Alle Hens - 1955 - Editie 7

SMIT

De beste garantie op de Marine - en Koopvaardijvaartuigen wordt verkregen door SMIT-MOTOREN

De schepeli"ge" ,adIe" U da"kblwr zij,,!

Een harmonische sfeer stimuleert de goede geest bij de marine.

Kies daarom linoleum, dal geelt een prettig aanzien en het bevordert de woon beschaving oan boord en in de kazerne.

Deze /raaie en fleurige vloerbedekking dwingt als hel ware het

respect of!

Moderne legering vraagt

licht, lucht e" li"oler&m!

KROMMENIE

Haar Amerika

per schip I

Of U nu naar Amerika reist voor Uw genoegen of voor zaken, een overtocht per Holland-Ame rika lijn betekent altijd een heerlijke vacantie .

• zorgeloze uren o p de beschutte promenadedekken • geJ:onde dekspori In cle frisse bult.nlucht • ochtend-bouillon of middag thee, behagelijk uitgestrekt In Uw dekstoel • een gezellige cocktail vóór een exq uis di ne r • onberispelijke bediening en verzorging • concerten, films. gezelschapsspelen, dansavonden e n niet te vergeten . .. .

• het genot van zon, zee en wind Kortom, e~ overtocht per Hollend-Amerika lijn zal U meer afleiding e n tegelijkertijd meer rust en ontspanning bieden da n elke andere manier van reize n. ç.,..geld. ~.... I.Rdt_.t tu..."

ROTTERDAM. LE HAVRE, SOUTHAMPTON . " NEW YORK.

Nieuwbouw en reparatie van

zee- en binnenschepen

EUROPESE DIENSTEN DUITSLAND, POLEN, FINLAND, DENEMARKEN, GOTHENBURG, FRANKRIJK, PORTUGAL, SPANJE, NooRD·AFRIKA, IT AUt ADRIATISCHE ZEE, GRIEKENLAND, LEVANT, ZWARTE ZEE. TRANSATLANTISCHE DIENSTEN

WERF DE NOORDn.v.

SURINAME, CURAÇAO, ARUBA, GROTE· EN KLEINE ANTILLEN, BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA, MIDDEN·AMERIKA, WESTKUST VAN ZUID·AMERIKA.

ALBLASSERDAM Telefoon:

.-

....

HOLLAND RoUerdam 72619 -72599

'Alblalle rdam 451-452

,

,

KONINKLIJKE JAVA·CHINA·PAKETVAART LIJNEN N. V. (aOYAL INTEROCEAN LINES) Ruhtdruku

snrllr

pauagirr:s--

rn

urachtdirrutrn

twun:

VERRE OOSTEN • AFRIKA • ZUID·AMERIKA INDONESIS _ MALAKKA - CHINA - JAPAN MAUJ<KA _ JNDONESTS _ AUSTRAUS ZUID-AMERIKA. ZUID·APRIKA • AUSTRAlJB HOOFDKANTOREN AMSTERDAM

HONGKONG

oH.t Sch_pY.. tlh~I .· t.I ........ 6 .... 11

\88 . \9\ Conu"9ht

Ro.<! W•• I

wij zullen moeten samenwerken ~~_ "'" ZEE- EN KUSTREDERIJ TANKVAART RIJN- EN BINNENVAART BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE-OPSLAG Telegramadre.: Vu.dea.

Tel,Joon 11300

LUNDIENSTEN

ROTTERDAM-SONT LIJN RoUerdam-Denemuken, Zweden 'Y."'. I x p. w.

ANTWERPEN-SÖNT LIJN Antwerpen.Denemarken, Zweden v.v. I x p . w .

N.V. HAVEN LINE RoUerdam/Antwerpen-Z. Amerib. ...... Ma_d.l.

en Ve.. alle soorte n ,ehepen en mKhinel

'11j11o.m"",." lof 640'z 87' 1.. _ "'OOIl"'OU", •• n , .. ,' en 488' 1('•• tIC4~~1 10/

ISO /Of!

, ,,

opt..-jcl>! 1875

<1000 •

..,plo,.', N.V.

KO.'."'I"

M....

,h.p~1

"DE SCHELDE" ot _ _ _ _

__

Vllningen . Ho/I.nd T.I.looII 2051 Tal.,ramatl.o. , !>ch.I. . VllA .......

Meterfabriek Dordrecht POSTBU S 4 2 - DORDREC HT

Afd . ELECTRICITEIT leyert

kWh meiers en

als vertegenwo ord iger van d e C ompagnie

des Compte urs

/CoC\ M• • tln.t ,."me nte .. yoor scha kelbord a ... la boratorium

*

Rel.iI voor d. b." a lllglnSl va .. I ch . . pslnlt ellall • •

* * (

ENERGIE besparen door gebruik "an aangroeiwerende

ROESTWERENDE. EN

AANGROEIWERENDE VERVEN KWALITEITSPRODUCTEN VAN DE

* NEDERlANDSCHE SCHROEFBOUTENFABRIEK ~: HElMOND

KONIINKI.IJK' LAK_, VERNIS- EN VERFFABRIEK

761 ROTTERDAM

*

t ~

•~-

Varnlshed cambric kabel .Ieelrisch. install.lie yen z.-schepen. Beproefd en goed!!.keutel door .llords· en .V.ritas" , E.,. I.n;. le.en$.duur.

B.ttand tegen hog. tem~.tur.n. \'OOI'

l ....,bu,

...et

I<.loe... ol metaal-

dr ...domvlachting.

'

,

-

VERKADE NOODRANTSOEN.

Vooral de proviand, welk~ bcucmd is YOO , hCI gebrui k in reddingborc n, moeilIn de hoogste eisen beantwoorden. Ook lis de nood un de mln is. kunl U vcnrO\,Lwcn op de voeding, welke Verkielt hcdr verlOtgeI.

OHrttd'nlJlig ti, rlNlrsrh,i!ltI, VH' Jlrl1l'ian" jll mldl/JgJmiriJdm brtf, V,.hrd, ,til ,,,/{;oat, gt~i'am;lti· Jttrtl 1I11X1,(mtsIK1I 1"lwi~/trld, dal Ijl ,rla/nuu,a, wiju in la"ItI~.,11'1

,,~d'm'l't1ard,&d. Dtun"",olll, ' htbbtlr dl 1111";"11';"1 rail d, N,J,danJw S€hUpl'tlarJ In_ spulil tJf "an d, a"'lW'iuiUn J" nab",;gt &,q/NSt la"JtJf. jçmllJ

G aarne lenden wij belanghebbenden op unvuge een spe_ dale brochure me I uilvoe rige gegevens omtrent de Verklde noodnnfsoenen.

D.

HE KABELfABRIEK DELFJ

,"oordel o n

• afgtptJlIt p'lf/ln (28 gr_ ptt ,dl,,)

IiIJn :

• ,'ila",i", AI . BI. Bl. C," P.P.-fam, • tlitl

JfWsIPtrr",UtJfl/

• d~!J,,,allt.t. flithtJithu til wu·al".MIi",dig, .."palllillg

• ""ml ill dt Ifti". ~asl7'J J" "Jdi"gHt", Ii/,i"ig p/Rats i" • g"dh"p • III,lt /tfUliid

'IEDERE GEWENSTE

"

J

VUURVASTE

eteen

en alle

. ZUURVASTE

materialen

worden geleverd door

n.v. gebr. Nagtegaal Gouda telefoon : 2842

laadlleren Ankerlleren Kaapstanders

YARTA BATTERIJEN VOOR SCHEEPSVERLICHTI NC MET GROOTOPPERVLAK-PLATEN stalen lXIIIzIen

IN SPECIAAL. UITGEVOERDE HOUTEN TROGGEN

in di •• n • •!. .Ikw.m.ilen en In cle mee,! ~i\ ... "lopende diameier. e n ... ..delikt. kun ... n door OM ,I • • d. u;\_oo" •• d w<>«l.n"'.I ..... 41 G •• , ol "oombul.." .

Dik " dun_ of ...,..m.. l.... en.dlge b .. I•• ~.

Vlem_, .Ieun· e n precllleb.. l.en.

Spe<:lele bul•• n oOGt con .... ucli .. (,.IIi"9')' boId.rs, m.den en I• .dbomen.

P. VAN LEEUWEN JR' S BUIZEN HANDEL NV. ZwljAcl...M

_

POl1bu. 1

_

ToI*'ooft Ol8so.3'I41

_

Tol.. 8001

o..""-"t

Centrale verwarming

Oliestookinrichtingen Stook- stoomkookinstallafies Luchtbehandelingsinsfallaties Sanitaire inrichtingen

TECHNISCH INSTALLATIE BUREAU

F. W. NIEPOTH Amsterdam telefoon 742464

Zandvoort telefoon 3270

PRIJZEN EN INLICHTINGEN OP AANVRAGE ACCUMULATORENFABRIEK VARTA N.V. AMSTERDAM-C. SPUISTRAAT 46 TELEF., 45787

MAANDBLAD TER DER

INTERNE

VOORLICHTING

KONINKLUKE

Ltz. (SD) 1

~.

MAil NE

DIRICTII IN tfQOIO.IDAcnl .

PTASNIK r. 1. TH. M. SClIAEPKAN

.'DAClIE.COMMtSSIl .

Voonltt4!r: Xtz. b.d.. W. van den. Don.ket.

Leden.: Kltz. (At) r. ~. J . LAmbool;l. HomvI J Kl' 1:. G . van Diemen-Mlkldill. Kltz (SD) K. J . J . Ramburf. La; (aD) J r. Wlaad. LU. (SD) J P . NIchtIn,. Ltz. I ~. Chr. B. VaD den. Be~,h. LU. (SD) 1 H. J. Noppero. Lb:. (SD) I J. Ptun.Ik. Lb:. 1 A. van de~ Moe~. Ltz.. 1 (A) ~. HuYIna. Uz. 2 (ED) C. J . Weeda. Kapt . de~ Mama. W. A. van Aken.. r. J. Th. M..

Schaepman.

:r.

ADRIS .IDACl'II: IN ADM ....STltA, .. .

M1nJRer1e van. MarlIl.. X_lnclnn-.ncht TIl. lIDIO-Toeat.l 111. De:D. Ha.ec

J.J.

JULI 1955, no. 12

Inhoud: BIJ DE VOORPLAAT:

Het ..eiland" vaR Hr. MI. Karet DOOrm4R.

1 Atomische gedachten.

2 Fotowedstrijd Koninklijke Marine 19S5.

3 Het tuJpenfonds.

4 Een Marinebladzijde, vijftien jaar geleden.

7 De wereld waarln wij leven.

8 Nieuwsdruppels.

9 Hr. Ms; schepen e n hun scheepsembleme n (2).

10 Het Loodswezen.

12 Hr. Ms. schepen in oorlog. l3 't Sterke verhaal van bootsman Bubbekes.

14 Hr. Ms. Karel Doorman in de Middellandse Zee. 17 Nederlandse pers getest op Hr. Ms. De Ruyter.

18 Marinetentooostellng E 55 te Rotterdam.

20 Marine-Fotowedstrijd.

22 Met Hr. Ms. Holland rood om Afrika (3).

23 Waar de Koninklijke Marlne v:tart en vliegt.

24 Mutaties.

24 Wanneer begint mijn opleiding.

DI II:~U ....... .tett ft' Prol lp ... ut te ..u.. û.l lid . ....eN.... ltl «Ut a1tenatil liet T...IuQI_ "'aD 1'00fklGt _ r lI ... erantll!l lIIl . . tlOllllakUJkI lIarblI alet lIlu tahoIa4-.

or.....

ATOMISCHE GED ACHTE N DEschrijver va n dit artikel schreef enige juren geleden

in ,.Alle Hens' in v~rband dat thans niet be hoert tI.' worden na ngehnald, dal het onmogelijk was om kleine atoombommen Ie maken. Tocn was hel namelijk nog zO dat cr ecn bepaalde

minimum hoeveelheid splitsbare stof sam cngcb t'acht moest worden om de reactie. die wij. gewone men~en, ontploffing noemen, teweeg tI.' brengen.

Ondergeteke nd e. schrijver van deze artikelen. is geen we· tenschappelijk man, en wal hij van deze zaken voor de leze r va n Alle Hens opschrijlt, is grotendeels van wa l hij van andere n heeU ~choord. Wal men hem ,toen verlzldc. is thans niet mC(! I' waar.

Het woord .. atoom bom" is verouderd, men dient Ie ~prekcn over , atoomwape n" waa rmee een projectiel wo rd t bedoeld. dat tengevolge van kernenergie tot on tploffing kom t.

Dit projectiel ka n met ~een schietinstrument worden verschoten, het kan opt reden in de vorm van een ra ke t, to rpedo of mijn, of h et kan in de vo rm v an C('n bom ui l vliegtuigen ·.vorden af~ewc r ~n. Het schijnt thans in ve le afmetir.gen Ie worden gefabriceerd.

De kleinste k un nen met ee n kanon over afstanden van enige tientallen kilometers worden verschoten, de grootste wo rde n per v liegtui g get ranspor tee rd en fer sch ijnt geen grens te zijn aa n de grootst mogelijke grootte.

De " kleintjes" die nog werken op het pri ncipe van bijeenbrenging van een bepaalde k ritieke hoeveel heid spli tsbare stof schijnen n u atoomprojectielen te heten, t erw ijl de hele g rote ,d ie volgens het principe van d e waterstofbom werken, thermo-nuc1eaire projectielen heten.

De ontplolfing van een klein a toomwapen schij nt in kr;lcht gelijk waardig te zij n aan de ontploffing va n enige honderden vun de lwaarstc bommen, die tijdens d e afge lol>cn oorlog w{'rden geb r uikt, de ontp loffing van de grootste. wo rdt gelijkwaardig aan die va n en ige duilend en van die .,oude" bomm€ n veronders teld.

Omdat men de kleintjes met een ka non verschieten kan. of als kleine raket dool' de lucht kan laten vlieg('n . naar een \·ijand die men om zO te zeggen zien kan. tijdens het gevl!cht. heten deze .. tact isehe·' atoomwapen s. De hele grote. \'el'nietigen een g rote oppervlakte, en zijn te groot om tijdens de s lag te gebruike n . zij heten "str ategische" a toomw1>pens.

Het is de moeite waard om diep na te denken over de Inv loed die na verloop van tijd, d eze wapen s kunnen hebbe n op d e oo rl ogvoerin g in het algemeen en op de samenstelling van d e strijdkrachten.

Het is het doel va n de gedach ten, die hiel' worden neergeschre ven, om enige suggesties te doen omtrent de richting waarin dit d cnk en zou kunnen p laa ts hebben.

Vliegtu ige n en vliegvelde n.

De thel'mo-nu cleaire bom moet door een vliegt ui g wordc n vervoerd, naar de plaa ts, die voor ve rnietiging in aanmer-

king komt. Teneinde vernietigi ng te voorkomen, m oet he t v liegt u ig, dat de bom in kwestie medevoert worden vernietigd voor hel zijn d oel be re ikt. Dil kan op twee manieren.

Het kan wo rd en neergeschoten tijdens de vlucht naar he! doe l. Het kan worden vernietigd terwijl het nog op de grond st aat.

De Ci;:l'ste manier is niet zo erg aar.trekkc tijk. In de ccrste plaats is he t · onzeker wat er gebeurt als h et neergeschoten, e n met zo' n bom geladen vliegtuig de gro nd raakt. Ontploft hel dan? In dat geval moet men gaan berekenen waar hel vlleg tuig zal moeten worden ' neergeschotcn, en dat lij kt niet eenvoud ig. Bovendien is h et altijd m ogelijk dat men ccn heleboel vllegtuigcll nee rsch iet maar dat het tQ('stel dal " het wapen" draagt, dool' d e vè rded lgi ng heenglipt.

De tweede manier lijkt aantrekkel ijker. Bommcn van deze soo rt sch ijnen 7.\vaar te zijn, wat betekent dat d e vlieglui,;:en di e ze moet cn \'ervoeren, groot zijn. Dit beteken t grote vliegvelden.

De pos iti~ van dcze grote vliegvelden is na tuurlijk bekend.

Jets d ergelijks ka n niet geheim worden gehouden. Het zat e r dus waarschijnlijk bij het uitb l'eken va n een oorlog om gaa n , welke pa rtij het eers t d e vliegvelden van de ander, en met gebruikml\king van d e meest afd oend e wapens. kan ve mietige n. Dit lijkt h et a llereerste doel va n een land, da t een oorlog wil beginnen , en het lijkt tevens het allereerste doel va n ee n land d at wordt aan ge vallen. om de vliegvelden waar y a ndaan de aanvalle rs gekome n <:ijn, te vernietigen.

De toestand zal da n zoda n ig 7.ijn, dat he t land dat meent gevaal' te lopen te worden aa ngevallen ccn 7.ccr ge perfectioneerde luchtverdcdigingsorgan isatie dien t op te bouwen, in de verwac hting daarmede althans de eerste goU aanvalle rs van het lijf te houden e n tijd te wi n nen, waarin de e igen bommen naar de vijand elijke vliegvelden kunnen worden gebracht.

Dit is een belangrijk pu nt in het voordeel van vliegkampsch epen, dat verder eigenlijk gecn ullieg behoeft. De positie van een \'liellkamp~hip behoeft de vijand namelijk niet be _ kend te zij n .

Merk waardig is. da t bij deze gedachte n niet zozeer het dlegtuig, als wel het vliegveld de zwakke scha kel vormt, en men za t dus we l moeite gaan doen om een vliegtu ig u it te vind en , dat de rgelijke vliegveld en niet nodi g heeft.

Rake tt en .

De rakel geeft hien'oor ccn oplossing, Het lanceer toestel voo r deze dinge n kan zelfs mobiel zijn. De moeilijkheid bij de l'1>ket is hem <:0 te best ure n , dat het beoogde doel, op grote afs tand, inde rdaad wordt geraakt. Toch zullen de niet zo hcel Ouden onder ons. in hun leven nog wel m eem aken, dat sommige typen vliegtuigen geheel door elect ronisch bes tuu rde raketten worden ve r vangen .

La ndst rij d krac h ten .

Me t oe ontwikkeling van stra tegische en tactische atoom_ wapens, za l de samen stelling van de landstrijdkrachten en het beeld van de landoorlog, grote veranderingen moetcn onderga an. Naarmate de productie van atoom wapens namelijk goed koper wordt en cr mcer beschikbaar komen, zullen meer doelen h et ge bruik ervan rcchtvaard igen.

Ruwweg lal men kunnen zegge n dat iedcr doel dat duurder IS dan een atoomprojectiel, of dat schade kan aanric hten die duu rder is da n he l atoompt'ojectiel, cen dergelijk p rojectiel aan trekt.

Het w a~n vernietigt alles w at zich in ee n gebied \';}n C!<'!l bepaalde afmeting bevind l en brengt zeel' erns tige schade toe aan bijna a lles d at zÎ('h in ccn straal va n zekere a fme tin g daaromhccnliggend ge bied bevindt.

f

Deze afmetingen zijn uiteraard per projectiel aan de gebruike r bekend. Hij zal wapens hebben voor een batal jon. een regiment. een divi sie, in bepaalde tot dusver gebruikelijke opstellingen. en die wapens gebrui '< en w:\nneCi' hij zo'n opstelling (:ontdekt.

De opmaL'S van troepen was tot dusve r in een ver~ preide form a tie, waarbij de spreiding afhankelijk was van de effectieve radius van het te verwachten projectiel. Dit zal wel 7.0 bl!jven. Alleen de effectieve radius is van enige tientallen mete rs tot kilometers i:;eworden.

Als er dus een concentratie \·lI.n troepen nodig is. zoa ls bijvoorbeeld bij C<'n stormaa nval, dan moet dat dermate s ne l gebeuren, e n er moet dermate snel wee r worden verspreid, dat de vijand geen tijd heef! het atoomwapen in he t geding te bre ngen. Me n spreekt in dit ve r band we l va n "vloeiba arheid" van moderne landstrijdkrachten. Wal dit betekent op het gebied van transportmiddele n. individuele bewa pening van de soldaat. bevoorradin g van de troep, legering enz. enz. wo~d t a an de verbeeldingskracht van de lezer overge la ten.

Zeeslrijd k raehten.

Het nieuwe belang van vliegka mpschepen werd reeds aangestipt Behal ve techn ische veranderingen aan de ve rschille nde typen van schepen. zal er ook hier cen gro te ve randering in gedrag optreden .

De tijd va n convooien van honderd sehe pen en meer, in gebieden wan r vija ndelijke vlieg tuige n worden verwacht, lijkt

FOTOWEDSTRIJD

voor·bij. Eve nzeer dil! va n de grote, In een klein gebied ge concentreerde, vloten. Er zal diep moeten worden nagedacht voor de meest efficiënte vlootbasis, havens e.d.

De zee heeH echter een groot voordC<'1. Wal er is onvernietigbaar en de zeeweg als zodanig, in tegenstelling tot de landweg, is eeuwig, Wanneer cr dus een lactiek is uitgedacht, die met gebruikmaking van de beweeglijkhe id van schepen, de atoombom dwars zit en minder e[(ectief maakt, dan is de slag al ha l[ gewonnen.

B urgerl ij ke ve rded iging.

Dez.., vrij jonge organisatie komt in het atoomtijdperk in een geh.?i!1 ander licht te s taan. Wanneer men bedenkt, dat er thans bomme n zijn, die een even groot gebied kunen bestrijken als waarop er op enige plaatsen ter aarde en ige millioenen mensen wonen, d ie dan a lle slachtoffer zulle n zijn en hulp behoeven, komt men tot de conclusie, dat eigenlijk ieder vo lwassen mens een geoefend E.H.B.O.-er moel zijn. Wij zijn op dit gebied in Nederland al heel ver, en het \'el'dieLi t aanbeveling aan deze organisatie. ieder binnen zijn vermogen, zoveel mogelijk s teun te geven.

Bovenstaande gedachten lichten slechts een lip van de sluier op, en zij n uitermale onvolledig. Zij waren s lechts een lukrake greep uit de oceaan van onde rwerpen, die men bij de kop kan pakken, Toch, als men deze enke le grepen overde nkt, :s het misschien niet zo ve r wo nde rlijk meer dat men lieve r ove r geschille n praat. dan vecht.

KONINI<:LIJKE

MARINE

1 9 5 5

(hik dil ;,1.11' U'U , u" AI II,i,,1I 1'",'o ,ndJtrijd! EigtNlijk 1101/.1 .1"', bij h~t sI/rus ',111 Jt r Qri~t ",ulstrijd "I "IJ Uil />.1>11 hu,., ,, II'."eT. M." .. 1111 ZijN 11'/1 d(1 11 IQrh zo/u d,rI at oflirirlt ".mk ol/aigil//I. l.m k omtll. VQ ri~ i,.rr kOI1 .I,,, 1',11 jll IJ", Se/>/FmbtTl/ I"IIIIIt. II.tbeJirtn. d illll".r/ /1.(1." U allS Nh l ;:u lII ... ,~rl"l. U, DE ll" ETENSCHAP .1<11 U 1/11'1 Uu' ' Ol,.,'s b l l l IIItüdill/l.ó'N 1I(1•• r />r,uhli~t l'rij:~IJ . f r t r IJ"X U il ItrJi" '~ ".lJIrn ",:diJ!.'IJ~ Nodi/l.? tr' t ri'kt lltll dÎl ;,1,rr "p H ON DERDEN fNZEN· DINGES !

V OORWAARDE N TO T DEELNAME , O NDERWERP : Ge heel v rij. De jury behoud t zich het recht voo r, aC'hleraf een indeling in rubrieken te maken, zodat eventueel verscheidene eersle, Iweede enz. prijzen kunne n wo rden toegekend .

Ook voor inzendingen a I s ge h e e I (d us b.v. een bij elkaar behorende serie of een fotoreportage) kunnen p rijzen worden toegekend.

FORMAAT : Geheel v rij , Jot 18 x 24 cm . Hel zal echter op prijs worden gesteld indien zoveel mogelijk VERGROTINGEN worden ingezonden. Di l vergemakkelijkt de beoordeling, NEGATIEVEN : Moeten NIET worden meegezonden.

AFWERKING , Gebruik bi j voorkeur W IT, GLANZEND PAPIER. Dit voorkomt la ter moeilijkheden bij eventuele reproductie.

INZENDING : Onder MOTTO, U kiest een MOTTO voo r Uw GEHELE inzending. Dit mollo moet op de ach· leuij van IEDERE FOTO worden ve rmeld, met - indien U meer dan een folo inzendl - een numme r. UW NAAM MAG NIET OP DE FOTO VOORKOMEN. Wél kunt U op de achlerzijde nog vermelden: Tilel van de loto, gebruikte camera en technische gegevens als filmsne lheid, diafragma en belichtingslijd. Technische gegevens zijn nie l noodza ke lijk. Vermelding

2

van camera-ty pe wordt aan gerade n. Met do folo's zend U een gesloten en veloppe in met buitenop ALLEEN UW MOTTO. Daarin sluit U een brielje d a l nogmaals het mollo vermeld I en bovendien Uw naam, adres, rang/s tand en marinenummer. De~e enveloppe wordl pas ge' opend ná de beoordeling der foto's .

SLUITINGSDATUM : De inzendingen moeten uiterlijk :51 December 1955 in hel bezit zijn van Hoold Bureau o. S. &' 0 , te 's,Gra venhage. Uw O. S. &: O.officier zorgt voor de verzending daarheen. Hij zal bepalen wannee r Uw fo lo's uiterlijk bij hem ingezonden moeten zijn.

MAXIMUM AANTAL: Iedere deelnemer mag TEN HOOGSTE TIEN loto's inzenden.

BEPERKING : Er wordt U ve rder slechts één beperking opgelegd: U mag geen loto's intenden die reeds eerder bij een fotowedstrijd of tentoonstelling (in ol buiten de Marine) werden bek roond.

JURY , De jury is samengesteld als volgt , Kllz (SD) K. J. J. Hambu rg JHld O . S, &: 0.) , Klit b , J . van Doorninck .Am., Ltl I (SD) 1. Ptasnik/ Ltz. 11 (SD) C. J. de Grool en de heren E. J. de Goede en I. H. Leye ndekke r.

De uitspraak van de jury is bindend. Er kan over de uitsl!lg geen correspondentie worden gevoerd.

HET

T U LPE N FO N D S

T OEN in Mei 1945 de bevrijding Nederland werkf'lijkheld was

\"nn

ge-

w orden, werd door het toen In Engeland \'cl'toevende personeel van de K onink lijke Marine behoe!le ge\'oeld, om bU ve rt rt' k uit Groot-Britannië uiting te geven aan de bijzondere waarder ing die hel In Engeland verblJjvenlle personeel voor de grote gastvrijheid. di e zij van het gehele Engelse volk en van de Britse Marine In het bijzonder had ondervonde n. De toenmalige Ka pitein ter Zee J. de Meester kwam met het \'oors tel:

.. Zeg

met

meI

bloemen".

enige

Na

Barleling vond dit I)lan toch algemene Instemming en werd een fon ds Hulpenfon ds) opgericht, dat ten doel had aan versC h illende Inrichtingen \'RII d e Royal Ns\'Y.

telkenjare

een

aantal

tulpen-

bollen te geve n ter \'erfraaiing van de bij de Inric hting behorende tuin of gazon.

