Alle Hens - 1955 - Editie 10

. MotorIchouw Kon

M aCl~('

EVERTS & VAN DER WEYDEN N.V. HELMOND - Binnen Parallelweg 14 Telefoon K.

49~2041

en 2042

* Sch.oelbouteHj"bdek

CPe'6-.

St"mp- eH

cpt....twe.k

* SMIT SLIKKERVEER

N.V. HAZEMEYER ~

HENGELO Electrisch schakelmateriaa l

in wa terdichte en druipwaterd ichte uitvoering

De beste garantie op de Marine- en

voor toepassing aan

Koopvaardijvaartuigen wordt

boord va n

verkregen door SMIT -MOTOREN

sche pen

No doubt about the GANNET

• •

• • •

• •

ft, SqrlOdro/l St'rl/ju ill /he Raral N(Wf 111 super-prioriry prodl/ctioll-dml 011 p'o,i(ram",(' elt'ared for operatio/l /rom L(f!bl Fleel (liJd FIt'cI Cnrrim Shore-bosed si/itability oJ (00$/(11 approach opm/films Tilt' l1foctiml OU/(/)/I/I' 4,,,,iq//l' t'xpl'ril'llce

Officially cft.art,d {or Ju/l opualio/ls (/( hOIllt.' alld abroad Gall/Mlles "St'orcli alld Strike" operotiollol nd"olltages wi/h tr/ll'II~"gi"e rdiobility ( .... MST.ONC

UDD~'_ 'V " I)O U R~" .... "'MRA" TU •• O_'IO' .He IH II

FAIREY T HE

FA I IlEY

AVIAT I ON

COMPANY

L I M I TED

HA YES

MIDDLES EX

-

AVIOLANDA Mij voor Vliegtuigbouw N.V. Papendrech t-Dordrech t

-

EUROPESE DIENSTEN DUITSL .... ND, POLEN. FINLAND, DENEMARKEN, GOTHENBURG, FRANKRIJK, PORTUGAL. SPANJE, NOORD·AFRIKA, ITAlI~.

ADRIATISCHE ZEE. GRIEKENLAND,

Licentiebouw

LEVANT. ZWARTE ZEE.

Repa rat ie, revisie en onderhou d

TRANSATLANTISCHE DIENSTEN SURINAME. CURAÇAO. ARUBA, • GROTE. EN KLEINE ANTIlLEN, BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA. MIDDEN-AMERIKA,

va n vliegtuige n

voor de

WESTKUST VAN ZUID_AMERIKA.

Konink liike Nederlandse Lu chtma ch t en de Konink lij ke Marine

KONINKLIJKE JAVA·CUINA-PAKETVHRT LIJNEN N.V. (ROYAL INTEROCEAN LINFS)

RechtrtTeekJe m.clle pcluagierl- en Vl"ClChtdien.lten lwlen: VERRE OOSTEN . AFRIKA . ZUID-Al\lERJKA JNDONESIS. MALAKKA _ CHINA _ JAPAN MALAKKA • lNDONESIB _ AUSTRAUB ZUID-AMERIKA _ ZUID·APRIKA • AUSTRAUB HOOFDKANTOREN

AMSTERDAM ~ H..

SCI...oI'.....hw l . ~

T.I.t_ 6 •• '1

HONGKONG 188·191 eo"ftOWik\ ROM w."

,

wij zullen moeten samenwerken ZEE- EN KUSTREDERIJ TANKVAART RIJN- EN BINNENVAART BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE - OPSLAG Telegnmadrell Vanuden

beo

Rothlrdam Harlingen

Geregelde lijndiensten van en naar Schotland Tel.foon

usoo

Goofe King's Lynn

LIJNDIENSTEN

ROTTERDAM-SONT LIJN Rollerdam-Denemarken, Zweden v.v 2 x p. w.

ANTWERPEN-SONT LIJN Anlwerpen.Denemarken, Zweden v.v. 2 x p . w.

N.V. HAVEN LINE Rotterdam/Antwerpen-Z. Amerika v.v, Maand.1.

,,, ".. Q",'" " Begrip

WERF

DE NOORD

en saamhorigheid bij mooi weer geeft vertrouwen

als het stormt!

*

,,"'. "0"",, , (""ssS, 0'1'' '5"'''' U

,

N,V. PETROLEUM MAATSCHAPPIJ "LA CORONA" N.V. CURAÇAOSCHE SCHEEPVAART MAATSCHAPPIJ N.V. NEDERLANDS-INDONESISCHE TANKVAART MIJ

Sc/"eep:Jwer/ /loor neuwtouw en Reparatie ALBLASSERDAM

FOKKER STRAALTIIAlSER

Onafscheidelijke vrienden :

De Fokker $. 14 stnJelireiner trekt momenteel de belengstelling der luchtvaarlwereld in binnen- en buitenland. in verband met de door dit type vliegtuig sterk verbeterde mogelijkheden voor de opleiding ven jachtvliegeri t

Shag en

dun en sterk z6 gerold zó geplakt

N!emt vooral Verkade meû!

L

idens de oefeningen. zowel bij dag als

bij nacht. zijn Verkade repen een heerlijke verkwikking.

Zorgt er voor ahijd een paar van die voedzame. smakelijke Verkade chocolade· repen bij de hand ce hebben.

Ze zijn gemaakt voor fijnproeveu!

NATUREl • VOllE MElK • HAZELNOOT- MELK •

HA.ZELNOOT-DESSERT • MOCCA-MELK •

BUTTERSCOTCH

l

~arra

all over the oceans • steering gears • electric pulley blocks • winches • hear-exchangers

• ship's auxiliary machines

,

... "'.

PRODLJCTS OF:

MJ,CH1NI!"'''8111(1I

StorIt;'jafI~

'" I;SI;UI(Jl'On 1;1"

VOOR SCHtrps · IN STATtONNAIR (;tftRlJlX

•

BI

•

"

.'

DAF militaire voertuigen I

VAN DOORNE',

•

+

AUTOMOBIE . LFABRIEK

N. V. EINDHOVEN

'8ERIRAJil

BE LI CHTI nGSm ETE Re

slangen

AEG LAADLIEREN

ELECTROMOT ORENFABRIEK ·

"::tJorJt" DORDRECHT

DRAAISTROOMMOTOREN N V. E l Ee TR:I C I TE l T 5 M A A s e HAP P IJ AEG

N.V. STAALDRAADKABEL· EN HERCULES· TOUWfABRIEK v/h _~-.:J~ , C?.:,' 0 EN H A A N GO

VOOI! SCHEEPSGEBIlUIK I elKE GEWENSTE SAMEN.

STElllNG. LENGTE EN DIKTE

HOUDERS VAN EN NAAM.

GEVERS AAN HET AlOMSEI(ENDE H E RCULESTOUW

OP ELK GEBIED IN HUN ELEMENT!

•

NV. P. J. Endenburg' 5 ZEILMAKERIJ EN SCHEEPSTUIGERIJ GOUDA

WIJ LEVERDEN Aan de N. A. T. O. Havenversperrings, Staaldraadkabels, geheel compleet volgens AMERIKAANSE voorschriften

i

STOMEN

verzorgt opdrachten van KONINKLIJKE

NEDERLANDSE

MARINE grote o,de ,1 0 • •• ehe misch reinigen vlln

UNIFORMEN _ MATRASSEN _ DEKENS

E",pedWe door hel gehele '" nd.

AMSTERDAM NOORD TEL. 60121 (5 L;jnen)

,

M ortiermunil ie

Raketten.

SCHEEPSWERF EN MACHINEFABRIEK

. CdeluJefJ:s:!!i~ Specl~lIl lngeTichl VOQT

81 en 120 mmo

VERVEN

SCHEEPSWASSERIJ

ONDERDELEN DER

Mortieren van loO.

Lekker en fris!

lEMCO s u u:: E RW I R K FA' R I &I: aOfTlaCAM

HARDINXVELD ~ DE

m

t:ELEFOON No. 1 en 201 NEDERHARDINXVELD

'E

R W E D E

* TELEGR.: MERWEDE-

NEDERHARDINXVELD

LUCHTCOMPRESSOREN

PNEUMATISCHE WERKTUIGEN

HCO VERFSPUITINSTALLATIES

N.V. BOLLAND-ATLAS BREEVAARTSTRAAT 4B -

ROTTERDAM _ TEL 35191

laad lieren Ankerlleren Kaapstanders Stuurmachines _ - - - - - -

MAAMD e LAD TEl Dil

IMTEIN I

VOOILICH T ING

KONINKLUKI

D.cTtI IN

Inhoud :

HOO~IDAcnl,

r. J.

Lb;. (SD) 1 J. PTASNIK

MAIINI

TH.

K. SCHAD'MAN

OCTOBER 1955, no. 3

BIJ DE VOORPLAAT: H.K.H. PTins es B eatrb: verlaat Hf". Ms. Jacob van Heemskerck Pagina.

1 2 3 4 S 7 8 11 12 IS 17 18 19 21 21 22 23 24

Onderze<:boot versus ondcn.eeboot.

Woningruil bij de Koninklijke Marine.

Hr. Ms. schepen en hun emblemen H.K.H. Prinses Beatrix liet de Limburg te water.

Buitenlands Marinenieuws De wereld waarin wij leven Dwergbuikboten, ·e en geducht wapen.

Nieuwsdruppels De ondergang van de Keizerlijke Russische vloot Wentelwiek-praatjes.

Internationale Militaire Vijfkamp 1955.

Nieuwe adelborsten geJnstalleerd.

Met Hr. Ms. H olland rondom Afrika Uit het leven van Bootsman Bubbckes Waar komt dat woord vandaan?

Waar de Kon inklijke Marine vaart ~n vliegt.

Mutaties Mutaties

DI lloD.i..all.UJ_1 Muml stelt Ir p..ulp ... ut W . .u.a dat bet ..... rt. ....

IA "'t orl.... uiwrurd bit .... rllriJ...

...a.a ......r....... ......r

I .....'a.atle. &aD . .

IlCIaIAkIQ" JlutDI uiet lI:a.a

1Dll~

Onderzeeboot versus onderzeeboot INcen

von de laatste mnamlen vnn de oorlog tegen naziDuitsland gelukte hel een onder water \'nnmde Britse onderzeeboot een eveneens onder water varende Duitse onderze.cboot met torpedo's tot zinken te brengen.

De nonval, zonl!i die werd uitgevoerd. WlIS een rlcmon!itralie \'nn gNtul,l. r'u~ ' ;g overleg en huitengQwonO bckwnamhel,1. 's "'Iorgens, bU het breken vlln de dng. ziet dc officier van de wncht vnn de Bl'itse boot door zijn periscoop ee n soort paal

uIl de wijde zee steken. HU vindt hel een rare paal en jong

hU Is, heeft hU van palen op zee nog nooit gehoord. H U laa! zijn commandnnt roepen. die IIn voorzIchlIg gekeken te hebben. besluit dnt het wel de periscool' vnn een ondlwe onder,o;eeboot zou kunnen zijn, die onvool"l.lchUg hoog boven wawr wordt gestoken, H ij 1)C1It de richtlng, hij sc hat de af_ stand en hij laat o p een kaartje zijn eigen l)(Isitle en ten opzlehte daan'an di e va n de Dnder tekenen, nis

Hierna laa t hij de l)Criscoop zakken en probeert met de ge ru ispeIlers in de I'lchllng van de Ilaal te luisteren, Inderdaad hoort men iels, Even later, de l)Crlscoop opstekend, prol>et>rt hij weer de paal te :den, maar er Is niets meer, Het geruis blijft evenwel hoorbaar, en hij besluit zo mee Ie \'aren dat het geruis ongeveer In dezelfde richting blijft. Kee r Op keer steekt hij de periscoop op, In de hoop die paal weer te zie n, Pas na I'ulm een uur level'geefs loeren, komt er weer een moment wan rop beide boten tegelijke rtijd hun periscoop boven water hebben, en de Brit kan ee n tweede positie van de niets vermoede nde Duitser op zijn kaartje tekenen, Hieruit weet hij nu ongeveer de koers en de snelheid van de tegenstander en hij ktu\ dus ove r ee n aanval gaan nade nken, H U Is (){!hler in ee n onvoonle llgc positie, Torpe(lo's moeten ee n doe l ongeveer loodrecht op de koers van het doel treffen en zUn positie Is daan'oor veel te achterlijk. Hij moet dus meer \'aart gaan 101)Cn, Dit brengt echte r he t gevaar mee, dat Cl' m ee r geruis wordt gemaakt, met de kans, dal de tegenstander dat hoort en In de diepte verdwijnt, Op hoeveel meter diepte zal hij bovendien zijn torpedo's moeten stellen. om er zeker lIan te zijn de vijand te treffen, als hij schiet? Hij m ag e igenlij k niet mis schie ten, want dan loopt hij de ka ns zelf de rol van gejaagde te gaan vervu llen. H ij besluit te schiete n als de ande l' de pel'iSCOOp boven water heeft, hij weet dan Immers ongevee r de diellte waan)p de tegenstander vaart en waarop hij zijn tOI'l>edo's mOOt Inste llen.

Eerst na vele l pnnnende uren \'an geduldig geruis 1K!i1en en Slechts weinig sneller varen rian rie ander. heeft de Britse boot een positie bel'elk! waaruit tOI'lMldo's met redelijke kans van treUen kunnen worden nfgevuul'rl. Nu Is hel zaak die posit ie len opzichte vnn de Duitser te behouden. en te wachten tot deze wederom 7.0 o nvoonichtlg Is. zijn periscoop hoger dan strikt noodzak elijk op te steken.

Wederom gaan (>r enige uren voorbij. en de bemanning begint

reed!lte twijfelen, Eindelijk! Danr is de pual weer boven wnt er, .. Vu ur"!, klinkt het door de boot, Er worden vier tOI'l>edo'5 Prgevuurd. wnarvan er twee treffe n, De gehele aanval had ongeveer acht uren geduurd.

De mogelijkheid va n een gcn!chl tussen twee onder walè" "(u'endc ondcl"'eebolen, beSIOI,d 101 dusve l' /lIet. Zetrs l>ij 111; 1 hier vertelde ve l'haal bestond die mogelijkheid nog niet. EI' kwam een grote dosis gelUk aan te pas. Weliswaar vaart niemand wel zonder geluk. maa l' de Duitser was ongelooflijk onvOOl'7.ichtlg met zijn l)C r lscoo p. Bovendien bleer hij gedu l'ende rie gehele tijd, die de nanval duurde. ee n conSlante koel'$ ~tu­ l'en en een CO I\stnnte vanl 't lopen, Hij vOlmde In wezen ee n zeer ee nvo udig doel.

TOCh was de aanvnl een Ilrachlig staaltje van o nderzeebootvakmanschap, omda t o m 7.0 te zeggen de middelen waarover de aanvalle r beschikte dermnte eenvoudig wa ren. dat ee n simpel doel als deze Duitser ee n groot pl'Obleem vormde.

Op dergelijke simpele schijve n mag men in een volgende 001'log op zee niet meer rekenen. Zij zijn geheel uit rie tijd.

De radio navigatiemiddelen zijn belangrUk verbeterd. Een on· derzeeboolcommandant behoe(t niet meer door de pe riscoop met het oog peilinge n te nemen. om zijn positie te we len te kome n, Hij hoeft cvenmln mcel' de l.crlscoop hoog o p te steken om ro nd Ie kijken. Hij beschikt Immel'$ over een vernuftig miniatuur radartoestel dat hem daarbij helpt. Hij kan 'W snel varen als hij wil, even snel als menig bo\'cnwaterschip, en hij kan dat heel lang volhouden.

Hij kan wekenlang onder water blijve n, Kortom, een ondel"l.eeboot wordt even moeilijk vindbaar als ee n vis.

Er werden in de oorlog vele ondel"l.eeboten tot zinke n gebracht, terwijl zij aan de oppervlakte voeren, omdat zij niet langer onder water konden blij\·(>n. Dit zal waarschijnlijk niet mee r voor komen, H oe, namelijk. werden in die oorlog de DuUse onderl.eeboten gevo nden? Eige nl ijk, en in wezen, vrij ee nvoudig? Zij werden strik t en bijna uitsluit e nd geb l'uikt tegen de genllieerde scheel)vaart. Zij moesten schel.cn to t linken brengen. Telkens wan· neer e r een SC hip tengevolge \'a n een torpedotreffer zon k, wist m en dat e r ergens binnen ee n straal ,'an luttele mijlen rondom die pinats ee n Duitse o ndel"l.eeboot moest lij n, Gelukte he t om door midde l van intensieve vliegtuigpatrouilles di e vijand onder wate r te ho uden, dan wist men dat deze zi ch niet snelle r dan met een vnart nln ongeveer" mijlen per uur uit de voeten ko n maken, Men beschikte dus e nige uren lang ove r zekerheid omtrent een zeer beperkt zeegebied wan l'l n de vijand zich moest bevinde n, Hoewel later de snuiver hi erin vee l ve l'nndc ri ng bracht, moest de Duitse ondel"l.êeboot na verloop van tijd aan de o ppervlakte komen, om lu cht te happen en om de batterijen op te lade n, Thans ontwikkelt men o ndeneebo ten, die e, 'e n snel varen al!

f

OPlJoeI·vlakte$Chepen. en omler walel' varend. die s nelhe id dagenlang kunnen vo lhoude n.

Natuul' lijk zu llen \'ij:lndelijke onderzeeboten weer Ol) grote $C haa l worden gebruikt tegen de geal1lcerde verbindingslijnen ter ~ce, Natuurlijk zullen lij wederom koo pvaardijschepe n lot zinken moele n bre nge n. Doc h na Iedere aan val kan de vijandel ij ke bool zich snel uil de voe len make n, en zodoe nde de pe riode waarin men enige wete nschap hee rt omt rl'nt zijn posi tie, sterk bekorten, Bove ndien zulle n er o ngetwijfe ld onder-l eebolen zijn, die ni et uitsluil end lege n koo pvaardijsche pen ageren, doch ook andere taken hebben. Reeds tijdens de jongste oo rlog werd bijvoo r · beeld CUrRt;'ao door ee n Dullse onde rzeeboot met kano nvuu r beschoten.

Thans, In hel atoo ml ijdperk wo rdt de-I.e dre iging vee l ernstlgl'l', E r Is al oo marll1lerle. Er zijn rakelten, met atoom. ladinge n. F:en e nkele vijande lij ke onde rzeeboot, die erge ns de gea lliee rd e kust bereik t , vormt a llee n h ierom reeds een o nnoe·

WONINGRU\~· H

ET bureau H uisv esti ng de l' Kon inklijke Ma rine wi l Iedere gelegenheid aa ngrijpe n om het mari ne-pe rso neel be hu lp~na m te zij n bU het ~oe ken van ee n "nieuwe" woning In een nieuwe Slandl)loals en heeft daarom, In over leg met de redac· tie van "Alle Hens", bcslo ten om door middel van kost eloze (uiverte nt ies In dit marinebind de mogelijkheid tot woning ru il te vergrote n, Dit betekent, dat ..... a nnee r Iemand die bijvoorbeeld naa r Den He lder wordt overgeplaatst en zeUsla ndig ee n huis bewoont In R()tterdam, hij zonder e nige kosten een mededeli ng In " Alle Hens" kan laten 1)laalsen. Ee n medede ling dus, die o nder ogen komt va n Iedere marineman en derhalve ook gel ....le n wordt doo r hem, die mogelijk al e nige tijd In R()lterdam Is geplaatst, maar nog steeds zijn gezi n in Den Helder heeft wonen, omdat hij nu eenmaal in de Maasstad nog geen ..... oon · ru im te heeft kunnen vinden.

Zo'n advertentie In " Alle Hens" opent dan de weg tot onde r· hand e lingen, waaruit ce n gl'Slaagde woningruil kan ontslaan.

me lijk \'Ci'1 gTo ler gevam·. tlan ooit het ge\'a l i" gewel'St. Daarom ~in l men Ol) "Iecds mef'r midde len lel' bestrijding \'on de o nd erzeeboot. Eén van d ie m iddelen is de bestrijdin!;: \'an onde l-I.eebolen mél onder-.teebot en.

De ond er-I.eebool jager, niet als ee n \'oml van lorpedojager. maar In de vorm van ee n onde rzeeboo t wordt Iha ns wl'rke· lUkheld.

Alle mode rne wet e n!;l;hap zal in deze txlol \'erwerkt moe· te n zijn, Er zu llen zeer nauwkeurige en o nfei lba re instrumen· ten moeten zij n. die de \'ija nd on tde kken. en bove ndie n dl' die pte meten waM"Oj) hij vaa rt , 1\1l'n za l op grote diepte lor· pedo's moe ten kunnen afvure n, Kortom de gehele factor gl'l uk , di e In het verhaal waarmee dit al1.i ke l begon. zo r uim aan· wezig was. lal tot een minimum teruggebra cht moete n wo rd en.

Hoe dit alles moel? Och, laat ons dat aan wetenschappelijke technici en onde l-I.eeboo tme nse n overlaten. Dat het een vrnagstuk Is. dat dringend oplossing behoeft. en waarom, zij ons genoeg.

Te\'ens moet de huidige woo nruimt e uitvoe rig beschreven wor· den; verme ld worden hoe grool de hu ishuu r is en of deze per week. per maand of per jaar wo rdt betaald; wie de eigenaar is, benevens eve ntue le andere bijzonde rheden. t.erwijl tenslotte de gemeente moet worden opgege\-en, waarnaar men wil \'er· hul zen, Men lelie c r wel op deze gegevens zo volledig mogelijk te verstrekken; anders kan dit aa nleiding geven to l \'ertraging In het plaatsen van de advertentie, Zodra gegadigden accoord gaan me I een ruil, die nen zij dil zo spoedig mogelijk door te geven aan het Hoofd van de sectie H uisvesting \'an het Ministerie van Marine alsmede aan offl· cle ren c.q. ambte naren van de afdeling Sociale Zake n In hu n standplaats,

Dij ruiling J', l en dient we l te bede nke n, dat Ind ien men ee n part nel' heef t gevonden waal'mee men ee n woning kan rullen, het be treff en. de gemeentebestu u r zowel alS de huiseigenaar hun toe5tl'mming hie lvoor moe ten verlenen.

Evenee ns l.al men er Ol' moelen rekenen. dat men niet altijd het. belrl' Ue nde ruilobject krijgt toegewezen, maar daarvoor In de plaats ee n ve rva ngende woning wordt aangeboden. Dit latllste vindt nog al eens plaats in Den Helder, waarhij de groo tte van het huls. de buurt wanr het huis ge legen Is en huurprijs een rol spelen, N.B, Voor nlet- rc<:htslreekse ruilingen zal door de sec tie huis· vesUng van he t Ministe ri e \'an Marine naar tussen·SC hakels worden gezocht.

Tenslotte nog e nige voorbee lde n van advert e nt ies, zoals deze In ons maandblad zullen worden geplaatst.

Nllar Den U üag: ' Vilt moet 1II,' n thtell ':' Gegeve ns voo r de te plaatsen advertentie dienen voor e lke Sde van de m!land he t Hoofd van de sectie H uisvesti ng van het Ministe r ie van Morlne, Ln nge Voo r hout 26 te 's-Grave nh age, te hebben be re ikt.

Zij moe len hel \'olgende Inhoude n ; Naam en voorlellel'll; I'8ng; stamboe knumm er; plaatsing; datum van dlenslelndlging: of a l da n niet wor dt geë ngagee rd : •Ie ge~in Sl!umenste lling (ges lachten en geboo rtedata van de gezinSleden ) : adrCli vnn de huidig e woo nplaats.

2

p , S toke r ; sgt. mach. (098ï6) Leldseplelnslrant 4. A'dam, Kom e r e n s uite, 3 sl.k" keuken. badcel.

Huur f 65,_ p/mnd, 4 pers.

N"lI.r

AJIIsh~ rd!lm :

H. Zeeman: Llz. I (12135) Singel 32.1 - Den Helder .

Eng. suite, 3 sl. k .. keuke n, badcel.

H uur f 80,- ptmnd. 4 pers,

Hr. Ms. SCHEPEN EN HUN EMBLEMEN (5) Hr. Ms. Holfand - ( 0 808)

Jager

( ond enecboot jag~ r ):

Stan -

daard waterverp laatsing: 2.164 ton; max. snelheid 32 mijl; grootste lengte 111.30 met er ; grootste breedte 11.3:S meter; gemiddelde diepgang 3.87 me ter: machinc\'crmogi!n 45.000 apk; bemann i ng 246 koppe n .

Bew8lKming: 4 kanons van 12 cm; 1 mit railleur \'sn 40 rum; on der.lcebootbeSlrijd ings-rakct ten.

.. /1, !1.o/(J UN lua", ,,,,!:,,IJ '''" ,,~JtI,,~',

IJN

I-uf, ge/o/lgd

1'11

gt·

Oe-.lC z.g. provincie-serie (\'oor hel ovcrg rote deel genoe md naar Nederlandse provincIes) is verdee ld in twee klassen: de A·klasse. welke vier. de B·klasse. welke acht schepen omvat. Onder deze A·klasse. we lke iets kle inere sc hepen telt dan dIe van de B· klasse. vallen Hr. Ms. H olla nd, Hr. Ms. Zeeland, H r. Ms. Noord Bra· band en Hr. Ms. Gelderland.

lab/f.

Zoals reeds. gede~ltelijk ondel' "Bewa· penlng" aangegc\'e n. bevind t zich aan boo rd van doze ondClv~oobootJagers ee n uitgebreide al)])al'nlUur te r opspOl'ing en vernIetiging " an onderl.eeoote n,

"mb/um ÎJ xehu f ONtll'md ailN hel (}Nde "'JI'ell , ':1n het /l.l' '' 'CJI Hol/a'ld, zo,'" he' o.a. u =ün is ol' hel ,tJo(Jrfgebo/lw bij de gnll'o" r! in ', -C"".e"h"/,I.

Vertrok Ol) 12 Februari 1955 voo r een garantIevaart rond Af r ika, om Ol) 26 Mei 1955 daa rvan terug t e keren.

In diens t gesteld: 30 December 1954,

ElllhluI/ISPTI'H":

Vif!,i/",l' Dl'() CrJllJidMUJ",

( •. 11" "",/0/, of>

Wil

op

GoJ

I t rITOIiU'enJr'),

litJI i n I.a,ijl/u Imers

1./11

Dil

Ge,,,,,,·

,lager (onder zeebootjaKerJ: ZusterschIp van H r, Ms, H olland (De l'halve zelfde beschrij ving), Vertrok Ol) 12 April 1955 voo r een garantIevaa rt, waarbij o.m. PorUand werd bezoch t , om op 23 Juli daarvan terug te keren.

In dIenst gesteld: 1 Maart 1955.

Hr . Ms. Noord.Brabant - (D 810)

../ u j"bel uu luull IIJgtid / "111 ku l" .

LIn

gOld , gtIQugd eu ge-

Dh ell/blulI/ is /!,ebnl omlu l/J ", /11 bIl lil." pel/ / ', /11 de frrOlJUdr N oord·8r"b"""

Jager (o nde rzl!ebooljll.l:'CrJ: Zuste rschip van Hr. l'ols. Holland (Derhalve zelfde beschrijving).

MOllW:nteel op garantle\'aa r t..

In diens t gesteld: 1 Juni 1955,

Hr. Ms. Gelde rland - (D 811)

I/r, 1118.

,Z ee/(IIJ(l. ( Type ouderzeeboot;afjer A · k!t/lllleJ

Hr. Ms. Zeeland - ( 0 809)

.. GohtNJ dOOrJIlfJl!n: I'"U goud, b,l,uüu "UI tM UU h.,I,., /';1 dl! b;,rel/ 1I""r bon'" komtudl! {UUIII ,."" kul, gtlol/gd e/I !(tl/llgeld ",m "z uu'; I/

~ol, ·tNd geJu '" .sbo',lkl "In :n $IuU, u '''Il a;UU' en zilr,tr" .

ëlllblU IIIJp.t uk:

" urM. " t me.go" .

(''Ik u·o. ,,,1 tN kOIll bo/!tn"), op U I/ wir 1;111 ;n LA/ijl/st Imers "111/ j" bel.

