Alle Hens - 1955 - Editie 5

ALTIJD PARAAT

AVIOLANDA

' .' 00 1'

top preJ/llti('S

Mij voor Vliegtuigbouw N.V. Papendr echt -Dor d rech t- Woensdrecht

-~--LICENTIEBOUW CLOSTER " METEOR" LICENTIEBOUW HA WKER "HUNTER" Re visi e, on d erhoud en repa rat ie van v liegt uig en voo r de

Koninklijk e Ne de rland se l uc htma chl

De s"de" comp.e n o.",n .ijn .h.jd bed,;jfue kef en "",bw .. een zee. I.nge dll!nllt.Jd. want zi, lil" 'Jebouwd doot Iped.Ii,ten op .... le".'" ".n Pf'.. lucMlechn'l!~

Door de toe~".n!l va .. wel....... , d"IKde •• ~ ogl!~ 00." b.,o,tcnge _ oon

.

:

en ..... Idl.g"' .. ".!obe .. "]

lich te g.an9 en durdOOI' ee .. m''''um .an opgenomen "",mogen Het onle,lba, . ~ ll!p.ylteem

__

ve.ukert een ",le,1I hoog rendemenl N e'9""" wur I"'"lucht wordt gl!bfu,~ t , ontb'I! ~l!n de 8,acle" tompleiloren op het ..ppel.

en d e Konink lijke Ma r in e

de Backer's compressoren n.v. !:lUiS, Ol

SMIT SLlKK[RVEER

De beste garantie op de Marine- en Koopvaardijvaartuigen wordt verkregen door

SMIT-MOTOREN

,A"'~Il ~ DAM

Hl ,0'"'\1 12<nq eo

1~5501

FILM LABO RATOR IUM FILM PRODUCT IE

AI\ ISTE IIDA .\ 1 VON D ELSTRAr\

TELEF.

NI: W YO RK 17 (NY)

r 72

5-'5 FI FT I-I r\

A .\ ISTE R DA~ 1

V I: NU I~

85622 - 88945

Haar Amerika

per schip I

Of U nu naar Amerika reist voor Uw genoegen of voor zaken, een overtocht per Holland-Ame rika lijn betekent altijd een heerlijke vacantie .

• zorgeloze uren o p de beschutte promenadedekken • geJ:onde dekspori In cle frisse bult.nlucht • ochtend-bouillon of middag thee, behagelijk uitgestrekt In Uw dekstoel • een gezellige cocktail vóór een exq uis di ne r • onberispelijke bediening en verzorging • concerten, films. gezelschapsspelen, dansavonden e n niet te vergeten . .. .

• het genot van zon, zee en wind Kortom, e~ overtocht per Hollend-Amerika lijn zal U meer afleiding e n tegelijkertijd meer rust en ontspanning bieden da n elke andere manier van reize n. ç.,..geld. ~.... I.Rdt_.t tu..."

ROTTERDAM. LE HAVRE, SOUTHAMPTON . " NEW YORK.

Nieuwbouw en reparatie van

zee- en binnenschepen

EUROPESE DIENSTEN DUITSLAND, POLEN, FINLAND, DENEMARKEN, GOTHENBURG, FRANKRIJK, PORTUGAL, SPANJE, NooRD·AFRIKA, IT AUt ADRIATISCHE ZEE, GRIEKENLAND, LEVANT, ZWARTE ZEE. TRANSATLANTISCHE DIENSTEN

WERF DE NOORDn.v.

SURINAME, CURAÇAO, ARUBA, GROTE· EN KLEINE ANTILLEN, BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA, MIDDEN·AMERIKA, WESTKUST VAN ZUID·AMERIKA.

ALBLASSERDAM Telefoon:

.-

....

HOLLAND RoUerdam 72619 -72599

'Alblalle rdam 451-452

,

,

KONINKLIJKE JAVA·CHINA·PAKETVAART LIJNEN N. V. (aOYAL INTEROCEAN LINES) Ruhtdruku

snrllr

pauagirr:s--

rn

urachtdirrutrn

twun:

VERRE OOSTEN • AFRIKA • ZUID·AMERIKA INDONESIS _ MALAKKA - CHINA - JAPAN MAUJ<KA _ JNDONESTS _ AUSTRAUS ZUID-AMERIKA. ZUID·APRIKA • AUSTRAlJB HOOFDKANTOREN AMSTERDAM

HONGKONG

oH.t Sch_pY.. tlh~I .· t.I ........ 6 .... 11

\88 . \9\ Conu"9ht

Ro.<! W•• I

wij zullen moeten samenwerken ~~_ "'" ZEE- EN KUSTREDERIJ TANKVAART RIJN- EN BINNENVAART BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE-OPSLAG Telegramadre.: Vu.dea.

Tel,Joon 11300

LUNDIENSTEN

ROTTERDAM-SONT LIJN RoUerdam-Denemuken, Zweden 'Y."'. I x p. w.

ANTWERPEN-SÖNT LIJN Antwerpen.Denemarken, Zweden v.v. I x p . w .

N.V. HAVEN LINE RoUerdam/Antwerpen-Z. Amerib. ...... Ma_d.l.

en Ve.. alle soorte n ,ehepen en mKhinel

'11j11o.m"",." lof 640'z 87' 1.. _ "'OOIl"'OU", •• n , .. ,' en 488' 1('•• tIC4~~1 10/

ISO /Of!

, ,,

opt..-jcl>! 1875

<1000 •

..,plo,.', N.V.

KO.'."'I"

M....

,h.p~1

"DE SCHELDE" ot _ _ _ _

__

Vllningen . Ho/I.nd T.I.looII 2051 Tal.,ramatl.o. , !>ch.I. . VllA .......

Meterfabriek Dordrecht POSTBU S 4 2 - DORDREC HT

Afd . ELECTRICITEIT leyert

kWh meiers en

als vertegenwo ord iger van d e C ompagnie

des Compte urs

/CoC\ M• • tln.t ,."me nte .. yoor scha kelbord a ... la boratorium

*

Rel.iI voor d. b." a lllglnSl va .. I ch . . pslnlt ellall • •

* * (

ENERGIE besparen door gebruik "an aangroeiwerende

ROESTWERENDE. EN

AANGROEIWERENDE VERVEN KWALITEITSPRODUCTEN VAN DE

* NEDERlANDSCHE SCHROEFBOUTENFABRIEK ~: HElMOND

KONIINKI.IJK' LAK_, VERNIS- EN VERFFABRIEK

761 ROTTERDAM

*

t ~

•~-

Varnlshed cambric kabel .Ieelrisch. install.lie yen z.-schepen. Beproefd en goed!!.keutel door .llords· en .V.ritas" , E.,. I.n;. le.en$.duur.

B.ttand tegen hog. tem~.tur.n. \'OOI'

l ....,bu,

...et

I<.loe... ol metaal-

dr ...domvlachting.

'

,

-

VERKADE NOODRANTSOEN.

Vooral de proviand, welk~ bcucmd is YOO , hCI gebrui k in reddingborc n, moeilIn de hoogste eisen beantwoorden. Ook lis de nood un de mln is. kunl U vcnrO\,Lwcn op de voeding, welke Verkielt hcdr verlOtgeI.

OHrttd'nlJlig ti, rlNlrsrh,i!ltI, VH' Jlrl1l'ian" jll mldl/JgJmiriJdm brtf, V,.hrd, ,til ,,,/{;oat, gt~i'am;lti· Jttrtl 1I11X1,(mtsIK1I 1"lwi~/trld, dal Ijl ,rla/nuu,a, wiju in la"ItI~.,11'1

,,~d'm'l't1ard,&d. Dtun"",olll, ' htbbtlr dl 1111";"11';"1 rail d, N,J,danJw S€hUpl'tlarJ In_ spulil tJf "an d, a"'lW'iuiUn J" nab",;gt &,q/NSt la"JtJf. jçmllJ

G aarne lenden wij belanghebbenden op unvuge een spe_ dale brochure me I uilvoe rige gegevens omtrent de Verklde noodnnfsoenen.

D.

HE KABELfABRIEK DELFJ

,"oordel o n

• afgtptJlIt p'lf/ln (28 gr_ ptt ,dl,,)

IiIJn :

• ,'ila",i", AI . BI. Bl. C," P.P.-fam, • tlitl

JfWsIPtrr",UtJfl/

• d~!J,,,allt.t. flithtJithu til wu·al".MIi",dig, .."palllillg

• ""ml ill dt Ifti". ~asl7'J J" "Jdi"gHt", Ii/,i"ig p/Rats i" • g"dh"p • III,lt /tfUliid

'IEDERE GEWENSTE

"

J

VUURVASTE

eteen

en alle

. ZUURVASTE

materialen

worden geleverd door

n.v. gebr. Nagtegaal Gouda telefoon : 2842

laadlleren Ankerlleren Kaapstanders

YARTA BATTERIJEN VOOR SCHEEPSVERLICHTI NC MET GROOTOPPERVLAK-PLATEN stalen lXIIIzIen

IN SPECIAAL. UITGEVOERDE HOUTEN TROGGEN

in di •• n • •!. .Ikw.m.ilen en In cle mee,! ~i\ ... "lopende diameier. e n ... ..delikt. kun ... n door OM ,I • • d. u;\_oo" •• d w<>«l.n"'.I ..... 41 G •• , ol "oombul.." .

Dik " dun_ of ...,..m.. l.... en.dlge b .. I•• ~.

Vlem_, .Ieun· e n precllleb.. l.en.

Spe<:lele bul•• n oOGt con .... ucli .. (,.IIi"9')' boId.rs, m.den en I• .dbomen.

P. VAN LEEUWEN JR' S BUIZEN HANDEL NV. ZwljAcl...M

_

POl1bu. 1

_

ToI*'ooft Ol8so.3'I41

_

Tol.. 8001

o..""-"t

Centrale verwarming

Oliestookinrichtingen Stook- stoomkookinstallafies Luchtbehandelingsinsfallaties Sanitaire inrichtingen

TECHNISCH INSTALLATIE BUREAU

F. W. NIEPOTH Amsterdam telefoon 742464

Zandvoort telefoon 3270

PRIJZEN EN INLICHTINGEN OP AANVRAGE ACCUMULATORENFABRIEK VARTA N.V. AMSTERDAM-C. SPUISTRAAT 46 TELEF., 45787

MAANDBLAD TER

INTERNE

DE.

VOORLICHTING

KONINKLUKE

MARINE

Uitgave van hel Minlslerie van Marine

arOACTIE.COMMISSIE , Klt~

Leden :

Voonltter : K t:r.. (SD) K. G. Tie l.

(Ar) F . S. S. Lambooij . Homva 2 Mr E. G .

v a n Diemen-Mekkl .... K1lz (SD ) K . J. J . H ambur • • Lb (SD) 1 F . J . Wissel. Lt2.. 1 SIu' H . de Jona:e van Ellemeet. Ll:r.. (SD) 1 P . NlehUn • . Lu. 1 W. A . de Loo:r.e. Lt:r.. (S D ) 1 H . S. Noppen.

Lt2.. (SD) 1 J . Plaanlk. Lt.:r.. 1 A . van de r Moer. Ll:r.. I (A l J . Hu)'I!1&". Lt2.. 2 (ED) C. J . Weed.a . K.pt . der M.m •. W . A. '(an Aken. F . J . Th. M. S<:haepman.

O"1CT11i IN MOOfD_IlOACTIIl , F . J . TH . M . SCHAEPMAN

Lt:r.. ( SD) 1 J . PT/\SNIK

1\0_15 .IEOACTIIlIN ADM ....sntAfll .

MinIsterie van M.rlne. Konln.lnnelncht 12.

Tel. 18Z2tO.Toatel ~t1. Den Haal

Inhoud:

MEI 1955, no. 10

BIJ DE VOORPLAAT: W elkomstgroet in Tahiti VOOl" Hr. "'Ms. Van Ztill.

".....

1 Het hoofd omhoos.

2 De Nederlandse KoopvaarQij. 5 De Koninklijke Marine onder de pannen.

6 De wereld waarin wij leven.

7 Beschermlng van de vlieger tegen invloeden van buiten.

Ia Onze laatste Korea-ganger.

13 Deense dank voor Nederlandse hulp.

14 Een oorlogsschip kwam terug.

15 Mijnenveger ,,Drachten" !oe water gelaten.

17 Molenwicken en propellers.

19 Met Hr. Ms. HoUand rondom Afrika.

20 Bestevaer .

2J Marine nam verdedigingstaak van Landmacht

."'"'.

Nieuwe Amerikaanse torpedobootjagcrs.

22 Uit het leven van bootsman Bubbckens.

23 Waar de Koninklijke MaTine vaart en vliegt.

24 Mutaties.

2J

D. 1t0000000000lle Maria. _It tr prUl op ... &11. toe . .Dell. Cat Ia. t . d ...na.... lil. dJ\. orru..a vJtoeU.Ud Ia. t •• rlutJr_ -.- 1'OOrll. 1IJ' ...oor ' • • u&lltl.. u..a lil. lloaUallUJlI. Mart.a. IIlIt lIaD labo......

HET HOOFD OMHOOG Neder/amt, telamen met 0016 o"dcro landen, gedenkt de lei ten, dat vUItien jaar geleden de /ltri6 oon de wereld.oorlog lo&bCJrttte en dat de natie, die deze f urie ont k etende, tien jaren geleden bedwongen wo.!.

De K onin klijke ma rin e, all'l guin, in de g rot e tamilie t1<Hl hen die hlm arbeid op zee vi nden, heelt bIJ deze herdenkingen /war eigen gedachttm. Zool. altijd bij h.6rde"kingen, komeK hierbij hef heden, het "'erleden en de toekomllt in het geding.

Toen In de vroege ochtenduren van 10 Mei 1940 een Neder lands

marln c\'lLegtulg bij Bergen met een Duits vliegtuig In gevecht kwam , was ee n tijdperk van o ngevee r anderhalve eeuw a fge-

sloten. Het was t oen namelijk In ongeveer and'!rhalve eeuw niet voorgekome n. da t een eenheid der Koninklijke mnrlne. als zodanig, In gevecht was met een overeenkomstige eenhe id von een andere mogendheid.

Nederland was eenmaal een machtige zeemoge ndheid. Er was een tUd dal onze vloten de zeeĂŤn beheersten. Dnarna volgde een periode van verva l: men kon de voortd urende ~t rUd nhH langer dragen.

Daarom we rd veilig heid gezocht In a!zo::derlng. Nederland proclameeqte de zogenaamde neut ra llteltspolltlek: niemands ,'r le nd en niemands vijand was het motto.

Het Is duidelijk, dat een dergelijke pollliek uiteindelijk slechts kan worden volgehouden door ~n land, dat militair zo sterk Is, dat niemand het durft aanpakken. Zodra aan deze voor waarde niet meer word t voldaan, Is het raadzaam vrienden te zoeke n, teneinde ..... eer sterker te worde n, Dit was echte r niet gebeurd, ~.od nt de Duitsers ons land als gemakkE'lijke bult beschouwden.

Ze hadden dit " erkeerd gecalculeerd. Wel konden ze het lege r va n In Noo rdwest -Europa gelegen grondgehied na enige dagen lot capitulatie dwingen, doch het Koninkrijk In zUn geheel niet. De strijdk rach ten te r zee, te land en In de lucht, die zich bulten hu n bereik bevonden. o ( zich aan hun greep wisten te onttrekken, bleven geheel bij de actieve oorlogvoering betrokken. H et waren bo\'end len niet alleen de gemobiliseerde strijdkrachte n.

Bijna de voltalllge koopvaardijv loot wist zich bij heL geallieerde kam p te voege n. Wat dit voor de oorlog\'oerlng hl het algemeen heeft betekent, wordt di kwijLs onderscha t, dikwijls minder goed begrepen en zelden onder woorden gebracht.

Na de \'a l va n het Westeuropese \'asteland, was he l BriUc gemeocbest een t ijdlang de enige geheel Intact zij nde macht, die de strijd tegen de vija nd voortze tte. Groot-BrillannlĂś beschikte bij het ui tbreken van de oorl og over ongeveer 20 mlllloen t on scheepsruimte e n men had becijferd da t een minimu m van ongeveer IZ millioen ton nodig was om de oorlog Ie blij"en voortzette n.

In de eerst e twee jaren \'an de oorlog waren de verliezen aan onder Br itse vlag varende kOOllvaard ijschepen dermate groot. da t deze minimum tonnage bijna zou zijn bereikt. Doch

er was geen silrake van cen werkelijke noodtoestand, allee n al omdat de t ot het geallieerde kamp als gevolg van de gepleegde Duitse agressies toetredende koopvaardijvloten, tezamen veel en veel groter waren dan de geleden verHeze n.

Iedereen weet, dat na de verr aderlijke Japanse overval op P earl Habour de Verenigde State n van Noord-Amerika tot de oorlog toetraden. Doch het was pas vele maanden daarna dat het geweldige scheepsbouw-programma van da t land effect begon te sorteren.

Hel klinkt hard, doch men zou kunnen zeggen, dat een t otaaJ verUes van de Nederlandse oorl ogsvloot In 1940 het verloop \'an de oorlog, in zijn hele grote verbahd gezien, niet belangrijk anders zou hebben doen zijn, dan het In feite gelope n Is. Een totaal ver lies van de Nederlandse Koo pvaardij vloot zou dit wel hebben teweeggeb racht.

Zcl!en verbinde n landen m eer dan dat ze deze schelden.

Dank zij de zee, de mogelijkheid om de zee weg te gebruiken en de mogelijkheid om het gebruik van de zeeweg aan de vijand te ontzeggen, kan de n iet In werkelijkheid In 's vijands handen zijnde macht van de ge he le we reld worden aangetrokke n en benut. Zo was het, dat In het verleden oorlogen werden gewonnen. Zo zal het ook In de toekomst zijn.

De gemeenschap van landen, die zich In het Noo rd Atlanllsch Verdrag hebben verbonden om h un vrijheid, beschavlnB" en de rechten van hun In woners te handha\-en, Is bij uitste k een gemeenschap \'an landen, die door zee{!n worden verbonden.

Bij het benutlen van de zeeweg ve rvult ons land een beilm g rijke rol. Een belang rijk percentage \'an het aantaJ zeelieden en va n de scheepsruimte wordt door Nederland opgebracht.

