeeland en een deel van Australië.

De gunstigste condities vindt u in Nieuw-Zeeland, dat echter op de voet gevolgd wordt door Zuid-Engeland en.

N!:XIerland! U ziet dus dat er van ons v('cl gesmade klimaat nog wel lets goeds is te zeggen! Dat ook een land als Chili, althans wat het centrale deel betreft. zeer gunstig voor de dag kom!, maakt het nog weer eens duidelijk dat men het klimaat niet als enige factor in de ontwikkeling van een land mag beschouwen. Het ontbreken van voldoende goedkope brandstof en kleding vormt voor Chili een handicap. de GI.

Geschenk voor de Koninklijke Marine

Schilderij van Hr. Ms . kruiser de Zeven Pro vinciën aan de Koninklijke Marine aangeboden door de schildtr Meine Jansen.

7

Nieuws uit de Antillen VOORDAT de lezer een verkeerde indruk mocht krijgen van de beklimming van de Christoffel, hier op Curaçao, moet meteen gezegd worden dat het geen Meun! Everest is. Maar goed beschouwd zit de waa rde van d e klim-

prestatie ook niet In de hoogte van de berg, maar In de capaciteit van de klimmer. En squadron no. I kan misschien nOIl zo lood volley-ballen, klimmen kunnen ze beter In een FireCly. Desondanks hadden zich niet minder

dan 30 deelnemers opgegeven voor d eze. wat hen betreft, krachtprestatle.

SQUADRON No. 1 BEKLIMT DE CHRiSTOFFEL

"Overal" was dIe Zondag om 02.45 uur, wel wal vroeg, maar de grote attractie van de Christoffel-beklimming Js O.a. getuige te kunnen zijn van lonsopkomsl over Curaçao. Van zo'n 12.50 voet hoogte moest het een machtig gezicht zijn om de eerste zonnestralen over dat kleine eilandje aan je voeten te zien strijken. Dit Is wat al de vorige beklimmers ons vertellen.

Na in de wagens gestapt te zijn, ging het via Otrabanda en Jullana-dorp i n de richting van West- punt. Terloops

Hel "rOLe doel

8

mag hierbij opgemerkt worden dal. ondanks het feit dat CZMA slnd!l 7 Februari de droge tijd verordonneerd heeft, het deze morgen pijpenstelen lOOt. Na een uurtje rijden arriveerden we bij hel landhuis "Savanet" vanwaar de expeditie te voe t en onder leiding van een gids verder zou gaan. Alles was tot nu toe volgens schema verlopen, waarbIl zelfs de befaamde pont jes... hef werd nu hOlldel! en uoelellwerk ... brug in de stad mede gewerkt had door op het juiste ogenblik "goed" voor ons te zijn. En daar stonden we dan om ters", die zo te zien nog mUllr één wens 04.30 uur In het pikkedonker. maar hadden: op de plaats te mogen sterven. geen lids. De bewoners van het De uitgebreide vette hap, die hen in dichtsbijzijnde knoekoe-huls werden in het vooruitzicht gesteld was bij het beonze speurtocht naar sherpa Tenslng eindigen van de klimpartij, hield hen echter nog gaande en met ware squauit hun nest getrommeld en na een half uur wisten deze mensen inderdaad d ron-geest .Jutte" men mekaar op om onze gids voor de dag te halen. Veel loch vooral niet d ie zonsopkomst te excuses en verwijten kwamen er niet missen. Tenslotte tegen half zeven kwam aan te pas. want onze gids had dit kende top in zicht. Het werd nu een hannelijk meer aan de hand gehad en zetden-en-voeten-werk om tegen de stijle te er metccn een gangetje in naar de rols op te komen. maar goed beschouwd Christoffel. En zo begon onze martelwas dit het minst vermoeiende deel gang, zo mooi aangekondigd op het O. van de tocht omdat hier de handen vaak de taak van de voeten over konS. & O.- bord van het squadron met ccn ochtendje op stap. Tenslng was kenneden nemen. En zo bereikten we de top. lijk van plan :t.ljn ha lf uur verslapen de plaats vanwaar men zo'n magnifiek bij de beklimming in te lopen en alras uitzicht heen over het eiland. Let wel werd de afstand tussen kop en staart als je niet In de wolken zit en dat was van onze optocht groter en groter. Zo nu net het geval met onze expeditie.

Geen land te zien, alleen maar kille. ook d e stilte. Geleidelijk aan begon iedereen zuiniger op zijn "asem" te grauwe. natte mist met als enige uitworden en alleen een ontmoeting met zicht een snelle terugtocht om geen een over het pad hangende tak of zo'n klein pestJe over te houden met onze levensgrote cactus ontlokte nog wel een bezwete lichamen. Inderhaast weropmerking. Het begon nu ook langzaam den nog enkele foto's gemaakt als blijaan lichter te worden en de nat-gevende herinnering aan de .. prijs voor transpireerde hemmetjes gingen steeds de over winn ing" en daarna berg- afmeer plakken. waarts. Van rots op rots, zo nu en dan Achte raan sjokte de z[ekenpaal met gebruikmakend van een boomtak, zaknijptang en verband om stekels uit arten we meter voor meter weer naar beneden. Onderweg bedacht Pluvius ons men en benen te verwijderen. een lijdverd rijf. dat hem iedere keer in slaat nog ccns een keer met een lekker stortbultje, dat echter op onze door-gestelde ook even uit te rusten. Het pad begon nu steeds meer te stijgen. de transpireerde kleding geen vat meer schoenen bleven steeds meer aan de had. En zo bereikten we om 8 uur de door de regen smeulg geworden grond voet van de berg. waar meteen een kleven en het ademen ging over In hijaanval op de drankwa gen gedaan werd. gen. Nooit geen Chesterfield mee r, weg In enkele minuten tijds waren verscheidene krallen coca-cola klein gemet de T-zone test van Camel en geen druppel drank meer over mijn li ppen. maakt cm daarna doo r naar de beach Plaja Lagoen. waar verder de d ag En Tensing maar d oor draven naar de doorgebrac ht werd temidden van eietop. De sliert van globe-trotters werd steeds dunner door de vele "ultrus ren. nasi en saté.

Het loodswezen RA DIOP E!LDIENST EN HAVE NRADAR (SLOT)

Hoewel "Radiopeilingen" ecn zeef bekend begrip is aan boord van onze hedt'ndaagsc schepen, toch is he t nog nie t w\'cr dat de schepen van 's wel'clds koopvaardijvloot nu a llemaal over radiopeîlînrichtingcn de beschikki ng hebben. Vele, ja zelfs heel vele scr.f!pcn bezitten ecn dergelijke apparatuur niet en om d eze vaartuigen t ijdens mist of slecht zicht op de Noordzee toch in staat te s tellen hun posit ie Ie bepalen, zijn c r o p ecn v iert!!.! punt en langs onze kust radiopeilstations o pgesteld, Stations dus die in staat zijn de door de schepen uitgezo nden radioseinen t O' pei len, dat wil zeggen, d e r icht ing t e bepalen, welke het sch ip tcn opzichte van zo'n radio pe ilstat ion inneemt.

Wc zullen dit eens duidelijk maken aan d e hand van het hie r bij a fgedrukte kaartje, dat onder punt "A" een schip ve rstaat, dat zijn plaats "ergens op d e Noordzee" nader wenst te weten en zich rad iograf isch tot het kusts ta tion :::cheveningen-Radio wend t met het ve rzoek zijn positie op te geven.

En dit gaat dan als volgt.

Zodra Scheveningen-Radio dit ve rloek ontvangen heeft, krijgt het schip als antwoord d e mededeling om over te gaan op een speciale golflengte en gedurende enige tijd bepaalde radiotekens uit te zenden, De vier rad iopeiIstations. welke zich bevinden te WestTerschell ing, H uisduinen (Willemsoord), IJmuiden en Hoek van Hol:and, en die ui tsluitend voorzien zijn van een on tvunginstallatle, hebben nu gelegenheid het schip "op te vangen" en geven het resultaat van hun peilingen langs directe t e.lefonische weg onmidd:!Jlijk door aan Scheveningen-Radio, En dit kust-station concludeert uit de verkre_ ge n peilingslijnen dan d e positie van sch ip "A", dat even later haarf ijn weet dat het zic h op de Noo rd zee daa r en daa r bevindt; een positie-bepaling overigens, die ondanks dat er in totaal \'ijr op behoorlijke afstanden van elkaar gelegen stations (Scheveningen-Radio inbegrepen) aan te pas zijn gekomen, s lech ts enkele minuten in beslag heeft çenomen.

Ook is het mogelijk om inplaats van genoemde positie, slechts een of meer peilingen aan te vragen, waa r bij dan moet worden aangegeven van welk peilstation(s) men deze peiling(en) verlangt. Want dat zelfs een enkele peili ngs!ij n zijn waarde kan hebben, moge blijken ui l het volgende voorbeeld, waarbij bovengenoemd kaa r tje weer als leiddraad mag dienen.

Punt ,,8" is daarop een ander sch ip, dat bestemd is voor IJmuiden en in positie "C' nog ecn goede plaatsbepaling heeft gekregen, Vanuit deze plaats is koers gezet op IJ m uiden en nu wenst de gezagvoerder na te gaan o f he t schip nog steeds in de koerslij n zit, althans niet zuidelijk van d eze Jijn, omd~t zich daar een wrak bevindt, t n di t

fO

geval vraagt de gezagvoerder slechts om een pellings:.ijn, die van IJmuiden De st ippellijn geeft deze peiling aan, waa r uit de gezag\'ocrder d us concluderen kan, dat zijn positie niet tè zuide_ lijk is. wd. dat hij zijn koers iets moet wijzige n om IJmuiden "goed" binnen t..! lopen.

Op deze wijze we rken d us deze p: ils tations, die dag en nach t geopend zijn. zodat nimmer tevergeefs een beroep behoeft te wo rde n gedaan op het personeel van Scheven ingen- Radio en de me nsen, die deze peilstations "draaiende" houden.

Naast ~enoemde sche pen, wel ke geen rad io peih nrichting aan boord hebben, zijn er dus de anderen, d ie wel met een dergelijke apparatuur zijn uitgerust en die dus ze lf hun peilingen kunnen verrichten, Zij bedicnen zich daartoe van zogenaamde radiobakens, welke op diverse punten aan de Nede rlandse kust staan opgesteld en die ook aan boord van onze vier lichtschepen zijn geplaatst.

Elk %O'n radiobaken zendt op bepaalde tijden een serie tekens uit, die een bepaald "karakter" hebben, zodat nimmer het ene baken met het a ndere kan worde n verward. En d OOr nu e nige van deze bakens na elkaar te peilen en deze peilingslijnen in de kaa r t af te zetten, kan men aan boord van deze schepen zijn juiste positie gemakkelijk bepalen of veriliëren, Met andere woorde .. : voor schepen, die va n een

A

radiopeilinric ht in~ zijn voorzien, is tijdens mist ecn ra dIObaken van even veel waarde als een lichttoren bij helder 7.Îcht,

In deze artikelense r ie over he t Loodswezen zijn we da n t ot slot geko men aaa het moder nste "loodsmiddel" dat de scheepvaart ken t, de havenradar, En aangezien éën havenradarinstallatie, die te IJmuiden, operatief bij het loodswezen in beheer en geb r ui k is, zullen wij hoordzakelijk deze insta llat ie in beschouwing gaa n nemen.

Ter gelegenheid van het 75-jarig best::lan van he t Noordzeekanaal op I November 1951. nam de gemeent e Amsterdam het initiatief tot d ~ oprichting van een walradarstation te IJmuiden, ten einde de schepen tijdens slecht licht in s tau t te .stellen door aanwijzi ,,gen van deze rada/'post de .. voorha\'en" van 's lands hoofdstad binnen te lopen, De dienst van het Loodswezen kreeg dit radarstation in beheer, hetgeen zo\'cel betekent dat deze dienst het perwncel levert en d e radar geheel exploiteert.

Het radarst::ltion we rd onderg 2bracht in d e Semaphore-post te IJ muiden '.!n werd de eerste havenradar op het vaste land van Europa. De werking van de radarapparatuu r Is uiteraa r d zeer tech nisch, zodat we volstaan met d e mededeling, dat op het scherm van hel radartoestel alle voorwerpen i n de omgeving van de IJmuidense hlven als oplichtende punten te voorschijn tredcn en nauwkeurig kan worden a fgelezen in welke positie deze lichtende punten zich ten o pzichte van het middelpu nt va n he t scherm (het midden tussen d e pieren) bevinden, Een schip dus, da t zich op zee bevindt en op weg is naar IJmuiden zal, indien het binnen een afstand van ongeveer vijf tien kilome ter van de ,Pieren ve r wijderd is, zich op he t radar-

,

~I

I Nzijt! lunelil' lijkc

lII (l r;/I/!

tlUtl Ins pect" ur-Gclu!rllul V/lil de Kon;,,/.-· brt/cl", Zijn e Ktl1lillklijke JJoog/lfdd P,i/!$

BC".!./Ird oll/ml!!' "1'/1 bf-zoel.· (/(1/1 ,/e o/licicrso/Jleidifl /l in 01 ' 11 lI elr/er.

ZijlIIJ KOllinklijlm H oog/lf,jd werd bij zijn 1I1IIIkomst begn"., door K" /litc;,, ter zee H. A. Ifl. GOOUCII5, C Ol/lil/mI ' dI/lil v,''' 111'1 KOl/in/dijk /'ufi/lHlt voor (Ie MI/rill e. 1I'lw r Jll sfi,,,,,t fJI'Sf:$I,·IcJe f'rI'lel/eh ,. VllII. ode/· borstel/ d oor d e Pril", werd /{CïIl5flectccrd. De mm:ik(,[c

1111

d e voor

h l"

med ml.·lorkin /! It'crcl vI' r!cclUi donr r/,- /.-(lI,,'l Mar;ll f' VJicgkfllllp Vf.lkIHllmr!_ scherm als een telkens weerkerend lichtpuntje vertonen. Aangezien het schip varende is, ziet men dit lichtpuntje steeds van plaats ve randeren, en zodra de radarwaarnemer uit deze veranderingen kan concluderen dat het vaartuig inderdaad naar de haveningang koers zet, zal hij radio-telefonisch contact opnemen met het loodsvaar tuig, dat voo r de haven op kruispost is gestationneerd. Ook wo rdt de positie van het vaartuig, die op het radarscherm valt af te lezen, aan het loodsvaartuig doorgegeven, zodat men het binnenkomende schip tegemoet kan varen en de loods kan worden tlvergezet. In dit geval heeft de loods een portophone (een soort walkie t plkie) bU zich, om op de brug van het beloodste vaartuig aangekomen, de antenne te s tellen en onmiddellijk radiotelefonisch met de radarpost in contact te treden.

Inmiddels heert het loocbvaartui): om peiling en afstand tot de haveningang gevraagd, terwijl tevens aan de radarpost de naam van het sch ip, die van de loods en het nummer van zijn

V/lil

IIC I

NI/,l lIl

in

dc IOIl ! rQO/II d e olJicicrclI en Icrurcil mUI

Z .K.II . It'fl r CII voorgC'swld /I'erden en",,/!. theore tische /f.".

SI' II bijpcwoolld. NQ de fun ell n'en' N'" bezoek gcbrtlcllt //(//1 dl' tIIiJl.:o/der, de J/WrlloJwll'" en lI el maclli/ll'-IliborlllorilHlI. Bove,u Il/llllde foto 10 0'" Z .K.H. d ie ,oel.·ijk,. bij 111'1 h,jS,'" door I'f'" mll'lbnrM vnll ri" Il'ch"üclu' die" sl.

N" n/luo/l vcrlrol.· Z. K .H . fHwr IICI vli egkllllll' tic Koo)' 0 111

v"IIII/I(lr pe r r cgl·riIl IlJ·V"kll/fl "'/(fr h el vliellkmnp

Vlllkl·"lmr" Ie ver/rI,kl.·"".

portophone is doorgegeven. En wenst de gezagvoerder nu inderdaad onder radaraanwijzingen naar binnen te gaan ( hij blijft immers steeds verantwoordelijk), dan wordt. rekening houdend met omstandigheden van wind en getij , koers gezet op de haven en leidt de loods aan de hand van de vele aan_ wij zingen, die hij van de radarwaarnemer krijgt, het vaartuig binncm.

Een belangrijk punt hierbij is, dat de radarwaarnemer ook aan de loods doorgeeft of er zich nog andere schepen in en nabij de havenmond bevinden, hetgeen hij ook gemakkelijk op zij n scherm kan aflezen, zodat de loods hiermee steeds rekening kan houden. Verder zij hierbij nog vermeld, dat de loods twee zogenaamde plotkaarten bij zich heeft, een voor de radarnavigatie van drieduizend tot tienduizend meter en een binnen de drieduizend meter buiten de ingang van de haven. Op deze kaarten kan de loods de positie van het binnen te loodsen schip en de hem medegedeelde posities van andere schepen overzichtelijk bijhouden.

Indien echter een gezagvoerder niet naar binnen wenst te gaan, dan kan vanzelfsprekend op zee worden ge::m kerd en een goede ankerplaats worden OPlZezocht via de aanwijzingen van de havenradar.

Zo werkt dus de havenradar in IJmuiden, een belangrijk hulpmiddel, waardoor 'Ichepen die met mist ot slecht zicht te kampen hebben, geen kostbare tijd verloren Qehoeven te la· ten gaan om de haven binnen te lopen en hun eve n kostbare vracht te lossen of te laden. Zij kunnen desgewenst van deze radaraanwijzing~n gebruik maken, waarvoor geen tarief wordt geheven.

Binnen afzienbare tijd zal de Nieuwe (Rotterdamse) Waterweg eveneens van radar worden voorzien. Een keten van zeven posten is langs de Waterweg t ussen Hoek van Holland en RoUerdam gcprojecteerd. Enige van dele posten zijn rccd.s gereed. zodat binnenkort ook de schepen, die deze belangrijke Nederlandse haven willen aandoen, mist en slecht zicht voor aUijd terzijde kunnen stellen.