Hoe wel er steeds met \'eel e nth o usiasme is bijgedragen In dit ro nds. daalde he t aantal leden gestadIg, doordat er gee n aanvulling was van ni eu we leden. Om te voorkomen. dat het fond s op de n duur langzaam maar zeke r zou dood bloeden. werd daarom besloten tot opheffing van het fo nds over te gaan.

H et tienjarig beslaan we rd een goed tijdstip daarvoor geacht, vooral omdat er nog een behoorlijk bedrag In kas was, waarmede een waardi ge afsluiting van het fo nds m ogelijk bleek. Hi erbij viel de ke uze op een blijvende he r innering in de vorm van een sc hil de r ij en een beo.'.rag aan contanten voor ee n llefdadl$ doe l.

Na adVies t e hebben Inge w o nnen van een com mi ssie. bestaande uit een officier, een onderofficier en een schepelin g. liet de Bevelhebbe r de r Zeestrijdkrachten zijn keus va llen op een schilderij va n Backhuysen <1631- 1'708) dat het SChi l) "De Zon" weergeeft op het oge n blik dat het ten ank e r kom t. Van het o\·er· blijvende bedrag kon ( 1000, - VOO I" de Royal Naval benevolent Trust en ! 100,\'oor het "King George's fund for sallors" worden beste md.

Om he l geheel wat mee r kleur te geven we rd besloten het schilde rij met ce n oo rl ogSSChip over te voe ren en het tijde ns he t bezoek van dat sc hi p aan Po rts.mouth, over te dragen aan de C. In C. c hannel Admi ra l of th e F leH si r George Creasy, G.C.B., C.B.E .. D.S.O., M.V.O. De aan biedi ng zou geschi ede n door de Bevelhebber der Zeestrijdkrachte n, vice-admiraal A. de Booy', vergezeld van een del)u tatl e bestaande uIt de reeds genoemde commIssie. de schout bij nac ht b.d. J. de Meester. de lu ite nan t ter zee der 2e klasse R. J. Kortl cve e n de comma ndant en enige offic Iere n vall Hr. Ms. Zeeland ZO embarkeerden wij dan op de 10e lI'lei in Hoek van H olland aa n boord \'an De Zeeland. Hoewel he t weer zich nIet erg gunstig liet aanzIen, ve r be terde het gedurende de overtocht zoda ni g, dat wij de 11e 's m o rgens m e t prach tig voorJa ars wee r Portsmoul h binnen liepen.

Om 10 uur voonnlddag begon de reeks ceremonië n met een parade \'an 1800 man marinetroepen, waaraan ee n inspecti e \'an de pa raderende t roeve n door de Adm iraal de Booy voora f ging.

Z ie ver volg IXlg. 23

Boven: Hel schilderij "De Z on" van !{ac1dllll/sC11

Midden:

AdmiTaat De B OOIi in de ,;i nspectie·

;eep"

,

Onder: Aanuef reden voor HMS Viclorll

3

Een M arinebladzijde, vijftien jaar geleden OVERTOCHT VAN H.K.H. PRINSES JULIANA NAAR CANADA

A LS\'a n

destUds comman dant het .. Noord-Atlantlsc::h

Smaldeel". belast met het ve Ilig overbrengen ".0 d . Kl"OOnprln!les \'8n het Kon inkrijk der

De auteur van dit artikel, lOenlertijd kopiCein ter zee C. H. Brouwer

Nederl an den e n Hoogstde rzelver dochtertjes Beatrlx en Il'ene van Groot-Brittannië naar Canada. Is he t mil een \'001" recht deze gebeurtenis ui t Juni 1940 mei een enkel woo rd In "Alle Hens" te memoreren.

Wij atlen hebben In de afge-

lope n ..... eke n deelgenomen aan de nationale eerbiedige herdenking van de rampspoed van Mei 1940 en de oor l ogsjaren,

van de vele trouwe Nederlanders en bondgenootschappelijke nwdesl rljders, die toe n \'001' onze rec htvaardige Vaderlandse zaak leden or sUerven , en van hel onulUllreke lijke geluk van Nede rland s bevrijding tie n jaar gelede n.

Nu wij op dit alles terugzien vanuit een periode van wonderbaarlijk nallonaal herstel en k limmende welvaart, welke, onder meer het aanschij n gaf aan ee n ge heel verjongde, moderne Nederlandse zeemacht, e n nu Nede rland onder de bezielende leiding van o nze geëerbiedigde Landsvrouwe en Haar rege ring m et fr isse moed en ve rtrouwe n een nog weinig overzichtelijke toekomst Ingaat, past het de Koni nklijke Ma r ine een ogenblik te denken aan de eer-volle laak, welke zij vijftie n jaar geleden :ro o nopvallend mogelUk heeft volbracht, doch welke op zeer bijzondere wijze haar blazoen sie rt : het veilig ste llen van de troonopvolgi ng in ons Vorstenhuis en van de zegenrijke historische band Nederland-Ora nje.

Hr. Ms. kruisers "Sumatra" en "Jacob van Heemskerck", de eerste uitgeweke n na actieve strijd op de Wester-Schelde, de llUllsle op lo{{elUke w ijze onder de Eer.;te Offleler Jhr. A. va n Foreest e n de Officier M.S.D. J. B. Berck ontsnapt van de IWllerdamsc annbouwwerf, werde n In Groot-Brllannli! zo goed mogelUk gereed gema akt voor oo rlogsactie en een lange :teereis, en kwame n op 2 Juni 1940 bijeen In MU!ord-Haven (2.W. Walesj , waar zij langszij va n de In de baal veranke rde mari ne tan ker " War Hindoo" meerden e n hun brandstofvoor· rade n geheel bijvulden.

H.M. Koningi n WIlhelmina had met Hare regering In Londen, met het oog op de onheilspellende oo rlogstoestand, het wijze besluit genomen de T roo nopvo lgster en Haar belde dochtertjes va n het er nstig hedre lgde Engeland over te brenge n naar het veilige Canada. Voor deze overvoe r werden de belde Nederlandse kruiser.; aa ngewezen: de oude "Sumatra", geheel gereed en geoefend. doch me t zwakke luchtafweer en si nds he t voorjaar belitemd om vanaf medio Mei ee n grondige herstelling te ondergaan - o.a. vernieuwing der vuurleiding_ en andere e lectrlsche nellen ; dit Is In 1941 doo r he t Marlneetablissemenl te Soerabaja uitgevoerd - e n de gloednieuwe, verre van voltooide of afgeoefende " Heemskerck" (o.a. vuur· leiding ontb rak; gesc hut had nog niet geschoten, uitgezonderd de Hisila no- mit ralll eurs ; gyrokompas was nog niet gemonteerd ). Me n besloot te roeien met eige n rieme n, onde r e igen vlag, en dat heeft a ltijd een sterke zijde.

De "Sumatra" kwam van de rivier de Humber, had na P entla nd_Fi rt h ro ndom Schotland en de Hebride n en ve r bulten het

4

\'erdacht -neutrale Ie r land steeds In verstopt weer o f mist op gegist bestek gevare n, e n was o nd elWeg gederoutee rd van Falmouth naar MIlCord- Haven. Rondom Zuid-Ierland werd ee n z'Waar mlstgcblcd doorkruist en hel wo.s ce n prclt lgc vc rrllS$ing toen wij begin voorm iddag van 2 JunI, voorzichtig zoekende ter hoogte va n de bestemmin g, direkt het mlslsignaal aanliepen.

Dat was vooral een succes voor de navigatie-officier, luItenant ter zee I e k l. KMR. Mr. A. Boosman, die persoonlijk het gegist bestek met de m eest 'ZOrg had bijgehouden . Zodra de mist· banken enigszi ns optrokken, liepe n wij tegen de middag de Ingang van de baal binne n. Ik meldde mij di rect bij de bevelvoerende vlagofficie r, Rear-admlral Phllllps. R.N .. die mij de algemene opdracht en regeli ngen overhandIgde van de Bevelhebber de l' Zeestrijdkrachten te Londen. Om 17.00 uur kwam de .. Heemskerck" (Kapitei n-lu itenant der zee Jhr. E. J. van Hollhe) langszij, waa rop Ik ingevolge de bevelen va n de Bevelhebbe r der Zeestrijdkrachten, de beide kruisers tot het " Noo rd-Atlantisc h Smaldeel" onde r mijn bevel verenigde. Ik plaatste, om hutrulmte op de "Sumatra" vrij te maken, m et een passende camouflerende rede n alle luitena nts lel' 'Zee IU van dit sch ip ove r op de .. lIeemskerck".

Begin Eerste Wacht kwam o nopvallend per marinebootje H.K.H. Prinses Juliana m et Haa r belde dochtertjes aan boord. u itgeleide gedaan door Z.K.H. P r ins Bernhard en de so uschef van de Marinestaf, Ka pitein-luitena nt te r zee Jhr. W. Boreel. De Prinses was van ee n klein gevolg vergezeld. Terwiji de Hoge gasten met de Ee rst e officier benedendeks Hun accomodalle rege lden, hield ik snel ee n u rge nte besp reki ng met commandant "Heemskerck" en overste Boreel, die mU het door de Bevelhebber de r Zeestrijdkrachten uitgegeve n opera· t iebevel. de zeilorder (r oute) en enk ele mo ndelinge aanwij· zinge n overbracht. Ik nam na kennisname van de Inhoud dezer stukken het noodzakelijke beslu it, om van de In het operallebevel vermelde hoge vaarten bijtijds aanmerkelijk te moeten afwijke n, zulks 011 g ro nd van mUn nauwkeurige vaart- en brandstofverbruik-gegevens, de rou te lengte , de mogelijkheid dat onderweg geruime tUd hoge vallrt zou moelen worden gelopen bU gevechtsact ie o f ontwijke n, en de bellCrkte we r ki ngs_ sfeer der ,.Sumatra". I k dee lde dit all n sous-chef Marinestaf mede, te r rappo rte~in g aan de Bevelhebber der Zeestrijd· krachte n.

De re isopdracht was voor Iedereen, op enkele noodzakelijke Ingew\jden na, volkomen geheim gehouden. Het behoeft gee n betoog, dat de onverwachte komst van het Prinselijk Gezin _ gehei mzinnig, In eenvoudige reiskleding met lultel bagage, wnde r vor.;telijke eerbewijzen - en niet lang daa"na Prins Bernhards afSC heid en vertrek nI et overste Boreel, op ons allen onder de sombere oorlogsomstandigheden ee n onuitwisbare, ernstige Indruk maak ten. Een diepe. eerbiedige sUIte v iel over het schip ; leder was In zijn Innerlijk getroffe n e n we rd zich van een wachte nde grote taak bewust. Toe n Prln. Bernhard tot slot mij op de valreep .. goede reis" toewenste e n een handdruk gaf, zei Ik In vast ve rtrouwen in de wij ze waarop ee n lede r zijn plicht wu ver-vulle n: " Koninkl ijke Hoogheid, het wordt ee n goede overtoch t."

Voor overpeinzingen was er overigens allermInst IUd. De Inschepi ng had reedS doo r oponthoud tijdens de landreis, later plaatsgevonden dan gewenst was; een on vooniene meevaller - da nk zij admlral Phllllps' Ingrijpe n - was de ontvangst op 't nippertje van de reeds lang te voren dringend aangevraag.

de Ze(>Kl\l\rten en zeeml\nsgidsen. De vroegtijdig bestelde parava nes lIchterzeilden o ns echter; de "Sumatra" moest dus zon del' deze beveiliging uitlopen.

Er werd direct vertrokken. Om 21 u. 45 snelden de kruisers met hoge vllm1., in gesloten verband. geblindeerd, met gedoo fde lichten en bijstaande Degaussing, zig-lnggend door de nevel; generale koers om de Z.W .. bestemming Halifax. De reis was begonnen: wal zou zij brengen?

De wereldoorlog was nu negen maanden oud: HItIers BlItzkrieg raasde vel"])lellerend door N.W. Europa; het heldhaftige Britse e XIleditieleger was onder hardnekkig vel7.et door een grote overmacht naar de kust ged reven en vocht In Duinkerken, zwaargehav end. doch gesteund door alles wa l de Britse natle aan moreel, genie en energie kan opbrengen (en dat 1$ vee l !J. voor een roemvolle terugtocht. Ook de zeeoo rlog was op gang en kon, ondanks de climax te land, op de Oceaan menige kwade verrassing oplevere n. ( He t scherp oplope nd tonnageverlIes heeft deze mening later gerechtvaardigd).

Admira i Phillips had mij vel7.ekerd, dat er laat op de middag een Britse luchtverkenning we rd gehouden boven he t ultloopgebied; de waarde hi ervan achtte Ik voor ons onder de nevelige weersgesteldheid na het verstrijken van geruime tijd, gering. Daartegenover stond een radiorapport van eind Mei, dat een vijande lijke onder-leeboot beNoorden Bretagne ageerde, gevolgd op de Hondenwacht van 2 Juni door de radIoOleidi ng van de tOI1)ede rlng van ee n koopvaarde r (" Polycarp") op circa 25 mijl buiten Falmouth. en einde voormiddag van 2 Juni door het radiobe r icht, dat een vijandelijke onderzeeboot .dch bevond in een positie van ongeveer 47 mijl, West ~ Z., vanaf Milford H aven. Of, en In hoeverre de vastgestelde Occannroulc <lOOI' bondgenoolllChllppelijke strijdkrachten indirekt beschermd zou worden, was mij nIet bekend. Me n zal zich kunnen indenken hoe welkom mij o nder deze omstandigheden de nevels waren, di e ons buiten de baal opwachtten, eInde Hondenwacht overgingen in mIst, en he t smaldeel bijna twee etmalen versluIerden! Het welslagen van de overvoe r onzer kostbare lading hIng vóór alles af van geheImho uding. Iede r contact met de vijand kon de ernstigste gevolgen hebben voor onze Koninklijke gasten.

Inmiddels gaven ijverige zeemanshanden 's nachts uIting aan toegewijde gevoelens en veranderden door middel van keurig geknoopte. stevige netten he t eskaderdek in een veilige ver_ blijfplaats voor de jonge prinsesjes en de parma nt ige Rénee Röell. Drie kleine zwemvest jes. gevuld met kurk uit fJesdopjes van de scheepstoko, completeerden deze spontane voorwrgsmaatregel. 's Morgens vroeg, vóórdat de gasten bij de hand wal't'n, hie ld ik op het voorsc hip een kort ,.Alle Hens voor de boeg". Ik deelde de bemanning de strekking mee van de aan het Smaldeel opgedragen taak. Vervolgens hie ld Ik haar hel SChone voor_ beeld voor van KonIngIn WIlhelmina, de door H aar bij de inhuldiging in i898 gegeven belofte en de wijze, waarol) Zij deze was nagek omen In volledige toewijding aan Hnar volk. Tenslolle droeg ik ce>! ieder o p zi c;:h in alles, naar zijn beste welen, te gedrage n als een voorbeeldige gastheer en indien nodig, VOOI' onze 10eko msUge Koningin e n Haar ki ndere n te vechten met volle Inzet van zijn leven.

Prinses Juliana en Haar gevolg hadden de groep HooCdofficiershutten aan B.B. o nder he t longroomdek betrokken. Tot dagve l'blijf diende de kajuit met bijvertrekken. Daaromheen verschafte het eskaderdek ee n goede gelegenheId om van zon en zeelucht te genieten en de kinderen vonden e l' een heerlijke speelruimte. Prinses Juliana had al spoedig een gel't'geld conta ct met schip en b(>woners. Na Haar eerste. officIële ro ndgang ging Zij dikwijls. so ms vergezeld van Beatrix en Rénee, hier en daal' een kijkje neme n, bijvoorbeeld In de kombuis of de broodbakkerij. dan wel in de timmermanswerkplaats, waar de .. bans·· bij Hanr weggaan voor iedere dame als souvenir een paar eikenhoute n Hollandse kleppers had klaargelegd.

Hr. Ms. Sumatra meI hoge vaa rt

Zij was een mIddag de gast van de officieren In de long room en ontvin g dagelijks de nlet-wachthebb:'!nde officieren tijdens het namlddag-theeuu r op het eskade rdek, waarbij ('Cm'Ou , dige dekspe len werde n l>eoefend. 0.;. kajuit bood alle gele~nhcid tot rusUg ver!»ozen. lezen, e nz. en daar werden ook een paar aardige, uit Holland meegeb rachte. filmp· jes verloond; ~n e r · van behandelde loe· valllg winterspo rt In Canada. De Prlnse.~ kwam vaak op de brug e n toonde veel belangstelling In de navigatie; ook maak· te Zij gaarne de klim door de voo rmast naar de hoogge l eg~n gevechtsmars om te gen ieten van het m<J<)le ull .. lcht over de belde schepen en de wijde zee. Op Zondagmorgen 9 Juni ging Zij met de bemanni ng ter kerke in het grote \"olksverbJtlf.

Op deze wijze was Zij in onge'11. Ongedwongen kopje koffie gel't'geld dwongen contact met het leven van de zeeman aan boord van ee n oorlogsschip. De "Sumatra" was, evenals de ,.Heemskerck'·. voortdurend in parate gevechtsgereedheid ; er werd oorlogswacht gelopen; oefeningen en lessen vonden l'.oveel mogelijk voortgang. Hoe zeer de bemanning de haar tebeurtgeva llen ee r gevoelde. bleek onder meer uIt ieders onberiSpelijke gedrag en di enst vervulling en ook uit de Sl»ontane aanbieding door schepellngen van zelf_ gemaakt speelgoed of andere presentjes aan Beatrix. Klaa r blijkelijk waren de makers al veel eerder. in H olland. aan de vervaardiging begonnen, namelijk voor hun eigen kinderen.

Nu door de vijand H olla nd bez(>t en wij. evenals o ns Vorstenhuis va n huls verd l'e\'en waren. was het hen een behoefte geworden, op deze fijngevoelde manier aan hun eerbiedige genege nheid uiting te ge\'en jegens Neerlands Koningskind.

De overtocht duurde acht e n een halve dag. H e t weer was over het algemeen zeer handzaam; slec hts een drietal dagen woei er een zeer krachtige tot stormachtige Westelijke wind met aanzwellende deining en golven. maar dit was bevorderlijk voor het beproeven van de Zcc\'astheid der gaste n, die zelfl bij een Hollandse stokvismaaltijd uitstekend bleek te zijn.

De Oceaan maakte op onze route meestal een verlaten indruk; een paal' maal werd In de verte een schIp waargenomen of een klein zeilschIp; op de Dagwacht op <I Juni werd een Britse hulpkruiser gepasseerd. De uitkijkdienst en de parate gereedheid bleven naluurlijk Onvel"lwakt gehandhaafd.

De Eerste Wacht van 7 Ju ni bracht echter een verrassIng, welke zich aanvankelijk zeer verdacht liet aanzIen, toen plotseling in de donkere nacht, na opklarende regenbuIen. in Noordelijke richting zoeklichtbundels, mondingsv uur van geschut en een lichtgranaat verschene n. De ,.Sumatra" maak te .. alarm" en draaide af op Zuidwestelijke koers, te rwijl de vaart vennee rderd werd. De .. Heemskerck", di e alle voorgaande nachten zo keurig post had gehouden op het verzwakte hekliehtJe der .. Sumatra". trof het al heel slecht. dat er tijdens het volgen van die afdraai plotseli ng kortsluiting o ptrnd met verblindende vuurvel"SChijnse len in de provisorische degausslngkabel vóór de brug, juist toe n de kruisers In een rege nwolk liepen. Het uitzicht naar voren en het smaldeelverband gingen daardoo r eensklaps verloren. Wel herva tte de "Sumatra", toen de waargenomen verrassing geen verdere gevolgen bleek o p te leveren. de aan beide sc hepen bekende routekoers en normale vaart, maar de ,.Heemskerck" bleek nlel op te sluiten. Bovendien mocht o nder deze omSlandigheden de geheimhouding niet worden prijsgegeven door verbreking der radiostilte. Ik zette derhalve de reis met de ,.Sumatra" voorlopIg volgens de zeilorder voort, in de hoop, dat de bekwame commandant van de .. Heemskerck", met wIe Ik vroeger zo vele

5

jaren samen gevaren had, het geluk zou hebben met zijn ruime vaarl_ en brand~tofoverschol de "Sumatra" weder aan te 10]len zonder dat speciale maatregelen - welke ten nadele van de geheimhouding waren nodig zouden zijn. Toen dl! ech te r hel volge nde etmaal niet gelu kt was en de schepe n inmiddels ee n flinke afstand voorbij het punt der ondervonde n verrassing stonden, besloot Ik de "Heemskerck" kort en versluierd mijn plaats te seinen, namelijk peiling en afstand ten opzichte van een slechts aan ons bekend routepunt. Dil middel werkte prompt. De " Heemskerck" ver_ scheen niet lang daarna schui n achter ons aan de klm en sloot snel op. Dat was ee n opluchting. Namens Prinses Jullana zo nd Ik aan commandant "Heemskerck" ee n welkomstgroe t. verpakt in ee n waterdi cht busje, dat wij aan een boeltje lieten drijven. BeatMx hielp bij het overboord zette n daarvan.

De reis werd vervolgd en wtl bereikten het gebied waar de Golfstroom en de Labradon;troom elkander ontmoeten. \Vij ondervonden de op- en neergaande temperaturen met beurtelings helder zonnig of mistig wee r. Contact met de vijand bleef uit en wij naderden de bestemming. H el was voor Prinses Jullana en Haar kinderen ee n veilige, opwekkende en gezonde overtocht geworden. Er lagen 2816 zeemijlen ach ter ons; de "Sumatra" had een k lein brandsto!restant van nauwelijks 100 ton.

Op die namiddag bracht Prinses Jullann een bezoek aan de bemanning aan boord van de "Heemskerck", waaronder zich de uit Nederland ontk omen aoell>orsten van het Koninklijk: Instituut voor de Marine bevonden. De twee kleine prinsesjes' vergezelden Haar. De vreugde ove r dit bezoek lag op allergezicht te lezen. De Prinses bleer lange tijd In hun midden en onderhie ld zich uitvoerig met vele officieren en schepelingen, die tijdens hun evacuatie In contact waren gekomen met de oo rlogsgebeurtenissen In Noord-Frankrijk.

De volgende morgen, 12 Juni 1940. vertrok H.K.H. Prinses Juliana met Haar beide dochtertjes e n gevolg. Hel was een officieel afscheid In de voorgeschreven vorm en met een diepe Inhoud: de sterk gegroeide band van saamhorigheid. Prinses Juliana verliet het Nederla ndse te rritoir der kruisers en zijn Nederlandse bevolking, de laatste tastbare schakel, welke Haar onder Neerlands vlag met het Vaderland had verbonde n. De schepen en zeeliede n zouden zodra mogelijk terugkeren naar de oorlogsterreinen en deelnemen aan de strijd \'oor hel Vaderland. Allen koesterden een Innige bede voor de spoedige bevrijding va n Nederla nd en de terugkeer, onder Oranje. bij hun dierbaren. Een duistere toekomst lag nog voor ons.

Tussen Haar dochtertjes temidden van de bemanning staande, sprak Prinses Jullana als volgt:

Op de stralende morge n van 11 Juni 1940 liep het smaldeel binnen dcht van de dun beboste rotskust, in een Noordelijke koen; op Hallfax aan. Torpedojagers en vliegtuigen patrouilleerden bullen de baal; een zwaar konvooi onder slagschIpesco rte voer langs ee n Noordelijke route naar het Oosten. De kruisers namen een loods aan boord, de baai ontsloot zich, gebouwen en schepen kwamen In he t zicht, sleepboten lagen te wachten en langs een der steigers lag een Frans eskader gemeerd. Het was ee n prachtig landsc hap en een boeiend schouwspel. Prinses JulJana volgde alles nauwlettend en met groot genoegen vanaf bakboords brugvleugeJ. Het besluit deze te verlaten, teneinde zich voor te bereiden op de a.s. offlclële aankomst en ontvangst. viel Haar moeilijk. Toen het zonlicht op de grote steiger plotseling glimmende hoge hoeden e n glinsterend goud vertoonde, was dit besluit snel genomen en uitgevoerd.

De .. Heemskerck" en daar builen de .. Sumatra". lagen na rondha le n silOedig achter elkaar gemeerd la ngs de loodrecht op de vaste wal uitgebouwde steiger. Te r begroeting kwam een groep autoriteiten aan boord. waaronder Hr. Ms. Gezant In Cnnada IMr. F. E. H . Groe nma n ), de Luite nant-gouverneur van Nova ScoUa, een vertegenwoordiger van het Canadese Ministerie van Buitenlandse Zaken, de Rear-admlral Bonham Carter CR.N.) en Commodore Reld CR.Can.N.). Een klaarstaande extra t rein werd door de Canadese regering aan Prinses Jullana aangebo_ den voor de doo r reis naar Ontarlo. Zij stelde er ec hte r prijs op, nog een dag temidden van de Nederlandse bemanningen op het Smaldeel door te brengen.

Aan de lunch op de .. Sumatra" we rd deelgenomen door commandant .. Heemllkerck", di e getroffen werd door de opgewekte. uitstekende condiwaarin de tie.

PrinsellSen en Haal' gevolg In Canada aankwamen. Na de lunch on t vi ng de Prinses het beo zoek van de Franse eskadercommandant. die l.ichthaar diep onder de indruk was \'an de zich \'oltrekkende onde rj;\'Rng van zij n vaderland.

Sinds middernacht was voo r ons ook de oorlogs toestand Ingetredero mei het volk van MussoIInl. die het wankelend/! Frankrijk de beruchte ..dolksloot in de rug" gaf ..

..Commandant. officieren, onderofficieren en manschappe n, U allen wilde Ik ten zeerste bedanken, dal gij deze k leine kinderen naar Canada hebt helpen evacul! ren. Het was ee n grote voldoeni ng, onde r onze eigen vlag te kunnen varen. De goede dagen aan boord van de ,,Sumatra" doorgebracht, zulle n we nooit vergeten. en steeds onze vriendelijke gastheren blijven gedenken.

Bij alle gastv rijheid. bij U genoten, t rof mij het meest, In aanraking te komen met oe blijmoedigheid, die hier aan boord hee l'St, en waarmee gij U zeker gelukkig kunt prijzen. di e onde r Uw kameraden aan te treffen. Deze houding kan allee n maar U de beste geestelijke bewapening ve rstrekken. die de mens In dC'Le lijd tegen alle wede/VI'aa rdi gheden bescherm!.

Wij allen verlangen terug naar die ons het liefste zijn en ik weet dat menigeen hier het zwaarder heeft dan hij zich misschien ooi t van te voren had durven voorstellen. Ikze lf beleefde zware dagen toen de oorlog juist was uitgebroken. en ontsnapping aan het onheil. dat onze familie bedreigde, allesbehalve een verzekerd e zaak was. Steeds zal Ik daarom met dankbaarheid terugdenken aan de hier ondervonde n gastvrijheid èn levensmoed.

Wij allen zullen doen wat wij kunnen \'oor het Vaderland.