Logisch Is derhalve, dat Nederland een belangrijk deel van de benodigde zeest rijdkrachten opbrengt.

Daaraan ontleent de Koninklijke marine haar levenskracht, hetgee n thans wellLcht beter wordt beseft , dan dat enige t ientallen Jaren geleden he t geval was.

Gedret:e.,. door deze levetnkTCZCht, komt er nu een. nieuwe v loot in. dien,t. Materieel opoe~ voo r hoor took. P 8TIOneei beo mand door lede.. van een. volk, dat traditiolleet op zee zijn

echoonate dade" pleegt te verrichten. Daarom ia de toekom, !, met alle 1.1eT&Chrikkillgen.. die het heden. bieden kan. niet IOmber. Wij ere.,. en dallken heli, wier daden. OM Z'ouer hebben. gebracht 611 Oll.! di t wrtroUwcn schenken..

Zo heelt voor 0'14 ftaa.st alle penoonlijke gedachten e ll in. het kader va n de herdenking door ona hele volk, deze oorlog. herde llkillg een eigen. betekeniI.

f

De Nederlands~ N ederland als zee\'llrende natie H OUDEN we de In het vorige nummer van ,.AlIe H ens" gen()(!mde 3.6 % als norm, dan b lijkt dat Nederland de zevende plaats Inneemt op dl'! ranglijs t van zeeva rende naties. Eigen-

lijk zouden we Panama, da l nummer vlcl' stuut, buiten beschouwing moeten laten. want de schepen die onder de

vlag van dit land vm-en, zijn eigendom van hoofdzakelijk Griekse, Amerika anse en Duitse maatschappIjeni ). Dus is Nederland zeevarende natie numm(!r :l:C$, na de Verenigde Stal e n (29,2 % . waarbij de bovenvermelde reservevloot Is Inbegrepen) , Groot-Brittannië (19.9 %) . Noorwegen (6.7 %J, Frankrijk (4,1 %) en I tnll~ <3.7 %) .

O p Nederland volgde Japa n (3,5 'I:'), Zweden (2,7 %) en de Sovjet Unie (2.4 %J , Daarna komt Duitsland als num·

mc r tien met ongeveer 2 %. Men ziet dus. dat Duitsland. Ita Jlë en Jal)an zich alwee r doen gelden In de interna· tlonale scheepvaart. In lelte zijn alle drie deze landen druk doende me t am· bitleuze nieuwbouwprogramma's en overheidssteun hun voor·oorlogse sterkte weer te bereiken en hun vroe· gere posities weer te heroveren. Voor· a l Duitsland blijkt daarbij voor ons la nd cen geduchte concurrent tc zij n. vOOI'namelijk omdat beide landen hoofdzakelijk dezelfde vaargebieden bevaren. In het Verre Oosten en de Stille Oceaan geldt hetzelfde VOOl" Ja· pan. Duitsla nd en J apan hebben daar· bij het voordeel, dat hun vloot gl"Oten· deels bestaat uit nieuwe. s nelle en com· fort a bele schepen . De scheepsbouw heeft de laatste jaren een snelle ont· wikkeling doorgemaak t en met name Is dit het geval met de motorenbou\\".

De nieuwste dleselmotol·t!n zijn van het type tweetac! met druk vullinl;. hebben een veel lager gewicht per paardek rach t dan andere voortslu· wl ngsins tallaties en zijn Ingericht voor 't gebruik van genltel'de s tooltolic. die goedkoper Is dan dieselolie. DerAI:!< lijke schel)en kunnen dus. bij .qel lj l, ~ bruto·tonnage en snelheid. meel' betalende vrac ht meenemen dan oudere schepen, en hebben dan bovendien nog een lagere bl'andstot re kenlng, Om de concurrentie aan te kunnen, zullen onze reders er dan ook toe moeten over· gaan hun vlo ten te modernIseren . Het pef"C(!ntage na.oorJogse schep(!n In on, ze koopvaardij Is kleiner dan dit! In de Wereldvloot ; ook Is de gemiddelde ouderdom van onze schepen hoger dan het wereldgemiddelde. Men Is In ons land momenteel dan ook dru k doende oude schepen te vervangen dOOI' nleu· we. Ol) 1 J anuari van dit Jaar ware n er 'lOOI' Nederlandse I'ekenlng in aan· bouw ol bes telling ongeveer 170 schep(!n. metende 850000 brt, (dat Is dus om trent % van de tonnage, die onze

2

koopvaardij meet). Het grootste deel van deze schepen z.11 in de komende 1 % Jaar wo rde n opgeleverd. Een aan· zienlijke uitbreiding. zowel als een vel'· nieuwlng va n onze koopvaardij zal dam' het gevolg van zijn. Dat onze handelsvloot zich nog steeds uitbreidt.

Is te meer verheugend. omda t de om· vang van de vaart op Indonesië even gestadig afneemt als de handel op dat gebied, De rede rijen dIe hun grootste belangen bij dit gebiedsdeel hadden. hebben comp(!nsatle gevonden voor het hier çeleden verlies, door nieuwe werktert"elnen te zoeken, die met na· me gevonden zij n In de vaart op Atrl· ka en het Nabije Oosten.

De ont wi kkeling va n de 'We· \'aa rt en haa r belangen \'oor onze etlOllomle.

N de middelee uwen is onze zeevaart \lnts taan en sindsdien is hij s teeds van zeer grote betekenis gebleven voor de c<:onomie van ons land. De oorsprong ligt eigenlijk in de visserij, die in de late Middeleeuwen ûeh ging uitstrekken tot bij Denemarken en Z.W. Zweden, waar men destijds de haring ving, De vissers namen ook andere artikelen mee uit deze s treken en zo onts tond geleidelijk de koopvaart. Uit de landen om de Oostzee haalde men hout en graan. Men noem· de dit de Ommelandsvaart, omdat hij om Denemarken leidde. In Portugal en ande re Zuidelijke landen haalde men het zout. dat in grote hoeveel· heden nodig was om de haring te conserveren. De éne handel sloot op de andere aan; de Nederlandse kooplieden gingen zich bezig houden met tussenhandel en sommige steden ontwi kke lden zich tot stapelplaatsen van producten uit het Noorden en het Zuiden. Men ging ook varen op de Middellandse Zee (de "Straatvaart", n.l. door de Straat van Gibraltar) cn zo deden langzaam aan de Nederlanders de ervaring op om zich ook op de verderaf gelegen zeeën en oceanen te wagen. De kans hiertoe deed zich voo r aan het einde van de 16e eeuw, toen Portugal door Spanje werd ver· overd en daa rdoor de toevoer van specerijen en andere tropische producten werd afqesneden. SPf!Cerijen wa re n zeer in trek. omdat men destijds zoveel vlees at (aardappels waren nog maar nauwelijks bekend ), En zo zochten onze zeevaarders zeI! hun weg naar de tropische gebieden in Oost en West cn ves tigden er hun tactorijen, die later uitgroeiden tot een we · reldrijk. Iedereen die onze Vadel"iandse geschiedenis kent, weet dat dit leidde tot ccn periode van grote bloei op alle terreinen van het leven, die bekend staat als de ,.Gouden Eeuw". De

I

republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was een grote mogendheid, da nl, zij z'n oorlogs· en handelsvloten.

Men moel wel respect hebben voor (:e zeelui. die dit aUes tot s ta nd brachten, W:lnt het varen was destijds allesbehalve een pl·ctje. We weten allemaal wel. dat el' destijds legio schepen met man en muis vergjngen en de SChepen die wél th uis 'Iocren, had<.:en vaak nog maal' de helit var. hun bemanning over. Men k:!.!l zich afv l·J,gen. wat de measen e r destijds toch toe bracht om oildanks de grote geV31''Cn toch te monstel"en. D.:tt ze het niet dc<len uit liefhebberij. of vanwege het avontuur. spl'c<:kt wel vanzelI en e:- zijn dan ook In hoofdz.1ak twee redenen voor tc noemen. De eerste is van religieuze aal'd: me n had een fat alistisch Gods· vC'rtl'ouwen. En de tweede red en was de pure economische noodzaak: ons land was in de 16e en 17e eeuw al evenzeer O\'erbcvolkt als nu en zoals men het nu zoekt In industrlaJlsatie, vond men destijds de werkgelegenheid In handel en zeevaar t.

Toen In de tweede helt! der 17e eeuw de oorlogen tegen Engeland (die trouwens als inzet hadden: de heerschappij ter zee) de sehct!pvaart va n de ttepubliek verlamden. heerste er weldra grote werkloosheid en armoede in onze koopmanssleden. En toen na enige decenniën van oorlogvoerè n de Britten aan hel langste eind trokken en de onzen aanzienlijk wisten te treffen in hun scheepvaart\)(>t,mgen (den k aan de beruchte .. acte van Navigatie") was het met de grote bloei gedaan en trad een periode van achteruitgang in. Wat echter blecf, wa ren de kapitalen die zich. dank zij de wins tgevende scheepvaart hadden gevormd en die nu werden belegd in de gebiedsdelen overzee ( plantages) en in het moederland in inpolderingen. ontginningen en indu s t r le~n (deze laatste veclal met de kennis en kunde van uit Frankrijk uitgewek en Hugenoten) zodat in de l8e eeuw de basis wordt gelegd voo r een landbouw en indus trie. die nog heden ten dage hechte peilers vormen van onze economie.

Maar laten we wee r terugkeren tot onze scheepvaart. Zoals bekend werd onder de tyrannie van Napoleon het Continentaal Stelsel ingevoerd waa rb ij aIJe handel overzee we rd ver: boden. Toen dan ook in 1813 ons land we rd bevrijd, was het met het NederI) Men gebruikt deze vlag. evenals dlo van bijvoorbeeld Liberia. Hondu ras en Costa Rlca, om belastingvoordelen te behll.len en omdat deze landen aller· I(!] Internatio nale vcrdrngen over ar· ~ I dsvoo rwaarden en veiligheid op zee met hebben ondel·tekend.

oopvaardij lands!! zeewezen droevig gesteld. De Britten beheersten de wereldhandel en de scheepvaart. Met steun van de overheid, en vooral door de bemoeienis van koning Willem I werd de scheep... anrt weer op de been geholpen. Gunstig werk t e h ierbij het leil dat de cultures in de Oost geleidelijk aan van belang begonnen te worden. Zo vorm t de ajnva8rt op de Oost in de tge eeuw het belangrijkste aspect in onze zeevaart.

Maar daarnaast welen de Groningers zich ecn plaats te veroveren in de kustvaart en enkele reders uil Rotterdam ho uden zich met 5UCCl'S bczi,; met de algemene vrachtvaart (me!!Stal wilde vaart genoemd) met zeilschepen die bekendheid hebben verworve n, zo als de "Cosmopoliet", de "Nederland", de "Europa" en de opccnvolfcndc "Noach"s. A ls in de zeventiger jaren de Veren igde Staten tot bloei kome ll , onts taat er vaart op da t werelddeel. Oe in 1873 opgerich te Holland-Amerika Lijn bijvoorbeeld, ve r voert tienduizenden Europese e migranten naar de overzijde van de Oceaan.

OmstrC<!ks de eeuwwisseling trC(!dt er weer een opmerkelijke verande ring op in de schecpvaart en wel doordat ook in de wilde vaart de stoomschepen de oude "windjammel'S" gaan ver'dringen. Overal In de wereld hccrste cr des!ijds gl'otc bcd l'ljvÎnhcld in industr'ie en handel. en zo konden in Nederland cen aanta l nieuwe stoomvaartmaa tschappijen opgel'icht worden, die zich bezig hielden met de wilde vaart. Samen met de tocgenonen vaal·t op d~ Oost en in de Stillc Oceaan en de beginnende tankvnm'I, be:-.orede dit de Nederlandse koopvaaTdij een aanzienlijke ui tbre iding. En 7.0 is ons land sinds het begin van deze ccuw dan weer cen bij uits tek zccvarende natie. Doordat wij in de eerste Wereldoorlog neu t raal bicven en onze koopvaardij minder zwt'.re vc r'liezen leed die van de oorlogvQCI'ende d:ln partijen, was de positie er in 1918 relatief gunstiger op geworden.

Ook tocn was de Duitse vlag van de zeeën ve rdwenen e n vaak konden onze schepen em plooi vinden o p lijnen waar VOOrhee n geen Nederlandse schepen gevaren hadden, Een achttal g ro te Rotterdamse en Amste rdams!! rede rijen richtten gezamenlijk de Ve r-

enigde Neder!. Scheepvaart Maatschappij op en gingc n hiermee lijndiensten onderhouden op gebieden die ze voorheen gccn van alle bevoeren, nl. Afrika, Brits· lndië, Aus t ralië, China en J apan, Vele kleine rederijen gi ngen belangengemeenschappen a an om zich s taande te houden in de s tr ijd toen bleek. dat het in de wi lde vaart uiterst moei lijk was winstgeve nd te varen. Sinds de crisis van omstreeks 1930 is voor Nederland de lijnvaart hoofdzaak en de wilde vaart bijzaak geworden. Een uitzondering op di t laat511! vurmL dl! tankvaart. welke in feite ook een vorm van wilde vaart is.

Indien men uit het bovenstaande het belang van de zeevaart voor Nederlands economie afleidt, mag me n daa rbij vooral nie t uit het oog verHezen, dat de scheepvaart alle rlei ande r'e activiteiten moge lijk maak t en we r k vcrschafl aan vele takken van industrie.

De tussen- en doorvoerhandel, die voor Nederland van zo groot belang is, wordt erdoor mogelijk gemaakt.

En ook voor de industria Hsatie waarmee men momenteel bezig is, is hij

(2)

kee rd en is de koopvaardij een gro te dev iezenverdiener. En bove ndien : om te kunnen concurreren op de buiten· landse markten moel onze industrie verzekerd zijn van een vlotte en goedkope aanvoer van zijn gronds to rren e n een idem a fvoer van z'n voortbrengselen. Dus hoe meer verschepin~sgele g cnhcd cn er zijn en hoc meer havens rechts treeks bediend worden, hoc beter dit is voor de ontwikkeling van de indust rie.

En tot slot van deze economische beschouwing nog deze opmerking: o ns land zoekt op hel ogenblik werkge· legenheid voor z'n snel groeiende bevolking. Hoewel onze koopvaa rdij slechts ongeveer 40.000 man varend personeel telt. verscharren de rede· r'ijen uiteraard aan veel meer mensen werk. En hel aantal personen dat zij· deling;; z'n werk dankt aan de scheepvaa rt, is hier weer een veelvoud van.

We kunnen dan ook niet tot een ande re conclusie komen, dan dat een moderne en bloeiende koopvaardij ee n eerste vereiste is voo r ccn gezonde CC<lnomie voor ons vaderland.

Na deze algemene beschouwingen wil-

De "Maasdam" van de Hollllnd-Amerika.-lijn, een paulI,.,ieruchip voor de NoordAtlantische rOllte, met a. rcomoda t ie voor ± 900 pana,.,le". ( Foto H olland-Amerika -J ijn )

van doorslaggevend belang. Immers" voor onze industrie moeten de meeste grondstoffen worden geïmporteerd en de producte n geëxpor tee rd. Dit laatste is een levensbelang voor ons land, want anders blij ft de betalingsbalans nie t in even wicht. Zouden de transport kosten aan he t bui tenland toevallen dan zou da t evenzeer de betal ingsbalans verstoren, Gelukkig is op het ogenblik de toestand juist omge-

le n we even versl'hillende aspecten van onze zeevaart onder de loupe nemen. lie t Lijn be drlJ r.

Eerder hebben we al gezien, dat de lijnvaart tegenwoordig voo,· onze koo pvaardij hel belangrijkste is, We zagen ook al, dat in de na-oorlogse jaren het net van lijnen zieh kon uil· breiden door het wegvallen van de Duitse en Japanse scheepvaart en

3

arneemt, is de beschikbare tonnage te groot en accepteren de reder! zeer lage vrachtprijzen, om hun schepen in de vaart te kunnen houden, daar opleggen vaak nog méér kost. Omgekeerd kunnen, in tijden van internationale spanningen vooral, de vrach tprijzen hoog oplopen doordat er meer vraag naar tonnage is, dan er beschikbaar is. T ijdens de Korea-oorlog werden zeer hoge tarieven bedongen, maar in de eerste maanden van 1952 daalden ze tot nie t meer dan de heU t!

Pas in de zomer van 1954 trad weer een aanzienlijke verbetering in, o.a. doorda t het slechte weer in vele Europese landen de oogst had doen mislukken en er dus grote vraag naar Amerikaans graan was.

De wilde vaart (ook vaak aangeduid met het Engelse woord "tramp"vaart) wordt veelal uitgeoefend met de z.g. Libcrly-schepen. Grote snelheid is bij het transport van massagoederen meestal niet vereist, zodat de LIhertie:! hiervoor goed bruikbaar zijn. De Nederlandse reders hebben echter In de algelopen jaren ook nieuwe schepen voo r de algemene v rachtlaten boum.'. ..Per regoaux" , een voor de l ijnvaar t bestemde klUll- vaart wen. Deze schevaarder van 499 br t. (f'oto Rouw KLnderdijk) pen zijn door de indeling van vragen. Het antwoord hierop wordt in de practijk gegeven: hoewel het hun ruimen. dckken en laadgerei, en hun snelheid (13 à 14 knoluchtverkeer met passagiers letterlijk door pen) geschikt om te worden geC!n figuurlijk een grote vlucht heeft bruikt In de lijnvaart. Ze kunnen genomen, is het aantal reizigers der- dus vercharterd worden aan lijnen mate toegenomen, dat de passagiers- die een tekort aan tonnage hebben schepen nog lang niet hebben a fge- wat bijvoorbeeld hd geval zal zijn daan. Dit spreekt voo ral op de Noord- als een schip uit de vaart moet Atlantische route: in de voor-oorlogse worden ge nomen voor onderhoud of jaren staken jaar lijks ongeveer 700.000 reparatie. mensen per schip de oceaan over en De ta nkva art. wns het l uchtvervoer nog te verwaarlozen. Nu gaan er ongeveer 500.000 In de na-oorlogse jaren is het gebruik rcltlgers pcr jaar vliegsgewIJs naar van aardolieproducten gemiddeld jaarde overkant. maar bovendien nog eens lijks toegenome n met 5 71, en experts 800.000 pcr schip. De reislust van de van de oliemaatschappijen menen, dat mensheid blijkt dus aanzienlijk te zijn dit zo nog wel enige jaren voort zal blijtoegenomen. Zolang men met het ven gaan. Dit bracht vanzelfsprekend vliegtuig nog geen zwa re bagage mee een toenemende vraag naar tankermag voeren, zal iederee n die voor ruimte met zich mee. Na de oorlog is een lang verblijf op reis gaat en dus de wereld-tankvloot dan ook gewelz'n he le garderobe (en auto) mee- dig uitgebreid (van 11.4 mill. brt in 1939 tot plm. 23.5 mil!. brt nu) . Het neemt. het schip prefereren.