11

De

Hunterki task group I)e "A llt ic i lltll " ee'"

gem Ollcm iJccrd vliegl.·am /JJchi / VUil h l' l CJlS type

D E ru ggegraal van de us. Navy's onderzeebootbestrljdings· organisatie Is het ona fh ankelijke, :teer mobiele, smaldeel. genaamd "Hunter·KUler Task Group·'. Zo'n "Hun ler·KilJe r·' smaldeel bestaat gewoonlijk uit een ondersteuningsvUegkampschip (CVS) van de Esscx klasse en :tes torpedobootjagers. Oe vliegtuigen aan boord va n het vliegkampsch ip :tiJn ontworpen voo r het "hunter-klller" werk. Het zijn : t weemotorige opsporingsvlIegtuigen uitgl'rust met :tulgermotoren, helicopters voorzien va n "sonar"-apparatuur en jach tvliegtuigen van het all-weather-type, die bij elke weersgesteldheid kunnen opereren. Afhankelijk van de opd racht zal hiera an kunnen worden toegl.'voegd, een a an valsvllcgl(ampschlp (CVA), uitgerust met de meest mode r ne onderschepjagers or een :t.g.n. "jeep"-vUegkam psehlp, beladen met helicopters.

Drie " Hunter-Kille r" smaldelen - het 14de, ISde en 18d{' opereren in de Atlantische Ottaan. Twee andere opereren, naar men 7.egt, in de Stille Oceaan.

Deze smaldelen :tijn niet bedoeld om de escortevaartuigen va n de convooien te verva ngen. Ook de noodzaak voor de besche rming van de kustwateren door schepen en vliegtu igen zal blijven bestaan. De kracht en de grote strategische waarde van deze gespecialiseerde smaldelen liggen in hun complete bewegingsvrijheid en In het feit dat zij kunnen jagen e n vissen waar :tij maar willen .

Om nu eens te zi1m hoc het op zo'n onderzeebootbestrijd ingssmaldeel toegaat zullen wij eens een kijkje n{'men aan boord va n de USS "Lcyte". De "Lcyte", een 37.000 ton vliegkampschip. is het viaggeschip van het 18de .. Hunter-Klller" smaldeel. Het werd in 1946 In bedrijf gesteld en heeft mee.l:cdaan In de Koreaanse oorlog en reeds 6 torns in de Middellandse Zee achter de rug Sinds het werd veranderd In een onde rsteuningsvliegkampschip, of een schip van de :tware onder-

12

zeebootbesrijdingsklasse, bestaat de bemanning uit minder dan 2000 man.

Als het schip op zee Is, word t Er constant geoefend, da g e n nacht. Terwijl de torpedobootjagers de :tee rondom de carrier afzoeken, leggen de vliegtuigen h un slagen rech t vooruit. lot op meer dan 100 mijl afstand van het schip, aan weerszijden een strook van 50 mijl breedte bestrijkend. De Grumman S2 F's blijve n hierbij geregeld 3~!I tot 4 uur op post. Oe techniek is zove r ontwikkeld, dat dl vliegtuigen alleen bij heel ruw weer aan boord blijven. Naast het menselijke oog, dat nog steeds een van de veel:tijd lgste en doelmatigs te instrumenten is en meer da n 60 ,,_ va n alle opspori ngen op zijn naam heeft s taan, beschikke n de S2 F bemanningen over dc modernste hulpmiddelen, zoals ECM (Electronic Counter Measure), een oppervlakte zoek - radar, de z.g. n. sonoboci apparatuur, MAD (een magnetische opsporingsappara tuur) e n een ilterk zoeklicht voor hel visueel opsporen bij nacht.

Radar wordt, zoals u weet. gebruikt om de naaldscherpe ~an t van de snuiver, die slechts een luttel aantal centime ters boven het water uitsteekt en dlcnt om de mOIoren :towel als de bemanning van de onderzeeboot de nodige lucht te verscharren, te ontdekken. Geoefende radarbedie ners krij gen zulk een fijn gevoel voor het analyse ren van de beelden op het radarscherm, dat zij vaak een boven het water uitstekende ante nne van het 7.wee ptype oppikken. Da t is, om :tO tc zegge n, net iets mOf'illjker dan het vinden van de bekende nilald in eell hooiberg. De mannen van de .. Lcyte" trainen ha l·d om het gevoel voor de radar Ie ontwikkelen. Het Is ecn gevoel dat door dc Jaren ontwikke ld en geperfectlonneerd moet worden.

Mocht de onderzeeboot zijn raaar of radio gebruiken, da n kan met de EMC een positiebepaling worden verkregen. Het

spreek t ~'anzelf dat de wetenschap, da~ hij, bij het gebruik var. zijn l"ada ra pparilluu r de kans loopt zijn positie te verraden, de onderzeebootcommandant er in vele gevallen van zal weerhouden djn radar te gebruiken om zUn prooi op te sporen of hiermede voeli ng Ie houden.

Als zU op hun radarschermen, of door middel van de ECM, een indicatie krijgen van een ongeidentificeerd vaartuig, gaan de Grummans cr op af. Zelfs als de onderzeeboot naar di<,pte lil gedoken, om dch aan een achtervolging te onttrekken, zullen zij over voldoende indicaties beschikken om met andere hulpmiddelen hun vermoedens Ie ve ritlĂŤren. Overdag zal natuurlijk in de eers te plaats de oppervlakte visueel naar luchtbellen or oliestrepen worden afgezocht, 's nachts wordt het d raaibare zoeklicht gebruIkt. Met dit laatste kunnen gemakkelljk voorwerpen op een mijl aCstand worden waargenomen.

Het afzoeken van het zee-oppervlak vereist veel gedu ld e n preci~ie bij het patroonvlIegen. Iedere bUp op het radarscherm moel worden geidentificeerd . Als dit niet :tonder meer mogelijk Is, wordt een run laag over hel water gemaakt. Soms blijkt het dan een walvis of een stuk wrakhout Ie zijn, maal' als een onderzeeboot oC een periscoop Is ontdekt, wordt al het vergeefse zoeken weer ve rgeten. De S2Fvlieger en zijn bemanning hebben da n de keuze uit verschillcnde zock-wa~en s. Sonoboclen en de magnetische opsporlngsaparatuur staan tot hun beschikking. De smaldeel commandAnt kan deze, zo nodig, bovendien nog aa nvullen met torpedobootjagers of met, met ~onar uitgeruste, hellcopters of, indien hij hierover de beschikking heeft, met luchtscheepjes (blimps) of een anti-onderzeebootonderzeeboot.

Meestal wordt In de eerste plaats gebru ik gemaakt van sono1xII:il:n. Het \'Uegtutg voert een aardige hoeveelheid van deze drie voet lange, cylinder vormige, apparaten met zich mee.

ZIJ worden. op lage hoog te, naar behoefte afgeworpen. Zij drijven rechtovereind op het water e n bevallen een luiste rappa ratuur en een zende r welke door een batterij of accu worden gevoed en waarmede het door de onderzeeboot voortgebrachte onderwatergeruIs wordt opgevangen en uitgezonden. Door het werpen van deze appa raten In een bepaald patroon, wordt de vliegtu:gbemanning in staa t gesteld om, aan de hand van de opgevangen signalen, de door de onderzeeboot gevolgde koers te volgen. Deze procedure dient soms, voor de uiteindelijke aanval, verschillende malen te worden herhaald.

Als de vlieger zijn prooi op het spoor Is, zal hij waarschijn~ lijk voor het verkrijgen van nadere plaatsbepalingen. ook de MAD Inschakelen. Deze apparatuur Is Revoelig voor het magnetische veld rondom het voorwer p. Wate r vormt geen beletsel en de onderzeeboot heeft hIertegen geen afweermiddel.

Zodra het doel binnen bereik is, wordt de MAD bijgezet en

zal het vliegtuig, op lalle hoogte, over het aC te zoeken gebIed vliegen. Als he t boven de onderzeeboot is. wordt, door de MAD, een positieve aanwijzing geregistreerd.

De onderzeeboot Is, op dit moment. wel zo goed a ls zeker ten dode opgeschreven. Het vliegtuig ka n nu een zelfzoekende torpedo afvu ren, dan wel een magnetische mijn of een dieptebom werpen. Als de onderzeeboot me t andere midde len aangevallen moet worden, blijft het vliegtuig op post, totdat hel doel Is vernietigd. Als een vliegtuig gebrek aan brand ~ slol krijgt, neemt een ande r zijn taak over. Zoals gezegd, de onderzeeboot maakt niet veel kans meer, als hij Is opgespoord, want als hij probeert onder wate r weg te komen, zu l~ len zijn batterijen snel op raken. Soms proberen zij de aanvallers van het spoor te brengen doo r, op g rote d iepte, stil te gaan liggen. Als dat niet he lpt, blijft er niet veel anders over dan boven te komen en het uit te vechten .In dit geval beschikken de vliegtuigen over rakelten, waarmede zij de vijsnd erns tige schade kunn en toebre ngen.

Het Is echter allemaal niet zo mooi a ls het nu wel lijkt. Oe mensen van de onderzeedienst zijn ook nlet dom en zij hebben, In de! loop der jaren, heel wat geleerd, dat hen, bij het ontwijken van een vijandelijke aanval, te pas kan komen.

"Als wij alleen opereren, zijn de kansen dat zij ons te pakken krijgen ,niet zo groot", zei een onderzeebootcommandant. .,Ons zwakke p!lnl Is de noodzaak om. van tijd tot tijd, lucht op te snuiven. Met een beetje geluk en overleg kunnen wij het echter wel zo uitkienen, dat wij hiermede wachten totdat het donker IS, of tot !ilecht weer."

Gedurende de tweede wereldoorlog Is het de onderzeeboten ook vaa k gelukt om aan hun achtervolgers te ontkomen deor onder t!eu warme wa tedaag te duiken. Temperatuurver:ochll ien tussen de verschillendE:- waterlagen vormen n.l. een soort ijzeren gordijn, waar het geluld ~ lechts met veel moeite doorh ~n kaa slippen. De gel uidim pulsen blijken n.l. tegen de bodem van de warme re laag af te stuiten.

OCschoon het misschien nog een omstreden onderwerp Is, moet toch worden gezegd, dat de hunter-killer sma ldelen niet geschikt zijn voor kustlijnbesc herming. WalvlIegtuigen. helicopters en blImps plus tor pedobootjagers e n kleine snelle patrouillevaartu igen zijn veel goedkoper en net zo doeltreffend . Voor convooiwe rk zijn de hun ter-killer formaties eveneens ongeschikt. De sterke punten van deze eenheden, manoeuvree~baarheld en snelheid zouden hierbij worden op~ geofferd aan de noodza::ak om bij convooien met een snelheid van 10 tot 15 mijl te blijven. Voor deze taak zijn het jagerscherm zowel als ,.jeep"-vliegkampschepen met sonarhelicopters e!n blimps de aangewezen wape ns. Doelmatige antionderzeebootonderzeeboten zouden hierbij ecn welkome aanvulling zijn. Ook ,¡oor aanvallen op vreemde stranden zijn deze eenheden m inder geschikt. Zij zouden wel voor

/3

Cors"irs J.!ereed

;lcties in vl;:mdeHjke Kustwateren Ingezet kunnen worden, maar :dj zouden hierbij door de jachtvliegtuigen van aanvalsvilegkampschcpen moeten worden ondersteund.

De op~poringsapparatuur, waarover de vliegtuigen thans beschikken, is beter dan ooit. Toch zal er altijd een behoefte blijven aan verbeteringen. De ontwikkeling van de bewapening kan niet blijven stilstaan. Als dat gebeurde zou de kans groot zijn dat de vijand cen voors prong ging behalen.

De mannen van de Leyte, zowel zij die vliegen, als zij die aa n boord blijven, beschouwen de Grumman 52 F als een zeer doelmatig opsporingswerktuig. Met zijn twee motoren en a ccommodatie voor twee vliegers en twee bedieners van de electronische apparatuur, kan het drie tot vier uur in de lucht hangen. Het kan onder alle weersomstandigheden worden gevlogen en hlijrt ook bij zeer ruw weer goed bestuurbanr. \ "De helicopter heeft zeker een veelbelovende toek!lmst in het hunter- kiUerwerk". zegt de commandant van de Leyte.

"Hij kan op geringe hoogte stil blijven hangen, of zich met dezelfde snelheid als de onderzeeboot voortbewegen. Op dat moment zijn het bereik en de tijd dat hij in de lucht kan hlljvtn, zowel als de mogelijkheden voor vliegen bij slecht WLocr, nog beperkt. Ofschoon de toepasslngsmogelljkheden, In verband hiermede, op het ogenblik nog begrensd zijn, verwach ten wij toch binnenkort een belangrijke vooruitgang.

Zodra doelmatigheid en draagvermogen toenemen, zal het ook moeernere en verder reikende opsporingsapparatuur mee kunnen nemen".

Thans wordt aan het gebruik van helicopt~rs nog een beperking opgelegd door het feit dat de rotor niet gestart kan worden bij een wind \'an 20 knopen of mee r als men niet het risico wil lopen van schade aan het overbrengingsmechanisme van de rotoras. Vliegkampschepen moeten van de wind afdraaien totdat de verlangde windsnelheid is bereikt om dan. nadat de rotoren zijn gestart, weer op de wind te draaien voor het opstijl:en. Toch is het de Leyte twee keel' gelukt om zijn Piasecki helicopter binnen de 2~ minuut

14

I/oor

de

Mrtrl

in de lucht te krijgen. Beide keren betrof hel een geval van "man over boord".

Als all- weatherjager heeft de Leyte op hel ogenblik Vought F4U (Corsair) jachtvliegtuigen aan boord. Dit type is in zoverre veroude rd, dat het geen bescherming meer biedt tegen aanvallen van s traalvliegtuigen . Het is echter doeltreffend legen verkenningsvliegtuigen met zuigermotoren. Zodra het smaldeel binnen het bereik van snelle aanvalsslraalvliegtuigen komt, zal echter bescherming moeten worden verleend door een vliegkampschip van het CVA-type.

De Leyte kan meer onderzeebootbestrijdings- en meer jachtvliegtuigen bergen dan thans het geval Is. Om met moderne .qtraalvliegtuigen te kunnen werken zou het schip ech ter moeten worden omgebouwd tot een ,.angled deck" type en moeten worden uitgerust met een verbeterde reminstaUatie. een stoomcatapult en vangne tten geschik t voor s traaljagers.

Over het algemeen is men op de Leyte van oordeel dat het met een verbete rde versie van de bestaande vliegtuiguitrusting mogelijk moet zijn om met de hunter-killerccnheden aan het onderzeebootgevaar het hoofd te blijven bieden. Bij radar zijn lichter gewicht, groter bereik en ~cherpere weergave belangrijke factoren. Ook bij de MAD js bere ik het belangrijkste punt dat verbeterin& behoeft. De EeM apparatuur zal kleiner van afmeting en gewicht moeten worden gemaakt. Ook bij de sonar spelen deze factoren. volgens de helicoptermensen, een belang'¡Uke rol Voor de sonnboci ~ taan tenslotte nog een groter bereik, een langer leven voor de batterij en een grotere betrouwbaarheid op het verlanglijstje.

Onderhoud en betrouwbaarheid van de uitrusting zijn over het lIlgemcen goed geweest. De Leyte-mensen zijn trots op de staat van dienst van hun Grumman squadron. dat 2700 landingen a:m boord van het vliegkampschip hceft gemaakt zonder ongeva llen .

Bewerkt naar een artikel van Lou Davls in .. Pegasus", een p:Jblicalie van de F:lirchild Engine and Airpla lle Corporat!on . van Juni 1955.

F. J . W.

NIEUWS

- DRUPPElS

] ) AT onle Koninklijke Marine zi ch niet lont kisten Is een bekend fei t . Dat lee rden wU al uil onze vaderlanclse geJlCh t.deni. om '\ ook nog Dan de lijve te ondervinden toen \\'Ü !:ems zee ..... aardlg

werden bevonden en In dit milieu ons eerste entree gingen maken. " \\1011 en

'I werd ook voor ons de algemene lij f~prcuk.

En wie van de buitenwacht 't niet geloofde, wel, die besefte '\ nn cen tijdje ...... , .. en behoorlijk.

Wnorom we dit hier WC(>f eens neel'~chrUven? Kijk, dat zit zo.

En tijdje ge leden, toen aan o nze 32 nieuwe mijnenvegers een zelfde aantal gemeentenamen moest worden gegeven, we r j ook " plaatsje Eist als zoda nIg

landse bodem, die na 1939 een Duitsu ha\·en aandeed) zich met twee hupse Ham buq e r Mldct.cn 0 11 de foto lIe t:!n ..al:ngeren". .. War es Ilebe!". vraagt dil Dull$.> b!ad In een bijbehorend onde rsch r ift zich af, waarop wij antwoorden: ,.Om de weerga nlel. . " Dit Is allee n de bereidheid vun onze marineman om ve:!1 oud-zeer te vergeten en dus ook de Ouillier met dezelfde gas tvrij heid en hoffelijkheid aan boord van zUn schip te ontvangen, zoals hij dat doet met de bewonel'S van andere la nden, Vertege n ..... oordlgers van naties met wie zijn Nederland tot In lengte van jaren in vrede hoopt te leve n.

uitverkoren en ont \·ing deze Overbetuwsc &cmeente de rr:ededeli nr . dat het op hoge prijs gesteld werd, een vc.n deze mijnen·

"egers naar Eist te noemen. Nu. dal ste!de Eist op ml!lstens even hoge prils en du s " I(!('k" deze zaak In kannen e n kruiken.

Maar, toen kwam e r een addertje op ons Minis terie h<!'C1 e\'en zUn gi ftige k011 opsteken. De toekomsLlge I·h ·. Ms. EINI moest ook ee n sc heel)S(!mblcem hebben, zotlls gebruikelijk he t wtlpen du s van de bNreUende gemeen te, en toen dtlarvan een tl fbecldJng onze hoge autoriteit bereikte, heeft men - wij vermoeden dit ee n wij!en me t de tanden geklallperd.