Mijn Moeder waakt ervoor als een leeuw en Is onvermoeibaar.

Ook mijn man Is werkzaam In haar omgeving achtergebleve n.

Tenslotte wenl Ik U allen een vool'!lpoedige verdere reis en later een gelukkige hereniging met de Uwen.

Wij weten allen. wat wij aan elkander hebben In dienst van het Vaderland, dat wij zullen hel'!ltellen. hernieuwen en verjongen.

Leve het Vaderland 1" Een driewerf ,.hoezee" volgde. Daarop liet ik joelen op ,.Leve de Koningin!"

H .K.H . Prinses Bea lril: mef de CQmmtmdllnt

van

Hr. Ms. SUmafr(l.

Terwijl de bemanning uiteen ging om de plaatsen \'olgens de Paradeerrol In te nemen, zorgde de kleine Beatrlx. die het Joele n blijkbaar :r.eer mooi had gevonden. voor een vrolijke noot met haar hehlere vraag of de mannen dit nog cc ns moch· ten doen.

Korte tijd later verJIet Prinses Julinna met Haa r kinderen en gevolg het schip. De bemanning paradeerde. Toen de Prinses op de kade zich omkeerd e om voor dil eerbewijs te dan ken. riep Ik: "Le\'e Prinses Jullana". waarop de bemanning gelijktijdig met de petten en mutsen zv.aaiende. voor Haa r joelde.

Bij de tegenover de ..Sumatra" In de grote ha\'enloods gereedstaande trein. maakte n de daar verzamelde autoriteiten hun opwac hting. Hierna nam de Prinses persoonlijk afscheid van alle officieren. Toen Zij in Haar rijtu ig had plaatsgenomen, zette de trein zich langzaam In beweging langs de spoorbaan, welke door hel ope n veld naar ee n bebost. rotsachtig achterland liep.

Op dal ogenblik doorbrak de dlei)e, eerbiedige Inhoud van h et afscheid de officll!le vorm: alle opvarenden. o ageacht rang of stand. door één grote gemeenSChappelijke opwelling gedreve n. renden spontaan van boord naar de spoorbaan en stelden zich daarlangs op. Terwijl de trein langzaam op korte afSland passeerde. riep leder persoonlijk onder het wuiven met zijn hoofddeksel, Prinses Juliana en Hflar kind ertjes ee n "Goede reis!" toe. De Prinses dankte hen on troe rd vanaf het balkon met wuivende zakdoek. totdat de trein achter groen en rotse n verdween. \Vij allen keerden naar boo rd terug. vervuld van de volbrachte taak en van ee n dierbare herinnering, die ons nimmer zal \'erlaten.

C. H. , BROUWER

J. MAAS

oe wereld E Rpoli/iek .::Ün Urole dingc n gebel/rd i n de .::owelal-8 op l/OCi(lul gebied.

algelowm mmllll/ , op

Ir, de eenle p/ll/lt. heelt er in de Amerika{Hue (IIdo-indu-8trie - de groolale en machtig8te t eT wereld - een reooluUO'UKlire y~!lf;fUrl,,"i-8 1,Iu<dJl ~ll(Jtl. Twee de r grootste .naal..-:happij'"n _ Ford en Genera! Motors - trollen maatregelen woardoor hUil (Irbeidera over een l(urge periode - 26 u.-e,\,·en - zekerheid t'(111 inkom.. ten tJer"..regen..

Tot nu toe W(l1I het bÜIl(l. ovenll in de wereld de gewoonte, dat urbeideTs werkelI op dllg- , week-, ol mwmdloon. Dit betekende dM wWllleer de fabrick door ecollomische tegellapoed zOllder werk kWCIIII te zitten. de arbeiders U/(I(/rvoor geen werk 'm eer W(lB op tenllÜ'1 Vii I! eell. dag. een week ol een 'J!aU'!d. konde" worde n olllsl(lgCII.

Voor de arbeider. bÜ Ford e" Generat Motorr, 111. Ameriku, is dat Ih(ll,,, niet meer '::0. Zü hebben dhor die geltotlle" fll(&atr ege1e .. - te weten de .!Iic ht/llg 00" een garantie-/onds - de .::ekerheid gekregen dat moch t tege ..apoed de productw t Jerminderen e .. er arbeidera overtollig wordelI, de.::e toc h tlog gedurende een kwge periode 100" ,zuUell ollttiwigen.

Dit op zichzeil behoelt lIiets büzolldera te belekene .., me" ZQU het k/lnne ll onderbrengen o .. der de rubriek ,)IOOiule verbeterilig", een nonnule ato/) in de o ntwikkelingagong \Kl" de meM. Muor het ia meer dali dat. civiel J)roduc tiebedrüf "'oopt grotendeels grOIl(L'Itollell hl, W(larll/l /Ie mCn8 met behulll \Kl1I machilles oon die grond.atollen iet" glwt flwkell. H et (1Id1/.3 oorkregen product wordt uiteilldo/ijk tJerkocht. H et verfJehil in geld$W(I(Irde tUMcn de k03tCIi t'flll de grollMtoflcn ell de prodlu;tie$toflen - waarollder »IClc hinerie e" 10llell :ün beyrepe .. - etlerzijda e .. de opbrellg.tt t"On de verkoop tKlII het eindprodllct (Uwerzijds, vonlH ruwweg de wi ..st.

BiJl!

Hierllit t'()lgt, dcd hoe meer de arbeider per tüdsee .. heid prod/leeer t, hoe /(lger de prodlwtie"-oa/ en per eenheid worde .. ell hoe goedkoper het eillCfproduct kan warde" 'lI8rkocht. H oe yoel/koper het eindproduct is hoe (l(Jntrekkelijker het zat zij" voor de "·oper. Er volgt /lu" ~e r~ leve ndiger verkoop, die .teeds hoger produ ct ie stimuleert, CII meer (Irbeidera werk geelt· /Ioger ,)rodllctie "'(111 ollder /Iudere worden bereikt ikJor ver · beterillg VIIli en el/icientflr yebrldk IJ(III de flwchinerie.

De zojuist be8Chreveli gebellrtenis betekeIlt, dut er th<lna voor het ee,.,t hl de geschiede"i" \'"On de ind1/.3trie een grote groep urbeid6l1l ilJ. die zod<lnig tKlII de mackinerie gebruik tlluakt, en :oo(",ig weet te produceren, dClt ce.. holt ;(lar loon bij ooor/xwt v erdiend M-.

Dit nll i.! r6\."lutionn(/ir. li et M tlog "iet ::0 lang geledelt-, dat me .. de leuze kon beluisteren. die propogeerde dat een kortere werkweek en minder fllc/Chinerie de oplouirlg waa, die werk100fheld \,"OOrkomen ZOII. H et wordt tmm8 duide/ijk, dcd in die gebieden ter wereld, waor tüdiy ind1/.3trieen werden ClClngdrokken, ket mackinepurk modern ia en \(/(Illr door v lütige arbeider" el/icien! wordt gewerkt, de welooart groot C"tl 1OOrklOOfheid gering i".

H et is in dit verbond, hoeweJ over ee n gekeel (lIlder on.derwerp, merkwaardig hoe de me"", die tock geboren wordt met de gave

tlflll

het denke.. e"

met oorbeeldiny"krncht, 8Om"

dingo .. gelove" kUil, die er Icder ver tlcU/at blijken te ,::ÜII. Minder dan ecn jaar geleden hudde" er in de wereld grote debotte" p/(ud" over de vr'{wg ol West-Duit"land zijn vl"ÜheW moe" t herkrijge", 'Wllen ",et het recht - zij het beperkt ill Europcee "erban d _ uan h orbewa peKi"y. ,,NeelI" 8Chreeuwde" vele monde". Im mer", zo redeneerde" .::ü. wij wil/e" vrede. Wij willen wede met RlUlland. Indien deze Ellropese Dele"8ie Gemeen..-:hllil doorga ..g vindt en tot 8tUlld "'omt, du" willen die RIIMe li \,"(1,,1 en zeker niet meer met on" proten. Mi38Chiell komt er wel ooriog.

In Duit"lalld :ell U/(Ircn er groto (1«Iltell/ell memlcn, die (IIw/oge /(lul 8pra"·cn. Zij meenden, !lcd (1/8 We$t-Dilitslllnd 103 bleet \''fl!l het We"ten ell 0IibeU/(/1)C"t/d bleel, de RllUen dit :0 :oudon WClarderell, dat (lIdu" herelliglll!) oon de tholtfJ gosche1iUm Rijkadeie.. ko .. worde .. verkregen. En ziet. NfluwelÜk" ia lVe"t-Duit"lalitt eigen bOM, II(/IlwcIÜk" zij" de eer" te alappen n(lor eelt elge" DuHu Krijg'mncht gezet, ol de RUMen geven Ie kennell filet dit nieuwe land I)riendsclwppdijke diplomatieke c .. Iwndel8betrek"'ingcn 1.1011 te willen "'nopen.

Zij ltOdigdcn. Or AdenouCJ' uit lo t CC'II bezoek f&an M03kou.ooor beapreking OOit deze lIieuwe vrieml8Chc/psbonde ... Hu" woordon zijn niet boos, do(/renlegen, :ij weltfJen wiendsc hoppelüke geooelen8, Dit zal de ComlllUllistiache leillc", ill Ooot-Duitsland. tot f!(lde'I"'ell 8temmen. Zü gchoor:lUlIOlt getrouw de RuuiSC /l e meel/ter. Zü zitten daflk :ü die meester op de troon. Zü kUIi" en. er oven.::oer door hUil weldoC1ler lIIge.tehoven. worden. li et kUIl be"t zijII, dnt zij fle vriendschap, die de huidige RllMi sc he regering filet WC8t-Duit.tlcllld welM t t e bereik(lII. in de weg "Wan. 111 dat geool M- hot tlle t hlill COlllnlllllilltische refJeerder/J-carrière gew/a ... De o .. ige comlllunis t i8Che regeerder, die beëindigillg van ZÜII r ogeri .. gs-/oopbaa" heelt overleeld., ia de heer Malon"·ov. M_hie .. vullen zü de volgende nUllllller/J, doch de kmu dcU/rop is klein, 1Iele tielttulle,. tegen

!!til. liet .::iet er 'laar uit. dut {Ie Ru.tllen inderdClCld be:iy :Ü" 0111 hWI /dte illde1ü"'e doet lallgll andere wegert te 0«<111 bereikelI. Wo"r :ü ooh'\'"OOr kort {IfZOll derÎng ell olivriell{l8chc/ppeIÜkc IKilllen leving 'lli8treeldel~, lükt hel dllt zÜ th(n1fJ minder ll/:ollf1erillg ell fllinder onwielidschoPllelÜke .wmelilevilig (l(1II00ar/l~ boor ochterl.

Zü komen , deze maolld. nog ilt Gen~ve. een ge'prek l;(lll regerill(1Bhoolden bijwonelI, Om Ie besprekelt hoe de erlenia "111 /Ie olgelope .. oorlog een lIoNlwler e ll ge,::ollder "'Ieed k(l" kl"Ügen, liet ge,prek zat drie dayen du ren. Drie clilgen, die uiteillde1ük ket lot VOII enige millioenon 1IIe,,"ell zullen helpe .. bepalen.

H et i$ mogelük dM do Rlluort ook tot de conclu"io :ün geko'nlel/, dot tlele mcltfJcn 3Om~ jtlrenloll.l/ dil/geil geloven, die olljui"t blükel' te zij n.

hl oot geval gMt de wereld. eell 'Iiollw tÜdperk tegemoet.

Ol li et zo ia, ell lOOt hilll 6\lClltile/e gewijzigde gelool Ï!I, z/ll 110 de.::e Genève besprekillg "Iisschicn dllidelüker zijn.

7

ER gaat vrijwel geen maand voorbij of el' wordt ccn nieuw schip aa n de vloot toegevoegd. O p 21 Mei werd In Arnhem bij de Arnhemse Scheeps· bouw Unie de mijnenveger "Venlo" te watel' gelaten. Dit was de twaalfde uit de serie va n 32 mijnenvegers ge· noemd naar Nederlandse gemeenten; cr volgen er dus nog 20. Ue tewater· latingen worden verricht door de echt· genoten van de burgemeestei'S. Die hebben het er dus maar druk mee, doe h het moct ;ezegd wo!"dcn, dat zIJ d it VOOI' hen meestal ongewone werk met gratie en vaardig heid verrlchtcn.

Van de serie van 14 mijnenvegers met gemeentenamen beginnend met een "B", die wij uit Amerika hebben gekregen, Is de laatste, Hr. Ms. Brou· wershaven op 9 Me i In NIeuwediep a;mgekomen, zodat d it s tel nu com· pleet is. Uit Amerika venvachten wij nu nog dc "Onve rvaard", laatste van 6 oceaanmijnenvcgcrs, die ons even· eens wcrde n geschonken. Twee daal" van Hl'. Ms, Onverdroten e n Onver· moeid liepen op 9 Mei te Nieuwediep binnen. Het Is li us n u wel uit met de reisjes over de Oceaan en de deta· ch! ring in hel land van Unele Sam, lets wat menic~n 7.al spijten.

Even kijken hoe het nu slaat met de nieuwe jagers. Op 26 Maart werd te Amsterdam de "Dn:!nthe" te wa ter ge· laten. Dat was de zevende van de twaal!. EI' volg(m e r dus nog vijl. Van de zeven tewa tel' gelaten schepen wer, den er intussen drie IJ: dienst gesteld.

De Rijkswerr, nauwelijks gereed met de vijf Iraale patrouillevaartuigen die zij bouwde, Ulg de tewaterlating van de eerste van !!"Cn serie landingsvaal'. t uige n voor de mal'inlers. AI eens eerdel' gebeurd? Wij menen van niet, te nzij men ons het tegendeel bewijst.

Een kijkje in het gasten boek, We hebben Egyptisch vlootbezoek gehad. Het opleidingsschip "EI Mahroussa" (dat betekent : De Bcschel'mde), lag van 9 tot 12 Mei In Rotte:-èam. De aspirant· officieren daar aan boord brachten !!"Cn bc'l.oek aan hun e:;)lIe~a's tic a delbor· sten op hel l ns tltuu l In Den Helder.

De Egyplische V.O.P., miralai (dat is commandeur) Yous if Kamel AsCour, en de com ma ndant. bimbashi (overste) Fouad Zikl'i, bl:!::ochte n onder meel' de burgemeester va n Rolterdam. Het was hel eerste Egyptische vlootbezoek In de gescnicdenls aan ons land.

Ook de Engelse marine kon de weg naai' Nede rland wel weel' vinden.

De blitse tas t mlnelayer HMS Apollo, met aan boord de bevelhebber van de britse Home Flc<!t, admh'aal Sir MIehael Denny, bezocht RottCl'dam; een bc".lock da t samenviel met de opening van de tentoonstelling E 55, zodat de gasten dus daar hun hart hebben k un· nen ophale n, aangezien op deze tentoonstelling het nuttige met het aan· gename Is verenigd.

Tot dit nuttige behoort een Inze nding van de Kon inklijke Marine die In een l raal eigen paviljoen aan de Park· kade Is ondergebracht. Deze marine· tentoonstelling duurt d rie en een halve maand e n zij heeft een eigen equi page van rondleiders en explicateurs, kort. om gastheren dus (wie s prak daar van begeerde plaatsingen? ). Een prachtkans voor dc Marine om zich In eigen land te laten zien, Op dat gebied Is cr trouwens nog meer gebeurd: begin J uni gingen we naar Groningen met twee compagnleên ( matrozen e n marl·

8

niers) , de marinierskapel, drie mijnen· vegers en een helIcopiel', voor hel geven van de monsu'aties, concerten e n taptocs e n om onze nieuwe schepen aan de burgerij te laten zien.

Hr Ms Bellen en Bedum. d ie gezorgd hadden, dat ".lC er bij waren, maakten van de gelegenheid gretig gebruik.

Van de "Bellen" was reeds enige tijd geleden een deputatie op bezoek geweest In het pete·oord Bellen, wam' men gastvrij was onthaald en waar geschenke n waren uitgewisseld - de

Nieuwsdruppels leden van de dep utatie krege n elk een messenleggel' In de vorm van een be, ~em , ulteevoerd In de nationale kleu· ren en de gemeente een miniatuur reddingsboeI. Thans kwamen de Belle· naren nalll' "hun" schip, Bij die ge· legenheld wCl'd dOO I' twee BeUer meisjes een krentebl'OOd de loopplank opgedragen val) een formaat zoals aan 0001'd niet kan worden gebakken; daal' zijn onze schepen te klein voor.

Het schip werd van onder tot boven bezichtigd, evenals de "Bedum", die bezoek kreeg van het gem!!"Cntebestuur van de eigen s tad, van welke gelegen, heid men gebruik maa kte om te bedanken en lets terug te doen voot' de feestavond die de bemanning reeds eerder In Bedum had genoten. De be· manning behoudt nog een blijvende herinnel'lng aan al deze prellige gebeurtenissen In de vorm va n een I'ad iotoestel. dat haar door de Bedum· mel's werd aangeboden. Hl" Ms. Beem. ster, ook In Groninge n, h!!"Cfl niet geboft, dat de naamgeefster zove r at lag, doch wat let de bemanning om het voo rbeeld te volgen van de bemanning van Hr, Ms. Bolsward, die een de· putatle naar de pete-slad zond ter g ...... legenheld van het 500-jadg bestaan van de stadsrechte n. Men bood de stad een model van het schip aa n, dat naar de bUl'gemcester veïl.ekerde. een e l-e· plaats zal kl'ljgen in het his torische stadhuis. Men werd feestelijk onthaald.

Het is al met al wel duidelijk, dat de mannen van de mijnendienst, onze binnenlandse ambassadeurs, zich In de afgelopen maand niet onbetuigd hebben gelaten! WIJ behoeven dun ook niet te vrC'.len, dat de bezoeken van hel Britse Rij nflot llle na n de friese mel'en en van de Bl'ltse mijnenvege r HMS Marvel aan Harlingen, tengevolge zul. len hebben, dat Friesland zich thans zal gaan na nslulten bij het Britse Gemenebest.

En nu wOI'dt het wel tijd lets IC zei' gen over bezoeken, die wij aan het buitenland hebben gebracht. Hl' 1\1s De Ruyter maakte een reis. die ons naast veel waartlerlng. bewonderin g en ,.goodwlll", twee nieuwe commandeurs heeft opgeleverd: de commandant en de eerste officier van het schip wel'den op het kasteel Palmer bij BoI'deaux benoemd tot "Commandeur d'honneur

du Bontcmps Médoe". Een andel-e merkwalll'digheid van deze rcis Is, dat een groep adelborsten met een whale· bOOt aan de zuidkust van Engeland een landing h!!"Cft verric ht, toevnlllge r. wijze op dezelfde plaats wam' In 1688 de Iroepen van WiUem van Oranje aan land wm-en gegaan. Men bracht de adelborsten naai' een s tandbeeld van deze Ornnje, waarop in het Nederlands staat gebeiteld: "J::ngeland dOO I' een Oranje bevrijd", Voor hen die het pre· cles willen weten, dat was bij hel plaatje Cocklngton aan de TOl'bay nabij TOl'quay.

Een hCl'ln nel'l ng aan lang vel'vlogen tijden dus, Een ander soort herinne· ring, aan m!!"Cr recente gebeurtenls;,en. s poelde aan bij Nes in Westdongeradeel, tussen WIerum en Moddergat (alles In Friesland). Arbeiders vonden daal' een gele bom. D~sk undl gen van de marine uit Den Helder s telde n vast, nn het d ing te hebben la ten ontploffen. dat het C<!n soon fakkel was geweest. zoals dool' vliegtuigen wordt ultge, worpen om een bepaald punt In ".lee te markel'en. Deze arbeiders Intussen waren verstandiger geweest dan iemand in Texel, die een ontplofbaar vool'\verp meenam nam' zijn tent en el' daar me t behulp van een aansteker mee ging experlmen tel-en. Resultaat: Ilnkel'hand VOOI' altijd beschadigd. Dit wordt eigen lijk allee n maar vermeld. om ons allen nog eens goed VOOI' ogen te stellen, dat veeJvuldlge omgang met ontplofb:l!'e zaken ons niet zorge· loos mag maken e n dat wij o ns steeds dienen te houden aa n wal ons terzake is geboden en verboden; dal gebeurt waarlijk nlct voor niets. Aan de ge, u'olfene hlel'blj warm medeleven be· tuigd en krucht en beterschap toege· wenst.

Het Is overigens niet mogelijk steeds gelukkig te val-en. De elementen del' natuul' zullen hen die op ?.ee zijn par· ten blijven spelen. De mat1niel's ' ·er· speelden bij Texel een LCA - die met motorstol'lng aCdl'C<!f tengevolge van !!"Cn botsing met een andere LeA , d ie te h ulp was geschOlen.

Hl' Ms Woendl kwam bij de ingang van de Nieuwe Watel'\veg in onzachte aanraking met de pl'oelvarende tankel' "Knbylla", eigendom van de Rotter· damse Droogdok Mij. Gc"olg: de Woendi" een lIInke scheur in de mid· scheeps aan bakbOOl'd. De MLD hnd weinig geluk bij haar poging om met een CatalJna de zieke schipper van de Schcvenlngse logger ,.AI'le van del' Zwan" af tc halen, De zee wns te ruw voor ccn landing. Gelukkig kml ilte de schipper Inter wat op, zodat de poging de volgende dag niel behoefde te wOI'den herhaald.

En nu weer eens iets, dat het hart vel'warmt. I n Amsterdam 1'CCd !!"Cn jongetje van een jaar me t zijn wagcn· tje de graeht in. Ee n marinicr, die voo rbijkwam bedacht zich g!!"Cn Ogen. blik, spl'ong te water en bracht he t kind na e nige malen dui ken levend boven. Daar zal heel wat te poetsen zijn geweest. maar je kun t nooit weten. misschien komen we deze marl· nier later nog eens legen in dele ru· briek en dan zal hem \Vortlen gevraagd ot zijn naam genoemd knn worden.

(Bronnen: Ni<.'uwshlnd \'nn h<.'1 Noo rden , l..('{luward<.'f COUI·nnt.

ANP.telcx. Noord-Holla nds Dagblad, De Manshoode. lIeldel"lle Cou· rant HaogS(' Couran i, Oe Rotter· dammCl·.)

(

Hr. Ms. SCHEPEN EN HUN EMBLEMEN (2) Hr. M s, Zeven Provinciën

,. ... ,

, •r' -

.

.;r

.. / .. IJ"I Uit l OltJ," fUII'" /Utl .t rIl6" '",I" blad,'tH ti, /U 'U "J.lr/tll IJIJ hrl;:,ljd/" Ir· IOUX,J til M"Jx,IJ l.iN ";:""', ho"d,,,J, ill IÜ QPs,h,ulI rubur loO,IJI."IW teN OUiblool ;:U'J."J IJ" :ilru, Illtl g OJ/dM 8"1'/1, tiJ in d, li"IJ" U il blmJd IJII ~, r," ;:ifrtrtN Ilijl,,, ;11 P/ill/tH omhoog",

ti,,,

,t"

Krui!'er . - Standaard wn ter\'cq llaatslng 9.735 ton; max. sn(>lhcid 32 mijl; grootste le ng te 185,70 m eter : grootsle bref'dt c 17.25 meie r : gemiddelde dlellgang 6,07 meLu: maChine ,'ermogen 85.000 nIlk; bemanni ng ~7 kOjlpen.

Bewapening: 8 kanons van 15,2 cm: 8 mI tra illeurs van 57 rum ; 8 mitrailleurs van 40 mm: 2 Ilchtraketwerpers \'nn 10,3 cm.

ZustcnlChljJ \'nn Hr. Ms. de RU)'lcr (:tie vorige aflc\'crl ng " Alle Hens"), vorm voorstC\'c n \'e["SCh ll t ec hter, Naam houdt heri nner ing levendig aan een der hooglellun ten \'an onze nati onale gl'schie(!e nls, n.l, de Un ie \"an Ulr('(:h l \"an .23 Januari 1519, waarbij de zeve n Provl ncien zich aaneenslotl'n lo t ee n oorl ogsbondg ~ n oo l sc.hap, Had \'e le voorgangers \'an dl'ze naam De d~l"de De Zeven Pl ovincU!n", l'en linieschili, was hel beke nde, \'ool'treffelijk gebouwde \'Iaggeschi p \'a n de gro te \'looI\"oog<l, MI chiel Adriaanszoon de Ruyter U601- 1616), In dlen~ t gesl eid : 1"1 December 1953,

Hr, Ms, Banckerl

,./" keel

~.'"

ur 't',~at/J

,,,,,d",

, olli",Jt' JU'...sbJIJt ' .'" 'ol" Jrlt ,,·,w,..I/lJPI'fli

~i1. '.lil

.111"'" t1ollM"tloboo tja gf' r ), _ Stnndaard watel'\'ellllaatsin g 1,125 ton ; max. snelheid 32 mUI; groolste lengt e 109.2 meter; ,l:l"OOts le bN!edte 10,9 meter: gemiddelde diepgang 4,4 meter : machine \'ennoge n <10.600 a llk; bema nning 236 kOIIjle n, Bewape ning : 8 torpedo·lanceerb ulren : 4 kanons \'a n 11,9 cm : <I mI t railleurs van 40 mm: 6 mitrailleurs \'a n 20 mmo Toe n deze bodem in No\"ember 1945 \"oorloplg \'an d<: Britse m8rlne werd ove rge nome n, WAA de \'oo rste\'en ernst ig bescha· dlgd e n dIende door een nieuwe \'ervangen te wo rd en. hetgee n Ol' een Nederla ndse schee ps werf gesch iedde, Op 22 JunI \946 ve rtro k Hr. Ms. Sanekert naa i' Ind onesië, waar het pa t rouille dienst en \'e rriehtt e e n be tro kk en werd 1)11 het In cident \'oo r Slhohca In de baai van Talmnoe lL (t t}-12 MeI 1941) , H ierbij werd Hr, Ms. Ba ncke rt lIchl be~chadi gd. TIjdelis de eerste poli tiële a ctie bezellen land ngsdh'j ~ je~ van Hr, Ms, BanckCl't (e n Hr, Ms, Evertse n ) Tegal op 26 Juli 1947, Na op 20 $ejllember 19·18 1er uggekee rd te zU n in NIeuwedIelI, ver1rok Hr, Ms, Banckel't 0/1 22 November 19019 \'001' de tweede maa l naa r Ind onesië o m na Jmtroulliediensten aldaar e n late re patrouU ledlensle n n de wateren van Nieuw Guhlea Oll 3 October 195] definiti e! van uIt de Oost In Nederland te r ug te ke ren , Genoemd naar een be roemde adm iraa l uit onze Gouden Ee uw, de luitenant-generaal Joost Banckert (1620-168~ I, In totaal hebbe n cU mannen uit dit geslacht he t land ter zee gedie nd, In die nst 2estcld : 21 November 1945 (ex H MS Quilllam).