O p de route naar Oost en Wes t Indië waren vooral de Scandinavische, Britheelt de scheepvaart evenwel belang- se en Griekse scheepseigenaren die rijk terrein verloren aan de lucht - de winstkansen zagen en veel nieuwe vaart, zodat er momenteel minder tankers Heten bouwen. Maar toen de passagiersschepen onder Nederlandse wapenstils tand in Korea werd gesloten, was ook in deze bedrijrstak de vlag varen d::m \óór de ool'log. beste tijd voorbij, zodat er momenteel De w ilde va art. vaak tankers zijn opgelegd. De NederWe zagen al, dat de wilde vaart in de landse reders zijn pas gedurende de Nederlandse koopvaardij een kleiner Korea-hausse tankers gaan bestellen, aandeel heeft, dan bij de meeste ande- die nu van de werven komen. Meestal re zeevarende naties het geval is. Er zijn ze echter al tevore n voor vele zijn maar enkele maalschappijen in jaren vereharterd aan de grote olieNederland, die zich alleen met de a l- concerns, zodat ze hun geld wel op gemene vrachtvaart bezig houden. zu llen brengen. De uitbreiding die Daarnaast zijn er een paar rederijen onze koopvaardij in de komende twee die zowel aan lijnvaart als aan wilde jaar za l ondergaan, komt voor een vaart doen. De wilde vaart is bijzon- groot deel op reke ning van de tankers, der conjunctuur-gevoelig; zodra de waarvan er momenteel 38, met een goederenstroom in de we reldhandel inhoud van plm. 510.000 bri. in aandoordat gebieden waar voorheen geen of weinig handel was, werden opengelegd. Dit geldt met name voor Afrika, het Nabije Oosten en de landen om d:!

Perzische Golt, waar de oliewinning een koortsachtige bedrijvigheid aan de dag legt. Er. zo bedienen de Nede rland!ie rederijen op het ogen blik vrijwel nlle h~ven s van enig belang over de gehele wereld.

Niet alleen vanui t het vaderland en vanuit de Oost en West, maar ook onderling worden vele delen van de wereld verbonden door Nederlandse scheepvaartlijnen. Tientallen lijnschepen onder onze vlag komen allcen in hun thuishaven voor survey of reparatie!

Zal het vliegtuig op den duur niet een belangrijk deel van de taak van het lijnschip overnemen, klln men zich ar-

4

bouw zijn. De h'elft hlcrvan Is voor rekening van de Koninklijke Shell.

De Esso, de Caltex en de Standard Vacuum hebben eveneens tankers onder Nederlandse v lag varen en de twee eerstgenoemde maatschappijen hebben beide hier te lande een ..super tanker" (d.w.z. met meer dan 25.000 ton draagvermogen) in aanbouw. De bekendste particuHere rederij. die zich met de tankvaart bezig houdt, is Phs. van Ommeren te Rotterdam ( 10 schepen met ruim 150.000 ton draagvermogen e n nog I van 20.000 ton in aanbouw). Bovendien bezit deze maatschappij nog grote belangen in de tankkust vaa rt, de tankbinne nvaart en olie-opslag.

Van o nze koopvaardijvloot word t momenteel nan r de inhoud ongeveer één_ vijrde gevormd door de tankers; als over twee jaar het nu onder handen zijnde nie uwbouwprogramma der verschillende rederije n gereed is. zal het aandee l der tankers tot omstreeks een kwart zijn gestege n.

De kus tvaa r t.

In het verleden werden de Nederlanders de "vrachtvaarders van Europa" genoemd. In de jaren vlak na de oorlog hebben we er een goede Rooi naar gedaan, deze ere-naam opnieuw te vcrwen'en. Onze kustvaart, de Rijnen binnenvaart en het internationale wegvervoer droegen hier gelijkelijk toe bij en het waren slechts de hoge douane-mure n, die overal opgetrokken wcrden, die de ontwii<keling rcr.'lden. Maar de kustvaart is er door uitgegroeid tot een bloeiende tak van bedrijl. Onder kustvaarders worden verstaan schepen van minder dan 500 brt. inhoud. Als men nu weet, dat op I Scpt. '39 Nederland 536 kustvaarders metende 130.000 brt. rijk was en op I Jan. '55 788 met een inhoud van 272.000 brl., dan ziet men da t een aanzienlij ke uitbreiding heeft plaats gehad. Bovendien waren er per 1 Jan. j.l. nog een 75 stuks in aanbouw of bes telling. De gemiddelde grootte is, zoals men ziet, toegenomen van ruim 240 brt. in 1939 tot 345 brt. nu. Vele kustvaarders, die thans gebouwd wo rden, bezitten dan ook de maximum tonnemaat van 499 brt.

Hoe komt men aan deze grens van 499 brt.? Deze blij kt voort te vloeien uit o nze wetgeving, d ie voor dit soort schepen het twee-wachten-systeem toelaat en lagere diploma's van kapitein. stuurlieden e n machinisten eist In de laatste decennia is het gebied dat de wet onder het werkterrein van de kustvaart begrijpt, aanzienlijk uitgebreid. Naargelang grootte en zeewaardigheid krijgt de kus t vaarder een certificaat van de scheepvaarti nspectie voor een bepaald gebiro. Zo omvat certificaat )\ het kustgebied van Nederlund en de Duitse Wadden; certilicaat 8 tf m E omvatten steeds grotere gebieden. terwijl o nder cert ilicaat F de M.iddella ndse Zee. de Zwarte Zee e n zells de Atlantische Oceaan tot IJsland en Casablanca vallen.

(Wordt ve rvolgod)

De Koninklijke Marine onder de pannen

hebnen e r gee n statlstlek op na W IJgeslagen om pl'CCles In cijfers uIt te kunnen drukke n over welk on derwerp

gedurende dC' laatste jaren hel m eest In de pers is geschreven, desondanks weten wij loch dat he t onde rwerp "Wo-

ningnood" lot hel dage lijks weerke rende nieuws behoort. E n dan doorgaa1l$ ni et het meest optimistische.

Het Is n.L zo dat Iedere gemee nte te kampen hee f t met ecn gebrek aan woningen en te weinIg bouwvolume krijgt toegewezen. H el aanta l wo ninge n, dal men zich had voorgeste ld te bouwen, In een bepaalde periode, werd doorgaans niet bereikt, doo r vorst, onvoldoende

aanvoer \'an materialen en a ndere tegenslagen. De man, die dit alles leest In de vellige beslotenheid van zijn eigen huls zal zich hi er al heel we inig van aantrekken, omdat hij gcbo l'gen is en hel

lot van vele woningzoeke nden hem doorgaans bitter weinig Interesseert.

Anders Is het gesteld met hen, die wille n gaan trou we n of a l tijden ergens in. wonen of a nderszins e n alsmaar U)e kende zijn naa r een woning. Tot deze groe p behoren ook zeer vee l marineOlense n en Juist voor deze categorie wilden wij we l eens precies wete n hoe hun kansen er momenteel voor staan. Late n wij kort zij n. Zoals de kaa rten nu op tafe l ligge n kunnen wij zeggen, na a lles wat wIJ hierover gezien e n ge hoo n:l hebben, niet sle1:;ht. Misschien had u liever gelezen, dat nog deze week a lle marinemensen een eigen huis konde n betrekken. Ku n· nen wij ons voorstellen, maar wanneer u, zoals wij, kennis had kunnen neme n van de e indeloze weg met ontelbare moelJijkheden die doorworsteld moest worden, om de huidige stand te bereiken, dan krijgt de aanduiding " nie t slecht" een overwegend optimistische klank. Het betekent, dat er gebouwd wordt, dat er pla nnen, uitgewerkte plan_ nen, zijn om nog m eer te bouwen. He t betekent dat er binnen afzienbare tijd HOQ woningel'l VOOT lIIor]nemeltSel'l beschikbaar zulle n komen. Dit Is natuurlijk gemakkelijker gesch reven dan gedaan.

Toen de Koninklijke marine hier In Nederland terug kwam waren duizenden en duizenden woni nge n t otaal verwoest, anderen weer door en door kapot, van alle houtwerk beroofd, ten enenmale onbewoonbaar e n meestentijds zelfs onher· stelbaar, daarbij had de woningbouw In al die oorlogsjaren sUl gelegen.

Het enige waar me n zeke r van wist dat men het had was een "ontstellend tekort". En dit tekort bleef doorgaan, ,roeide zelfs onrustbarend hoe men ook louwde, dit mede als gevolg van de

Marine "nieuwbouw" in Den Helder vele n die uil India t erug kwame n e n die naast de vele andere n ook onder dak gebracht moesten worden. Nu deed zich voor de marine het nare verschijnsel voo r, dat een groot deel van de ver· woestingen juist In de kuststreek had plaats gevonde n, waardoor steden als Den Helder, IJmuide n, Rotterdam e n Vlissingen, plaatsen bestemd om ma· rlne_perso neel te o ntvangen, een nog gro ter tekort hadden dan andere meer In het land ge legen gemeenten. H et mi· nlsterle van Wederopbouw deed goed haar best, doch ondanks aUe ijver en goede wil bleef er een achterstand bestaan, zodat een ande re weg gevonden moest won:len. Marine, La nd- en Luchtmach t staken de koppen bij elkaar om een u itweg t e vinden. Grote sommen wen:len beschikbaar gesteld om door premies de woningbou w door beleggers te stimuleren en daardoor tevens de huurprijs voor de toekomstlge huurders te drukken. Als gevolg hiervan o ntstond de z.g. defensie woningbouw. welke beoogt om Juist In die gemeenten, waa r Zee-, Land· en Luchtmacht belangen hebben, de woningbouw extra op te voeren. In het kader va n dit defensie wonlngbouwplan zijn toen voor de Marine gereed gekomen: 99 woningen te Loosdr echt, voorname· lijk Lb.v. personeel geplaatst bij MOHK. 90 wo ningen te Hilversum. voornamelijk t.b.v. personeel geplaatst bij MOKH. ISO woningen t e Lelden, voo rn amelijk t.b.V. personeel ge plaatst bij SMD, MEB, Ve reficaUe. 200 woningen te Katwijk. voornamelijk t.b.v. personeel geplaatst bij MVKV. 24 woningen te Maarn, voornamelijk t.b.V. pen;oneel geplaatst bij AMON.

402 woningen te Den Helder, voo rnome· lijk t.b.V. pen;oneel geplaatst bij schepen en In ric htingen In Den Helder.

In 1953 waren nog In aanbow or kwamen gereed: 42 woninge n te Zeist, in aanbouw, voornamelijk t.b.V. personeel geplaatst bij AMON. 16 woningen te Maarn gereed, voorna· melijk t.b.V. personeel geplaatst bij AMON. 30 wonin gen te Doorn, plannen gereed, voornamelijk t.b.V. personeel geplaatst bij AMON. 25 woningen te Oegstgeest in aanbouw, voornamelijk t.b.V. personeel ge· plaatst bij MEB. 25 wo ningen t.e Voorschoten gereed, voornamelijk t.b.V. personeel ge· plaatst bij MOCV. ZO woningen te Valkenburg gel'ced, voornamelijk t.b.V. personeel ge· plaatst bij MVKV. 4 woningen t e Ouddorp gereed, voor-namelijk Lb.v. personeel geplaatst bij Rad ioslatIon. 30 woningen te Den Helder gereed, voornamelijk t.b.V. personeel ge. plaatst bij schepen en Inrichtingen In Den Helder.

120 woningen te Ocn He lder In aan· bouw, voornamelijk t.b.V. personeel geplaatst bij schepen e n inrichtingen In Den Helde r. ' In 1954 kwamen 10 woningen gereed In Den Helder, 8 zijn er In aanbouw, ter. wijl men doende Is met de planne n voor 412 woninge n aldaar.

Voor 1955 heeft men in de gedach/e:

400 30 40 30

woningen woningen woningen woni ngen

voor voor voor voor

Den Helde r.

Doorn. .Katwijk.

C\egstgeest.

(Zie verder pa g. 22)

5

J. MAAS

V ELE nwwldel!. die teznmell al meerdere jaren oormell, schrjjlt oovclIgclel.·cnde over de wereld wI'wrin wij lCVPn. Iedere 1noand doet zich het probleem txHl het te beliandelcil ollderwerll 'Voor. Het i$ Uil eClmw(l1 llie t mogelijk een samenvllttiuy V/11I (11113 wereldgebeurtelli88eN te getl611 OP een pagilKl".

Som8 gcbeltrt het, d(lt er dermate 'Veel gebeurt ol to gebeurelI 8tOOt, d{1t alle pl{Ult~rltimte bi "Alle Hon8" niet ooldOOflde ZOII zijllom eeJl redelijke Ititeellzotting te gevcll.

Zo'n gew.l doet zich tllan8 lloor. Er zijn moeilijkheden nabij FormOll(l., ill Alrika, er zijn de tllillder olltwikkelde gebiedelI, de regerillg$veNl1IderiNg ill de Sovjet-Unie, de ratificeritlY V(ln de verdrogCII, die een gewopellde bijdmga wn. Duit81tllld tol de 'lier/lediging wn li et Wosten regelelI. Voor Nederuillder8 en zeer ill liet bijzOllder tIOOr heli die het land bij de strjjdI.·rtlchtell diellcn, wil het 1{U1t1ite het bef'llIgrijkste tIOOrkomen.

Voor eeN goed begrip l.'tlfl do gebelu·tcni88cn, 'Verdi61lt liet (I{III bevelillg enige hooIduIkelI voor ogen te Iloudell. Belangrijk i8 /lomelijk, dot !Iet Vllit81ond, da/llelell tloor zich zie ll Wl'lIl11eer meI! er over pT(wt, ols zoda/lig niet bC8tant. Men ziet in zijn verbeelding liet grote eentnUlI. Europese I/llld, dllt zijll gewa'peilde !lOrde!! uitzollCl ter onderdnlkking lIall 'Vo lkerelI in all · (/ere //lIIdOIl. ThaNs is cr slcchttl, w wr velen hOllen, eell Dllits l.'Olk, W(l(11"\)(1II eell deel ollder RII88ischc heerschappij ell eell deel onder de lIec:r8CIlOjlpij IIWl de We6tel ijke m.oehten leeft. liet eer8te deel oertcgellwoordiyt Oost·V"Ustflnd, het uwt.ste W eat·Dlût8lall(t. leder deel /leelt eell eigell regerillY, get.'OI'md l.'O/yells eel! door cle bezettetICle mochten oOl/gegevell methode. hl het 008tel/ is dat de eOIllIJIlIlli8U.sche met/lOc/e, in het WeBteIl de denlO"ulische, Deze regeringCl1 betl/ooien zich met de staaiszal.·en 'II{III het grOl/dyebied dot zij uerteYCII1CO()rdigen, echter uoor zover iJe bezettelIC/e nUlehten dllt /oelatell. Zij staml Ollder t.'QOrtdllre lld toezicht, Ve O(»jte/ijke politiel.·, eommlllli8ti8c1t el/ RI/lIBisch gedirigeerd 018 zij is, heelt 11iet8 [Jetlleen. met de Wes/elijke. De twee regerlllgen tltrevell ooikomelI verschillende c/oe/stellingell Nn. elI l(1(/(Ir de doels/elliflY dezelfe/e IIa(lln Ileelt, behoort er eel! 011clere betekcllis toe. De herfmiging t.'(ln. de twee delelI is kier1:011 ee ll voorbeelcl. Voor Oost-Duitsullid betekent dit de 'Verwggitlg txm I/et IJzerel~ Gordijll, n<lOr cfe Nederlallds-Belgi sche-Du itse gre ns ell de invoering l:all liet c071lmlHlmtisc he CCOllolllisclle sy8teefll ill het gehele fmlcl.

Voor lVetlt-Du it8la lid betekent de hereni[/illg de verbwmillg 'IIf11~ alle Iliet -dell/ocl'utisc!le begitl.w! /ell to t buiten Duitse gl'ellzell.

Het is duidelijk, dat eetl dergelijke toestand vall regering mu/er toezicht ell 0/1 bevel, niet strookt met de Westerse opt'(lt t llly t1(m zei/beSChikking eli clemocratilJch recht, H et is <km ook 8lechts o/I111.'(lurdbaar UXlar het een. gevaarlijke, misdadige, verslllgen vijolld bet relt. TI/WIS is dat niet meer zo, W ea t .

6

Dltitsland. wordt al sedert jaTr'1! co/gell8 1I0lkolliell ",.'IIICI(IT(/bare 1JrinCÎ11es geregeerrl elI doet °/1 dit gebied. " iet olldc~ voor andere toollocmgeuelll/e IWldeu. MOII zou uatullrlijk k1ll/IIell bcwerCIi. ctclt 0/113 Duitsers 111.1 eell1ll1l0l f/ortst'ij(mdml Zijll ell immer Ol/mOlldig gehoudCiI 1II0etell u,,'Orden, II/aur dat ;8 klillkkillre onzill . Dit zijn oll1XlttiNgen lXIII de soort waartegCiI het W C6tel/ in het geweer is gel.·omell, waartegen eCiI U/SChllwelijke oorlog is gestredelI, die hOllderddllizelldell liet let.'8/1 kostte.