In het onde rste deel va n dit walloCn namelijk dreef ......... een echte doodkist met ee n zwart krui s op de dek$<!l. hyraldlsch wel Is waa r een atlrlbuut van de H. Werenfridus, kerkpa t roo n van Eist, maar waar geloof en bijgeloof In ons ch r lsten-vaderJandje zo nu en da n braafJe~ hand In hand gaan, was zo'n afbeelding tlls walle n voor een mijnenveger toch we l le ts om een tijdje van Ie schrikke n.

Maar, we sch reven het reeds. de Koninklijke Marine laa t zic h niet kisten, ook niet door de doodkist In het Elster wapen.

De belofte atln deze gemeente gedaa n bleef ntltuurlijk gehtlndhaatd, En wij nu wachten op de marineman, die zich door bijgeloof laat "kisten".

In de .. Hamburger-ec ho" \'an de :.!6stc September jl. - wal wij voor deze ruI: rlek niet allemaal n:oeten lezen zagen we een gezel1lg plaatje, 1Wee stoere Hollandse matrozen, die aan boal·d \·8n hun Hr. Ms. Wolf( de eerst Neder-

Een h~1 ande r bericht uit het bultenlanj lazen we onlangs In de Engelse pen, waardoor we metee n a lle grieven. die wij event uee l zouden kunnen hebben t en aanzien van ons overigens dierbare marlnepostkanloor, huasllg ove r boord hebben geworpen.

Want uit d it berleht vernamen we, dal aan boord van hel Britse oorlogsschip HMS Duche!e; een postzak on tdekt is met brieven, afkomstig van Engelse ve r· wante n voor de opvarenden van de torpedobootjager HMS Constanee. die reeds In 1948 waren verzonden ........ . .. Er is nu eoen onderzoek Ingesteld". zegt het bericht gerusts tel'end, waa raan nog wordt toegevoegd, dat deze postzending nu geen dag langer meer zal worden opgehoude n en deze brieven haastig worde n

doorgezonde n met ,.beleefde excuses van de marine".

"Vooral dil laatste". vi nden wij. "zou waarachtig ook aan boord van een onzer .schepen een poslzakje waard zijn".

Onze murlnlers Sl"aan bel,end om hun vermakelijke grapjes, volgens hun zeggen: sinds 10 December 1665. maar dM louden we wat al Ie '·ermakelijk vinden.

In leder ge\ al hebben ze weer zo'n gralljc ultgehaa'd bU een landingsoefening op de gevaa rl ijke ku sten van Medemblik, een paa r weken geleden.

Behoedzaam, zoals het de mari nier I)c. taam t, wisten onze zeesolda ten het slrand van Medemblik gedurende een \'roegc morgen Ie benaderen. waarop de Nallo· na le reserve, die deze aloude zulderleeveste tegen de aanvalle nde zwarle duI ve ls diende te beschermen. b'Ukbaal' lag te snurk en, want lij ontdekt e rie onl{' nlel.

En toen kreeg je ., grapje, waarvoo r d e burgemeester van Medemblik volkomen .,In" was geweest. Zo'n oef{'ning moe!'! toch een zekere mate van realiteit bezitte n. En dus was afgellproken, dat. indlell dl' mnrlnlm:"s de electrlsche centraIo van dit stadje zouden bezeilen, dit energiebedrij f de stroomvoorziening onmiddellijk zou stollpen.

En zo gebeu rd e 'l ook.

MedemblJk za t In ' t donl' e r. de NatlO!l8lc rescn'e kon haar eieren ni:!t a fba kken en de mariniers moel'ijk de uitgang van de centrale te r ugvin den.

Maa r " grapje was geslaugd. waa r vu n we ook In ernst wil1{'n zeggen. dat dit weer een goed st ukje werk was.

Tenslotte nog een waar marineverhaal in onze Nederlandse "Volkskrant". toen op 7 October j l. aan boord van Hr. Ms. de Zeven Provlncll'n de ee rste offleli!le ouderdag werd gehouden en - volgenll bovengenoemd blad - "de kapitein ter zee der eerste klasse G. B. Forluyn de hoogste gast hee r was". .. Anne kolo nels", daChte n wij, "was die tusse nrang va n co mmandeur Inriertijd al nlel e rg genoeg en moeten zij nu weer la ng er wachte n om lot vlagoffi cier bevorderd te wo rden", Maar gelukkig......... ,.de Vo lkskrant" bleek zich vergis t t e hebben. Waarbij wij heel bescheiden wllien opmerken, dal ee n lesje "rangen en st.nnden" voor onze Nede rlandse dagbladpers hele maal niet overbodig zou zijn. \Vant laten we ee rl ijk zijn. \'erkeerd gebruikte titulatuur, hoe goed ook bedoeld, Is altijd slordig en een Ietwat onbeleefd .

W. L.

TEVREDENHEIDSBETUI GI NG, Door de Commandant Zeemacht Nederland vlee·ad m lraal F. T. Burghard is een tevredenheidsbetuiging toegekend aan: korporaal adelborst zeedienst F. J , L. WARNEKE (074 16)

adelbors t zeediens t R. C. DE BRUYN (07258) wegens hel zich onverwijld te water begeven bij het !.ien va n een te water liggend matroos die kennelijk niet zwemmen kon. Na geruime tijd te hebben rond gezwommen en enkele malen te hebben gedoken op de plaats waar zij de inmiddels onder het wa teroppervlak verdwene n drenkeling vermoedden hebben zij hun reddingspoginge n op moeten geven. Hun doortastendheid en voortvarendheid hebben helaas niet mogen bijdragen om het leven van matroos I Ba rends te behouden,

15

•

Met de Marin Ier s naar de Bovenwinden INbied het uitgestrekte Caraïbische zcegeligt het eilandenrijk der Nederlandse Antillen, waarvan de defensie Is opgedragen aa n de Koninklijke Marine, en wel ter zee aan de varende vloot, In de lucht aan de vliegtuigen van de M.L.D. en te land aan eenheden van het K orps Mariniers.

De belangrijkste eilanden der Nah:r-

landse Antillen zijn Curaçao en Aruba, waar grote oliera ffinaderijen zijn gevestigd en waar de grot e diepe "natuurlijke" havens dagelijks een scheepvaart verwerken, welke kan wedijveren met die van Ncw Vork. Willemstad op Curaçao is d aarbij nog de zetel der regering en de residentie van Zijne Excellentie de Gouverneur der Nederlandse AntiUen.

Gezien het economische en bestuursadministratieve belang van Curaçao en Aruba werden alleen op deze belde eilanden garnizoenen van het Commando Mariniers gelegerd en wel op Curaçao in de Marinierskazerne Suffisant en op Aruba Jn de Marinierskazerne Savaneta.

Doch ook de overige eilanden Bonaire - met Aruba en Curaçao behorende tot de Benedenwindse eilandengroep. ook wel de A.S.C.-ellanden genoemd - en de Bovenwinden. St. Maarten. Saba en Sint Eustatlus. hebben er recht op zo af en toe te ervaren. dat ook zij In defensie-opzicht niet vergeten worden.

De omstandigheid. dat ruim 1000 km diepe. blauwe Caraiblsche Zee de Bovenwinden van de Benedenwinden scheiden, maakt het allesbehalve eenvoudl~ om geregeld de Bovenwinden In de oefening van het Commando Ma rl-

.... oefenlene!n ., ..

niers te betrekken. Dergelijke evenementen moeten derhalve tot uitzonderingen worden beperkt, maar als zij plaats vinden, moeten zij klinken als een klok.

Begin Maart 1955 zou zich een bijzonder gunstige gelegenheid voordoen, Zijne Excellentie de Gouverneur der Ntc'dt.'rhtndse Antillen had de wens te kennen gegeven aan boord van het stationschlp Hr. Ms. "Willem van der Zaan" een Inspectiereis langs de Bovenwinden te ondernemen.

Op gezamenlijk In itiatief werd aan Zijne Excellentie voorgesteld, aan boord van het staUonschip een groot detachement Mariniers. waaronder het kortelinJ!lI opgerichte fanfarekorps. voor de reis naar de Bovenwinden In te schenen. Toen Zijne Excellentle volmondig met het plan instemde, kwam de Marinierskazerne Suffisant onmiddellijk in actie.

Besprekingen werden gehouden, telefooneesprekken gevoerd. nieuwe besprekin!!en, weer telefoneren. met als resultaat e<!n verkenningsloeht naar de Bove nwinden door twee van onze oW d~ren.

Nadat de verkennende officieren terugjtekeerd waren. werden de plannen verder ultli\ewerkt. het detachement samenjtesteld en orders uitgegeven .

Onder de mln of meer ah!UnstilZe blikken van de ma ten. be,l!"o'l'len de mannen van het 87 koooen tellende detaO"hement. hun uitrustin!! In orde te maken.

VOO" de veertlendaa2se tocht. waarva n zes d"leen in zee en acht te land zouden wn""f'len door2ehracht.

N"Ifl<ll hp.t m"ltprlaal rCf'd~ '11 mor"f'ns vroeg aan boord was gebracht. volgde het detachement. behaneen met zware marsheoakklnll:. Onder de blikken van vrOllWf'n. kinderen en andere belangs tellenden. ging men detachement model aan boord. waar het onmiddellijk naar het mijnendeI( gedirigeerd werd om af te hanlo!en. Het verwaf'hte commentaar in de geest van "Mariniers, paarden halen" viel nOll:al mee. I k geloof. dat men e<!n beetje onder de in dril" W'I II van onze or"'1ni.~" Ue . N'Idat afgehangen was. werden de mannen hun plaat.cen voor de meerrol aangewezen. "Fl'ont maken naar bakboord" - .. Comma nda"t aa n boord" - .,[)<'I(lr1i!aan" - .. Ontmeren". Langzaam lIioce het schlo achteruit en zeHe vp,rvol"t'nll koers naar de Annab'l'li. de ultmo'lding van het Schottellat. Wat onwennlll: keken onze mannen rond. Je bent wel marinier met een taak 00 zee. ma'lr de meesten hebben noe: nooit een tocht Oll een varend marinevaartuig meege-

maakt. We passeren de Pontjesbrug. het paleis van de Gouverneur en het Waterrort, waarnaast de kanons op de fortmuur, de gewapende wacht model onze eerbewijzen beantwoordt.

Een laatste groet naar bekenden op de wal en dan hebben we .,Mi doesjl Curaçao" verlaten. Vlak onder de kust wordt kocrs gczet In Oostelijke richting. Langza~m slaat het schip door de diepblauwe wateren van de Caraiblsche Zee. Alle hens voelt zich branie: nog wel tenminste; er Is nog niemand. die last van de zeegang ondervindt. De dagelijkse orderll en andere speciale bekendmakingen worden omgepraaid. Het detachement wordt gesplitst In diverse lesgroepen om "scheepswIjs" te worden gemaakt. Allerlei lang vergeten zaken betreffende splitsen en knopen. baksen en vluchten, meerrol. paradeerrol. verlaatrol enz. s taan op het programma.

Als de "Willem van der Zaan" klein Curaçao, Z.O. van Curaçao bereikt. en daar zijn koers wijzigt in N.O.-richting, waardoor we recht op de wind varen, komen we terecht in de tamelijk korte deining van de Caraïbische Zee, met al de gevolgen van dien.

De "Willem van der Zaan", die bij de vloot bekend stllat door zUn geringe diepgang. daardoor ieder golfje pikt en ieder zuchtje wind opvangt, begint naar onze ideeën Ic keer te gaan als een steigerend paard. Prompt worden dan ook de eerste offers aan Neptunus jlebracht. en wordt er dapper over de rall ing gehangen. Het is een schrale troost te zien dal ook bemanningsleden moeite hehhen om hun o restlee. wat bcvarenheld betreft, hoog te houden.

Langzaam 0e2[nnen de groene omtrekken van Curaçao te vervagen en begint vooruit Bonaire reeds duidelijker zichtbaar te worden. We vernemen, dat we het eiland aan s tuurboord zuilen passeren. Scholen vliegende vissen springen aan alle zijden op en we lalen ons vertellen dat dit duldt op de aan_ wezigheid van grotere vissen, die jacht maken op tleze tweeslachtig ... dieren.

Een Korporaal konstabel staat een grocp Mariniers de benamingen. het aantreden en het afnummeren van een 12 cm kanon 00 het halfdek bU te brengen. Althans hij doet pogingen In die richting. want Iedere keer als hi.1 de mannen op één gelid heert gesteld en wil beJllnnen. komt cr e<!n roller en stuift alles door elkaar. Met engelengeduld begint de man dan weer opnieuw : nummer I - bakser; nummer 2 - opvolgend stukscommandant; nummer 3 enzovoort. Na verloop van tijd is de les ten einde en wordt veronder-

zal Inspecteren. Kinderen springen ons aan alle kanten voor de voeten en als ze niet door de M.P. opgemerkt worden. krulpen ze dwars door de gelederen heen.

. . . . detachement model aan boord . . .. steld. dal onze Mariniers dat kanon kunnen bedienen!

Als het vastwerken Is, staan de gezonden In rijen bij de schcepstoko, om, tegen voor hen ongekende lage prijzen. strootjes en bier te kopen. De andere maten zitten op het dek met cen stuk droog brood In hun handen!

Op de dagelijkse orders staat voor 's avonds cen concert door de kapel op het programma, maar daar wordt wij selijk vanaf gezien, In ve r band met zware zeegang. Zodra het "kooien a!" is zoekt een ieder zo snel mogelijk zijn tamp3tje op, wat voor de Mariniers betekent, hun stretchers. welke op het mijnendek en hal!dek zijn opgesteld.

Natuurlijk is het detachement ook ingedeeld in de zeewacht. Er zijn speciale posten gecreëerd: uitkijk. seindek, ullkijk boel, leerlingen, enzovoort.

De volgende dag na baksgewijs volgen wee r lessen en werkzaamheden: Bofors, kanons en dek zwabberen! We zien de gehele dag gecn land, gecn schip, en één g rote vis, die tweemaal voor de boeg opspringt.

De derde dag doemt aan stuurboord vooruit Saba op. Het blijkt. dal dit eiland eigenlijk alleen maar een nletwerkende vulkaan is. Een dorpje kunnen we hoog tegen de helling zien liggen. De tOP van de vulkaan gaat schuil In een regenbuI. In de loop van de middag gaan we op de rede van st. Maarten \'oor anker. De Commandant gaat, vergezeld van enige officieren, van boord om zijn opwachting bij de gezaghebber te maken.

We liggen In de prachtige, halvemaanvormige Groot Baal. 600 Meter vooruit ligt het schilderachtige stadje PhIlipsburg, van de diepblauwe Baal gescheiden door een helder wit strand, dat zich over een lengte van honderden meten evenwijdig aan de baai uitstrekt. Strand is een aparte gewaarwording voor ons seml-Curaçaoenaars; echt strand kom je op Curaçao niet tegen.

Ik zie de Mariniers echter meer kijken naar het omringende terrein, waar de ene rij heuvels de andere opvolgt. We hebben namelijk gehoord, dat er vanwege het zware terrein extra veldflessen verstrekt moelen worden, Als je gezond verstand hebt, geeft zo'n gerucht bij de "Baas" te denken. Maar voo rlopig gecn zo rgen, de ontscheping is pas morgen en eerst staat vanavond nog de uitgestelde uitvoering. op het haltdek. van onze kapel op het proI(ramma.

Op de vastgestelde tijd heeft alle hens zich verzameld om de schare van de kapelmeester, Adjudant Bruul.

Eerst volgen wat rustige nummers, die met cen belee!d handgeklap worden beloond. Dan, na de pauze en een gratis biertje, aangeboden door de Eerste Officier van de "Willem", komen de populaire nummers op het programma.

Dit heeft succes. Weldra zit leder mee te zingen en te klappen; als we "Op de sluizen van IJmuiden" zijn, deint :.:elb hel schip mee. "De Raspa" blijkt zoveel populariteit te bezitten, dat hij nog eens he rhaald moet worden. Na afloop duikt men snel in de kool; het zal morgen vroeg overal zijn. Het waldetachement van de "WiUem van der Zaan" strekt zich nog eens uit, want ze beser!en, dat als ze morgen meegaan, voorlopig Moeder Aarde hun tampatje zal zijn. st. Maarten heert geen steiger, waar een behoorlijk schip langszij kan komen, zodat de Mariniers in sloepen van boord moeten gaan, terwijl de jeeps, de watertrailer, het materiaal en de voeding in een soort lichter aan de wal gebracht worden.

De volgende morgen om 6 uur staat het gehele detachement klaar om gedebarkeerd Ie worden en om 07.15 uur Is alles op de wal.

We marcheren in stilte met onze zware bepakking door de straten van het net uitziende stadje naar het bivakterrein, dat aan een van de uiUopers van de baai is gelegen.

Ter plaatse aangekomen, maakt de detachementscommandant met zijn ondergeschikte commandanten een snelle verkenning van het terrein; de laatsten op hun beurt nemen hun eenheden mee en wijzen de juiste plaals<!n van de tenten aan. Alle hens aan het werk en binnen één uur Is het bivak Ingericht.

Om el! uur is het aantreden voor de kapel en de aangewezenen voor de erewacht Gouverneur, welke om haIr twaalf op het plaatselijke vliegveld zal aankomen. Er worden paradeleggings uitgereikt, schone gestreken dungarees aangetrokken, instrumenten gestemd, inspecties gehouden. er wordt voorgeoefend en dan is het afmars.

Zonder vliegend vaandel, maar met slaande trom wordt de bevolking voor het korps ingepalmd. Lachende en wuivende blanke en bruine, mooie en lelijke moeders en kinderen zien ons door de straten van PhilIpsburg trekken naar het plein. waar de Gouverneur opgewacht zal worden en waar hij ons

Wij staan natuurlijk op tijd op onze plaatsen, maar horen al gauw, dat het vliegtuig een kwartier te laat zal arriveren. Als goede Mariniers blijven we dus harpslijf staan wachten . Om kwart over twaal! arriveert de Gouverneur. vergezeld van Mevrouw Struycken, eu worden de gebruikelijke eerbewijzen door ons gebracht. Op de opgewekte tonen van de de!ileermars marcheren we terug naar het bivakterrein, achtervolgd door horden kinderen.