9

HET LOODSWEZEN BETO NNING, BEBAKENING EN KUSTV ERLICHTIN G T A in ons \'o rlge artikel gesproken te hebb<>n o\'er een der belangrijkll!e

facenen van het loodswezen, name lijk het veilig beloodse n van zeesc hepe n In e n uit onze zeegaten, gaan wij In deze ulteenzeHlng een t we<!de facet belichten. dal In belangrijkheid zeke r bU hel eerste niet onderdoet en dat onder de benaming: "betonning. bebakeni ng en kustverlichting" een bekende klank heeft In

de o re n van de zeeman. Immers zij zijn de hulpmiddelen, die de commandan t, gezagvoerder or schipper nodig hebben om de kust aan te l open, de zeegRlen en zeehQ\-ens bU nacht en ontij gemakkelijk

te vinde n, de vaarwatere n binne n de kust \'elllig te bevaren. kortom hen de juiste weg te wijze n naar en \'an de bestemmingsillaals.

V/elke deze hulj)mlddelen pr eeles zUn?

Wel. de benaming van deze dienst noemt ze al gedeeltelijk : de tonnen. de lichtboeien. de bakens. de lichtschepen en tenslolte de lichttorens. de laatste n In de volksmond "vuurtorens" genaamd. Hulp. middelen. die het veilig varen. In welke omstandigheden ook. mogelijk maken en die onder toezicht \'an de Koninklijke marine hun beschermend en wegwijzend werk onafgebroken verrichten.

D!' bIlto nnlng en bebake nin!:" De betonning. waa ronder dus de tonne n en lich t boeien valle n. dient voor het aangeven va n de vaarwaters nabij en binne n de kustlijn en wijst de zeeman Ol) de gevaren onde r de waterspiegel.

Zij bestaat uit drij\"ende voorwerpen, die door een ste\'lge vera nkering op hun plaats worden ge ho ude n.

Dit jaar is het z.g. uniforme systeem

van betonning In Nederland Ingevoe rd. een systeem. dat in grote trekken In alle. ons omringe nde landen wordt toegepast en dus. gelijk de ve rkeerstekens op ~t raat. Internatlonaal genoemd mag worden Op zee wordt onder dit unlfornle systeem he l zogenaamde cardlnaal-stelsel ver· staan. toegepast op de banken e n ondiepten voo r onze kust. buite ... de zeeulltCft., Vanuit deze banken en ondiepten wor&on vier peIlIngslijnen getrokken In de r iChtingen. Noord-oost. Zuld"'OOlit . ZuidW(!st en Noord-west. H ierdoo r ontstaan vier kwad ra nte n. die respectievelijk de gebieden Noord. Oost. Zuid en West aangeven. (Zie tekening).

Zo'n kwadrant kan met een ton ge_ merkt worden e n door de uiterlijke k enmerken van de'l:e ton weet. de zeeman dan precies In welke po!;itie hij zic h ten oJlzichte van het betreffende "gevaar" bevindt. Is het bij\'oorbeeld een zwarte SI)ltse ton met witte band. dan bevindt hij zich In het Noordelijke kwadrant. Is het een s tompe ton. half zwart en half wit geschilderd. dan kan hij aannemen. dat hij zich In het Westelijke kwadrant ophoudt. Bovendien kunnen op deze tonnen nog tOI)tek~ns worden aangebracht. die dit .,an e7.JE'n" gemakkelijker maken. 'sNachts kunnen deze tonnen niet worden waargenomen en dus zu llen voor deze gevaaraanduidingen lichtboeien worden gebruik t, die - op dezelfde wijze geschilderd als de betreffende tonnen _ door het uitstralen van IIchtlekens .. hun" kwadrant zullen aangeve n. Nogmaals zij hier gezegd. dat deze beton_ ning alleen wordt toegepast nabij gevaren buiten de z~gaten.

Op de vaarwaters bi nne n de zeegaten past me n namelijk een ander systeem toe. he t lateraal systeem geheten. dat eveneens Ol) de voorkomende gevaren wijst . maar dat daarnaast ook de 1001) van het \'aarwate r aangee tt. Houdt de zeema n zich dus correct aan deze betonning (e n wie zal dit niet doe n ?) dan volgt hU altijd de juiste weg en zullen onaa ngename ve rrassingen, zoals het aan de

.~.~=:--=_ :-:-::::.~.

-

-_- .... ".- -~

Lichtboei op :ee

10

grond lopen, hem bespaard bIU\·e n.

Deze betonnlnk bestaat uit l .g. stuurboords. en bakboordstonnen ; de stuurboords. spits van \'orm en zwa rt van k leu r liggen dan aan de rechterkant. de bakboords, stomp van vorm en rood van kl eur. aan de linke r kant van de uit zee kome nde schepen. Met andere woo rden: houdt men binnenkomend deze betonning Inderdaad aan stuurboord- en bakboordzijde. dan bevaart men de vellige weg. terwijl men uitgaand tegl?novergesteld te werk moet gaan.

Daarnaast ~.ijn de stuurboordstonnen tevens nog geme r kt met ee n letter en een cijfer; de letter als eerste letter \'an het water, dat men bevaart (soms de eerste twee letters van die naam ): het cijrer bij wijze van nummering.

Deze numme ring loo pt. \'an zee kome nd . op. zoda t men steeds weet o f men de tonnen In de goede volgorde passee rt.

Ui tgaand moet men dan te rugtellen.

Ook splitsingen of samenkomst va n vaarwa ters wordt door bepaalde tonnen aangege\-en. waarbij men. gelijk bij h(!t ve r kee r Op het land. hoofd- en secundaire (vaar)wegen kent. e n "verkeenrege ls" In a cht dient te neme n.

......

NW

NO

I

~

= ''""

zw

zo

Worden In de-.o:e \·aarv.·aters Ilcht boelen gebruikt. dan llggen. binnenkomend. aan ~t uurd boo rdzijde zwarte lichtboeien. welke ee n wit onderb rOken licht t Ollen. aan bakboordzijde rode lichtboeien. welke een rood onderbroken licht uitstralen. Ook bU dit lateraal-systeem kunnen t optekens Op de betonning wo rden geb&lgd. terwijl oo k andere betonnlngs\'oorweqlen als drUfbakenll. kOl)' baken.s. 5Jlarboelen e.d. kunnen worden gebruikt. Op bijzondere 1)IRatsen worden tonnen uitgelegd. welke doo r hun kleur een met name genoemde plaats (ge \'aRr) aanduiden; zo zal bijvoorbee ld een gele ton de anke r plaats aangeven van een schil). dat onder qua rantaine Is gesteld en dus de ande re niet quarantain t: sch@pen als waarsc huwing daarop o,}merkzaam maken.

Zoals reeds vermeld ..... orden de tonn en en boelen op hun 1)laats gehouden door een stevige verankering. een verankering met zware kettingen en stenen.

Athanke lijk van de grote en van de 1)laats wo rden hie rtoe zogenaamde t onstenen gebruikt. die in gewicht kunne n \'a rië nm tussen de 250 en 3.000 kil ogram.

Geregeld wordt de betonning gecontroleerd op de juiste ligging, terwijl even-

.--= VERKENNINGSUCHTEN

",.,,, ,.

NEDERLANDSCHE KUST

. "!",,. . . .

_

I " 00-0'I ,, " " " _' _

..._-.."'_ .... /-~

~

~

_...... ........... ...-_.......-... "

......----..... _

/'

............. """',........

_

... _O'I'I.... - . I I .. _

01<>'1 . _ -.. , \.(>« " ' _

'

_ _ 01-0<0 ....... 1.O<t..,.,.

" ••!U'I'_ .. , ................ __ .. '

.... - . . - _... _01 ......

~

0100<1 .. ,.,."..

1952

eens 011 geregelde tijden deze voorwe rpe n worden ,,\'erschooncl", AangroeIIngen worden dan \'erwijdl!rd en. waar nodig. de betonning opnieuw geschilderd. D I.' lichtboeien dienen van lijd tot tijd \'Im nieuw gas te worden vool"l!ien, want dit gns Is nodig o m de ver lichting sleeds goed en onafgebroken te doen lunelIonneren. F~c n tw Intigtal vaal1.ulge n, die de~e on derhouclswerkzaamheden verricht. Is hIertoe geregeld In de vaart.

En wal wij dan nog o ver de bebakening

willen vertellen: all oevers van rh'leren en kanalen, alsmede 011 banken, worGen \'aak hakens opgesteld, die dan llaarsgewIJs 011 e nige afstand van elkaar

worden geplaa tst.

Het ene baken Is korter dan hct andere, zoda t men, Ind!en men het lage baken In één lijn met he t hoge brengt , he l diepste gedeelte van de vaarweg volgt.

KUlit" erllchti ll lC Naast de secundaire verllc.hting. dIe de lichtboeien voe ren om de ~eehavens en zeegaten bi nnen te kunnen 101~ n en de vaarwaters te bevaren, kent men bij hel loodswel.en ook de Ilrlmalre verlichting, waartoe de lichtschepen behoren en de Iichltul'ens 011 de kUlit.

Laatstgenoemden dienen om veUlg over de Noord:tee en langs on:te kust te kun-

nen "stomen" e n de zeegaten aan te lope n, Vooral de lichttorens zijn daarbij bekende "wachters", die hun voorgangers hadden In reeds lang ve rvlogen eeuwe n. In vroeger jaren namelijk \'oeren de zeeliede n op "vuren", welke op vaste pun ten Iedere avond aan de kust werden ontstok:,," en In ons land voo ral 011 daart oe geschikte duIntoppen werden aange legd. Late r ging men er toe ove r deze vuren Ol) een stenen to r~n te branden, wee r later werden he t ollelichten, terwijl de laatste eeuw eerst doo r gas en daarna door electriciteit, gas- en lam pllchlen kende, Heden ten dage Is electrIciteit dé voed lng1lbron van on~e lichttorens; moderne torens :tijn er aan onze kusten verrezen, \'ele met ee n a:eer grote lichtsterkte. Zo hee ft bijvoorbeeld de lichttoren van Kijkduin een lich tsterkte van 5.200.000 candela's 11000 ca ndela'. ~ijn 997 Internationale kaarsen ). \'oor on~e begrlp!!'en een "Iamllje", dat 35.000 maal meer licht geeft dan ee n behoorlijke huIskamertamp.

De lichtschepen zUn als het ware drij· ve nde lichttorens, welke teve ns zij n voorzien van ee n a:ware misthoo r n en va n een radio-baken. ZU zijn uitgelegd Ol) voor de scheepvaartwegen belangrijke punten. bijvoorbeeld om de banken te

dekken, Zo LIggen bulten on:.~e k ust vie r lichtschepen uI t , te weten: de "Texel". de "Goeree", de .,TerschelUngerbank" en de "Noord hinde r", Hun namen dulden genoeg-Ulam ann, waar ~ij a:lch In de Noordzee bevinden : zij hebben een eigen voortstuwingsvermogen en liggen door a:ware, lI!ogenaamde rijkettIngen aan paraillui-ankel'$ geketend, Bij zwaar stormweer ve rd rijven de lichtschepen soms, omdat doo r de geweldige k racht vnn de wind en de ~ee het anker als het ware door de g rond getrokken WOrdt, hetgeen me n het "krahben" va n be t anker noemt. Dan moet na afloop van de storm het S<'hlp weer Op :tUn ]Jlaats gebracht worden, hetgee n door de aanwezigheid van twee ve rankeN.lc tonnen, dIe a ltijd In dc nabijheid van de juiste Jlgplaats van hct lichtschip lIggen, gee n moeilijkheden oplevert. De bemanning van zo'n lIch t sc hil) heeft de ~org voo r de technische uitru!tUng van het schlll en rapporteert alle bijll!onderheden, Ook verze ndt men 01' geregelde tijden de me teorologische gege\'ens ter 1)laatse o f In de omtrek naar het KN ,M,I, In De Bilt, Het Is een vrij eentonig beroep; twee weke n heeft men de "wach t", om dan afgelos t te worden en twee weken op de wnl te kun_ nen doorbrenge n, De verbinding met de Jlchlschepen wordt onderhoude n door middel van de zeegannde betonningsvaartuigen, schepen dus welke niet alleen de bulten' betonning \'e"orge r., maar OOk voor dergelijke dIensten worden gebell!lgd, En om dan tenslotte nog e\'en het gebied aan te ge\-en, dal door de Dienst van de betonning, bebakening e n ve r lichting wO l'dt om\'at : dit Is de strook ~eegebled voor de kust, de zeegaten, de wadden. het IJselmeer, de Zuidhollandse en de Zeeuwse stromen, In totaal ligge n ongeveer 210 licht· boelen, 1,350 5pltse en stompe tonne n en 880 o\'erlge VOOI'\\'erpen als drijfbakens, spa rboeien e,d, In dit gebied, terwijl vooru In de Waddenzee nog een 740 tal steekbakens de vaa rwegen aangeven, Een omvangrUk bedrijf dus, maar bovenal hoogst belangrijk en noodzakelijk voor de a:ee\'aart In een "drukbe\'aren land" als hel onze.

ti

Hr. Ms. schepen In oorlog B

IJ hel uitbreken van de tweede wereldoorlog wa ren alle acht lor pedobootjagcl's in Ncdcrlandsch·lndlë.

Kort voor de inval voer Hr. Ms. van Gal!m thuis. nog juist o p tijd om 1ijde ns de Meidagen op roemvolle wlj1.c ten onder te gaan. De resterende zeven jagers, vool' zove r in dienst. vormden een divisie e n maakten a ls l'JXIanig dc<!1 uil van het eskade r in Nedcrlandsch·I ndië. Deze divisie trad dOOl' de veelvuldige noodzakelij ke ver · spreiding in het reusachtige zecge· bied mam' 7.cldcn als een eenheid o p.

Me('Stal waren de jagers her en del'

doe l ook op de zuid kust van J ava een basis voor oor logsschepcn in te r lch· ten. Ook daama bleef het schip in het westelijke deel van de a l'chipel om be· scherming te verlenen aan de scheep· . vaa r l. Op TI Februari kreeg het schip bevel om van Tandjong Priok uit te

uoor de arch ipel vcrsp."eid. Wij zullen

t rachten door S t raa l Soenda uit te bl'e, ken en aan de naderende catastl"Ophe te ontkomen. Tijdens de".c poging we r d hel schip door twee Japa nse kruisers aangevallen en zwaar bescha· dlgd, waar na he t door de commandant op hel eilandje Scboekoc Besar aan de grond werd gezel. De overlevenden geraakten In J apanse krijgsgevangen· schap.

hel zevental in het kort de r evue laten P<\sscl'cn en aangeven welk C!'Cn 1'01 zij in de oorlog stpccldcll.

1.

Hr. M s. Banckert

Tot Mei 1941 was Hr. Hs. Ballekel" hel divisiesch ip. He t schip werd inge· zct voor patrouUJewerkzaamheden In verscheidene delen v«n de arch ipel, hetgeen ook na hel uitbreken van de oorlog met Japan het geval bleer. Van 1S-30 Januari nam H r. Ms. Banckerl deel aan de bescherming der convool· en. die te elfdel' ure naar het ten dode o pgeschreven Singapore werden ge· zonden. Begin Febl'uari werd het schip opgenomen in de ,.Comblned Stt'iklng Force" onder bevel van sehout·bijnach t Doorman. Met deze scheeps· macht nam H r. Ms. Banckert deel aan de mislukte poging om In St r aal Ma· lakka met de om de zuid stomende invasievloot slaags te ra ken. Het schip ontkwam heel h uids aan de langdurige J apanse bombar demen ten en was We!derom van de partij. toen de "Striking Force" werd ingezet om de invasie· vloot. die Palembang op S umatra tot doel had. aan t e vallen. Na het om· hoog lopen vall Hr. Ms, van Ghent we rd de Banckert aangewezen om as· sistentie te ver lenen en de bemanning van het vel"Ongelukte schip alsmede de nog te I'edden voorraden over te ne· me n en naar Soerabaia Ie velvoeren.

K0I1,e lijd later werd H r. Ms. Banckerl tijdens een luchtaanval op Soer abaia door een nevenlrelfe r zodanig bescha· d igd da t het schip In het dok van hel marine·etabllssement moest worden o pgenomen. De tijd was t e kort voor a rdoende reparatie. 7.odat het schip Ol> 2 Maart 19<1 2 doo r M. E. personeel sa· men met het dok tot zinken werd gebl·acht. Het g l'ootste deel der beman· nlng ont'snapte vla Tjllatjap.

2. Hr. Ms. Evertsen Aanvankelijk ingezet bij pat rouille· diensten had ook Hr. Ms. Evertsen een werkzaam aandeel bU de beschel'l'nlng der S ingapore-convooie n. Voorts kreeg het schip tot taak een sleep te beve lJlgen van een dok. dat van Singapore naar Tjilatjap werd gesleept met he t

12

b

OE DIVISIE

1

TORP EDOBOOTJA GERS IN NE DER LANSCH, INDU!

H r , Ms. 'va n Ghent Bij het uit breken van de oOl'log met Japan was H r . Ms. van Ghen t niet bemand. Het schip lag in dok en achter dikke zeilen werd er een appar aat in· gebouwd, dat 'lOO I' onze marine in In· dië t oen nog splintern ieuw was: de asdic. Op 24 December 1941 was het werk ge reed en kwam het schip in de vaart met de bemanning van Hr, Ms. Witte de Wlth. welk schip daama ook een asd ic·apparaat kreeg. Na verscheide ne convooi-üpdrachten te hebben u lt.· gevoerd werd het schip In de "Striking F orce" opgenomen. waarmee het aan de verschillende acties deelna m . die door het ge bl'ek aan luchtsteun op niets uitliepen. Op 13 Februar i vel'tl"Ok het schip met de Striking Force uit Oost haven voor de laatste tocht. Hel smaldeel voel' de ge hele nacht op de g is over de Noo rd, Het was slecht weel' en toen tegen dagworde n de S tol· seslraat we r d bevaren liep he l schip met 17 m Ijlsvaar t o p een rif. Er was In die dagen nog geen rada r en Hr. Ms. van Ghent was ingedeeld op de rechtervleugel del' fo r matie, Hr. Ms, Banckert, het volgschip der div isie' boot. liep juist vrij, H et was di r ect dui· delijk dat er geen redden meer aan was. Hr. Ms. Banckert werd Ingedeeld o m de opvarenden e n zoveel mogel ijk voorrade n te redde n. De overbrenging nam de gehele dag In beslag; daarna werd het schi p opgeblazen en In brand geschoten, een triest werk. Toen H r.

Ms. Banckerl tegen donker met JO. mijlsvaart naar Soerabaia vertt·ok. voerde een formatie Japanse bommen· werpcrs een bomaanval uit op hel brandende wra k.

3,

4, H r, Ms. Kortena e r Ook dit schip werd aanvankelijk ge·

be;dgd bij pall"ouilles e n convooibe' schermi ng. Op 15 April' 1941 boekte het schip daarbij een sucees door he t H ongaal'see schip .. Nyugat" aan te houden en onder een I>rljsbemanning naaI" Soerabaia op te brengen. Voorts werd het ingezet bij de invasie van Por tugees Timor, O p 5 Fe bruar i 1942 kwam het schip bij de St l'iking Force. met welke scheepsmacht het deelnam aan de dive l'sc misluk te acties. ook aan de a anval op het Palembang·con· '1001. waarbij de Su'iking F orce een he le lange dag zwaa i' werd bestookt door J a panse bommenwer pers . Op 16 Fcbl'ua l"i 1942 wCl'd het schip inge· deeld bij de evacuatie van Oost haven.

Aan de act ie in Straal Badoeng (Bail) kon het schip nie t deel nemen omdat he l bij he l uitvaren van TjllatJap ge· geboeld I'aakl e en naar Soerabala moest om te dokken. Ko r te tijd later voegde Hl'. Ms. Konenael' 7jch weer bij de S lriking Fo!'ce. Tijdens de eel·· ste phase van de slag in de Javazee kon het schip de hoge vaa l't der an, dCl"e schepen niel bijhouden wegens ketellekkage, Ko!'t na de aan vang van de slag we r d Hr. Ms. Kortenael' m id· schecI>s door een torpedo getroffen.

Het schip b rak in tWccCn en zonk.

Veel"tlg o l>varenden kw amen om het leven. De overige n raakten Ie water e n h ielden zich op de vlotten dl'ijvcn· de. Des nachts werden zij gered door HMS "Eucorlates''', een Engelsc jagel".

Het groots te deel werd late r via Tjila· tjap geëvacueerd.

5. Hr. Ms, van Nes.

Ook Hl·. Ms. va n Nes was in hel westelijk deel van de J avazee ingedeeld bij de convooibeseherming. In Decem· ber 1941 werd Hr. Ms. K XIII, die door een batlel'ij·explosie was beschadigd, begeleid van Singapore naaI' Soera· baia. Op 17 Februari 1942 escorteerde het schip s.s. Sloel van de Beele, dat met 1000 man KNIL-mililairen en an· dere evacuc's uit BlJlIton op weg was naar Java. toen de gevreesde bommen· werpers verschenen. Eerst wel'd hel transportschip tot. zinken gebracht en velvolgens onderg ing de jager dit lol.

De overleve nde n wel'den deels opge· pikt door twee vliegboten van de M.L. 0 .. deels pel' sloep geland op Cén der eilandjes in de baal van Batavla. Versche idene n ve rl o ren hel leven dOOI· ui t· putting en gebrek aan voedsel en drln· ken.

6. H r, Ms, Piet Hein

Na de ge bl'uikel ijke pa l l"Ouilles en convooi·opdrachten kwam het schip op 3 Februari 1942 bij de Str iking Force.

Hel schip !lam deel aan de in de '10, rige punten gememoreerde acties en vond zijn einde tijdens de actie in Straal Badoeng (Bali). DaarbU werd van de I ndische Oceaan ui t een aan-

val gedaan Oi> een ten anker liggende Japanse Invasievloot. Het sehip weer· de z.ieh dappe:- maar door een ongeluk, kige treHer kwam het te drijven, waarna hel dooI' de J npanners lot zin· ken werd gebracht. wam'bij verschel· dene doelen vielen. De overlevende kwamen op Bali <m kleine eilandjes in Siraat Badoeng aan de wal. Zij werden krl.JJ;s~evangen gemaakt or wisten naar Socralxtia te ontsnappen.

7. Hr. Ms. W itt e de W it"

TOl 24 Dccc.mbcr 1941 wel'd hel schip

ingedeeld bij patrouillediensten, de bc"Leltlng van Portugees Tlmol' en de verkenningen na het spoorloos vel', dwlJnen van de Aust rallschc kruiser HMAS Sydney. welk schip naar later bleek door een raider tot zinken was gebracht. Van 24 D<!ccmbcl' tol 15 Fe· bl'uarl was hel schil> In onderhoud op het Marine·Etabllssement , gedurende welke periode een asdlc·appa raa t werd IngebOuwd. Hl", Ms, WUte de Wlth krecg toen de eigen bemanning. die tijdelijk was afgestaan aan Hl'. Ms, van Ghent , weer lerug en we rd Inge· deeld bij de St rlking Force. Daarmee nam hel sch ip deel aan de laatste ac· 111:."11 In ue Indische watcl"Cn, culminerend Is de slag In de J ava7.cc. Reeds In de eerste rase van het gevecht. ko rt

na het torpederen van Hr. Ms. Kortenaer. werd het schip opgedragen om de Engelse kruiser KM.S, Exter. die een keteltrdfer had opgelopen. naar 50erabala te begeleiden. Daarbij geraakte Hl'. Ms. Witte de Wlth In gevecht mei een JapanS<! jager, waarbij enige treffers wel'den geboekt en geringe schade wel'd opgelopen. Daar werd hel schip de volgende dag bij een JapanS<! luchtaanval dool' ren bom getroffen en onherstelbaal' beschadigd. waama het door zijn eigen mensen tot 7Jnken gebracht moest wOI'den. De bemanning werd grotendeels van Tjlla· Ijap geëvacueerd.

Dit Is dan in het kort het verhaal van de torpedobootjagers In Ncderlandsch· Indië. Dool' a llerlei omstandigheden. voornamelijk de geringe luchtsleun die In Indie VOOI" de vloot beschikbam' was. werden geen eclatante s uccessen behaald. NiettemIn zijn de naar onze grote admiraals genoemde schepen. waar dat mogelijk bleek. de vijand on· verschrokken tegemoet gegaan. Geen del' schepen heeft de J apanS<! slaeh· nng mogen overleven. VOOI' vele maloj. nemannen hebben zij als laatste rus t· plaats gediend. De schepen hebben hun beroemde namen met ere gedra· gen.

' f Sfc rk c \ 'c rhaal 'Vall boot sman Bubbekes D~ volgende geschiedenis. die ik " jullie nou ga vertellen." sprak Bubbekes tot de grote schare toehoorders die zich rond hem 09 de bak had verzameld ... moeten jullie met een ,l!'rote kOl'rel zout nemen. Het kan z.ijn, dat jullie in mijn verhaal personen aa ntrerren. die een merkwaardige overeenkomst vertonen me t mensen die momenteel nog in de K oninkHike marine d ienen. maar di e ~elijkenis be· rust dan op louter toeval. Het gaat trouwens niet ecns over onze eigen marine. maar over de zeemacht van «en kleine zelfstandige staat ergens aan de kust van de Noordzee. Dat land· je beschikte over een geweldige ka· pel. die bij alle grote militaire ge· beurtenissen aanwezig was en welks roem zich over de gehele wereld had verbreid. Een zeer begaafd musicus was daar dirigent van en de diSCipline wcrd hoog geprezen.

Nu was cr eén man in die kapel wiens pakje sporen van slijtage begon te vertonen en op zekere dap: zei de directeur tegen hem: .. Zeg Pieterse, je moesl maar eens een nieuw pak kopen." ..J a .... zei Pieterse met een diepe zucht. ..dat is hard noeli,:!. meneer de dirigent, maar ik heb cr het geld niet voor!' .. Nou." zei de dirigent, ..daar praat ik wel eens met de OVA over en dan hoor je nog wel van me."

Nu was die QVA schtjnbaa r net zo aa n voorsch r iClen gebonden als in onze marine. want hoe hij neusde in de cir· culaires voor de 7.eemacht, de OBAZN's, OBA WO's, OBAAO·s.

OBARDS's, QBAMLD's.

OBA YM's, OBAVC's.

OBADFZ's, OBAHVH's, OBANA's.

OBAMNA's, BENA's, KOVBA's.

OBANGs. bekendmakingen CZM, beo kendmakingen MVM, de geclassüi-

ceerde exemplaren. de geheime en zeer geheime voorschrlClen, nergens kon hij vinden, dat het hem geoorloofd was een voorschot te verstrek· ken voo r de aankoop van een nieuw pak.

De dirigent vond dit zeer jammer. maar hij ga f het niet OD. Hij had ha rt voor zijn mcnsen en àus zon hij op een a ndere mogelijkheid, want de man moest gehol pen worden, .. En? ... " vroegen de o,l!'en van Pie· terse 's morgens hoopvol en gerusts tellend beantwoordden de ogen van de dirigent met .. Geduld m'n zoon, la maar aan mij over."