Dit ,mb/um ;1 gebul ol/llul/J ",In br/ ,mprn /./11 de !oro"i"rie l telond.

" Gedeeld": /11 O;UII' u u oll/g,' /u llde J ll bbtl".IJrû!(,

IUIIW /·';/11 gO lld. gt.roo"J I'.JII h"z,l/de gelougd eu geu"ge/J ";/" keel,

til

I/ /u gOlld eeu Iu ull' /'"U Jabtl. g"ollgd eH gell"8..Jd I',m ku/", Dit ,//lbleelll is "eheel ol/ll",J/d 'W/ IJ" 11 ./ptn /'1111 dt fr, ol'illrit GeJderfillld. ,Jager (o nd en:eebo<lljn::e r ) : Zusterschip van Hr. Ms, Holland ( Derhal\'t~ zelfde beschrU\'!ng), Mome nteel Ol) garanUevaart, In dienst gesteld: 1'1 Augustus 1955, N.B. Keel, az uu r en sabel zUn heraldIsche benamingen voor rood. blauwen zwart

3

H.K.H. Prinses Beatrix

· burg" liet de " L lID te water

De ,.no/ijl,·e" dooI).. ··

enige muanden gelede n, dat wij H 1'; '1' Isdeze plaats in ,.Alle Hens" een 011

foto afdrukten van ons prinsesje Beatrix mm boord van Hr, Ms. kruiser "Sumat ra", ge nomen in di e bn nge dnge n van Juni 1940, toen zij met hanl' Moeder.

Prinses Julinna. en haar nog k leiner zusjes, Prinses Irene. de oceaan overstak op weg naaI' het ve ilig Canada. In die dagen, toen rle oorlog in a l zijn hevigheid woedde en oo k dit me isje van ruim twee janr noodgedwongen een bode m van onze Koninklijke mal'ine moest betreden.

Dit was haar eerste ent ree in onze marine, die zij zichzelf niet meer 1.a1 herinneren e n di e wij all ee n ter wille van de historie nog ee nmaal belic ht h ebbe n om verder die verschrikkelijke dagen maar weer snel te verge ten, SindSdien gingen er jaren voorbij. De vrijheid was wecr gekomen en het Prin_ selijk gelf.ln verenigd terug in Nederland.

Prinses Juliana werd Koningin en toen in het begin va n 1950 Z.K.H. Prins Bernhard aan hoo l'd van Hr. 1\1s. Karel Doolman een re is naar de Nederlandse Antillen ging o ndernemen. toen was het wederom dat Prinses Bentrix de valreep van een oorlogsbodem ,.opdribbelde" en toen als een meisje van twaal f jaren In het milieu der Koni nklijke m arine kwam, Ook dit bezoek staat ons nog helde r voor de geest. Die natte winterdag aan de Maas in Rotterdam. Prinses Beatrix en haar zusjes h ene e n Margriet, die met hun Moeder van Vader afscheid kwamen nemen, o pge togen waren door dat machtig e bedrijf dat .. vliegkampschip" heet en waarop zij eve n hebben mogen kijken naar die drukte bij de val· reep en in Vaders nieuwste we rkkame r : de kajuit.

En nu vijf janr later. ..

Wel. vijf jaar, tussen de twaalf en de lf.cvenUe n, zijn belangrijk in de \"orming e n de groe i van ee n mensenleven.

Een meisje wo rdt vrouw, een PI'insesje ee n Prinses, en daarom waren wij allen

4

zij bijl'.onder gespitst op die 511e Selllembel' 1955. toen Prinses Beatrix naar Vlissingen ging komen.

DitmMI VOOI' haar eerste oflicWle bezoek aan onze Koninklijke marlne, aan bool'd van H l'. Ms... Jacob van Heemskerc k". dit schip dat eens beho rend tol. het Atlantisch smaldeel haal' In 1940 naai' Cnnada brach t , nu nis opleldingsse hl ll VOOI' o nze ma trozen haar nis Pl"in$(l8 d e " Ncdcrlnnden ;n de Ko nink _ lijke marine zou ont vange n.

Vlissinge n, dat vlagde en juichde. dat dOO I' de stralenrle &!plembe r-l'.On nog feestelijke" werd gemaakt. waal' in een dcr bouwloodsen van de Koninklijke mnntschnppij .. De Sche lde" hcl casco van de o nderl.eebootjage r "Limburg" te wachten lag om door de Prinses gedoopt en te water te WOI'den gelaten.. kortom Vlissingen, dat uitllep om deze hoogtepunten nie t te misscn e n dat voorlopig niet uitgesproken zal rak en over deze eer, die haa r te beu n viel.

Aan hoonl "!UI

II r. lUs. JllCob "a" H,·,' mskcrck

Het moet die morgen op he t paleis Soesldijk, om een marine-uitdrukking te gebruiken. vroeg overal geweest zijn.

Een rei s naar Vlissingen, ook al gaat het gedeeltelijk per vliegt uig. Is een behoo rlijke afstand en daar het tijdschema H,K.H, Prinses Beatrlx, begeleid door haar Vader Z.K.H. Prins Bernhard in diens functie van Inspecteul'-Gene raal van de Koninklijke marine, om 10.20 uur ann de grens van laatstgenoemd e gemeente verwachtte. stond op h et vliegveld Soesterberg omstreeks 8.30 uur het eigen vlieg t uig van de Prins startklaar om Hunne Koninklijke Hoogheden naar Woensdrecht te brengen.

Vandaar uit ging het per auto nnar Vlissingen. waar gepavoiseerd Hl', Ms, "Jacob van Heemskerck" lag te wachten, ):0 ook de fregatten .. Flores", .. wolr' en "Vos", de onderl.eebootjager "NoordBrabant", rle .. Hadda" en de "Hefring", de "Cerber us", de "Abraham van der Hulst" e n de " Zeefakkel". die als zovele vertegenwoordigers van on ze marine· vloot In de haven bijeen lagen om de Prinses te begroe ten, Voor de "Heemskerck" , aan de wal, stonden reeds vanaf tien uur de tamboers. de marinierskapel en gewape nde wacht van 45 man opgesteld. terwijl het verder een wachte nde menigte was van inwoners uit Vlissingen. Middelburg, ja. wie weet waal' vandaan, die met reikende halzen en gespitste oren het mom ent verbe idde, waarop het ere-escorte van ro nkend e motoren de komst va n de hoge gasten zou verkondigen.

Inmiddels waren de minister van marine. de bevelhebber der zeestrijdkrachten en

de commundant. zeema<.:ht rCl'ds aan boord \'an Hl'. Ms. Jn co b \'an Heems· kerc k geal"l"Î\'eel'd. HaH el f wees de klok en loen ..

Voordn t de wu chtenden aan de kade nog maar een gcluid \'emomen hadde n of ee n glimp hadden gC"l.ien. wist men aan boord van de .. Hee mskerck" de komst te melde n: het signaal .. F ront make n o\"er stuurbool'd" wee rkl onk, waaroll de gewe· ren ge\lresenlee rd werden en onmiddellijk dnanIp hel ere-esco rt e kwam voorgereden met de Prinses e n de P r ins, Geholpen door haar Vader. strale nd en lIeCtaJ1lg. overste lpt door het gejuich van de menigte, manr ook volkomen .. in" op h et ceremonieel. dat ee n o Hiciëel bezoek aan de Koninklijke marin e inhoudt, stapte Prinses Beatrix uit de auto. waarna onmiddc llijk het ,.Wilhe lmus" inzette.

E ven di e sterke ont roering, di e nu all e gejuich deed verStommen : ons \'ol kslled nis welkom aan ee n Prinses. Die, ver_ volgens ontvange n door de comma ndant maritieme m iddelen te Vlissingen. de Kapitein Ier zee Sluijter, langs tnnlboers. pijpel'S. kapel en de gewapende wacht schreed. om t enslotte de valreep te bestijgen en dil eerste historische enl ree te maken.

GCf!n kleute l·. lf.oals in 1940 en geen meisje, zonls in 1950. maal' officieel rle Prinses aan boord van een marine· bodem. waarop haar onderscheidingsvlag voor het. eerst gehesen wCI·d. waar de minister. de be\'clhebbel" der zeestrijdkrachten en de commandant zeemacht haar begroelten en wa ar zij werd voo r· gesteld aan de élatmajor van H z', Ms. Ja<:ob van Heemskerck e n de comman· danten der andere sc hepen.

Een bezoek, dat slechts kort duurde. maa .. waaraa n de Koninklijke marin e haar hart verpandde , in het bijlf.onder de bemanning van de "Heemskerck", die op het achterdek Hare Koninklijk e Hooghe id een gesch('nk offreerde, een 7:elC o ntwor pen en vervaardigd smyrna vloerkleedje. ivoor van kl eur. waarop in de vie r hoe ken een blauw anker was aangebracht. terwijl in het midden twee gekruiste a nk ers in l"OOd waren geknoopt.

Om tien \'001' elf. dus twintig minuten na aankomst, verliet H,K.H , Prinses Beall'ix de " Hcemske rc k" om beneden aan de valreep û ch nog even 0111 te draai e n. Een "lang leve de Prinses" galmde over het sch ip, waarop een driewerf " hot'"z('(!" me i zwaniende mutsen ten nfsch eid volgd e. En telwijl de Prinses. weer nnast haal" Vader in de auto gezete n, haar weg vervolgde nanl' het tweede hoog tellunt van dC"l.e dag. het bezoek aan .. De Schelde" en de te waterlating van de "Limburg", dreunden de 21 saluutschoten, afgevuurd door Hr. )\Is. Jncob van HeemS ke l'ck over Vlissingen ...

H.K.H. Prinses Beatrix h ad in o nze Koninklijke mm'ine haar officieel entree gemaakl.

Oe "Umh urJ;" g,'dOollt en I,· wHt e r g,' III((:11 "wart V()()t· twaalf in de bouwloods.

Op het ere-podium, waar de hoogste marIne- en burgel'-autoritel ten t'eeds aanwezig zijn. wordt de blauwe loper nog even met een paar snelle bewegingen bijgeveegll. De lampen voo r film- en televisie-opnamen worden ontstoken. fotografen en camera-mensen controlet'en nog even hun apparatuur. tenvijl de hond erden genollîgden. links en rechts o pgesteld naast de rijzige vOOl"Steven van de "Limburg", voor 7.o\·er hun dat mo-

de mond slaan. haar prinselijke VadCi' en de autoriteiten schokschouderen van het lachen, want wat ge beurt e r ... ? Niet alleen het schip, maa r ook diverse hoo fdofficiere n en hun ega's, dIe aa n bakboordzijde deze plechtigheId gadeslaan, kt'ijgen deze champagne-doop ove r hun onberispelijke uniformen en fleurige toUetJes en dat had de beste regisseut· nooit kunnen voon:ie n.

Nog even rommelt he t gelach na In de bouwloods. om daat'na te verstommen In de sparmi ng vun een te water lating.

I\let korte felle tikken heeft het bijltje de kabels doo rge hakl: he t stelsel van hefbomen komt in werking: hydraull sche pompen begi nnen hun voortst uwe nd werk. Het gevaarte vun de .. Limbut'g" trilt op de stapel. Bijna o nmerkbaar komt het schip los. .,Ik we ns U ('Cn behouden vuart", heeft de Prinses gezegd en terwijl het gej uich opkllnkt, de sit'enes beginnen te loeien en ons trotse volkslied. in het begin bijna onhoorbaar. bove n dit lawaai uitkomt, glijdt de .. Limuq;"· Hls d., z" sd" o nden.eebootjager in een Set'i e van twaalf de bouwloods uit en het wate r in .. daur gebracht door (ie hande n van haar, die moge God het geven. van deze behouden vaart steeds getuige moge zijn.

T e W(!ter ••..••

gelij k is, het hoofd wen(icn naar de in" ang, waar ieder ogenblik de P ri nses verwacht kan wo rden.

Ook de .. bouwers·' van de Schelde heb· ben klophamerS en ijzerboren te l-l.ijde gelegd. In scho ne werkpakken ges toke n hebben zij de in aanbo uw zijnde "Utrecht" als hun tribune uItverkoren. Nog even, ook /tUit Pl"Î nses Is in aantocht. "Tien voo,' twaalf", zegt het pl"ogramma, en inde rd aad. je kunt je hOl'loge er gelijk op zetten; P rinses Beatr ix betreedt de bouw loods, waar zij ontvangen wordt door (ie heer Hu pkes als directe ur van de Ko ninklijke maatsc ha ppij ,.de Schelde" e n door schout bij nacht PI'Ö!mer als vlagofficler materiëe1.

Hiet· zijn het twee meisjes van zeven en acht jaar o ud , die respectievelijk in de kath olieke e n protestantse Zeeu wse kle derdracht gestoken, (1(In Hare Koninklijke H oogheid een tuiltj e bloemen aanbieden, benevens haar het bijltje ter hand stellen, waarmee zij zo dadelijk de laatste beletselen zal weghakken. die de "Llmbuq::" nog op hanr pinats houden.

Een vlijmscherp e n gepolijst nikkel bijltje In een houten étul met verguld zilve ren bcslag. waarop de Inscriptie is aangebracht, di e de Prinses steed~ het'inde l'en zal. hoc zij op de 5de Se ptembe r 1955 de onder.leeboo t jager .,Limburg" aan lIijn eleme nt toevertrouw de.

Inmiddels is H are Ko nink lijke H oogheid o p het ere-podium gearriveerd. Nog enige .. tech nis('he aanwijzigingen" WOI'den hnar gegeven, dan knipt de zilveren schaar het lin t door. waardoor de fles champagne tege n de boeg in stukken slaat en het "Ik doo p U: "Limurg"" vi a de geluidsi nstallatie helder en d uidelijk door de loods weerklinkt.

011 dat mome nt Is er plo ts grote hilarlteil. We zien de Prinses de ha nd voor

in d., ont \"R.II I,.ry;tlmt E:en huIf uur latl'r was het de o ntvangsthal. die het mi ddelpunt vo rmde van een Illechtig held als deze e n waal'bij de Pl"inses. haal' Vader. de autoriteiten en genodigden, we mogen wel zeggen, ei'n uUt·t je genoeglijk bij e lkaar waren.

Eet"St eve nwe l het offi ciële gedeelte. waarbij als eel"Ste de hee r Hupkes het woord voerde en In enk ele zinnen de hechte samenwerking belichtte. die reeds tach l ig jal'en tussen de Koninklijke marIne en de Ko ninklijke maatschappij .,De Sc helde" bestaat. Deze "Limburg" Immers is het 52ste marine-schip, dat ,.De Sc helde" voor de marine bouwde.

Vrijwel doorlopend. van de oprichting van de maatschappij in 1875 af. hee ft zij o pd r achten voor de Koninklijke marine moge n uit voeren en de ui tstekende naam, welke de schepen van de Ko ni nklijke marin e ove r de gehele wereld hebbe n, Is een van de resultaten van deze samenwerk ing.

En zi ch s peciaal tot de Prinses rich tend, vervo lgde de hee r Hupkes: ,.Het Is de gewoonte, dal de reder de doopplech tig heid van een nieuw schip zo mo ge lijk door een VI"OUW ver r ichten laat. De traditie wil Immers. dat het een vrou",enhund is, die de laatste beletselen, welke het schi p op de helling vasthouden, wegneemt. Da t U, Ko ninklijke Hoogheid PrinseS Beatrix. bereid bent gewees t o m deze ha ndelin ge n te willen verric hten Is voor de K oni nkl ijke maatschapIlij "De Sc hel-

de" een bijzondet· grote eer. Reeds dl"iemaal in de geschiedenis werde n door ons gebouwde schepen door ee n lid van o ns Koninklijk Huis te water gelaten.

Dat thans onze Kroon pl'inses bereid is geweest om de "LImburg·' te water te lfllen e n dat hic rbij tevens aanwezig is Haar Doorluchte Vader. de Prins der Nederlanden, geelt deze te watet'lating voo r ons Schelde-mensen nog een bijzondere glans.

Tenslolte moge ik Uwe Koninklüke Hoogh eid eerbiedig verzoe ken o m tt'aditie getrouw een heildronk te wille n uitbre nge n op {je behouden vaart van de ,.Limbu!·g" en haar .. bemannlng".

En dit deed de PrinSes. Weer was het de champagne die hoog t ij vierde. nu spmnkelend in de o pgeheven glaze n. "Op de .,Limburg" e n haar "bemanning"..... laten zÜ het zo Straks nimmer vergeten.

Vervolgens was het woo rd aan Z.E. de Ministel' van Marine, It· Staf. die eveneens de goede en hechte ~amenwerking tussen ,.De Schelde" e n de Marine onderstreepte e n namens de Ko ninklijk e marine e r trots op wa s, dat H.K.H. Pl"inSeS Beatrix be reid was gevonde n een schip als dit te waler te laten .

De derde en laat ste s pl'ekel' was de l."Ommissaris van de Koningin in de pt'ovincie Limbur'g, Dr. Houben. die de betekenis van een dag als vandaag groot achtt e, in het bUzonder voor de pl"Ovincie Limbuz·S. nu een schip van de Koninklijl,e marine. voor het CCI"St In de ge~chiedenls de naam van dit gewest zou voeren. Daar_ naast he l voot"rech l dat deze bodem ontvin g om doo r o nze Kroonpr'inses ten doop te wOl'de n gehoude n, hetgeen. zoalS de heer Ho uben het ultdl'ukte, nIet all een een o nuItwIsbare herinnering zou ui tm aken aan een nieuwe Koninklijke ve l'ankering tussen Limburg en Ol·anje. maar ook een aallsporing zou inhouden o m de Limburgse jeugd de weg tJilm' en de liefde voor de zee te wijzen. "Koninklijke H oogheden," zo vervolgde hij. ,.de wieg van Limburg staat ver het land In: de e!-elilel \'an zeevarend gewest mogen wij o ns niet toemeten. alhoewel o nze rivie l' de Maas de verbindi ng met de zee nimmer zal Pl'ijsgeven. \Vcl willen wij U zeggen, dat Limburg niet allee n binnengafllS. maar ook buitengaats Voot· de nallonale plichten zijn beste zonen wil afstaan, omdat In de nationale saamhoI'igheld ook de temperamentvolle zuidelijke kracht vool" het eve nwi cht nie t gemist mag wOl·de n. Moge de Limbul'gse geest - uit geloof e n verleden kr'achl pUlte nd \'001' trouw aan het Vaderland e n Oranje - het te water gelaten schip

De ,.Lim bury" ju ;:ijl! elem eltl

5

doen koersen en steeds In veilige haven doen terugkeren," En hiermee was het officiële gcdeelle ten einde, Een "IOllcnde" tafel we rd gesel'veerd, waarbij H.K. H, Prinses Beatrix aan een der tafels plaats nam tesamen met twee marva-officleren, drie sergeanten-adelborst, een dlrecUe-secre taresse en secretaris, bene\'ens een technisch te kenaar van de scheepsbouwtekenkamer, Een alleraardigst tafereel. oml:e jonge Prinses, die ongedwongen haar tafelgenoten vertelde van 't paleis en haar llefhebberijen en maar niet uitgesproke n kon raken over de prachtige schakelarmband, die haar wjuist doo r de heer Hupkes als blijvende herinnering aan deze dag was aangebode n.

Ditmaal we rd he t tijdschema een weinig overschreden, wa nt het was ruim twee uur voordat de hoge gasten de ontvangst hall vel'iieten en Prinses Beatrlx met haar Prinselijke Vader nnar Socstdijk terugkeerde.

Vijf September negentlenvijfenvijflig.

Weer gleed een dag weg in het verlede n, Maar wij weten, dat al mogen deze bladzijden van "Alle He ns" vergeeld zijn, de mari nedienSt o nze jonge generalle vergrijS<! hebben e n de "Limburg" een Oud aftands schip zijn geworden, wij nimmer de dag zullen vergelen. waa rop Pri nses Bentrlx voor het eerst officieel bij onze Koninklijke marine kwam en zij een schip van onze vloot te water llet.

W. L.

Vorstelijke tewaterlatingen EEN

waa rdevolle aanvulli ng op he t artikel over dil onderwerp In het vorig nummer werd verstrekt door de Historische Sectie van de Marinestaf, die er o p wees, da t op 7 Ju ni 1902 de tewaterlating heelt plaat sgevonden van het pantserschip "Hertog H en· d rlk". welke werd verricht door Z, K.H . de Prins der Nedel'landen, Hel10g van Mecklenburg. Deze tewaterlating vond plaats bij de Rijkswerf te Amsterdam, in tegenwoordigheid van vele a utori· teilen, de etat·major van de Oosten· rljkse kruiser •.Szigetvár" en een tal· rijk publiek. In to taal zijn er dus vijf schepen van de Ko ni nklij ke marine door vorstelijke hand tewa tergelaten.

Zijne Koninklijke Hoogheid was voor deze tewaterlating, die werd begun· stlgd door prachtig weer, des morgens vroeg met een vierspan van Het Loo naar Amersfoort gel'Cden. van waar per trein verde r we rd gereisd naar Amsterdam. Van het Centraal Station werd het gezelschap in een adm iraals· !tioep naar de marinewerf geroeid. Na aal.komst op de als ccn paviljoen Inge· rlchte tribune wel'den vel'Yel'Slngen aangeboden.

Z.K.H. maakte voor de tewaterlating gebruik van een Iraale ebbenhouten hamer. waa ro p met paarlen de letter H was Ingelegd. Hiermede werd een beitel neergeslagen die het koord door· sneed waaraan een gewicht van 250 kg hing. Het neel'vallen van dit ge· wicht Vel'ool"Ulakte het losschieten van de kllnk die het schip gevangen hield. De prins. gekleed In het groot tenue van Schout bij Nacht . zeide hier· bij: "Het Is mij een bijzonder voor· recht aan de wens va n Hare Majesteit de Koningin te voldoen o m het van stapel lopen van het pantserschip "Hertog He ndrik" te bewel'ks telilgen.

Jk spreek de wens uit dal dit schi p, dat mijn naam draagt. in alle tijden en onder a Ue omstandigheden de eer moge hooghouden van de Koninklijke

6

Nederlandse Ma rine en het Is mede mijn wens dat het onder Gods zegen onze geliefde driekleur ongeschonden moge behouden", Bij he t te water gaan vun hel schip speelde de Marine kapel het "Wien N~r l ands Bloed" en. toen het schip tegen de rIjsho ut bedding was gestopt, de 42ste psalm, waarvan de tekst van een der verzen luidt; "Ruwe stOl'men mogen woeden "Alles om ons heen zij nacht "God. mlln God zal mij behoeden "H ij houdt Vool' mijn heil de wacht. ~ tewaterlating was echter niet de elUge vOl'stellJke handeling waarbij de ..H ertog Hendrik" was betrokken. Op 8 Maart 1901 had het jonge Koninklijk paar gedurende een statiebezoek aan Amsterdam de Marinewerf bezichtigd, en bij die gelegenheid had de 2O-jarige Koningin hel schip reeds gedoopt. Het bestond tocn nog alleen ui t kiel en spanten, waarbinnen de "scheepma· kers" in hun werkkleding stonden opgesteld. Hal'e Majesteit besteeg een tribune van waaruJt zij een gQCd overzicht had over het werk. Na daar· toe door de minister van marine te zijn uitgenodigd trad zij naar voren o m de handeling van de doop te ver· richten. die bestond uit het onthullen van een ,.scheepsbord" waal'op te lezen stond "Pantsersc hip Hertog Hen· drik. 8 Maaa·t lOOI", In gouden omlljs· tlng. gedekt door een kroon.

De minister van ma l'ine dankte Hare Majesteit namens de Koninklijke Ma· rlne wegens het lelt dat het schip was genoemd naar degeen die haar. naast het Vaderland, het naast aan he t hart lag.

Zo was dun dil schip met dl'levoudlge band aan ons Vorstenhuis vel'bonden: gedoopt door de Koningin. genoemd naar de Prins der Nederlanden én door deze tewate t'gelaten.

H. J . NOPPEN.

B UITENLA N DS MARINENIlW WS ,uIERlK A

In de loop van dit j aar zullen de Vcr· e nigde State n acht onderzeeboten in dienst 01 In aanbouw hebben, die met behulp van atoomenergie worden voortOCwogen. Op C;e dag dat de twee· de - de !:)eawoil _ tewater werd gelaten, werd de kiel van de dertle a toom· ondel".lccboot gelegd.

I n den vervolge zullen ook kleinere atoom·onder".leeboten worden gebouwd.

De "Nautilus" e n de "ScawoJ!" hebben respectie velijk een tonnage van 2900 en 3200 ton. Deze schepen zijn voor daadwerkelijk oorlogsgebruJk echter wal groot; het nie uwe type zalom· streeks 1700 zijn, De Amerlltaansc st rijd krachten hebben voorschriften a fgekondigd, die te n doel hebben de militairen, die in krijgs· gevangenschap geraken, te bcveUigen tegen het proces van de "hersenspoe· ling", dat speciaal in de Koreaanse oorlog door de communistische mogendhede n is toegepas t.

Op 17 Augus tus werd de f unctie van chef van de mari nestaf door luitenant· admiraal Burke overgenomen van luitena nt·admlraal Carney, De plech· tlgheld geschiedde op he t terrein va n de Naval Academy, het opleidlngsln. stltuut der Amerikaanse adelborste n.

E N GE LAN D

H.M.S. "Veda'" het nieuwe oprui· mingS\laar t ulg maakte een reis van twee maa nden naa r de Noordelijke wa· teren, voor oceanogratJsche s tudie· doele1 nden.

De kruiser "Glasgow" bracht cen \lier, daags be'.loek aan Gdynia in Polen .

Nabij de oorlogshaven S pUt hebben ~chepc n va n de Engelse e n Yoegosla· vische mari ne gezamenlijke O. B.·ocfe· nlngen gehouden.

De kruiser "J amaica heelt deelgeno· men aa n de feestelijkheden op he t eiland J amaica, dat dit jaar dl'lehon· derd jaar onder Britse heerschappij Is. Het vlaggeschl p van Nelson, HMS Victory, dat In Portsmouth In een droogdok ligt, wordt ernstig bcdl'eigd door ongedierte, dat het hout aa ntast.

Er is door de Britse admiraliteit nu een commissie benoemd om te advlse· l'en hoe men het anderhalve eeuw oude schip het beste tegen deze vijand kan bescher men.

Zowel aa n Egypte als aan lsra!H heeft Engeland t wee torpedobootjagers vcr· kocht.

In verband met de moeilljkhec:1en op Cypl'Us zijn oorlogschepen belast met de patrouille tegen de wape nsmokkel.

Het vliegkam pschip "Ocean" Is met voorraden voor het leger naar het eiland gestuurd.

Het slagschi p "VANGUARD" gaat binnenkort In reserve, waarna alle slagschepen ui t de varende vloot ziJll genomen.

Er zij n pla nne n om deze maand beleefdheidsbezoeken van een Engels en een Russisch smaldeel uit te wisselen.

J_ MAAS

oe wereld E EN Btaat ilI I' /S ec u Iru illyc.::i lr. PrcciCII /r et ze/Ilie. Zowel de stlwt IIls I/Ct degelijke gezill, wil er betcr 01) worden, niet slochter. Beiden willlm het t.vortbesWllII veilig atellell, Beide wil/fm vrij/r cid ,)<m hondelCN ill eigen hld", Zowel do at(lat ll /S het gezill /r eelt behoeltell, lu belilluido behoeftell kumle,n beide zeil t.vor.::ictl. Andere behoeften moeten wor'den tJet;redigd door dif'rutelt ol uit letJerin!l L"(/II 011 deren, Deze moet elI betoald worden. Om Ie klnrllen belcdell moet er eel\9t verdiend, wordcl!.

Daurom behorell zowel de Btatd uia het gezirl eell in/mmen te hebben, Uit dit inkomen, worden Ile dienston en leveringe n L'(In (IndereIl betuald, M oet er meer worden betmIld, dali er wordt verdiclld, cfmr TuiwIl beide ir. cle schll/d. Er km. ill dot geL~I/ bezit worden verkocht, 011' de 3Clrrdd te dekken, Ol er kUN ccn levering wordelI !IeslotelI. Doch 3CllIl1d, hoe daN ook, kost gc1l1. H et i8 een dieltat, die door de gcldtlChieter wordt verricht. ell die dal'l1'1.1oor belorr;lI!J eist. I s er zoveel flC lul1d, dnt deze diell"t lIiet fileer kOIl worderr betmilII, dan L'Olgt de eOIl ol andere vorm \."(IU bOllkroet.