Hier Is het verkleden in bivak-tenue en aantreden voor middagschaften. Na middagschaften verplichte rust, gevolgd door zwemmen en klaarmaken voor een mars door de stad. Tijdens deze ma rs blijkt de bevolking steeds enthousiaster te worden. Verschillende grote mensen dansen op straat op de maat van de muziek om ons heen.

Na het theewater volgt de stafbespreking. waarbij de diverse patrouilles worde n besproken, de orders bekeken en de gang van zaken wordt geregeld Om acht uur Is het "stilte in bivak" en gaat Iedereen snurken, met uitzondering van de Onder-Officier van de wacht, een patrouille en een schildwacht.

Die stilte is asnvankelijk maar betrekkelijk, want om acht uur heert de verbinding juist contact met de M.K. Suffi sant en horen we het fluiten van de morseseinen, afgewisseld door het aanzetten V;ln de motor om het eigen zendapparaat van stroom te kunnen voorzien. Om haIr negen wordt gesloten en is het echt stilte. De wind wordt nu koeler en doet eén leder een deken om zich heen trekken.

De volgende morgen om vier uur begint de Chef d'Equipage met zijn mannen aan de voorbereidingen voor het ochtendschaftcn. Branders worden aangestoken, thee- en spoelwater opgezet, manden met brood. aangesleept. Om vijf uur blaast de tamboer overal. Om 05.20 uur ochtendschaften. waarbij tevens brood voor het tweede ontbijt tijd<.'ns de patrouille wo rdt uitgereikt. Daarna is het ruimen en klaren van de tenten en omgeving, tenten s luiten en omhangen.

Om precies zes uur melden de patrouilIecommandanten de patrouilles I. 11 en JII gereed voor vertrek. Bulten het bivak gekomen. wordt halt gehouden, de kaarten en opdracht te voorschijn gehaald en besproken, een ploeg aangewezen om de spits te lopen en dan wordt de tactische formatie aangenomen. Als de patroulllecommandant het teken voorwaarls geeft, worden de eerste schreden gezet op de diverse patrouille-routes van St. Maarten. Ons eerste gedeelte is vrij makkelijk. uilgewnderd een goede vijfhonderd meter, die afgelegd moeten worden over een muurtje van losse rotsblokken, die natuurlijk beginnen te schuiven. waardoor er zo nu en dan eens iemand in het uit doornstruiken bestaande, dichtbegroeide zij-terrein valt. Op ongeveer de heltt van de route op de steile Oostkust van het eiland gekomen. houden we halt om het tweede ontbijt te schaften en een s trootje te roken. Het is nu tien uur en het begint steeds warmer te worden.

Bij het tweede gedeelte begint de el-

17

lende. Langs de dikwijls onbegaanbare m~t ro lstenen en cactussen bezaaide, zeer stelle hellingen trekken we langs de kust In Zuidelijke richling. Nu en dan houden we halt om een slok water te drinken en een keer om een :touttablet te eten. Moeizaam zwoegen we voort, waarbij het zweet ons aan alle kanten langs het lichaam gutst. Het laatste stuk t rekken we dwars door het terrein. Ik :teg trekken, maar In feite Is het kruipen. Het zicht In dit ondoordringbare struikgewas is soms minder dan één meter! Als we uitkomen op een geitenpad Is de ellende snel vergeten en bereiken we spoedig het bivak. De mannen hangen af, krijgen een mok lem-lem en ter plaatse voeten-inspectie door de :tiekenverpleger. Opgelopen schrammen worden behandeld en de in armen en benen achtergebleven cactusnaaiden met een pincet verwijderd. De andere patroulUes komen met soortgelijke verhalen.

Om 13.15 Is het middagschaften, wat er invalt als koek. Daarna verplichte middagrust tot half vier, gevolgd door :twemmen, scheren, poetsen en opknappen. 'sAvonds na theewater op de stafbt.'5preking horen we van de detao;hementscommandant en de commandant vel"zorgingsgroep nog een paar s ma kelijke ve rhalen. ZIJ waren namelijk op verkenning geweest in het Franse gedeelte van St. Maarten om een paar contacten te leggen voor ons a.s. bezoek aan dat buitenlandse gedeelte van het eiland. Het bleek hen toen, dat niet a lleen op het Nederlandse gedeelte plenty dorpsgekken rondliepen. Toen zij op :toek waren naar hel huis van de burgemeester van het eiland, vroegen ze de weg aan een Inwoner van het Franse stadje Marlgot. Deze man antwoordde hen in vloeiend Engel: .... dat hij alléen maar F'ran.t sprak!

Een eind verder Informeerden zij nog eens naar de "Maire" en venden toen een man, die hen dat dan wel eens snel :tou uitduiden. Het gesprek ging als volgt: "Ziet U deze weg?" - "Ja, die zien we" - "Ziet U die hoge heuvel, daar moet U overheen." - "We begrijpen het goed." - "Na die hoge heuvel komt er een nóg grotere heuvel, daar gaat U ook overheen. Begrijpt U me nog ste«ls?" - ,.Ja, wij begrijpen U nog steeds." - "Na die veel hoge re heuvel komt U bij een grote Tamarindeboom. Die moet U niet hebben en die weg, die ik U net uitlegde, Is ook niet de goede weg. Begrijpt U het nog?" (!!!)

Hierop bedankten de beide heren de man vriendelijk voor de explicaUe en zochten als goede officieren hun eigen weg.

De volgende dag is het Zaterdag en hebben wij geboft met een eenvoudige patrouille. Om half elf zijn we reeds binnen, waardoor wij al ruimschoots onze zaken voo r elkaar hebben als patrouille I en lil omstreeks twualf uur binnen va llen. 's Middags Is het passagieren, waar dankbaar gebruik van wordt gemaakt.

Het stadje valt echter erg tegen en de meesten keren dan ook al snel terug naar het bivak. Als de kapel '5 avonds een concert geeft op het enige pleIn dat Philipsburg rijk [s, blijkt dat de gehele bevolkIng van het eiland samengestroomd is om dat nu eens te horen.

Onze kape l geeft een voortreHelljke uitvoering, dIe jammer genoeg gedeeltelijk in het water valt. door een paar stevige plensbuien.

18

Na alloop een algemene I'un naar de enige bioscoop van het eiland, waar een slechte documentaire over Mexico en een nog veel sleehtere hoofdfilm gedraaid worden.

Ondertussen zijn er een paar speciaal georganiseerde dansfestIjnen. Ik zeg dansfestijnen, maar zou beter kunnen schrijven bulkdraaierijen, want men staat hier domweg stil en beweegt alleen bulk en heupen op de maat van de muziek. Na a l deze genoegens keert men blvakwaarts.

Zondagmorgen een uu r later overal. Na de gebruikelijke ceremonil:!n gaan de katholieke kerkgangers naar de kerk, even later gevolgd door de Protestanten, die een Schotse kerkdienst zullen bijwonen. De kapel maakt zich ondertussen gereed om zich weer in te schepen; :tij zullen vandaag een bezoek brengen aan St. Euslatius. Voor de rest van het detachement staat een bezoek aan het Franse gedeelte van het eiland op het programma .Voor dit doel zi.:n twee bussen gehuurd (twee van de drie, die hier op het eiland aanwe:tig zijn!).

Als we op de afgesproken plaats komen, staat er een bus en een truck, die er uitziet als een Jan Plezier. Bij het instijgen van dit laatste vOt!rtuig blijkt, dat de zitplaatsen de kerkbanken zijn, waarop vanmorgen de Godsdienstoefening werd gehouden!! Kreunend trekken de belde voertuigen ons over de soms zeer steile heuvels, waarbij we genieten van de praehtige uitzichten.

Iedere baal Is hier gezegend met een pracht van een strand, waarbij sommige ook nog een rij palmbomen be:dtten; je stelt je voor dat de eilanden In de Stille Zuidzee er ook :tO moeten uiI7.ien.

Het Franse hoofdstadje Marlgol blijkt om het andere huis een kroeg te bezitten en Is bovendien kleurrijk en schilderachtig.

'5 Middags plenicken we aan en zwemmen in één van de baaien, waarna de rondrit wordt voortgezet en wij via slingerende, stijgende, dalende en hobbelende wegen met kreunende en steunende voer tuigen onze standplaats weer bereiken.

De volgende dag zal onze patrou!1le mei patrouille 111 een ander tijdelijk bivak

moeten inrichten. 's Morgens worden dan ook onze tenten afgebroken en klaargelegd voor vervoer naar de nieuwe plaats.

Wij moeten op ons trajeet onder andere de Z.g. Senlry Hili beklimmen. Deze tjot zullen we niet gauw vergeten . De laatste honderd meter gaat het vrijwel steil omhoog, waarbij rotsblokken naar beneden komen met het gewicht van honderden kilo·s. Na een uur zijn we allemaal boven en Is er tol mijn verbazing niemand geraakt d oor het naar beneden gevallen gesteente. We blazen op de top uit, eten daar ons broodje op en genieten onderwijl van het prachtige uit:dcht. Van hieruit kun Je het gehele eiland, uitgezonde rd het N.O .• over:zien. 's Middags - weer beneden - horen we van de inmiddels teruggekeerde kapel mooie verhalen over St. Eustatlus, waar de bevolking zo enthousiast werd, dat de kapel onder de voel werd gelopen!

Op Dinsdagmorgen wordt het blvakje weer afgebroken en via twee heuvels. waarvan de bestijging en de afdaling vijf uur duurde, werd het moederbivak weer bereikt. '5 Middag!; worden we verga~t op de tonen van de Marseillaise. die de kapel aan het Instuderen was voor het concert te Marigot.

Het concert te Marigot was een enorm suc('es. Adjudant Bruul schreef, omdat hij geen muziek van hel Franse volkslied bezat, even aan de hand van een geleende planopartij In één dag de vereis te partituren voor de hele kapel!

Op Woensdag beklimmen we de Flagstaff, de hoogste heuvel In het Nederlandse gedeelte (400 meter). De:te patrouille Is niet :to moeilijk. maar ongevee r 18 km lang. wat, in dit toch tropisch klimaat, nIet zonde r zweetdruppels en zoultabletlen gaat. Bovendien moest er een straffe waterdiscIpline worden doorgevoerd. 'sAvonds op de stafbespreking vernemen we. dat de Gouverneur en Mevrouw Slruycken morgen met de Gezaghebber, diens echtgenote en een aantal oflleieren van Hr. Ms. "WiIlem van der Zaan" ons bivak zullen bezoeken en er een uitgebreide rijsttafel zul-

Het nieuwe blauwe unilorm voor de mariniers

len nuUlgen. He t bi ... a kle ...en zal dan normaal doorgaan, alleen dienen de verkleedpar tijen met de nodige discretie te geschieden! Het waldetachement, dat di ...erse patrouilles meegelopen heelt e n de verdere tijd :teer nuttig heeft Ges teed aan het runnen ...an dl...erse velddiens tonderwerpen zoals; opmars, n aderingsmars, aanval, verdedigi ng, huis:toekingen, h et gevangen nemen en behandelen van krlj gsge ... angenen, en:t., geelt op die dal een zeer geslaagde d emons tratie ... oor d e autoriteiten. Het blijkt ons, dat ook de ... loot uitstekende mariniers kan ople ...eren !

De op prim itieve wijze klaargemaak te, uit ze ...en gereehten bestaande rIjsthap, nliJh:t bij de Kasten zeer In de s maak te ... allen en na afloop w ordt dan ook de kok persoonlijk door r-.l e ... rouw StL·Uycken geeompllmenteerd voor zijn voortrelCeujk werk.

Dit was de laats te ... olledlge bivakdag, welke '/i avonds besloten werd door een taptoe ...oor hel huls, waar de Gouverneur zijn Intrek had genomen, en waa r hij voor de notabelen va n het eiland een receptie h ield. liet geheel wordt opgelu isterd door d e zookllchten vlln Hr. Mil. "Willem ... an der Zaan", die langs de baai spelen. De kapel speelt de taptoe en wordt ...erlicht door fakke ls, waardoor h et geheel een spectaculai r schouwspel Is, wat op het gezelschap en d e toegestroomde be...olklng ...eel Indruk maak t. Na alloop worden de kapelmeester en de tamboermaitre onder luid applaus door d e Gouverneur bedankt.

Het is ondertussen bijna Vrijdag, d e dag waarop we wee r zullen ...ertrekken. AI ... r oeg wor dt vandaag alles afgebroke n, het zware materiaal op trucks geladen en naa r d e lichter gebrach t. Het detachement wordt opgelljnd, de detachementscommandan t, ...ergezeld weer ... an zijn ondercommandan ten, loo pt het terre in na, Inspecteert of a lle goten, g:;aten en latrines goed. d ichtgegooid zijn, ot er geen papier e n blikken a chtergeble ...en zijn en geett dan he t sein tot afmars, waarna we ons ....oor d e la atste maal nagestaard d oor de bevolkin g. bege... en naar het steige r tje om te wachte n op de s loepen, welke ons zullen ...erschepen naar de Willem ... an der Zaan. Aan boord gekomen, wordt bekend gemaakt, dat er geen wacht gelopen wordt die nach t en iederei!n nu :tijn ac hters tallige slaap kan Inhalen. (O ...er In de pu l valIer. gesproken!).

Als d e Gou ... erneur en Mev rouw Struyeken aan boord zijn, wordt anker gelicht en koers gezet In de ri chting ...an Curaçao. We hebben n u de wind mee, waardoor het schip veel m inder te keer gaa t dan op de heenreis. Niemand heeft dan ook enige last ... an :tee:tlekte en alle hens SNURKT die nacht als een blok.

Twee d agen later, tegen de a ...ond naderen we Curaçao. de st a t ietrap en de Slatiesloep worden neergelaten, er wo rdt front gemCiakt over stuurboord. de gewapende wacht op d e forlmuur presenteert het geweer, de Gou ...erneur en Me ... r ouw Slruycken nemen a fscheid ...an ons en ... erlaten het schip In de Annabaai. Op het sein " doorgaan" ...all de kapel in en op de tonen ... an de "Defiieermars·· ... aren we het Scholtegat binnen, toegezwaaid d oor ...ele belangstellenden. ,.Afmeren" op de Marinebas is Parera, ..on tschepen", ,.Instijgen In de trucks" - "afma rs'·, waarmede onze trip naa r de Bo ...enwinden ten einde is ..

~IAR

IN ESCH I ETKA ~1 PIOENSCHAPPEN 1955

Van 26 tot en met JO September :tljn op de banen ...a n de Scherpschutters ... ereniging "Rotterdam·' d e Ma r ineschietkampioe nschappen op geweer en p istool gehouden.

De uitslagen ... an deze wedstrijd :tijn als ... olgt ; Afdeling A - Personele wedstrijd geweer.

Afstand ; 100 meter.

Houd ing; ... rije hand, liggend of knie lend, naa r keuze.

Doel : schij f Loosduinen.

I SMJRMARNS Dijkgraa f, J . L. M. VBHKAZ 145 2 KPLMARNS Peereboom. J .

VGKAZ 143 3 MARN I Stander, K. H. VGKAZ 142.b.l.serie 47 4 LTZTA 20C Oppel, H. G .

MOCV 142.b.l.serie 46 5 SGTMARNS P ieterse, K. VGKAZ 14l.b.l.serie 47 6 SGTTMB Breuseker VGKAZ 14l.b.l.serle 46 7 SGTMARNS Buijs VBHKAZ 14I.b.J.serie 46 8 KAPTMARNS Laurens, A. VBHKAZ 14l.b.l.serie 46 9 L TZV 2 OC Boon .... Ochsée MOCV 141 b.l.serie 46 10 MARN 1 R~bei. L. VGKAZ 140.b.J.serie 46 11 GENMAJMARNS Romswinckel, H. O. HKKM 140.b.J.ser le 46 12 K PLMARNS Wit, A. de VGKAZ 140.b.J.serie 46 IJ KPLMARNS I-oubsen , H. J .

AOKT 140.b.l.serie 45 14 SGTMARNS Jal ... lng, H. VBHKAZ 139.b.J.ser ie 46 15 KA PTMARNS Kneglmans, A. J .

VGKAZ 139.b.l.serie 45 16 SGTMARNS Claasscn VGKAZ 139.b.l.serje 45 17 KAPTMARNS Bons, A. HKKJI.I 139.b I.serie 45 18 KPLMARNS J<Jeijn, J . B. VGKAZ IJ8.b.J.serie 45 19 KAPTMARNS Verdonek, L. L. VBHKAZ 138.b.l.serie 44 20 KPLVGMR Broc:rtjcs, O. MVK V 136.b.l.~erie 44 21 KPLT IMM Gcuw~waard , T .

OZO 138.b.l.serle 44 22 KPLMARNS B,,~, W. v. d .

VGKAZ IJ8.b.J.ser ie 44 23 MARN 2 Krau ts. Th. VBHK AZ 138.b.l.serie 44 24 LTZ 2 OC PI·!t, A. v.

VBS 138 b.I.serie 44 25 SGTMARNS f-Jeij1tamp AOKT IJ8.bJ.serie 43 Ardelin&" B - Meesterscherpschutterswedst rijd geweer.

Afstand : 200 meter.

Houding : vrije hand, liggend of knielend naar keuze.

Doel ; schijf Loosduinen.

I SMJRMARNS Dijkgraa f, J . L. M. VBHKAZ 269 2 LTZTA 2 OC oppel. H. G. MOeV 260 KAPTMARNS Knegt mans, A. J .

VGKAZ 3 252 4 LTZ 2 oe Pelt. A .....

VBS 251 5 SGTMARNS Jal ... lng, H. VBHKAZ 250 6 SGTMARNS DijksIra, T . J .

AOKT 248 SGT MARNS Buijs, J .

VBHKAZ 7 246 ij LTZVK 2 oe Zwijgers. J .

VBHKAZ 245 9 SGTMARNS Heijkamp. G. AO KT 24.

10 MARN 1 Zanting, H. VGKAZ Atdelln&" C - Personele wedstrijd pist ool c.q . re ... ol ...er.

Afs tand : IS m eter.

Houding: ... rije hand. st aa nde.

Doel ; getransformeerde schijf Loosdu inen ... oorzien ... an ecn mouche.

I KLTZA Kr..!g ten, F. O .....