Intussen reisde de kapel van het Noorden naar het Zuiden, de wereld in vervoering brenfi(end met hun scho· ne muziek. Doch door alle concerten heen viel een dissonant te beluisteren en da t was het pak van Pietersc. Zelfs de bekkenSlager was er van onder de indruk en de d irigent had hem al twee keer geschaakt, dal hij een slag miste. " Als ie d'r weer een mist. s ta je er oP. begrijp je dat", had de verstoorde dirigent hem toep:ebeten en de man nam zich voor zij n ui ters te best te doen, Een groot nadeel van de bekkenist was da t hij geen muziek had, want je kunt nu te enen male geen muziekstandaardje op een bekken prikken. Hij was dus in grote mate afhankelijk van de grote tromslager en als die sloeg. dan me pte hij op zijn bekkens dat het een lieve lust was.

En zo geschiedde het. dal op een wonderschone z.omerdag de kapel was gecommandeerd om luister bij te zet· ten aan een grools militair feest. Het paleis van bedoelde mogendheid w as gesierd met natievlaggen en het drie· kleurig symbool va n het land, waarvan het staatshoofd een bezoek kwam

brengen. Op het grote plein van de hoofdstad heerste stilte. Het publiek. dat niet op de kleine steentjes mocht komen, staarde mel ingehouden adem naar de plechtigheden die plaats von· den. De kapel stond opgesteld en zou op het juiste moment komen aanmarcheren, halt houden en zodra het beo vriende staats hoofd arriveerde, het volkslied ten gehore brengen. De zon weerspiegelde in de keurig geDQCtste instrumenten en deed de kale plekken in hel pak van P ietersc extra goed uitkomen. De dirigent keek en de bek· kenslager keek, maar opeens kwam het sein. . . Muziek geef acht. voorwaarts mars!"

Terwijl het korps zo voorwaarts mar· cheerde. ge beurde hel dat een vlieg de euvele moed had om zich boven OD het instrument van de grote trom· slager te zete\('I1. Hevig verbolgen had de rammonneul' deze zeer oneerbiedige ha ndeli n,l!' ~adegeslage n en geblaz.cn zo hard hij kon, doch de vlieg hield stand .

Toen was zijn e:edulà ten einde en met een enorme uithaal van zijn trommel· knots wilde hij het beest een rotmep "crkopen, toen h U akelig hard naa,,1 hem hoorde . hi'ng ...... bcng ... . beng! ! !

De bekkenslager. die in de mening had verkeerd, dal hij op zijn trom zou gaan slaan. had zich conform de beo staande afspraak van zijn taak gekwe. ten en op een akelig wrede manier de eerbiedi'l'e stilte van het in plechtig· r.eid gehulde plein verscheurd . ..J e st;tat cr op." siste de kapelmees· Ier lijkbleek en inderdaad de zaak kwam voor de autoriteit die het com· mando voerde over de kaze rne waaronder de kaDel pleeet te ressorteren. . Hoe kwam je erbij?" bulderde de ge· za'lsdrager hem streng toc, "J a. ik dacht aan het pak van Picter· se en toen" .. " ,.Wat voor de drommel heert het pak van Pieterse daar mee te maken?"

En ja, toen kwam het hele verhaal over het voorschot. dat de sic niet kon uitbetalen. Het heeft nogal wat voc· ten in de aarde I!ehad. maar OD een ,l!'egeven moment kon de dirigenl P ieterse In een klein alle hensje 200 pietermannen, zo hetcn de mun ten in dal land, ter hand stellen.

Nou. iedereen blij, dat snap je en die l ui maar wachtcn op het n ieuwe pak. maar louw. hoor. Pieterse was en bleef kaal.

Op zekere dag kon de dirigen t het niet meer uithouden en vroeg: "Zeg Pieterse. heb je nu dat pak gekocht, ja of nee."

"J awel. heer directeur:' s prak Pietcr· se verrukt. .. het zit als gegoten."

"Zo," zei de directeur streng, "dan treed je dus morgen in je nieuwe pak aan!"

Hevig verschrikt staarde Pieterse in het weledelgestrenge oo,!!' en stamelde: .. maar diri,l!'ent. ik kan hier toeh niet in burgerkleding komen?"

Toen heeft de di recte ur op de bekkens geslagen," beëindigde Bubbekens zijn ve rhaal en ga f de maten een fijn knipool!je voor de goede verstandhouding.

"We prate d'r verder niel over," zei hij, "dat heeft de kapitein, ik bedoel de di rip:ent ook n iet gedaan, maar Pieterse had een week later een nieuw uniform, dat verzeker ik je."

F. L. W.

13

Met Hr. Ms. Karel Doorman V AN 10 Januari tot 2 April dit jaar maakte Hr. Ms. Karel Ooorman nis onderdeel van oefensmaldeel 5 een reis naar de Middellandse Zee. Het e nthousim,me bij de bemanning was te voren misschien niet zo groot.

Slechts de naam Napels wekte bij sommigen hoopvolle verwachtingen, zij ' t zonder de bijbedoeling van hel door de woorde n "Vedi Napoli e poi Muo· ri" (eerst Napels zien en da n ster\·en) gesuggereerde vertrek naar een betere wereld.

Heen- en terugreis leken aanvankelijk wel bijzonder vlot te zulle n verlopen. Nau welijks Rotterdam verlaten hebbende kreeg in de Waterweg de wi nd vat op het schi p. ZeUs tot lekenoren drongen daarna geluiden d oor, die gerangschikt moeste n worden onder niet tot de normale gel uiden behorende, o ve ri ge ns zonder dat deze leken zich hierdoor van hu n kaa rtspel lieten arhouden .

Toen verlaatrol uit bleef g ing men toch maa r eens kij ken of er iets bijzonders <lan de hand was en daarbij bleek dat he t schip inmiddels koers gezet had naar Rotterdam. Maar niet onverme ld mag blijven, dat hiertussen buitengewoon doeltreffend en prompt optreden had plaats ge had d oor degene n die beroepshalve met dit soort m anoeuv res te ma ke n hebben, zodat ernstig onheil werd voorkomen. Vele geruchten deden s poed ig de ronde, variërend tussen "een weekje dokken" e n "aftra p" Doorman. Echter voere n wij de volgende avond wee r uit en ditmaal werd de Waterweg zonder moeilijkheden overwonnen.

Behoudens een gesneuveld landingswiel arriveerden ook de vliegtuigen van squadro n 2 en 3 veilig aan boord.

De eerste have n, die in zicht kw am

was P lymouth, zij he t slechts op ve rre afstand en voor enkele ure n. Daarna werd dan toch defi nitief koers gezet naar gebieden met beter klimaa t, dan in onte lage landen. Dat ook hier deze beloning nie t zonder moeite verkr ePoen werd, bleek la ngs de kust van Portugal, waar het schip aan hevige zijdelingse uitslagen werd blootge:;teld en geregeld stevige paaltjes maakte. Slechts degenen, die hun nacht rust in een ouderwetse kooi plegen te gebruiken of het genoegen hadden in de ziekenboeg te zij n opge nomen konden de volgende dag nog helde r uit de ogen k ij ken.

De rots va n Gibraltar werd in nachtel ijk duister gepasseerd, maar toen wa ren we dan ook in de veel omstreden wateren van de Middellandse Zee. Aan zware beproevingen werd de weerkundige d ienst van het schip blootgeste ld. Of zeer harde wi nd of rimpelloos water, uiteraard we l eens tegenovergesteld voo rspeld. maar beide met resu ltaat. dat er van vliegoe!e!lingen d ie eerste tijd niet zo veel kwam, mede omdat winig heid met brandstof een dwingende eis was. waardoor het sch ip in zijn snelheid belangrijk gelimiteerd werd.

Een popula ir liedje was in die dagen dnn ook: Moet er nog stookolie wezen, moet er nog stookolie zijn. gezongen op de wijze van het bekende versje ,.He t zonnetje gaat van ons sch{-iden" enz.

Na nog een interessante ontmoeting met de Amerikaanse vloot, werd als plaats Cagliari o p het eiland Sard inië met een drie-daags bezoek vereerd.

Spreek deze plaatsnaam vooral uil zoa ls het gespeld s taa t. met een keiharde HolJandse "g" inplaats va n het

zoet klinkende " Kaljari". Slechts dt'l heren van Hr. Ms. Walrus bleken late r in Napels %0 I taliaans-minded gt' worden te zijn, dat zij tot een juiste uitspraak kwamen.

Overi gens, de stad verdiende geen betl'r lot. Er ging een p;erucht dat deze haven inplaa ts van Algiers werd aa ntted:lan omdat in de laatstgenoemde plaats de Amerikaanse vloot blnnc" zou lopen. Of Algiers veel beier geweest zou zijn is nie t te zeggen, maa~ ook Cagliari was enigszins een teleu rstellîng, ook al staan haar inwoners bekend om h un gastvrijheid.

Evenals Napels, is Cagliari op de bekende wijze amph itheatrisch gebouwd, en bevindt zich tussen de enkele brede straten een warnet van uiterst armoedige sloppen, d ie weinig inspireerden de, bovendien in ge ring aan ta l aanwezig zijnde, bezienswaardigheden te Gaan bezoeken.

Niemand was e r rouwig om, da t na 3 dagen de ankers gelicht we rde n en het s maldeel koers zette naar het gebied, l"Ondom de Zuid·Oost punt van Sicilië, hetwelk een ieder t hans wel uiterst diep in het geheugen gegrift moel zijn.

He laas leed het smaldeel hier een droevig ve rlies, doordat ten gevolge van ruwe zee va n H r. Ms. Walrus de matrOall 1. A. C. van Oaeloverboord sloeg en sindsdien vermist is.

Hoewel beide helicopters de hele dag naarstig speurde n en de schepen hiermede nog doorgingen tot na donker worden, moest daarna het hopeloze zoeken gestaakt worden .

Begin Febr uari werd het oefengebied tussen Sieilië en Malta tijdelij k verlaten en bewoog het smaldeel zich r..aa r zo n en s terren te oordelen, in noordelij ke richting. Langs de indr ukwekkende Etna vulkaan, bedekt met sneeuw en via St raa t Messina werden wij allen dan tUSSE'n Scylla e n C harybdis gepl3atst. echter zonder dat de in Homerus "Odysseus" beschreven moeilijkheden er aan te pas kwamen .

Bij avond passeerden we het eiland Stromboli, waarvan de vu lkaan juist in we r king was, zodat velen de prachtige vuurgloed van de krater in zich op konden ne~n.

De volgende dag zou ons dan het veel bezongen Napels brengen voor een bezoek van 4 dagen.

Het eerst~ wat van Napels, na passeren van het ei la nd Ca pri zichtbaar werd, waren de machtige contouren der Amerikaanse ca r riers en spoedig daarna ook vele van hun andere schepen.

Overigens zou dit geen handicap blijken te zijn want de echte "P arker 51" vulpennen waren nog in g rote aanta llen en tegen dure lires verkrijgbaar.

Voor zover ze nie t reeds de volgende dag in wanhoop o verboord gegooid werden, gClat he l gerucht, dat sommi-

Straatbeeld .jn CauUari op Sardinië"

14

de Middellandse zee gcn aan boord nog s teeds met zo'n pen weten Ie schrijven . Natuurlijk zagen we die morgen ook de in de ochtendnevel wat vage omtrek van de Vesuvius.

Hoewel op prentbriefkaarten nog steeds afgebeeld met een fraaie rookpluim is er, sinds de laatste uitbarsting \'an 1944 geen rook meer uit d e vulkaan waargenomen. Zonder twijfel ~.eert het bezoek aan Napels aan zeer ':elcm schone momenten gebracht.

Daar was allereerst de gelegenheid om een twee-daagse trip naa r Rome te maken onder leidinq van de vloot· aalmoezenier. Dank zij de medewerking van de commandant smaldeel 5 kon de pater zijn iniliatief tot werkelijkheid maken, waa rd oor hij velen aan zich verplicht zal hebben, Voor hen die Napels en omgeving prefereerden boven een bezoek aan de eeuwige stad waren bustochten georganiseerd door onze onvermoeide O. S. & 0., b ustochten die de deelnemers veel te ge nieten boden. De stad Napels moge op grote afstand een fraaier indruk geven dan zij in werkelijkheid is, Capri en Pompei met eigen ogen te hebben kunnen zien was een kans die men niet zo gemakkelijk weer krijgt.

Pompei, een oorspronkelijk Griekse nederzetting werd in de loop der tijden door de Romeinen over meesterd (mder wier leiding de stad een periode van grote welvaart doormaakte.

Doordat vreemde godsdiensten getole_ reerd we rden. bouwde men velerlei tempels. De s tad werd goed onderhouden. Badhuizen werden voor algemeen gebruik beschikbilar gesteld. Het water werd door aquaducten naar de stad geleid en door loden buizen, welke nu nog te bezichtigen zijn, gedistribueerd. Wegen en straten werden goed onderh ouden.

Dat de s traten ook voor afwatering dienden kan men in deze stad zien aan de gro te stenen die als .,overstapje" dienst deden, om van het ene trottoir op het andere te komen. Ka rresporen zijn in de straten nog goed zichtbaar. De typische bouw van d e oorspronkelijk vierkante huizen, met de naar het midden afhellende daken, waard oor het regenwater naar een in het midden gelegen bassin op de beo gane grond geleid werd, waaromheen de familie leefde, zal de meesten van ons wel in het geheugen gegrift blijven (c.q. altijd bijblijven). Zelfs nu eeuwen later komt men nog onder de indruk van de .eevolgen van de ramp die in het jaar 79, door de uitbarsting van de Vesuvius, een einde maakte ilan het leven in deze stad. P ompei werd bedolven onder een regen van as. terwijl wolken van zwavelgassen hun dodende uitwerking uitoefenden.

Later werd dit alles beóekt door zand en aarde en zo verdween P ompei onder het aard-oppervlak, lot in 1592 bij de aanleg van een kanaal resten van Pompei werden weergevonden en va n tocn af het g rootste deel van de stad weer werd blootgelegd.

Ook de enkeling, voor wie de grote afstand geen bezwaar was om de wereldberoemde Griekse tempels te P aes trum van nabij te bewonderen, heeft momenten beleefd, die onovertreffelijk zijn.

Maar ook Napels werd snel slechts ~n herinnering en spoedig was iedereen weer vertrouwd met Kaap Passe1'0, de Zuid-Oost punt van Sicilië.

De volgende pleisterplaats naderde, Malta. De beide eilanden Malta in het Zuiden. en het kleinere Goro in het Noorden beslaan een oppervlakte va n plusminus 200 vierkante mijlen en liggen halverwege tussen Gibraltar en Port-Sa id. Vele volkeren hebben hun invloed erop doen gelden, de Phoeniciërs, Carthagenen, Romeinen, Arabieren, Noormannen en in later tijden de vorstenhuizen Hohenstaufen, Anjou en Aragon.

De apostel Paulus, als gevangene naar Rome gevoerd, leed vlak bij het eiland schipbreuk en landde, 00 een eilandje in de baai. later naar hem St Pauls Bay genoemd. In de loop van de 16e eeuw kW~lm het ei land onder de invloed van de J ohanniter orde. Deze orde was gesticht in Jeruzalem met als taak de zieken te verplegen en het christendom te verdedigen tegen de Turken.

De orde werd van Jeruzalem verdre· ven in 11 91 en trok zich terug op Rho. dos. waar zij tot 1522 tegen de Turken stand hield. Gedurende 8 jaar had de orde geen vaste woonplaats tot in 1530 K a rel V van Aragon h en Malta cn Tripolis als woonplaats aanwees.

Van die tijd namen zij de naam van Malthezer ridders aan. Aan hen dankt het enand zijn mooie gebouwen, zijn versterkingen gebouwd als verdedigingswerken tegen de Turken en zijn vele kunstschatten. Aan hen ook zijn godsdie nst. Wordt van Malta niet gezegd dat het meer katholiek is dan de paus!

Sinds 1814 is Malta een Engels steunpunt en tijdens de jongste wereldoorlog: berucht door de talloze luehtaanvallen. totaal een goede 3000, voor het merendeel op La Valelta, welke havenplaats het smaldeel op 18 Februari binnenliep, om er pas 14 dagen later weel' te vertrekken.

De vliegtuigsquadrons van de 0001'ma n waren reeds daags tevoren afgevlogen om zich tijdelijk te vestigen op het RA.F.-vliegveld LUQA. De eerste officier van de Karel Doorman had b ijtijds laten waarschuwen dat de Maltezer meiskes zeer ingetogen leefden, hetgeen geheel strookte met de indruk. die in het algemeen van hen verkregen werd.

Het eiland zelf maakt een troosteloze en kale indruk. Het bestaat uit een zacht okerkleurige steensoort welke gemakkelijk gezaagd en afgeschaafd kan worden.

Voor de bouw van de huizen gebruikt

me n grole r~hthoekige s tu kken steen die op het bouwwerk zelf gezaagd en bijgeschaafd worden.

Tn de tijd toen Malta zo intens ief bloot. gesteld was aan luchtaanvallen, was het ook deze, door mensenhanden zo gemakkelijk te bewerken zachte steen, die aan duizenden het leven redde.

De Maltese bevolking groef overal in de rolsen kleine privé-schuilkelders, die haar de eerste tijd van de bombardementen bescherming gaven.

Men spreekt van deze steensoort als "Gods good gift to Malta". Later werden van overheidswege grote schuilkelders gemaakt. Voor hun moedig gedrag werd de bevolking van Malta en Gozo begiftigd door H.M. Koning George VI met het Georgi brons.

Deze stenen onderlaag op het eiland is slechts bedekt door een dun laagje losse vruchtbare grond. Om nu te verhinderen dllt deze grond door de vaak zeer krachtige wind, die uit de ri ch tin g Afrika over de Middellandse Zee Millta bereikt, weg geblazen wo rdt, heeft men overal om kleine terrasjes grond, muren gebo uwd to t manshoogte, weer van stukken van deze steen, die overal gemakkelijk te verkrijgen zijn.

Ook de wegen zijn op deze manier beo grensd en het gevolg hiervan is, dat wanneer men vanaf de wegen het oog laat gaan over het heuvelachtige eiland, men tegen niets anders aankijkt d an

Strootje in Cagliari

15

,

zich aansluit bij het Koninkrijk Italië. van bewust waren lagen we in de Ook voor onze geschiedenis speelt dit haven van Gibraltar. te midden van gebied een rol. In de slag bij Messina de vele andere eenheden die met ons in 1672 wordt de Spaans-Hollandse aan deze oefeningen deelnamen. Het vloot onder Michiel-Adriaanszoon de blijft immer een interessant schouwRuyter door de Franse vloot versla- spel vanuit het Oosten dit sterke Britgen. waarbij onze grote zeeheld het s te steunpunt te naderen: reeds van leven verliest. Ook musea en kerken verre zijn als het ware afgeslepen bevatten een pracht uit alle t ijdperken lotswand tonend. der geschieden.is in ecn hoeveelheid Hoe typisch ligt Gibraltar aa n de voet zoals wellicht nergenll ter wereld. He- van de· fi er uit zee oprijzende rots, iaas zullen weinigen dit tevoren ste- met erachte r het vliegveld, de baai realiseerd hebben cm ook niet vermoed Oost van Gibraltar om de Noord van hebben bij de eerste stappen. die zij de rots, verbindend met de baai West op Palermo's bodem zetten. van de rots, met de aangrenzende haBovendien zou een poging om er ook ven. Een fraai gezicht is het op deze maar iets van te zien voor vrijwel een baan de vliegtuigen te zien landen als ieder te kostbaar zij n geweest, a fgezien even het verkeer dat van Gibraltar nog van de te korte beschikbare tijd. Noordwaarts zich in de richting Spanje Sommigen echter hadden he t geluk beweegt en dwars het vliegveld moet een gratis bustocht mee te kunnen ma- oversteken, stilgelegd is ken en bezichtigden de beroemde ka- De stad Gibraltar werd op die Zaterthedraal en het klooster te Monreale dag toen we er binnen kwamen, overmet zij n grandioos mozaiekwerk. s troomd door onze en de Engelse janDe laatste loodjes zouden zwaar blij- nen en aa n de opgetogen gezichten ken te wegen na vertrek uit Palermo van de wi nkeliers was te zien, dat en nog een weekend in de Golf van velen hier hun souvenirs voor moeGabes. wachtten ons nog inspannende ders, verloofden, meisjes, familieleden, Het beeld van ApoUo oefeningen met de Britse vloot. waar- vrienden of kennissen in Holland bein de teslen van Pompel bij op kleine schaal ook Franse sche- machtigden. pen en vliegtuigen en Portugese een- Wij waren er allen wel van overtuigd tegen deze okerkleurige muren waar _ heden hebben meegedaan. door het eiland zo'n troosteloze indruk Vaak hoorde men gedurende het eer- bij het verlaten van de haven van Gibraltar op een zeer vroege Maandagmaakt s te deel van de reis de en igszins onWie heert nog icts op Biak aan te mer- geduldige opmerking: "Waar blij ft nu morgen, dat de reis nu bijna ten einde was. Gedu rende de eerste 4 dagen ken, wie sprak er over kale karang- die zon?" van deze laatste week zouden we het klompen en balen droefheid.

Gedurende de oetening met Ook de Engelsen zijn bcklag<!nswaar- de Britse Home tleet prodig die het hier twee of drie jaar moe- beerde de gouden schijf ten uithouden, ook al ligt dit eiland echter haar tekortkomIndlln niet zo ver van huis als Nieuw gen goed te maken, Uit een Guinea van ons land. helder blauwe lucht die Moge ui t historisch ool!{>unt op Malta zonder onderbreking scheen nog wel iets te zien zijn en kan men over te gaan In het diepe zich daar naar hartelust inleven tot in blauw van de Middellandcen zeer ver verleden, de meesten had- se Zee, scheen zij op het den meer bclangstellîng in de nabije toe- dek van de Doorman dat komst en hoorden met v reugde op 4 in het rustuurtje meer weg Maart de scheepsomroep praaien voor had van een Schevenlngs "ankerrol op post" en even later het strand op een mooie Zaterratelen van de zware ankerkettingen. dagmiddag dan het vliegDe,ll:enen , die door het langdurige ver- dek van een carrier, vol blij! op Malta toch Kaap Passe ro moch- met blanke Hollanders, poten hebben vergeten, werden weer gende de kleur van de s nel met haar aanblik vertrouwd ge- brui ne Zuiderling te vermaakt. Mede dank zij het feit, dat er krijgen. veel gevlogen kon worden ging de tijd Het was gedurende deze dagen een voortdurend afIInel.

Capliar! (Sa rdinië,. Sloep naar de wal Nogmaals werd Straat Messi"" gepas- vliegen en oplanden van seerd, ditmaal bij avond met een prach- onze kisten. Als jonge hontige maan boven het vaste land van den stortten de Seafuries zich op het dek om als door onzicht- tweede deel van de oefening uitvoeren.

Italië, Dit gebied, in 1900 nog door een van bare hand tegengehouden, plotseling te Langs de Zuidkust van Spanje en langs de zwaarste aardbevingen, die de ge- worden afgeremd, door de rem-kabels, Portugal bleef de temperatuur nog als schiedenis kent, geteisterd, met zijn om Ie worden gevolgd door de Aven- de laatste weken. Maar zodra waren talloze fl akkerende lichtjes op beide gers, die een meer bezadigd karakter we in de Gal! van Biscaje of de thermometer wees een belangrijk lagere oevers heeft hopenlijk velen gefasci- vertoonden, Wat een schilderachtig geheel was het temperatuur aan, terwijl het ook uit neerd.

Thans stond Palermo op het program- va naf het vliegdek de massieve con- was met de rustig deinende beweging ma, waar op een fraaie Vrijdagoch- touren van vele carriers en kruisers van de Middellandse Zee. tend binncngevaren werd. Bijzonder gade te slaan en deze te vergelij ken De laatste vJiegdag werd begunstigd mooi was de aanblik van het gebergte of met de soepele lijnen van de Brit- door zeer mooi weer. Met het landen van het rniddagdetaiI vliegtuig was rondom, Door de eeuwen heen is de tannia, het jacht da t t ijdelijk tot woschoonheid bezongen van het eiland ning diende voor Prins Philip, die van voo r onze vliegers de oefening a!geSicilië, Reeds duizenden jaren voor daaruit de oefeningen gadesloeg ot lopen en konden zij zich gaan voorChristus was het eiland bewoond. met de vlugge jagers en fregatten. die bereiden op het afvliegen naa r hun De fraaiste kunstuitingen van de Griekzich wendden en keerden in het blau- basis. het M.V.K.V .. dat de volgende se beschaving zijn hier nog te vinden. we water van de Middellandse Zee. middag plaats vond.

Voor de muren van Syracuse op Sici- En dan te realiseren da t ergens onder Toen op Zaterdag 2 April de Doorman Hii's Oostkust gi ng de macht van deze blauwe zeespiegel mogelijk een Hoek va n Holland passeerde en 3 uur Athene ten onder. In een bonte afwis- onderzeeboot klaar lag om op een gun- later in Rotterdam op de boeien lag, ~e l ing hebben Grieken, Carthagers, stig ogenblik ons met een torpedo t e tocn realiseerden wij aUen dat deze Romeinen, Fran ken, Vanvalen. Oost ver rassen, welke desastreuze gevolgen trip ons zeer veel moois had gebracht.

Goten, Oost Romeinen, Arabieren, Ber- zou kunnen hebben, indien het in dit Eens te mee r drong weer de volle bebers en Noormannen het eiland om- geval niet slechts een oefening betrof, teken is van de bekende woorden: ,.Joi n streden tot later tenslotte in 1860 Ga- De dagen vlogen door de grote afwis- the Navy en see the wo rld" tot ons ribaldi Sicilië verovert, en bet eiland seling voor ons om en voor we er ons doo r.

16

NEDERLANDSE PERS GETEST OP Hr. Ms. DE RUYTER 'f ENE INDE de Nederlandse pers eens

nader - d.w.z. In volle zee - ken-

nis Ie laten maken met Hr. Ms. kruiser

De Ruyler had de Marine- voorlichtingsdienst In overleg met de comman-

dant van het schip, kapitein ter zee W. J . Kruys, voo r Vrijdag 27 Mei j.l. een programma samengesteld dal niet

alleen

Interessant en Jeenaam was,

maar ook velerlei verrassingen inhield. oe eerste verrassing die deze dag ons, journilllstcn, te bieden had, kwam reeds 's morgens vroeg. Zeer vroeg. In de prlllc ochtendschemer gingen diverse marlne-ofricieren de Vlissingse hoteipaleizen af om overal te maken met de verklaring, dat wij om half zeven aan het Roeiershoofd werden verwacht Inplants van hal! acht, zoals ons aanvankelijk was voorgespiegeld. Deze situatie getuigde van helder Jl$ychologisch in:r.lcht bij de Marvo. Ware Immers half zeven reeds in de uitnodigingen als uur van embarkatie opgegeven, dan :l:ouden velen on:l:er wellicht zijn a fgesch rikt. hetgeen jammer :l:OU :l:ijn geweest voor Hr. Ms. De Ruyte r. het Vlissingse hotelwe:l:en en uiteindelijk ook voor ons zelve. Overigens haasten wij ons hieraan toe te voegen. dat de soep niet zo heet werd gegeten als zij werd opgediend : vilf minuten over hall acht betraden de laatste journalisten het dek van de kruiser, die 's middags t6ch nog op tijd in Den Helder arriveerde.