NI~ komelI we op het grote verachil t "Neli atllUt ell gezin, De stoot lIam elijk 111 ceu oppergezin, Hij "·0)1 wordeu gezierr IIls de celltrole -a;ertegellwoordiger ~"(III olie ge:iltl.ell, die in de a/aot leven, AI" je bijvoorbeeld met vro l/w CII kÎllderell op L'(/Cl1lltie gaat lIuar Zuid- f 'n:mkrijk, 1[(111 i~ er eellL'llll de eerste 'LVOI'bereidellde fllO,otregeleli die je in dat yel.;ol lIeem/, het yam. 1I1111r de baNk ell het inwiuelen lXIII H ol/alldIJ gcld, tegell Fr(1I18e fmllkerr. Die Jo'rm.lle ImllkClI ec hter, J.-IHlne" lIiet in de /xlllk op je liggen w(/chtl:m, l'/II ze "iet eerst -a;erdielld ZijII, DiJt -a;erdiel. en gebellrt door het feil, dat Nederlml/Ise fi""o', goederell producercn, waarvan er CC!! ll(llltol Olm Fmnkrij'" wordl oorkocht. De NelierlafidIJe l irmll ia filet glllde"s 111ccr ge/xwt dm. met frIJ llkel~, omdl'lt /rij bijnt. l1l/e bell/lirlgell IIlx 10llell, krochlLVOrziel.irlfJ el''::, ill giddeniJ moet bet(l/cn CII zodoel.de tuiMelt de Nellerlondile bm.k de frclllken WlIUrtllee Frllllkrijk belaalt, teyel~ !Jllidens t.'OOr de Nederlll llds6 verkO/Jer, Zo, in l'I/gemefie zill e n zeer r lUV gesche /st, "'omell er Frmlse Imllkell i/l. Ne(lerlllnd~e ballken.

H e/zeUde geldt Loor E"ye/(l lId, Ameri"'(I, ZlIid-Afri"'l'I, kortom t.vor het gehele blljtell/(l nd. D(ll'Irom j" er eXllOr t "odig ill de "VOrm van goederelI ol ill die 0011 cl ieluleli, Eel! Nederllmdl!l J.vopt;oordijachi/J ol v lieytuig, dat bllitelilorrd8e Illdillg ol p(11I8(Jyiera ven;ocrt, i8 ll~ e~rt eLOCI! belllnyrijk ala Philipa met de Todio, M et liet buitcnlmldse geld, dllt met eX/lOrt ill de ruimate ZÎ n wordt verd ielld, wordt betludd WIlt Nederllmd Ier dekJ.·illg Wil behoef teil lIit het bllitcllialld koopl.

Ala (l ie export "iet yoed loopt, klm cr niet wordelI gekocht ~onder, hel.:ij bezit ill t e /ere ll , liel.:ij ill de schll/d te I'IIk6l1.

Veronderstel. 1111, dot ieder ge.:ill eerr de"lI(l/e grote loon8verhoglllg ZO" '\'-rijgen, dut iedereen ill at(Iat zOIi '::ÜII eell lIiellw wo/lell 1Klk, eel! niellw lototoea/ el ell een niellwe 01/10 /e kopen . Wol, "'om/ Idt het buitelll(IIId" evclHl /1J dure fotoloelJtc/~

ICII en Uil/O'S. Denr z it met édn kllllJ NC//erllll!d, lOt Oller de oren in de moeilijkheden. Don kali het bellt ZijII, dat alle duur verlliellde b.litenlOlldae lonl'hen .dtgC1l11t zij ... , en dut er geen geld meer i8 om veroocr, gri/(III, metol61' 1Iollig voor de Il l/s l rie. IlOrt! enz. ellZ. te "'07Iell. DMI lijdofl wij, Olldm."·s hoog 3ulllria, lototoe,tel e ll allto, hon ger'nood.

Uit 1111, hoel(,ocl ill veel zwcl"'kere !lwte (hili hier getICltetat, ia ill aOlllmiye I(/Udell het get."(11. De beoolJ..·iflgell datlr lece/l ill eell rOC6 1Xlliwelooort, Mc" ei,t IJteeds hogere ;'I"'omen" t.vor steed, minder orbeid. MeI! koopt ,teeds mooier allto'" mooier cosIlIllIl'" ell hlill VroUwelI 8tOJllr~m rolld IIls R6IlIbrm.dlJe IlChilIierijen. Dit ia de meell/ zekere weg IUwr armoede en ellell de.

i,,-

••• Dcze eelloolldige ml'llerie wordt door de slllwe M08"'01lIle p/a.lIlIefl1l1akers goed bosel/, Jrdlio werkgecer8 verdielle ll gold als Uo"(lter, prediken .::ij 1I0y 8teeds, Zij rijdelI in Illdo's rolld, dOlik .:ij jl/Ilie arbeid. Zij hebbe" radio', el' 1II00ie pokkcn. H et moel, IlII lIcr80m . l e(/ereoll 1I1oe t lIIltO'S Ir c bbell, ieder'cell mooie /Il'/"'kell. AI·beic/era lil/er Imlliell, verenigt U! Eist Illeer 8alariB! Werkt ",ill/fer! Er ia geell boter /et:ell dm. een be8/aoll VU il rij"'dom en ll1Îheid!

Terwijl !Jij hOIl lIe bollzell niet IIlIeell (lIItO'~, doch brdtelwerbl ijven, cigclI v liegtllÎgel, ell Ollge"'elldc wcelde gellieterr, ell hel oolk ill onze OgCIt eCClizeer ongekerrde !lee,telij"'e en mate_ riële W(l(Irden Oll/beert, wordt door /reil ill 011' hllia, dllll'" zij cle vrijhoid die wij wo~o n te verc/ed;g61" ,Ic regelrechte wog 1I(111r de (l/grOlld geprcdi"·t, Het ia 10gi3Ch, dot zij dllt trachten te doen. De atmd heeft ill "·omeN.! ell de duot heeft lIit!JfWell. Oflder de lIitglltICl! vll l/ell bijL'OOrbeeld cle scholefl, wegoIlOo.ItV, illllll~lrWle olltwi"'kelir,g, locil//e zorg, de instcnrllhow/ÎlIg L"(III clo dijkelI, lIe Iwtion/de dcfensie, ll oe groter /ret ver3Chil '!luel! Ilitgcn;e ll ell ill"·o1llell. hoe mcer geld l'Il'" lIio rrlbriekeu k//l' wardcll besteeli. H oe ldoill er /r ct illko1ll0ll, /ioe '\"Ieiller dit vertlChil zul zijl!, Jl!ill8Cldeli u,'Onft het loci ne!Jfltiel. [}(III gebel/rt er njeu meer ('(1)' scholing, wegellbouw, oll/OCiale zorg. Dmr raken de dijkcli en defclIlJie i/l eert"(l/' Dan o lll~tcl(lt ar eell 1068 /(11111, W(I(1rbij do RU$ltclI den"'ell eC II kUil' te Ircbbell hlill gretige cOIlwllm;8titlC he urm Ilit te sl(/(Ill. 111 Nederl(lIId. het zij hier met de diC1JS/o wourderirrg gezegd, heeft hlill 'pro/)(lgcIII(lti weildy IJIICCCS, De gemiddelde Neder/mrder, illtclligent, degelijk, Nllchter, goed ge3Choold ell tj'Jerig ollJ hij is, doorziet de boze o/I.::et ell geiooIt. Chri8te/ij'" hij Vlill IIl/Wre i8, I/at die "iet tQCr,,·t, lI ie t eten zul, Dit ia och/m' lIiet overHI liet gOIJfJI, W("/ t duyclijk, blijkt uit bericlittm ot.:er o ll ruat ill cele gebiedelI lar lll/rlfe. ,Ichter het ill .::ochte en L..,.ieNdelijke "'leuren getIChilderde scherm der credesprOfl(J!J<lIIda, waeht de giftige dolk 0011 de "'ollde oorlog, Scherper, giftigo!' ell verrader/ij'\'-er dm. ooit.

/I'"

7

Dwergonderzeeboten dw~rgond~ '-'Ieebo tcn "

o nd('l'wel"]) ..

H F;T hee ft nltUd slel'k

lot de vel'beeldlng ges proke n van een leder die er mede In aa nraki ng kwam, De term .. zelf moo rdwapen" wordt daarmede vank In een adem genoemd: we kun nen ec hter na nnemen, dat deze ged nchten·assoclaUe de mnrinC'S die lot het gebruiken vnn dC"~c bolen overgingen niet voor ogen heeft gestaan, De dwergonderzeeboot Is, zoa ls de naam reeds aangeeft, een uitgave In miniatuur \'an de grote ondel"l.eCbool en verschilt qua inrichting en bewapening dnal"\'nn principieel niet veel, Hel Idee van de dwergonder'"l.eeboot Is niet nieuw, Reeds uit de Ame r ikaanse Vrijheidsoorlog Is een geval bekend, wanrbij een Sergeant van de Cefedereerden met succes een een mans o nderl.eeboot, roeiende, onder een blokkere nde fregat bracht e n met een gigan t ische handboor, waarv(ln de uiteinde bulten de huid \'an de dwergonderzeeboot uitstak, een gal In een vijn nde llJk schi p boorde, 7.Odat dit vol11ep en zonk. De Sergeant bracht he t er levend af, Nndn t de Britse Mn r lne reeds In 1885 met een kleine, door twee man bestuurde onderzeeboot hnd geëx perlme ntee l'd, on twie r p en co nstrueerde de Brit se firma Mal'fyat an d P lace In 1005 een dwe rgo ndeneeboo t , de .. Voltn", met ee n lengte vnn Illm, 10 m en een nctle·radlus van 40 mijl, bewa pend met twee 12 torpedo's, Deze boot voer op zIJn proeftocht 9 uur o nder water, H ie rbIJ waren behalve Engelse, ook Jnpanse autoriteiten tegenwoo rd ig en het Is ni et onmogt' IIJk da t de Ja panners hu n mldgets 011 het geriemo nstreerde type hebben gebaseerd, Een verbeterde ult\'oerlng werd gedurende de Wereldoorlog 1914- 1918 an n de Britse Admiraliteit aangeboden en er zou voor deze schepen, tege n de door de Duitsers bezette e n versterkte kanaalhaven, zeker we l emplooi gevonden zijn, Overwegingen In het .. House ol Commons" dnt dit soort van oo rlogvoere n onmenselijk zou zIJn, deed nlle plannen te niet.

Jn begin 1941 nodigde WIns to n Chu rchlll zijn Chefs van Staven ui t de m ogelijk· hede n va n het gebruik van dwe rgo nderzeeboten doo r de B r itse v loot te bestu· dere n, H et duu rde tol 15 Maart 19~ 2 to t de X3 Oll de H am bie Riv ie r, nabij SouthamlltOn, te wnter werd gela ten, Dil proto type van de Britse dwe l'gondert.eebole n, ee n schep ping vnn Cap ta in C. Va r· ley, D,S,O" vol deed op de proe ft ochte n ullstekend, De bemanning bestond uit d rie man: de boot was 16 meter la ng ; de max, dia m eter van het dru kvas te lichaam was lets m inder da n twee me ter, N

8

de max, sta-hoogte echter slechts I \~ m, De boot wns verdee ld In <\ compal'tlmente n, nl, van ac hteren nanr vo ren: a, de mnchinekamel', met daal'in de die· sel. de H oofd Electromotor, luchtcom· pressor, etc.; b, de centrale, met het dulk l'oer, het ,-c"ticolc rom', p-e r lscoop, gY'"1)·11I5tollatie, kombuis en één kOOl; achter· luik; c, het z.g. nat- en dl'oog·oompartlment, waari n het vóó r-luik naar dek was opgenomen. In dit compartiment, dat slech ts 90 cm hoog, 75 cm lang en 1,20 m breed was, ko n bil onderwatervMrt de duiker (het 4e bemtlllningsliri) plaals nemen, Door het oomllartiment te vulle n en de druk gelUk te maken met de buitenboordsdruk, kon het luik worden geopenri waarop de duike r zich, gekleed In een ondlellwaterduikerpak, nan dek begal, Op deze wijze werden net-verspe rringen ge kn ipt, mijne n aan schepen beves· tigd, etc, Na zijn werkzoamhede n verricht te hebben kroop de du ike r weer in de boot, sloot het lu ik, pomllte dit leeg en kwam weer met de o ve rige bemann ing In communicatie, H et be· hoeh gee n verder betoog dat voor deze we rk:mamhede n me nse n met slale n ze nuwe n nodig ware n : de p ra kt ij k hee ft bewezen dat dell:e altIJd te vinden waren en me n vond voor dit werk vrijwilligers te over: d, het vóór· compartiment, waari n de batterijen zij n o pge nome n, de vlctua· lIe is geborgen en twee kooien lI:ijn gem onteel'd, Voor hel manoeuvreren boven wa ter, stanl de Commandant aan dek, gesjord nan een beugel, welke vast zi t aan dc luch t-in·laatpijp van de diesel. De actleI'adlus van deze boten onder water I. 3G

........

VOOI' een ovel'Ste<:k van l!lngere duul' nam' een I>]lel'ntle-ten'eln en Hlelens de l'('ls lel'ug na de actie. werden ze door e<:n normale omlert.eeboot gesloopt. waarbij meestentijds door de dwergon· dert.eeboot onderwater werd ge\'aren, 011 tevoren afgesproken tijden, om de 8 uur, kwam de>:e bQven wa ter om de lucht tc \'crvel"SCn. Dil was Ie moor nodig, omdat de ro nc!en!Wtie in deze bolen zeer zwaai' was, hetgeen vele pro blemen schlell \'.w,b, de isolatie-weerstand van rle E'1(>("trische apparatuur, terwijl bovendien bij de gerin ge luchtinhoud, de lu cht vrij snel \'el"\'uilde (d,w.l.. hel CQ.~ perl-entGge loenam en het zuurstO(IK'rct'n, la~e vE'rminderdel. De stabiliteit van rlit type was redl"lijk, hoewel zij bij een ver_ uOl'lng van de normale trim, de neiging bezaten wild te worden, De bewapening he-stond uit twee y.ware mijnen, die ann SB en BB van de boo t werden opgehan~en, De mijnen, met een gering negatief drijfvel'mogen, waren langwerpig en ge· bold, zodat zij door hun vorm op 111' dl'ukvaste huid aa nsloten en aan de bul· tenzlJde (als ee n zadeltank) de boot een goeri verlOOl) gave n, De ladiag bestond uit t wee to n am nto!.

De bcmnnni ngen voor de " m ldgets" wn· l'e n nlle vrijwllligen, die grote ndeels uit de o nllert.eedlenst betrokke n werden , Er werd een oefen basis van de Ex perimen· tele Ondel7.eerilenst ingericht In Loch Su-yven, 011 de Westkust va n Schotl a nd; de:tC pinais was voor dit doel zeer ge· schikt doo r de die]lte \'an het Loch en de afgelegenheid van de bewoonde wereld, waa l'door stringente be\'eillngs· maatregelen konden worden getroffen.

H et succes \'an mi litaire opel1\ties hangt grotendeels af van de ma te van verras· .'Iing die men daarbij kan be ..... erkstelli· gen; voor nieuwe wape ns, I.c, de inzet

UUI',

_--

EEN

GEDUCHT WAPEN

BovenW<lferooarf

VII" de dwergo nderoteeboten spreekt dit

Co'Mer nog veel meer. Met sueees heeft de Britse Marine er dan ook " "nr geIItreefd de vijand enige kennis over h<'l

bcS1Pon van deze bolen te ontzegge n.

Eind Augustus 1942 wcrd met het afoe f(!ncn vn n bemanni ngen begonnen, on·

der leiding vnn toenmalige Luitenant lcr zee 2e kinsse, tegenwoord ig K ïi: A. R.

Hezlct, O.S.O., D.s.C. R.N., een man met een rijke onder'l.eebootervarlng, een in. ve ntleve geest en zeer geliefd bij zUn mensen.

Vanaf de proefnemingen reeds was de

Lullenant ter zee 2e klas Donalcl Camero n R.N.R. met de bole n vertrouwd gerankt: hij was de hoofdinstrucl eu r bU de oe feni ng van vCI'dere bem anni ngen en

zou. evenn Is de- Luitenan t lc r zee 2e klns Inn Fr"scr, DSC .. R.N., In ecn later St8rllum de meest speetaculaire successen met deze boten behalen.

Van de bemanningen werd vcel geéllsl e n zU dlemlen begnafd te zU n met een groot zelfvertrouwen, uiihoud ingsvermoge n, lIchnam5kracht en een goede dosis gezond vers tand, Om een Idee Ie geven va n de omstandigheden waaronde r gewerkt werd, kan worden ve rme ld, dal om de Dlesel·motor aan Ie zwengelen, me n op e<!n dertig cm brede brandstoftank mOClit gaan lIggen. woarbU dan tussen hoofd en schouders en de drukh uId van de bool, o ngeveer 5 cm rui mte over was, Om de luchtoompreS!!OI' aan Ie zetlen moest men een a rm steken door een 15 cm brede opening, tussen de afvoergnssenbuls van de diese l, die roodgloeiend was, en het draaiende vllegwlel. De boten waren uiteraard zeer bewegelUk en behalve dat de opvarenden bUzonder :r.eevast moesten zijn was hel varen in open zee, reeds na een bet rekkelUk korte IUd, zeer ve rmoeie nd. De leden va n de bemann Ing moesten elkaar ge heel kunnen vervangen en veel ervari ng werd opgedaa n bij de talloze e,'qICrl mcnte n en oefe ninge n Oll de Westk ust von Schotland. In het voorjaar van 1943 we rd een floltl ile van acht dwergonder,weboten j,(evormd met a ls Moederschip H ,M,S. Bonaventu re, onder commando van Ka pIteIn te l' :r.ee W, C, Banks D.S.C. R.N. Onder zij n bezlele nde leiding kwam men

in korte tijd tot de omschakeling van he l experiment ale stad iu m naar de vormi ng van een operationele eenheId. O,a, werd een vierde bemanningslid toegevoegd voor de duikwerk1.namheden t ijdens de acties. DIL wus noodzake lUk gebleken i.V.m. de zeer speciale eIsen dIe doaman werden gesteld, terwijl de et'varing leerrie, dat de opleiding daarvoo r praktisch nIet te combI neren viel me t de afoefening \'001' de dwergonder.teeboten. Men betrok deze duikers uit vrijwllllgers van de bemande torpedo's.

De eerste operatie, welke de Britse admlt'allteit beraamde voor het flotUlle "X-eraft", (zoalS de boten we rden genoemd) was tegen de Duitse kapItale schepen Tirpltz, Seharnhorst en LUtzow. die een zwallr beschermde Jlgplaals hadden gevonden In de Noorse fjorden: hoewel dus Immobiel. vormden ze loch een voortdurende bedreiging van de geameerde scheepvaa rt In de Noo rdelijke Atla ntische Oceaan. De X 5, 6, 7, 8, 9 en 10 we rden voor deze actie bestemd, terwijl respectievelijk de onderzeeboten Trasher, Truculenl, Stubborn, Seanymph, Syrtis en Seeptre werde n aangewezen voor het slepen naar e n van het operat ieterrein. Voor de overvaart werden bemanninge n aa ngewezen, di e op het te rrei n va n actie werde n afgelost door de operati onele bemanning, Deze werd overgevoerd in de grote onderzeeboot en kon aldus zijn krachten sparen.

Na moeIzame en zeer rea llsllsche voorbereiding vertrok de vloot In de avonduren va n 11 September 1943 vanuit de basis op de Shetland-ellanden. Tijdens de oversteek gingen twee X-cralt verloren, waarvan één zonder taal o r teken, terwU I van de tweede de bemanning behouden bleef. Na een reis van negen riagen (denkt u even de overvaartbemanni ng in!) kwamen de vier resterende boten In actie, Een volledIg relaas van hun verrichtingen zou In dit bestek te ve l' voeren; het Is een epos van de beste kwallleiten die een Mal'lneman len toon kon spreiden. X-6 (Ltz Place) en X_7 ( Ltz Cameron ) werden ten 20.00 uur op 20 September losgelaten, ongeveer 20 mijl te n \Vesten van SörOy, Bij dagworden van de 21e hadden zij de mijnenvel-

den e n het eiland SöfÖy achter zich en voel'en door de smll lle Stjerfjol"d naar de Allenljord. Zij ontmoetten, tegen hun verwach t ing, een druk scheepva art verkeer hetgeen hun vele spannende momenten bC1.orgde, De Uz Place verkende op de A.M. de Scharnhorst, doch moesi. c,r. de Olle ratiebevele n, deze overlate n aan de Ltz Hudslleth In X-IO. Ongeveer om 02.00 op de 22e Septembe r bereikte Place de eerste neltenversperringen aan tie Ingang van de Kaa(jord ,een smalle zijarm van de zuldelUke Rom van de Allenrjol"d.

Het duul"de t ot 06.00 voor hij zich door de versperrIng had gewri kt en gewronge n, waarbij herhaaldelijk de hoofdballastlanks werde n geblazen e n gevuld: loen het hem tenslolle geluk te, kreeg hij zicht van :t;ijn doel, waa r hij toen nog één mijl van verwijderd was. Het gy rokompas raakte defect e n de trimpomp we r kte niet meer; X-6 had ondertussen mee r moeIlUkheden, en tobde met een lekke periSCOOII, waardoor het zicht geregeld weg viel en bovendien de trIm van de boot zeer onregelmatig was. Cameron liet zich niet ontmoedigen e n voer toe n maar het grootste deel van de locht boven water, Nabij h et net aan dl' Ingang van de Kaafjord, alwaar P lace zoveel last had ondervo nde n, ging hij evenwe l o nder water, omdat hij nu Ilim. 3 mijl van de Th'pltz was, Toevallig had hij e ni g zicht door zijn per Iscoo p en l ag een coaster achteroplollen. Zonder enIge t ijd te verlle:r.en brach t bij X-6 naar de oppervlakte en voer, Oll klaarlichte dag. vlak achter de coaster doo r de openi ng In de netversperring. Niemand merkte hem op: men klln zich echter de spanning van de bemanning indenken, Direct achter het net dook Cameron naa r 20 meter, en bemerkte dat de perIscoophijsmotor defect was, De periscoop werd dus vel"der met de hand bediend. Door het beslaan de r len:r.en moest hij practisch blind navigeren: hU miste op een haar nn de voorsteven van een jager e n kon da arno nog Juist lussen het achterschI p en een boel doorglippen, Na op e nkele meters afstand de tanker Nordma r k te zijn ge passee rd, kon hU achter een sloep aan, de opening doorvaren van de zware nellen versperring di e de Ti r-

9

pltz van na bij tegen 10rpêClo's moetil beschennen, Toe n keerde zijn kans e n raakte hij In ondiep water aan de gro nd; bij het manoeuvrere n om los te kome n, kwam hij aa n de oppervlakte en werd I!:e:de n door ee n uitkijk van de Tlrpitz, Omdat deze twijfe lde in het doorg even van de meldi ng, kreeg de X-6 vijf WRardevo lle minuten cadeau , Door de periscoo p kon nu echter nl els meer sche rp worden herkend en Cameron liep andermaa l vast, nu tegen ee n rots, Oe boot SChoot naar de oppervlakte en we rd da ar opgeVfmgen In et> n actief geschutsvuur, Men slaAgde er nogmaals In de boot onder waler te krijgen en legde de laalSle 80 meier naar de Tlrpll1. blind af, Slechts doordat het weinige licht dal door de pe riscoop kwam, verd ulstenl c, wist Cameron dal hij zich in de schadu ..... va n zijn doel bevo nd, Toe n hij dan ook e\'c n la ter opnieuw stootte, twijfelde hij niet meer, Door de toes tand waarin zij n boot ve l' keerde zou het onmogelijk zijn de te r ug tocht doo r de fjorden te aanvaarde n, zodat C4meron besloo t om X-6 naar de oppervlakte te bre nge n, Hij werd daar in ~ n r egen va n geweer- e n mit raille ur-kogels onh'angen, t erwijl handgrana ten rondom ontploften, Onder deze omstandigheden be hi eld hij echter lijn kalmte en gaf opdracht het gedascUceerd e materiaal te \'ernletlgen, Tegelijkertijd sloeg X-6 \'olle krach t achteruit totdat de roeren tegen de huid van de Tlrpltl schuurden, Op deze plaats liet men belde mij ne n vallen, Te l'wijl de be manning naar dek ging zonk Cameron zij n ~Ch ll) en even late r stond hij met zij n mannen aan dek \'an de Th'pltz, Twlnllg minuten later lukte hel Place met de X-7 eveneens belde mijnen Ie laten valle n onder de TirJlltz: hierop ging hij 011 tegenkoers e n "oer, nog steeds onge:t1e n, zo hard mogelijk .....eg om bij de e! Jt plosle (d ie na 1 uur moest \'olgen ) zo \'er mogelijk \'e rwijderd te te 1oijn, Hij ve rloor cehter onmiddellijk daaroll, een ha lf uur In de netverspel'ring, we lke nabij de Tirpitz Wil S gelegd e n bell.loot om er dan maa r bovenwater o\'erheen te \'aren, Daarbij ..... erd X·7 echter zo zwaar beschoten, da t me n weg moest duike n, Ol) di t mome nt eJtplodee rd e de \'Ier mijnen en bleek X·7 \'01komen onbestuurbaar , Bo\~ n d len vielen het kompas en de dlelltemeter uit, Place besloot de boot t e \'erlaten en blies leeg, J uist toe n hij het luik ope nde, werd X-7 door een zware geschutstreffer ge t roffe n e n ko n Place nog ne t een mee rboei gr ijpen, Even la ter stond hij bij Cameron aan dek van de Tlrpll:l:: de vre ugde o\'er het weel"l.len e n hun succeSgen werd evenwel getempe rd doo r het verhaal dal Place moe~ t aanh oren o\'er de vernietigi ng va n de X-5, met de L TZ Hen ty-Creer als Comman dant.