149 MOCV 2 KAPTMARNS Berg, G. v. d.

VBHKAZ 149 3 SGTVGMR .\sst:ll, J .....

MVKV 148 ...

GENMAJ MARNS Romswinckel, H. O. HKKM 148 MVK V 148 5 LTZSD 2 OC Cut~hoorn , K. 6 LTZ 2 OC F'f'1l, A. v.

VBS 146 7 SGTSCHR CC-tly, M. v. d .

MOCV 148 MVKV 148 a KPLVGMR WIlmol. J .

P SGTMARNS Roele ...e ld, A. K. VGKAZ 147 10 K .... PTMAR NS 8 0nll, A. HKKM 147 AJdelln&" D - Meesterscherpschutterswedstrijd pistool c.q. r e ...olver.

Afstand : 25 meter.

Houding : ... rije hand, s taande.

Doel ; internationale pistoolschijt.

I SGTMARNS Pieterse, K. VGKAZ 275 KLTZA Kregten, F. O. v.

MOeV 2 270 SGTSeHR Caay. M . .... d.

J MOeV 263 KAPTMARNS K negtmans, A. J .

4 VGKAZ 261 .b.J.serie 68 KAPTMARNS Berg, G . .... d.

5 VBHKAZ 26I.b.l.serie 83 TLNTMARNS Donker Curtius, W. B. VBHKAZ 6 26<1 GENMAJMARNS Romswinckel H . O. HKKM 7 259.b.Lserie 83 ij KAPTMARNS Semeijn, J. N. MOKH 259.b.l.serie 81 lto2:enprijs &"eweer (100 mete r) S MAJMARNS Dijkgraaf, J . L. M .

VGKAZ 10 rO:ten (na loting) Rozenprijs &"eweer (200 meier) Oppel, H. G .

MOCV 9 rozen (na loting) LTZTA 2 oe Roze nprijs pistOOl liS me ter) KLTZA Kregten, F. O. v.

Moe v 14 rozen (na loting) Rozenprijs pistool (25 meier) SGTMARNS Pielerse. K. VGKAZ 13 rO:ten Besle resultaten OP belde wa pens OP a lle a rstanden I KAPTMARNS Dijkgraaf, J. L. M. 797 VGKAZ 2 SMAJMARNS Knegtma ns, A. J .

VBHKAZ 787 LTZ 2 OC Peil, A .....

VBS 780 3

'"

19

VER K ORT E IN H OUD VAN II.:T VOORAFG AAN I"!

28

A f/I!

boord

IIfIlt

dl' Viu(·rijllOliticl.·ruisl"

Luck)' J OHp h ia !!en arme hond die ~en $choue terrler ala Moeder heert en een onbekende vader, Rondzwervende In dl' buurt van Kneulerdijk en Vijverber, 'Pronl hij In een plolullnle o;>wellinl In h,,1 Iuo.agecompartimcnt van een aulO "" kwam daarm'e t"rt'Cht "OOr Hr 1'.1 $ Tromo. a'waar hij aan boord ,lng", HU installeerde zl"h In h,,1 b.... '''nel Van een ollle,,!rl hul en ,Ing vanaaar uit OP v"r_ kennin" Een van zijn ontdekkingen n~ ve.loop van lijd was, dM h"t achlp Varen· de Wal "n zO maaki" Luck)' JOlJeph d" ."hleloelenlna.. n mee op de NooTdz"" Hij kTee, de aland Van MairooI 111 c.n U;l weg naar Slockholm, ,'an "'e:ke stad h l! deh zeer veel voorsieli, kTee. hij zijn eerste ..luokJe", Overilcn. maakte hU zich zeer verdlen.telijk met hel o"erb~n,,,n van berlchlc.n uit radiOhut nDar commando-brug, HIJ Jc.erde aquavit drink"" , Luc.ky deed op d" Noo ..... reis .oed z'n belt en veel ervarin, op en werd ult"indelUk voorgedragcn vOOr .. ural" kla,", Hierna maak te hij een oefen rel. In de Middellandse Zee. atwaar hij d" "AIn""kaan" I"erd" kennen. Daarn.. thu l.,-aart n.... r Den Helder, In Holland aang"komcn "'erd h"m zU" overpl... tsln, naar de Weil aanjeze'd, HI"r verdiept hij de.... In hel leven n WH_ lem.lad, I.... rt woest! dansen en maakt zich nieuwe vrlomden, Vandaaruit werd een tn"PfI<'lie.el. door Surlnan'e .emukt.

Vervol,en. weer leTUI In Curaçao wordt hij te werk gesteld bij de millt al re zwem_ Inrlchtlna "Michlelsooal", Helaa. begint zijn latblaa. Ie werk en cn verdwijnt Lucky enige tijd In het hospit .. a l.

A AN Ik

boord van Hs.. Ms. "Wolf" voel me al gau ..... Ingeburge rd. Het SCheejlje beert z'n \'oo r· en nadelen. De ,"c r warming Is ul istekend en da l vind Ik. k ers\'crs uit de W est. nat uurlijk heel belangrijk. Verder Is er warm en ko ud

st romend water, dal Is ook lang niet gek.

Maar wat :tUn die ,'erblij\'cn nauw!

Op sommige I,taatsen moe l je ~rst uitademen voornat je tUS!iI! n de kastje!! en de klSlikooIen kan paueren. Dus ga Ik op zoek nanr een betere tampat en vin d t die uiteindelijk bij het kacheltje

Jn het stuurhuis.

Del!:C tampSl heert d r ie \'oordelen: IC. Het Is er ru~tlg.

2e. Hel Is er warm.

Je. Er mag nl el wonli: n gerookt en je zit dus niet In de st ank.

Nu wordt I(·gen deze laatste regel nog al

~Jl8

gezondigd. mIlIlr meestal krijgen t)(wenbrug gauw door, wanneer er In de s t uu r hut clandeslle n wordt ge roo kt d oo r de roerganger' of d oor l'en of mee r .,oplopers". Dat blUkl dan uit een boze stem dil'! door d l.' sp reekbuis klinkt. of ui t het feit dal d p rom mandant o f officie r \'a n de wa c ht hlnnen komt va llen. zodat men ampe l tijd heeft de ~ trootjes te \'erhergen l.C

hel 0]1 de

,'""r--

",-i k zie de rook ,,_

20

Op een goede dag ben Ik 011 de OO,'enb r ug e n vind Ik de oplossing van dit raadsel ; Ik zie de rook namelijk duldelUk opstijge n uit de spreekbuis.

En j a wel hoo r, De commandant heeft het ook ge:tle n e n ve rd wUn t naar beneden. Even later hoor Ik da t een stoke r geschaakt is. "Dat womt dus he t vlagge n boek" mompel Ik, Een va n m'n geliefkoosde plaa t!ICn Is ren \'an de zitbankjes Ojl de bove n brug.

Er Is e r ee n aan stuurboo rd e n een aan bakboord en ze zitten in een soort uitstulping, :todat je ee n pr ac h t ui tzich t hebt. At s Ik 0]) het ba nkje zit, kom t mij n k011 nog ne t bo\'en de dichte verschansing ult. zodat Ik alles kan zien, maar loch beschut ben tegen de wind.

Ik moet alleen oppassen als de commandant 011 de brug \'erschUnt, want die \'in d t niet goed, dat ik daar zit, "Dat [last een 8cheejlshond eerste klM niet. om Ie zinen, te rwijl Ik hier sta!"

Vervolgens wordt ik er mc l een zwaai afgejaagd. Wat mag e r loch veel nlc t 011 de wereld!

On7.e eerste reis Is naar Porlland, wallr we met de "Fret" (een !lOOr lgenooO en de 021 gaan .. Illngen".

Wat ze met dat "pingen" bedoel:m. Is me niet helemaal duldelUk , het heer~ echter kcnnelijk niets met jllngpongen te maken, maar dat zal Ik la ler wel ui t vinden, Midden In de nacht ,'ertl'ekke n we ui l Nieuwediep, samen met de Frel , Het Is jlrachtweer en stik donker, Door cen warwinkel van baggermolens hane n we ons een weg naa r de rede en \'ervolgens stomen we doo r het $chulp,<!ngat naar buit~n_ "Ha, daar kom l de F ret," zegt de commandan l tegen de oudste o Ul de r , d ie \'aste Ilaal hondenwachl Is, L angs dl.' rij twi n ke le nde lich tjes \'an HuisduinelI :tIe Ik een wil en een groen Ikhl schul\'en, die s teeds dichterbij kome n, om ulIeIn delijk Ojl 1000 yard!! ach te r ons t e blijven hange n, terw ij l nu ook ee n rood

Ook aan de1-e droe,'lle en pijnlijke epllOde komt een eind, Zijn teru.keT(!nde Intereue voor vrouwelijk schoon II hel belte b:wijl "OOr ~ijn lennlna, Doch le"en. ontw:lakt hel verlan,en WHr naar het zille n.. t en lUIu"'elijka uit het dekenhufl vruat hij een va~nde plasl.ln" daar 'lIJ bij .eruchle vernomen h.... ft dat er een lrote oefenin, lIehouden ui word"n , Het ,eruchl blijkt Juist te zijn 'ew.... st en Lueky II nu op weil' naar NA TO-BU FFET, Lueky hoorde zoveel spre ken over de Bur· lellQue dal h ij besloot ;zelf Ie raan kijkcn, Het beloek hieraan vond hij ~"n ,root luccel en hij kr ....' dln.cn Ie ~Ien die op .... n pen.ion..t VOOr jonae meiaJes ~.IlII nlel ,'crtoond worden, Ach leraf wa. hij ullerst verheu,d dele kanl te hebben aan(e,",pen en (.r nu ook over mee te kunr:en praten, Trou wen. het gehele leven In de StalU hee ft zijn volle belan,ltelllug en van be~oeken bij verschlllcnde ram! \lel vormt hij zich zijn Indrukken over hel Amerik aanse leven, Na ver loop van tij d wordt Lucky a!. at,'olf van zUn lalblan n.:lllT Nederland lerualezonden, waar hU (eplaat,t wordt op Hr, MI, Wolf w..rmede h ij ',er visserijI",peet le "aat v. ren,

licht Is te zie n, ..Charlle nan thll< Is zebl'n " rllY - able sll'l tlon _ o\'er", "Thls Is Cha rlle nan _ roger-out!" zegt de yemer d oo r de microfoon, "DI.' F ret 1.0; Ol) I)()~t Commandant!" "EI. el!" Is het an t woord, 0\'1.'1' bakboord passeren we ee n lichtboei. die zachtjes 011 de de lllin g heen en weer dobbert: de uiterton \"an hel Schulpenga l , .. Alweer mis:' prel'elt de commandant.

"Officler van de wacht. heh je 'm, Ik ga ]llat! " ;zegt de commandant.

"Jawel commandan l !' , De commandant \'e mwUnl naar beneden en de officier van de wacht steekl (>en sigare t je op. Het is fris, maar er Is bijna geen wind e n de zee Is kalm , hel w ordt dus een go..."<ie wacht.

Ik blijf nog e\'en boven zitten om te geniete n van hel uitzic ht.

De Neóerlan dse kust Is k'l'nbllar d()()l' dl' ro nrIwen telende llchtba lken, Van d e ve le vuurtore ns en even 0\'1'1' bakboo rd beo gint ee n rosse lichtg loed ;zlrh steed~ duide lijker af Ie tekenen : de hoogo,"en~ hij Velsen,

Q\'er stuurboord zie ik de witte licht ~n hel groene Heht van een tegenligger, Op hetzelfde moment dat de offlc:er van de wacht naar zijn kijk er grUpt om het geval nad er te bekijke n. heginl e\'-c n bO\'en het g roene licht een sein lamp te knippe ren. De seiner schakelt 1.ijn lamp in en geeft antwoo rd.

"Dat is "De Ru,y ter" meneer!" zegt de ~elner. "O.K., sein maar terug. dal wij met de F I'e1 In kiellinie val'Cn Ol) weg naar Vlissingen'" I!:\'en later, terwijl de sei nlampen a an weel'SZijden nog aan e n uit flappe n, sc huift het grote silhoue t va n "De Ruy te r" langs o ns heen; hel doel mijn hart goed, zulk ee n groot machtig schil) geluidloos in de nacht \'oorbU te zIen g lijden, In de wete nSC/lap dat het een landgenoot Is. Nu begin Ik slaa p te krij gen en na d!' offi cie r van de wacht goede nacht U' hebben gewenst, lI-e k ik m e terug naast hel ka che lt je In het stuu r hui s.

De sloom maak t ee n geze lli g pruttelend ge luld door de leiding dIe naar he t kacheltje loopt. e n het enig andere ge luid dal ik af e n toe hoor Is het ro nd, ~ norren van hel stuurrad, al s de roe l'ga nge l' een gier va n hel schip wil bedwingen.

Langzaam maakt de IlIaai> ~.!eh "an n'ij meeste r en vCrI:oend m ct hct lot. dat mij a ll dil kl ei ne schee pj(' heeft g eplaatst, slui t Ik de ogen en geef mij ge willig OVC I' aan ce n van de pre ttigste bezig heden van de marin eman aan bool'd : ee n goede I.iellslag, .. Poe ng polng!!" .. Poeng poii ngg ! !" ,.Defin itief onderLeehoot!"

"DoppIer iels hoog !"

"Sonar ove rneme n," zegt de commandant. ..Sonar O\'el'lleme n," herhanll de tel efonist van de so narhut.

"Black Fe ndant \'00 1', one able vóór!" zegt de (.'() mmandant tegen de man hij de intercom, Deze i~ I)lijl,banr niet vrij van zct'ziekte want h;! st.aat el' bij al s een geknakte lelie en kermt door <I e Intel'(.'Om naar het stuurdek: "Black l)C ndek vóó r, one nble vóó r! "I ) ledel'een barst in lachen uil. .. Buhhh . , buh h," zeg t de man aan de inte rcom e n hij hIkt weer ee n gedeelte van zijn ontbijt in ee n Jlu l dl,· aan zij n \'oct~n staat. OndertuS9m eaat de aanval cloor en we nade ren <Ie o nde rzeeboot, hlUkens het ]llot en de stct'ds dichte r 011 elkaar volgende pongen : .. Pang lIOHn g!" .. Pong rlOi1ng" .. P ing [lOlng" "Pong l)i ng" .. Ping ping" "Opgepast" zegt de telefonlsl \'an de so nar.

Twct' ont[)loff lnge n vo lge n en I\')eemnal gaat. er ee n schOk door de co mmandocentrale, ~ Hedgehog Is afgev uurd e n e".... n la lcr zUn we bo\'en ons doel.

Onze aanval is nu afgelol)Cn en ~!1 warwinkel van orders gaat ove r de interco m, de radio e n <I e sonar-telefoon.

Vlaggen sc hie ten omhoog en omlaag en e\'en later danlt de l'ust weer.

Ik blij f gefascineerd staan kijke n naar dit bedrijf, da t ik nog nIet heb meegemaakt in mijn kor te marine-loopbaan en dat in de wandeling beke nd staa t onde r de naam "pIngen".

De "Fret" heeft nu ke nn el Uk de beurt om aan te vallen en w ij draaie n om hem heen om opn ie uw in een aanvalspositie te kome n ! ~n

.. Net twee katte n. die met een mu is sl)Clen," sc hiet het doo r mij heen, Overigens voel ik me ni et al te lekke r . wan t het sc hil) sl ingert als een bezetene 2n de man aan de radar begin t nu ook nl bijzo nder sip te kijken. Gedempt dringt. het loeie n van de wind tot ons doo r, al s de deur naar het trappo r taaltje nu e n dan OI )Cngaat. om een aflosser doo r te laten.

H et lijkt wel een soo r t s peelhol, de commandant, o udst<.' officier en de rap p ~ tann ingespannen op het van onde r verlichte plot te tUl'1!n. dat alleen hun geziChten belicht. te nvijl de re~t in het donker blUft. "Mooi zijn jullie niet." denk ik, De man bij de radar ziet nl enm groon als zijn sche l'm. waar al s C\2n dikke trage bromvlieg de ec ho vnn de Fret overhee n kmii )!. E;lntonig roe]lt hij de l)C ilinge n en afstanden af.

Volge ns he t plot moet de Fret nu bijna len aanval komen. dus ik [)Csluit om maa r eens boven te gaan kijken, hOlle nd e dat Ik m e in de fl'i sse lucht wat beIer 1.al gnan \'oelen , Ik klauter het u 'a pje op naai' de hO\·.en, br ug en installeer mij m et e~n zud l!

... zit teu, t erwijl i'" hiel' Sl l) ...

\'an inspa nning op een van de ui t kijkstoeltjes. Er staat inde rdaad ee n flink zee t je e n we nemen aardig wat buiswat er over. Op o ngeveer duizend yard dwars ove r bakboord huppelt de Fl-et nIs een speels konijn doo r de goh'e n. de zwarte wlml)C1 en he t aan\'al ssein in t op.

Hel zicht is s.lecht en flarden mist jugen 0\'10'1' het. wuler, De eommandant komt ook boven e n kl.îkt fron !l:md naar <Ie mi st banken, "Het ziet e r naar uit dat het zicht steed s slec hter wordt," zegt hij tege n de offl('ier va n de wacht, dje aan SB staat b ~ de kist met handgranaten.

"Ja commandant , er komen steeds meer mist banke n opdage n," Is diens ant woord, De zuidkust van Engeland is niet meer te zien. De commandant kijlkt. no~ e-~ns o m zich heen en zegt: ,.Ik zal de Fre t. \er telle n dat dit zijn laa tste aanval Is en daarna geef ik jou ee n seintje om de o nderzeeboot er uit t e halen 1" "Jawel commanda nt!"

Plotseling zie ' ik t wee zwarte stippen voo l' de Fre t uit in een wUde boog dOO I' het luchtruim sc hie ten en In het wa te r pl o n 9~ n. Even later volgen twee d()(fe klap1l'2n."

Dat zijn de twee I)r ojectlelen va n de Hedgehog. We blijven nu ee n tijd lang Ol) even w ijdige koersen \'a re n, d us het gestoei Is kennelijk afgelope n.