Voor de journalisten, die "van de honger bij de Marine waren gekomen" begon het leven aan boord al direct zeer goed: :l:ij konden het in Vlissingen genuttigde ontbijt mooi afronden met een z.g. na-ontbijt in de longroom. Na het lichaam werd de geest gesterkt: de eerste officier heette ons welkom. plaatste ons in de schoolbanken en liet vervolgens drie otficleren op ons los die ons respectievelijk over het spier- en ze-

nuwstelsel en de vuisten van Hr. Ms. De Ruyter onderricht gaven.

Het geheimste der geheimenissen - speciaal op 't gebied van de electronica en de radar - bleef ons uiteraard verborgen, maar overigens kunnen wij s lechts verklaren véél te hebben opges token van hetgeen ons enige orticieren over machine-Installatle, electrische Installatie en al'tlllerie . van hel schip vertelden.

Het programma vermeldde hler_ vlm: rondgang in groe~n, waartoe wij baksgewijs Ingedeeld werden overgeleverd. Deze laatsten beijverden zich om ons In de korte tijd welke beschikbaar was een maximum van het schip te laten zien.

We werden gedwongen langs de stijlst beschikbare trapjes tot vele dekken te stijgen en at te dalen, mochten een blik op kompassen. radarsche rmen en manometers wel'pen en we legden enorme afstanden door de nauwe gangen af. Gewend om ons op allerlei soorten wielen door het leven te verplaatsen betekende vooral dit laatste C(!n builengewoon aardig gevonden beproeving.

Een grappig programmapunt was hel Feestelijk Natspuiten der Nederlandse .Journalisten. onder het mom van een brandblusdemonstratle. Het s puiten geschiedde (uiteraard met opzet) aa n de loefzijde van hel schi p, zodal wij al spoedig de viucht m!')f!stcn nemen om vanuit beschulte posities aan de lijzijde hel schouwspel gade te slaan.

Voor het ondergaan van C(!n ander tortuur werden wij groepsgewijs gedwon-

..•• e

DE PLOTKAMER IN 1975

De i"die"'lSIelli",, vtm Hr. /Ib. Noord-B rabo,,'

gen de geschutstorens te betreden. d ie daarna In hoog tempo van bakboord naar stu urboord en terug gebakst werden. Om de ontreddering binnen In de toren en in onze gemoederen nog groIer te maken, werden hierbij de geschutslopen snel op en neer bewogen.

Wij overwegen thans om de kwelling die wij hiermee hebben moeten ondergaan voor de Verenigde Naties te brengen.

Het enige programmapunt dat op hel laatst nog hoop op redding en uitkomst bood was het "binnenvallen ter reede van Texel ". Dit geschiedde kalm en rusllg - er werd helemaal niet ,.geval len", noch door het schip. noch door ons en de kruiser werd keurig naast haar :l:usje, H.r. Ms. De Zeven P rovinciën, In de nieuwe haven van Den Helder afgemeerd.

Nóg mochten wij er niet af - eerst moest ons Incasseringsvermogen nog met "scheepskost" worden getest. Nu . dat viel mee - er bleel niet één bruine boon en niet één stukje spek over!

Zodat wij toch nog getroost van boord gingen, met de fraaie sleutelring, voorzien van het wapen van Hr. Ms. De Ruyler ons aangeboden door de commandant _ verheugd In hel warme knuistje geklemd.

En nu. thuis. dit souvenir nog eens bekijkend, kunnen wij er toch eigenlijk slechts plezierige herinneringen bij krijgen. En daa rom: dank aan commandant, officieren, ondero(ficieren en man sc hap~n van Hr. Ms. kruiser De Ruyter!

N. de w.

17

DeK oninklijk

1

Boven: Zeeuwse belangstelling voor de mijnen-opruimin gsdienst .

Onder; Deel van de M.L.D ....;nzend ing.

Recht sboven : V ol pespannen interesse.

Ree/li s midde n: OverZĂ&#x17D;cht Marine - inzending.

Rechtsonder: Mariniers verkla ren een landingsacl ie.

18

arine op de Nederland heeft de aandacht vnn de

gehele wereld op zich gevestigd door de enorme prestaties op het gebied van de wederopbouw. Men kan daar over schrijven en op alle mogelijke manieren nog meerdere bekendheid aan leven. De beste wijze Is echter altijd nog, het te

laten zien.

Hel Is daarom. dal men 011 ee n uItge strekt terreIn In Rottterrlam zlchtbare en tastbare bewijzen heeft bijeengebracht. die de bezoeker op duidelijke wijze laten zien, hoe er In Nederland na de bevrijding Is gewerkt en wat er In die tijd tot stand werd gebracht.

De organlStltoren hebben deze manifes-

tatIe de kernachtige naam gegeven va n "E 55", De E van "energie" en levens van "exposItie", dus uitgestalde producten voortgebracht door de In 10 jaar tijds on twikkelde bedrijvigheid en noeste arbeid op allerlei mogelijk gebied.

D6 Konlnklijko Mari ne ook " an de pa rtij Bij de ontwikkeling van de plannen om te komen tot deze grootse manUestatie \'an onze nationale wederopbouw na de tweede wereldoorlog, heeft men het als vanzelfsp rekend beschouwd dal ook de Koninklijke Marine hieraan haar bijdrage zou leveren met een spedflekc maritieme expositie.

De moeilijkheid was echter, dat op de E 55, welke ruim drie maande n zou dure n, zoveel mogelijk leve nde expositie', wude n moeten worden gemaakt en geen etalages van museums t ukke n.

Dit wilde dus zeggen. dat bij voortduring he t nodige I)ersoneel aanwezig zou moeten zijn voor het geven van explicatie. lerwijl bovendien verschlllende inzendingen in werking C.q. In beweging moesten kunnen worden gesteld ter ve rhoging \'an rle attractlvl tell. Dat was dus zeker geen eenvoudige 01)g8ve.

Eén week vóór de opening van de E 55 (18 Mei 1955) kwame n de eerste spullen aan en 't was om zo te zeggen een heksentoer om leder ding op z'n plaats Ie zenen, want, .. de vloer van het pavilJoen was nog niet helemaal geplaveid en het dak bleek nog maar hal( klaar.

Er Is dan ook In korte tijd veel en degelijk werk verLet, vooral doo r het perlaneel van de Rijkswerf. dat het leeu_ wenaandeel In de Interne Inrichting van het MarinepavIljoen voor zijn rekeni ng heeft moelen ne men. Een eresaluu t voor deze meestal onopvallende werkers, 't Stemt tot bijzonder grote voldoeni ng te mogen zeggen, dat de stand van de Konink lijke Marine, op het moment dat de E 55 door H. M. de Koningin geopend werd, zo goed als gereed was. \\'at laielI wij zien ?

Ja, dat is 'n belangrijk punt dat niet alleen de buitenstaander, doch ook zeer zeker de marineman zal Inte resseren.

Daar is dan In de allereerste plaats de 137 jaar oude Koni ngssloep, Dit product door m~terhanden ve r vaardigd in de sloepenmakerIJ en houtDewerking van de voormalige Rijkswer! te Rouerdam, troont daar onder een eno rme JuUel als het visite-kaarlje van de Marinestand.

\

~EEN

1_

PLAATJE ZEGT MEER

DAN 1000 WOORDEN " .

---11

I

Naast de Koni ngssloep is In de open lucht door de Rijkswerf een mooie modelmast o pgetuigd, waaraan takelaars en maste nmakers een kleine week hun hande n vol hebben gehad.

Er worot aan de ra dagelijks na vlaggenparade Cf' n sein gehesen uit het internationaal seinboek.

Uit het !elt, dat hier dagelijks de nationale driekleur wappert zal de lezer wel begrepen hebbe n, dat het Marlne-t~n­ too nstellIngsterrein E 55, terecht als een Marine-tentoonstelllng Is te beschou ....-cn.

De chef d'équlpage ziet voortdu rend loe dal a lles op rolletjes loopt e n daL voora l he t personeel bij de verschillende stands goed wordt verzorgd.

Bij de Inzending van het korps Mariniers vlak achter de Ko ningssloep kunt U een onderoCflder van het korps gekleed In blauw uniform aantreffen, die haa r fijn zal vertelle n hoe het gaat bU M n amphlblsche operatie, die In ma· queUe vorm op aanschouwelijke wijze Is uitgebeeld, waardoor enige Indruk kan worden verkregen van de wijze, waarop de Invasie In Normandië 10 Jaar geleden wero uitgevoerd.

De a rtIllerieschool heeft Cf' n kleine pitt ige Inzendi ng ge plaatst in de vorm van Mn slIngertafel en een stabIlIsatie toe· stel voor de vuurleiding.

De verbi ndingssehool uit Amsterdam heeft verschillende demonstratie-apparaten opgesteld.

De Navgis heert een donkere kamer ingerich t met een echte luc ht plot en een radarscherm, welke ui teraard zeer in trek is bij jong en oud.

Voor e n naast deze geheimzinnig aandoende zwartgeschIlderoe ruimte waar· op met witte letters te lezen staat: "Radar. hel oog van de vloot," staan verschillende vit r ines opgesteld met modellen van schepen.

De Rijkswer! zond voorts een grote selectie van materiaal waaruit duidelijk de omvang van het terrein tot uitdrukking komt, dat deze Inrichting bestrijkt.

De Mijnendienst zond belangwekkend en zee r spectaculair materiaal, dat o.a. no rmaliler op de mijnenschool voor Iesdoeleinden wordt gebruikt. De werki ng van verschillende soo rten mijnen, alsmede het onschadelijk maken daarvan, worot hier op aanschouwelijke wijze gedemon· streero.

Van de Marineluchtvaartdienst Is het zeer aantrekkelijke model van Hr. Ms. Karel Doorman te bewonderen, alsmede een opengewerkte vliegtuigmotor, enige vliegtuigmodellen en wal fotomateriaal over reddingsacties ter zee.

De radlor-adarschool heeft het bekende radiografisch bestuurde model van Hr. Ms, Banekert afges taan, om dit op bepaalde dagen vla het havenlje In het bassin te kunnen laten varen, De Hydogr-aCische dienst Is vertegenwoordigd door twee bijzonder mooie platen, welke op suggestieve wijze uit-

beelden hoe via opnemingsvaal'lulgen zeekaarten worden gemaakt door dit Marine-onderdeel.

De onden:eebootbestrlJdlngsdienst heeft toepasselijk materiaal dgestaan, waarmee wordt gedemonstreerd op welke wijze en met welke middelen O.Z.-boten te lijf woroen gegaan. Deze Inzending kan wegens tijdelijk plaatsgebrek, eerst enige tijd na de opening van de E 55 worden geplaatst.

Een belangrijke onder supervisie van de Koninklijke Marine slaande dienst, n.l, de bebakening, betonning en kustverlichting va n Nederland toont een model van een VUUl'torenlicht. Bovendien werden bulten hel paviljoen enige tonnen nee rgelegd en midden In het bassin een lichtopstand gezet.

Op de kade is voorts materiaal gebruikt van de mijnenstelplaats om te dienen als encadrering en versiering van het terrcln, 7.081. danboelen cn drijvers voorzien van vlaggen, Natuurlijk is ook de onderzeedie nst aanwezig en wel met een Imitatle-<:entrale ..... aarln een !)eriscoop Is opgehangen.

H ierdoor kan men de Maas afsl)!!uren. een bezigheid di e vrijwel iedereen Intet'eSSRnt blijkt te vinden.

Op de kade zijn tenslotte nog een Ol)!!nge ..... el'kte motorsloe p, ee n whaleboot en een jol te bekijken, alsmede een LCA van de mariniers.

Aan de Oostzijde van he t MarinepavII· joen staan zeer Imposant t ..... ee carriervliegtuigen van de M.1..D .. die veel belangstelling trekken. 't zijn een seafurle en een avange r, welke thuishoren op Hr. MI. Karel Doorman.

Hiermee Is In het kort gezegd ..... at er a lzo op het Marinelerrein E 55 te beleven e n te zien valt.

Rest nog te vermelden, dat getracht zal worden zoveel mogelijk een schip aan het kadegedeelte te doen arme ren, .....a.rdoor het publiek, na bezoek aan het tentoonstellingsterrein, ook een kijkje aan boord zal kunnen nemen.

Bij de Koninklijke Marine dienen tegenwoo rdig :(oveel gespecialiseerde "vakmensen". dat men zich vaak blind staart op z'n e igen terrein en weinig o f geen oog meer heefl voor de rest van de wereld, noch voor helgeen er In ons land gedAan worot, noch voor hetgeen er door de eigen maats worot gepresteerd.

Nu Is via .. Alle Hens" al heel wal geI)ubllceerd, dat ten doe l heeft gehad de verschillende onderoeIen nader tot elkander te brengen, als de moeite maar genomen worot het te lezen. En dan nog zal het gelezene In beperkte mate in· drukken kunnen achterlaten, waar men wat aan heeft.

Zoals gezegd: "eigen aanschouwing Is het best en meest sprekende plantje."

Daarom Is het zaak, dat Iedere Marineman, di e daartoe In de gelegenheid worot gesteld, niet verzulme de E 55 te Rotterdam te bezoeken. 't Is goed voor diens algemene ontwikkeling e n hij leert In de Marinestand welllcht meer wanrde rlng voo r de andere dienst te krijgen.

Dat e r hiervan nogal wat zijn vertegenwoordigd op het Marine-terrein E 55. moge uit het bove nstaande wel duidelijk blijken.

19

. actie/oio ~

Sia,.oucUen 111

H OEWEL ze minder talrijk waren dan de "doorkijkjes" waren er toch ook heel wat inzendingen. die onder de rubiek "silhouetten" gerekend konden worden. Over het algemeen zijn dit toto's, die bij lage zonnestand en met sterk tegenlicht werden genomen. Daarbij zijn personen en voorwerpen met hun schaduwkant naar de fotograaf gewend. Hij kan nu de belichtingstijd zo kiezen, dat zo' n schaduw kant in het geheel geen detaî! meer vertoont, maar een zwart vlak vormt Dat de jury dergelijke Coto's wist te appreciëren, blijkt wel uit het toekennen van een eerste prijs aan de toto "Schildwacht". Ook in dit geval zullen er weer diverse inzenders zijn die denken: "Mijn opname was net zoiets, waarom kreeg ik géén prijs ?"

Alvorens ech ter weer over te gaan tot een kri tische vergelijking tussen een bekroonde en enkele te licht bevonden opname, is het misschien goed even stil te staan bij het bijzondere karakter van silhouetle- Coto·s.

Op zichzelf is het a l een compliment voor een fotograaf als hij tot het maken van een dergelijke foto durft overgaan.

Het betekent namelijk. dat hij in een stadium gekomen is, waarin hij zich durft losmaken van de primitieve opvatting dat een foto per se een .,duidelijk, scherp plaatje" moet zijn.

Dit betekent nu echter ook weer niet, dat elke Coto waarin welbewust een deel van het detail wordt onderdrukt. dadelijk een meesterstuk is. Evenmin als op andere gebieden is het in de fotografie gemakkelijk de traditionele paden te verlaten.

Er zijn natuurlijk duizend en één manieren, om van de silhouet- werking In de Coto gebruik te maken, maar toch is een indeling van deze mogelijkheden in twee grote groepen wel verantwoord. Ofwel een silhoueUe is zelf hoofdonderwerp van de foto, ot we gebruiken een of enkele zwarte figuurtjes als omlijsting voor een mooie achtergrond. In het eerste geval zal de detail-loze zwarte figuur meestal vrij groot zijn. Om toch te boeien moet ze én door vorm én door goed gekozen plaatsing in het beeldveld onmiddellijk de aandacht trekken. Wanneer de zwarte figuur in de voorgrond is geplaatst moeten de contouren ervan voortreffelijk scherp zijn. Een vaag silhouet Is een soort spook. Het geert nooit enige voldoening en doet. bij het bekijken van de Coto hoogstens de vraag rijzen, of er op het laatste ogenblik iemand voor het toestel is gaan staan.

Bij het instellen is het dus zaak, heel goed op de dieptescherpte te letten, zodat daar geen oorzaak voor een teleurstellend resultaat kan liggen. Over de belichtingstijd kan wei nig algemeens gezegd worden. Alleen mag hier natuurlijk afgeweken worden van de algemene stelregel, dat de belichting moet zijn ingesteld op de donkerste partijen. Dal moet hier zeer beslist niet, want dan krijgen we juist niel het beoogde resultaat

NABESCHOUWING OVER DE

marine NIET HELEMAAL AANGEOURFD

Bekijken we nu de eerste foto ,.Zomeravond op Zee", dan zien we een duidelijk voor beeld van wat zQCven werd opgemerkt. Er zit nog net iets teveel detail in het zwart (op het origineel mee r dan op het ~ liché1) en daardoor is de indruk van deze toto niet bevredigend. De opzet was goed!

Alleen - en deze opmerking is in de eerste plaats voor de fotograaf persoonlijk bedoeld - ziet het er naar uit, of hier bij het verg roten de rechterheut iets korter is belicht dan de rest. Dat mag natuurlijk. maar hier is toch een fout gemaakt: de lichte baan op zee loopt niet naar de ondergaande zon toe. Dat staat bijzonder onnatuurlijk!

M

PRIMA I

De bekroonde foto "Schildwacht" heeft geen van de hierboven aangeduide fouten. Silhouetten zijn hier zowel hoofdmotiel (de schildwacht) als sloffering (figuren rechts en prikkeldraadversperring). De achtergrond komt voortreffelijk tot z'n recht. Een speciaal compliment voor de weergave van de wolken. Dat is prima gedaan!

ONRUSTIG

De tweede foto, "Schemering op Zee" is als silhouette-Coto stukken beter, maar hier Is een andere fout gemaakt. Het opname standpunt is weinig gelukkig. De figuur links stoort aJleen maar, doordat het oog heen e n weer blijft dwalen tussen dit silhoucttc cn dc groep rcchts. Oc rcchtcr hclft van dc foto aJleen is goed. Maar door met de camera iets meer naar rechts te gaan, had men de groep nog meer tegenover de mooie wolkenlucht gekregen en het resultaat was waarschijnlijk een prijs geweest.

OOK ACTIEFOTO'S VRAGEN COMPOSITIE

Nu zullen we de silhouetten verder .... zwart laten en onze aandacht wijden aan het laatste onderwerp van deze nabeschouwing, de actiefoto. Dit Is het moeilijkste, maar tegenwoordig ook het meest geHelde soort foto's. De jury achtte het dan ook een verheugend verschijnsel, dat het aantal ditmaal zoveel groter was, dan bij de vorige wedstrijd. Daar stond echter tegenover, dat de kwaliteit over hel geheel nogal te wensen overliet. Zoals echter reeds gezegd: dit 7.ijn de moeilijkste foto's, omdat :te ons geen tijd tot veel overleg laten. Zolang het echter niet gaat om persfoto's, die hun belang uitsluitend uit actualiteit pJ.ltten, mag ook bij de actiefoto niel alles aan de actie worden opgeofferd.

RUST ONOANK S AcnE

De bekroonde foto "Briefschrijver" staat op een hoog peil. Ook hier :tijn de figuren volkomen onbewust van het feit dat :te vereeuwigd worden. Zowel de schrijver als zijn cliĂŤnt :tijn geheel verdiept in het werk. Dat geeft aan de:te opname een indruk van rust, hoewel beide figuren in actie :tijn. Bovendien is de compositie zodanig, dat ook de aandacht van de beschouwer geconcentreerd blijlt.

Misschien vraagt U :tich af, of de hier afgebeelde foto nu wel een echte .,actiefoto" Is. Uw gedachten gaan misschien meer uit naar snelle sporten of naar het gewoel van de moderne grote stad. Het is echter m.I. juister, onder actlefoto's alle opnamen te verstaan, waarbij de mens in zijn bezigheden en ongeme rkt Is vastgelegd. Vanuit dat standpunt beschouwd, is de hier gegeven foto wel degelijk een actiefoto.

DE VOLGENOE KEER WIN T Ut

De grote stapel inzendingen zou het mogelijk maken de:te

serie nabeschouwingen nog geruime tijd voort te zetten, maar aan alles moet een eind komen en we willen het dus hierbij laten. Fotograferen is een kunst, die geleerd moet worden. Uit de resultaten van de fotowedstrijd 1954 heeft U, naar wij hopen, weer een en ander kunnen opsteken. Wanneer U dit jaar niet meer "op goed geluk af" fotografee rt, maar willens en wetens naar een bepaald doel streeft, zult U :ticn dat bij een volgende wedst rijd ook Uw naam voorkomt op de lijst van de gelukkige prijswinnaars!

21

Met Hr. Ms. Holland rondom Afrika (3) Als vanzelfsprekend ging de gedachte van de bemanning uit naar nieuws vanuit Holland en verder naar eventuële mogelijkheden op het gebied van ontspanning In de komende dagen. De kade waarlanp we gemeerd lagen, was gelegen aan de rand van de stad Massawa. Behoudens de aanwezigheid van enkele buitenlandse schepen was er nu niet bepaald veel drukte in het havengebied. Het was zelfs enigszins stil te noemen. Maar het was een bijzondere stilte, die op ons, Westerlingen, een enigszins misleidende Indruk vestigt van kalm aan maar. En toch was daar wel bedrijvigheid, zoals gebruikelijk bij een haven met im- en export. Terwijl daar tussendoor de zakenman zich In z'n auto een weg baande. Ook de door muilezels getrokken voertuigen trOkken aan ons oog voorbij, doch ook op de bekende Oosterse rustige wijze: "Kom ik er vandaag niet, dan kom ik er morgen wel". Na het bezoek van de Nederlandse Gezant werd er bekend gemaakt, dat er in Massawa geen bezienswaardigheden zijn. Er zou echter contact opgenomen worden met de plaatselijke autoriteiten voor de mogelijkheid van een eventueel bezoek aan de 60 km land Inwaarts gelegen stad, Asmara. Deze stad ligt In de bergen op een hoogte van ± 2500 meter en Is verbonden met Massawa door een spoorlijn en een autoverkeersweg, terwijl daarnaast nog een thans bulten gebruik zijnde kabelbaan aanwezIg Is. De tweede dag van ons verblijf in Massawa werd er gelegenheid gegeven voor een aantal officieren en manschappen om de tocht naar Massawa te maken. ZO gebeurde dit ook op de volgende dagen van ons verblijf.

Het was mogelijk om de trein welke bestaat uit één enkele met motorkracht voortgedreven rijtuig voor het schip te laten komen. Dagelijks voor baksgewijs stond de trein reeds klaar, te wachten op de groep, welke die dag van de gelegenheid gebruik zou maken. Het was de voo rlaatste dag in Massawa, dat ook ik van de partij was. Zodra wij ingestapt waren werden de motoren gestart en kort daarop vertrok de trein. Alvorens Massawa te verlaten werd nog de gelegenheid gegeven om op meerdere stopplaatsen In Massawa zeU passagiers op te nemen. Bij een van deze halten stapten drie gewapende politieagenten in, bedoeld als treinbewaking.

Tevens werden nog een hoeveelheid In doeken gewikkelde pannen naar binnen gedragen. Deze pannen bleken het nodige eten te bezitten voor het treinpersoneel. Het was opvallend welk een grote gemoedelijkheid er tussen het treinpersoneel en de passagiers bestond, terwijl men blijkbaar ook niet aan vas tgestelde vertrektijden gebonden was. De treinbestuurder verliet op bijna alle stopplaatsen zijn bestuurdersplaats om in het s tationsgebouw met de plaatselijke stationsbeambten even een babbeltJe op te zetten. Wij zaten in het voorste gedeelte van het rijtu ig op gereserveerde plaatsen en er werd op gelet dal wij als gasten geen hinder zouden ondervinden van het In- en ult-

22

stappen der passagiers, hetwelk dan ook zo veel mogelijk achter in de wagon plaats vond. Zodra we Massawa verlieten bevonden wij ons al direct In een enigszins dor en heuvelachtig terrein met vele kleine hutwoningen. Deze hadden veel weg van de kampongwoningen die wij In de binnenlanden van Indonesië dikwijls hebben kunnen aanschouwen. De huizen alhier bestaan echter uit een uit latten bestaand geraamte, hetwelk met een soort leem Is bestreken. Een en ander maakte een zeer armelijke Indruk. Het werd ons vrij spoedig duidelijk dat hier een bijzonder moeilijk en groot werk was verricht door de aanleg van deze spoorbaan. De aanleg heelt dan ook 19 jaar geduurd. Terwijl de trein zich In slingerende bochten In litl;:edli litijgende lijn voortbewoog, kregen wij gelegenheid om ons volledig op de hoogte te stellen van het steeds weer opnieuw zich wijzigende panorama.

We beginnen langs steeds hogere berghellingen te rijden en over gedeelten die In de bergen zijn uitgehouwen. Afwisselend gaat de reis door bergpassen en langs dalen, waarin men kan zien dat er vruchtbare gedeelten zijn, alwaar de landbouw en tevens de veeteelt wordt beoefend. Soms rijden we door met lage bomen en heesters begroeide gedeelten, waarin telkens opnieuw vogels omhoog vliegen. Bijzonder waren de vogelnesten, d ie ook hIer uit gevlochten takken bestonden, maar mln ot meer de vorm hadden van een bijenkort. die dan aan een e nkele s treng van vezels aan de boomtakken hingen. Alsof ze daar door de mensen waren neergehangen. Mij werd echter verteld, dat deze bijzonder grote nesten ru imte bieden aan vogeItamilies en dat deze nesten ook door deze familie gebouwd werden. Dus ook in de vogel wereld al etagebouw met inwoning. Langzamerhand wordt het bergterrein grilliger en komt het voor, dat men aan de ene zijde de trein tegen een stelle bergwand opzIet, terwijl men aan de andere zijde een geweldige diepe afgrond 7.Ïet. Een voor ons bijzondere indrukwekkende situatie, aangezien wij alleen gewend zijn In Nederland te reIzen, met een wel heel verschillend la ndschap. Ook hebben we reeds de eerste tunnels gepasseerd, waarvan er In totaal 29 stuks zijn op deze route. Halve rwege de reis werd gestopt op een station, dat In grote en inrichting nogal verschilde van de overigen. Hier werd bekendgemaakt, dat we zouden stoppen. om de tegenligger-passagierstrein te laten passeren.

Van een mechanisch seinstelsel is helemaal geen sprake. Daar waar wissels aanwezig zijn bij de stations werd bij de wissel op het moment dat men de trein kón verwachten post gevat, door een man met een aan de ene zijde rood. en aan de andere zijde groengeverfde plaat. Hiermede werd te kennen gegeven of het al of niet toegestaan was om door te rijden. Ook op de kleine tussenstations werd de aanwezigheid van post of passagiers kenbaar gemaakt door een

rode vlag of bord uit te hangen. Op dit grotere tussenstation, genaamd Chinda werd ook nog gelegenheid gegeven om een koele dronk ofwel iets te eten te nemen. In de trein zeI! wal ook een bar aanwezig, maar de limonade en hel bier dat ons daar te koop werd aangeboden door een van de treinbeambten, die voor die gelegenheid dan even vlug een witte jas aantrok, was verre van koel. Nadat een ieder zich wee r În de trein had begeven, werd een aanvang gemaakt met het tweede en meest steIle gedeelte. De berghellingen en atgronden we rden ook groter, waarbij ook het panorama dat zich aan ons oog vertoonde steeds machtiger en indrukwekkender werd.