Deze boot was 0]) X-6 en X-7 a chte r ge raakt t ijdens de opmars naar de Kaa fJord, doch be reik te de T lnlltz kort na de ontpl offing va n de mijnen, Hij trachtte boven water over de netten\'ersperrlng te kome n, doch werd daarbij verkend en doo r geschutsvuur tot tinken gebracht, Machteloos had de bemanning va n de X-6 \'anaf het dek van de Tlrpltz dit vreselijke schouwspel moeten gadeslaan, Nadat P lact' \'an de X-7 was gestapt, lukte het de oudste oHlcle r he t luik a chter zijn Commandant te sluiten: de boot zo nk naar 40 me te r, Me n ving aan met de verlaatrolp rocedure, waarbij ec hte r bleek dat \'erschillende builen. boo rdsalslulters vast zaten, zodat de boot te langzaam volliep, Na een strijd telren de dood van twee uur e n \'eertl g

fO

M oederschip met lel v e3t za k duikbolen voor de aa nva l op de T -i rpitz

minuten, lukte het de duik er, de luitenant ter zee Alt ke n door een luik t e ontsnapllCn, Oe belde ande re beman' nlngsleden va n de X-7 sneu\'e lden, Reeds nadat de X-6 bemanning aan boord va n de TIrpltz was geb ra cht, gaf de Com· mandant, Kapitein ter zee Meyer opdracht het slagsch iJl geheel waterdicht te sluite n: bovendien tra chlle m en m et sloep'e n he t sc hi p te verhale n, Dit gelukte slcehts zeer gedeelte lijk, Toch had dit tot gevolg, dat het (' nkele meters van de mijnen va n de X,6 en X-7 werd \'erwijde rd, zoda t du uitwerking van du eJtJllosie minder dodelijk was. De Tirpitz zonk niet, De schade was echter zcer aanzie nl ijk en tot A]lrll 1944 was hel schip onbruikbaar: ge heel ge vcehtsgereed is het nim me rmeer geworden, Aan Duitse zijde werden plm, 100 ma n gedood en zwaar gewond, Oe X-I O, Luite nant ter zee H udspeth, had als doel de Scharnhorst. die In de Altenfjord lag, T oe n h ij vlak bij zij n doel kwam, kreeg hij cehter zodanige schade aan zijn machlne·lnstallatle, dat hij van de aanva l afzag om niet de kans te lope n dat de X-IO \'oortijd ig ontdekt 1I:OU worden en a ld us het succes \'an de aan\'a1 op de Tlrpltz In gevaar 1I:OU kunnen bre nga n, Hij trach tt e de boot, Oil de bodem van de Oord liggend, te r epare ren, doch kon na 12 uur werken nog maar juist naar de oppe rvlakte komen, Hudslleth hoorde ec hte r de ontploffi ngen bij de Tlr]ll t1. en hesloot toen bo\'e n watel' vare nd naar ope n zee terug t e vare n teneinde contact te maken met de op hem ..... achtende onderzeeboot, Hij bereikte het rendez-\'ouS, doch \'ond geen onderzeeboot, H ij gaf ce hter niet 01', hoewel \'erschlllende apparaten In zijn boot met l ouwen aan elkaar hingen, Na 5 dagen e n naChten w8chten, jul\>1 toen hij besloot naar Rusland o f IJsland te vare n ( !) , kwam llMS Stubbo rn in zicht. X-IO werd 011 slee ptouw genomen en de terugtocht werd aanvaard; op 400 mijl va n de Shetlands we rd het wcel' echter zo slecht da t de bemanning, ook op uitdrukke lijke orde r Vlln de Brit se Admiralitei t , op de Stubborn overstapte e n X-IO liet zinke n, Men kan zich hun teleurstelling \'oorstelle n, na zoveel vol, hardendh eld, Voor hun uitzonderlijke moed werden de LTZ', Place en Cameron

onderscheiden met het Victoria Cr0s5; Al tke n (X,7J, Kendal en Lorimer (X,61 met de 0,5,0, en machlnlst /ollemnn Godda rd (X-6J kreeg de Consplcuous Ga tlantry Meda!. Zij ontvinge n ec hte r bericht vtm deze ond erscheidingen al~ krijgsge\'angene n In Duitsland, Vermeldenswaard Is nog de olleratJe \'an LTZ Max Shean R.N, met de X-2-1 , ollgesleept doo r HMS Seeptre, onde r bevel van de LTZ l an Mc lniosh, naar Berg,!Il waa r het Laksevaa gdo k tul zinken gebrach t moest worden, Dit was het grootste dok dat de Duitsers In Noo r wegen ter beschikking stond e n het vool"lag te,'eos de belde andere dokken va n Bergen \'an licht e n kracht. Na een ono nderbroken onderwatervaarl van 19 uur keerde Shea n terug In de wts te \'e ronderstelli ng in zij n missie geslaagd te zijn: het bleek ('chte l- da l hij he t 7500 ton mC lende sc hip Baren!e ls had 0llge· blaze n, dat e\'e n lang was als l ijn doel.

Het dok on tg ing 10ijn lol ec hte r ni et, Het wcrd In Septem be r 194-1 tot d nken gebracht, wederom bij C\2 n actlc van X_24, nu onder bevel van de LTZ W, Percy Wes tma co tl, die de boot wee r "elllg terugb racht, Een zee r bijzondere olleratle was het onherstelbaar beschadigen \'an de Jall8nse kruiser Takao doo r de XE-3, onde r be\'e l va n de LTZ Frase r Ol) 31 Juli 19-15, De Takao lag Ol) de boelen, In Yohore Stralt, nog voorbij de Naval Base van Singapore, Deze OjleraUe wa~ ee n groot succes en de XE-3 keerde behoude n terug, SJleclale ve rmeld ing \'er' diende! de bove nmenselijke presta ti es va n de duiker, de matroos J , J , I\fage n, nis, die zes k lee fmijnen aanbracht aan de bodem \'an de krui ser, De XE-3 bleek zo dicht onder de Ta kao te ligge n, dat t oe n hij de boot tra ch tte t e verlaten, het luik va n het nat- en droogco mparUment slechls cen klein stuk kun ope ne n, Door de ademhalIngszak van zijn zu ursto fal'paraat leeg te laten stromen en zijn longen ge het>I uit te ademe n, lukte he t Magen nis door de Ollen lng te kruille n, H ierbij we rd de ademhalIngszak beschadigd, nIet het gevolg dat f'en stroom zuursto fbelle t je~ ontsnapte, De zes klee[mijnen, die aan BB \'an de XE·3 waren opgehangen, wilden echter niet pakken door de aangroeIIng van de huid va n de Takao M8gennls sch raallte dus de nodige ple k· ken schoon en kroop na 40 mln, Wcel' tn de boot terug, Frase r liet SB 18dlng \'81le n e n dach t met de EX-3 weg t e \'aren, Oe boot bleef cehter onder de Takao hangen, en dit terwijl de tijdklok \'a n de mijne n gestadig \'oortllep, Na 50 mln, manoeuvrere n kwam men los, maar de boot blee k niet bes tuurbaar te zijn, Frase r realiseerde zich dat de ges tE'oom lijnde tank waarin de kleefmijnen opgehangen waren, niet was gevallen toen hij het alwerphandel daarvan had o\'e rgehaald, Het was duidelijk dat een duiker de tank mocst \'erwljdere n, Magennis eiste zijn r ech te n daarvoor op, hoewel hij nog niet hersteld was va n zij n eerdere Inslmnnln g, In 14 mln, tijd slaagde hij e r In het aO lla_ raa t te \'eno'ijdere n en uitgeput, nog maar nau welijks bij bewustzijn, hielp men hem uit zijn dulkeJ'jlak, Ook de Duitse Marine heeft zich met dwergondel"l.eeboten bezig gehouden, hoewel 8an\'anke lijk zeer schoor \'oe tend, Pas In de her rst van 1943 we rden de " Kl el nkämlll\'erbände" Ingesteld, onder Adm iraal Heye, hoofdzakelijk als afwee rmidde l bij een e\'entuele 1n\'asJe, De Duitsers kwamen tot ee n grote ve r,

scheidenheid in Iypen, die echler allen te weinig zee waardig waren. Een uit 1.ondering hierop maakte de "Seehund", ofwel type XXVII. Een boot van plm.

16 ton, 11.7 meter lang 1.5 m breed en met 1.8 m dlel)gang. Met een 70 IJk diesel met een snelheid van 8 mijl gelope n, met een actie-radius va n 275 mijl.

De onderwa ter actie-radius was 50 mUl. De bewapening bestond uit twee t orpedo's en de bemanning uit twee man.

Er was een geruispeIler met 6 mic ro , foons gemon teerd. De boten werden in 3 secUt'! gebouwd, terwijl de fabricage e n montage zee r eenvoudig was.

De Seehunde o lloereeroen vnnult IJmuiden, 0.1., voor de voedseh'oorzlenlng \'an Duinkerken, dat door de geallieerden wl.5 afgesloten. Er viel een aantal van deze boten onbeschadigd in geallieerde handen, en In de tuin van Hr. Ms. Onder:teedienst te Rotterdam is er een te bewonderen. Het is bekend dat in 1945 Seehund _dwergo nderl:eebote n door de Russische Mari ne in beslag zUn genomen.

De Japanse Marine was de e nige die bij het uitbreke n van de oorlog, December 194~, dwergonderzeeboten operalioneel gereed had. Zij werden overge\'oerd Ol) het achterdek van een grote ondeneeboot en werden ingezet bij Pearl Harbour. De:te aanval leverde geen succes op. Wel werd in Mei 1942 H MS RamiI, Hes door de:tc boten beschadigd, in Diego Suarez, Madagascar. BUna tegelijkertijd werd een aanval Ol) Sydney inge1.et. w!!.arhlj een veerboo t we rd opgeblazen, iangzlj waarvan Hr. Ms. K 9 lag. Deze kreeg zware schade aan de batterij.

Verdel zijn In de loop van de oorlog de Japanse Mldgets In de P acific hier e n daar actief geweest, t erwijl tegen 1945 de beiangslelllng zeer toenam. Bij de Cal)ltulatle werden tientallen mldgets gevonden, o.a. te Kure en In Naga.~ki.

De olloeraUes \'an de Japanse Marine weroen veelal gebaseerd o p het principe van de zelfmoord-aanval. e;:on begrip, dat geheel In de Japanse mentaliteit paste. Voor wal betreft de tactiek en ook het strategisch gebruik van de boten. vall uit hun acUes door de \Vestene mogendheden dus weinig ove r te nemen. Het wapen a ls zoda nig ligt de Japanner echter goed en het vait nog te bezien of de nieuwe, democratl!IChe Japanse Marine In de toekomst ..... eer tot het gebruik van deze boten zal o\'ergann, De ontwikkeling van de dwergondel"l:eeboten stond door het einde van de 2e wef1!ldoorlog niet stil. Engeland heeft deze tak van dienst geconUnueero en wellicht heeft menig Marineman de X-craft hier of daar gezien.

De Franse Marine heeft cen "Seehund" type nagebou wd en ook de Amerikanen zijn nu tot construct ie van cen .. minisub" O\'ergegaan.

De Britse Mldgets gaven In de 2e wereldoorlog wel het beste bewijs dat opera lies met d ..... ergonderzeeboten uitvoerbaa r en ionend kunnen :tijn. Nier alle doelen zijn geschikt, doch de omstandigheden waaronder een suc<:csvolle acUe ondernomen kan worden zullen :tlch wel Immer voordoen. Tactisch l~ het een aantrekkelijk wapen, terwijl de:te dienst bet rekkelijk weinig llersoneel ,'ereist. De constru ctie van de boten Is zeer eenvoudig en verg t geen grote offers, niet in man-uren en ook niet financieel. Ongetwijfeid zijn dit aantrekkelUke aspecten, die bovendien binnen het bereik van Iedere Marine valle n. die reeds een onderzeedienst heeft.

NIEUWS - DRUPPE'S

we n u dan ",Iien teruggekeerd ZOvanzijnwme.verlof.

De geheie marine

van matroos to t admlmai heert van zijn achttien dagen vrijheid in bl]held ge noten, ge20 ndheid met iepels ingedro nken en zich terdege gesterkt voor de vervuiling van de taak tot de tijd \'an het winterverlof daar zai zijn. Zelfs Blackie. de huis- en e rf hond \'an de adelborsten is met verlof geweest. Hij liep daar maar eenzaam met zijn ziel onder de poot op dat lege Instituut tot hij _ dit kan natuurlijk a lleen een hond - lucht kreeg van een paar adelborsten die met een groep jongens uit het :teekaml) 0\) kasteel Radboud een bezoek aan Den Heldcr brach ten. Blackie heeft zich snel bij het vacanliehoudende gezelschap aangesloten en Is mee naar Medembl1k gegaan.

Hel is te hopen dat de vacantie h em kracht zal hebben gegeven om het gemis van de ongeveer 70 oude bazen die tot officier zijn benoemd te dragen en zich aan te passen bij de negentig nieuwe bazen die op het Instituut zijn geinslalleerd.

Zo gaat de opbouw der mari ne steeds maar voort en het is bij de:te hervatting van het werk wel het ogenblik om ook weer eens de stand van zaken bij de aanbouw der nieuwe schepen In het oog te vatten. Bij de onderzeebootjagers zijn we nu ZO ver dat de vie r "A" jagers zijn tewatergelate n en in dienst gesteld. Van de ,,8" jagers zijn er _ sinds Prinses Bealrix op 5 September de " Li mburg" te water liet _ vier van stapel gelopen en hier volgen er dus nog vier. Bij de mijnenvegers hebben we, met aiS laatste de "Abcoude" op 2 September veertien tewa terlatingen gehad er komen er dus nog 18. Oe "Roermond", die vóór de " Abcoude" te water ging, was het dertie nde schii) van de reeks e n het liep bovendien van stapel op 13 Augustus en dat was een Vrijdag, doch w ie daarop let is een kni esoo r. I n elk geval zulien de hout wurmen aan hel schip niet knagen • zoals aan Nelson's "Victory", want het is gebouwd van teakhout en niet van eiken zoals de waardevolle rellqule van de Britse vloot. Men zit daar met de handen In het haar om middelen te vinden het schip te behouden en een grappemaker heen al beweerd dat die wurmen wel van Franse afkomst zullen zijn zodat de Fransen. die door Nelson op dit schip werden verslagen, nu toch aan hun revanche komen.

Hoe staat het In dit opzicht met on:te loden verrader? HU mag nu wel zo he ten, doch dit kostbaar stuk is ook maar van hout.

Gaat het wurmenvrij naaf de West met Hr. Ms. De Ru yter, zodat we er zeker van kunnen :tljn het onaangetast terug

te vinden, wan neer we e r na verlOOl) van lijd weer om komen? En dat we er om zullen komen Is wel zeker nu 'leUs zu lk een klein schip als H r. Ms. mijne nveger Dokkum de grote oversteek gaat maken.

Voor het eerst dat een mijnenveger van Nederland uil naar de West gaat; te rwijl de collega's het met groot succes dichter bU huls zUn blijven zoeken. gezien de resultaten van hel bezoek van Hr. Ms. Bolsward e n Boxtel aan Sneek.

Ze kregen er, naast andef1! goede zaken, e lk een wandbord met opschrift; voor de Bolsward: "Oe tlid hAldt gjin skoft" en voor de Boxtel: "Doch dyn pl1cht en lid de iJu mar rabJe". Er zij n Slechtere spreuken denkbaar voor een schip om ais devies te voeren. Oe gang van zaken met dit bezoek heeft grote verwachtingen gewekt voor wanneer aanstonds Sneek's "eigen" mijnenveger Ifi dienst gesteld zal zijn.

Grote verwachtingen anderszins werden verwerkelijkt: de marinestand op de E55 onlvlng op 31 Augustus de JOO.OOOste bezoeker, die een originele geus ten gesch enke k~g met een oorkonde over het onlstaan van de:te voor de marine zo belangr\Jke vlag.

En nu. voor ditmaal. het laatste op het gebied va n bezoeken: Hr. Ms. Wolf gant van 23 lol 26 September naar Hamburg; het eerste bezoek van een Nederlands marine-schip aan een Duitse haven sinds de oorlog, waaraan overigens door de mijnendienst In de meest letterlijke zin nog sleeds herinneringen worden opgehaald. Nu waren het weer: een phosforbom bij paal 6 op Schiermonn ikoog ( helicoptersgewljsl en een antenne-mijn bij Coksdorp op Texel. Deze laatste een lastig geval, want hij lag op de laagwaterlijn, zodat eerst een duiker springlading heeft moelen aanbrengen , waarmede het omhulsel werd gespleten, waarna de inhoud van de mijn op het strand werd getrokken en uitgebrand.

Daar Is dus weer heel wat vuurwerk geweest op de \Vaddenellanden, zij het niet In feestelijk verband. De feestelijkheid konden we vinden In Den Haag met Prinsjesdag op 20 September. waarvan echler vermeld moet worden dat de mariniers ditmaal niet op hun vaste piaals stonden als e rewacht bij de Ingang van de Ridderzaal. Ze zijn op weg naar de West en je kunt nu eenmaal n iet alles hebben zegt me n. Trouwens de mariniers hebben In Rotterdam de politie en de tram verslagen met :twemmen e n wat kan m en zich eigenlijk nog meer we nsen dan sneller te zijn dan de polltIe en de tram, zodat men er op kan vertrouwen .. . de tram niet te zullen missen!

ft

De ondergang van de HET is dil jaar vijftig jaa r geleden , dat Rus land een oorlog verloo r, en dat -

volgens een schrijver daarover -

tcn-

ge volge d tl:lrvan de a:mdach l van het 'l'sarenrijk nif't meer

naar he t oosten uitging, doch zich. als ee rd er, naar Europa wendde In het bijzonder tot het Balkangebied. Deze oorlog. die tegen Japan werd gevoerd, was een botsing enerzijds lussen de belangstelling ,'tm Europese rijken in hel a lgemeen voor China. en wel de R ussische kant daarvan (dIe zich op Mandsj()(')'ijc, Korea en het Schiereiland Liaotoeng r ich tte); anderzijds het r ijp worden van het gem oderni seerde Japan.

Dit I.md had enerzijds zijn klauwen gesch erpt in de oorlog tegen China (1895) en voelde ûch nu sterk genoeg om beletselen in de omgeving tegen territoriaal imperialisme aan te tasten. Hadden Engeland en Duitsland leder een havell in ,.erfpacht", Rusland had grote gebieden bezet en onderhield ccn v loot in twee zeer verslerkte oorlogshavens, we lke zeemacht a ldoor krachllger werd. De oo rlog, uit gebroken in Februari 1904 en beëindigd in September 1905, vernietigde Ru slnnd niet. E n loch ook weer wel. Want d e Ru ssische viool werd van het toneel gevaagd, op povere res ten n a, en de fundamenten voor de revolutie van 1917 waren st evig gelegd. Men ziet: wat sch ijnbaar een locaal conflict Is. e n dan van korte duur. is In waa rh eid een zaak gewees t va n zeer grole invloed, tot nu loc. Japan we rd de g rote vertegenwoo rd iger van Azia tische m llritieme e n militaire kmcht, en hoewel het wereldoorlog 11 verloo r , Is dit toch een d er grote factoren geweest d ie hel Aziatisch ontwaken hebben gestimuleerd.

De oorlog brak op 8 Februari 1904 uit met een onverhoedse torpedoboot-aanval in de nacht van 8 op 9 Februari op de Russische vlOOi die op de rede van P ort Arthur lag. Gelijktijdig viel men op de 9de Februari twee Ru ssisch e oo r logsschepen voor Tsjemoclpo (Korea) aan en bracht een literk leger aan hmd in Korea. d llt snel opru kte nnar de Jaloe.

Op de eerste Mei 19M werd de slag aan de J aloe door J apan gewonnen en toen begon eigenl ij k d e doodsstrijd van d e Rus-

De gezonken "Pere.rlliet", "GiHiak" en de .. Pobieda" 'n de hallen

12

sische Marine. Want een legerafdeling drong Liaotoeng binnen en de Japanse Marine blokkeerde d al schiereiland. De Japanners hadden n aas t bravour en e lan ook veel gel uk : de Russen hadden op d e viiale punten zee r slechte uanvoerd ers.

De Port - Arthur-Vloot deed ongeveer niets en di e van Wladiwostok bijzonder weinig. Zo weinig, dat de Japanners v r ijwel hun he le hoofdmacht op Port Arthur konden concent reren. Deze laats te haven bestond u it een eomplex natuurlijke bekkens, omringd door hoge bergen met éen nauwe uit gang naar lee. De Russen meenden dut men de vloot niel in één tij kon 11Iten in - or uillopen. Begi n Mrmr t kwam een nieuwe Ad miraal. Makarof, die e r in slaagde lij n mllchl wel in een tij u it d e haven te krij gen . Maa r loen Jlep op 15 April lijn vlaggeschip op een mijn en Ru sland was één van d e twee grote aanvoerders ter lee kwijt, waa rover het toentertijd beschik te. Het verhaal van d e Russische Zu ldzeev!oot is verder een groot d rama.

Op 10 Augustus zou men de hllven verlalen om naar Wladi wostok te gaan. en zo weer tot daden in staat te zij n . Maar d e Admiraal WitgeCt sneuvelde, zijn opvolger wist niet beter te doen dan terug te keren: een slagsc hi p en twee kruisers ontsnap ten naar neu trale havens: een licht e kruiser ging verloren. het enige schip dat Wladiwostok t raehtle Ie bereiken.

Op 28 September 19M begonnen d e belegeraars d e opgesloten schepen in de h aven v an bergkammen ar Ie besch ieten.

Hier mee was het einde van de marine van de Tsaar in h et Oosten ee n feit. T oen op 5 De~mber 1904 ook nog de beruchte ,,203 meter heu vel" was overmeesterd. zij het met enorme verliezen, konden de Japanne rs alle schepen direct beschieten (lij waren lot dan lIc hter kapen nog enigszins veilIg geweest) en lij brachten alras de hele slag - e n kruiservloot met de meeste kleinere vaa rtui ge n tot l'.inken. Ol) 2 Januari 1905 werd Port Arthur overgegeven. De enige Russische macht ter zee in Azië bestond toen uit twee pantserkruisers in Wlad lwos tok met wat klein grut, en d ie macht had zieh bepaald tot twee m isluk te uitvallen in Juni e n wat later nog ee n . Zond er kleerscheu ren was het rijk van de Mikado e r eçhter niet afgekomen. Men had twee slagschepen op mijnen zien lopen. Doch anderzijds h ad m en twee pan tsel'k r ulsers van Chili kunnen kopen, zodat men vrijwel even sterk was als bij het begin, afgezien van verliezen v an kleinere kruiser s en torpedoboten. Wat deze laatsten betreft, daa r mee had Jap.1n weinig succes. De overv1l1 van 8 Februa ri had helemaal niet het resu ltaat gehad d a l me n had moge n verwachten, en toen op 16 December hel slugschip Sewa stopol op de ree kWllm Ie liggen , met nellen en lorpedobootbewaking. had mcn het ccn weck lang Iedere nacht aangevllllen met een totaal van 98 ve rschoten tor pedo's en a ls resultaat dat men het alleen beschad igd had. Het schi p werd bij de capitulatie van Port Arthur door de eigen bemanning tot zinken gebrac ht. Ook later, in de slag va n T soesjlma. hebben de lorpii!doboten van de RIjle nde Zon, bijzonder wei n ig gepresteerd, al 11Ig dat niet alln de moed van de bemanningen en aanvoerders. Wij hebben gezien, in 1942, dllt men op dit punt later g rote vorderingen heeft gemaakt en dus de les heeft geleerd.

De Ru ss i ~che r egering zou evenwel de oorlog wel hebben kunnen winnen. althans niet zo smadelijk verliezen. indien men meer doortastend was geweest. 1\1l1ar nu lette men op

Otim·.::ic llt "(nI ,Ie yczou kc u u/ooi iJ( do htt ren Hili Port ,Irl hlt r

çussische vloot de data: 8 Februari 1904 - de oorlog breekt uit; in Maart 1904 - eerste begin van maa t regelen om de Ooslzeevloot naar het oosten tt' zende n ; 15 Oetober 1904 - uitvare n van die vloot; 5 Januari 1905 - te Madagascar; 16 Maart 1905 uit Nossi SC (Madagascar): 14 April 1905 - in Annam, 9 Mei 190:; _ uitvaren naa r Wladlwostok, 27/28 Mei 1905 Tsocsjima en einde vlln de vloot. Van October 1!)()4 tot Mei 1905, zeven mnanden Inler \'nren en wachte n en weer Type: varen met tenslotte de vernietigi ng, Dan die wonderlijke samenslelllng van Slagschepen : de vloot, die oud en nieuw verenigde.

Manr dnt wns te overkomen. temeer omdat de Commandant, de Admiraal Rosjestwenskl, een zeer goed zeevoogd was, vol energie. Ande rzijds waren er allerlei technische gehreken nan de Kus tpanl ser· schepe n, wnllrvnn mankeme nte n gereschepen. geld het gevolg waren en ook "deed" dl!

I'ndlo _ uiteraard primitief, mnal' toch bere ke nd op 500 mijl we rk ingssfeer Pantserkruisers: het niet en htlnlde mnar 50 mUL Door het meenemen van trosschepen llep het smaldeel niet meer dan 7 mijl of lets dergelijks. Bij Gib raltar ging een tweetal oude s lagschepen met 3 kle ine kruisers en 7 torpedoboten afzonderlijk door de MidLichte kruisers: dellandse zoo en he l Suezkannal op weg. hetgeen ten gevolge had, dat de hoofdmacht, die om de Knap \'oer, In Madagascar moest wachte n, Maar dat viel weel" mee. wnnt me n was er zowa t gelijktijdig. Wat wel een bijzonder ake lige tegenvalle r betekende, was dal de Duitse Maatschappij. die voor kolen zou zorgen Totaal ineens beweerde, dat zulks niet meer ging om 1)()litleke rede ne n. <Op dit moment wns POI·t Arl hur verloren gegaan).

EindelOOS o nderha nde len, wachten op een Duitse Direeteur die mocst overkome n om lot zaken Ie komen. Een Ame_ Torpedobootrl"aans schrijver zegt: "Te Nossi Bé verjagers: loren de Russen de zee-oorlog". Want de Torpedoboten : Ja panners moesten hun vloot. na de lange blokkade van Port Art hu r, e n dat in de winter, eerst weer he rstelle n en op peil brengen. 7.ij rekenden twee maanden nodig te hebben. Dus omlrent I Maart was de Japanse Admiraal Togo weer geheel gereed \'oor de stl'ijd, In die twee maanden zou de Russische viOOl met gemak in het verre Oosten kunnen zijn geweest, ware dat getreuzel bij ACrika niet voorgekomen. Ja, veel eerder zelfs. Want nog een andere onnodige wachtperiode (In Annam) heeft de Rus sen opgehouden. En zonder die mnand tijdverlies had men de Japanners op hun lijf kunnen vallen, te rwij l die nog bezig waren met zich te h(!rs lellen.

Waarom dan dat nieuwe uits tel?

Hel an twoord luidt: "Omdat de Kapitein ter zee Klado in St. Petersburg een grote pers- (!n intrige- campagne was begonnen". Hij zal het wel goed gemeend hebben, maar wat h ij

deed was verkee rd en dat men naar hem luisterde was volkomen mis, Hij drong er namelijk op aan om allerlei zeer ve rouderde oC voor hel doel ongeschikte schepen uit de reserve te halen en die ook naa r he t Oosten te zenden. Rosjestwenski vene tte zich er tegen. Hij zei, dat een kleine r maar homogene r eskader veel beter was dan een collecUe uil allc tijdperken, en een die dan nog te laat zou komen. Maa r het hielp niet. Het zogenaamde 3de eskader werd uitgezonden ~ n Rosjestwenski moest e r in Annam op wachten. Dat eskader bestond uil een s terk verouderd slagschip en drie pantserschepen van de krac ht van onze oude (kust-) pantserschepen (zoals de "Heemskerek" en "Hertog Hendrik") e n een verouderde pantserkr uiser. Het was dus een blok aa n het been.

Het vert.·ok 15 Februari 1905 uil Libau (een jaar na het ullbreken va n de oorl og) en kwa m pas op 14 Mei bij de hoofdmacht alm.

Omtrent 1 Januari 1905 braken overal in Rusland revolutionaire woelingen uit , De s temming op de vloot werd evcneens aldoor slechter. Toch heelt men daar zijn best gedaan, toen op die ochtend van 27 Mei 1905 een Japanse hulpkruiser toevallig op de Russische vloot stiet, die In de mist slraat Tsoesjima begon binnen Ie varen. De laats te kans voor de Tsaar om de zeeoorlog te winnen was verloren, toen het hem nie t luk te ongemer kt door die zee-engte te s lippen. Men had wel om Formosa heengevarcn, maar om Japan kon men niet gaan wegens moeilijkheden me i de kolenvoorraad en d iens aanvulling over dat veel langer Iraject.

Waarom was de laatste kans verloren? Wanneer men de vlootster klcn op papier ziet. dan krijgt men die indruk niet onmid dellijk.

Imme rs, aan zwaar eeschut waren de Russen niet de minderen. Maa r daar staa l tegenover, dat de J a panners een zeer grote overmacht aan secondair en tertiair vuurvermogen be-

r - ------- ,-- ----------,--- --- - - - ----, Russisch 8 met 95.500 ton 26 x 30,5 cm ka nons 4 x 25,4 cm kano ns 2 x 23 cm kanons 81 x 15 cm kanons 3 met 12.600 to n 12 x 25,4 cm kanons 12 x 12 cm ka nons

Japans 4 me t 57.600 ton 16 x 30.5 cm kano ns 52 x 15 cm kanons I me t 7.300 to n 4 met 30,5 em kanons 4)( 15 em ka nons

3 met 20.300 ton 18 x 15 cm kanons 27)( 12 cm kanons

9 met 76.800 ton I x 25,4 cm kanons 30 x 20,3 cm kanons 108 x 15 cm kanons 10 )( 12 cm kanons

5 met 26.600 ton 26)( 15 cm kanons UI x 12 cm kanons

14 met 49,700 ton 3 x 32 c m kanons 6 x 26 cm kanons 4 x 20.3 cm kanons 37 x 15 cm kanons 83 x 12 cm kanons

19 met 155.000 ton 26 ka nons van 30,5 cm 18 kanons va n 20 - 26 cm 125 kanons van 15 cm 57 kanons va n 12 cm 9

28 me t 201.400 23 kanons van 32 - 30,5 cm 41 kanons van 20 - 26 cm 198 ka nons van 15 cm 93 kanons van 12 cm 21

57 zaten. dat over brisantgrana ten beschikte, e n ten laalste da t ze een bela ngrijk betere snelheid hadden. 7.owel op papie r als in werkelijkheid. Ze hadden hun schepen alle laten dokken, terwijl de Russen zwaar aangegroeide rompen hadden.