Eve n later klink t e r een do l gebr ul door de Intercom: "O]l de brug drie handgranate n !" De o ffici er van de

wacht treedt met ware doodsve racht in ~ op de k ist handgranaten af e n sli ngert. na de pennen te hebbe n uitve t ro kken e n met moo ie r egelmati ge ~ tussenpozen - drie handgranaten over bool'd.

Met nijdi ge ploffen eX]llode ren de ondingen co\~ n ondel' het wnt !'ro ppervlak en l'oel)Cn zodoe nde 0117.10' sub bo\'en.

Iedereen t uu rt nu vlijtig he t wate l' ar o m het eerst de o nd eI".!.eeboot te zien, want daar staat een pUpje op, ui lgco loofd doo r de com mandant.

Het duurt eindeloos.

"Ja! " roep t de eOll11l1nndan t. .. Eén roo kkaars! " Weg pijpje denken de o \'erig:m , Na nog O~ n tweede r ook kaars te hebb~n losgelaten, komt onze sub, de .. 021" weer bo ven.

Net op tijd, want het zicht is nu be nede n a lle peil.

Na enig over en weer gesel n wordl de terug weg naa r Po r t land aanva a l'd. waa r ik he lemaal niet rouwig om be n, want wc gaan nog steeds te kee r als ee n dronken man. Te mIdden van buie n en mistbanken zoeken wij dri e ploeterAarll onze weg terug naa i' naar onze pretl ige lig plaatsen aan de Q-piel'.

Dank zij de radar vinde n we onfeilbaa r o nze weg naar de ha\'en \'al1 PorUand, Daar is het e.? n dof gedrang. Allerlei sc he l:e n, die het ke nne lijk oo k bulte n tI' bar von d~n, wille n nu zo gauw m ogelijk dnt ga t binnen.

Op de brug staat de "branietru st". 0 11 ee n kluitje bij elkaar, kijkers aan het hoofd. _ .. Ja, ik geloof, dat we e r in kunne n."

7.e~1 de com mandant e n hij heeft net de telegraaf o p vo l voorui t late n zette n, als zich plo tselin g uit de nevel ach ter de hosening ang een kleine o nd eI"Leebool losmaakt, die met \'eel haast fl n g rot e wille snorren naar buite n wil. "~ ro t jongen," ;:egt de comman dant, "st uurboord aan boord!" ,.stuurboord aan boord," kllnkt het dof uit de sp reekbuis, GehOOI"Laam maakt de "Wolf" nog e~n rondtorn en juist als we slaags ligge n doemt e~ n jager op, die blijkbaa r ook naar binnen wU en die blijkens de zwarte band o m de sc hoorsteen een captain ,,0" nnn boo rd heeft , 2) "Daar wachten we ni et lange r op," "Roerganger, teleg raaf o p vo l vooruit!"

"Seiner maak aa n di e jage r over bakboord: "Reques pel'missio n t o 1188,'< ahead!" 3) De "Wolf" glijdt gehOOrLaam naar hel gat tuss~n de belde havenh oofden, terwijl de sei nlamp druk kl eppert.

"De Ja ge r antwoordt: it will he n plensure," praait de seiner.

Eve n Inte r komt de meerrOl o p pos t en I.oerse n we tussen de meerboeien clool' naar de Q-lIier.

De t eleg rafist komt boven met e-~n spoed beric ht: ..On arrival berlh in quecnfour alongside Brocklesby.~ ) "Laten we hOl)Cn dat de Brockl esby di tmaal actiever is," zegt de o udst e officier. " Brocklesby" Is ee n o ud e jager, omgebouwd lOt fregat, het moet wel het m inst schone Sl:hip van de Britse madne zijn en I)()\'e ndien n iet aCl ie f. T oe n we de vOl'ige keer aankwamen , werd de commandant bijna tot wanhoo p gedreven, omdat cr een ste r ke aflandige sto nd en de matroze n \'an de Brock lesby herhaalde lijk de keesjes liete n glil)pen, hetgee n onze meermanoeuvre van giste l'e n nl el ve reenvoudigde, In s panning wacht ik a f, hoe het ditmaal

21

1I:al gaan, want e r is wee r een afland ige wind e n nu ee n hel e sterke. Lang-.laam naderen we en tot leden; vold oe ning 1I:len we. d r.t er I'oor en achte ru it ee n paar matl"oU! n kiaar staan o m ons te ontvangen; gisteren waren e r mllar tw<.'e. Op o nze hak staan de beste keesjesgooiers af te ,,'achten Dil het sein van de sch1Ilpe.". ,.Ja . tet hem Ol':' tegt dete.

Twee keesje!> snorren door de lucht . De ene ket st tege n een van de matr07.e n 011 de Brockleshy 8an, die el'e n \'e rdwaasd blijft kijken en vervolgens blikse msnel ove ra l houdt en hel ding grij pl.

He t andere keesje ~makt teGen de f(lmp en valt onder taeht hoo nge lach \'an de maten van de onge lu kkige keesjesgOOier In hel water . .. Dat valt me mee va ndaag," zegt de commandant opgelucht.

De rest Is kinderwe r k en even la ter liggen we )'usti g afgemeerd Il\ngs de Brockl esby, waarn a we ons han.sten om de Fret ee n handje te helpen, die l\ch ter o ns ko mt te liggen, Ik besluit, dat mijn tegenwoo rdigh eid hier op de bo\'e nbrug ni et langer noodzake lijk Is en daal de stelle tralljes af om eens te kijken of er in het ca fetaria wal Ie hal en valt, wnn t n u we niet meer slhlgeren . begint mijn maag wee r danig te knorren.

I Wo rdt \·el"l·olgd.)

I) PendE'k Is hel Ma leise woord I'oo r zich in gebu rge rd In he l mnrln!l jargon. ~) Een cap tain .. 0'" Is de com mandant ~I Verweke toes temming \'oor U over I ) Bij aankom st afmere n In Hglliaat s

.. o nderb roe kje" e n heeft van ee n squad ron jagen;. te lopen, Q 4. Illng!l7.ij BI'OCkl esby.

BI€Rtapp€R nummER 1 ENdaverend applaus E hofmeester Je k las A.

op toen H. Klumpenhouwer van het Marine Vliegkamll Val _ ken burg het poclium Vlln het Amsterdam se Concert gebo uw besteeg.

In ..stemmig"' matroten uniform ging h ij zij n aandee l leveren in de felle strijd om het landskampioenschap biertappen.

Ietwa t te nuwuchti g stond hij dlla r te midden der beste biertappers die In ons land maar te vinde n zij n. Als winnaar van de regio nale wedsttijden welke dit \'oo rjnar In Leide n waren gehouden, kr~g nlJ nu de kllns om een n~tional e prestatie te gaan leveren. Toen he t grote mo· ment daar wa s, stapte Klum pcnhouwer op z'n bar af, en tapte da t het ccn lieve lus t wa s, Hel was hem aan te zien. dat hij zijn lesse n uit Loosdreeh t nog niet vergeten was. Met korte doch sierlij ke grepen vulde hij een glas pils, e n iiChonk een donker uil. Een twaalfkoppige jury waaronder ee n profeS$Or, bekeek zijn werk en ke nde hem promp t 205 l)Untell toe. Et.-n puntental waarop speciaal door de omroeper werd gea ttendee rd. Klu mpenhouwer klom hoge r. hij werd geplaa tst in de halve finale. Nu moest hij de strijd aanbinde n tegen en kele van de a llerbeste biertappcrs. Begrijpelijk moesl hij nu wel het bij ltje erbij neer leggen.

Gebrek aan jarenlange rou tine WilS cr de oo rzaak vn n dat hij o p het onde rd eel snelheid st ruikelde. Desondanks mogen wij ho[meeste r K1umpenhouwe r, zoals de j ury ons mededeelde besc houwen tot een van de allerbc$te bierta ppel"!l we lke in ons he le land te vinden zijn.

Hofmeester Klumpenho uwer heeft de eer van onte Marine op deze nationa le wed· st rijden van het Ce nt raa l Brouwerij Kan_ toor hoog gehoude n.

H. v. H.

22

st~g

ins tituut voor de marine te Willemsoord voor vaaro pleidingen.

Hr. Ms. patr ouillevaartuigen H efring en Uadda, commandanten luitenant te l' zee der tweede klasse (oud ste categorie) J. A. Heyse e n luiten ant ter zee dt' r tweede klasse W. Kool zijn ter besch ikking van de vaaropleid ingen te Vlissingen. terwijl het laats te schip tevens is belast met het toezicht op de visse r ij in de Nederlandse territoriale wateren tussen Hoek van Holland en de Nederlands-Belgische grens.

Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt

Hr. Ms. kruiser D e Ru y ter,

comman~

dan t kapitein ter zee A. H. J. van d er Schatte Olivier , welk schi p tijdens hel bezoek van H.M. de Koningin :lan de Nederlandse Antillen te H arer beschik-

king stond. vertrok eind October op thuisvaarl en wordt 8 November in Nederland verwacht.

Hr. Ms. kruise r De Zeven Prov inciën . commandant kap itein ter zee G. B. Fol'-

luyn, wordt na varende proefnemingen en enkele oefeningen in de Noordzee op 2 November te Den Helder verwacht.

Het oefe nsmaldeel 5 onder bevel van kapitein ter zee L. J , GosHngs en bestaande uil Hr. Ms. torpedobootjager Evertsen. commandant kap itein -l uite-

nant ter zee H. M. van den Wall Bake, Hr. Ms. fregat Van Ewijck. waarvan de commandant, luitenant ter 7.ec d er eerste klasse J. van Dappel'en we rd afgelost door luitenant te r zee de r eerste klasse N. J. H. Gregory en Hr. Ms. onder1:eeboot Walrus, commandant luitenan t te r zee der eerste klasse G. P. F. Munnik, houdt oefeningen in Het Kanaal ~n wordt 12 Novembe r te Rotterdam ve rwacht. De beide bovenwaterschepen gaan daarna naar Den Heldel·. brengen V<ln 25 tot 28 November een bezoek aan Vlissingen en ke ren tegen het eind van de maand naar Den Helder terug.

Hr. Ms. onderzeebootjager Noord-Brabant, commandan t kapitein- luitenant ter zee A. E. J. Modderman vaart voor geveeh tsinforma tie-opleid ing.

Hl". Ms. onderzeebootjager Gelderland , comandant kapitein-luitenant te r zee P. van Willigen, vaa rt '100 1' onderzeeboo tbestrijdingsoefeningen tezamen met Hr. Ms. onderzeeboot Tijgerhaai, comma ndant luitenant ter zee der tweede klasse (oudste ca tegorie) Ph. S. Niemeyel".

Hr. Ms. fregat Wolf, waa r van de commandant. luitenant ter zee der eerste I<:lassc E. H. van Rees, werd afgelost door luitenant ter zee der eerste kl asse H. van Mastrigt, doet d ienst als visse rijpolitiekruiser op de Noordzee en liep eind October binnen te Den Helder.

Hr. Ms. fregat Vos, waarvan de commandunt, luitenant Ier zee der eerste klasse F. de Blocq van Kuffeler werd afgelost door luitenant ter zee der eer-

ste klasse J. C. K. Leeksma, is tel' beschikking van de opleidingen te Vlissingen.

H r. Ms. fregat Willem van de r Zaan, comandant luitenant ter zee d er eer ste klasse R. J. HOI'dijk, bevindt zic h in d e Caraïbische wateren ter beschikking van de commandant der zeemacht in de Nederlandse Antillen.

Hr. Ms. onderzeeboot Zee leeuw, commandant luitenant Ier zee de r eerste klasse R. \'an Wely, oefende in de twcede helft van October tezamen met Hr. Ms. Wa lrus (smaldeel ::i) en keerde eind October te Rotterdam terug.

Hl". Ms. onderzeeboot 0-27, commandant luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) F . B. Hamilton. maakt in November een korte vaartocht naar de Middellandse Zee. Hr. Ms. mijnenveger Dokkum, commandant luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) T . H. de Meester. bev indt zich op ga r antievaarl in de Caraibische watere n en is ter beschikking van de commandant zeemacht in dl' Nt-dt'rlandse Antil.len.

Hr. Ms. patrouillevaartuig lIobe in is tel' beschikking van de vaaropleidingen te Den Helder.

Hr. Ms. du ikwerkschip lIereules, commandant luitenan t ter zee van speciale d iensten de r tweede klasse (oudste categorie) R. Lucas, is te r beschikking van de du ikopleiding. Het schip is tijdelijk gestalionneerd te Vlissingen.

Hr. Ms. torpedowerksch ip l\l er euur is ter beschikking van het torpedoinschietbedrijf te Den Helder.

H r. Ms. zeesleepboten Orkaa n en A 847 zijn ter besch ikking voor s leepdiensten.

Hr. Ms. commun icatievaartuig He ndrik Karssen is ter beschikking van het Koninklijk instituut voor de marine te Willemsoord voor vaaropleidin g en doet tevens dienst als vast ea li bratievaartuig.

Hl". Ms. Medusa, commandant kapiteinluitenant lel' zee J. G . Dasia , is in di enst ten behoeve van de mijnendienst.

Hr. Ms. Cerberus, commandant luitenant ter zee der tweede klasse (oudste cateRori e) KMROV N. J. Tulp vaart als ncUenwe r kschip en netlenlegger.

Hr. Ms. opnemingsvaartuig Lu ymes. commandant luitenant ter 7.ee van speciule diensten J . E. de Wit, verricht opnemings werkzaamheden.

Hr. Ms. L 9601 vaart VOO I" algemene Iransportdicnsten.

Van squ adron mijnenvegers 20, welk sq uadron bestaat uit oceaanmijnenvege rs var en Hl'. Ms. Onvervaard en Onverdrot en, commandanten luitenants ter zee der eerste klasse G. Gallandat Huet en J. Kooyman, voor proefnemingen.

MARINELUCHTVAARTDIENST SQuadron I, bestaande uit Fireflie~, commandan t luitenant ter z.ee vliegel" d er eerste klasse A. Ehbel, is gestationneerd op het Dr. P lesman-vliegveld op Curaçao en staat ter beschikk ing van de command an t d er zeemach t in de Nederla ndse Antillen. Bovendien is het belast met de voorgezette opleiding tot gevech tsvlieger.

Squadrons 2 en 4, bestaande uil Grumman Avengers, commandanten luitenant ter zee vlieger der eerste klasse G. G .

Smits en luitenant ter zee vlieger dCI" tweede klasse J . F . T. Luns. oefenden in de tweede helft van October aan boord van het Britse vliegkampschip HMS Bulwar k.

Squadron 8, bestaande uit Sikorsky S 55 helicopter s en Cat allna PBY5a amph ibie-vliegtuigen , waarvan de commandant, luiten a n t te r zee vlieger der eers te klasse T . M. A. Hoebink, werd afgelost door luitenant Ier zee vlieger de l' eerst e klasse A. Adriaans, is ter be~chikking van de opsporings- e n reddingsdiens t langs de Nederlandse kusten.

Hr. Ms. patrouillevaartuig Fre)'r, commandant luitenant ter zee dc r tweede klasse (oud ste categorie) J. W. Lugard, is ter beschikking va n het Koninklijk

KORPS MARINIERS Onderdelen van hel korps ma r ineirs bevinden zich in de Nede r landse Antillen en in Nederlands Nieuw Guinea.

Van squad r on mijnenvegers 122, com_ mandan t luite nant ter zee de r eerste klasse H . J . Meert zijn Hr. Ms. Beem~ ter, Bedum, Be llen" BGreulo en Brummen in dienst en operationeel.

Va n squ ad rOIl mijnenveger s 123 zijn Hr. Ms. Brouwershaven en Boxtel tijd elijk ingedeeld bij squad ron m ijnenvegers 122. en tcr beschikking 'lOOI' proefn emingen.

Van squadroll mijne nvegers 117 zijn H l".

Ms. Beveland, Marken en Putten ter besch ikking van het duikbedrijf.

23

Buitenlands Marinenieuws AUST RALI E

De Aust ralische miilflne zal worden ullgebreid. zodat In 1961 tien nieuwe eenheden aan de s terkte zullen :djn toegevoegd.

Er w ord en drie .. Dar ings" in Aust ra lië gebouwd, alsmede vier OB-fregatten.

Vijf ande re schepen zullen worden gemoderniseerd.

ENGE LAND In de FaJkla nd eilanden, e<!n omstreden Engels gebied, zal een bewapende nett('nlegger, de ., Protector", w orden gestationneerd.

Het schip 1$ speciaal versterkt met hel oog op dr ijfijs en heeft een d etachement mariniers aan boord.

Ook de Britse marine zal In navo lging van de Amerikaanse marine ccn on-

derzeeboot gaan bouwen, die me I atoom voo r tstuwing wordt voortbewogen.

FINLAND De vlootbasis Porwkala, d ie Rusland na de Flns·Russische oorlog Vf'rkreeg, ...al nog voor het einde van dit jaar aan F'lnland worden t er uggegeve n.

ISUAJ.: L Behalve de twee van Engela nd overgenomen jagers bestaat de Israëlische ma r ine uit :tes fregaUen en enkele kleinere vaartuigen. De totale sterkte bedra agt thans omslreeks 2000 man.

N'ATION.\LlSl1SCIl C IIIN/\ De marine van Formose bestaat uit oude

Amerikaanse e n Japanse

BEVO RD ERD: tot luitenant t er ~ee \'an d e loodsdi enst de r 2e kl asse oudste cat egorie KIUR : J . C. Onnes m.i.V. 16 Aug. 195$ lot luitenan t ter ~ee arts d er 2e kl asse ouds te catelori e KIUR : H. Be l m.i.v. 1 Sept.

1955 lot luiten a nt Ie r :tee la ndarts der 2e klaS5e oudste categorie Kl\lIt : E. P. H. D. Salverda m. i.V. I Sept.

1955 lot officier- marva der 2e kl asse jongste categori e K!\1R : M. Bakker. A. W. Oosterling m.I.v. I Sept.

1955 tol kapitein - luitenan t t er 'l.ee: H. J . H. Hagdorn m.i.v. 6 Sept.

1955 tot luitenan t te r ue der Ie k lasse: E. L. B. Thung m.i.v. 6 Sept.