Na een reis van ± 4 uur heeft men het hoogste punt bereikt en dan daalt men als het ware In een vlakte at, waar men dan al vrij spoedig de gebouwen van de stad Asmara ziet staan. Asmara met als hoofdstraat de Hallle Selassl Boulevard, gaf een goed verzorgde indruk. Vele winkels, waar men buiten de producten van eigen land ook vele luxe artikelen van buitenlandse herkomst zag uitgestald. Na zo wat verschille nde straten doorgelopen te hebben kwamen wij voor een Amerikaanse club die daar gevestigd is In verband met de aanwezigheid van een Amerikaanse vliegbasIs. Ons werd toegestaan om deze club binnen te gaan en daar hebben wij dankbaar gebruik van gemaakt. daar het, ondanks het feit dat Asmara op 2500 meter boven de zeespiegel ligt, gedurende de middaguren behoorlijk warm werd, waardoor het geen doen was om langs de straten te lopen. Het stadsbeeld was gedurende de middaguren dan ook volkomen uitgestorven. Het viel mij op dat de houding van de bevolking wel bijzonder voorkomend en beleefd genoemd kan worden. Te ongeveer 16.00 waren we allen weer op het station aanwezig en ten ± 16.20 vertrok de trein naar Massawa. Ten 20.15 werden we weer voor boord afgeleverd en daarmede was deze tocht weer voorbij.

Een tocht die groot was aan natuurschoon en uitermate Interessant, groot door kennismaking met die bijzondere bergspoorweg. Bovendi!!n wil Ik nog noemen de wel zeer beleefde en voorkomende houding van gastheren tegenover ons gasten. Dit kwam ook tot uiting op een bijeenkomst die georganiseerd was door de vertegenwoordiger van de Etioplsche staat. waarbij aanwezig. vele buitenlandse diplomaten, de Nederlandse Gezant en de commandant met een aantal officieren. In een der plaat.selijke couranten werd veel ruimte besteed aan een Interview met de commandant, ot voor zover de uitdrukking uit de courant vertaald, was het feitelijk geen Interview, maar een prettige conversatie, aangeboden door een vriendelijke, oude zeerob. met 25 jaar ervaring die omeleel de Nederlandse Ma rine vertegenwoordigde. De commandant vestigde er In deze conversatie de aa ndacht op, dat ons schip een volslagen product van Neder\. fabrikaat

was, uitgetonderd het l uchtafwee rk a~ non, dat van Zweedse herkomst is. De commandant gaf ook nog een uiteenzetting van het doel van de reis, waar~ bij hij de haven van Massawa prees om zijn gemakkelijke toegankelijkheid en de medewerking der autoriteiten. Ons voet ba lelftal heeft ook weer een poging gedaan, die deze keer in een 0--6 ne~ de rlaag resu lteerde. Mllar wij zijn in stijgende lijn. Was het In Taranto 0-8, deze keer 0--6, De inmiddels gevormde elttalcommIssie heeft een zware taak, maar zij zullen ook beslist alles in het wer k stellen om betere resultaten te verkrijgen. Op Vrijdag 11 Maart vertrokken we weer naar zee met bestemming Mombassa. Het bleek al gauw dat e r ged urende deze eerstvolgende dagen een bijzondere gebeurtenis op handen was. Er we rden contacten gelegd om Ie komen tot een ploeg van medewerke rs voor het opvoeren van het aloude be~ kende Neptunusfeest. Het zou ongeveer op Vrijdag 18 Maart gebeuren dat wij de evenaar zouden passe ren. Het moel gezegd worden, dat er zeer veel - ± 80 baren aan boord waren. die nog n immer over de evenaar waren ge~ weest. Een niet onbeduidend aantal dus. Het bleek da t we nog in het bezit waren van prachtige diploma's, waari n met een kernachtige ministerieel aandoende aanhef werd verk laard dat ma~ troos "Uit de Ketting" de equatoriale zeedoop heeft ondergaan. Naarmate de dag van Vrijdag 18 Maart In het zicht kwam, kon men de spanning voelen stijgen.

De dag naderde en inmlddehi was er een telegram aan boord ontvangen en

op de d iverse publicatieborden opgehangen, waaro p vermeld stond dat Neptunus met vrouw, dochter en verder gevolg aan boord zou embarkeren om de ceremoniële d oopplechtigheid Ie doen plaats vinden. Het tijdstip van het passeren der evenaar werd op on~ geveer 09.30 vaslgesteld. Van de brug werd door de officier van de wacht om~ geroepen dat de evenaar In zicht kwa m.

Een ieder diende zich voor te bereiden op een iet wat onprettige gewaarwo r~ ding die zich zou openbaren, als een schok die door het schip zou gaan, zodra het schip over de evenaar zou gaan.

Bovendien wa ren er door de oude jongens natuurlijk al diverse ve rh alen rondgestrooid als zou men ter plaatse van de evenaar. een fel groene streep door het water kunnen zien lopen. Een fabeltje wat ook s teeds weer opnieuw de gewenste uitwerking heen. Inm id~ deis was Neptunus met zijn gehele ge~ volg op het ac hterdek aangekomen.

Daar klonk dan vrij plotseling het schrille bootmansnuitje van de Chef d'Equipage, waarmede Neptunus dus met officieel ceremonieel werd overgenoten terwijl hij met zij n gevolg het bovendekh uis beklom via de ui tgelegde loopplank. Bovenaan de loopplank &tonden de vier valreepsgasten en de commandan t die zij n opwachting maak te om Neptunus te ontva ngen, Hij begeleidde het gehele gezelschap terwijl aan alle kanten de fototoestellen op hun gericht werden naar het geïmprovisee rde bordes, waa r de seheerstoel als troon was omgetoverd.

(Wordt vervolgd)

Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt Hr. Ms. kruiser De Ru yter, comman~ dant kapitein ter zee W. J . Kru ys, houdt in Juli korte vaa r toch ten op de Noordzee.

Het oefensma ldeel 5 onder bevel van commandeur S. de n Boeft e n thans bestaande uit Hr. Ms. torpedobootjagers Evertsen en Kortenae r, commandanten kapiteins~lultena nt ter zee J. N. J. van der Mey en F. J . Kroesen, Hr. Ms. fre~ gatten Va n Ewijck en De Zee ... w , commandan ten luitenan ts ter zee der eerste klasse J. van Da pperen en J. H. ba ron Mackay en Hr. Ms. onderzeeboot Wa l ~ r ...s, commandant lu itenant ter zee der eerste klasse G. P. F. Munnlk neemt be~ gin Juli deel aan de N . A .T.O.~oefeni ng "Long SwelJ" en vervolgens aan oere~ ninge n met Britse vlooteenheden.

Hr. Ms. onderzeebootjager Zee land, comma ndant kapitein-luitenant ter zee A. J . Marcus vaa rt voor onderzeeboot~ bestrijdingsoefeningen tezamen met Hr. Ms. cmderzeeboot Tij..e rhaal. com man~

da nt luitenant ter zee der tweede klas~ se (oudste categorie) Ph. S. Niemeyer.

De schepen brengen bezoeken aan Guernsey en PorIland.

Hr. Ms. onderzeebootjager Noord-B ra · bant, commandan t luitenant te r zee der eerste klasse S. H. de Boer, maakt een aanta l vaartoc hlen op de Noordzee als radarlnslructleschlp.

Het is de bedoeling dat op I ~ Aug ...stus Hr. Ms. onderzeebootjager C elde rland In dienst wordt gesteld. Als commandant js aange wezen kapitein-luitenant ter zee P. van Wil! igen.

Hr. Ms. fregat Wolf. commandant luitenan t ter zee der eerste klasse E. H. va n Rees doet dienst als vlsse r ljpolitie~ kr ... iser op de Noordzee. Het schip brengt daarbij bezoeken aan Aberdeen, Losslemouth en Esbjerg.

Hr. Ms. fregat Vos, comma ndant luitenant ler zee der eerste klasse F. de Blocq van Kuffeler maakt een aantal vaartochten op de Noordzee ten behoeve van zwaar tek rachtmelingen.

V er volg van pag. 3

Op weg naa r de Naval barracks werd een kort be'~oek gebracht aan een g ... nCOrnllCtltie. Dit Is een aardige sportle\'e show, waarbij een lllndingsdh'!slekanon zo vlug mogelUk ... It elkaar wordi genom;?n, in onderdelen over barricades e n langs e<!n transpo rtkabel wordt vervoord. om aan het eind daarvan weer te worden opgel ... lgd. Ten bewUze van gereedheid v ... urt hel kanon da n enige Sl': hoten. De oe fening werd In hoog tempo en me t grote on\'erschrokkenheld uitgevoerd, Om t1 ... ur had In de bibliotheek \'an de wardroom \'a n de RN. bnrracks de overdmcht "an het schlldel'ij plaats. In tegenwoordigheid van de Fourth Sea Lo rd. vele Britse officieren en de reeds genoemde dellUtaUe. Het schilde rij voldeed Ol) de plaats waar hel was opgehangen ... itstekend, vooral dank ltU de aangebrachte ve rlichting. Op een kO lICr Jlaatje 011 de lUst Is de volgende nscrlpl le geplaatst: .. P resented to the Royal Navy by the Royat Netherlands Na\'y In recognition of the hospltality recel\'ed In Greal Brllain d ... ring wo rld war 11 ".

Als slot van deze schitterende dag waren admh'aal De Boay me t de tot de dep ... tatle behorende officieren en de comU1IUUJtUlt Vlln H,·. Ms. Zeeland m e i Iwee officIeren gast van admiraal Creruw \'oor de ' ... nch In de kajuit va n HMS Vlctory. Het SIJreekt wel \'anzelf dat een I... nch In deze bU uitstek hlSlorlsche omgeving, wel lets bUzonders Is. Hoe bUzonder. moge blijken ... it hel fei l da t - Ingevolge een 6[ICclaal Il rl\'llege de dro nk op Koningi n J ullalla e n Koningin Ellzabeth zittend werd ... itgebracht.

I

Hlerloe zijn enige burgerdeskundigen aan boord gedetacheerd.

Hr. Ms. fregat Willem va n der Zaan. commandant kapitein- luitenant ter zee J . H. van de Weijer, bevind t zich In de Caraïbische wateren en brengt in Juli bezoeken aan Kingston (JamaIca), S t.

Thomas (Virgin Islands) en Fort de France (Martinique).

Hr. Ms, onderzeeboot 0-21, eommandant luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) J . W. Oosterbaan Is ler beschikking van het hoofd van het InschietbedrIjf te Den Helder tezamen met Hr. Ms. l\lere ...... r, comman~ dant luitenant ter zee der eerste klasse J . van Leijen en de torpedovolgboot Hr. Ms. r 88".

Van squadron mij nenvegers 122. commandant luitenant ter zee de r eers le klasse H, J . Meert, zijn Hr. Ms. Beemster, Bolsward. Bed um, Beilen. 8orc ... ~ 10 en Br ... mme n In dienst en operationeel.

Van sp ... ad ron mijnenvege rs 123 zijn Hr. Ms. Boxte l en Brouwershal'en in dienst. Hr Ms. Boxtel is ter beschlk~ king voor proefnemingen, terwijl het laatste schip tUdelljk Is Ingedeeld bij squadron mijnenvegers 122.

Van sq ... adron mij ne nvegers 111 is Hr. Ms. Beveland ter beschikking van de duikopleiding te Den Helder.

Hr. Ms. oceaanmijnenveger Onve rdroten, commandant luitenant te r zee der eerste klasse G. Gallandat H uet, Is op thuis reis uit de Verenigde Stoten. Het schip wordt omstreeks 18 Juli te Den Helder verwacht.

Hr. Ms. patrouillevaartuigen Freyr en B ... I,la, commandanten luitenant ter

23

zee der eerste klasse J . Klaver en luItenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) H. D. G. Eyslnk Smeets, mllken een reis met adelborsten, waarbij bezoeken worden gebracht aan Oslo, EsbJe rg, Dartmouth en Falmouth.

Hr. Ms. patrouillevaartuigen Hefrin. en lIa dda. commandanten luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) G. M. A. Brummer en luitenant ter zee der t weede klasse W. Kool varen ten behoeve van vaaropleidingen te Vlissingen. Het laatste schip is bovend ien belast met het toezicht op de visserij In de Nederlandse territorlllie wateren tussen de Belgisch-Nederlandse grens en Hoek van Holland.

Hr. Ms. P 862 van de opsporlngs- en reddingsdienst is ter beschikking als veilIgheidssch ip op het Ha rin gvlIet In verband met oefeningen met vliegboten van de ma rineluchtvaa r tdienst.

Hr. Ms. Hobeln en Hendrik Ka rne n varen ten behoeve van vaa ropleidingen te Den Helder.

Hr. Ms. duikwerkschip Hereules, commandant luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) R. Lucas vallr t

ten behoeve van de du ikopleiding.

Hr. Ms. zeesleepboten Orkaan en A 8<17 zijn ter beschikking voor sleepdiens ten.

Hr. Ms. neUenwerksc hip Cerberus, commandant luitenant ter zee der tweede klasse (oudste ca tegorie) KMROV N. J . T ulp vaart voor opwerken.

Hr. Ms. opnemingsvaartuigen Hydrograaf, Lu ymes en Zeeta kkel , commandanten luUlmants ter zee der eerste klasse J. H. R. van de Willigen en W. Langeraar en luitenant ter zee van speciale diensten der eerste killsse H. van Allideren verrichten opnemingswerkzaamheden, evenals de dregboten Hr. Ms. A 909, A 910 e n A 920.

Hr. Ms. landingsvaartuig L 9602 vaar t voor transportdiensten.

Een aantal landingsvaartuigen is ter beschikking van de commandant van he t Amphibisch oefenkamp Texel.

Hr. Ms. zeiljacht Vranla, commandant kapitein-luitenant te r zee H. w. Keesom, vaart ten behoeve van de opleiding va n adelbors ten. Het schip brengt O.m. bezoeken aan St. Helier, St. Ma lo Gue r nsey, Dover, Dartmouth en Fal mouth.

l\olARINELUCHTV AARTDIENST Squadron 320, bestaande uit Lockheed Neptunes, commandant luitenant ter zee vliege r der eerste klasse L. C. Kuiken en squad ro n 2, bestaande uit Avengers, commandant luitenant ter zee vliege r der eerste klasse E. Kragt, neme n deel aan de N.A.T.O.-oelenlng "Long SweU", waartoe squadron 2 wordt gestatlonneerd op een basis van de Britse marineluchtvaartdiens t.

Squadron I, bestaande uit Flreflles, commandant luitenant ter zee vlieger der eerste klasse A. Ehbe!. Is gestationneerd op de Dr. Plesman-vlleghaven op Curatao en staat ter beschikking van de commandant der zeemacht In de Nede rlandsche Antillen. Voor ts is dit squadron belast met de voo rtgezeUe opleiding tol gevechtsvlieger.

Een aan tal squadrons van de marineluch tvaartdienst bevindt zich op het marInevlIegkamp Valkenburg.

KQltPS l\IARINIERS Onderdelen van het korps marlnleu bevinden zich in de Nederlandse Antillen en In Nederlands Nieuw-Guinea.

tot majoor der marlnlefl Kl\oIR: C. G. Lcms m.i.v. 1 Ju ni 1955 tot kapitein-luitenan t te r zee va n de lechnlsche dienst : C. J . W. Smeeman m.i.v. I Juni 1955 tot luitenant ter zee va n de technische dienst de r Ie klasse KMR : R. T. Ronkes Agerbeek m.i.v. I Juni 1955 tot luitenant ter zee der 2e klasse oudste catelorle Kl\IR : J . M. Pigeaud m.I.v. I Juli 1955 BENOEMD : tot luitenant te r zee van de loodsdienst der 2e klasse jon.ste catelorie Kl\ollt : T. K. van der Voort, A. den Besten m.i.v. I Mei 1955 tot oflleler-mar va de r 3e klasse KMR : A. C. L. Harte m.i. v. I Mei 1955 tot l uitenant te r zee arts der 2e klasse jongste eate,orle: J . J. van Oosterhout, D. Ollemans m.i.v. 9 Mei 1955 tot luitenant ter zee v Ue,er der 3e klane KMR : R. van Elderen, H. Kegel, C. J. Deurwaarder, J. N. TIeman, J . L. Boerop, J. Kis t m.i.v. 16 Mei 1955

BOVEN DE STER KTE GEVOERD : kapitei n-luitena nt te r %ee van de technische dienst : C. J . W. Smeeman m.i.v. I Juni

BEVORDERD : lot luitenant Ier zee a rls de r 2e klasse oudsle eate,.orle Kl\1R : J . A. van Belkum m.i.v. I Mei 1955 tot kapitein- luite na nt Ier zee: F. Steinmetz m.i.v. 2 Mei 1955 tot luitenant ter zee a r ts de r 2e klasse oudste catelorie Kl\oIR : K. van de r Hoeven m.I.v. 16 Mei 1955

WANNEER BEGINT MIJN OPLEIDING? De opleldtn.. tot : Onderzeebootbestrijding voor o Uicierenvlieger en officieren-waarnemer Geruispeiler der 2e klasse Brand wee r man . . .

Onderzeebootverkenner de r 2e klasse Onderzeebootverkenner der Ie klasse Seinmeester-onderwa terdemonteur Duikmeester-onderwaterdemonteur VliegtuigtelegraCist .

VI legtulgma ker- instrumentmaker Navlgatie-plotofflcler .

Sergeant vliegtuigtelegrafist Majoor vJiegtuigtelegratlsl .

Kwartiermeester Kanonnier Kanonnier (loodsboot) Radio- afstandpeller vuurleiding Radio-a fslandpcller plot der 2e klasse De herhallnlscursUlJ voor: Onderzeeboot verkenner der 2e en der Ie klasse Kanonnier de r 2e e n der Ie klasse De opleidin, lol : Waarne mer

24

15 15 15 22 22 22 22 22 22 29 29 29 29 29 29 29 29

Augus tus Augustus Augustus Augustus Augustus Augustus Augustus Augustus Augustus Augustus Augustus Aug\lstus Augus tus Augus tus Augustu~

Augustus Augustus

15 Augustus 29 Augustu ~ 1 September

1955

Sergeant ziekenverpleger Ziekenverpleger Onderzeebootver kenningsofficier Majoor geschutkonstabcl .

Korporlllli hofmeester .

Korporaal hofmeester zJm Kor poraal kok Mijnenofficier Wapcntechniek Majoor torpedomaker Kanon nier Vliegtuigmaker-insirumentmaker Radlo-afstandpciler plot der 2e klasse Kanonnier Radio-afslandpeiler vuu rleiding Vliegtuigmitrailleurschulter .

De he rhalingscurs us " oor: Radlo- afstandpeller plot der 2e klasse Duiker der 2e en der Ie klasse Onderzeebootverkenner der 2e en der Ie klasse Rad lo-afstand peiler vuu rle iding de r 2e en der Ie klasse Kanonnier der 2e en der Ie klasse

I I 5 5 5 5 5 12 12 12 12 13 19 26 26 29

September September September September September September September September September September September September September September September September

5 September 5 September 12 September 12 September 26 September

tot luitena nt te r ue de r Ie klasse: A. P. E. J . J . Besnard, M. G. Zuidijk, F. F. Brinkman m.I.v. I Juni 1955 tot kaplleln· lulte na nt te r tee va n de teehnl!IChe die nst : H. J . Bouvy, C. A. Brinkhuis, G. A. m.I.v. I Juni 1955 Cen. EERVOL ONTSLAG: eerste luitenant der ma riniers Kl\I.R: op verzoek (benoemd tot reserve·ortlcler der Kon. Luchtmacht) J . D. van Galen m.i.v. 1 April 1955 luitenant te r zee de r Ie klasse Kl\IRO V: op verzoek J. J . van Groningen m.I.v. I Mei 1955 luUenant ter zee van ad mi nistratie der 2e kl a~ jonl'ste catel'orie: op verzoek J . H. RItserna m.I.v. I Mei 1955 tijdelijk vlootpredikant (in ra nl' I'elijk,elteld met luitenant te r zee der Ie klasse): op verzoek Ds P. Boerma m.i.v. 1 Mei 1955

M Opgave van schepelingen die in het tijdvak van 16 April 1955 tot en met 15 Mei 1955 behoudens bedenkingen in aanmerking komen voor bevordering tot de rang van korporaal en hoger. van ee.chutkons tabel de r Ie klasse lot korporaaleeschulkonslabel : E. G. Derk., C. A. Meulemans, H. P. Repping, G. W. Haffe rt en H. W. Schagen m.I.v.

Maart 1955 va n sergeanl- vuur1eldlngkonstabel lot maJoorvuu rleldlngkonstabel : J . van de Vijver en J. van Beveren m.I.v.

Mei 1955 van majoor-geschutmaker tol oppe rgeschutmake r: C. de Ridder m.i.v. I Mei 1955 va n u rceant-eeschutmaker tol majoor-eeschulma ker : B. Doedens m.I.v. 1 Mei 1955 va n majoor-vuurleldingmonte ur lot oppervuurleJdingmonteur: J. Hoogenboom m.I.v. I Mei 1955 van korporaa l-eleclromonteur tol sereeant-electromonteur : L . Bekker en H. Verkaarl m.I.v. I Febr. 1955 H. J . van Honk, G. P. van de Scheur A. M. Cox en J . Peters m.I.v. 1 Mei 1955 va n e leclromonteur der Ie k lasse tot korporaalelectromonle ur: m.I.v. 1 April 1955 J . Kuipers van ra dlo-radarm onte ur der Ie klasse tol korporaal-radioradarmo nte ur: April 1955 H. Stomphorst e n G. Seijdel m.I.v. vin ma,Joo r-teieera fist tot opperieleeraflll: Mei J. Dleleman e n E. Waelpoel m.I.v.

1955 v. n sereunl- Ielerrarist tot majoo r- telel'rafis t: J . van lspelen, G. C. Lebls en A. 1955 Koops m.i.v.

Mei Vi n korpo raal -machinist lot sereunl-machl nlst: C. J. Ardewijn en O. T. Damwijk m.I .v. 1 Mei 1955 van machinist der Ie klasse tot korporaa l· machlnlst: P. W. J . van der Star, W. de J ong, J .

Gout, A. Kreefft, H. A. Akker, A. Joosen, F. van der Veldt, J . C. Snet, D. P. Arisman, J . A. Kllsdonk, G. W. H. J. Tielen, W. den m.I.v. 1 April 1955 Haan en H. J . Delannoy

hlltena nt ter zee de r ie klaH\!:: wegens la ngdurige diensl S. H. Rosier .

1955 m.I.v. 1 Juni majoor de r ma rin iers: op verzoek (benoemd lot reserve-oHicler) 1955 C. G. Lems m.I.v. 1 Juni kapitein- luitenant Ier zee van de lechnlsche dienst Kl\IROV (boven de sterkIe): op verzoek (benoemd lot reserve-omcle r) C. J. W. Smeeman m.I.v. 1 Juni 1955 luitenant ter zee van de technilche dienlt der Ie klalse: op verzoek (benoemd tot reserve-ofticler) R. T . Ronkes Agerbeek m.I.v. 1 Juni 1955 luite na nt te r zee van va kdlenl te n der Ze klasse oudste cateeorle (boven de ste r kte): op verzoek (wegens langdurige dienst) H. Koning m.I.v. 1 Juni 1955 luitenant ter tee der Ze klaue oudl te cateeor1e: op verzoek (benoemd tot reserve-officier) J . M. Plgeaud m.i.v. 1 Juli 1955 kapitcln te r zee van speciale diens ten: op verzoek (wegens langdurige dienst) K. G. Tiel m.i.v. 1 Juli 1955

van korporaa l-timme rman tot sereeant-tlmmerman: J . Gra ven m.i.v. I Mei 1955 van majoor-schrijver lot opperschrijver: L . J. Hordijk m.i.v.

1955 Mei van ler,eanl-schrijver tot majoor -schrij ve r : m.I.v.

Mei 1955 J . Zwaan en S. J. van Zomeren van korporaal-schrij ve r tot sereeant-Ichrijver: J . H. Kelt jens m.i.v. 1 Maart 1955 van schrijve r der Ie klasse tol korporaal-schrij ve r: G. H. W. Frlebel m.I.v. 1 April 1955 van d ekenverplel'er der Ie klasse tot korporaalziekenverpleeer : G. Nanninga en B. E. F. Loples m.I.v. 1 April 1955 van serceant-boUelier boven de s terkte tot majoorbottelIer boven de sterkte: C. A. Valkhof m.I.v.

Mei 1955 van se ....eant-botteller tot majoor-botte lier: A. van der Meij m.i.v.

Mei 1955 van korpOr-aal- boltelier tot sereeant-botteller : M. A. A. Jansen, H. Bakker en J .

Gerrltsen m.I.v. 1 Mei 1955 va n boUeJler der Ie klasse tot korporaal-bottelier : W. H. Hultema en J. de Klerck m.I.v. 1 Mei 1955 van sergeant- kok tot majoor- kok : F. Mleremet m.i.v.

Mei 1955 va n korporaal- kok tol sereeant-kok: J . J . Meijburg m.I.v.

Mei va n kok der Ie klasse tot korporaal-kok : N. S. Peijer m.I.v. 16 Febr. 1955 va n cha ufre ur der Ie klasse tot korporaal-chaulleur: m.i.v. I April 1955 C. J . de Fouw en M. Houtekamer van sereeant van speela le diens ten Instrumentmakercodedienst tot sereeanl-majoor van speciale dienste n Instrumentmake r-codedle ns t : F. ter Hennepe m.i.v. 1 Mei 1955 van vlieger de r Ie klasse tot korporaal- vliee er : P. Lemmers m.i.V. I April 1955 van vllel'tuigmaker-vllegtulgmonle ur de r Ie klasse tol korporaal-vlle,tul,maker-vlle,tuiemonte ur : L. H. Beme r m.I.v. 1 April 1955 van .ereeant-vlle,tuigmake r· radio-r-ada rmonteur lot ma,Joo r-vlie,tulcma ker-radlo-radarmonteur: A. J. Jansen m.i.v. 1 Mei 1955 va n korporaa l-vllecf.nll'm.ker-radlo-rada rmonte ur tot sereeanl-vllegluiemaker-ra dlo-radarmo nleur : R. Aarden m.I.v. 1 Mei 1955 van vlieelulemake r·radio-r-adarmonte ur der Ie klaHe lot korporaa l- vlle,lulJ{maker- radio- radarmo nte ur: P. J . Leenhouts m.i.v. 1 April 1955 va n ser,eant-vllegluigmakerkonstabel lol majoorvlle,tu1e ma kerkonslabel : m.I.v. I Mei 1955 J . van Vieg!!n en C. H. van Offeren van sereeant-vlie,lu1e ma ker- mela.lbewerker lot majoorvtleetull'maker- melaalbewe rker : A. H. Haije en J. de Vos m.i.v. I Mei 1955

25

van korpor aa l-vlle,tui gmake r - me taa lbewerk er tot sergeantvllegt uif m a ker -m etaal bewerke r : N. van Gelderen, A. Bogerd en P. Snijder m.i.v. 1 Mei 1955 van korporaal-vliegtuigmaker- mal'uij n beheerd er tot sergeant-vllect ull'ma ker - mafa:r.ij nbeh eerd er : A. T . J . E vers m.i.v. I Mei 1955 van se rl'ea nt -m~oor de r ma riniers tot a djudantonderofficier der mariniers : m.i.v. 1 Mei 1955 H. J . Amen va n korpor aal der ma rinie rs tot sergeant der m a rin ie rs: m.i.v. 1 Maa rt 1955 R. H . Londt van ma ri nier der Ie k lasse tot korporaa l der ma r iniers: J . van HIJkoo p m.i.v. 1 Maart 1955 va n m a rin ie r van de verblndinl'sdlenst d er I e kl asse lot korporaat van d e ve rbindin gsdi enst: N . C. den Hoed, P. J . A. Peels, T. S .