De Admiraal Rosjestwenski zou in Wladiwostok zijn macht belangrijk hebben kunnen verbe teren. Indien hij daa r was a a ngekome n, Maar hij was te laa t en hij verloor het spel. Dat wil zeggen : eigenlijk niet hij (al maakte hij fouten), maar zijn negering.

Maar om wee r op ons verhaa l tCI'ug Ie komen. op de 27ste Mei had die Japa nse hulpkruise r de lichten van een schip gezien en was er op af gevaren. De maan gi ng juist op, men voer om het schip. zag meer silhouetten en had dus zekerheid de Russische vloot voor zich te hebben. Onmiddellijk een radiober icht naar Togo, die In Masampo lag (Zuid Ko-

13

2 slagschepen en 2 kust pantserschepen zich op 28 Mei overgaf.

Het kustpantserschip "Admiraal Ocsjakor' kwam even later op het toneel, maar weigerde te capituleren en werd na één zware strijd in de grond geboord.

Terugkomend op het hoofdgevecht van 27 Mei ziet men: 14.05 begin vuren.

14.30 s lagschip "Oslajabja" bulten gevecht gesteld.

15.00 slagschip "Soeworo[" bulten gevecht gesteld; de "OslajahJa" zi nkt. Nebogatof's divisie verlaat de linie.

15.15 pantserkruiser " Asama" (Jap.) buiten gevec ht gesteld.

16,00 Nebogatof komt de aangevallen Russische kruisers te hulp (de omgekeerde wereld).

Japanse kruiser .,Kasagi" en "Nanhva" vallen uit.

17.00 Japanse Il Divis ie (5 pantserkru isers) komen zich In het kruisergevecht mengen; de Russen ontkomen.

17.30 Russen uit zicht ; Togo gaat naar het Noorden om te zoeken; Kamlmoera (Il Divisie) naar het Zuidwesten.

19.00 De Russen beginnen w at geordend te raken; Nebogatof neemt bevel over (Rosjestwensk i was zwaar gewond aan boord van een torpedojager).

18.00 Togo ziet de Russen weer e n heropent het vuur.

19.00 Slagschip "Alexander lIl"' in de grond geboord.

19.30 Slagschip .. Borodlno" in de grond geboord.

19.30 Slagschip "Soeworof" zinkt, na torpedo-aanvallen.

1.30 (28.~.05) Slagschip " Nawarien" zinkt (was al zwaar beschad igd).

10.30 Slagschip "Arjol" en "Nikolal ) " plus pantserkrulserliChepen "Apraxlen" en "SctljPwicn" capituleren.

10.30 Slagschip "Sissol Weliki" zinkt d oor eerder opgelopen schade 30 mijl Noordwest van Tsoesjima.

De bIliten [felleeM yes/e/r/e .,Pobiedo" en "PfII/urlu"

rea) e n die om half zeven met 40 schepen zee in ging. Vragen zijn: waarom voer Rosjestwenskl niet geblindeerd en waarom trachtte men het radiobericht niet te st oren?

Vroeg In de morgen waren pantserkruiser "NachmoC" en Togo voer Noord om Tsoesjl ma en de kruisers gingen Zuid .,Wladimlr Monomach" al bij Noordpunt T soesjima gezoneromheen. Gedeeltelijk Jagen er ook smaldelen In Japan. ken.

Hieruit blijkt dat Togo voor zich zeil "wist". d at de Rus PRntscrkrulser .,Dimltri Donskoi" werd laat op de dag van tussen Korea en Japan door zou komen en zulk goed gissen de 28e Mei door de eigen bemanning tot zinken gebracht bewijst dat hij een groot oorlogsaanvoerder was. vlak bij Malsoesjima.

Rosjestwenskl ging nu iets onbegrijpelijks d oen. Zijn formatie, twee esk uders slagschepen achter elkaar en één ernaast, De Russen ve r loren van: wilde hij nu wijzigen In een kielHn!e van J eskaders. Maal' 6 en 2 werden genomen. hij wist dal de Russen slecht manoeuvreerden en deze rls8 Slagschepen I en 2 werden genomen, kante evolutie. terwijl elk ogenblik de vijandelijke hoofd.

3 Krulserpanlserschepen 3 macht kon a rr iveren, is geen verstandige maatregel geweest.

3 Pantserkruisers beide geinterneerd.

In dit kort overzicht kan niet elke kleinigheid worden mede2 Gro te kruisers I geïnter neerd, 1 gevlucht en 3 gedeeld, zodat we moeten volstaan met te constateren dat 5 Kleine kruisers gered. de manoe.uvre om 10,15 begon en om 14 uur nog niet vottooid ~ .

5, I genomen, I gein te rneerd, 2 was. InmIddels was Togo om 14.35 in zicht gekomen, vrijwel ' 9 Torpedobootjagers gered. op tegenkoers. Hij wilde met de Russen meevaren, aan bakboord van hen, en liet zijn Unie een driekwartcirkel beschrl;-II.I: ven. Waren de Russen op dat moment gereed geweest voor":.'i: De Japanners verloren 3 torpedOboten, maar verschillende het gevecht, d an hadden ze Togo, wiens schepen elkaar voor~ : slngsche pen, pantserkruisers en k ruisers hadden zware schaeen groot deel belemmerden te vuren, zeer grote schade ~' : de opgelopen. .. kunnen toebrengen. Het is voor Togo goed afgelopen en dus_ • Wanneer men bIJ d.e verlie:ren. van Tsoesjima, die van Port staat van hem geschreven. d a t hij risico's durfde te neme n.;:r : Arthur telt, n~melijk niet minder dan zeven slagschepen, Van de verliezende RosJestwenski wordt niet zo prijzend ~; acht kruisers (Inbegrepen een pantserkruiser van de afdeges proken. . . ling Wladiwostok) en vele kleinere schepen, waarvan I slagHet was nu 14.05 geworden en de slagvloten openden het sch ip en 2 grote kruisers geïnterneerd wnren, 7.odal ze na de vuur. Op dat moment was Togo nog In de draai, de afstand ~ rl og wee r Rusland toevielen, dan iS het meer dan duidewas 9 kilometer, er was veel zeegang en er stond een sterke lijk, dat Rusland ter zee volkomen uitgegomd was.

7.uidwesten wind.

Over was nog de Zwarte-Zeevloot, die internationaal gezien Men kan de nu volgende slag karakterise ren als een serie niets betekende en die overigens ook aangetas t was door beRussische pogingen om naar het Noorden door te breken derf. Men had de beste officieren naar de v loot van Rosjesaldoor gevolgd door Japanse pogingen (Togo had 50 p rocent we~ski gehaald. en de revolutie-stemming was er sterk . Men snelheid~overschot) die te beletten. Steeds weer boog de Jap h~rJ,:!nert zich ~et geva l v~n het slagschip " Knjäs Pat;omde RUSSIsche spits naar het Zuiden om, en dan probeerde kIen, d :l l een Jaar ol dertIg geleden in een communistische de Rus achter de Jap om te lopen. Maar die laatste was te (beter: Russische) propagandafilm mln of meer ,.gefriseerd" snel cn manoeuvreerde onvergelijkelijk beter. Tenslotte was voor ogen Is gevoerd. tegen de avond het zicht slecht, er hing veel rook en damp Over was ook het leger , d at zware nederlagen had geleden, en de Russen raakten nu en dan uit zicht. Zij wisten toch in maar d at helemaal niet vernietigd was. Zouden de Japaneen Noordelijke koers te raken. Om 19.30 liet T ogo de Rusners de oorlog ook te land hebben willen winnen, dan hadsen lopen, opdat zij ongestoord door de Japanse torpedojaden ze zichzelf een nederlaag toegebracht 2:Oa ls eerder NaRers konden worden aangevallen. poleon en later Hiller. Daarom luisterde men gacrne naar Terwijl zo in grote trekken het verloop van de s trijd van de Presiden~. Th. Roosevelt, die de partijen in Portsmouth. hoofdmacht was, h ad onderwijl een geheel a pa rte kruiserU.S.A. b Ijeenbrach t voor onderhandelen. In September 1905 oorlog plaats, Zuidelijk van de hoofdstrijd. De Russische werd de vrede gesloten. kruisers moesten de trosschepen beveiligen. Dit was weer In Ja~n was het volk uiterst on tevreden over de buit, die vreemd. Waa rom niet die tros weggezonden en de kruisers te genng werd geacht omdat men daar het gevoel had dat in de hoofd linie getrokken? Nu had de Admiraal Enquist Rusland veniagen was, terwijl het alleen een zee-oorlog had een eigen slag geslagen, was de hoofdmacht in niets van nut verloren. De dag na het sluiten van de vrede brak er brand geweest, en moes t tenslotte d e vlucht nemen met een drietal uit, gevolgd d oor vele explosies, aan boord van Togo's v lagkruisers naar Manilla (na een eerste aanloo p Wladl wostok te geschi p "Mlkasa". H et zonk. bereiken). Gedurende de nacht bereikte de Jap niet veel en ~aa.~ het is la~er geborgen en nog weer later a ls monument de volgende dag waren veel schepen uit zicht, maar geleideIn zijn geh~1 In een betonnen voetstuk aan land opgesteld.

Zoals men In Engeland de " Victory" heeft bewaard . lijk aan ving men nu een enkel schip. dán een heel eskader Ol)· De grootste buit was wel toen Admiraal Nebogatof met Ir R. F. SCHELTEMA DE H.EERE.

I,:

14

H

EBT U er nooit eerder van ,::ehoord? Van de Vlaamse vertaling van het woord helicoptêre?

Wij , in Holland, docn het eenvoudiger. Wc denken niet zo lang of zo origineel. De meesten van onze zeggen "helicopter" en enkelen, die het wat beier met onze moedertaal menen , zeggen "hefschroc1vliegtuig".... wat een aardige mondvol is.

Denkt U er eens over. We vinden wentelwiek zo'n aardig woord en misschien wilt U het opnemen in Uw spraakgebruik.

Voorlopig zullen we hier zelf het inconsequente voorbeeld geven en in dit artikeltje maar spreken over helicopters .. . . weten we tenminste zeker dat iedereen ons begrijpt.

Weet U. als (aankomend) zeeman. al iets van dit moderne vervoermiddel af? U hebt er weinig mee te maken, zegt U .... Zeg het niet te vlug, want of U nu kwartiermeester bent, of sto· keI', of admiraal, U maakt altijd een kans om op een onverwacht moment

!

De volgende maten kunnen U in dit opzicht helpen: Middellijn rotor 16,15 meter.

Lengte helicopter van voorste punt l'Otor·draaicirkel tot achterste punt draaicirkel staartrotor 19,02 meter.

Wielbasis 3,20 meter.

Breedte 3,35 meter.

Hoewel de hoo rdrotor zich ongeveer vie r meter boven de grond bevindt, wanneer het toestel geland is. moeten wc rekening houden met het doorzwiepen van de rotorbladen bij het tot stilstand brengen van de rotor. Het kan soms gebeuren dat bij windvlagen de bladen tot I meter boven de grond doorbuigen.

Waar de bladtippen zich soms met supersonische s nelheden voortbeweGe n, voelt U zeker wel aan dat ze bij een botsing met een van Uw lichaamsdelen niet terugveren ...

We geven U dan ook de welgemeen· de raad om alleen het toestel te naderen wanneer de vlieger het sein daarvoor geeft, of wanneer het zeker is,

De lU I in hel waler

qoel'ltellOiek-praatie~1

.~~~----------~~-~~~---------------------

met een acute blindedarmontsteking van dek gehaald te worden te neinde in de kortst mogelijke t ijd in het dichts tbijzijnde hospitaal opengelegd te wordcn. En daar bent U dan achteraf natuurlijk erg blij om. Misschien schrijft U zelfs aan de koene vlieger die U oppikte nog wel een bedankbriefje. Maar wanneer de helicopter die U moest oppikken nu eens onverrichter zake huiswaarts had moeten keren. omdat het achterdek niet voldoende geklaard was en teveel obstakels had om op te landen. Iets wat van tevoren bekeken had kunne n wor_ den, wanneer cr enkelen aan boord waren geweest die de mogelijkheden van helicopters enigszi ns kenden.

En wat zou U zeggen van de ervaring die een van onze vliegers had tijdens de watersnood van 1953. toen een boer de uitgevierde hijskabel beschouwde als meertros en derhalve de tot redding van zijn gezin verschenen helicopter netjes op een raamsponning afmeerde .. .. Gelukkig was de raamsponning niet sterk genoeg. In het ergste geval had de vlieger de lijn ook nog kunnen kappen, maar het blijft ietwat vervelend. en het maakt de vlieger zenuwachtig waar het niet nodig is.

Er zijn twee me thoden om vracht ot passagiers van boord te halen of aan boord te brengen. Welke methode gebruikt zal worden is afhankelijk van de grootte van het schip en het soort schip.

Een der methoden. het landen aan dek, lal als regel niet uitvoerbaar lijn: slechts schepen met een obstakelvrij achte rdek of een open middendek komen er voo r in aanmerking. Sommige geschutstorens vormen een goed landingsplatform. Bedenk echter dat het landen van helico pters qp plaats(!n ter grootte van een postzegel, als ont:itvoerbaar aangenomen mag worden.

Hoewel we moeten toegeven dat vele ve rhalen dienaangaande in omloop %Ün.

dat de kipas stil staat en niet zal wor· den aangeslagen op het moment dat U er onder door loopt.

Behalve de dreiging om ho rizontaal in plakjes te wordc!n f,t!sneden Is ook oe mogelijkheid geopend om, zonder bijbetaling, overlangs gespleten te worden. Een helicopter heelt wat dat aangaat wel iets weg van een wesp: de staart is zeer gevaarlij k! Daar bevindt zich bij de helicopter namelijk een kleine rotor. die met grote snelheid ronddraait en er voor dient om het toestel in de gewenste richting te houden. In het bijzonder tijdens de landing, wordt de stanrt vrij ver omlaag gebracht en is het dus zaak om op een respectvolle afstand te blijven.

En, waar vooral bij wat vlagerig weer, die staart nog wel eens ettelijke meters heen en wecr wil zwaaien, niet kijken op een metertje extra .... de vlieger heert geen ogen in zijn achterhoofd, bedenk dat we\!

Wanneer we ons geen zorgen behoeven te maken over een helicopterlan· ding aan boord van een schip, omdat er toch onvoldoende ruimte is, maar besloten hebben dat wc het voorgenomen transport middels de helicopter lier zutlen gaan uitvoeren, dan zuilen we met andere factoren reke ning moeten houden.

Allereerst moet U natuurlijk weten dat er nooit meer dan 180 kg gehesen mag worden. Maar dan ook geen kilogram m('Crl Bent U niet zeker van het gewicht, laat het vrachtje dan niet vervoeren of splits het op in meerdere delen, wanneer dat tenminste mo, j:;elijk is.

Deze laatste raadgeving zouden we in het algemeen willen geven voor alle vracht: maak er handelbare eolli van; liefst niet zwaarder dan een 30 kilo· gram. De helicopterpaai die de zaak naa r binnen moet halen moet als regel het hele geval alleen belabberen, in tegenstelling met Ulieden, die volgens oud gebruik op een beetje schip. voor het inpikken van de haak een flinke

Klaar voor ophalen

Wer/(t U door de opening

Beide armen over de 1111. opening naar voren

knokploeg onder leiding van ecn bootsm a n beschikbaar hebt. o ja. doe c r ee n stevig touw o m heen, waaraan de helieo pterbemannin,g houvast heeft.

Hebben we alleen wat post af te geven, of kleine pakjes die niet zwaarder zijn dan 25 kg (maar dan ook niet zwaarder!). Laa t dat dan zo mogelijk van tevorcn we ten aan d e vlieger or sein het bij de aanvraag. Er wordt dan namelijk gebruik gemaakt van een eenvoudig manillatouw met ee n drcgje om de boel aan boord te halen . In he t al gemeen verdie n t het aanbeveling om de helicoptervlieger \'001' het hijsen op de h oogte te stellen van d e te vervoeren vracht door op het schip een zwart bord te tone n, waarop in duidelijke le tters geschreven de aantalle n en ge w ichten.

Bijvoorbeeld: 3 x 16 kg 2 m:1n

or

12 kg + 20 kg Zorg el' verder voor dat ad spirant passagie r s voorzie n zijn van een deugdelijk zwemvest - - je ku nt niet weten. Het is e e n veiligheidsmaatr egel di e n iet nodig is wannee r iedereen goed op de hoogte is van de hijsmethode.

Daarom hier een korte beschrijving van de hijsgordel en he t gebruik ervan.

De redd ingsJ!ordel of hijsgordel is een l us van stevig canVM. of ovel'eenkomsti g ma te r iaal. die wordt gek op pe ld aan de h ij shaak door middel van twee rin,gen. De lus zit in een linnen, met kapok gevuld omhulsel. wat d ient om knelle n van de lus te voo rkome n en voorts om de gordel drijfvermo,gen te /teven, wat in het bijzonder bij het opoikken va n drenkelingen noodzakelijk is.

Hoewel het nnndoe n van de gordel zeer een vo\ldi ~ is, ,~ebeurt het dat men h em achter stevoren omdoet; d e ope n ka nt va n !Ie lus m oet zich \'oor U be vinde n .

De ope n kan t is dus de kant waar zich de ri ngen bevinde n die door d e haak w or den vastgehouden.

Hoewel de haak gesloten is, wil het wel eell!' l:ebe ure n dat de verende pal ongewild opengelicht wordt. H oudt U \'ooral w at gewicht in d e haak. dan kunn e n de rinj!e n van de gordel er ti jden!' h r t oppikke n ell omdoen van de gorde! nooit uitglijd en. H et zal U overigens een goede reputatie bezorge n. wanneer U tijdens het hijse n niet wachl lot de ka bel strak gaat s taan. doch wnllneer U zelf reeds voor het inhalen vnn d e kabel in de go rdel gaat hangen. Het bevord el·t een retl'elmatige belas tin g van de Jier.

Aangezien m e n gr aa.c: heeft. dat U zieh ,!toe<! in de Jl:Ol'del heeft geplaatst, vOOl'dal m e t h et h ijsen wo rdt begon nen, wOI·dl Cl· van U ve\'\vacht dal U rl it aan d e lierbedie ner bove n U te ke nnen geeft door het opst ek e n van de duim. Op da l sein. ell niet ee rder, wordt de ka bel ingehaa ld.

De kabcl wOI'dt ingehaald d OOI' e e n electro-hy draulische lier. die zowel door de \'liege!' als door de meeano bediend ka n worde n. G e woonlijk zal hel bec!Î(' ne n g QSch iede n dool' de mecano. di e c r betel' ûch t op heeft en 111 zijn aa ndacht aan het hijsen kan bestede n. De 'kabelle n g te bedraagt 30 meie r. Ee n le ng Ie. die in J!ewone omstan d igheden n iet geheel gebruikt zal

16

-'"

-

---- ~ .

worden. De uitgev ierde k(lbel, met aan h et eind de verzwaarde haak. zal gewoonlijk heen c n wecr slingeren en het is d an ook van zeel' ve el belang da t aan boord scherp uitgekeken wordt, da t de h(lak niet ve r ward !'aakt in enig dccl van de scheepsopbouw. Ook a l kan de kabel op d e lier gekapt worde n, blijft h et toch een onaangename geschiedeni s, vOOI'al bij e en zwaar werk e nd schip.

Wanneer we aan boord voor een of ander doel met een helieopter moeten samenwerken, moeten we dus in hel ko r! op de volgende p unten lellen: I . tegen de wind in stomen; 2. de wind ongeveer onder een hoek van 10 0 over bakbOOrd laten inkomen. Dit hou dt de helicopter vrij van turbulentie welke wo rdt veroorzaakt door de opbouw; 3. obstakels van het achte rdek verwijderen; 4. een man op het achterdek plaatsen met een rode en een groene seinvlag; rode , 'la g: Ik ben nog niet ge reed om de last af Ie geven (of over te nemen); g roe ne vlag: Ik ben klaar.

5. geen rook of stoom maken.

Is het niet mogelijk om vanaf het ach· terdek te werken. maar beschikken we over een vrije midscheepsruimte, dan zullen we bij voorkeur de wind dwars· scheeps over bakboord lat en inkomen.

U zu lt zich afvragen: waarom die wind niet over stuurboord?

Het antwoo rd is niet ingewikkeld: Omdat de eerste bestuurdersplaats, de deur van de romp en d e lier zich bij een helicopter aan de stuurboordzijde bevinden.

En. voor we het vergeten, petten en mutsen verankeren. of. bij voo rkeur, e rgens opbergen. Niet alleen dat ze kunnen wegwaaien. maar 7.e kunnen schade aan een rotor veroorzaken. I n het eerste geval kost het de eigenaar enkele Uentjes of minder. in het tweede geval kost het de Marine enkele duizcnden guld ens . .

Tol slot nog enkele raadgevingen voor diegenen onder U welke, door een onvoorziene speling van het noodlot , als drenkeling in het water rondd obberen en op hel Dunt slaan om door een heliI!ODter opgepikt te worden.

We hebben een vermoeden dat U zich niet al te zeer op Uw gemak voelt. Zekere gevoelens van twijfel omtrent de goede a[Joop van Uw avontuur zijn reed~ enige lijd geled en Uw lichl ge~chokte gee~t binnengeslopen. Afhankelijk van de Dlaats op aa rd e waar U zich bevindt. hebt U het koud of zit U ernstig in de piepzak over kwaadaar· dige intenties van eventueel aanwezige

haaien. Kortom. U bent wat zenuwachtig en on tmoedigd.

Onder di~ omstandigheden is het uitermate onprettig om onder een helicopter te drijven. Door de neerslaande roto r · wind wordt het W(lter in Uw gezicht gc· slagen en het daverende lawaai van het apparaat is alleszins voldoende om het aardse bestaan maar liever vaar· wel te willen zeggen. Vergeet niet d a t U op dat moment op de drempel va n het leven staat en het misschien nog wel de moeite waard is om even d oor te bijten. Dat wil zeggen: blijf kalm . blijf rustig drijven en spaar Uw krac h· ten ... . U hoeft niet te zwemmen. de helicop ter komt vanzelf naa r U toe.

Tracht slechts de 7.ijdeur in de vizierlijn te krijgen. In die deur sWat de mecano die U door armgebaren duidelijk tracht te maken hoe U zich d aar beneden in het neergehlten tui g moel werken.

Doe ook dit kalm aan. De helicopter heeft de lijd om desnoods de manoeuvre enige malen over te doen. Mocht hij dus plotseling wegvliegen, dan wU dit uIleen zeggen, dat hij een nieuwe positie zoekt om beter zicht op de s ituatie te verkrijgen en de manoeuvre voor U te vergemakkelijken.

Vooral bij ruwe 7.ee is het wel eens nodig om enkele mislukkingen Ie Incasseren.

Komt U tot de ontdekking dat U 7.ich niet door de opening in de lus kunt werken. dan is de oor7.aak dat het zwemvest in de weg zit. Dit kan verholpen worden dool' voorziehllg wat lucht te laten ontsnappen. Is U dit te riskunI, omdat U te uitgeput bent om nog te kunnen zwemmen. tracht da n in de lus Ie gaan zitten en U op die wijze op te laten hijsen.

Ziet de helper dat U in alle opzichten een hopeloos geval bent. dan zal hij niet aarzelen om zich aan d e lier te laten zakken en U in deze kwade ure bij te staan. Hebt U een zwemvest met een hijslus aan, dan zal hij waarschijnlijk de haak daarin pikken. Tijdens hel ophijsen blijft hij in het wate r wachten, zich al dan niet vasthoudend aan het aan boord aanwezige touwladdertje.

Volg daarbij alleen zijn aanwijzingen en klamp U voo r al niet aan hem vast: hij zal in dat geval dezelfde trucjes als bij het reddingzwemmen op U toepassen om zich van Uw overdreven aanhankelijkheid te bevr ijden.

Het is mogelijk dat U zich in een rubberboot bevindt. Dit maak t de reddingsmanoeuvre voor de vlieger er niet gemakkelijker op: d e rubberboot wordt bij iedere nade r ing van de helicopter als een ballon weggeblazen en slechts met zeer behendig manoeuvreren is het de vliege r mogelijk om de boot recht beneden zich te houden. Is er een drij fankertje aan boord (kijk nog eens extra goed, want het hoort in de uitrusting van iedere rec h tgeaarde rubberboot thuis) gebruik dat dan om de boot tegen te houd en. Lukt dat niet, dan zal de mecano U wel duidelijk maken dat U er uit moet springen, waarop de redding als boven omschreven, wordt uitgevoerd.

We hopen dat we U thans enkele zaken hebben duidelijk gemaakt die U minder vreemd zullen d ocn staan tegenover helico pters. U maakt tenmin ste een betere kans om gevrijwaard te blijven van bepaalde aantijgingen. waarin U genoemd word t als: "Die su fferd ... . " enz.

We wensen U een prettige en vlotte red d ing toe!

•

H r. Ms. Gelderland werd op 17 Augustus ;.1. in melltt gesteld

---- ---------- ----_._---------_.- --- INTERNATIONALE

MILITAIRE

VI..IFKAMP

werpen Ie winnen, terwijl W. de Wijn zich nis vierde klasseel'de bij het zwemmen. rn het totaalklassemcnt eindigden zij respectievelijk als 23ste cn 24ste; een zeer behoorlijk resultaat bij een deelname van 42 militairen uit zeven verschillende landen.

men moeten worden. Het handgranaatwerpen bestaat uit een aantal juistheidsworpen op een viertal cirkels. waarbij per cirkel vier granaten geworpen dienen te worden, en een verteworp. Bij het zwemmen moeten de deelnemers 50 meter atleggen. waarbij in de baan vier hindernissen zijn opgesteld. De cross-country tenslotte bestaat uit een parcours van 8 kilometer in een natuurlijk geacrldenteerd terrein.

Elk deelnemend land komt uit met zes deelnemers, die strijden om de persoonlijk beste plaats In het eindklassement over de vijl numme rs. Daarnaast tellen de vier best geklasseerde deelnemers van ieder land mee voor het ploegenklassement.

Het was verheugend dat In de Nederlandse ploeg twee leden van het marlnepersoneel waren opgenomen, namelijk de sgl van de mIlriniers J. A. de Wijn en de kp!. der mariniers W. L. de Wijn. Beide mariniers sloegcn een uitstekend figuur in d it internationale ge7.elschap, waarbij J. de Wijn zelfs kans zag om he t nummer hand granaat-

De prestatie van de Nederlandse ploeg

1 J5ii I EDER jaar wordt door een van de landen, aangesloten bij de ,.Consell International du Sport Militaire" (C.I. S.M.), de internationale militaire vijr· kamp geo rganiseerd. Dit jaar viel Ne· derland de eer te beurt om dit bij uitstek militaire sportevenement te organiseren.

De militaire vijfkamp bestaat uit de onderdelen schieten, hindernisbaan, handgranaalwerpen, zwemmen en cross-country. Nummers, die ook een onderdeel vormen van het trainingsprogramma van de militair ; de overeenkomst tusscn het werkelijke gevechtswerk en deze sportprestatie wordt teruggevondcn in het tenue van de deelnemers, wat voor verschillende nummers bestaat uit het militaire gevechtstenue.

Bij hel schietcn moet de deelnemer 10 patronen verschieten In een mi n uut tijds op een baan van 200 meter. Voor deze wedstrijden werd geschoten op de inlanterieschietbaan "De Hllrskllmp".