1955 tot luile na nt ter 'l.ee tanda rlll der 2e klasse oudste categorie Kl\IR : J . Geesink m.i.v. 16 Sept.

1955 BENO El\I.D: 101 luile nan t te r zee der 3e k lasse Kl\IR : D. E. Heere, M. G. C. Mommers. L. A. Wunderlieh m.i.v. 1 Sept.

1955 tot tweede lullen a nt der m a ri niers Kl\IR: Mr H. L. J. Roelvink. H. J . J. Rensma. G. WesseJ man , J . W. Versleeg.

P. F. L. Vers lappen. E. H. Tlmmermans, J. Godthelp. A. J . Slolhouwer, P. Costerman Boodt, W. J. B. Vogel, A. J . va n der Maarel. B. Buiten. W. K. C. van Loon, P. B. G. Peeters, R. A. J . van der Biesen. B. C. A. Nlcotas, A. G. A. Vandenboorn. J . C. Gooijer, J . ti. Vlam , R. J. Koth e. H. T. A. M. van Hellemondt. D. van En ter. D. van d en Berg. H. de Groot, J. C. van Dorp. G. Ba r telings, J. N. Nieken, K. Bondam, H. J. Brandsma.

J. Ruiter. H. Relnink, M. N. Strooper, A. W. L. Frltzsche, P. M. A. Mol. m.i.v. I Sept.

1955 tot luitenant ter zee va n speciale dl ensle n d er I e kluse: D. Langelaar m.i.v. I Sept. 1955 tot luitenant ter zee va n s peciale d ie nsten de r 2e kl asse Ouds te categorie : F. Dersjant m.I.v. I Sept.

1955 tot luitena nt te r zee arts der 2e kl asse Jo ngs te catego ri e: J. A. K ylstra. H. Zuidema m.i.v. 12 Sept.

1955 tot luite na nt te r zee v lieger der 3e kl asse: T. J . H. He Unders m.i.v. 16 Sept.

1955 lot luitenant te r zee d er I e k lasse KIUR : E. M. Middeldorp m.i.v. 1 Oct. 1955E.

24

~c h e ilen

en

WOlxII gelei de lUk me t h ulp d er Ameri· ka nen \'e r sterk t en geoefend. Men be-

schi kt thRn ~ o\'cr 3 jagers. 11 fregatten.

1 ~' mUnc n\'f'ge l'S. a lsmede een aantal IllItroulllf'-. landings- en hulp\·aartulgen.

NATO Eind September w erd in d e Noorse waleren de oefening "Sea En te rpr ise" gehouden. waaraan schepen en vliegtuigen van Engeland, Ame ri ka. Canada en Noorwegen deel namen.

POLEN 1\vee Poolse torpedObOOtjagers braeh· ten eind August us een bczoex a"'l1 Engeland. het eerste be'roek van de Poolse m ar ine aan dat land na de oor· log.

10! luitenant Ier zee de r 2e klalJSe oudsle categorie Kl\lIt : M. Geerke m.i.v. I OeI. 1955 tot luite nan t ter zee \'a ll d e e teetroteehn lsche d ie nst de r 2e klasse oudste catelorl e KMR: Ir J . M. ROQ:l;enhoom m.i.v. l Oei .

1955 tol tüde lij k vioolpredikant (In rang gelijkgesteld met luite nant t er zee de r 2e kl nsse oudste categorie): m.i.v. l Oet. 1955 Ds W. Hoekstra lol ka pitein de r ma rinie rs Kl\IR : m.i.v. I Nov. 1955 A. E. J. Blom tot lullenant te r 7ee " an de technische di enst de r Ie k lasse Kl\Ut: J. Grollé m.i.v.

Nov. 1955 BOVEN OE STERKT E GEVOERD: luitenant te r zet: van va kd ie ns ten de r 2e k lasse ouds te categorie: A. J. Smlth, H. Bossers, W. Rel b;ma, E. d e Boer, P. Braham. A. C. BusIer. m.i.v. lOeI. 1955 F. M. van de r Grijn, C. J . P inxtcren luitena nt Ier zee van \'a kdi e ns ten d er 2e kl asse jongste cat e,.o ri e: W. P. T . !\1ünze. W. de Valk. J. W. Scheer. C. de Vries, B. Grooljilns. J. van d en Ende. W. H. M. Gilal. P. J. H. Nelissen m.i.V. Oet. 1955 OP NON ACTIVITEIT GESTELD: commandeur : op verzoek S. dcn Boert van l Oet. 1955 lot 21 Febr. 1956 EERVOL ONTSLAG : luitenant ter 'l.ee va n specia le di ens te n d er 2e klaue categori e Kl\IRTV: op verzoek (benoemd tot reserve-officier der Kon. macht) J. J . de Roo m. i.V. Aug. kapitein te r zee: op verzoek wegens langdurig e di enst J . E. A. Post Uiterweer m.i.V. Sept. luitena n t te r zee waa rn eme r de r 2e kl asse oudste categorie Kl\I.R: op verzoek C. G . Ha lkcma m. i.V. I Sept. luite na n t te r zee \':ln s pecia le d ie nsten der 2e klasse categorie KM.R : op verzoek (be noemd tot beroepsofCicier) F. Dersjan t m. i.v. 1 Sept. luitenant ter zee waarneme r der 3e k lasse Kl\I.R : op vertoek (benoemd tot beroepsofficier) T. J . H. Heljnders m.I.v. 16 Sept. kapitein- luiten a nt ter zee : op verzoek H. C. J. Coumou m.i.v.

Oet . luite na nt tel" 'l.ee de r Ie klasse: wegens langdurige dienst m.i.v. lOeI. S. S. W. Vlln der Woude luitenant te r zee der t e klasse: op verzoek (benoemd t Ol reserve-oWcier) M. Middeldo rp m.i.V. Oei.

oudste Land1955 1955

1955 oudste 1955 1955 1955 1935 1955

lullcnant te r zee der 2e kla55e oudste categorie: op verzoek (benoemd tot reserve·officier) M. Gee rke m.i.v. lOet. 1955 luitenant Ier zee van de eleelroteehnlsche dienst der 2e klasse oudste categorie: op verzoek (benoemd tot reserve·offieier) Ir J . M. Roozenboom m.i.v. lOet. 1955 IÜdelijk vlootpredikant (In ran, ,elijkgesteld met luitenant ter zee de r 2e klasse oudste eate,orle): Os H. Woldendorp m.i.v. lOet. 1955 kapitein ter zee: op ve rzoek wegens langdurige dienst J. A. L. Muller m.I.v. 16 O<:t.

1955 kapitein ter zee: op verzoek wegens langdurige dienst A. J . Quanjer m.i.v. 22 Oet. 1955 kapitein ter zee: op verzoek wegens langdurige dienst P. A. Mulock van der Vlies Bik m.i.v.

Nov. 1955 kapitein der mariniers: op verzoek (benoemd tot reserve·officier) A. E. J . Blom m.i.v. 1 Nov. 1955 luitenant ter zu van de technische dienst der l e klasse: op verzoek (benoemd lot reserve·offieler) J. GroUé m.I.v. 1 Nov. 1955 luitenant ter zee van speeiale diensten de r 2e klasse oudste cate.arie KMa: wegens medische ongeschiktheid C. Wlcherllnk m.I.v. 1 Nov. 1955 EERVOL ONTSLAG : m.I.v. 1 O<:tober 1955

I. We,ens het. elodi,en of ovenchrijden van de tijd, ' waarvoor zij als officier ter beJchikkln, lijn: kapitein-luitenant ter zee KMR: J . van Staveren luitenant ter 'lee der Ze klasse oudste categorie KMR: J . W. Gill lulteuant ter zee vUeger der Ie klasse KMa: J . F. Breedveld luitenant ter zee vlieccr der 2e klasse ouds(.c caterorie KMR: W. H . vnn Lienden ' luUenant ter zee wa arnemer der Ze klasse oudste categorie KMR: Mr K. G. P . Mlchlelsen, G. Bouma, Ir J. J . H. J ansen Maneschijn, J. W. N. Cramer, J . G. Wallls de Vries luitenant ter lee waamemer der 2e klasse Joncste caiq'orie KMR: J. M . Ie Clercq kapitein-luitenant ter zee van de technische dienst KMR: Ir T. J . S pangenberg luitenant ter zee van de technische dienst der Ie klasse KMR: Ir H. F. de Jonge luite nant ter zee van de teehnlsche dienst der 2e IlIasse oudste eatelorle KMR: G. J . Aberson, Ir L . van Veen luitenant ter zee van de technische dienst der 2e klasse jonrste eatecorle KMR: Ir P. J . Sorgedrager kaplteln·lultenant ter lee van de eledrotechnische dienst KMR: Ir W . J . van Hoogenhuijze luitenant ter zee van administratie der 2e klasse oudste categorie KMR: V. M. A. Post luitenant ter zee arts der Ie kla55e KMR: H. J. E. J . de Ru ijte r de Wildt, F. H. W. van der Wal, J. B. HiIlen, D . H . F. Wolters luitenant ter zee arls der 2e klasse ouds te categorie KMR : K . H . Bos

lulienant ter zee tandarts d~r Je klasse KMR : H. W. Hannivoor t, C. G. P. Bendien, G. J. TIchelman, P. J. van der Sande, A. T. Idema luitenant ter zee tandarts der 2e klasse oudste categorie KMR:

J. A. Vonk. H. W. J. Leeuw luitenant ter zee van speciale diensten der 2e klasse oudste catecorle KMR: , P. A. P . Noë, Ir K. Weslerbllan, H. van Oosten B. Vreede, A. F . P . Hulsewe, T. G. Glelchman, J. Bodar, I r R. D. Koolhaas, Ir J . B. Asselbergs luitenant ter zee van speciale diensten der 2e klasse jonaste catecorie KMR: Mr W. C. G. U)jee luitenant ter zee van de loodsdie nst der 2e klane oudste categorie KMR : W. Goos

,

Wecens het bereiken of overschrijden van de leeftijd van vijltic ja~n: luitenant ter lee de r Ie klasse KMR: E . J . Buiskool luite nant ter zee de r 2e klasse oudste categorie KMR: E. J. Cool , luitenant te r zee waarne mer der Ie klasse KMR : S. L. C. Steens luitenant Ie r zee van speciale diensten der t e klasse Kl\IR: G. N. Prass

IJ.

M

s

Opgave van schepelingen die in het tijdvak van 16 Augustus 1955 tot en met 15 September 1955 behoudens bedenkingen in aanmerking komen voor bevordering tot de rang van korporaal en hoger. van schipper tot opperschipper: C. Kooijman e n J . Hol m.I.v. I Sept.

1955 van booUman tot schipper: A. Klootwijk, E. Rooker, J. J . Wes· terbeek, A. Braam, H . D . Wagenaar en A. N. KrIspijn m.i.v. 1 Sept.

1955 van kwartiermeester tot boob:man: W. J. Beekman, A. den IJzerman, K .

Brul, A. van de r Panne en J . J . Nassy m.I.v. 1 Sept.

1955 van vuurleldincskOlisiabe1 der l e klasse tot korporaa ivuurleldinckonstabel : J . L. A. I.enards, P . van Enk,/J. E .

Koster en J . F. de Winter m.i.v. I Aug. 1955 van rnajoor-e1ectromonteur boven de sterkte tot opper·eledromonteur boven de sterkte.

C. B. Nlël . m.i.v. I Sept.

1955 van korporaal-vuurle ldlngttlonteur tot serceautvuurleldin(1Donteur: H . J . va n den Oudenalder m .I.v. I Sept.

1955 van radlo-radannonteur der Ie klasse tot korporaal·radlo· radarmoDteur: H. C. van Oosterhout m.i.v. 1 Aug. 1955 van korporaal vau de navlptle·gevechlslnrormaliedlen.1l1 tot sergeant van de navlgatle-gevechtslnformatledieust H. de Hoop m.i.v. 1 Sept.

1955 van sergeant-torpedomaker tot ma,loor·l.orpedomaker : W . Mulder m.i.v. I Sept. 1955 van korporaal·torpedomaker tot sergeanl-torpedomaker: E. M. Tessers m.I.v. 1 Sept.

1955 van serreant-tlmmerman tot majoor·tlmme rman: L . A. Kortbeek m.I.v. I Sept: 1955 van majoor-schrijver tot opperscbrüver: J . H. Roos m.i.v. I Sept.

1955 van sergeant-:zlekeDverplC(er tot majoor-zlekenverplecer: W. J. Verheijen m.i.v. 1 Sept. 1955 van korporaal-ziekenverpleger tot sergeant·zlekenverpleger : G. A. E. van Hees m.i.v. I Sept. 1955 van bottelier der Ie klasse tot korporaal-bottelier: J . F. Henciriks m.i.v. 1 Sept.

1955 van korporaal-vllecer tot sergeant·vUe,er : A. J . I.elchsenring m.i.V. I Aug. 1955 van vliegtulgmaker·vUegtulgmonteur der Ie klasse tot korporaal_vliegtulgmaker · vllegtulgmonteur: I. MIddelkoop m.I.v. 1 Febr. 1955 van korporaal.vlleglulcmaker-meiaalbewe rker tot sergeantvllegtulgmaker-metaalbewerker: A. A. Hazekamp en C. J. A. !.amers m.I.'\.'. 1 Sept.

1955 van korporaal·vUeglulgmaker-map.zijnbeheerder tot sergeant-vllepul,maker·magazijnbeheerder: C. M. Schoenmaker m.I.v.

Aug. 1955 van korporaal- pijpe r tot sergeant·pijper: J . J. Hu ber m.I.v.

Aug. 1955 van korporaaJ·mullkant tot serceant-multlkant: F. C. Remeijer m.i.v. I Sept. 1955

25

Opgave van schepelingen met de rang van korporaal en hoger aa n wie rervol ontslag u it de zeedienst Is verleend met Ingang van de datum als achter . leders naa m ver meld: bootsman : D. va n D am

korpor-aal·CelChutkon.stabel:

c. N. Keijer

korporaal- vuurleldlncmonteur: H. J . Schouten R rJ"eanl- radJorada nnonteur: J . H . FUon korporaal-l.elecrafist; S. Wagenaar korporaal-torpedoma ker: W. G. van Dijk J . J . van der Kalle n oppermachtnl. t : H . G. Eijmera majoor-m.aehlniJt.: E. Gey

m.i.v. 1 Nov.

1955

m.i.v. 16 Sept.

1955

m.i.v. 16 J a n. m.i.v. 5 Nov.

",.

"55

m.i.v. I Sept.

1955

m.i.v. I Sept. m.i.v. 16 Nov.

1955 1955

m.i.v. I Nov.

1955

m.i.v. 1 Nov.

1955

m.I.v. l Oet. korporaal-machlnll t : J . Wulflraat m.i.v. 16 Sept.

J . W. Bloemen m.i.v. 16 Oei. J. P . J . Leenhouta m.I.v. I Nov. M. van Oostenbrugge m.I.v. 16 Nov. R. L. Poot m.i.v. UI Nov. korporaal-bottelier : E. van Oort m.i.v. 1 Sept. korp<tl'1l.al-hofme-e. l.er: M. Stevens m.I.v. 16 Nov. korporaal-kok : J . Brouwer m.i.v. 1 Sept. korporaa1-kle-ermake r : m.I.v. 16 Sept.

J . A. C. Maal maJoor -vllectulcmaker -aJceme-en H . J . M. Wollhuis m.i.v. 16 Oet. korporaal-vllea1ulpnaker-vUea1u1cmonle ur: J . M. Labruijère m.I.v. l Oet. H. van den Brand m.I.v. I Nov. J . Prins m.I.v. 1 Nov. korporaal-vllec1ul(maker-molormonleur: E . Hardebol m.I.v. 1 Oct. H . Fabe r m.i.v. 16 Oet. H . Rlddertng m.I.v. 16 Oet. T . J . I . de Bra bande r m.I.v. I Nov. 5efJ'eanf.-.vllea1ul(ma.ker- radloradarmonleur: W. F. A. de Koek m.i.v. l Oei. korporaal -vllea1uIJ1D.l.ker -konst.abel: m.i.v. 1 Ool J . L. va n Eek

"55

"" ""

L . T. van Sermondt

m.I.v. 16 D e<:.

1955

korporaal-vllecverkeerslelder : J . Slump

m.I.v. 16 Sept.

1955

~fJ'eanf.-.maeh lniJ ':

C. Smlt

adjudant-onderorricie r der ma rinie rs: J . C. Zimmermann serceant der ma riniers: P . Santema korporaal der mari nie rs: W. A . Verhoet H. Veltma n J . R. C ljzen

I Nov.

1955

m.i.v. 16 Aug.

1955

m.i.v. 16 Sept. m.i.v. lOei. m.i.v. 1 Nov.

1955 1955 1955

m .I.v.

Hef o ntwerpen, ze tte n en drukke n van Uw d rukwe rk il bij ons in goede handen. Wij hebben on. bedrijf in de loop de r ja ren gespecialiseerd in he t druk· ken van periodieken en handelsdrukwerk. Zowel weel:- als maand bladan 'Wordon door puncluool vo rzorgd .

On. producfieappanaf sfaaf borg voor een vlotte a.fle vering van Uw o rden .

Wanneer U behoeUe heeU aan goed drukwerk, dan lullen wij het zeer op pri js slellen, onl machinepark an onle vakbekwaamheid voo r U Ie mogen inschakelen.

1955 1955 1955

"" 1955 1955

on,

1955 1955 1955 1955

""

1955 1955

1955 1955 1955

c. B l omme ndaal R.IJNSTR. A AT 9 .

n.v.

DEN H A A G

1955

maJoor -vl l~u lcmake r- metaalbewe rke r :

..

Wanneer begint m lJn opleiding?

De opleldJnc tot : Sergeant van de ondeneebootbestrij dlngsdienst . . . . . . . . .

Seriea nt vlIegtuIgmaker konslabel Kwart iermeester . . . . . . . .. . . .... .

Ka nonnier Kor poraal machinist Vllegtulgmaker-instrumentmaker Sergeant teleuafis t .

Sergeant vuurleldlnpkonsta bel Kanonnier Ooodsboot) .