Een. tweede hooldzrw.J.; is, ctcd de dC1llocr{/tische regeri'lgst1orlU {lIs zodanig it~ gev(lar is. Ol di! de V lti/Se, Fral/se. Nederlandse ol 8rit8e dC1llocrotie i8 ol well.'e oll/Iere niet-communistische stnat81.l0rm dWl ook. 1IIuokt daarbij weinig t'e7'SChil, H et COlll1,I1Ini8111e heelt immer8 ten doel. zich wereldwijd te uerspreidell. H et huidige dC1l1ocrotisclle fjoregeerde Wc,'!t-Dllit8/Ulld is dU8 euellzeer h~ gClXWr als Olli/ere lemdCIl, en het reeht zich te uerdedigell tegen eCiI bestaande alom erkende bedreiging, kali een groep 0011 1IIel/8ell niU wordelI oll/zegd.

CouclllderCJI4, moest We,'!t -Dllitskllld het recht 1.'(111 zell-regerillg, olwcl 8Oltuereilliteit, worden gefjcven. Een der <3ouvereine rechten 1.'(/11 ec>! IWld is tnu/Wolleel het recht tot instandhouding IJ(Il~ strijdkrachtcn . Deze strijdkl·tlchten echtor, zllllen lJ/echts dielieN voor de I'erdedigi/lg VUil de democratie ell do{/rOIll deel lIitmakell 1.'1'''' de 8trijdkracILten der NATO. Dit betekCJlt dat de strijdJ.."raelLtell slechts worden gebruikt voor doeleillde" die gemeClI zijn voor de NATO. Zij .rullen worden beW(l/le nd ;11 Ot'6TCC'118teIll1llÎlIg met de i ll de NATO get.'Olgde gedr(lg81ij,~ m.f/·,W. (lt OOlllwapells, stmtegÎJIChe luchtmacht, moelttige oorlog9SChellen, wordBIl hl pri llc ipe, (lis zijnde ooorbehoudeu CUIII dc mflClltigste lellen , CUli! de VuitBers ontzegd.

Nul!lurlijk zitteN Clal/ de diverse rege /illgell aspecten 1)(111 de overwanIWIl t'ijClllrl, Eell oorlOf} V(III het soort als door Uil/er werd ontketend wordt IIU eemlwal niet gC1lwkkelijk vergetCJl. Thans, op de tietHle verjmlTdng 1.'(/11 li et einde t1(1Il i/eze strijd, be8elt de wereld ecllter <kIt H it/er eell herinnering is en niet Illeer bestont. Wel be8tn(ll~ de twee hogergelloemde hoofd· Z(lkCII eli liet zou Ol/Ûll Zijll li(1 te la/eli eell voor de 1/(llId l iggeilde cOllclusie te trekkeIl. terwille t.'(1II 1(1(1( eens zo wa,'!.

Wij, NederlandeN, met lIlIes I(1(d wij H it!er ell velen VUIl zijn OllderhorigCII kwalijk te lIemOI/ hebbel!, schijnelI dat (ll/e8 goed te begrjjpClI . M et eelutollte meerderhedell wordCll in (jnz() volksvertegellwoori/iyillg de uerdmgell, (I ie weder-opname 110 11 Vlli/sers i" !tet [Io.::in UWI vrijheidslieveIlde t.'Olkereli beogen Clallt.'(/(Ird, Waar wij, deze m oa lid, eerbiedig ell grimmig ollze dodell ell ge8el8lagetl gedenkelI. wanr wij (kmI.' getlligcli fUlII H 61I1, die Vrjjheid deed zegevieren over tyrUllllie. SUWII wij k/(lor in goede kf,meruad8chop nieuwe get'arCiI het hoold te bieden.

Opdat LC'IIetI zin behollde, op de wereld.

D Ekunnen Inzittenden van op twee

een vliegtuig manieren befiehermd worden tegen invloeden van bullen: 11. Door de persoonlijke uitrusting uil te breiden en Ie perfCCtionneren. b. door het vliegtuig ?.odanlg te con· s true t'en dat de inzittende volledig ge-Isoleerd Is van de buitenwereld en In L>(! n soort van eigen atmosfeer leeft.

De persoonlijke uitrusting van de vliegtuigbestuurder omvat een bepaald aa ntal artikelen die in het moderne vliegtuig essentieel voor hem zij n, doch die, hoewel allen min ol meer aan het doel beantwoordend, toch In samen· stelling en kwaliteit vaak zeer verschil· len. Uiteraard Is de toepassing van de thans nog in volle ontwikkeling zijnde plastlcsoorten, metaallegeringen, weef, seis, ellZ.. hierop van veel invloed, Nog vóór ecn bepaald artikel burger,'ccht verkl'egen h ~ett, staat de nieuwe ont, wikkeling ervan reeds weer voor de deur, Het slandaardisHen van dit t oort uit , rustingen Is dan ook cen moeilijk probleem, Gaat men daarmede te vcr, dan wer~<t men al zeer snel met vcr· ouderde anlkelen, Blijft men te lang op een zeker niveau staan, dan beant· woordt de uitrusting niet meer aan het

doe l.

Een voorbeeld zal een en ander kunnen verduidelijken: Een vlieger van een eenvoudige middelzware bommenwerpct' van het Jaa r 1940 werd o,a. uitgerust met een paar vlieglaal"LCn welke gevoerd waren mei schapenwol. Dc-le laarlen waren voor de temperaturen op de hoogte 4 ä 5,000 meter voldoende als beschutting tegen koude.

Met het toenemen van de bombardementshoogte tot 10.000 meter was dit schoeisel echler in enkele jaren tijds ondoelmatig geworden en het moest vervangen worden door eleetrisch ver· warmde laal"LCn (systeem "eleetrlsehe deken"), Hetzelfde gold voor de hand, schoenen. f n een nog latere periode werd de cabinevetwarming aanmel'kelljk ver· beterd en kon men wee r overgaan op het oorspronkelijke schoeiscl, Wanneer we een overLicht maken van de Invloeden waartegen de vliegtuigbes tuurder beschermd moet worden. krijgen we hel volgende slaalje: al brand bI felle koude cl zuurslofgebrek d) lage luchldl'uk en dru:<veranderln·

g,n

cl abno rmale versnellingen (zowel po&sitlef als negatief) t) verblinding g) lawaai h) schadelijke lZassen en dampen Secundair is er dan nog de beseher· ming legen de gevolgen van een vlieg, ongeval door : 1) p.1raehute met toebehoren 2) zwemvest met toebehoren 3) rubberbo:>t met toebehoren 4) waterdichte vlIegkleding, terwij l voor beoaalde routes nog bijzondere artikelen meegevoerd worden, welke hel best beantwoorden aan de plaatselijke omstandigheden bij noodlandingen, De burgerluchtvaart maakt op de grote verkeel'Svliegtulgen, voor zover hel persoonlijke uil rusting betreft, alleen gebl'ulk van de primaire middelen die bescherming geven tegen abnormale

versnellingen, en wel door iedere zit· plaats uit te rusten met veillghelds· gordels.

De secundaire maatregelen beperken zich lot de uitgllte van zwemveslen op routes over water.

Alle overige maall'egelen worden ge troften door deze In de vli~lulgcon . struclie te incorpOl'eren en door een doelmatige veJllgheidsultt'USling mede te voeren, Beschouwen wc thans de vlIegkieding van de vlicgel' volgens de gevaren die hem overeenkomstig vorengenoemd tabel kunnen bedreigen. a l Brand, Hel gaat niet aan om de vliegtuigbestuurder en overige bemanningsleden uit te rusten met asbest pak· ken met Inge· bouwde schulm· of koolzuurblus· scrs. Ze zouden niet meer In st aat zijn om hun werk· zaa mheden uit te voeren. B0vendien zal bij brand, wanneer deze niet te blussen is met de aan boord aanwezige brand· blussystemen, een noodlanding uitgevoerd moeten wo rden. Snelle actie is hierbij een eerste vel'elste en als regel Is de landing wel uitgevoerd voordat de brand een zodanige omvang heeft gekregen, dat de bemanning In de lucht reeds fatale geVOlgen van het vuur heeft ondervonden. \Vaar men in de eerlile plaats aan moet denken, is de bescherming tegen O:1Ver· wacht optredende plaatselijke vuur· verschijnselen tengevolge val!. kleine explosies en zich vanuit de vuurhaard voortplantende brar..den die de be:nan· ningsleden gedurende eni,ele seconden bloctstellen aan gevaar \'oor verbran· ding.

Als veiligheidsmaatregel Is dan ook voorgeschreven dat de bemannlngsle-den zo volledig mogelijk alle lichaams· delen bedekt moeten hebben tijdens de vlucht, Bij voorkeur moeten zuiver wollen kledingsstukken gedragen wor· den.

In de gematigde en koude s tre~<en zijn hieraan niet veel moeilijkheden , 'er, bonden, doch in de tropen Is voort· durende controle op dit voorschrift nodig. Het vliegen In "shorts" en zonder handschoenen Is daar bij de hoge temperaturen zeer verleidelijk en vooral de j ongere leden van de bemanning zijn geneigd om deze veilig· heldsmaatregel In de wl,nd te slaan, Weliswaar Is In vredestIJd de kans op brand aan boord van cen vliegtuig uiterst gering, doch niettemin Is deze eenvoudige maatregel zeer gewenst.

Een vlieger die zijn taak tot op het laatste moment naar behoren kan uil· voeren kan dc redding van alle overige Inzittenden betekenen. Het is in het bijzonder de vlieger die In moeilijker omstandigheden gebonden Is aan zijn plaats.

Hij kan het VUUI' nJmmer uit de weg gaan.

Na de eerste onaangename gewaar, wording van een betrekkelijk geringe lempcraluurval, Is het koodegevoel voorbij en treedt bevriezing van lede, maten op die onopgemerkt door het slachtoffer vrol'tgang vindt. Matige koude verhoogl de ac tiviteit; felle koude brengt ecn react ievel'laglng en, waar de vlIeget' af han:<elijk is van zijn reactievermogen, kan dit funes te gevolgen met zich medebrengen.

Teml>eraturen van -40' C zijn tegenwoordig een normale ervaring, ook in de tt'Opcn waar weliswaar het 0 graden niveau hoger ligt dan elders, doch veel lager dan de bereikbare vlieghoogten, De beste Isolatie legen koude Is nlel· bewegende lucht, Daarom maakl men

Bescherming van de vlieg

tegen invloeden van buite

bi Felle koude.

Koude is allijd een gevaarlijke vijand, In hel bijzonder gevaarlijk omdat de vlieger zich niet altijd direct reali· seert hoe koud het eigenlijk wel is.

bij voorkeur voor op de huid te dragen onderkleding gebruik van een zoge· naamd Brynje hemd, Een 7.acht katoenen nethemd met ?Cer wijde mazen, De aW'aetie van dit kledingstuk Is dat het ?.awel tegen koude als tegen wa t'mte gebl'ulkt kan worden, Gebl'ulkt men het met een winddichte overkle· ding, dan isoleert het tegen koude, gedragen onder losse, luchtige over~de­ ding geeft het een zeer grote mate va n \'entllatle en is dan zeer prettig in een warm klimaat.

Aansluitend op het nethemd is het aan te bevelen om ~n zeer ruime onder. broek, va n wal dichter geweven katoen dan het nethemd, te dragen, Hieroverheen kan cen zeer dik, grof geweven wallen onderpak aa ngetrok. ken worden, Als bovenkleding wordt de nOl'male uniform als regel gedragen, hoewel dikwijls de uniformjas vervangen wordt door een eenvoudig wol·katoenen overhemd of pull-over, Een das belem· mert de ventilatie en wordt als regel verva ngen door een eenvoudige zacht ka toenen shawl.

Een overall, met kapok gevoerd, kan hierover aangetrokken worden. Dit Is een zogenaamde binnenoverall en de zijdeachtige Slof waarvan het kleding. st u:< vervaardigd Is, Is gemakkelijk te scheuren. Daarom wordt een gabardine bullenoverall gedragen, voorz.ien van een wollen kraag en met wollen man, chellen en eventueel met een gemak· kelljk te bevestigen bontkraag.

Lichte wollen sokken en met schapen· wol gevoerde laal"LCn voltooien de vliegkleding, Ter bescherming van de handen draagt de vlieger zijden handschoenen, daar, over een paar zachte glacé.handschoenen en lenslolle een paar zachtlederen, met wol gevoerde handschoenen.

Op dit vliegkledlng·thema zijn vele variaties, Een van de belangrijks te Is wel de vlIegkleding die uitgevoerd Is mei thel'mo,elementen. Deze kleding wOI'dt eenvoudig met een stekkeI' verbonden mei hel boordnet. Vel'schll, lende stopcontactjcs in de mouwen en bl'OC'kspijpen maken het mogelijk om de speciale schoenen en handschoenen

7

aan te sluiten op de overall, evenaJs de vliegkap. cl Zuurs torge brek, Bij de meer a lgemene beschouwingen In het vorige hoofds tu~< werd r eeds aa ngegeven da t boven 3.000 meter hoogte het gebruik van zuurstol wenselijk wordt , met toename van de hoogte wenselijker en tens loue nOOd zakelijk, Is In het algemeen het gevolg van zuurstofgebrek In eel'ste instantie ccn vorm van d l'onkenscha p, gevolgd door bewusteloos heid en te nslotte de dOOd, zo zijn er nog andere gevolgen die lot bijzondere maatregelen dwingen, Zuurstol gebrek werkt zeer nadelig op het gezichtsvetmogen ; In het bijzonder op het vermogen om 's nachts te zien, Wat is namelijk het geval.

Er zijn twee soorten va n zenuwultein, den die de IIchtllrlkkels overbrenge n naar de herse nen.

De ene SOOl't werkt zowel overdag a ls '5 nachts, de andCl'e uitsluitend '5 nachts. Er Is ook ccn "el'schil In vorm: kegel vorm c n s taafvorm. De kegelvormige zenuweinden vorme n de soort die betrekkelijk ongevoelig zijn voor nvak lich t doch meer kl c ul'l;(:voe, lig en d leptegevoellg zijn dan de s taal· vormige zenuwen die zwakke Jlch ll m, pulsen kunnen opnemen (zie schets) .

De gevoeligheid van het oog VOOI' zuurstofgebrek Is zeer groot e n In het bijzonder de uitermate lichtgevoelige delen (de "staafJes"), Waar, overdag, he t oog pas merkbaar beïnvloed wOI'dt boven een hoogte van 4.000 me ter daar begint 's nachts IX!«IS op 1500 meter de ellende: De instrumenten wOl'den wat vagel' e ll moeilijker af te lezen en met het klim· men wordt dit erger, zonder dat extl'a inspanning "an het oog he lpt.

Vandaar dal, indien cr mogelijkheid bes taat dat het vliegtuig 's nachts naar hooglen boven 1500 metcl' moet klimmen, de vlieger reeds bij de stm't het zuurs tofmasker op zet e n dus gedurende de gchele vlucht zuurstof ge' bruikt.

Dit heeft nog tevens het \'oordeel dat het nachtzie n onder alle omstandighe. den beneden de crltleke hoogte ook iets verbetert.

D us: overdag critieke hoogte 3 à 4.000 meter; 's nac hts critleke hoogte 1.500 me te r.

Op 3,000 meter hoogte is de a tmosre· rlsche druk ± 2/3 van de druk o p zee, niveau, op 6,500 me ter ± 'A e n Ol> 12.000 meter reeds zo ger ing dat zelfs zuivere zuurstof, o nder deze lage druk ingeademd, onvoldoende Is om In leven Ie blijven. Op zeer grote hooglen moel het dan ook onder druk worden tocgevoerd.

Er zijn verschillende methoden waarojl zuurstol kan worden toegediend aan de vlieger, I n hoof dzaak komt het c r op neer dat uit een zuurstofcylInder welke samengeperste zuurstof bevat, via een reducccrventiel e n een regel, mechanisme zuurstof naar een zu ur·

8

s tofmas ker wordt gevoerd dat de vlieger voor neus e n mond heelt beves· tlgd, Aangezien he t zuurstol gebruik wis· selt met de hoogte e n cr bove ndien bij het uitademen geen zuurstof wordt gebl'uikt, heeft men enkele syste me n ontworpen die cr in voorzien dat he. kostbare gas ZO economisch mogelijk wo rdt gebruikt, In principe vallen de systemen uiteen in twee methoden: De eerste methode Is, de zuurs tol van de cyli nde r naar ecn zak te voere n die een soort buttervoorraad vormt waal" uit bij iede re a demha ling geput wordt.

Het geb r uiken van 100 % zuurstof op lagel'e hoogten is verspilling; het wordt lang niet allemaal door het lichaam o pgenome n. Daarom wo rdt extra lucht aa ngezogen door ("!en ven· tiel dat zich aan het zuurstof masker bevindt.

De "economiser", d.w.z. de elasllsche Z<1.k die als opslag va n de burrervoor, raad diens t doet, is opgesloten in een lichtmetalen omhulsel dat In de beo stuurders rui mte aan de wand van het vliegt uig bevestigd Is. Het tweede systeem, BI·ltsc benaming:: ,.dema nd sysle m". is iets andcrs opg('· zet.

Hierbij wordt de hoeveelheid zuu rstol en de mate vnn menging met gewone lucht ge reBeld d oor ccn regulateur op of vlak bij de cylinder. Hc t zuurs tof· maske r ontva ng t dus d irect de vereis· te hoeveelhe id Zutlrstot, De In ieder masker aan\V~lge inademingskiev (voor de me nging van de zuurstol) kan bij het ,.dema nd syslem" verval· len en wordt in dit geval verwijderd e n vervangen dOOr een afslultpiaalje, VOOI' het geval de bestuurder of een der bemanningsleden tijdens de vlucht zijn pla:ll'S moet ve rlaten, Is he l mo· gelijk om C(!n klein zuul'Stofcylindcrtjc ~el regula teur op de slan~ van het masker IC koppelen. He t flesje kan gedurendc ongcveel' 10 minuten geb ruikt worden. I n hel bijzonder bij hc t verla· ten van het vliegtuig op grotc hoog te moeten de nodige ncodf!esjcs a an we· zig zijn, He t te ~ebr ulken flesje Imn op eenvoudige wijze aan I,et p3.rachutch3.rnas bevcsUgd worde n, d ) Lage luchtdruk e n drull:verande· ringen \Vanncer wc klimme n vtln 0 meter hoogte naar 10.000 mcter hoog te. dan loopt d~ luchtdr uk vnn 1 nt mosfeer (± 1 kg/cm' ol ± 1.000 millibar ) tot minder dan I f~ va n deze waarde. nameI~k 300 mllllbar.