Gieling, J . Bosma en T. Postma m.i.v. I April 1955 va n mu:r.lka nl der I e klasse tot korpo ra a l-muzikant: H. Ol ij m.I.v. 1 Febr. 1955 J . M. J . Sch outen m.i.v. I Maart 1955 Opgave van sche pelingen me t de rang van korporaal en hoger Mn wie eervol ontslag u it d e zeedienst is verleend m et ingang van de datum als achter ieders naa m vermeld: oppergesch ut konsta be l: G. D. C. S mit m.i.v.

Juli 1955 korporaa I-geschutkonstabel: N. G. van d e Stadt Juli 1955 m.i.v. oppereledro monte ur: m.i.v.

Juni 1955 J . E . Breet majoor-eledromonteur: m.i.v.

Juli 1955 J . Pleit ser gean t _eledromonteu r: m. I.v. 1 Juli 1955 E. Zwitser korporaal-electromonle ur: J . W. K loek m.i.v. 1 Juli 1955 m.I.v. 16 Juli 1955 A. van den Ha m

ae r,eant- radior adarmonte ur: m.i.v. 10 Juni M. R. Rommel oppertele,rarls l: m.i.v. 1 Ju ni H. Verh age korporaa l- te le,rarlst : m.i.v. 16 April H . J . Breekman korporaal- machinis t : O . R. Blogg m.i.v. 16 Mei m.i.v. I Juli H . J . Driesen opperschrijver: m.i.v.

Juli H . J anscn korporaal-ach r ijver: W. Hens m.i.v.

Juli H. J . BesseJink m.i.v.

Juni ko rpor aa l-:r.lekenverplerer : m.I.v. 1 Juli J . L . K ochen korporaa l-hormee5' er : m.i.v. 1 Juni P. Walra ven korporaal-kok : m. i.v. 16 Mei J . J . Witlebrood sergea nt- v llel'er : m.I.v. 13 April J . P. R. F . Huisman ser gea nt- vlle,tulgtclegra fl it: J. C. Sch ra m m.i. v. 16 Mei K . C. Uitterwijk m.i.v. I Juni korporaal-vlle,tul gma ke r - ra diora darmonte ur: m.i.v. 16 Jun i J . Slljker korpo raal- vlle,verkeersleid er : m.i.v. 16 Aug. A. va n d er Schee ko rporaal de r ma riniers: J . H . T. Hendrlks m.i.v. 16 Mei H. L . t er Bekke m.i.v. 16 Juni G. T . van Bokhoven m.i.v. 16 Juni G. Wessels m.i.v. 16 Juni A. C. F aas m.i.v. 1 Juli m.i.v. 1 Juli J . G. JansUn J . P . P ijnen burg m .i.V. 1 Juli R. G. Gijsber ts m.i.v. 16 Juli A. A. ter Horst m.I. v. lOet.

1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955

"MACH - TRAINER" Het bij uitstek geschikte len lleotulg met straalaand rij ving voo r d e opleiding van jachtvliegers.

N. V. KONINKLIJKE NEDERLANDSE VLIEGTUIGENFABRIEK

26

de Amerikanen. noemen het .. TRIGGER

1I1a;"/i,,,

TOR,QIIE

•. Tri j!:ger" i, tu]';k". , ..Tor"",," i~ koppel. mUr daarmfl! ;! de h~ l "kl!nis ni~t vr.tkJ ~nrd . U mOCI zt:lf in ' de Ford ·ss rijden. wi l!

V bfg rijpen "'al l'r n,' C ,",'ord l bedneld.

"Trig(:cr Torquc" duidr op CC n n;t ~l!nd tl aet:ele rat ie. dil! iel o zo bijznndeu is. dllt iedere vtr lali ng tI! kort ' ehie!.

"Trigge. Torqu,," is mogelijk door de a ul omlli~d,,!, uopa ~~jng van h to l koppel bij elke . nelheid, wII. rdoo r U onmidd rlJ ijk hel 1'0/1. ver mogen k unt inullen va n dl! m.ehl;g" ultra -kotte.,/ag kopk lep moto rco. Dil g..ld t zowe l voor d e 162 P.K. V-8 V-blok. nIs voor de IZO P.K. 6 cylinder I-blok mOlnren.

De Ford ' SS i. verkrijgbna, in 4 veelomv811 cnde .erie.: Mainti nr , CU8tomline, Fairlane, SlAtion Wagon. K e u~e uit 17 modell en, ruim 50 kleuren-r:n beklediugl .eombina ti u, T olUI ranmoppe rvlak gro le r dnn bij enig andne wagen in zijn kl u~e , Pan ora mi. che voo rruit. Power Slee ring. Power Brakel en P ower'5Cal-adjuller leve rbaar op alle modellen. evenals 3 I mu smiSlics : Standatd. Fo rdomatie, Overd rive.

CU I/om/i ne

De Official Ford Dtulu :a/ U de Fo"l 'SS raag demon"'trtn .

Ht/aUn;.:

df~g~,cfn ~1

nl'

: ~.,

gunllig. jinoncie,ing.I1O<I'looo,dtn.

,,

FORD 6AAT VOOR I

,

'w '

"

....,. c..-

tJ

Prijun vanaf F 10.250,- Maiulinc Tudo. _cat. pro af ra!.> •.

N.\'. NEDERLAI'iDSCHE FORD AUTOMOBIEL FABRIEK. AMSTERDAM

N. V. KONINKLIJKE FABRIEKEN

Wed. G. M. Herngreen

LENSVELT NICOLA

ROTTERDAM

Grondherendijk 48 Teleloon 71054

'S-GRAVENHAGE

* Brood .. ROllgebrood. .. Be.ehuit Ban,",'

z.

•

~C~"I'•• toJfj?,u.~.n eoml'f.te meutif.";n~en

GROOTKEUKEN INSTALLATIES IN

-e

RO ESTVR IJ STAAL

_ _;___~_"._~_r.i~lin,__",_:_,:~_ n -.

MACHINEFABRIEK

GU810weg 71 . TelefooQ 69490·61701 . Schiedam

"Borletti" Meetgereedschappen Technisch Handelsbureau

R. MEININGER laan van Meerdervoort 91 Den Haag. Teleloon 334929

'"

.!ll

Minimax

önfgen' technische dienst N.V

§' ~,

beschikking

'J) .""'....","",

v~n

alle Marine AFdelingen

oor een speciale overeenkomst

oo"-~.,,..

G . . . ..

,@

o,,"e..

6HeLbLw66er NED, FABRIKAAT

-

MINIMAX N .V .

-

BUSSUM

INDUSTRIELE

FIRMA W. B. eOHEN OLDENZAAL

REEDS 50 JAREN

a...,..technld

n stl' .... n erol lJw koelptO" E• klaar ot'" staal te ~ssen . e hl

DE LEVE RA NCI ER VAN ,

,

blem~ oP onte "ta j Ervaring IS

• POETSKATOEN EN

• POETSLAPPEN OOK AAN DE MARINE

AANNEMER SBEDRIJF

FA .

J. DE VRIES & ZOON

DEN HELDER

ALKMAAR - TEL. OEN HELDER -

U I T V 0 E RIN C WERKEN I'"

GEWAPEND BETON, WATERWERKEN EN UTILITEITSBOUW

27~

TEL. 226C1

VAN

ElECTRONISCHE APPARATUUR volgens specifica/ie In grote en kleine series )(-

UHF, TV en FM antennes

T~EA Technisch- Wetenschappelijke Apparatenfabriek

ONDERVINDT DAT BIJ

OOK UW OPDRACHTEN 'MET DE MEEST MOGELIJKE ZORG WORDEN UITGEVOERD

LABORATORIUM EN PRODUCTIE VONDELSTRAAT 72 SCl'IIEOAM, TIEL. 65111 (S .. _~)

"'MSTUO"''''' TUEf. .. 0767 GRONINGEN, fEU F. 21109

AMSTERDAM

TELEFOON 8.5622·8894.5

•

••

De bouw van onze mijnenvegers , ----------------------~

Scheepsbouw

VERSCHURE'S SN ELL O P E NDE

S TOOMM A CHINE S

Machinebouw - Reparatie

WILTONFIJENOORD SCHIEDAM ROTTERDAM

VOO R SC H E EPS· E N

Boforsgeschut . Geschutsrevisie

STATIO NNA I A E

DOEL EIN DE N

VERSC HU RE & CO" SC HE EPSWERF EN MACHINE F A B RI E K N ,V .

M EE UW E N LA AN 70 - A M ST ERDA M - TELE FOON 00701

SC HEEP SB0UWUNI E N.V. GRONINGEN

Samenwerkende welVen: GEBIt NIESTERN &. CO. Delfzijl

NOORD NEDERLANDSE SCHEEPSWERVEN N,V, Gr onin ge n

SCHEEPSWERF "TIE WAAL" N,V. Za lt bommel

moderne

E.J. SMIT &ZOON' 5 SCHEEPSWERVEN N.V. t. WESTERBROEK (Gr.l

lijnsche pen

T. 1. 1. nr. 241· K 5904

• uto m .

zeesleepboten

SCHEEPSBOI/W UNIE N.V. HeUevoeu lul,

Spec ialisten voor net ontwer pen en bouwe n 'V a n :zeeIChepe n tot 3000 to n. Coaste,.. tot Iedere g rootte. Z: esle epbote n. Llchter'1 Ba ggermaterieel .

Re pa róllt le. va n zeeschepen tot op dwarsh ellingen en in dokken.

3000 to n

•

handen

In •

zeeschepen

DE HAAN & OERLEMANS scheepswerf H. HEUSDEN

rivierschepen tankers

SCHEEPSWERF EN MACHINEFABRIEK

HARDINXVELD TELEFOON No. 1 en 101

NEDERHARDINXVELD

* TELECR.:

MERWEDE·

NEOERHARDlNXVELD

Teddington-apparatuur HOUDT DE WACH T BIJ ALLE DIESEL·

MOTOREN OP ONZE MIJNENVEGERS

ABNORMALE •

TEMPERATUREN

• •

SNELHEDEN

DRUKKEN

WORDEN

GESIGNALEERD

• BIJ CRITIEKE

OMSTAND I GH EDEN

* *

*

WORD T DE

l QSl m. stelen motorJllcht voor hll!;1!

BETAEFFENDE

uitgerust met 2 Glenlf/er dIesels

MOTOR AU TOMATI SCH

vlln 72 pk. I~e r

GESTOPT

*

o"lworpen en gebouwd dOOl :

".V, ~AMSTERDAMSCHE SCHEEPSWERF

• ~I GRi$WEI 1Q.12, mEF. nUl (3

G. DE VRIES LENTSCH Jr. AMSTERDA"

njMII)

TECHNISCHE HANDELSONDERNEMING

VANANDEL N.V .

ROTTERDA.M POSTBU S 6049

TELEFOON 65000 5 lijnen

,

STALEN BUREAU.ENBEDRUF5_ MEUBELEN TEKENTECHNISCHE DMATERIALEN eh EODETJ5CH E T

rNSTRUMEN T EN LfCHTDRUKKEN

FOTOCOPIËN NEO-DRUK fY.NTOORARTI KELEN AMsT t;RDAM·GRONINGEN·DEN HAAG · EI NDHOJEN·HILVERSUM-ROTTERDAM· DJAKARTA. ANTYlERPEN "

l

""rlqu. N.UoMlI.

cl'Ar.,... de GlHlnoe

Geweren. ~rabijnen.

Semi..utomatische Geweren. Geweermitrail. leurs en bijbehorende munitie.

Pidolen met bIj.

behorende munitie.

N.V. Nleu_ Te chnisc he H.nd. lm.~tlc".ppll L..... V_ ..... ul 35 .·.-Gr .... nh . .. _r. I. 111819

Nieuwe kanalen bevorderen handel en verkeer, brengen welvaart

BOS & KALiS I, In ,t•• ~ ook de allergrootste projecten in snel tempo uit te voeren.

Grond- en waterbouwkundige werken Taludverdedigingen van asphall en basall R ij s - en bag 9 e r w e r ken

Aannemings-

~

In LEUKE ZEEREIS ...

Handelmaatschappij

een .ard l.-e eJlC\lme, een feutje, een ,esProken brief VOOr vern! verwanten .. " Daar hoort de microfoon bij en d.

AMROR Handy SOW\d, de popu laire band~rder voor iedereen.

G _ ook aan die bandre«lrdl...·SJlOrt doen, een hobby met d ulroenMn f ..eett .... .

Voor muziek. un.-. ,eaproken woord .... elk ander ,eluld de

AMROH HANDY SOUND

Jac. G. van Oord U. - Utrecht

,,0 . Band recorder voor ledereeD"

Telefoon 19027 - 26027

fl 298.KwaUJeib producten ....oor J1.~~o, MUIDEN

TEL.

ST AA LOR A A Ok ABElS HERCULESTOUW EN PYTHONTOUW SISAL. EN MANILLATOUWWERk

•

BouwBetonHei- en Waterwerken Kantoor Dordrecht, Kromhout 65.67, tel. 6941" Den Hoag, François Maelsonstr. 45, tel. 553844

Leveranciers der

N. V. STAALDRAADKABEL. EN HERCULES·TOUWFABRIEK v/h .............~J~.C~.:,. DEN HAAN

Koninklijke Nederlandse Marine van conserven en

I

vleeswaren

fabrieken te

QORSPRONKELIJI::E PATENT. HO UD ER S V AN EN NAAM.

Cuyk aan de Maas

GEVERS AAN HET AlOMSfKENOE

HERCULlSTOUW

FISH CANNING FACTORY

Kwaliteits

Rubberartikelen

" 'f.oI.ccMl.io"

Ook in olie

VAN DER WINDT'S HANDEL MIJ .

en benzine besfendige soerfen

Exporteurs van

RUBBERFABRIEK "VELP"

_

V LA"RDI NG EN

V ISCONSERVEN GEMARINEERDE EN BISMARCK HARING ROLMOPS GEZOUTEN HARING IN VATEN GEROOKTE BOKKING VERSE VIS

Tel. , K 8302 - 2775 'e Velp Telefoon 3057 Rotterdamse lijn 67072 Teleg ram: Handel

i

STOMEN

VERVEN

Leverllncier Koninklijke M 8rine

~

SCHEEPSWASSERIJ

e~~

BERGMANN~

verzorgt opdrachten van ONDEROELËN DER

KONINKLIJKE

NIDERLAND5E

MARINE

RUBBERHAHOE L

Spe el• • l lng. ,lehl voorgrofe o,d. ' $ 0.8. eh.ml.eh re/nlge n Viltl

~~~~~~R~o~rTERDA~

UNIFORMEN • MATRASSEN - DEKENS .

EJfpedll1e ~oo, het ge h.'. '. nd.

AMSTERDAM NOORD TEL. 60121 (5 Lijnen)

Cenlrale Suiker maal"chapPii N.V.

AMSTERDAM

rDt~x

vraagt onze

o suikers

8cheep8lakken

.. labletten

beschermen alles wat vaart - van coaster tol oceaanStomer - tegen de verwoestende invloeden Vlm KlJ nd

o bijsoorten

.. theeklonljes

.....

,Mluter

o sIropen

o basterden L -_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

~

•

~11 :t:t:a~~1

LAKfABRIEKEN N. V•• SASSENHEIM

* a.";J~, &,,.i, in ( }~;Im i"k', ,oftl"", _, j" j_ lh,,;,.

CV.." ']JOO/4fIl,

lol 11""

Alle gereedschappen voor de metaalbewerking

N. V. TRI C 0 T AG E F A B R lE K V.H.

•

F. & B. WIL MIN K Hanclellonde rne rn lng

VE ENDAM

L.. n Cop ••

.*•

Y,

"H Y0 ROB EN0" e.V.

C.Uenburc:h 65, Den H •• g. Tel. 113132

Scheepswerf "DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL Gemeen&chappelijk IIAJJletlwerkende acheepswerven Gebr. Nlestern & Co . . Del1zljl Noord·Nederlandsche Scheepswerven • Groningen Scheepsbouw Unie N.V. . Groningen NIestem Scheepsbouw Unle N.V, • H ellevoetsluis

•

M.S. "BURDIAMBAL"

_

Uydrocralhch vaartuil

_

lnlSop-nl l

J II. ol" r"rfl. "".. kl. . ...U".. 11 .

... .. _.........,;. ""Ir•• lu,...,".... ..,._

• ,Alle soorten vrachtschepen

.,.11_""

• Uchters

_ ........ . .Ir -j. ",lol,. ".,. "_"... .~/I

... • ,"' .\ ....

"'.;1(".

Zvveeds staal Naadloze buize n Gereedschapstaal Roestvrij staal

von UDDEHOLMS A/B

• Zeesleepboten • Baggerlnstallatles • Hellingen en d roogdokken beschikbaar voor reparaUe Nan schepen tot 3000 ton..

o. K.-electroden G rootste gelijkmatigheid Hoogste kwaliteit

N.V.

NEKEF

V ertegenwoord ige r :

Karperweg 45

C. GUST. SCHRODER

Amsterdam (Z)

Karperweg 45

Amsterdam (Z)

N~d~rkl11dsch(!

INTERNATIONAL

Sfalldard E/~cfric Mij.N.V. T II: L It~ HO NIt

AND

TELIEGAAPH

.VSTEM

TElECOMMUNICATIE TElHNIEK

fABRIEKEN EN MACA2:UNEN ,

KANTO!I.EN : SCHELDESTRAAT lbO·l62 ' , · GRA,VENHAGE

,. VAN DER KUN5TRA'" 288· 292 '. ·GRAVENHAGE

T. l.looncentr.lel '1 00' hend en .ulom.ltll ch beddJI en "oor automatisch dhl,leb .... keer Hu lllel.foonlnll.n,U., • T.1.loonI04lsl.l1en O'''''lIoll.,.I.lonle 'pp.r.ll,lur VemuchrlJv'rI e n

v.rreu;hrIJlln.t.lI.tlll . . . n elk. om"."g 5111" ..III'1,I.II.lIe, Afl!.ndlbedlenlng e n meeUnlt.II.llel Selenium geliJk'lchters Pneum.tllche bullpOltlnll.Ualies Condenl.toren, tr.nlform.toren

R.dlound... en onl.. angerl voo r t.l.eommunlc.U. 'ylleme n Me •• ken.len r.dloepPlretuu, R.dloc:ommunlc.tl. en ",vig.U •• ppe ratuur "DO' lucht· .n .c:h •• p .... rt

Ihd., Iw,temen T.. I."llle:..,nden en .ont .... "o."

Studlolende,·llnk.pp.r.tuur Z.nd· en onl... ngbulun

Pre"I.,. me.lJ,pp.r.luu,

VERTEGENWOOAOIÇjNC VAN : INTERNATIONAL STANDARD ElECTRIC CCNlPORATION BUL TElEPHQNE MANUFACTUR:IHG COMPANY STANDARD lElEPHONES ANO CAlLES LTD. atEED & COMPANY LTD. EN VERlONOEN MAATSCHAPPUEN

Sliedrecht Indultrieweg iA

Telefoon'

N.V. A. PRINS Th.

ZooDS

Aanneming. Maatschappij Watelbouwkundig.., Baggel- en OPllnwmgswelken Aannemers van de bagger·, opspuitings· en bijk.omende werk.en voor de uitbreiding van de Rijkszeehaven "Het Nieuwe Diep" Telefoon 3324 - 3008, Marinehaven, Den Helder

i

"Molorschouw Kon

FL AME ·A RRESTERS

Molrme'

(nieuwzilveren lIla mkerende ANKER-veiligheid.-roo.sters) PATRIJSPOORTEN

in alle ty pen en grootten:

SCHEEPSRAMEN LI C HT. EN D EK R ANDEN

DEKSC HR DEVEN

TANK DEKSE LPOORT EN SC H O T SCHUIVEN

Non·ferro g i et w er k naar mode l of t eken ing, r uwen bewerkt

"HET ANKER" BOVENHARO I N X VELO • TELE F OON No. 1

Leverancier

van

de

Koninklijke

Marine

Fa brika nte: METAALWAR E NFABRI E K EN

•

KOPERG I E T ER IJ

NV. AUTO SERVICE OFFICIAL C!%$ DEALER HOOF D KAN T OOR : HOGEWAL 14

DEN H AAG -

TE L EFOON 184S80·

• PerSQ1Ietl-imlomobieletl • Bes/el. vrdt blwilgens • O"derdeletl • Gereedu htlppen • Sen 'ire til

N.V. AUTO SERVICE D E M ENSEN M E T

E RVARI NG

Wellicht ' is ook dit oordeel niet absoluut objectief!

Wanneer het voor de onbevooroordeelde architect al niet eenvoudig is in alle objeCliviteil IC adviseren, dan kan terecht de vraag worden gesteld welke waarde moet worden gehecht aan de ugumenlen vin een belanghebbend {abrikant.

Volstrekte ohjenÎviteit is dan wellicht een nauwelijks te benaderen ideaal, zelfs nict wanneer men - zoals Linoleum Ktommenie - aanzienlijk mee r dan één enkel alternatid kan stellen.

Wie zich echter in het vloerenprobleem verdiept, zal spoedig inzien waarom linoleum geldt als de meest universele vloerbedekking. Het verenigt immers alle eigenschappen in zich van een duuname, doelmatige en decoratieve vloer.

Niettemin boden ook enkele "neweornen" zekere perspectieven en mei inter van geheel haat beproefde ervaring heeft Linoleum Krommenie ook deze mogelijkheden uitgebuit. Na grondige selectie werden tens lotte Colorite asfah tegelvloeten en Colovinyl plastic.asbest tegels ontwikkeld.

In bepaalde gevallen voldoen ook deze nieuwe vloeren heel goed en een enkele maal - onder uitzonderlijke om· standigheden - is Colovinyl zelfs boven linoleum te prefereren.

Linoleum Krommenie beschouwt het als een uniek voorrecht, dank zij dit veelzijdige productieschema een nagenoeg volstrekte objectiviteit te kunnen betrachten.

Linoleum· Colorlla • COloYln,1 drie doeltreffende pijlen op de boog

v~n

LINOLEUM KROMMENIE d~

•

w

•

Onu A{d. Technische Ad~iezen uI V g~ .. ne .dvh~rtn &ti de huu ~.n j ui••• v/oer op de ju;uc p/~.11

---~~

EUROPESE DIENSTEN DUITSLAND, POLEN. FINLAND, DENEMARKEN, GOTHEN8URG, FRANKRUK, PORTUGAL, SPANJE, NOORD.AFRIKA. ITAU~.

ADRIATI SCHE ZEE. GRIEKENLAND, LEVANT, ZWARTE ZEE.

Ned e rl andsche Stoo msleepdienst voorheen van

P. SMIT .JUNIOR Willemskade 14-15 Tel. 11 .18.00 (6 lijn en) ROTTERDAM

TRANSAtlANTISCHE DIENSTEN

*

SURINAME, CURAÇAO. ARUBA, GROTE· EN KLEINE ANTILLEN, BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA, MIDDEN-AMERIKA,

60 sleepboten voor het assisteren van zee- e n binnenvaarluigen

WESTKUST VAN ZUID.AMERIKA.

POMPBOTEN EN IJSBREKERS

*

Afd . HAVENDIENST .,SPIDO" Rondvaarten door de Rott erdamse havens met e .pllcetle Afvaart Pontons Will e mspiein - Duu r 1 1/~ uur r e l. 28(11 5

±

KONINKLIJKE JAVA ·CHINA·PAKETVAART LIJNEN N. V. (aoIAL INTERQCBAN LINES)

VERRE OOSTEN - AFRIKA - ZUID-AMERIKA l NDONESIB _ MALAKKA - CHINA - 1APAN MALAl<KA - INDONESlB - AUSTRAlJB Z UID-AMERIKA - ZUID.APRIKA _ AUSTRAIJS HOOFDKANTOREN

AMSTERDAM ,oH.' Sch_p . .. ,th ul, '· ,.1.1_ 1!>4·" 1

HONGKONG 188_191

Co"ftu~hl

Roo d W. ,.

.-

wij zullen moeten samenwerken ZEE· EN KUSTREDERIJ TANKVAART RIJN· EN BINNENVAART BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE ·OPSLAG Telegramadres: V.naden

Telefoon 21300

N. Y. STANDARD·YACUUM TANKVAART MIJ.

r"'\ STANVAC \0:7 GEVESTIGD

T I!:

' ..OR .... VENHAOe

BCNOORDENHOUTS C HEWeO?

. . ..,,;.. ~

LUNDIENSTEN

ROTTERDAM·SONT LIJN

KANTOREN

IN

J NDONESlft

TE DJAKARTA,MERDEKASELATAN 18

RoUerdam.Den emarken, Zweden v.v. :I x p . w .

EN

ANTWERPEN·SONT LIJN

SUNOEI OERONO, BIJ PALEMBANQ

Antwerpen.Denemarken, Zwed en v .v . 2 x p . w.

N.V. HAVEN LINE Rolierdam/Anlwerpen-Z. Amerika v ,v . Ma.ndel.

Nieuwbouw en reparatie van

zee- en binnenschepen

*WERF DE NOORD n.v.

ALBLASSERDAM Telefoon :

HOLLAND Rolt erdam 72619-72599

Alblanerdam foSl- 452

a an d e kompaspaa] In de Waalha"en . AfmetInre n ]81' x

3O' 1 ~

L.C.T. 3 "HERINNERING" x 6'2~: 328.44 BRT uitre rui l met 2 Pa"man Rlc3rdo motoren van MlO PK elk . In S6 :leeda l' Va n Rott .... da m naar Kowe it .

\

Red erij Geb r. Wij sm n11 er

D.V..

de uitbreugers vau schepen onder eigen kracht van en naar alle havens der wereld.

AÃ i STEHDAM SESTRAATWEG 40. BAAR N, TELEFOON K 2954-3741, TELEGRAMADRES: REDWIJS-BAAHN

"ruk : 1lI_0MMESIM ,\L

_

Hen ll aa,

\