Radlo-afstandpeiler plot der 2e klasse De berb&UqKll1'8u

7 November 14 November

22 November 28 November 28 November 28 November 21 November

voor:

Radlo-afstandpeller plot der 2e klasse .

Radio-atstandpeUer vuurleiding der

26

7 November 7 November 7 November

7 November

2e klasse en der Ie klasse . . . . . 7 November Kanonnier der 2e en der Ie klasse . . 21 November Radlo-afstandpeiler plot der Ie klasse 21 November De ople1dlnr tot:

Ondeneebootbestrijding voor ofl. vlieger e n oU. waarnemer . .

5 Sergeant r adio-rada rmonteu r en sergea nt vUegtuigmaker-radio-radarmonteur 5 Navlga tie-dlrecUeofficier .

12 Vliegtutgmaker-Instrumentma ker 14 Vlieger . . . . . . . .

19 De berbaUnr.eunu voor : Radio-a tatandpeiler vuurleiding der 2e en der Ie klasse . . . . . . .

December December December December December

5 December

"Borletti" Meetgereedschappen

Technisch Handels bureau

R. MEININCER Laa n va n Meerdervoort 91

De n Haag - Te l efoon 33 4 929

'"

AOFlno ... ., . , ..

WESTINGHOUSE melaalgelijkrichters

GROOTKE U KE N I NS T A LL A TI ES [ N

ROE 5 T V R .1J 5 T A A L

BA VO

N.V.

MACH I N EFABR I EK GU&loweg 71 . Telefoo Q 69490·6170 1 . Sd , ieda ll l

•

handen

In •

zeeschepen

DE HAAN & OERLEMANS scheepswerf H. HEUSDEN

rivierschepen tankers

SCHEEPSWERF EN MACHINEFABRIEK

HARDINXVELD TELEFOON No. 1 en 101

NEDERHARDINXVELD

* TELECR.:

MERWEDE·

NEOERHARDlNXVELD

Teddington-apparatuur HOUDT DE WACH T BIJ ALLE DIESEL·

MOTOREN OP ONZE MIJNENVEGERS

ABNORMALE •

TEMPERATUREN

• •

SNELHEDEN

DRUKKEN

WORDEN

GESIGNALEERD

• BIJ CRITIEKE

OMSTAND I GH EDEN

* *

*

WORD T DE

l QSl m. stelen motorJllcht voor hll!;1!

BETAEFFENDE

uitgerust met 2 Glenlf/er dIesels

MOTOR AU TOMATI SCH

vlln 72 pk. I~e r

GESTOPT

*

o"lworpen en gebouwd dOOl :

".V, ~AMSTERDAMSCHE SCHEEPSWERF

• ~I GRi$WEI 1Q.12, mEF. nUl (3

G. DE VRIES LENTSCH Jr. AMSTERDA"

njMII)

TECHNISCHE HANDELSONDERNEMING

VANANDEL N.V .

ROTTERDA.M POSTBU S 6049

TELEFOON 65000 5 lijnen

,

STALEN BUREAU.ENBEDRUF5_ MEUBELEN TEKENTECHNISCHE DMATERIALEN eh EODETJ5CH E T

rNSTRUMEN T EN LfCHTDRUKKEN

FOTOCOPIËN NEO-DRUK fY.NTOORARTI KELEN AMsT t;RDAM·GRONINGEN·DEN HAAG · EI NDHOJEN·HILVERSUM-ROTTERDAM· DJAKARTA. ANTYlERPEN "

l

""rlqu. N.UoMlI.

cl'Ar.,... de GlHlnoe

Geweren. ~rabijnen.

Semi..utomatische Geweren. Geweermitrail. leurs en bijbehorende munitie.

Pidolen met bIj.

behorende munitie.

N.V. Nleu_ Te chnisc he H.nd. lm.~tlc".ppll L..... V_ ..... ul 35 .·.-Gr .... nh . .. _r. I. 111819

Nieuwe kanalen bevorderen handel en verkeer, brengen welvaart

BOS & KALiS I, In ,t•• ~ ook de allergrootste projecten in snel tempo uit te voeren.

Grond- en waterbouwkundige werken Taludverdedigingen van asphall en basall R ij s - en bag 9 e r w e r ken

Aannemings-

~

In LEUKE ZEEREIS ...

Handelmaatschappij

een .ard l.-e eJlC\lme, een feutje, een ,esProken brief VOOr vern! verwanten .. " Daar hoort de microfoon bij en d.

AMROR Handy SOW\d, de popu laire band~rder voor iedereen.

G _ ook aan die bandre«lrdl...·SJlOrt doen, een hobby met d ulroenMn f ..eett .... .

Voor muziek. un.-. ,eaproken woord .... elk ander ,eluld de

AMROH HANDY SOUND

Jac. G. van Oord U. - Utrecht

,,0 . Band recorder voor ledereeD"

Telefoon 19027 - 26027

fl 298.KwaUJeib producten ....oor J1.~~o, MUIDEN

TEL.

ST AA LOR A A Ok ABElS HERCULESTOUW EN PYTHONTOUW SISAL. EN MANILLATOUWWERk

•

BouwBetonHei- en Waterwerken Kantoor Dordrecht, Kromhout 65.67, tel. 6941" Den Hoag, François Maelsonstr. 45, tel. 553844

Leveranciers der

N. V. STAALDRAADKABEL. EN HERCULES·TOUWFABRIEK v/h .............~J~.C~.:,. DEN HAAN

Koninklijke Nederlandse Marine van conserven en

I

vleeswaren

fabrieken te

QORSPRONKELIJI::E PATENT. HO UD ER S V AN EN NAAM.

Cuyk aan de Maas

GEVERS AAN HET AlOMSfKENOE

HERCULlSTOUW

FISH CANNING FACTORY

Kwaliteits

Rubberartikelen

" 'f.oI.ccMl.io"

Ook in olie

VAN DER WINDT'S HANDEL MIJ .

en benzine besfendige soerfen

Exporteurs van

RUBBERFABRIEK "VELP"

_

V LA"RDI NG EN

V ISCONSERVEN GEMARINEERDE EN BISMARCK HARING ROLMOPS GEZOUTEN HARING IN VATEN GEROOKTE BOKKING VERSE VIS

Tel. , K 8302 - 2775 'e Velp Telefoon 3057 Rotterdamse lijn 67072 Teleg ram: Handel

i

STOMEN

VERVEN

Leverllncier Koninklijke M 8rine

~

SCHEEPSWASSERIJ

e~~

BERGMANN~

verzorgt opdrachten van ONDEROELËN DER

KONINKLIJKE

NIDERLAND5E

MARINE

RUBBERHAHOE L

Spe el• • l lng. ,lehl voorgrofe o,d. ' $ 0.8. eh.ml.eh re/nlge n Viltl

~~~~~~R~o~rTERDA~

UNIFORMEN • MATRASSEN - DEKENS .

EJfpedll1e ~oo, het ge h.'. '. nd.

AMSTERDAM NOORD TEL. 60121 (5 Lijnen)

Cenlrale Suiker maal"chapPii N.V.

AMSTERDAM

rDt~x

vraagt onze

o suikers

8cheep8lakken

.. labletten

beschermen alles wat vaart - van coaster tol oceaanStomer - tegen de verwoestende invloeden Vlm KlJ nd

o bijsoorten

.. theeklonljes

.....

,Mluter

o sIropen

o basterden L -_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

~

•

~11 :t:t:a~~1

LAKfABRIEKEN N. V•• SASSENHEIM

* a.";J~, &,,.i, in ( }~;Im i"k', ,oftl"", _, j" j_ lh,,;,.

CV.." ']JOO/4fIl,

lol 11""

Alle gereedschappen voor de metaalbewerking

N. V. TRI C 0 T AG E F A B R lE K V.H.

•

F. & B. WIL MIN K Hanclellonde rne rn lng

VE ENDAM

L.. n Cop ••

.*•

Y,

"H Y0 ROB EN0" e.V.

C.Uenburc:h 65, Den H •• g. Tel. 113132

Scheepswerf "DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL Gemeen&chappelijk IIAJJletlwerkende acheepswerven Gebr. Nlestern & Co . . Del1zljl Noord·Nederlandsche Scheepswerven • Groningen Scheepsbouw Unie N.V. . Groningen NIestem Scheepsbouw Unle N.V, • H ellevoetsluis

•

M.S. "BURDIAMBAL"

_

Uydrocralhch vaartuil

_

lnlSop-nl l

J II. ol" r"rfl. "".. kl. . ...U".. 11 .

... .. _.........,;. ""Ir•• lu,...,".... ..,._

• ,Alle soorten vrachtschepen

.,.11_""

• Uchters

_ ........ . .Ir -j. ",lol,. ".,. "_"... .~/I

... • ,"' .\ ....

"'.;1(".

Zvveeds staal Naadloze buize n Gereedschapstaal Roestvrij staal

von UDDEHOLMS A/B

• Zeesleepboten • Baggerlnstallatles • Hellingen en d roogdokken beschikbaar voor reparaUe Nan schepen tot 3000 ton..

o. K.-electroden G rootste gelijkmatigheid Hoogste kwaliteit

N.V.

NEKEF

V ertegenwoord ige r :

Karperweg 45

C. GUST. SCHRODER

Amsterdam (Z)

Karperweg 45

Amsterdam (Z)

N~d~rkl11dsch(!

INTERNATIONAL

Sfalldard E/~cfric Mij.N.V. T II: L It~ HO NIt

AND

TELIEGAAPH

.VSTEM

TElECOMMUNICATIE TElHNIEK

fABRIEKEN EN MACA2:UNEN ,

KANTO!I.EN : SCHELDESTRAAT lbO·l62 ' , · GRA,VENHAGE

,. VAN DER KUN5TRA'" 288· 292 '. ·GRAVENHAGE

T. l.looncentr.lel '1 00' hend en .ulom.ltll ch beddJI en "oor automatisch dhl,leb .... keer Hu lllel.foonlnll.n,U., • T.1.loonI04lsl.l1en O'''''lIoll.,.I.lonle 'pp.r.ll,lur VemuchrlJv'rI e n

v.rreu;hrIJlln.t.lI.tlll . . . n elk. om"."g 5111" ..III'1,I.II.lIe, Afl!.ndlbedlenlng e n meeUnlt.II.llel Selenium geliJk'lchters Pneum.tllche bullpOltlnll.Ualies Condenl.toren, tr.nlform.toren

R.dlound... en onl.. angerl voo r t.l.eommunlc.U. 'ylleme n Me •• ken.len r.dloepPlretuu, R.dloc:ommunlc.tl. en ",vig.U •• ppe ratuur "DO' lucht· .n .c:h •• p .... rt

Ihd., Iw,temen T.. I."llle:..,nden en .ont .... "o."

Studlolende,·llnk.pp.r.tuur Z.nd· en onl... ngbulun

Pre"I.,. me.lJ,pp.r.luu,

VERTEGENWOOAOIÇjNC VAN : INTERNATIONAL STANDARD ElECTRIC CCNlPORATION BUL TElEPHQNE MANUFACTUR:IHG COMPANY STANDARD lElEPHONES ANO CAlLES LTD. atEED & COMPANY LTD. EN VERlONOEN MAATSCHAPPUEN

Sliedrecht Indultrieweg iA

Telefoon'

N.V. A. PRINS Th.

ZooDS

Aanneming. Maatschappij Watelbouwkundig.., Baggel- en OPllnwmgswelken Aannemers van de bagger·, opspuitings· en bijk.omende werk.en voor de uitbreiding van de Rijkszeehaven "Het Nieuwe Diep" Telefoon 3324 - 3008, Marinehaven, Den Helder

i

"Molorschouw Kon

FL AME ·A RRESTERS

Molrme'

(nieuwzilveren lIla mkerende ANKER-veiligheid.-roo.sters) PATRIJSPOORTEN

in alle ty pen en grootten:

SCHEEPSRAMEN LI C HT. EN D EK R ANDEN

DEKSC HR DEVEN

TANK DEKSE LPOORT EN SC H O T SCHUIVEN

Non·ferro g i et w er k naar mode l of t eken ing, r uwen bewerkt

"HET ANKER" BOVENHARO I N X VELO • TELE F OON No. 1

Leverancier

van

de

Koninklijke

Marine

Fa brika nte: METAALWAR E NFABRI E K EN

•

KOPERG I E T ER IJ

NV. AUTO SERVICE OFFICIAL C!%$ DEALER HOOF D KAN T OOR : HOGEWAL 14

DEN H AAG -

TE L EFOON 184S80·

• PerSQ1Ietl-imlomobieletl • Bes/el. vrdt blwilgens • O"derdeletl • Gereedu htlppen • Sen 'ire til

N.V. AUTO SERVICE D E M ENSEN M E T

E RVARI NG

Wellicht ' is ook dit oordeel niet absoluut objectief!

Wanneer het voor de onbevooroordeelde architect al niet eenvoudig is in alle objeCliviteil IC adviseren, dan kan terecht de vraag worden gesteld welke waarde moet worden gehecht aan de ugumenlen vin een belanghebbend {abrikant.

Volstrekte ohjenÎviteit is dan wellicht een nauwelijks te benaderen ideaal, zelfs nict wanneer men - zoals Linoleum Ktommenie - aanzienlijk mee r dan één enkel alternatid kan stellen.

Wie zich echter in het vloerenprobleem verdiept, zal spoedig inzien waarom linoleum geldt als de meest universele vloerbedekking. Het verenigt immers alle eigenschappen in zich van een duuname, doelmatige en decoratieve vloer.

Niettemin boden ook enkele "neweornen" zekere perspectieven en mei inter van geheel haat beproefde ervaring heeft Linoleum Krommenie ook deze mogelijkheden uitgebuit. Na grondige selectie werden tens lotte Colorite asfah tegelvloeten en Colovinyl plastic.asbest tegels ontwikkeld.

In bepaalde gevallen voldoen ook deze nieuwe vloeren heel goed en een enkele maal - onder uitzonderlijke om· standigheden - is Colovinyl zelfs boven linoleum te prefereren.

Linoleum Krommenie beschouwt het als een uniek voorrecht, dank zij dit veelzijdige productieschema een nagenoeg volstrekte objectiviteit te kunnen betrachten.

Linoleum· Colorlla • COloYln,1 drie doeltreffende pijlen op de boog

v~n

LINOLEUM KROMMENIE d~

•

w

•

Onu A{d. Technische Ad~iezen uI V g~ .. ne .dvh~rtn &ti de huu ~.n j ui••• v/oer op de ju;uc p/~.11

---~~

EUROPESE DIENSTEN DUITSLAND, POLEN. FINLAND, DENEMARKEN, GOTHEN8URG, FRANKRUK, PORTUGAL, SPANJE, NOORD.AFRIKA. ITAU~.

ADRIATI SCHE ZEE. GRIEKENLAND, LEVANT, ZWARTE ZEE.

Ned e rl andsche Stoo msleepdienst voorheen van

P. SMIT .JUNIOR Willemskade 14-15 Tel. 11 .18.00 (6 lijn en) ROTTERDAM

TRANSAtlANTISCHE DIENSTEN

*

SURINAME, CURAÇAO. ARUBA, GROTE· EN KLEINE ANTILLEN, BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA, MIDDEN-AMERIKA,

60 sleepboten voor het assisteren van zee- e n binnenvaarluigen

WESTKUST VAN ZUID.AMERIKA.

POMPBOTEN EN IJSBREKERS

*

Afd . HAVENDIENST .,SPIDO" Rondvaarten door de Rott erdamse havens met e .pllcetle Afvaart Pontons Will e mspiein - Duu r 1 1/~ uur r e l. 28(11 5

±

KONINKLIJKE JAVA ·CHINA·PAKETVAART LIJNEN N. V. (aoIAL INTERQCBAN LINES)

VERRE OOSTEN - AFRIKA - ZUID-AMERIKA l NDONESIB _ MALAKKA - CHINA - 1APAN MALAl<KA - INDONESlB - AUSTRAlJB Z UID-AMERIKA - ZUID.APRIKA _ AUSTRAIJS HOOFDKANTOREN

AMSTERDAM ,oH.' Sch_p . .. ,th ul, '· ,.1.1_ 1!>4·" 1

HONGKONG 188_191

Co"ftu~hl

Roo d W. ,.

.-

wij zullen moeten samenwerken ZEE· EN KUSTREDERIJ TANKVAART RIJN· EN BINNENVAART BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE ·OPSLAG Telegramadres: V.naden

Telefoon 21300

N. Y. STANDARD·YACUUM TANKVAART MIJ.

r"'\ STANVAC \0:7 GEVESTIGD

T I!:

' ..OR .... VENHAOe

BCNOORDENHOUTS C HEWeO?

. . ..,,;.. ~

LUNDIENSTEN

ROTTERDAM·SONT LIJN

KANTOREN

IN

J NDONESlft

TE DJAKARTA,MERDEKASELATAN 18

RoUerdam.Den emarken, Zweden v.v. :I x p . w .

EN

ANTWERPEN·SONT LIJN

SUNOEI OERONO, BIJ PALEMBANQ

Antwerpen.Denemarken, Zwed en v .v . 2 x p . w.

N.V. HAVEN LINE Rolierdam/Anlwerpen-Z. Amerika v ,v . Ma.ndel.

Nieuwbouw en reparatie van

zee- en binnenschepen

*WERF DE NOORD n.v.

ALBLASSERDAM Telefoon :

HOLLAND Rolt erdam 72619-72599

Alblanerdam foSl- 452

a an d e kompaspaa] In de Waalha"en . AfmetInre n ]81' x

3O' 1 ~

L.C.T. 3 "HERINNERING" x 6'2~: 328.44 BRT uitre rui l met 2 Pa"man Rlc3rdo motoren van MlO PK elk . In S6 :leeda l' Va n Rott .... da m naar Kowe it .

\

Red erij Geb r. Wij sm n11 er

D.V..

de uitbreugers vau schepen onder eigen kracht van en naar alle havens der wereld.

AÃ i STEHDAM SESTRAATWEG 40. BAAR N, TELEFOON K 2954-3741, TELEGRAMADRES: REDWIJS-BAAHN

"ruk : 1lI_0MMESIM ,\L

_

Hen ll aa,

\