Nog hoger wordl de druk zo laag dat tocvocr va n zuivere zuu rs tot, die niet onder druk wordt aangevoerd, om-ol, doende Is en z uurstofgebrek gaat optreden, Om dit te voorkomen Is er een speclnal systeem ontwikkeld wat het gc· brek aan uitwe ndige druk zoveel mo, gelijk opvangt. He t gebruik hiervan is normaal mogelijk op hoogten tussen 10.000 e n 13,000 meter en voor kortere periode tot 15.000 meter hoogte.

Hel systeem Is gewoonlijk samenge· steld uit een gocdslultend zuurstof. maskel' da t een zekere Inwendige druk kan weerstaan e n een vest van luch t· dicht mlltcrlaal da t · dle nst doet als drukrescl'volr, Oe zuur stof wordt betrokken uit de normale drukcylInder.

Het goedslultende vest vult zich, onder druk, met zuurstol e n oefent een zeke_

re druk uit "an buiten a t op de bors t· kas, De zuurstof in het maskei' staat o nder vrijwel dezelfde druk als het ves t, zodat deze binnen In de longen e n buiten op de borstkas hctzclfde Is. Het ademhale n onder die omstandig· heden Is vrijwel normaal. Ware dit niet het geval dan zouden de ademha· lingSSpleren omgekeerd gcbruikt moe· ten worden: kracht uitoefene n bij het uitademe n en ontspanning bij inade· men, He t veS t Is van binne n versterkt met baleinen, e)

AU normale \-ersne llillgell,

De vlieger moet bescllcrmd worde n

legen twee vorme n van abnormale versnellingen, Namelijk die, welke optrede n tengevolge van het uitvoere n va n gewllae of o ngewilde manocuvres met /let vlieg tuig, en d ie welke optre, de n wannee r net vh~g lul g Oll zijn baan een obstakel ontmoet e n daa l'mede zo hal'dhuntlig In aan raki ng komt dat het plotseling In zijn beweging wordt gel'emd, zoals dit bij een noOCllanding In verschillende male n kan gebeuren .

In he t eerste geval worden oe bij de nuidlge hOie v,legsnelheden optreden· uc gru te vc rsnell lllgen, poallle.l' zowel als negatict, VOOI' he t grootste dccl op· gevangen door een bijzonder soon klC' uings luk: het versnellingspak of .. (.,sul l" .

Hoewel omtl'cnl het versnellIngspak Ge: laatste woorden nog nlct ges proken zij:! en er o p dit gebied nog zeer veel geëxperiP.lenteerd wordt, heeft me n toch reed~ c u!gc zeer bevredigende op· lossinge n gevo nde n. Uiteraard vallen de proefneminge n op dit gebied onder de "milita ire geneiP.len'·, doch van een bepaald type Is het geheim reeds prijsgegeven.

Dit type bestaat uil cen o\'cralJ waar, in zien enkeJe waterdichte ruimten beo vinden die aansiuiten op holle rubber· gordels om de o nderste ledematen en de romp, Zodra hCt lichaam wordt onderwol1X'n aa n k rachten die groter zijn da n 1 g .. vloeil Cl' water uit de " reservoirs" van he t vlIegpak naar de rubberbuizen e n wel meer naarma te de kracht g1'oter wordt. Naai' evenredigheid worden de bloedvate n min of meer onder druk gezet en op dC"l.e wijze belet men dat al het bloed uit de bovenste dclen van het lichaam zonder weersland naar benede n stroomt.

Natuur lijk gaat het niet aa n om der. gelijke s ysteme n toe te passen In buro gel"verkeel'svllegtulgen.

Voorzlchtig manoeuvreren bij de ZCCI' hoge s nelhe· den van straalverkeersvliegtuigen is dan ook geboden om de passagiers comfortabel te doen reizen.

Bij noodlandi nge n, waarbij de beman· ning blootgesteld wordt aa n gro te voorwaartse vel'Snellinge n, geschiedl hel opvangen van deze tl'aagheidsver· schlJnselen In de eerste plaats dOOl' middel va n veiligheidsgordels.

Deze kunnen Oll verschillende wijzen aangebracht zijn : le. e nkele gordels die de heupe n s teu, nen, 2e, enkele gordels die de heul>cn steu· nen en een (wccdc stel dat over schouders e n borst wOI"dt aange· brach t.

Je, een stel bande n dat k ruiseli ngs ovel' schoudel's en heupen wordt aangebracht en met een e nkele Sluiting wordt bevestigd.

De velllghl!ldsbanden mQ(!Ien zo sterk zijn dat tenminste ccn kracht van 6 g In voorwaartse richting kan worden weerstaan.

Hoewel de vclligheidsbanden cen gro· tI! mate van bescherming bledl!n. komt het toch zC<!r vaak voor dat de vliegtuigbestuurder bij een noodlan. ding de bovenrand van het Ins tru· mentenbord raakt en tengevolge daar· van wordt gl!dood. Het Is niet altijd noodzakelijk dat de schouden'lemen daarbij breken. De stot waaruit ze \'crvaardlgd zijn heeft een zekere ma· te van I!lasticitl!lt. Gepaard met het dikwijls voorkome nde euvel dat dc banden niet strak genoeg worden aan· gehaald. Is tet vaak voldoende om bij een he\'lge schok de afstand van ± 50 cm. die hoord en bovenrand Instru· mentenbord vnn elkaar scheldt. te overbruggen.

In de mBitalre luchtvaart wordt daarom. vooral In jachtvllegtulgl!n. Ol> grote schaal gebruik gemaakt van ccn valhelm van zeer lichte, doch ulter· mate sterke constructie.

He! mntl!rlaat dat voor de vervaardi_ ging wordt fl:c brulkt is gewl!ven en fl:e· bonden plastic {b.v. nytogl. Evenals bU een stalen helm, beVindt zICh bIn· nen In een systccm van leren draag· banden en stoot kussentjes. De helm heeft een zodanige omvang dat hij over een normale linnen vlIegkap. compll!Ct met telefoon. past.

Er wordt rekening gehouden me t het feit dat aanraking van dl! huid met metall!n randen of kllnkna~els bIJ zeer lage tl!mocraturl!n brandwonden veroorz..1.akt. En dus heeft men alle metall!n welkl! aan de vlll!gkap voorkomen. gl!isoleerd r.let stol. ~I!rt de Ingebrulknaml! van dit soort valhl!lm Is het aantal ernstige hoordwondl!n bij vliegtuigongevallen aanmerkelljl< argenomen.

t. Verblinding.

Verblinding, overdag door zonlicht. zowl!l als 's nachts door kunstlicht, komt zel!r vaak voor.

BlI de constructie va n cablnl!rnml!n I!n cablneverl1chtJng wordt dan ook I!rn· stJg rl!kenlng met deze factorl!n gehouden. hoewel. In het bljzondl!r ffi(!t zonlicht. dl!zl! factor nlmml!r geheel Is uit te schal<clen, Hl!t gebruik van een normale zonne· bril van goede kwaliteit Is In normale I'rl!vallen voldoende. Boven Z!!e, waar het watcroppervlakte de vcrbllndl!ndl! hoev!!elheld 7.onllcht V(!rtll!nvQudlet. worden wel brillen met ge polariseerde j!lazen tl'ebr ulkt.

Ve rblinding 's nachts wordt zov!!el mOll'l!lljk tr.l!engl!l!Mn door het ge· brul!, vnn ultra·violette gerichte lam· pen. die dl! f1uorescent p instruml!nten· aanwljzln<>l!n doen opllchtl!n.

Ook wordt v!!el gebruik gemaakt van rode lampen.

Normale witte verlIchtInt! w"rdt In de stuurhut vrij\vcl niet gebruikt. Hoogstens wordt een kaart bestudeerd on· der !!en gericht wit lichtbundeJtjl! waarhIj in Icdl!r geval de lichtbron p'oed Is nfgl!schl!rmd.

Dit Is van Zf'Cr veel b<!lam!. dMr het oog p'ewoonlljk na blootstl!llInJ! ann kunstlicht. ongeveer dertig mlnul ... n nadle: hel!ft om zich weel' op volledig nachtzll!n In tI! stl!llen, Lawaai.

Nll!ts werkt V(!rmoelender dan lawaaI.

P'.

En van alle soorten lawaai In het bijzondl!r het eentonige, ongevarlcerde lawaaI. samengesteld uit een serie trillingen die vrljwl!l alle hoorbare frequenties omvatten en dat gedurl!n· de vele uren achterel!n op Iemands gC!Cst en lichaam hamert.

Er was een tijd dat men van oordl!et was dat de vllegl!r. In hl!t bijzonder de milllal!'e vJ[l!ger de last van hl!! lawaai in zijn volle kracht moest dra· gl!n. Alleen passagll!rs haddl!n recht op comfort I!n alleen voor deze be· voorrechte categorie luchtval'enden nam men maatrcgl!len om door mid· del van gelulddempcmdl! s toffen het lawaai tot een dragelijk niveau terug te brengen.

De vliegtuigbemanning wa!l aangewe· zen op een beproerd en goedkoop huis· houdelijk middeltje: wa tjes In de oren.

Totat men In dl! Jongste oorlog op uitgebreide !lchaal prQ(!vtm ging nl!ml!n On dit gebied.

Het bleek dat proel personl!n. onder, worpe n au.n ccn law3:t1. overeenko· mend met dat van een tweemotorige bommenwerper. uitsluitend door het law:lal. I'f'eds na twee uren ruim der, tic: procent m!ndl!r etrlell!nt werk vcr· richtten dan ondl!r geluidvrIje omstan· dlt;::heden.

Dit perccntae:e werd na langerl! tijd niet belangrijk ,l!rotl!r, doch een J)l!rcen tage van bllna veertig Drocent werd vaak bereikt. en dit vcrbazlng· wekkende resultaat was voldoende om tI! trachten hierin verbetering te bren· yen .

Hoewel als regl!l de voortdurende blootstelling aan InwaaI. behalvI! de tijdelijke vermindering van hl!t ulthou, dingsvermo,l!en. waar een tenlJ!looen van eUleiencv tenslotte OD duldt. nll!t onmldde\lük funl!stc gevolgen voor het Rehoor heeft. Is het toch een all"l!meen voorkomend verschijnsel dat bij ouderl! vllegl!rs In het 7h{!'enaamde audiogram een .. dip" voorkomt, dat wil ze~­ gl!n. dat In hl!t dlnp.Tam dat de mini, mum hoorbare geluIdssterkte bil vl!r· schillende frl!Quentles aangeert. In een beoaaIde Irequentle·zOne een scherpe daling aanwezig Is. Hll!r Is dus het gehoor blijvend bein-

vloed door het constante gehamer van de motoren en dl! bijkomstige geluiden die In het ,.lIegtulg ll!ven.

Over de Invloed ,'an supersonlschl! tril· IIngen zoals die wl!lIte wordl!n vl!l"oor · zaakt door de propclll!rtippen Is nog weinig bekend, hoewel rnl!n ve rmoedt dat ook die trillingen invloed zullen hebbl!n op de man aan boord van hl!t vliegtuig.

Het gl!lulddlcht malten van vliegtuig· rompen. hoewI!l Iwstbn-'lr. wordt dan ook nll!! meer als overdl'l!vl!n luxe beo schouwd.

De vlieger die nll!t In de gelukl<lge (lrr.standlgheld verkeert dat hIJ zijn tünk in ccn gl!luldvrijl! ca.binl! kan ult· voerl!n moet het zo~kl!n in dl! bescher· dng van zijn gehoor door het gl!brulk van oordopjcs. Zijn vlil!g;'::lp Is voorts zo gemaakt dat hij gOl!d ruim om dl! orl!n gl!lulddlcht. a fsluit.

Binnl!n de afS!tlitlng bevindt zich de telcfoon van de vUegtulgradlo. h) Schadelijke gassen en dnml>cn.

De teschl!rming tl!gen de invloed van

schadl!lljkl! gassen en da.mpen berust op dl! eenvoudige !lrlncipC!s van \'I!ntllatle en dQ(!lrnutl,::c nnnlcg vnn leidln· gen en tan!,:s die d~ gassen ol dampen zouden kunnen a fge\·en.

Be:lz:nedampC!n mogen niet aanwezig z;~n en de conccntrat:e aan koolmono· xyde mng nimmei' nr::Jl.cr zijn dan 1 00 20.000 hlch tdl!len.

Be!:alve dnt ventllntll!sysleml!n voor dit d01!1 ontwlh:keld zijn. hebben we dl!ze systeml!n nog te combineren met een koelsysteem voor vliegtuigen die zich met snclhedl!n "oortbewegl!n dil! zo dl! 900 km/uU!' nadl!ren, Bij dl!ze snelheid Is de wrijving met de omrlngendl! lucht zo hoog dat de tl!mpcratuul" In het vliegtuig kan oplopen tot 70· Celclus.

Verschillende vlil!gtulgen zijn ultge. rust met koelsystcmen. die lucht van enkcll! gmden bl!neden het vriespunt doen circuleren door de cabine. ge· menn-d met warme lucht uit dl! compressor van de straalmotor tot de tem· perntuur dil! ml!n wenst. Een thermo-staat regelt de menging.

(Wordt vervolgd)

Senaat adelborsten dankt vice-admiraal C. H. Brouwer aanleldlnll.' VRn het feit. dat N UR Vice AdmlrRal C, H. Brouwer in het b117.onoer voor het kOJï)ll Adl!lborsten de "Knrel Doorman_mnrs" componeerde en de-le mars op 25 FebruRrl j .l. aan de adelborste n overdroeg (:de het verslag in ons vorille nummer), heeft de senRat van het Korp!l Adetborsten 1I:ijn dank onder de volgende woorden Ran de admiraal doen toekomen: ..Excellentie.

Toen U enill.'e weken fl:eleden aanwnlg was In Den Helder en daar 's avonds de Karel Doorman Mars oUiclet'1 overdroeg aan de President van de SenRat van het Korps Adelborsten. terwijl de MArtnlers Kapel haar later op de avond speelde. wilden wij. fl:ezten het feit, dat U ons op oie avond lets onverJi(elelljks geschonken het'rt, dal deze gebeurtenis door een blijvende herl nfll!rlng U bij 'ZOu blijven.

LanJi( heeft de Senaat van het Korps Adelborsten getwijfeld over de oplossing

\'an (Ie vraae. op welke manier haar erkentelijkhl'ld en dus die vlln het gehele KOI"J)S Adelborsten. kenbliRr te mRke".

Ten lanJ;l"e leste het'ft 1I:ij gemeend U als dank het Wapen va n het Koninklijk Instituut voor de Marine te moeten nanbieden. In Ile hoop. dat U het wilt Ranvaarden. aiS blllk van dankbaarheid van het Korps Adelborsten.

Met de meeste hoogachting verblijf Ik. van Uwe Excellentie, de dll!nstwillige W.g. J. J. C. VAN HOEVE, Secretaris van de Senaat VRn het Korps Adelborsten.

NO.l}llllw/s "'ÜZC\'I wij erop. "'nt voor per-"oueel hl octiul)(! dimlst bJ de KOl1il1klij/ie JlIarhw l.-1ovier-rtitueksels 1)(111 deze .. n arel DOOrrll(Ill-lflltr8" yratis verkrijgbaar zijl1. Bc/augllCbbcudell dienelI ziell flm,rvoor tJoor 1 Mei a.'8. schriltelijk te tmmdell tot rle rcdactie 'Wil "AlIe H ens", KOllingillllcgrocM 12 i", D~ Ho«y.

9

Onse laatste Korea-ganger HT. Ms. Van Z ÜIl sluif een periode af.

R ET

was op de 14e Juli van het vorig jaar, dat Hr. Ms. Van Zij l! d e haven van Den Helder verliet op weg naar de Koreaanse wate.'en. Een mld-zomerse dag op de kalender, maar In werkelijkheid een dag van slecht weer. He l leek wel ot de natl-llir rne<>l:Lulide met GOze a fscheid nemende familieleden. De regen plensde uit de hemel en het was zo k il en g\IUI', dat men eetdel' aan een late herfstdag mocht geloven.

De t ccht dooI' het Engelse kanaal verliep voorspoedig en ook de GoH van Biskaye lag e r ditmaal vredig bij. Zuidelijker, Jang~ de Spaanse en Portugese kust, geraakte Hr. M s. V an Zijll in ccn dikke mistbank, die haa r uren oponthoud heeft

bezorgd, " wa r locn de Straat van Gibraltar langzaam varende en VOOrzichtig manoeuvrerende bereikt was, kwam na mistige dagen een heldet'e nacht met goed zicht, De Middellandse Zee meI zijn 1,('CI'lijk klimaat lag voor ons.

De VOlge nd!;! dag, het was Inmiddels de 20ste J uli geworden, mee t'de ons fregal Ie Valencia. En de maats van Hr. Ms. Van Zijll viele n met hun neus in de Spaanse boter, want gelijktijdig met hun binnenkomst begon het grote jaarlijkse feesl "el G ran Feria". Op een waarlijk kunstzinnige wijze was de st:,d versierd. Veel·kleurlge lichten in bogen opgehangen ga\'cn haar 's avonds iels sprookjesachtig. Terwijl op de boulev!: rd, waar a nders het drukke rijverkeer ona!ge· broken zijn weg gaat, nu de kermis hoogtij vierde. Muziek· tente n, dr;hlmolcns, schiettenten. kraampjes e n eelgelegen· hede n .... \~'cl noem maar op. met hier en daar op het brede

H onpkonp

wegdek .... ·... oot1rcfle lijke dansgelegenheden. Gedurende di t vel'blijf in Valencia heen de bemanning van Hr. Ms. Van Zijll ûch dan ook kostelijk vermaakt, En niet alleen op de kermis, Zo werd c r ook een bustocht georganiseerd door de omgeving vd n deze stad. door net laagland dat zich langs de kust uits t rekt en waar voomamelijk sinaasappel-plantages, rijstvelden CIJ marsaanplant te vinden zijn. Bijzonder mooi is dil landKh ap niet, maar de typisch rod e kleur van de aarde geeCl het w"l een apa rte aanblik. Jamme r was het dat de sinaasappel-oogst reeds achter de rug was.. dit schouwspel hebben wij helaas moeten missen. Maar genoeg over Va lencla, Hl'. Ms. Van Zijll had een belangrijker opdracht dan c m alleen maar een slukje Spanje te zien, hoe dit ook in de smaak viel. En dus werd na vier dagen "ontspanning" de zeewacht wcet' betl'Okken en gi ng he t oostwa a r ts naar Port Sald , Het blauwe uniform was reeds bij de aankomst In Valencla vood oplg de koffer In gegaan. En nu op zee gat he t kort-wit of het kot'I~( hak1 maar weinig afkoeling. De zon brandde en de wind, die wij nch ter in de rug hadde n. gaf maar weinig verfrissing.