De hinde r nisbaan is een bijzonder zwaar onderdeel. waarbij op een lcngte van 5Z0 meter 20 hinde r nissen geno-

was zeer bevredigend; in het eindploegenklassement nam ons land de vierde plaats in met slechts een half punt achterstand op de Italianen.

Evenals in de vier voorgaande jaren werd Zweden no. I met Frankrijk op de tweede plaats. De prestatie's van de Zweden wnren uitzonderlijk goed. wat wel blijkt uit het feit dat in het persoonlijk klasscment de Zweden de lste.

2de, 3de en 5de plaats innamen. De beste Nederlander was de wmr Kunen, die zich als achtste plaatste; de bekende schaatsenrijder Maarse eindigde op de ]5de plaats.

De gedetailleerde uitslag van het landcnklassemcnt luidt als volgt: ]8] ' I. pun t I. Zweden 2. Frankrijk 268 3. Italië 375 Nederland 375'/t " 5. Turkije .29 6. België 521 ",.

Syrië 577

••

,-

t7

~-

Defilé voor de pas beëdiQde officieren

Nieuwe adelborsten geïnstalleerd MINISTER

STAF

Traditie en herinner!n" H ET Koninklijk Instituut voor de Ma-

rine, het stijlvolle grijze historische gebouw aan de Bu Itenhaven te Wil-

lemsoord in Den Helder, Is nnuw verbonden aan vele tradities en herinneringen. Een min of meer interne huis-

houdelijke gebeurtenis is de installatie van de nieuwe adelborsten. ~e jaarlijkse plechtigheid wordt meestal in Intieme kring in het bijzijn van de ouders

van de nieuwelingen gehouden, waar bij

BRACHT

FRAAIE

dan gewoonlijk 'e nkele autoriteiten aanwezig zijn.

Dit jaar is dat ande rs geweest. Zijne Excellentie de Minister van Marine, ir C. Star wilde persoonlijk bij de Installatie aanwezig zijn. Niet alleen om In het bijzonder hel woord lol de nieuwelingen te richten, doch voornamelijk om enkele geschenken te overhandigen.

In de vroege morgen voerde de trein jonge mannen aan, die In ecn geheel nieuwe omgeving de eerste schrede In hun marine loopbaan zouden zetten.

Wellicht een beetje schuchter betraden zij de tuin van het I nstituut en werden daar al di rect geconfronteerd met de mast van het vlaggeschip van Van Speijck, de kanons van Michiel Adrlaanszoon De Ruijter alsmede het borstbeeld van Karel Doorman, dat ter gelegenheid van het honderjarig bestaan van het Ins ti tuu t werd on th uld.

Honderden indrukken Zo'n eerste dag In de ma rine is een onvergetelijke. Niet alleen kom je onder de indruk van de uniformen, maar je krijgt e r zelf óók een. Zo verging het de gloednieuwe jonkers ook. Armen vol ongekende kledingstukken werden In de k3stjes geborgen, maar clat ene, dat ook al weer historische met de rode kraag, werd aangetrokken. In een razend tempo werden de eerste militaire vormen

Zijne Excellentie Minister Sto.! tijden, de overhandiging van de "eschenken.

GESCHENKEN bijgebracht, maar dat was bij de .sergeant- majoor der marinie rs in goede handen. Alle~ liep op rolletjes en tocn de maaltijd was gebruikt ging het naar bulten. Op het z.g. BOkkenveldje achter het Instituut stonden enkele uren later één en negentig adelborsten aangetreden, die cor rect gelijk met hun oudere collega's de voorgeschreven ee r bewijze~ brachten tocn de minister het terrein betrad en beil'od werd door de commandant van he t Koninklijk I n~tituut. de kapitein tCI' zee H. A. W. Goossens Karakter is meer Na de inspectie trad m inister Stal voor de mic rofoon en s prak de nieuwe adelborsten toe. Hij wees er op, dat de grote lout heden ten doge is, dat mensen alleen maar goede baantjes en rijke verdiensten najagen, dat zij hie rdoor verma terialiseren en da l zij als gevolg hiervan het goede karakter dreigen te verliezen.

Niets is voor een maatschappij zo erg als di t verschijnsel, dat zich culmineert in de vragen van de dag: "Wat krijg ik er voor en wat geelt het. Op deze wijze vervlakken de mensen en wordt langzaam maar zeker een massamens zonder karakter gekweekt. Als een dergelijke houding ergens funeste gevolgen kan hebben, dan is dat wel bij de Koninklijke Marine. want hier moeten mensen met karakter zijn. die welen Ie lelden en daarnaast weten te gehoorzamen. De jonge menscn, die de Koni nklijke Marine hebben gekozen voor hun ve rdere leven. zullen veel moeten leren door vallen en opstaan, maar als zij zich bewust blijven, van h un toekomstige taak, dan zal het zeker wel gaan.

Geschenken Na gewezen te hebben op het feit, dat de toekomstige officieren met het beste materiaal, n.l. met mensen zouden moeten gaan werken, beschreef de bewindsman hoe hij tijdens zijn bezoek in Februari van dit jaar aan Maltha enkele geschenken van de consul-generaal aldaar had mogen ontvangen.

In 1934 brach t de toenmalige kapiteinluitenant ter zee Doorman met d e to r pedobootjager Hr. Ms. Evertsen een bezoek aan Maltha. H ij bood toen de Nederlandse consul uit dankbaarheid voor de aan het schip en zijn bemanning geboden assistentie een zeer fraaie Soemba-kain aan. Ook sprak hij zijn dank uit in een afscheidsb r ief.

Deze voorwerpen nu, zO meende de consul-generaal, behoorden in de Kon. Marine thuis.

Minister Slat op zijn beurt, was er van overtuigd, dat het Koninklijk Instituut, dat zovele herinneringen aan onze zeehelden bewaart, zeker de aangewezen plaals zou zij n om deze he r inneringsvoorwerpen aan Karel Doorman te bewaren.

Relequieën Kolonel Goossens richtte hierna het woord tot de minister, wiens aanwezigheid bij deze plechtigheid op zeer hoge prijs werd gesteld. De aanbieding van d e twee voorwerpen, die de herinnering aan schout- bij - nacht Doorman levend houden, was wel op een zeer bijzonder ogenblik gesc h ied, aangezien een zoon en een neef van KarelDoorman zich onder de te installeren adelborsten bevonden. Nadat de ko lonel de nieuwe adelbo rsten had toegesproken verklaa r de hij hen voor geïnstalleerd. De kain zal aan de Senaat worden overhandigd, terwijl de brief in de receptiezaal bij de rel equieën van Van Speijck zal worden bewaar d.

De brief De brief die de toenmalige kap iteinluite nant te r zee, Doorman, aan de consul van Maltha schreef, mag op zich zelf een waardig document worden genoemd. Het geeft ons een kijk op het krachtige handschrift, de nauwgezetheid, de smaakvolle indeling en de krachtige handtekening. G r aphologen zouden hier beslist een zeer gunstig uitvallende analyse over kunnen geven.

De inhoud lu idt: " Met een paar woorden zou ik U gaarne willen danken voor de zorgen, die U Uzelf gedurende ons verblijf op Maltha hebt willen getroosten. Iedere opvarende van mijn schip heen er de beste herinneringen aan overgehouden.

Uw grote gast vrijheid is er de oorzaak van geweest, dat een ieder een p r achtige tijd heeft gehad en m ocht U ooit in mijn vaderland komen, dan kunt U van een zee r ha r telijk welkom verzekerd zijn".

"Persoonlijk", zo schrijft wijlen Karel Doorman dan, "hoop ik U nog eens waar ook ter wereld te onlmoeten".

Dit heeft n iet zo mogen zijn.

F. L. W.

Met Hr. Ms. Holland rondom Afrika -4werd de reis voortgezet naar DurZ Oban. de eerste plaats in de Unie van

Zuid· Afrikn, alwaar wij in de ochlend van de lsle April arriveerden en afmee r. den langs de kade op de z.g. "T-jelty".

Hier bleek al gauw dat er veel belang· stelling was voor de opvarenden va n onze nieuwe onderteebooljager. Er wa,·en familieleden, die elkaar lerug zngen.

Er waren zelfs oud _NieuwedieJ)@rs. dIe kwamen zien of zij niet Iemand onder de bemanningsleden herkenden. Ja, er was zelfs een Hollander, die met zijn vrouw per auto de reis had gemaakt va n Johannesburg naar Ourbnn, een afsta nd ongeveer van Amsterdam naar Marseille. om onze chef d'equipage. die hij als voor· zitter van de onderofficiersclub in Den Helde r meerdere malen had ontmoet. toen hij me t verlof in Holland was, een welkom toe te roepen.

Maar ook aan de wal In Durban stonden de opvarenden van Hr. Mr. "Holland" in de algemene belangstelling. Ook hier was weer een avond georganlsee"d voor de offi ciel"Cn, onderofficieren en man· schappen. aangeboden door de Nederlandse gemeenschap ter plaatse. Terwijl er ook buiten deze avond andere festiviteiten, autotochten en de rgelijke voor de .. Holland-maten" werde n geo rganiseerd.

En dan da t vertrek, een paar dagen later. Net al!! in Mombassa werd "de Holland·' door een groot aantal belangstellenden afgeduwd. die - mtdat het sch ip zich van de kade verwijderde, :tlch naa'· hun auto's begaven In de I"lchting van dE' noordelijke pier om aldaar nog· maals op een overduidelijke wijze te demonstreren. dat zij vele vrienden hadden weergevonden en nieuwe hadden gemaakt onder de opvarenden van dit trotse schip.

Hadden wij vanaf het vertrek uit Taranto steeds vrij goed weer gehad, na het verlaten van de haven van Durban bleek al vrij spoedig. dat wij op deze trip naar Kaapstad er aan he rinnerd zouden worden, dat wij het gebied van de woe· IIge veertigste graad moesten lIasseren.

Ovel"Slaancle zeeën waren scherin~ en in· slag terwijl onze commandant ZLch ge· noodzaakt zag om de snelheid ster k te verminderen om zodoende het water. ballet aan dek iets te verminderen. De volgende morge n op de dagwacht ver· m inderde de :teegang zich en kon het schip zich weer me t normale snelheid voortspoeden naar de belangrijkste plaats van deze reis: Kaal)Stad.

Op Goede Vrijdag, de Se April, kwamen wij hier aan. Hadden wij allen gedacht dat er wel een grote groep Hollanders bij deze aankomst aanwezig zou zijn. zo werden wij daarin sterk teleurgesteld.

Er stonden slechts e nkele mensen 0Jl de kade, die door een politieblr.letting op veilige afstand werd gehouden achte r het met louwen afgezet gebied. Maar naarmate de dag verstreek kwamen er toch steeds meer auto·s met belangstel· lenden aangereden, die na verkregen toestemming van de polilieautoriteiten,

door leden van de bemanning aan boo rd werden ontvangen.

Na bekomen Informatie bleek, dat het tijdstip van het nanvankelijk verblijf Goede Vlijdag en de beide Paasdagen wel zeer ongelukkig vielen in verband met het feit, dal dC'.le dagen als vacantiedagen door de meeste mensen op rus tige wij:te ...ouden worden doorgebracht. \Vlnkels pn ZAken VAn vermaak zUn ge. dUI·ende deze periode gesloten. Alles bU elkaar genomen een nu niet bepaald rooskleurig vooruitûchl. Hoe geheel anders zou dit blijken uit te lopen.

Alle reerst stonden enkele officiële gebeurtenissen op het programma, waarvan ik er hier enkele wil memoreren.

Op Zaterdagmorge n, 9 April werd e r een krans gelegd bU het monument van oorlogsslachtoffers. Op Paasmorgen een kranslegging bij het standbeeld van Johan van Riebeeck. En op Donderdag 14 r..laar t volgde de overdra cht van een in Holland aangemaakt model van het I)antserschip Hr. Ms. ,.Gelderland". Het schip, dat In 1903 door Hr. Ms. Koningin Wilhelmina Ier beschikking werd gesteld om de loenmallge President der Zuida frikannse republiek ove,' te brengen van Zuid·Afrlka naar Europa. Het model is van hout en ij:ter vervaardigd e n de afmetingen zijn 2,15 bij 0.95 bij 1.05 me· ter: het gewich t is 173 kg.

Hiel·na we rd door de Nederlandse ambassadeur in de Unie van Zuid-Afr ika. de heer Jan van den Berg, aan Luitenant. generaal De Wet Dutoit een geSChenk aangeboden, afkomstig van he t bestuur van de Provincie Gelderland en bestemd voor de Zuidafrikaanse marine, Dit ge· schenk bestond uit een zilveren plaat waarin de tekst was gegraveerd van het tele$.ram, dat Ko nin/otin Wilhe lmi na inderl\jd aan President Kruger zond, nadat hij zun reiS met de ,.Gelderland" veilig had volbracht. De Illaat zal o pgehangen worden op cen daarvoor geschikte plaats alb van het Zuid-Afr ikaanse oorlogSSC hilI van de:teltde naam.

Teve ns was ook hier een dansavond geo rganiseerd voor officieren, onderofficieren en manschappen van Hr. Ms. "Holland" cn aangeboden door de Ne· derlandse gemeenSChap in de grote :taal van het gebouw .. De Welrmanshal". Ver· der zouden er gedurende de belde Paasdagen weel" autotochten door de omgeving van Paarl met. een bezoek aan het grote druivengebied e n wijndisUlleerderijen ge maakt worden, waaraan verbonden werd cen. volgens oud Zuid-Afrikaans gebruik, .,braaivlees party". De tocht werd ons aangeboden door de Kaapstadse wijnbouwverenigingen was Ol! :tichzelf reeds de moeite waard, daa'· :tU doo r een buitengewoon schllderachUg gedeelte van de Kaap loopt. In Paar! aangekome n werd een der wijnfabrieken ~roepsgewUs bC'.lichtigd. Alhier werd ons de gehele wijnbereidi ng getoond. Hien.a werd de rit voortgezet naar de buitenplaats Vredenhof. De e igenaar hiervan LS van Hollands· Afrikaanse familie van

19

plm.

3OO-jllrlge ocu '!Iprong.

De

tegen-

De Zatel"dag \'oor OIIS laatste week-e nd doo logebra(" ht in Knapstad was vool" een 2O-lal oHidcrt' n. onderofficieren t!n so:,hepelingen een bUzo ndere dag. Er we l'd ons de-Le dal( een locht aangeboden naar hel ZUIdafrikaanse marlneup le ldingska mp ,.Drommedaris··. hNgeen op o ngeveer \10 mijl afsland van Kaapstad Is !,:elegen. Deze tocht werd ons aangebode n door de Zuidafrikaanse luchtmacht, In samenwerking met de Zuldnfrlkaansc marine, en wugedeellelijk per vliegtuig en gedeeltelUkpel' tluto worden afgelegd. Zo werden wij In de vroege morge n van boord afgehaald en per auto nanr het vliegveld .. IJzerplaat" gebracht. Daar $lond de Dakota gereed om ons ver'der door de lucht te ve l-voeren naar het op 90 mijl verder gelegen vliegveld .. Langebaan". We vlogen grote ndeels langs de kusUijn. Wij hadden hierbij een mooi gC'l.lcht op de elkaar steeds wee r opvolge nde nam'ollende grole golven. Er was eni ge gelijkenis met de Nede r landse kust, lwals gro te st ukken mooi sU'and milt dna.-achter een duinenrij. Ook zngen wij vanuit de lucht duidelijk dat men ook hier dezelfde wijze toepast om verstuiv ing tegen te gaan als bU ons. Ook hie r zij n de duinenrijen van een kunstmatige helmbeplanting voorzIen.

de en ongehuwde \lersonee\ der vliegbasis.

Het feit. dat deze mensen plm. 00 mijl van de dichtstbU:tijnde grote stad ge legerd zijn en daardoo r voor de noodzakelijke levenSbehoeften zowel op het gebied van ontwikkeling als ontspanning geheel o p zichzelf aange ..... ezen zij n, wordl hier zoveel mogelijk me t eige n middelen ondervange n. Zo zagen wij een clge n winkel \'oor de meest uiteenlopende artikelen; postkantoor, kerkgebouw. ziekenhuis met kraaminric hting en tevens een openluchtbioseoop met sllOrlvelden geschikt voor hel beoefenen van diverse sporte n. Hiermede wordt ook hier op een, volge ns Amerikaans voorbee ld, moderne wijze voorzien In datgene wat militairen welke o p veraf gelegen buitenposten zijn gelcgerd, dikwijls noodwendig moeten missen.

Te 15.15 hingen wU weer In de lucht en kwamen na 25 minuten vli ege n weer In de nabijh e id van Kaapstad. Zijn belofte getrouw heeft de vlieger ons daarna nog ruim een ha lf uur doen rondvllegen over hel gehele gebied dat rond de Tafelberg Is gelegen. H et was In ee n woord een prachtig schouwspel. Er werd natuurlUk ook nog een ere rondje ro nd Hl'. Ms. .. Holland" gevlogen en vervolgens w('rd een wederom perfecte Innding uItge_ voerd op het vliegveld "lJzerjllaal".

Was het gedurende het IQ-daagse verblijf een VOOrtdurend aan- en utrijthm van auto's geweest op de dag van vertrek. Maandag 18 April. kwamen e l' ondanks het "roege uur van ve l·trek, 09.00 uur vele auto's waarvan de Inzltlenden een' afscheid kwamen loeroepe n tot dIegene waarmede zij deze dagen vriendschap hadden hernieuwd of gesloten. EI' Ik ben er zeker van dat e r vele hemanningsleden even bij zichz('\f gedacht zuilen hebben: hier verlaat ik een land meI een warme sympathie voor de Nederla ndse marinemensen.

De dag van vertrek en zelfs nog dagen daarna ronstateerde men ee n zekere stilte onder de bemanning. Ee n stille die alleen maar w('rd verbl"Oke n door ges(lrekken van personen die nogmaals UIting van verbazing gaven aan al dalgene wat hun aangebode n was geworden.

TOL slot nog ons bezoek aan MOIll"Ovla. dl.' hoofdstad van Li be r ia. een stnat welke sinds 1847 zijn onafhankelijkheid heeft verkregen. Een nog Jolige st nat , die haal' V('rkregen onafhankclijkhe ld 0 11 ee n energieke wijze benut om hnar plaats als negerstaat In de we r'eld waa rdig te make n.

Het bezoek van Hr. Ms. " Holla nd" aall Monrovia was ee n staatsbezoek en bracht als zodanig vele orrtc\i!le gebeurtenissen met llch mede, waarvan het hoogtepunt genoemd kan worden: .het bezoek \'an het stlmtshoofd President W. V. S. Tubman.

Op het laatste gedcclte der vliegtocht verlieten we de kustlijn om meer landIn ..... aarts te vliegen. Hfer zagen we grote uitgestrekte onhe rbergzame gedeelten m et daar midden tussenIn grole zandvlakten. Zo hier en daar zagen ..... e meer vruchtbare gedeellen, ..... aarop men grote kudden runder'en en sc hapen kon waarneme n. Na ongeveer 25 minuten maakten wU een Ilrachtlandlng door lUist met de wie len aan hel begin van de andings baan aan de gro nd te komen. Na het vliegtuIg verlaten te hcbben, werde n we doo r de C() mmandant van deze vllegbasis onlVangen en werden wij overgegeven aan de twee officieren die ons zouden rondleiden over het vliegveld mei haar vele gebouwen. Zo bezochten wij de hangars waarin wU de tw eellCl'!IOOnS dubbllibestuurbnl'e zowel als eenllersoo ns sl.raaljagers komlen bezien. We be:tochten ook de r'adar_plotknmer, de parachute-afdeling en llnk-tl·alnerafdellng.

I n al dele a fdellngen werd ons op ee n r·eUlge wijze ui tleg gegeve n va n de vele nIerC'ssante bezienswaardigheden. Hie rna volgde een ron drit door het villadorp wat bulten het kamp Is gelegen en hetwelk ..... oonrulmte bledl aan het gehuw-

Het programma van het bewek van Hr. Ms. " Holland" was uitgestippeld en vast~elegd door het Dellartment of Stale Oivision of Protocol. Monrovia. Llbel·la..

Nadat hel schip gemeerd was langs de kade, vonden de oUld;}le bezoeken plaats. Tevens we rd er dien middag een Smokerparty voor de onderofficIe ren en ee n picnic voor de manschappen aangeboden door t he Secretary of War. De smokerparty werd gehouden In een dub· gebo uw .. The Saturday Afternoon Club".

Alhier waren ee n IS-tal onderofficieren van de Holland en een evenredig aantal onderoHicleren va n het Llberlannse leger. Enkele uren van gezelUg samenzijn werden opgel ui sterd door ee n gedeelte van het militaire muziekkorps, dat voor deze gelegenheid In tweeën was verdeeld over de smoke rpart y en de lllenic. Uit de gesprekke n die werden gevoerd In het F; ngels kon men opmnken, dat onze wijze van omgang me i kleul"llngen zeer op prijs gesteld werd doo r de bevolking van deze jonge staat. The under secrelary of War Department (deze post wordt bekl('ed door een vrouw) gat blUk van belnngstelllng door :tich persoonlijk op de hoogte te stellen

woorrlljl'C bewoner Is de heer Frans Kor-

ste n, (he levens burgemeester vlln Paarl Is. Het lnndgoecl :(cU is reeds 250 jaar

oud. Toen het gehele gezelschap op het

landgoed wns aangekomen. werden de

voorbereidingen getroffen voor de elgenJijke brnalvlees ]Iarty. Braaivlees Is een

reeds eeuwenoude herinneri ng

alln de voortrekkers, die langs de weg hun potje

moesten koken. Va n lakken werd een

groot houtvuur gemaakt, waarvan de restanten gloeiende houtskool onder een l'OOste r vnn ijzeren baren wordt gelegd.

Het vlees wo rdt op het rooster uitgelegd en lIJdus geroosterd. H et is van groot belang voor de kwaliteit van het brnalvlecs, dat de g loeiende ho utskool onder hel rooste r nie t gant ontvlammen.

Hiervoor loop t er ee n man met draagbaa r spl'oclloeslel rono, om, wan neer het noolg Is, oe vlammen te dove n. Alleen de gloeiende houtsk ool moet hier het werk doen, totdat het vtees gaar Is. Onder lOevoeging vnn de nodige brandy werd he t hee r lijk limak ende vlees verorbe rd.

Nadat ~n lede r voldaan was werd de t erugto~hl aanvlilu'd en bllaRnkomst aan hool"ll konden wU IC I'ug:tfen op een geII'cldige dag, wam"O p we In staat waren gesteld om een Inzicht te krUgen In de herelrling van de Kaapse wUn en daarnaast teve ns hudllen kennI s gemaakt met een oude voortr·ekkers-tradltle.

Op belde paasctagen waren e r autotochtC'n georganiseerd.

r.

20

van het verloop van de smokerparty.

Deze vrouw, die :te... r populair bleek te zijn bij het leger heeft haar hoge post op het \Var Deparlment t e danken aan haar bijzonder hoge o rganisalielalenten op het gebied van ontwikkeling en ontspanning en te\'ens door haar ver doorgevoerde belangstelling voor de sociale verzorging van he t leger. Op en kel e v ragen. welke ik bij deze gelegenheid aan haar mocht steIlelI bleek. dat zij veel wist van de Nederlandse leve nswijze en gewoonten. en dal de Nederlanders zeer hoog aangeschreven Slaan In Liberia, Zij vel·telde mij ook, van hel feit. dat drie Nederlanders getrouwd waren met drie Liberiaanse meisjes, hetgeen leiS heel bijzonders was en dat dil nimmer vergeten zou worden.

De plcnl c-party werd ge houden In de tuin van het Buitenhuis van Iie PresIden!. Ook hier was voor de:te gele$enhci d de helft van het militaire mu:.uekkorps annwezig, die het geheel met vrolijke mu:tiek opluistel·de. El' wel'd bier' e n t:oea-cola rondgediend, te rw ijl er zelfs nog nasi-go reng geserveerd werd.

Tijdens mijn rit nnar en van he l buitenhuis werd ik lan gs ve rschillende grote In aanbouw zUnde gebouwen gebl"acht. Tevens we rd mijn aandacht gevestigd op ril.' aanwelIgheid van kerken, scholen en zieke nhuizen en Ollnken. Veel wrg wordt e r besteed aan de wegverbe terlng, waterleiding en rlolertng. Dit alles :tijn ti ... uiterlijk zichtbal'e tekene n van voorui t· gang als gevo lg van het doelbewuste harde st reven van de Liberiaanse rt'gedng om haar be\'olkin f;" een waardig be~I(lan te vel"Lekeren. \' Ia de mogelijkheid \'a n de \'rOe handel met di\'erse buitenlandse mogendhede n.

Terwijl de smokerpnrty en de picnic we l'· den geho uden. maakte de commandant bij de President \'an Liberia zijn offielitle be'roek.

Op ?..aterdag 7 Mei ten 08.00 uur werd er een parade ge lopen door twee derde van de bemanning van Hr. Ms. " Holland", nange \' uld met ee n compagnie van het Llherlan Fronties Force. terwijl hel militaire muziekkorps \"oor de marsmuziek :torgde. De parade wel'd afgenomen door de president van Liberia. W. V. S. Tubman. In tege nwoordigheid van vele van zUn minIsters, onze commandant en de Nederlandse gezant Jhr. v. Swlnderen.

E r werd keul"ig gemarcheerd, alhoewel de maal der muziek voor ons gevoel let s te vlug was. BU het passeren van het balC()n, alwaar de President en de hoge gaste n opgesteld waren. werd met de plll'adepas en hoofd reehls gemarchee rd.

Op Zondag 8 Mei kwam de \lresldent aan boord de lunch gebruiken in de longroom.

Te 12.15 uur werd de gehele bemanning voor het sch ip op de kade ollg('steld voor de ontvangst en inspectie door de President.

De Nederlandse geUlnt, Jhr. v. Swlndere n en de- commandant van Hr. Ms. .. Holland" stonden aan het begi n van de kade de hoge gast ter hegroe l ing op te wachten. Na deze begroeting stelde de C() mmandant de officieren voor aan de President en werd de bemanning gein. specteerd. waarna de president zlch aan boord bega!. Het signaal "front mak en naar bakboord" ..... eerklonk met daarachter drie stolen op de hoorn. De president gIng over de loo pplank aan boord, en werd door de chef d'equipage overgefloten, en ontvangen door de officier vlln de wacht. waarna het gehele ge-Lelscho.p zich nanr de longroom hegaf. '·lIer werd de lunch gebruikt, en na af10011 benoemde de P resident de commandant lot Officle,' in de orde of the Star o f Afr lca en l'Cikte hem de \'ersi('rselen ult.

Zo Is dan de-:te reis ook wee l' t en einde.

Op 26 Mei keerde Hl'. Ms. " Hol1al\(l" In Holland terug. Een gal'antie-vaa rt WilS voleindigd. doch ook een good-wll reis. die d(' bezochte landen genoeg'l.lIIIm heeft geloo nd tot welk een belang rUk peil Nederland ..... eer is gestegen op Mt gebied van de scheepsbouw.

Ut het leven van toot6man

BuUekM

WAAR komt "dat" woord vandaan?

E EN

HET

SPOOK

VAN

A LS een dikke gewatteerde roetzwar-

te deken had de nadH zich over de H elderse h.wen gevlijd. De op de

dag zo bedrijvige baggermolens lieten hun eentonig zingend gekraak niet meer horen en de bedrijvige sleepbootjes van de Kleine Vilartuigcn Dienst ademden s loom s issend nIs In diepe

slaap. Slechts het monotone gelik van vlaggelijncn tegen de masten vermocht enig rhythme in de nachtelijke stilte te

brengen.

Aan boord v .. n Hr. Ms. " Zeeduivel" slie p nagenoeg ieder. behalve Bubbekes, die aan zijn zeven en twintigste bak hondenwachtkoUie bezig was en de

leerling, die in de kombuis volgens h et r ecept van een zeker e heer M. de Ruijter aardappels met een uitje stond op te piepen.

H et fe l gekleurde reukorgaan van Bub-

bekes had zich reeds meerdere malen in de richting van het kombuis gewend en genietend van de voorpret die hel vette hapje hem straks bezorgen zou, wiebelde de bootsheer van het ene been op het andere zacht voor zich heen neurieënde: "Un pocito nada mas".