Na Port Said kwa m hel Suez-kanaal, dat - hoe eentonig ook _ altijd CCt; bij1.ondere bekol'ing heeft, zeke r voor de o pvarende. d ie voo r het eerst in zij n leven met deze kunstmatige

10

wa terweg van Ferdinand de Lesseps kennis maakt en zijn ogen dan ook kan uitkijken op woestijnzand, d l'ommedarissen en . . .. woestijnzand. In cen "convooi" va n tien schepen, waat'blj Hl'. Ms. Van Zij ll voorop ging, werd he t kanaal "genomen". Toldat Suez bereikt was en de Rode zee weer ruimte gat.

Op 3 Augustus arrivee rd en wij in Aden. Dit Aden: een van die typisch Engelse steunpunten. die alleen slechts strate· gische waarde hebben. Voor de rest ste lt Aden nie t veel voor.

Er wordt nlels ge produceerd e n groeien doet cr ook nlels, Wel wordt Aden gebruikt als overlaadhave n, maar dit is dan ook de enige bl'On van Inkomsten. ZeUs toeristen wllen hiel' qua na tuu rschoon maar weinig vinden. zoda t ook de bemanning va n Hl'. M9. Van Zijll het allerminst treurig vond. dat zij na een dag "bunkeren" weer verder ging en cen week van water. wa ter e n horizon voo r de boeg had.

Dallrnaast was cl' nog iets, waarmee w U gedu rende onze overtocht naar Colombo kennis maak len. Dat was de zuidwest moeson, die gedurende d.eze maanden zeer st raf kan ZU il.

Wat dit betreft heeft on ~ fregat dan ook haar portie gekregen.

De wind wakkerde aan tol windkracht 8. De hoge doorslaande delnlg deed het schip behoorlijk slingeren. Er kwamen builen en kneuzingen (niet iedere marine-man heeft zeebenen). terwijl er heel wat kommaliewant aan gruzels ging. Maar toen hel 8 g ra den kanaal l usse n de Maladlve-eilanden bereikt was, wa!! ook deze ellende geleden en kon een ieder weer eens rustig slapen :ronde r zich met handen e n voeten te m()(!ten schrap zetten om niel uit zijn kooi te vallen.

Op 11 Augustus. des morgens om acht uur. kwam Hr. Ms, Van Zijll Ie Colombo aan. Vanuit zee een aardig gezicht. die wit .-eplelsterde hulzen legen de groen begroeide achte rgrond; àle lanp.e strekda mme n. waar de branding tej:1en o pspring t en die tientallen ~chepcn bezig met laden en lossen.

En ook CI"Iombo op de wal. waar de bemannim1; die middag pa~sa.l!le rde. faf veel bczienswanrdigheden, Vindt men '2 1' nie t d ie invloed va n e n!! Nederl:tnders, die In de loop der eeuwen c o deze stad en nnaste omgeving een d uidelijk s tempel hee!t gedruk t. De forten e n versterk te wallen. d ie de HolInnde l's hl:!I' ten tijde van de Ocst-l ndische compagnie hebben ~ebouwd en de vele oude poorten en gevels met Nederla ndse Ingebeltelde ooschriften.

We rkelijke Nededandet·s. die hier op Ceylon werkzaam zijn vcor cl l.(en o r En,l!else firmll 's. vOl'men maar een kleine gemeenscha p. Slech ts hcndet'd mlln . Maa r het enthousiasme. waarmee zij Hr. Ms. Va n Zijll on tvi ngen. was Ct· des Ie !tt'ote r om. Zo organiseerde zij op hun kosten - gedul'ende de drie daf en da t ons ft'egat hie r Jlemeerd lag - VOOI' de bemanning een mooie bustocht naar Mount Lavinla . waar hel de onzen aan niets ontbrak e n men echt genieten kon van dit prachllee oord gelegen aan de zee.

Ook werd cr nog een voe tbalwedsUid gespeeld tussen Hr. Ms. Van Zijll en een e lftal va n de Ceylonezen. We hadden f:een enkele maa l kunnen trainen en dus verwachtten wij een nederlaag .... Pak wel[ dat wij wonnen met 5-3. Kortom Colombo was oergenoeglijk. En loen wij U Augustus afscheid moesten nemen ging he l werkelijk met een beetje bloedend hart.

De volgende dag - op zee. nu wij begonnen waren aan de tweede heUt van de Indische Oceaan - gonsde Hr. Ms. Van Zijll van bedrijvigheid. Er was na melijk aangekondil1;d. dat wij hoog-bezoek zouden krij gen van niemand minder dan va n Zilne Ma lestelt Ne ptunus. de Koning der zeeën. Aanvankelijk hadden wU daat· niet op gerekend. aanfi!ez ien ons frefi!ot 00 weg naar J a pan op het noordelijk halfl'ond zou blijven. Maar Zi.lne Ma jesteit beric htte ons, dat hij ditmaal lak had aan traditie's en hij we lwtllend inging o p ons verzoek hel fregat met een sta lle-bezoek te komen ve reren en de "baren te doen dopen". En dus benutten wij deze Zaterd al! door a lles In gereedheid te brengen om deze hoge gast de volgende dag passend te kunnen ontvangen.

Om tien uur d ie Zondagmorgen was het zover. De statie-trap aan stuurboord wa.s nee rgelaten en een iedet· stond netjes aanJlctrede n om de komst van Nept unus af te wnchten.

Precies om kwart over tienen keek een ieder verschrikt naar de bak, waa r Zijne Majesteit langs de voorsteven omhoog

was geklauterd en nu reeds breeduit aan dek stond. "Ik ben r.iet gewend aan trappen lopen", zei hij, "en vind deze methode gemakkelijker." Even later verschenen zijn gemalin Mevrouw Neptunus en twee herauten eveneens aan dek.

Zijne Majesteit en Hare Koninklijke Hoogheid werden hartdijk begroet door de commandant. die de hoge bezoekers naar het halfdek geleidde, waar de bemanning inmid dels stond opgesteld. Hier r lchlte de commandant het woord to t Zijne Majesteit en heelte hem welkom aan boord van H r.

Ms. Van ZIJ II. Zijne Majesteit Nep tunus antwoordde, dat hij bijzonder getrorten was door de hartelijke ontvangst, dat het hem deugd zou doen enige baren te doen dopen door zijn trawanten en dat hij commandant en bemanning hartelijk welkom heette in zijn Rijk. Tevens behaagde het hem de ccmmandant te benoemen tot ridder in de ol'de van het Zeewier met de Zwaardv issen. Met de grote d rietand, waaraan een flinke moot vis was geprikt, gaf hij de commandant de ridderslag en overhandigde hem de ridderorde met een perkamenten oorkonde, kwistig versierd met zeemeerminnen.

Het was een plechtig ogenblik.

Hierna echter ging het minder plechtig toe. Dc baren kregen stuk voor stuk een glaasje zeewater te drinken, werde n daarna hardhandig ingezeept me t een akelig sopje va n groene zee p, tepol en vet, daarna bewerk t met een groot heuten scheermes en vervolgens bepoeierd met handen vol meel. Tot slot werden ze achterover in een badkuip van zeildoek geduwd. waarin zij geheel kopje onder gingen.

Aangezien leedvermaak nog niet geheel uit de wereld is, was de algemene vreugde groot en stonden de "niet-dopelingen" volop va n het schouwspel te genieten. De trawanten van Neptun us kende n hun vak eH w;:, nm lang niet lul. Toen de laatste baar was geschoz'cn en gedoopt, ontaa rd de het fes tijn in een waterballet, zodat velen het hazen pad kozen voordat de brandslang hen met zijn waterstraal kon bereiken.

En hoe Neptunus en zijn gE:.volg daarna van boord zijn gekomen weel niemand meer. Het ve r trek was in leder geval minde r stijlvol dan zijn aankomst. Maar ja, sommigen blijven eeuwig jong.

Gedurende de volgende dagen zette Hr. Ms . .,Van ZijlI" haar reis voort naa r Singapore. BloedheeUe zonneschijn e n t ropische regenbuien lesten elkaar af met daar tussen door de zwoele nachten. Er werd nog olie geladen op het elland Poeloe Bukum. waarna het fregat voorzichtig verder stoomde tussen de vele e ilanden door, die als groene molshopen in de blauwe lCC ve rspreid lagen. Het waren de laa tste mijle n voor Sin.Q:apore. welke stad o p de 18e Augustus bereikt werd.

Op de rede viel het anke r en werd de motorsloep even later gestreken voor hel eerste bezoek aan deze groo~te en modernste stad In deze Indische staten.

Inderdand, groot en modern mag Singapore genoemd worden. Ge le-gen op het zuidelijkste puntje vnn Mnlakka, OP het eiland Djohore, midden in de Indonesische Archipel op een kruispunt van waterwegen, is deze stad een middelpunt geworden uit het oogpunt vl';n handel, en ook .. economie strategie. Het Is dan ook een der belangrijkste STilse steunpunten.

Het passagieren is er heel gezellig, het straa~­ leven interessant en pittoresk.

Boeddhistische monniken in gele zijden gewaden met kaal geschoren hoofder. ziet men overal rond lopen.

Zij steken wat vreemd en "middeleeuws" af tegen die duizenden moderne ~ulo's, die Nept unus,

:tier het straatbeeld voormen. Ja, he t lijkt wel, or Iedereen l iet" ir. een tlu to rijdt.. Gezien de hi tte Is di t "algemeen autoX!zit" ook wel begrijpelijk. Na cen uurtje rondlopen in dele p-ote s tad Is me n doodmoed van de d rUKkende warmte en laat men zich graag in een taxi of bedjah ve rder vervoeren.

En wat Singapore ons vel'der bracht? Wel we hebben er een bierbrouwerij bezocht met de nodige "kouwe pijpjes"; we hebben er cen voetbalwedstrijd gespeetd ter.en de Hollandse club, die zowaar weer door ons gewonnen werd, terwijl sommigen van de maats ook nog de gasten zijn geweest van de Nederlandse kolonie, die in haar soos de cnzen cen kostelijke avond bereidde.

Ondertussen tramde Hr. Ms. Van Zijl zich vol met drinkwater, verse groenten en divel"Se cantine a "likelen, lodat toen wij op 20 Augustus he t anker lichtten op weg naar de Zuid-Chinese Zee - wij ook aan boord er weer behoorlijk tegen konden e n de komende dagen verwachtingsvol tegemoet zagen nu niet alleen de maand Aug ustus, maar ook onze reis behoorlijk "draaIen" ging.

Gedurende de vroege morgen van de 22sle Augustus bereikte Hr. Ms. "Van ZijlI" de modderige ingang van de Menamrivier, waar de Siamese loods aan boord kwam om ons schip naa r Bangkok te brengen. Na tweeënhalf uur was het zover en kwamen wij te liggen Ic Klong Thocy, de na de oorlog geheel gemoderniseerde haven van Bangkok. Op de kade s tond In keurig wit uniform de milita ire kapel van de Koninklijke Thai Marine aangetreden, die .;ns vrclijke welkorns tmarsen toespeelden. Hoge Siamese autoriteiten kwamen aan boord, waarna de gebruikelijke tege nbezO!!ken werden gemaakt. Zelfs werd onze commandant In auC:iënlie ontvangen door de mlnisler-p"csident van Siam, helglO en al ll gen lpe_ ciale ccr beschouwd mocht wo rden.

Ook de volgende dag in Bangkok was een dag vol ceremonieel. Een deputatie van officieren, onderofficieren en manschappen begaf zich naar Kanchanburi en ' Chungkai, waar zij kransen neerlegden op de graven van Nede rlanders. die tijdens de tweede wel"cldooz'log als Japanse gevangenen aan de beruchte Bi rma-spoorweg gewer kt hadden en daarbij de dood hebben gevonden. De aanblik van dezl! streek deed ons beseUen welk een leed hier geleden moest zijn, zodat hot ons een enorme voldoening schonk namens het Nederlandse volk een groet aan onze gevaJlenen hier te kunnen brengen.

De geallieerden hebben de primitieve houlen kruisen doen vervangen door nette cementen grafstene~ , waardoor het e reveld e r mome nteel zeer verzorgd uitzie t. DUizenden doden ligge n hie r begraven .... duizenden von Î/elerlel naHonalitei!. Die middag brachten hcndez-dzeven adelborsten van de Kcninklijke Thai Mal'ine een bezcek aan bOcrd van Hr. Ms.

echtgenote en

I rawanten /lan boord VCln Hr. Ms. Van Z\ill.

11

Van ZIjII. Gelukkig dat deze gasten Engels spraken, want in die anderhalve dag Slam hadden wij onze grote handicap gevoeld .... de taal .... Siamees .... man, wàt een taal.

De 24ste en de 25ste Augus tus ware n dagen. waarop wij ca3fen waren, na tuurlijk va n de Koninklijke Thai Marine.

De prachtige bezienswaardigheden van Krung Thap Prha

T empel3 Ie Ba npkok

Maha Nakom. In zuiver Nede rlands ve rtaald : "De Grote Stad der Engelen", zoals Bangkok door de Siamezen genoemd wordt. werden ons getoond en daarover zou een heel "Alle Hens" zijn vol te schrijve n. Laat Ik volstaan met U te vertellen, dat Bangkok maa r liefst driehonderdzestIg Boeddhistische tempels telt en da t wij een viertal van de mooiste hebben bezocht.

Een leder die de tempels betreedt, behoort zijn schoenen uit te trekken. Dit kleine ongemak wordt ruimschoots beloond door de sprookjesachtige schoonheid der tempels. Zowel aan de binnenzijde als aan de buitenkant is Iedere temoei uitbundig versierd met gekleurde stukjes I/:Ias. met zilver en cdelstenen. Iedere vierkan te centlmeter Is benut en het geheel is zo mooi geworden, dat men het moet zien om het te geloven. Voor de Inganl/: van de tempels staan Jtrimmlge stenen wachters, soms lot driemaal manshoo2le. Het zijn eerbiedwaard ige prlestel'figuren of ook fraai gebouwde monsters met slall"landen e n staart.

He t Idtnar In de tempel is meestal ook rijk versierd met bladgoud en voorzien va n verschillende voor ons Westerlingen onbeg rijpelijke ornamenten. Een bij een tempel behorend ~e­ bouwtie bevatte een schrijn waarin zeer oude oorspronkelijke Boeddhistische geschriften werden bewaard. Opmerkelijk was de vloer van dit ~ebouw. welke geheel was bedekt met een zwnre fijn gevlochten mat van puu r zilve r.

Een andere be7.!enswaardlgheld was de slallJtelltann op het terrein van het Pasteur Instituut. De gi fti~e slangen worden hier I/:ero'-:t. aa ngezien men het slangeneif no(li~ heeft voor de bereid ing va n de sera. I n grote cementen reservoirs, d ie doen denken aan de Plnouln-bassins in Artis. leven de slanpen in houten gebouwt jes of In he t Ilras. Rondom tegen de zijkAn t van de ron(\e reservoirs kunnen :dj nvemmen In een smal ondiep grachtje.

In hoofd1.aak wor(\en er Cobra's en de zeer gift l ~e Band!tKralIs I/:ehoude n. Eens per week. en wel op MaandaJ!. worden 111 gevoed. en elke Donderdag vindt de verl!ltex tractie plaat!.

Dit laalsle noemt men het ..slangen melken" en Ilaat vrl.! hardhandig. De slanr:enverzorger grijpt met zijn linkerhand een ~lang bij de staart en met zijn rechterhand achter de kop. Zij n heloer staat klaa r met een I!'Ia2en schaaltje. waarna de lange "Utanden van de bovenkaak te~en de schaalrand worden ,l!'edrukt. Het git vloeit dan In het schaaltie. Als beloni ng krijgt de slan/( een halve meter lanne rea~eerbul~ met melk. die zonder veel omslag in zijn opengesperde muil wordt leeggespote n.

Dit zar:en wij allemaal In Slam en nOl( veel meer . We late n het hierbij echter om 00 Donderdat:r 26 Augustus .. De Grote Slad n er En"plen" tlchtpl" on.• te lAten ""I O"lS al!! m'lrlnemannen aan boord van Hr. Ms. Van Zijll weer echt In ons element te voelen .... verder door de Zuid-Chinese zee.

Anderhalve week later - om het precies te zeggen op

12

Dinsdag 7 September 19:>4 - voel' Hr. Ms Vnn Zijll na een paar dagen te voren Honkong bezocht te hebben, de Tokyobaal binnen. Even lag het schip stil om de navigalie-ofCicier van de "Dubols", die in een motorschip langszij kwam, aan boord te nemen. Ook de loods kwam aan bocrd e n zo voercn wij langza-am naar de haven van Yokosuka.

Tien vOO!' tien. Hr. Ms. Van ZijU loopt de haven binnen en nog geen twintig minu ten later ligt zij 7.usterlijk naast Hr. Ms. Dubois op dezelfde boelen.

Wa t een begroeling. Honderden Marine-mannen hangen over t wee relingen en een geklets waar Een dames-naaikransje niets bij Is. De Hollandse nieuwtjes worden uitgewisseld tegen de Japanse ervaringen. zodat men in een t'ccord tijd weer van alles o p de hoogte is.

Die middag laat de bemanning van Hl'. Ms. Dubols, ons de stad zien. Yokosuka 19 een Japanse oorlogshaven met een goed geouttilleerde werf en talrijke droogdokken. Het fra aie door de natuut· gevormde waterbekken word t door de omringende heuvels beschut tegen de krachtige zeewinden, terwijl het vc r genoeg verwijde rd ligt va n de Pacific om geen las t te hebben van de doorstaande Oceaandeining. Een Ideale ha ven dus. De vija nd die nog overblijft is de beruchte typhoon, maar daar is dan oo~ geen kru id tegen gewassen.