Daar knarste hel k ombuisdeurtje in zijn h engsels en met de gloeiend knis terende koekepan in de ene en het bakmes in de andere hand, verscheen een siralende lee r ling.

"Goed zo mijn zeun, ga op deze wijze door m et het vaderland te dienen en ge zult een groot zeeman worden", meende de hoogst voldane bootsman.

Juist had hij een schep van het hoogopgestapelde bakmes genomen, toen hel bloed hem in de aderen scheen te verstijven.

Een snerpende gil, als van een dier in doodsnood. verscheurde de nachtelijke rust en uit het tussendek kwam een leven , alsof het korps adelborsten een roeiwedstrijd' hield. Even was het stil en toen kwam het wee r. Een gil, zo afgrijselijk, dat de s lapende kokmeeu_ wen van schrik opvlogen, klonk uit de bu ik van de zo rustig mijmerende "Zeeduivel".

"Ga eens kijken". zei Bubbekens tegen de leer ling en slikte zijn hap gloeiend gebakken aa rdappels door. " Ammenooitniet" zei de toekomstige grote zeeman, doodsbleek en knieënknikkend, hoogst onmilitair. " Ze vermoorden der één".

Het antwoord negerend schreed Bubbekes. het ba kmes als een Atjehzwaard h anterend, naar de afga ng. die naa r het benedenschip voerde, toen hij d oor ee" In zeer aanstoot gevend slaaptenue

HET

TUSSENDEK

gehulde vuu rleidingskons label bijna onders leboven werd geruid. " Het spookt beneden". gilde het hoogst 0 1_ dane kansje del' derde klasse en a l;; Bubbekes hem niet stevig had gegrepen, zou hij zonder pardon over de verschansing zijn getjompl. " HolII, wac ht ecns even mees te!". Da t zu llen we dan wel eens bekijken", zei Bubbekes dapper ... Kom mee !"

Ja, dat had h ij ged roomd. D'r was geen beweg ing In het joch te krijgen e n tegens partelend a ls een paling die gevild moel worden gilde hU : " Nee, niet naar beneden. n ee~ " - Wa t heb je gezien?"

- Een gro te zwarte gedaante bij mijn kooi", Hij greep naar me. 0 , nee ik ga nie t meer naar beneden!" " Hou Vilst d at m irakel". gebOOd Bubbekes en kele schepelingen uit de toegesnelde volksmenigte en gezamen lijk met de in regenjas en pyama gehu lde officier van de wacht ging hij b ehoedzaam de trap af. Beneden vonden zij het gehele tussendek in rep en roer. " Laat die ven t naar zijn spokentroep hollen" , werd er ge roepen, " maar laat mijn slapen". " Als tie weer spoke ziet gooi ik hem een schoen naar zijn harses", was het commentaar van de andere kant.

"Stilte". brulde Bubbekes, "Iedereen naar kooi en koppen dicht verder".

Langzaam keerde de rust weer. " Wat nou ?", krabbelde Bubbekes zich op de schedel en keek vragend naa r de officier van de wacht. "Ja wat nou?" . herhaalde deze onderzoekend. Voorzichtig liepen ze de verblijven door.

Stil s tonden ze bij de kooi van het konstabeit;e toe n . . . . " Kijk", kreet de officie r van de wacht en kneep Bubbekes niet onzacht in zijn arm. " Daa r is he!!"

I nderdaad, een zwarte gedaante sloop met de armen uitgestrekt langs de plunjekastjes als zou h ij ieder ogenblik lot de aanval kunnen overgaan.

I n zijn reehtervuist omklemde Bubbekes een poortels leutel en juist zou hij hem naar het wezen toeslingeren, toen hij ont nuchtere nd de officier van de wacht naas t zich hoorde. " Als je me nou. Kijk daar eens bootsman?"

Stom verbaasd. met parelend klam zweet op zijn voor hoofd keek Bubbekes naar het kast je van de nachtverlich _ ting, w aar een nachtvHndertje w a nhopig op en neer vloog, niet wetend, dat haar schaduw zulk een consternatie had ve roorzaakt.

F. L. WEES ING.

e nke le losse opm er ki n g k an soms ve rstre kk en de ge volgen hebben. Bij een bes prek in g op het redaet ieburea u van " A LLE HEN S" v ie l het woord " P atrij s poort" en iemand st elde d e vr aa g : " Wa ar :l:OU dat woord eige nlij k van daa n ko· me n ?"

Daarmee was m eteen h et ges pre k ge br acht op de talloze zeeman s· e n m a r ine uitdrukkinge n d ie in ge· brulk :l:ijn, e n wa a r van eige n lij k :1:0 w einig be kend is wat de a fkom st betreft.

Dit br acht h et de nkbeeld naa r vo r en een vas t rubr iekj e a an d it onde r· w e rp t e w ijde n en e r ee n m a ande· IIJkse prij s vra ag a a n te ver bi nden.

In leder numme r zult u een of enke le uitd r ukk ingen vinde n m ét d e ve rkl a rin g. en da ar n a ~~ n , w a ar· m ed e de r eda ctie gee n raad w ist.

Aan u wo rdt de v r a ag da n voor g e· legd : " Waar komt da t w oor d van· da a n ?"

Wanneer u m eent h et a nt woor d te kunn e n g eve n , stuur da t da n pe r brief of briefkaart aan " Redact ie All e Hens ". Wor dt uw m enin g goed bevonde n, dan wordt de:l:e in het ee l'$tvo lge nde numme r gepub licee rd e n u ont va ngt daa r voor het no rm a le honora r ium. Zijn e r meerde r e goede op lossin ge n dan kunne n di e ge publl. c eerd worde n Ind ie n ze ve rsch illen , Zijn ze ge lijklu idend, da n word t e r geloot.

Nu enke le voorbeelde n : We he bben h et al over de Patrijs poorte n g eh ad.

Verba nd m et d e vog els, d ie zo' n s m a , kelijke maai t ijd kunn en opleve r en , zal e r w e l ni et zijn. Maar een oud ~ee man swoo r d e nb o ek ve rr a adt, dat de patrijs poorte n aa nva nke lij k on · derd e le n waren van batte rijs poo rte n en e r is n iet veel fantasie voo r nod ig om In h et t egenwoo rdig e woord ee n ve rb a5t e ring va n h et oude t e ontde kk e n.

N iet zo gem a kk e lijk Is h et echter m et de zo alg em een ge br uikte t e rm " ket e laar". Waa r komt dat woo rd vanda an ?

W eet u h et ? Schrij f da t da n voo r 1 Novembe r aan " All e Hens",

21

Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt Hr. Ms. kruiser De Ruyter , commandant kapitein ter zee A. H . J . van der

Schatte Olivier, bevindt zich in d e Ca raib ische wateren e n wordt begin November weer in Nederland verwac h t.

Hr. Ms. kru iser De Zeven Provinciën, commandant ka pitein ter zee G. B. Forluyn, verricht varende proe[nemingen op

d~

Noord'l'ee.

H et oefensmaldeel 5 onder bevel van kapilein Ier zee L. J. Goslings en bes laande uit Hr. Ms. torpedobootjager Evertsen, comanda nt kapitein-luitenant ter zee J. N. J. van der Mey, Hr. Ms. fregat Van Ewijck, commandant luitenant ter zee der eerste klasse J . van Da pperen e n Hr. Ms. onderzeeboot Wa lrus, command a nt l uitenant ter zee der eerste klasse G. P. F. Munnik, arriveerde 1 October In Nederland n a onderzeeboolbestrijdingsoefeningen waaraan ook deelnamen vie r Lockheed Neptun e pat rouillevliegtuigen van squadron 320 van de marineluchtvaartd iens t. K apitein-luitenant ter zee Van der Mey wordt als commandilnt va n Hr. Ms. Eve rtsen op 18 Cktober a fgelost door kapitein-luitenant ter zee H. M. van de n Wall Bake.

H.r. Ms. onderzeebootjager Noord-Brabant, command ant ka pitein-luitenant ter zee A. E. J . Modderman vaart voor gevechtslnform atie-opleiding en arriveerde 30 September te Rotterdam.

Hr. Ms. onderzeebootjager Gelderl a nd, commandant kapitein-luitenant ter zee P. van Willigen vaart voor onderzeebootbestrijdingsoefeningen tezamen met Hr. Ms. onderzeeboot Tügerhaal, commandan t luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) Ph. S. Niem eyer. Het schip bevi ndt zich tot 2 October te RoUerdam e n zal o.m. een bezoek brengen aan PortJand.

Hr. Ms. fregat Ternate, commandant luitenant ter zee der eerste klasse J. van Rij n, p asseerde I October het SuezKana a l en word t 27 Oct ober uit de Nieuwguineese wateren te Den Helder verwocht.

Hr. Ms. uegat Vos, commandant luitenant ter zee der eerste klasse F. de Blocq van Kulfeler, v aart ten behoeve van zwaa rtekracht metinge n op d e Noordzee.

H r. Ms. fregat Wolf, comma ndant luitena nt ter zee der eerste klasse E. H. va n Rees, vaa rt als v isserijpoli tiek r uiser op d e Noord zee.

22

Hr. Ms. fregat WlUem van der Zaan, commandant luitenant ter zee de r eerste klasse R. J. Hordijk, bevindt zich in de Caraïbische wateren ter beschikking van de commandant de r zeemacht in de Nede r land se Antillen.

Hr. Ms. onderzeeboot 0-21, commandant luitena nt ter zee der tweede klas_ se (oud ste categorie) J. W. Oosterbaan. is ter besch ikking van het t orped o- insch ietbedrijf te Den Helder en zal in October worden afgelost door Hr. Ms. onderzeeboot 0 -27.

Hr. Ms. kustmijnenveger Dokkum, commandant luitenant te r zee de r tweede klasse (oud ste categorie) T. H. de Meester, is onderweg naaf de Nederlandse Antillen waar het sch ip 14 October wordt verwacht. Van 29 September tot 2 October lag het sch ip te San Vincente.

Van squadron mijnenvegers 122, commandant luitenant ter 7,ee der eerste klasse H. J. Meert, zij n Hr. Ms. Beems ier, Bolswa rd, Bedum, Be ilen, Borculo en Brummen in dienst en operationeel.

Van squ adron mijnenvegers 123 is Hr. Ms. Brouwe rshaven tijd elijk ingedeeld bij squadron 122, terwijl Hr. Ms. Boxtel in dienst is tcn behoeve van procfnemingen.

Van Sll ua drOIl mijnen\'egers 117 zij n Hr. Ms. Beveland en Puiten ter besch ikking van het duikbedrijf.

Van squadron mijnenvege rs 20, bestaande uil oceaanmijnenvegers, zijn Hr. Ms. Onvervaard en Onve rdroten, commandanten luitemmts ter zee d er eers te klasse G. Galla ndat Huet en J .

Kooyman, in dienst en varend.

Hr. Ms. patrouillevaartuig Freyr is ter beschikking van het Kon inklijk instituut voor de marine te Willemsoord voor v aaropleidingen. De commandant, luite nant te r zee van vakdiensten der tweede klasse (oudste categorie) K. Rog, wordt op 24 October a fgelost door luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) J. W. Luga rd.

Hr. Ms. patrouillevaartuigen H efrin g en lIad da . comma nda nten luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) J . A. Heyse en luitenant ter zee d er tweede k.lasse W. Kool. zijn ter beschikking van de vaaropleidinge n Ie Vlissin gen, waa rbij he t laats te schip tevens is belast met het toezicht op d e visserij in de Nederlandse territori ale wateren l ussen Hoek van Holland en de Nederla nds-Belgische grens.

Hr. Ms. patrouillevaartuig no bei n is ter besch ikking van vaaropleidingcn te Den Helder.

Hr. Ms. duikwe rkschip He rcu les. commandant luitenant ter zee van speciale dien sten der tweede klasse (oudste categorie) R. Lucas. is ter besch ikki ng van het duikbedrijf.

Hr. Ms. zeesleepboten Orkaan e n A 8-11 zijn te r beschikking sleepdiensten.

Hr. Ms. commun icatievaartuig Hendrik Karssen Is ter beschikking van het Koninklijk instituut voor de marine Ie Willemsoord voor vaa ropleiding en doet tevens d ienst 2ls calibratievaartuig.

Hr. Ms. Cerberus, commandant luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) KMROV N. J . Tulp, vaart als neltenlegge r en nettenwerkschip en is gestationneerd te Vlissingen.

Hr. Ms. opnemingsvaartuigen Hydrogr aat, Luymes en Zeetakkel. commandanten luitenant ter zee J . H. R. van de Willigen en luitenan ts ter zee van speciale dien sten der eers te klasse J. E. de Wit en H. van Aaideren. verrichten opnemingswerkzaamheden.

Hr. Ms. opnemingsvaartuig Snellius, commandant luitenant Ier zee van speciale diens ten der eerste klasse R. van den Oever. vertrekt 18 October na<l!"

Nederlands N ieuw Guinea voor opnemingswerkzaamheden aldua r.

MARINELUCHTVAARTDIENST Squad ron I , bestaand e u it FireClies, commandant luitenant ter zee v lieger de r eerste klasse A. Ehbe], is gestationneerd op het Or. PIesmanvliegveld op Curaçao en staat ter beschikking van de commandant der zeemacht in d e Nederlandse Antillen. Bovendien is het belast mei de opleiding lot gevec htsvlieger.

Sq uadron 8, bestaande uit Sikorsky S 55 hellcopters en Catalina a mph ibievliegtuigen, commandant luitenant ter zee vliege r der eerste k la sse T . M. A. Hoebink, is ter beschikking van d e o psporings- en redd ingsdiensl langs de Nederlandse kusten.

KORPS MARINIERS Het amphlbisch odenkamp op Texel. commandant majoor der ma riniers F. L. Dieke rhoIf, wordt 31 October gesloten tot h e t voorjaar van 1956.

Onderdelen van het korps mariniers bevinden zich in d e Nederlandse Antillen en Nederlands Nieuw-Guinea.

BENOEMD : tot luitenant ter zee va n de loodsdienst de r 2e klasse jongste categorie K lIotR: R. L. van Ham, N. W. E. de Boe r m.i.v. I Juli 1955 tot luitenant ter zee waarneme r de r 2e kla:sse oudst e categorie: H. L. A. Luiken m .i.v. 1 Aug. 1955 tot luitenant ter 'lee arts der 2e klasse oudste categori e: H. Havi nga m .is. 1 Au g.

1955 lot lui ten a nt !.er zee van s pecia le di ensten der Ie klass .. : W. C. S. de Ridder m.I.v. 1 Au g.

1955 tot luite nant ter zee va n de loodsdie nst de r 2e kl asse Jon gst e catecori e KMR: G. de Jong, H . Wijnja m .i.v. I Aug. 1955 tot tijdelijk vloolaalmoc'leDler (In ranc celij kgesleld m ei luitenant ter zee der Ie kl asse): Dr L. A. M. GoosS(' ns m .i.v. I Aug. 1955 lot luitenant ter zee der 3e klasse: J. C. Simonis. G. P . Goudberg, C. A. H. van den Aardweg, A . A . J. van der Krogt, F. J . T . Reedeker, R. Krijger, F. Akkerman, A. J. v a n der Hout, W. Yspeert , C. J . Snijders, W. H. van Riet, J. P . G. A. Suurenbroek, J . D. W. van Renesse, W. Boer, R. de Groot, A. de Bloois, C. Smits, M. J .

A. Baarspu l, D. L. ft. L amberts, B. Smits, R. A. ten Dam, A. Kamp, T. Sleeswijk Visser, M. F. Bus, A. M. van Bemmelen. C. Verhe ij, W. J. Aberson, J. Herberts, J . A. Zoethout.

P . J . Hupkes, F. Meijer s, D. G. Kor stanje, D. M. J. den Boer, R. Lammers, H . Mak van Waay, P. H . Goossens, F . W. ft. Immink, H. Muhren, C. G. J . v an Doo r n, H. Mijsberg, L .

B. Cornelisse, J. L. va n Doo remaal, C. C. F . F. de M an

m .i.v. 16 Aug.

1955

tot lui tena nt t e r 'lee d e r 3e klasse KMR : P . C. L. Cr ijncn, P. G. W. Marges, J. L. M. van Vl ij men, D. van der Kuijl, J . A. Valk, H . Hemmes, H . P . van Boom, J . C. Punt, J. Kramer, E .

Strikwerda, T. A. J. Weijmar sh ausen, B. Batelaan. W. J. T . Donker, J .

W. M. Janssen , J. Ke ur, F. Bolland, W. J . R. Stratman m.i.v. 16 Aug.

1955

tot tweede luiten ant de r mariniers: A. G. C. K ok, F. C. Vr iesman, J . P. G. Mull er

1955

m .i.v. 16 Au g.

tot luite nant ter 'lee va n de tec hnische dienst der 3e k lasse: W. G. de Boer, H. R. Winters, E. W. J ensema, K. van Gogh, J . B. Barnas, J . E. va n der Linde, E. van den Pol, G. Hazenberg, J . W. van d en Bosch.

A. E. J . Abbenhuis, W. R. d e Mutzer, M. H. Reekman, W. M. Luijks m .i.v. 16 Aug. 1955 tot luitenant ter zee van de e leelrotechnisch e diens t der 3e klasse: A. Brouwers, R. J . W. R. van Haga, H. J . Insinger, W. E. Puin b roek, A .

Bakker, G. J . Brouwer" A. J . Visser, L. C. Bour icius m .i.V. 16 Aug. 1955 tot luitenant ter zee van admi nistrati e der 3e klasse: C. A. E. Fisc her, B. W. de Gnm fr, J. van der Schoor, J. W. GründlchM r, J . H. Went holt, J . E. B lankh a rt, ft. E. M. Ra ap. L. E . F . Couvreur, J. G. A. Dege nh a rl, J. J . C. Everhard m.i.V. 16 Aug.

1955

tot luite nant te r zee van de electrotechnisch e die nst d er 2e klasse oudste categorie Kl'I1R : Ir A. J . A. Hoefnagels, Ir H. J. Jongen. Ir J . S lolk m.i.v I Sept. tot luitena nt Ier '1ce a rls der 2c klasse ouds te categorie: M. S. Li ngbeek m.i.v I Sept.

101 luitena nt ter zce \'an speciale di e nsten der 2e klasse ouds te categorie: B. W. Lerrrmdi. J. G . LippinkhoL J. van der Wiele m .i.v I Sept. tot tijdelijk vloot predikanI (in rang gelijkgesteld met luite nant ter 'lee d er 2e klasse oudste categorie): Ds J . C. d e Bruine m.i.v 1 Sept.

1955 1955

1955 1955

BEVORDERD: tot luiten a nt ter zee der 2e klasse oudste catego ri e: J. H. B. Hulshof, J. Bouma. A. L. G. Goulmy, V. Esbach, K . H. L. Gerretse, J . Wesselo, N . van Dam, N . d e Groote, F. G. A. Woud stra, C. E. van der Minne, G. IJzerman, ft. H. Bosveld, W. van Dop, F . Kopp, R. H .

Post, W. van de Loo, J . van Dijk, C. M. de Jonge, C. A. F . van WeU Groe neveld , H. Mloulet, F. J . P . Kiesel, P. J. A. Wehrens, ft. Kopp, W. J .

Huber, W. O. Dekker, J . T. Meijers, L . J . H. Willinge, J. M. Bos, P . Smit, L. B. J. Movlg. L. M. Haanraadts. J .

C. KreUer, D. K a lf, W. H. Asselbergs, W. du Pon, G. SmelIk, F. Ber lijn, J. W. Lugard, P . C. van der Hoop, F. Goole, J. H. va n Tuijl, J . C. Schüller, A. N. van der Wiel, G. J .

Boeve, H. G . Kromhout, H. d e J ong, E. J . Fraser, M. C. Tromp, F. D. Me ije r , F. WeiUen bach, C. J. Maats, F . Brabander, A. van Pelt, ft. R. Lenderink, J . van Herk, H . C. van der Lee, A. Tortlke, S. W. F. Hendrikse, R. van Vlijmen m.i.v. 16 Aug. 1955 tot luitena nt ter 'lee der 2e klasse jongste eat egorle: P. M. van Alderwerelt va n Rosenburgh, H . R. C. Smies, H. A. W. L ips, P. L. Bakke r , H. van den Bos, J . F. F . van Oudheusden, F . T. d e Bree, H . Jaspers, J. A. F . Soels, J . P. van Dam, F. D. J . M. Chömpff, T . C. L .

Veeger, H. C. Besançon, G. A . Spenn eman , J. S. H. Gieskes, F. H. J. Dijkinga, D. C. J. Bakker, H . B. Slot, M. D. A. Forbes Wels, G . van Beusekom , R. Zimmerm an n , P. A. A. J. van Oppen, ft. A. Weermeijer, J. Ruiten, A. C. H. Heringa, D. J . Berk h out, E. Roth. R. J. M. Speekens, K. Zandhuizen, W. J. de Bruyn, j hr R. F . W. de Kock m.i. v. 16 Aug. 1955 tot luitenant ter zee vliege r der 2e klasse oudste categori e: G. J . J. de Lee uw, L. G. A. J. va n Leeuwen, F . J. H . op ' \ Eijnde m .i.v. 16 Aug. 1955 lot lui ten ant ter zee vliege r der 2e klasse jongste categorie: H. Itzig Heine, T . W. E. K andou, J . m .i.V. 16 Au g.

1955 Toorenaar tot kapitein der ma rini ers: J . Toet, H . Marte ns, F. O. C. Schuch.

O. Zijlstra, N . d e Waard, J . van Doorn, P. R. de Rochemont m.i.v. 16 Aug. 1955 tot eerste luitenant der mariniers: J . G. Nîcolaas, J. W. Mor ie, P . L. P .

Gooren, T. A. G. Ellen broek, W. J. d e Lange, R. Smagge, H . van Maren m .i.v. 16 Au g.

1955 tot lui tena nt ter zee va n de technisch e d ie nst der 2e klasse oudst e categori e: J. H . van der Veen, N. G. Bubbers.

F. J . Mittertreiner, C. C. Brandon Bravo, E. J . van Dijk, J . H. van Werm eskerken . A. Gover s, D. Verberne m.i.v. 16 Aug. 1955 tot luiten ant te r zee va n de technisc he diens t der 2e klasse Jongste catego rie: J . van Sanden, J . N. Slaats, S . J . J .

HoUmann, C. A. Robertus, L. Vreeken m.i.v. i6 Aug. 1955

23

tolluitena nl te r ~ee van de e l ec trolc hn lsch~ dienst der Ze kl asse ouds le cat egori e: 1955 W. C. J . Cuijpers m.I.v. 16 Aug. lot luitenant te r ~ee va n d e clectrotec hnisch e diens t de r Ze kl asse Jongste catego ri e: V. G. M. Radem akers. A. J . Meily, R. van Wa gtendo nk, T. Vel"Vaat, V. m.i.v. 16 Aug. 1955 E. G. Ulrich tot luUena nt ter ~ee van administratie de r 2e k lasse oudste categorie: J . P. Bruins, W. Drees, G. J. van den Bosch. R. H. Br-.t:esowsky, J . J. Relntjes, G. I... Lindner, F. Brakel, K. G. Bakkenist, A. B. Hordijk. J. M. van den Akker, W. J. Dolman. E. R. van Lier m. i.V. 16 Aug. 1955 tot luitenant te r ~ee van administratie der Ze klasse Jongste ca tego ri e: A. J. P. Bindels, W. A. J. Wevers, C. M. P. Nijmeijer, G . T . G. W. WoU, m.i.v. 16 Aug. 1955 A. J. Gelderblom tot luite na nt ter zee van s pecial e die nsten der t e klasse: A. Lok, M. Ruitenberg m.i.V. 16 Au g.

1955 tot commande ur: 1955 m.i.v. 25 Aug. S. den Boert EERVOL ONTSLAG: luitena nt ter zee der 2e klasse Jongste catego rie Kl\1R : op ve rzoek (benoemd 101 T(!serveoHicie r der Kon. Luchtmacht) M. Verkuil m.i.v. I J uli 1955 officier-marva de r 3e klasse Kl\tJt : op verzoek m.i.v. 16 Juli 1955 J. M. A. Slangen-Hou tm an ka pitei n - luiten a nt ter zee: wegens lnngdurige diensl A. P . Smitt m.i.v. I Aug. 1955 luite nant ter zee waa rne mer de r Ze kl asse ouds te categorie KI\1R: op verzoek (benoemd to t beroepsofCicler) H. L. A. L uiken m.i.v. I Au g.

1955 luitena nt te r lIee va n d e teehnlsch e die nst der Ze klasse oudste categorie KMR : op verlloek (benoemd lot beroepsotticier) W. C. S. de Ridder m.i.v. I Aug. 1955 lu itena nt t er lIee arts der Ze klasse oudste categorie KMR: op verzoek (benoemd tol beroepsomcier) H . Havinga m.i.v. 1 Aug. 1955 luite na nt tc r lIee van speciale di ensten der Ze klasse jongs te categori e K l\l R: wegens medische ongeschiktheid m. i.V. I Aug. 1955 J. Lindhout luitenant ter lIee Ie klasse: op verzoek 1955 m.i.v I Sept.

L. E. van L.1er luitena nt tcr lIee d er I e kl asse: wegens medische ongeschikth eid m.Lv I Sept.

1955 J. P. Jongkees luitenant te r zee der Ie klasse KI\1.ROV : op verzoek m.i.v 1 Sept.

1955 H. A. vnn Ravesteijn k a pitein - luiten a nt ter lIee va n de t echnisch e di ens t: op verzoek (wegens langdurige dienst) J. van Sandwijk m.Lv I Sept.

1955 luitena nt ter lIee va n de e leêtrolec h nlsche dien st de r Ze k la sse o uds te cat ego ri e: op verzoek (benoemd tot reserve-officier) Ir A. J. A. Hoe[nagels, Ir H. J . Jongen, Ir J . Stolk m.l.v I Sept.

1955 luUenant ter lIee a rts der Ie klasse: op verzoek O. A. Bijl m.i.v I Sept.

1955 luilenan t ter lIee a rts der Ie klasse: op verzoek (wegens langdurige dienst) m.i.v I Sept.

1955 A. Huisman luitenant te r ~ee arts der Ze klasse oudste categorie Kl\lR : op verzoek (benoemd tol beroepsofficier) M. S. Lingbeek m.l.v I Sept.

1955 kap itein - luit enant ter lIee van speciale die ns ten : wegens het hebben overschreden van de leeftijd van vijftig jaar A. B. Elders m.i.v 1 Sept.

1953

24

lui te na ni te r lIee van s pecia le di en sten der 2e k lasse oudste categorie KI\1R : op verzoek (benoemd tot beroepsofficier) B. W. Lefr andt, J . G. Lippinkhof m.i.v I Sel>!. luite nant Ier IIce va n de codedie nsl de r Ze k lasse ouds te catego ri e KI\1R : op verzoek (benoemd tal beroepsofficier) J. van de r Wiele m.i.v I Sept. kapitein ter lIee : op verzoek wegens langdurige dienst F. J . E. Krips m.i.v. lOeI. luitena nt t er lIee van va kdi ensten de r 2e k lasse oudste cat egorie: op verzoek wegens langdudge dienst R. J. Koelm a n, L . de Vos m.i.v. lOcI. olficier - marva de r 2e klasse jongs te categori e KMR : op verzoek W. C. K laassen m.i.\'. lOcI. luite nan t te r zee va n \'a kdi e nsten de r 2e klasse oudste categorie: op verzoek wegens langdurige dienst M. Daniëls m.i.v. 16 Oct.

M

1955

1955 1935

1955 ]955

]955

s

Opgave van schepelingen die in het tijdvak van 16 Juli ]955 tot en met 15 Augustus 1955 behoudens bedenkingen in aan merking komen voor bevordering tot de rang van korporaal en hoge r . \'an matroos de r I e k lasse tot kwartier mees ter: A. Oudshoorn m.i.v. 1 Mei 1955 H. Vermee r , M. C. Kranendonk, H. van Helvert, W. A. Ladoex d e Freles, J. Molta, P . L. van den Boomgaard, W. F. Schulze. F. J . P. Kramer, J. C. Mariina, H . M. M. van Lelh, A. R. Walsarie en P . Glas m.i.v. I Au g.