De stad Is door de Ameri kaa nse Marine in tweeën gedeeld.

Een klei n stuk van de meest moderne stadswijk rondom de have n Is door middel van een zware I'ICrastering gescheiden vnn de rest van de stad. In dit kleine deel, de ..Base". vindt men alle kantoorgebouwen, magazij nen. opslag- en werkplaatsen. die benodigd zijn om de Amerikaanse ma rine te doen opereren. De Amerikanen he bben hier hun eigen woonwij ken VOO I' hUil pcrwm-el. .. met etgen kerken, schoot, hospi taal en zelfs winkels. De Japanners. die hier rondlopen. zijn allen In Amerikaanse d ienst. De vele oorlogsschepen va n verschillende nationaliteiten. die in het verba nd der Ver. enigde Naties samenwerken. maken eveneens gebruik van de faciliteiten van deze ve r- Amerikaanste haven.

De, s tads wijken buile n de .. base" gelegen. :djn geheel Japans.

Er wonen een 250.000 mensen. merendeel in houten hulsjes met papieren binnenmure n. S lechts de grootste winkelst ra ten hebben stenen hulzen, dikwijls echter alleen nog de fundamenten van cement met een houten opbouw. Bakstene n kent men helemaal niet. zodal wij ve rgeefs zoeken naar dat ons vertrouwde beeld.

De omgeving van Yokosuka is bijzonder schilderachtig. Het heuvelachtige terrein met de hier en daar reeds in herfsttinten gekleurde vegetatie waarlussen de hou ten huisje! en cen enkel tempeltje, heeft voor ons Hollande rs een aparte bekori ng. En de Japanners, die voor het grootste gedeelte

De haven van Y okasuka nog trouw zijn aan hun t raditionele klederdracht. ve rhogen nog het cachet met hun kimono's e n houten klompsandalen.

De volgende twee dagen worden besteed met de voorbereiding op onze toekomstige taak. Van Hr. Ms. Dubols worden pooikleding, de Koreaanse zeekaarten en diverse andere artikelen overgenomen, terwij l de havenautoriteiten het schip van olie, water en victualiën voo rzien. Haar bemanning neemt afscheid van hun Jn dit jaar verworven Amerikaanse en Japanse vrienden en bezoekt nog voor het laatst de favoriete plekjes aan de wal.

Totdat het tien September wordt. Vrijdagm iddag ten 14.00 uur. Hr. Ms. Dubois verlaat haar ligplaa ts en stoomt langzaam de have n Yokosuka uil, nagewuifd door de .,Van ZU Ilers".

Voor hen Is de Koreawperiode voor goed voorbij; voor ons ligt :dj als een blanco boek open, waarvan wij nog elke bladzijde moeten vullen.

(Wordt vervolgd)

,,1 hove (he honour to presen t to 1I0U 'his sil ver cup" ,"

Deense dank VOOR

Nederlandse hulp gebeu rde In NovemOel' van hel H ET vorig jaar , dat hij een noodwee r In de Noordelijke Noordzee de Dee nS(! molorschocner "S\'aerdfisken" in moellükhQd~n geraakte, De eommar.l!ant van smaldeel V, de commandeur S, d ~ n Boert, welk smaldeel In de buurt \'a n de "Svo.erdfisken" a:\n het oefenen wns, dlrlgeer<le onmiddell iJ k H r , Hs, tOTlledobool ja ge r Eve rlsen naar het onfo rt uinlijke schip en na een etmo.al \'an bijzonde r hOlu zwoeg:m legen de orkaa n, in geluk te het de .. Evertse n", tezamen met de Noorse Slee[lboot "AchIll es", d~ schoene r behouden te Sla\'anger binnen te bre ngen, Deze hulp, dOO I' een bui tenlandsE' marine a an de D~ nse koop\'o.a rd U geschonken, I,. in

Dcn('morkcn

bijloonder

Op prijs ges teld, Men wi lde zijn dank betuigen, Met als gevolg, da l op Maandagmiddag 4 April j .l, Hl', MS, E\'ertsen, 1.0 juist In Rotterdam teruggekeerd \'an e<>n oefening in de Middellandse Zee, Z.Exc, de Deense gezan t in Nederland, J, W, H , Elckhorr, ao.n hoord on t ving, die namens het Deense Ministerie \'an Buitenlandse Zaken en de eigenaaN; van de "Svaerd fi ske n" /N'n zilveren herinne ringsbeker aan Hr,M s, Evertsen kwam aanbieden, Om drie uur die middag begon do.: plechtigheid, waarvoor de "bak" was uitgekozen, Enige minuten voor dit tlidstip waren reeds de be\'elhebber der zeestrijdk rachten, "iee-admiraal A, de BOOr,' de commandant van het Ko r ps Mar niers, ge neraal_majoor der mariniers, H, O. Romswincke l, de com mandant Smaldeel en de commandant maritieme middelen Rotterd am Aan boo rd gekomen, alsmede de chef protocol va n het Nederlandse Ministe r ie \'an Buitenland~ ..

Zaken, mI' W, van Tets .

Het was een Alle Hens voor de bo ~g. maar naast deze volta llige bemanning va n Hl' Ms. Everlsen waren ook zij o.anwezlg, di e bij de hulpverlening aan de .. SvaerdOsken" C('n zo bijzo ndere rol hadden gespeeld en sindsdi en naar ande re schepen waren o\'ergel)laatst, De toenmalige commandant \'an de .. Evertsen", de kapitein-lui tenan t te r Zee A , J. Marcus e n di e leden van de beman n ing, die tezamen met ov('r slC Marcus reeds C('n tevredenhe idsbe t uiging van Commandan t Zeemacht Nederland hebben on t va ngen.

Het woord was alleree rst aan Z.Exc. de Deense gezant.

"I distlnctly remembcr that day towa rtl.!: the end o f November last year when the Legation recei\'ed a slgnal from Copenhagen t hat th e Da nlsh motor'

o;chooner ,Svner<lrisken" wus in dlstrcss on !he sto rmy AUa ntle, and Ihal Her Majes ty's destl'oyer .. Eve rtsen" had gone to her assistnnce.

I wo.s instrucled to ask permission fOl' l he "Evert sen" lo tow "S\'ael"dflsk.en" to a Norwegi nn port ann my request was met wlth the mos t r eady and {;.tUes! understu nd lng.

You mu s t hllve hnd some verv rou!:h dnys and nights dtu';ng that oiJCration, But yo u suceecded in savlng the Df',nish crew nnd thel r shlp In splte of the fury o f th e elemenls.

To-day I have the hon nou r 10 he on board Her Majesly's desll'oyer "Evl'rt· se n", I have oome on behalfo'f the Danlsh Go\"el'nm ent t o eXlJres.~ the lr deepfelt gralit ude and thanks to th e Commanding Officel' o f the destro ye r , and you offleers and me n, who pcr formed the ou tstandin g and vn ll.9. nt deed of bringi ng the ..Svoerdfi sken" nnd her crew into safE'ty."

Hierna begaf S[II"Cker zich naar een klein tafeltje, waarop, gedekt dOOI' de Dee nse vlag, de herinneri ngsbeker was geplaatst en die de heer Eick horr nu ann de commando.nt van Hr. Ms. Ever! ,..e n. de kap itein-luitenant ter zee J, N . J, va n der Mev onde r de volgende woorden overhandigde: .. As a smalJ token of the gratitudc whleh we [eel I hn\'e the honour to pre~n t 10 Her Majesty's destroyer ..Evcrtsen" a silver cup from Den k~1.

Grenlandske Handel, beari ng the 10110wi ng insc ri pt ion: Geschonken a an de tOr[JCdobootjager "Everlsen" door de Koninklijke Gro~!Il' landse handel me t dank voor de goede e n waardevolle hU111 verl/N'nd aan het M,S...Svael'dfi sken" tocn dit schip in November 1954 in nood verkeerde .

May thls Insc ription also appea l 10 th e fut ure crews on boa rd the .. E\'erts:m" and remind th em of ~' oll r deed. so lull y In line wllh th e Royal NetherlandS No.vy's tradl tlon, Commande r \'a n der Mey, I have th e honour t o prese nt to you thls silver eup for your ship .. Everlsen"."

Overste v. d. Mey heert hierop dl' Deens gezan t gean twoo rd. Namens zijn schip en namens hen, die in die slorm -

aehtlge Novemberdagen deze beker heboon ve rwon'e n. VllIlzel fsprekend In de tnnl, wnnn'nn ook Z.Exc. de De,,",;" gezan t zich bediend had, maar welk(~ woortl.e n de Commandant zijn beman nin g in gee n geval wilde laten ontgaan, Daarom richtte hij zich nog C('ns speciaal t ot hen In het NedC'rlands.

"Zeer ontroerd aanvaard Ik uit naam van mUn schip, Hr . Ms, torpedoboot jager E\'ertsen, deze mooie beke r , die door de Koninklilke Groenlnndse Handel mij Is aangeboaen en 7.Ojuist doo r Uwe Excelle ntie Is ove rhandigd, WU allen \"oel~n de bet eke nis va n di t belangrijke ogenblik. WU beg rijpen dat goede zeema nsc hap In e<en land, dal zich. door de historie heen hee ft doen kenne n a ls ee n land va n zeelieden, op juiste wan rde wordt gescha t.

W U diene n 0]1 een schip, dat de naam draagt \'an een geslacht va n admiraals, dut ons vaderland daplJCr heeft gediend, SchelJCn vun deze naam zijn In aeUe geweest In moeilijke t.ijden en ik herinne r in dit ver band hoe het \'oo l"gaan de schil) ,'an deze naam In 1942 t en onde r ging in een dapper gl<vecht tegen veel sterkere Japanse strijdk rachten, Dit sc hip zelf, vroege r H ,M.S, ..Scourge" gehe ten, Is ged urende haar leve n vol wederwaardig heden ee n gel ukkig en dapper sehlp geweest. Zij diende vol succes op de gevaarlijke Moermanksrou t e. Zij tOTJlCdeerde en bracht In deze Noordelij ke wa tere n samen met haar zusterschip "Scorpion", nu Hl', Ms. Kortenae r , de ..Scha rnh or st" tot zinken, Zij was aanwezig bij de landing In Normandië vanaf het begin van de In vasie, Ook in onze eigen dienst was zij a ltijd op belang rij ke plaatsen aanwezig, Zij was het ee rste Nede r landsl' schip dat naar Korea ging, om daer t e worden opge nomen in de strijdkraChten van de Vere nigde Na ties. Zelfs gedure nde lijden van tegenslag was zil gelukkig In he t doorkomen va n moeilijkheden en het voo r komen van ge\'aren, Voor ons die nu op di t schip dienen , betekent deze beker veel. Het Is niet alleen een teken va'l appreciatie. Deze beker l.al ons eraan herinneren, da t wij op een schip dienen. dat dappere mannen hun plicht heeft l. ien doen bij iedere gelegenheid en In iedere omstandigheid.

Het zal onze wil om eerlijk en getrouw 0 11 dit schip te dienen doe n t oenemen."

H r, Ms. torpedobootjager "Evertsen" tlaart thU'is

13

Van de weinige !ch epen der K Olli ll klijke marine, die na de oorlog behouden in het vaderland konden terugkeren, mag wel op de allereerste plaat! genoemd

worden

Hr. M !. T rom p, onze

huidige kruise r en toenmali ge /lotrieljeleMer, die niet alleen de oorlogshandelingen heeft overleefd maar juist in die oorlogshandelingen een zo belangrijke rol heeft gespeeld.

Oe "Tromp" , als on. voornaamrte overgebleven .chip, wa. zo'n beetje de repre.entant van een vloot, die op alle wereldzeeën gevoch ten had en daar onze Nederlandse d 7'iekleur met ere had gevoerd.

Vandaar dat de IhllirkomSI van Hr. M •.

Tromp een nationale thui.kom.t werd en het van de marine-leiding goed gezien was, deze thtft! kom!t te doen !amenVllllen met de "eerste herdenking" van Nederlands bevrijding. Op d ~ voor avond van de SdI.' Mei J946 arri veerde het schip in A msterdam, waar het weer Hgplaat. kreeg in het hart van Nederland.

Over deze thuirkom !1 willen wij - na negen jaar - nog een! het ver!lag plaatsen, zoals het In die dagen geschreven werd:

.. Aan de vooravond van het bevrij· dings teeSl Is Hr. Ms. flotti eljeleider Tromp cen onvergetelijke onl vangst ten deel gevallen, waarop dil 001"0/::,5' schip onbetwist het gelul<klgste SCh ip van de weinige, die de Konlnk· lljke marine heeft mogen tx.>houden _ t'oet volste recht had.

Hl'. Ms. TromD was In ht>t donker van rle vroege ochtend bij IJmuiden voor· J!"aats gekomen. Bij he t aanbreke n va n de da g was het ,.voor de boeg". De commandant hield een toespraak. waarin hij WC!(>S Ol) het hlstorisch ~ ma· ment, nu de Hollandse kus t w(!Cr In zich t was gekomen. 's Morgens om 9 uur, In de sluizen vn n IJmu iden. bestond reeds ge'egenheld voor t,.>(!n geestd riftige hulde en voor een waal'dlge on tvangst: hier kwamen de beve l h ~ bber del' zeestrijdkr achtcn. lultcnant ·admh'aal C. E. L. Helft'lch en de adjudant van Z E. de Minister van Ma rine. de officie.· Ma r ine stoomvaart· dienst der lste klassc P. L. Koppen aan boord van hct thuisvarende OOI'· logsschip.

Spot!dlg daarna. In he t Noordzeekanaal. was het wederom \'olledig aantreden der bemanning. Nu was het de bevel· hebber der zeest rijd krachten. de lult~ nant ·admiraal H ~ltrl ch. die een toe· spraak hield om de ..Tromp" en zijn bemanning te begroeten. Lan,gs het kanaal .'I tonden ovt>r,,1 rilen mensen. die lulchten en .'IDRndocken omhong hlell1t>n met namen van oDvarenden beo schllderd: die kref!e n atdus een cerste "I"OCt van hun vel·wanten.

Halverwege Amsterdnm hvam een motorlaunch Hr. Ms. Tromn ter,emol'l met een officiële deouta1Îe uit de hoofds tad, die o.m. bes tond uil de oudst·aanwezend z(!C()ftJcier te Ams ter· d..'1rn. kapltein·lultenant ter zee C. Hen · drlkse. de garnizoens-comrnandant van Amsterdam. majoor Denker. de \'1'01." r,ere command,ml van Hr. Ms. Trom t), kapitein tel' zee J . de Mees te.' en als ver tegenwoordigster van de r.1a,·lne Vrouwen afdeling. de Marva·o trlclel· der 3de klass? :M. Rolln Couquerque.

In Amsterdam. op het Steenen Hoofd,

14

Een oorlogsschip kwam terug ..., 4 MEI 1946 ..

Hr Ms. TROMP AAN HET STEENEN HOOFD IN AMSTERDAM stond reeds uren lang een duizendkop· pige menigte te wachten. Een gejuich bars tte los. tocn Ht". Ms. T romp, kort na 11 uur. In zicht kwam. Het was cen ontvangst. zoals de opvarende n zich niet hadden kunnen dromen. Hun eer· ste kcnnlsmaking met het vaderland was een gure. koude wind geweest; me t vcr r ukklng hadden zij hier en daar een klc urlg blocmbollenveld bespeurd. maal' nu stonden \'ele n met t ranen In de ogen. Hr. Ms. TI'omp was immcrs \'001' een p:root dC!(>1 - ongeveer 70 % _ bemand met marlne·personeel. dat In Japanse krijgsc:evangenschap had ver keerd; de overigen behoorden nog tot (Ic oorspronkelijke bemanning, hun verwan ten In ZI'S. zeven e n meer iaren niet meer hadden gezien. maar voor vrijwel allen gold, dat zij Me i een vroet aart Hr. Ms. tomedoboot laeer Tjerk Hldtkos. die eveneens aan ht>t Stcenen Hoofd gemeerd la.!!'. naderde de "Trom i)". met de a d ml· raa lsvlnl:' In toP. de H.A.L.·kade. Hor: dichter het schip onder de wal kwam . hoc meer ve rwanten e lkaar herk'.?nden .

Toen de a fstand lot enkele meters was geslonkcn. werden langs de gehele to.a· de bossen t ulpen aan boord geworpen , maar de bemanning liet zich nie t 0/1 ' betu igd en beantwoordde deze Holland· se hulde dankbaar mt't sigaretten ......

Hel was cen on\'erg~telijk moment deze thuiskomst. Hr. Ms. Tromp heeft die cel" vt'rdlcnd. Op 24 Mei 1937 werd deze flottlclje lelde r. als eerste van het vlootplan Deckcrs. door H.M . Koningin Wil. helmina te water gelaten. Het schip. gctlOuwd dOO I' de N.V. Neder!. Scheeps· bouw Maatschappij, was uitgerust met bij Werkspoor gebouwde Parson·turbl· nes, die de "Tromp" bij proefvaarten een snelheid gaven van ruim 34 mijl.

D<!ze turbines hebben sindsdien vi"ijwel onafgebroken 1.500.000.()(x) omwen telln, ge n gemaak t e n het schip vool·tge· stuwd ovei" een totaal·afstand van 320.000 mijl. een ongeëvenaarde pres· tatle. die or.ze national e industrie in de eer van de "Tromp" doct de len.

Na enkele reizen op de Noordzee en in de M.iddellandse ...cc ging de ,.Tromp" onder commando van kapitein luitenant tcr zee J. W. TermIjtelen in August us 1939 naar Indlê: tocn In Mei '19-10 de ool'log met DuItstand uitbrak, bevond het sch ip zich daar onder zijn bevel. Van dat tijdstip at werd he t een eenheid van de Geallleel'de zeestrijd· kl'achten in de I ndische Oceaan, waar d ~ .. Tromp" deelnam aan het escorte· l'en e n convoyeren, dat noodzakelijk was In verband met Duitse hulpkrul· sers en b!okkadebreke rs. die hier cen grote activiteit aan de dag legden . Nog voor de oorlog met J apan begon wel'd d ~ kaplteln·luitenant tel' z(!c J. B. de Mt'cs tcr commandant.