1955 \'an sergeanl-geschulkonstabel to t majoor- gesch ul kons ta be l: P. Gootjes m.i.v. I Aug. 1955 \'an korpo raa l-gesehutkollstabel tot se r gea ntgesc hu t konstabe l: C. Visser m.i.v.

Aug. 1955 va n geschutmake r d er Ie kl asse tot korporaa l-gesehutmaker : A. J . van Dijk, J . C. de Vries en A. m.i.v. 1 Juli 1955 G. van Noord van korporaa l-v uu rle idingmonleur lot sergeantvu url eidingmonteur : m.i.v. 1 Aug. 1955 T. Alg ra van korporaa l-eleCltr omonteur tot se r gea nt-eJectromonte ur: m.i.v. 1 Juni 1955 H. de Bus W. A. Broere, J. Zijlsira, C. Sluij· ter, J. van d er Vos, J. Schuurman, H. A. L. van Dijk en P. J. van der Neut m.i.v. 1 Aug. 1955 van e lectromonte ur der I e klasse tot korporaa le lec tromont cu r : P. G. Deden m.I.v.

Juni 1955 J. C. Vos, J . J. D. Oppeneer en M. J .

A. Ruikes m.i.v.

Juli 1955 L. P. Harders, G. J. Noels, J. B. Masseu s, W. P . GleJing en G. Veenstra m.i.v.

Aug. 1955 van korporaa l- r adio- r adarmonte ur tot se rgea ntradio - radarmonte ur: A. A. van Dillen m.i.v. I Aug. 1955 va n radio- radarmonte ur der Ie kl asse tot korporaal radio-rada rmonte ur: A. J . Tebbes m.Lv, 1 Juni 1955 J. Raedl m.i.v. I Juli 1955 \'a n teleg rafist der Ie k lasse tot korporaa l-telegrafist: D, A. de Vries, G. Franken, A. G. Schoord ijk, J. M. de Vr ies. H. J. P .

Krins en H . Honderd m .i.v. 1 Juli 1955

va n korporaal -seine r tot sergeant-seiner : P. Scholten m.I.v.

Aug. 1955 van torpedomaker de r I e klasse tot korpora altorpedomaker : J. Boskeljon, S. van der Schalie en P. J. M. de Beer m.I.v. 1 Aug. 1955 "an sergeant-machinist tot majoor-mac hl nlsl : J. C. de Keyzer m.I.v. 1 Aug. 1955 van machinist de r Ie klasse t ot korporaal- machinist : J. L . Morijn m.I.v. 1 April 1955 C. W. de Kleyn, J. J . A. Maas. J .

Buitelaar. C. J . ten Cate, B. van Veen, L. C. Ster k, A. B. Pierlk en J. Hartog m.I.v. 1 Juli 1955 van korporaal-timme rman tot sergeant-timme rman: A. B. Schutte en J. M . .Alchman m.I.v. 1 Aug. 1955 van timme rman der t e klasse tot korporaa l- timme nnan: G. J. Koot, J. G. Muller en N. Koonen m.I.v. 1 Aug. 1955 ,'an korporaal-schrijver tot sergeant-schrijver : H . C. J. Mijjer en J. Schippe r m .I.v. I Aug. 1955 van korporaal-zlekenverplerel' tot sergeant-r.lekenverplege r : T. W. vnn der Sluis m.I.v. I Aug. 1955 van bottelier der I e klasse tot korporaal-bottelier : m .I.v. I Juli 1955 K. Feljen A. Zonderwijk m.I.v. I Aug. 1955 ,'a n korporaal-hormeester tot .ergeant-hormeester: J. J. van den Bogert m.I.v. I Juli 1955 van k leermaker d er I e klasse tot korporaal-kleermaker: P . J. DeIilet m.I.v. 1 Aug. 1955 van cha urre ur der I e klasse tot korporaal- chauffeur: A. Afman en G. H. P aap m.I.v.IJuli 1955 van korporaal van IJpecia le diensten Inlichtinge ndienst tot sergeant van speelale diensten Inllchtlnrendlcnst : .

H. P. van Diem m.I.v. I Aug. 1955 \'an matroos van s peciale diens ten Inlichtingendienst der I e klaase tot korporaal van speela le diensten InlIchtIncendiens t: w. A. C. de Weyer cn T. W. Peters m.i.v. 1 Juli 1955 van vllertulgmaker-vllegtul,-monteur der I e klasse tot korporaa l- vliegtuig maker· vllegtuigmonte ur : D. B. ten Kley m.I.v. 1 Aug. 1955 van vllcgtuigmake r- motormonteur d er I e klasse tot korpora.a I· \'Ueriulrmaker-motonnonteu r: W. G. van den Brink m.i.v. I Juli 1955 van korporaal-vllegtul,maker-Instrumentmaker ktt .erreant- vllegtulg maker -Inslrumentmaker: W. J . van R ijswijk m .I.v. 1 Aug. 1955 va n korporaal -vllegtul gmaker-electromonteur tot sergeantvUegt ulgmake r-elcctromonte ur: C. Wormhoudt m.i.v. 1 Aug. 1955 van v lleglulgmaker-eleetromonleur de r Ie klasse tot korponal-vlleriulgmaker-eleclromonleur: 1955 P. Koenen m.lv. I Aug. "all korporaal- vllegtul,maker- radlo-radarmonteur tot serseant- vllegt uigmaker· radlo- radarmonieur : R. Staneu m.I.v. I Aug. 1955 van vUell"tui,-mllker-metaalbewerker der t e klasse tot korparaal-vUerlulg make r- melaalbewerke r : m.i.v. I J uli 1955 P. Holter J. J. Lambregtse m.I.v. I Aug. 1955

E. DE LANGE" Zn ' s

vlln vliecluirmaker-houtbewerker d er I e kl asse tol korponal- vlle, lui jl"ma ker-houlbewe rker : W. H. A. Slijpen Opgave van schepelingen met de rnni van korporaal en hoger aan wie eervol ontslag uit de zeediens t Is verleend met Ingang van de datum als achter ieders naam vermeld: kwa.rtlermeeste r : H . J . de Visser

m.l.v 1 Scp\. m.i.v. 16 Sept.

P . Smak

korporaal-gesch ui konslabel : P. H . Langeweg m.I.v. korporaal- vuu rle ldillcmon leur : A. A. M. Roomer m.I.V. korporaal- radloradll rm on leur : F. Corver m.I.v. maJoor- telegrafist : J . P. J. M. van Reijn m.l.v korporaal- te lccraflst : J. Kuipers m.I.v. serceant- torpedoma ker: P. C. Bossehaart ' m.l.v maJoor-machinis t: M. Mulder m.I.v. sergea nt- machinis t: J . H . Blazer m.I.v. korporaal-machln IsI: H. J . van BaardewIjk m.I.v.

J. J ansen m.i.v.

C. Leeuw m.l.v oppenchrijve r : F. J. A. Schevenhoven m.I.v. oppenlekenverpleger: Y. Durand m.I.v. .ergea nt-:lieke nverple,er : H. Brink m.l.v korporaal- bottelier : H. Stel m.l.v sergeant-hormeute r : C. Mohr m.i.v. korporaal-kok : C. van Driel m.l.v korporaal-kleermaker: D. P. Nijhuls m.I.v. serreant- vliegtuJgmake r- vliegt u1gmon teur: P. J. Gierman m.I.v.

I

No".

1953

I

Aug.

1955

1 Sept.

1955

lol Juni

1955

1 Sept.

1955

16 Sept.

1955

1 Aug.

1955

16 Juni 16 Aug 1 Sept.

1955 1955 1955

Nov.

!955

I OeI.

1955

1 Sept.

1955

1 Sept.

1955

1 Aug.

1955

I Sept.

1955

Aug.

1955

I

I

12 Juli

G. Vink ' m.l.v 1 Sept.

D. A. Broertjes m.i.V. 1 Oct. korporaal-\'lIeg lul,maker-molormonteur : G . Baanstro m.I.v. 22 Aug. korporaa l·vllegtulgmaker-radioradarmonteur: P. van Londen m.I.v. 16 Sept. korporaal der mariniers: E. H. Brunings m.i.v. 16 Sept.

M. J . Maasland m.i.v. 1 Aug.

F.bdk.nf •• n

1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955

Cocoslopers en tapijten Cocosmatten Ruiggeschoren matten CorrIdormatten Bieze nmatten Vitrage e .d.

VERZINKERIJ A LBLASSERDAM

1955

korporaa.l - vll~gtul gmak e r- vlleriuigmonteur :

Cocosfabr'i ek en Ch inamatten Import N .V .

Baskiabaretten en Alpinomutsen

TEL 42 3 (K 18 5 9 )

16 Aug.

1955 1955

G. CLEMENTS & Zn. N.V.

van Hattum en Blankevoort n.v.

BEVERWIJK . TEL. 3341

baggerwerk betonwerk grondwerk IN BINNEN· EN BUITENLAND

BROOD- EN BANKETOVENS Deze weinig plaats innemende oven-combinaties, welke speciaal voor schepen worden gemaakt, zijn geheel in roestvrij stalen uitvoering De combinatie bestaat u it een r ijskast met 3 bakovens, elk met on der- en boven-verwarming; af%Ollde rlijk re,elbaar

Geen stof, r ook of f oet Zuini g bakken

INVENTUM

Nieuwe kanalen bevorderen handel en verkeer. brengen welvaart.

BOS&KALlS;, ;n,t•• t. ook de allergrootste projecten in snellempo uit te voeren.

ElECTRONISCHE APPARATUUR volgens specifica/ie In grote en kleine series )(-

UHF, TV en FM antennes

T~EA Technisch- Wetenschappelijke Apparatenfabriek

ONDERVINDT DAT BIJ

OOK UW OPDRACHTEN 'MET DE MEEST MOGELIJKE ZORG WORDEN UITGEVOERD

LABORATORIUM EN PRODUCTIE VONDELSTRAAT 72 SCl'IIEOAM, TIEL. 65111 (S .. _~)

"'MSTUO"''''' TUEf. .. 0767 GRONINGEN, fEU F. 21109

AMSTERDAM

TELEFOON 8.5622·8894.5

•

••

De bouw van onze mijnenvegers , ----------------------~

Scheepsbouw

VERSCHURE'S SN ELL O P E NDE

S TOOMM A CHINE S

Machinebouw - Reparatie

WILTONFIJENOORD SCHIEDAM ROTTERDAM

VOO R SC H E EPS· E N

Boforsgeschut . Geschutsrevisie

STATIO NNA I A E

DOEL EIN DE N

VERSC HU RE & CO" SC HE EPSWERF EN MACHINE F A B RI E K N ,V .

M EE UW E N LA AN 70 - A M ST ERDA M - TELE FOON 00701

SC HEEP SB0UWUNI E N.V. GRONINGEN

Samenwerkende welVen: GEBIt NIESTERN &. CO. Delfzijl

NOORD NEDERLANDSE SCHEEPSWERVEN N,V, Gr onin ge n

SCHEEPSWERF "TIE WAAL" N,V. Za lt bommel

moderne

E.J. SMIT &ZOON' 5 SCHEEPSWERVEN N.V. t. WESTERBROEK (Gr.l

lijnsche pen

T. 1. 1. nr. 241· K 5904

• uto m .

zeesleepboten

SCHEEPSBOI/W UNIE N.V. HeUevoeu lul,

Spec ialisten voor net ontwer pen en bouwe n 'V a n :zeeIChepe n tot 3000 to n. Coaste,.. tot Iedere g rootte. Z: esle epbote n. Llchter'1 Ba ggermaterieel .

Re pa róllt le. va n zeeschepen tot op dwarsh ellingen en in dokken.

3000 to n

•

handen

In •

zeeschepen

DE HAAN & OERLEMANS scheepswerf H. HEUSDEN

rivierschepen tankers

SCHEEPSWERF EN MACHINEFABRIEK

HARDINXVELD TELEFOON No. 1 en 101

NEDERHARDINXVELD

* TELECR.:

MERWEDE·

NEOERHARDlNXVELD

Teddington-apparatuur HOUDT DE WACH T BIJ ALLE DIESEL·

MOTOREN OP ONZE MIJNENVEGERS

ABNORMALE •

TEMPERATUREN

• •

SNELHEDEN

DRUKKEN

WORDEN

GESIGNALEERD

• BIJ CRITIEKE

OMSTAND I GH EDEN

* *

*

WORD T DE

l QSl m. stelen motorJllcht voor hll!;1!

BETAEFFENDE

uitgerust met 2 Glenlf/er dIesels

MOTOR AU TOMATI SCH

vlln 72 pk. I~e r

GESTOPT

*

o"lworpen en gebouwd dOOl :

".V, ~AMSTERDAMSCHE SCHEEPSWERF

• ~I GRi$WEI 1Q.12, mEF. nUl (3

G. DE VRIES LENTSCH Jr. AMSTERDA"

njMII)

TECHNISCHE HANDELSONDERNEMING

VANANDEL N.V .

ROTTERDA.M POSTBU S 6049

TELEFOON 65000 5 lijnen

,

STALEN BUREAU.ENBEDRUF5_ MEUBELEN TEKENTECHNISCHE DMATERIALEN eh EODETJ5CH E T

rNSTRUMEN T EN LfCHTDRUKKEN

FOTOCOPIËN NEO-DRUK fY.NTOORARTI KELEN AMsT t;RDAM·GRONINGEN·DEN HAAG · EI NDHOJEN·HILVERSUM-ROTTERDAM· DJAKARTA. ANTYlERPEN "

l

""rlqu. N.UoMlI.

cl'Ar.,... de GlHlnoe

Geweren. ~rabijnen.

Semi..utomatische Geweren. Geweermitrail. leurs en bijbehorende munitie.

Pidolen met bIj.

behorende munitie.

N.V. Nleu_ Te chnisc he H.nd. lm.~tlc".ppll L..... V_ ..... ul 35 .·.-Gr .... nh . .. _r. I. 111819

Nieuwe kanalen bevorderen handel en verkeer, brengen welvaart

BOS & KALiS I, In ,t•• ~ ook de allergrootste projecten in snel tempo uit te voeren.

Grond- en waterbouwkundige werken Taludverdedigingen van asphall en basall R ij s - en bag 9 e r w e r ken

Aannemings-

~

In LEUKE ZEEREIS ...

Handelmaatschappij

een .ard l.-e eJlC\lme, een feutje, een ,esProken brief VOOr vern! verwanten .. " Daar hoort de microfoon bij en d.

AMROR Handy SOW\d, de popu laire band~rder voor iedereen.

G _ ook aan die bandre«lrdl...·SJlOrt doen, een hobby met d ulroenMn f ..eett .... .

Voor muziek. un.-. ,eaproken woord .... elk ander ,eluld de

AMROH HANDY SOUND

Jac. G. van Oord U. - Utrecht

,,0 . Band recorder voor ledereeD"

Telefoon 19027 - 26027

fl 298.KwaUJeib producten ....oor J1.~~o, MUIDEN

TEL.

ST AA LOR A A Ok ABElS HERCULESTOUW EN PYTHONTOUW SISAL. EN MANILLATOUWWERk

•

BouwBetonHei- en Waterwerken Kantoor Dordrecht, Kromhout 65.67, tel. 6941" Den Hoag, François Maelsonstr. 45, tel. 553844

Leveranciers der

N. V. STAALDRAADKABEL. EN HERCULES·TOUWFABRIEK v/h .............~J~.C~.:,. DEN HAAN

Koninklijke Nederlandse Marine van conserven en

I

vleeswaren

fabrieken te

QORSPRONKELIJI::E PATENT. HO UD ER S V AN EN NAAM.

Cuyk aan de Maas

GEVERS AAN HET AlOMSfKENOE

HERCULlSTOUW

FISH CANNING FACTORY

Kwaliteits

Rubberartikelen

" 'f.oI.ccMl.io"

Ook in olie

VAN DER WINDT'S HANDEL MIJ .

en benzine besfendige soerfen

Exporteurs van

RUBBERFABRIEK "VELP"

_

V LA"RDI NG EN

V ISCONSERVEN GEMARINEERDE EN BISMARCK HARING ROLMOPS GEZOUTEN HARING IN VATEN GEROOKTE BOKKING VERSE VIS

Tel. , K 8302 - 2775 'e Velp Telefoon 3057 Rotterdamse lijn 67072 Teleg ram: Handel

i

STOMEN

VERVEN

Leverllncier Koninklijke M 8rine

~

SCHEEPSWASSERIJ

e~~

BERGMANN~

verzorgt opdrachten van ONDEROELËN DER

KONINKLIJKE

NIDERLAND5E

MARINE

RUBBERHAHOE L

Spe el• • l lng. ,lehl voorgrofe o,d. ' $ 0.8. eh.ml.eh re/nlge n Viltl

~~~~~~R~o~rTERDA~

UNIFORMEN • MATRASSEN - DEKENS .

EJfpedll1e ~oo, het ge h.'. '. nd.

AMSTERDAM NOORD TEL. 60121 (5 Lijnen)

Cenlrale Suiker maal"chapPii N.V.

AMSTERDAM

rDt~x

vraagt onze

o suikers

8cheep8lakken

.. labletten

beschermen alles wat vaart - van coaster tol oceaanStomer - tegen de verwoestende invloeden Vlm KlJ nd

o bijsoorten

.. theeklonljes

.....

,Mluter

o sIropen

o basterden L -_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

~

•

~11 :t:t:a~~1

LAKfABRIEKEN N. V•• SASSENHEIM

* a.";J~, &,,.i, in ( }~;Im i"k', ,oftl"", _, j" j_ lh,,;,.

CV.." ']JOO/4fIl,

lol 11""

Alle gereedschappen voor de metaalbewerking

N. V. TRI C 0 T AG E F A B R lE K V.H.

•

F. & B. WIL MIN K Hanclellonde rne rn lng

VE ENDAM

L.. n Cop ••

.*•

Y,

"H Y0 ROB EN0" e.V.

C.Uenburc:h 65, Den H •• g. Tel. 113132

Scheepswerf "DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL Gemeen&chappelijk IIAJJletlwerkende acheepswerven Gebr. Nlestern & Co . . Del1zljl Noord·Nederlandsche Scheepswerven • Groningen Scheepsbouw Unie N.V. . Groningen NIestem Scheepsbouw Unle N.V, • H ellevoetsluis

•

M.S. "BURDIAMBAL"

_

Uydrocralhch vaartuil

_

lnlSop-nl l

J II. ol" r"rfl. "".. kl. . ...U".. 11 .

... .. _.........,;. ""Ir•• lu,...,".... ..,._

• ,Alle soorten vrachtschepen

.,.11_""

• Uchters

_ ........ . .Ir -j. ",lol,. ".,. "_"... .~/I

... • ,"' .\ ....

"'.;1(".

Zvveeds staal Naadloze buize n Gereedschapstaal Roestvrij staal

von UDDEHOLMS A/B

• Zeesleepboten • Baggerlnstallatles • Hellingen en d roogdokken beschikbaar voor reparaUe Nan schepen tot 3000 ton..

o. K.-electroden G rootste gelijkmatigheid Hoogste kwaliteit

N.V.

NEKEF

V ertegenwoord ige r :

Karperweg 45

C. GUST. SCHRODER

Amsterdam (Z)

Karperweg 45

Amsterdam (Z)

N~d~rkl11dsch(!

INTERNATIONAL

Sfalldard E/~cfric Mij.N.V. T II: L It~ HO NIt

AND

TELIEGAAPH

.VSTEM

TElECOMMUNICATIE TElHNIEK

fABRIEKEN EN MACA2:UNEN ,

KANTO!I.EN : SCHELDESTRAAT lbO·l62 ' , · GRA,VENHAGE

,. VAN DER KUN5TRA'" 288· 292 '. ·GRAVENHAGE

T. l.looncentr.lel '1 00' hend en .ulom.ltll ch beddJI en "oor automatisch dhl,leb .... keer Hu lllel.foonlnll.n,U., • T.1.loonI04lsl.l1en O'''''lIoll.,.I.lonle 'pp.r.ll,lur VemuchrlJv'rI e n

v.rreu;hrIJlln.t.lI.tlll . . . n elk. om"."g 5111" ..III'1,I.II.lIe, Afl!.ndlbedlenlng e n meeUnlt.II.llel Selenium geliJk'lchters Pneum.tllche bullpOltlnll.Ualies Condenl.toren, tr.nlform.toren

R.dlound... en onl.. angerl voo r t.l.eommunlc.U. 'ylleme n Me •• ken.len r.dloepPlretuu, R.dloc:ommunlc.tl. en ",vig.U •• ppe ratuur "DO' lucht· .n .c:h •• p .... rt

Ihd., Iw,temen T.. I."llle:..,nden en .ont .... "o."

Studlolende,·llnk.pp.r.tuur Z.nd· en onl... ngbulun

Pre"I.,. me.lJ,pp.r.luu,

VERTEGENWOOAOIÇjNC VAN : INTERNATIONAL STANDARD ElECTRIC CCNlPORATION BUL TElEPHQNE MANUFACTUR:IHG COMPANY STANDARD lElEPHONES ANO CAlLES LTD. atEED & COMPANY LTD. EN VERlONOEN MAATSCHAPPUEN

Sliedrecht Indultrieweg iA

Telefoon'

N.V. A. PRINS Th.

ZooDS

Aanneming. Maatschappij Watelbouwkundig.., Baggel- en OPllnwmgswelken Aannemers van de bagger·, opspuitings· en bijk.omende werk.en voor de uitbreiding van de Rijkszeehaven "Het Nieuwe Diep" Telefoon 3324 - 3008, Marinehaven, Den Helder

i

"Molorschouw Kon

FL AME ·A RRESTERS

Molrme'

(nieuwzilveren lIla mkerende ANKER-veiligheid.-roo.sters) PATRIJSPOORTEN

in alle ty pen en grootten:

SCHEEPSRAMEN LI C HT. EN D EK R ANDEN

DEKSC HR DEVEN

TANK DEKSE LPOORT EN SC H O T SCHUIVEN

Non·ferro g i et w er k naar mode l of t eken ing, r uwen bewerkt

"HET ANKER" BOVENHARO I N X VELO • TELE F OON No. 1

Leverancier

van

de

Koninklijke

Marine

Fa brika nte: METAALWAR E NFABRI E K EN

•

KOPERG I E T ER IJ

NV. AUTO SERVICE OFFICIAL C!%$ DEALER HOOF D KAN T OOR : HOGEWAL 14

DEN H AAG -

TE L EFOON 184S80·

• PerSQ1Ietl-imlomobieletl • Bes/el. vrdt blwilgens • O"derdeletl • Gereedu htlppen • Sen 'ire til

N.V. AUTO SERVICE D E M ENSEN M E T

E RVARI NG

Wellicht ' is ook dit oordeel niet absoluut objectief!

Wanneer het voor de onbevooroordeelde architect al niet eenvoudig is in alle objeCliviteil IC adviseren, dan kan terecht de vraag worden gesteld welke waarde moet worden gehecht aan de ugumenlen vin een belanghebbend {abrikant.

Volstrekte ohjenÎviteit is dan wellicht een nauwelijks te benaderen ideaal, zelfs nict wanneer men - zoals Linoleum Ktommenie - aanzienlijk mee r dan één enkel alternatid kan stellen.

Wie zich echter in het vloerenprobleem verdiept, zal spoedig inzien waarom linoleum geldt als de meest universele vloerbedekking. Het verenigt immers alle eigenschappen in zich van een duuname, doelmatige en decoratieve vloer.

Niettemin boden ook enkele "neweornen" zekere perspectieven en mei inter van geheel haat beproefde ervaring heeft Linoleum Krommenie ook deze mogelijkheden uitgebuit. Na grondige selectie werden tens lotte Colorite asfah tegelvloeten en Colovinyl plastic.asbest tegels ontwikkeld.

In bepaalde gevallen voldoen ook deze nieuwe vloeren heel goed en een enkele maal - onder uitzonderlijke om· standigheden - is Colovinyl zelfs boven linoleum te prefereren.

Linoleum Krommenie beschouwt het als een uniek voorrecht, dank zij dit veelzijdige productieschema een nagenoeg volstrekte objectiviteit te kunnen betrachten.

Linoleum· Colorlla • COloYln,1 drie doeltreffende pijlen op de boog

v~n

LINOLEUM KROMMENIE d~

•

w

•

Onu A{d. Technische Ad~iezen uI V g~ .. ne .dvh~rtn &ti de huu ~.n j ui••• v/oer op de ju;uc p/~.11

---~~

EUROPESE DIENSTEN DUITSLAND, POLEN. FINLAND, DENEMARKEN, GOTHEN8URG, FRANKRUK, PORTUGAL, SPANJE, NOORD.AFRIKA. ITAU~.

ADRIATI SCHE ZEE. GRIEKENLAND, LEVANT, ZWARTE ZEE.

Ned e rl andsche Stoo msleepdienst voorheen van

P. SMIT .JUNIOR Willemskade 14-15 Tel. 11 .18.00 (6 lijn en) ROTTERDAM

TRANSAtlANTISCHE DIENSTEN

*

SURINAME, CURAÇAO. ARUBA, GROTE· EN KLEINE ANTILLEN, BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA, MIDDEN-AMERIKA,

60 sleepboten voor het assisteren van zee- e n binnenvaarluigen

WESTKUST VAN ZUID.AMERIKA.

POMPBOTEN EN IJSBREKERS

*

Afd . HAVENDIENST .,SPIDO" Rondvaarten door de Rott erdamse havens met e .pllcetle Afvaart Pontons Will e mspiein - Duu r 1 1/~ uur r e l. 28(11 5

±

KONINKLIJKE JAVA ·CHINA·PAKETVAART LIJNEN N. V. (aoIAL INTERQCBAN LINES)

VERRE OOSTEN - AFRIKA - ZUID-AMERIKA l NDONESIB _ MALAKKA - CHINA - 1APAN MALAl<KA - INDONESlB - AUSTRAlJB Z UID-AMERIKA - ZUID.APRIKA _ AUSTRAIJS HOOFDKANTOREN

AMSTERDAM ,oH.' Sch_p . .. ,th ul, '· ,.1.1_ 1!>4·" 1

HONGKONG 188_191

Co"ftu~hl

Roo d W. ,.

.-

wij zullen moeten samenwerken ZEE· EN KUSTREDERIJ TANKVAART RIJN· EN BINNENVAART BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE ·OPSLAG Telegramadres: V.naden

Telefoon 21300

N. Y. STANDARD·YACUUM TANKVAART MIJ.

r"'\ STANVAC \0:7 GEVESTIGD

T I!:

' ..OR .... VENHAOe

BCNOORDENHOUTS C HEWeO?

. . ..,,;.. ~

LUNDIENSTEN

ROTTERDAM·SONT LIJN

KANTOREN

IN

J NDONESlft

TE DJAKARTA,MERDEKASELATAN 18

RoUerdam.Den emarken, Zweden v.v. :I x p . w .

EN

ANTWERPEN·SONT LIJN

SUNOEI OERONO, BIJ PALEMBANQ

Antwerpen.Denemarken, Zwed en v .v . 2 x p . w.

N.V. HAVEN LINE Rolierdam/Anlwerpen-Z. Amerika v ,v . Ma.ndel.

Nieuwbouw en reparatie van

zee- en binnenschepen

*WERF DE NOORD n.v.

ALBLASSERDAM Telefoon :

HOLLAND Rolt erdam 72619-72599

Alblanerdam foSl- 452

a an d e kompaspaa] In de Waalha"en . AfmetInre n ]81' x

3O' 1 ~

L.C.T. 3 "HERINNERING" x 6'2~: 328.44 BRT uitre rui l met 2 Pa"man Rlc3rdo motoren van MlO PK elk . In S6 :leeda l' Va n Rott .... da m naar Kowe it .

\

Red erij Geb r. Wij sm n11 er

D.V..

de uitbreugers vau schepen onder eigen kracht van en naar alle havens der wereld.

AÃ i STEHDAM SESTRAATWEG 40. BAAR N, TELEFOON K 2954-3741, TELEGRAMADRES: REDWIJS-BAAHN

"ruk : 1lI_0MMESIM ,\L

_

Hen ll aa,

\