Drie dagen na de verraderlijke aanval

op Pearl Harbour was H l'. Ms. Tromp

bij de convoolen. die nam' het zwaat· bedreigde S ingapo re s toomden. Zij kwam In IIctle bij de Kangean-cHanden en nam deel aan de mis lukte raid van de Nederlandse jagers om Banka heen, zulks onder een regen van bommen. op de beruchte "Black Sunday" 05 Fe· bruarl 1942). .Een wapen feit van de eerste rang was de aanval op de Ja panse transport· vloot. die In '1t raat Badung gereed lag om Bali te bespringen. Achter een Amerikaanse jagerdlvlsle joeg de "Tromp" al schietend midden tussen de Japanse schepen door. die enkele ure n tevoren de ondergang van Hr. Ms. Piet H ~ ln tewC!(>ggebracht hadden. De flottieljeleider richtte een ware ravage aan. maar werd zelf door elf voltref· fers zwaar gehavend; 12 leden van de bemanning li ~ten hun leven op dil s trijdtoneel. Op een schoen en een s lof kon de "Tromp", na een kort opont, houd in Socraba,j a, nog juist een Aus· tralische haven bereiken en aldus ont· komen nan de a lgemene ondergan~ van de Nederlandse oorlogsschepen in de Javazce. D~ commandant. kapitein luitenant ter zee J . B. de Meester. kreeg In verband met dC!U' actie he t Bronzen Kruis me t eervolle \·ermel· ding.

Na herstel ging de "Tromp" naar de 7de AmerikaanSe vloot en nam deel aan hel escor teren van p.rote IfO"ocn· transoortscheocn In de Z.W . P;.cific en Indische ÜC<!aa n. Op 5 Mei 1943 werd aan boord aart drie officieren en twee sch epclin~en het BNtlZen Kruis Illt~e· reikt; eind 1943 werd kapitein lulle· nant ter zee J . R. de Mf'esler ,·ervan· een dOOI' de kapitein luitenant ter zC!(' F. Stam, die SPOedig dMrna tol kapl· teln ter 1. 0 ( ' werd bevord('rd e n tot op heden (1946) commandant van Hr. Ms. Tromp is gehleven. Op 1 J a nuari 19"4 werd de "Trornp" Ingedeeld bij de Britsc Eastern Fleet.

Een bijzonder stout !>Iukie was dt> tweede aanval op Saban!!. De ..Tromn" s toomde toen op klaarlichte dag de baal binnen, schoot als een razende de aanwezige Japanse schepe n kort e n k'ein en verdween na 25 minuten w(!Cr naar de Oceaan; hij had zelt vijf vol· treHers gelncassee rd. doch keet"de beo houd('n le!'ug op de basis Trlncomalce, Voor deze actie kreeg de commandant. de Bronzen Leeuw.

Na in Padnng een cementCabrlek In puin geschoten te hebben. g ing de "Tromp" voor herstel van de opg~lo· pen schade naar Sidney. Begin 19~5 verscheen het SChip weer op het tonCèI. nu bij de landingen bij Rangoon en de bombardementen van de Nicobaren en Andamanen; de laatste ac tie kosll r: wccr twee slachtoffers aan boord.

In de Straat Malakka trachtt e tocn een Japanse kruiser te ontsnappen. De

"Tt'omp" nam deel aan de jacht. die cc!'st eindigde, t~n cen Britse j age r· divisie de geheel ingesloten Jap met torpedo's had a fgemaakt.

Nog langel' Is de s taat van dienst van dit fameuze schi p. De flott ieljeleider weerde zich duchtig bij de herovering va n Batik Papan in J unl-Jull 1945 e n was juist weer naar Australië om m u_ nitie te halen. toe n de ,.vrede me t J apan uit brak". zoals Iemand aan boord hel noemde. Aan de "Tromp" viel toen de cel' te b ~ urt als cersle oorlogsschip naar Indië Ie gaan. tezamen met de Britse kruiser "Cumberland". I n Tand· jong P riok bracht hij op 16 September 1945 levensmiddelen en medicijnen.

Dam' kreeg tevens de commandant beo rich t . dat hij onderscheiden was met de D.S.O.. de hoogsIc Britse onderschel· ding, die aan een buitenlander wordt vel·leend. Maar ook het schip kr ~eg "onderscheidingen": in Australië werd een hcrinnf'ringsp'aat aangeboden. waarop de "Tromp" en de zeeheld die het schip zijn naam gaf. staan a lge· beeld m et cen onde,'schri ft . waaruit blijkt met een geestige wOOl'dspeling . dat belden "van goede s tam" zijn.

Thans. 00 4 Mei 1946. na zeven laar. is Hl'. Ms. Tromp In hel vaderland terug.

Van df' bemanning. die ruim 400 man telt. zijn er slechts tien. die van de in· dienststelling 00 dez/' bodem h('bben I!'ediend en di ~ hel gehele verhaal van de "Tromp" levendige" kunnen vel'tel· len. dan wl.l het hier hebben gedaan.

Lange tijd heeft Nede,'land het moe· ten doen met schaarse berichtjes en lc~ende l\ . Legenden, die ook door de vii<Jnri dc w e,~ld in werden geslUurd. want lot vijfmaal toe wisten de Japan· S" radiostatiOn!: te melden. flat de . Tromp" tot zinken was ge bracht.

D<larom gaven d.. Au!';traliërs haar ook de nanm van ..The Ghoslshi p".

D<! bem~mninp' zal nog e nige weken aan boord mOP.ten blijven om het schip gereed te maken voor r~pa ratie. Dan gaat zij met verlof en gaat de ..Trom p" in een all!ehele revisie. zod<lt haar hul· dig ve r bliif in he t vaderland nog wc! een aantal maanden zal duren."

Mei 1946.

Mijnenveger "Drachten" te water gelaten

W IJdewaren, tot voor kort nog nooi t in Hellevoetsluis geweest en toch had naam van dat oude vestingstadje voor ons zo een bekende klank. het intrigeerde ons. Het is mogelijk dat dit kwam door de twee laatste delen van de naam, voet en sluis, die wij beiden uit eigen aanschouwing kennen.

H oe het ook zij, nu kunnen wij voor taan vertellen, dat wij er geweest zijn en wij moeten er aan toe voegen dat het bezoek bij ons een diepe indru1< heelt achtergelaten. Niet door de oudheid v an vele vervallen gebouwtjes, de nauwheid der verschillellde straatjes of het maagdelijk wit van het stadhuis, maar door de spectaculaire tewaterlating van de mijnenveger "Drachten" die we daar mochten meema1<en.

Alle omstandigheden werkten er aan mee om er iets sensationeels van Ie maken. Het voornaamste was wel dat de tewaterlating zou geschieden van een dwarshelling - wat wij voo rdien nog nooit aanschouwden - waarbij dan nog kwam een krachtige %1lidwesterstorm die dwars over de werf stond, de vlaggen knallend deed wapperen, de vlaggestokken diep doorbuigen en die ons deed afvragen of alles wel zou v erlopen zoals het moest.

Laten wij eerlijk zeggen , de voortreffelijke wijze waarop de burgemeesters ega van Sallingerland de champ1(1nefles teflell de storm in wegslinaerde waarna het mousser end vocht schuimend wegdroop langs stuurboord-flank deed ons het beste hopen. en terecht.

Het werfpersoneel lrok enkele balken weg, wij hoorden hoe flarden van comma ndo's en kreten verstierven in de gierende wind. Twee mannen draaiden moeizaam aan een, in het midden geplaatste, dommekracht. Wij zagen, en de vele officiële genodigden mei ons, hoe er langzaam beweging kwam in het schip. De neus gleed iets sneller, waardoor het sc/tip een tikkeltje scheef kwam te liggen, hetgeen ons de adem deed inhouden. Plotseling begon het over te hellen, sneller te glijden. nog mee r te hellen. ergens klonk pekraak, ba/keil en planken sprongen op, werfpersoneel rende achteruit. Wij zeiden van schrik een heel lelijk woo rd d och het werd overstemd door een dame die achte r haar neerpelaten voile een v reselijke gil produceerde. Toen lag de "Drachten", precies zoals het hoorde, in het water en maakten wij ons op om alle zegewensen te paan beluisteren, die uitgesproken zouden worden ter gelegenheid V(ln deze plechtipheid.

Het moeten vele pOf'de wensen c-eweest zijn. ma(l r de SDrekers moesten (lilen een min of meer geslaagde weergave peven van de oude Griek Demosthenes, die in de grijze oudheid tra ch tte zijn stem boven het pebulder van zee en storm te laten uitklinken. Wij hoorden de comm:llldeur Valkenburg die de werf dankte voor de geleverde presto tie en de vele Amerikaanse m(lrine· autoriteiten voor lum prote steun en medewerking bij het aanbouwprogram ..mijnenvegers". De burpemeester van Sallingerland waarin de gemeente Dra chten is opgelIomen onthulde dat men in zijn I/'emeente een konaal graaft I/'e.~chikt voor schepen tot zeshonderd ton zod'lt van nu af, zijn innioste wens zal zijn om eens de afgebouwde "Drach ten", ab Harer Majesteits bodem, binnen zijn pemeente te zien afmeren opdat al zijn gemeentenaren dan hun schip kunnen bewonderen.

De burgemeester v an Hellevoetsluis uitte zijn v reu pde en dankbaarheid over de cpbloei van zijn g~meente waar sinds 1952 d e srlleepsw'lrf Niestern gevestipd ~s op de vroegere marine-werf en nu op deze dap haar eerste mijnellveger te water had gelaten, terwijl direct daarna de kiel werd gelegd voor de vo!pende. Hij was eveneens verheupd over

..... -

de prote belanpstelling die tot uitinp kwam door de aanwezigheid van de comm-issarls der K oningill van de provin-

cie Zuid-Holland en de vele marine-autorit€'Ïten die weer iets van de oude gl orie in het oude vestingstadje terugbrachten.

In de vallende avond ~ijn we huiswaart s gereden en schaamden ons een beetje voor dat lelijke woord, dal we zo mallr in onze schrik geroepen had· den, en we hopen, dat het noo:1 aanleiding zal zijn om eens ook het eerste deel van

de naam Hellevoetsluis te leren kennen. fs

______ 0/

ZÓ ging de mijnenveger "Drachten" te water.

15

•

Nllb e ,.;:ho uwing ove r d e Marine Fo towe d . trij d 1 QS4

cmole/llwieke/ll

<:Propeller,; !

3

Nu

de beslissingen zijn gevallen en de uitslag van de Fotowedstrijd 1954 is bekend gemaakt, zijn er, behalve tevreden prijswinnaars, natuurlijk ook vele marine-fotografen, die zich afvragen "Waarom hij wel? Ik had toch net zo'n foto ingestuurd?" Dat is hun helemaal nie t kwalijk te nemen, wan t ten slotte! stuur je alleen maa r foto's in die in je eigen ogen werkelijk goed zijn!

En omdat er alwee r een nieuwe wed_ strijd op stapel ste.at, waarvan gehoopt wordt dat h ij nog meer en nog betere foto's zal opleveren, zullen we, in een I:orte serie artikelen, aan deze vraag, waarom bij gelijksoortige foto's nu juist

de éne wel en de andere niet door de jury werd bekroond, nadere aandacht besteden. Het zijn soms maar kleinig_ heden, die ,.ZO maar een kiekje" onder scheiden van de "prachtfoto". Het kan zelfs een gelukstreffer zijn, maar het is na t uurlijk beter. wanneer de bijzon_ dere kwaliteiten van een opname wil· lens e n wetens zijn verkregen.

Het toeval wilde, dat er ditmaal inder· èaad onderwerpen waren, waaraan ecn vrij g root aan tal inzenders zich had gewaagd. Dat ve rgemakkelijkt het maken van vergelijkingen bijzonder.

Tevens komt daarbij duidelij k aa n het Iieht, op hoeveel manieren een gelijk (Onderwerp benaderd kan worden.

1

I, TE VEEL VAN HET GOEDE

De eerste foto, die de gehele mole n, in het landschap, afbeeldt. heelt diverse uitsteke nde kwaliteiten. Wat de scherpte en vooral wat de voortreCCelijke weergave van de wol ken bet relt, is zelfs een woord van bijzondere loC op z'n plaats maar., ., het punt vanwaar de opname we rd gemaakt is uiterst ongelukkig gekozen.

De voorg rond is veel te groot en volkomen oninteressant. De lichte weg in het midden leidt de aandach t van het eigenlijke onderwerp af. Het hck, rech ts is bepaald storend. De fotograaf zal misschien zeggen: "Als ik dichterbij gegaan was, had ik de hele molen er niet op gekregen, of m'n toes tel achte rover moe ten houde n en dat mag toch ook niet ?"

Maar zelfs wanneer hij er zo over denkt, was er loch nog een middel geweest voor een beter resultaat: Een deelvergroting.

Wanneer alleen de molen in het linker bovendeel was ingezonden, was deze foto waarschijnlijk bij het sorteren niet 6nder, maar óp de tafel gekomen. Nu moest ze, als onbevredigend .. kiekje", worden afgewezen.

16

Gevecht met windmolens I Zonder nu dadelijk een fotograaf met Don Qulchotte te willen vergelijken, moeten we toch vaststellen dat vcr· scheidene inzenders de wi ndmolens te lijf zijn gegaan. Dat is geen wonder ook, want in het Hollandse landschap is de molen - gelukkig _ nog altijd een markant verschij nsel. Uit de malcn loto's werd ~ n er drie gekozen voor een nadere analyse. Eén behoort tot een bekroonde inzending. de beide andere vielen af. Waarom? Laten we ze eens stu!< voor stuk onder de loupe nemen :

2. TECHNISCH ONVOLDOENDE

Foto nummer twee laat direct al een veel persoonlijker opvatting van he tzelfde onderwerp %ien. Het is niet noodzakelijk dat de hele molen er op komt! Hier zijn echt2r weer andere factoren in het spel. die een bekroning in de weg s tonden. De foto maakt ecn wat grauwe. matte indruk terwijl de scherpte hier bepaald te wensen overlaat. De weergave van de bomen voL doet niet. Het hekwerk van de wieken spreekt niet overal voldocnde tegen de lucht

2

VLIEGTUIGEN

3. MEESTERUJK GEZIENI En tenslotte de de rde molen, die wèl bekroond werd! Hier is niet geaarzeld om "schuin omhoog" ll! fotograferen en nu werd (!Cns niet de voorkant van het wiekenkruis "onder schot" genomen. Het resultaat is een meesterstukje. De opbouw van de foto als geheel is bijzonder sterk, met eell prachtige diagonDle werking. Maar let voor· cl ook eens op de talloze details. Daa r is het interessante st rijklicht op he t melse!wel'k: het spelen van het licht tussen de kieren VDn het plankier. lcdel' detail is bovendien onmisbaar voor het Geheel. Denkt U de kleine slagsc haduw op de horizontale wiek maar eens weg of het lichtc wolkje dat juist voorbij. drijft. U zult moeten toegeven, dat de hele opname dan plotseling aanmer· kelijk minder interessant zou zijn.

Natuurlijk is dit alles niet bedoeld als een aansporing om deze opname te imiteren of zelfs maar na te volgen.

Maar wel om er nog eens op te wijzen hoe be13:lgrijk het is, om, wa nneer U eenmaal een onderwerp hebt, dat U interesseert, nauwkeurig te overleggen en te lelten op details. voordat U op de ontspanner drukt.

Dat er onder de inzendingen heel wat waren, die de vliegtuigen van de MLD tot onderwerp hadden, zal niemand verbazen. Maar wat hierboven van de molens gezegd werd, geldt ook voor d it geheel andere onderwerp : Het is op talloze manieren te benaderen.

Het is nu eenmaal niet mogelijk, alle vliegtuig-foto's hier te reproduceren en ook hier hebben we dus een keuze moeten maken. De twee foto's die zijn afgebeeld, stemmen ook nog daarin overeen, dat ze beide vliegtuigen in rust weergeven. Maar wat een verschil in resultaat!

SPEELGOED CATALINA'S

Hoewel technisch niet slecht, voldoet de foto van de twee Cats helemaal niet.

De voo rgrond is wee r veel te groot en te leeg. De vliegtuigen zijn "doodgedrukf' tegen de ach tergrond en lijken s tuk jes speelgoed. Dat is beslist niet de indruk die de fotograaf had wil len vestigen. Maar hij had zijn foto veel en veel dichter bij de toestellen moeten maken. Dan was er maar ëën opgekomen, misschien maar een klein gedeelte zeUs, maar wat zou dat? Het gaat hier toch niet om een technische foto voor vliegtuigherkennnlng?

DYNAMISCH

Vergelijkt U hiermee nu eens de opname van de Avengers, die weer uit een bekroonde inzending afkomstig is. De achterg rond is in beide foto's soortgelijk. namelijk een mooie wolkenlucht. Maar wat een verschil in opvatting!

Hoewel de drie toestellen, met hun gevouwen vleugels, kennelijk niet voor directe actie klaar zijn, spreekt uit de opname toch een geweldige dynamiek.

De foto heeft een sterke opbouwen een belangwekkend rhythme. De kracht van de vliegtuigen spreekt uit de foto, hoewel ze er niet "helemaal op staan !"

17

Marine in 's werelds uithoek eilandje Woendi - ten H ETZ.O.kleine van Biak - maakt een vredi-

ge indruk. De branding ruist monotoon en omspoeld bruisend het lange rif bij de kampong Ptjarif, om dan langzaam over te gaan in kalme golfjes die zacht kabbelend hel strand benaderen. Daar werpen de majestueuze palmbomen hun koele schaduwen vcr vooruit en be. schutten de bewoners tegen de lelie s tralen van de tropenzon. De inlanders leven in een gestadig, bedaard rythme en het jachtige levens tempo van de mode rne we reld is hen vre~md. Het kleine wereldje waarin zij leven vergt gecn haast en hun problemen beperken zich uitsluitend tot di~ van hun e igen besloten

eiJandge m eensc hap.

Als

er

maar voedsel is VOOf morgen en als er maar school kleren zij n voor de .,anak percmpoean's" en de "anak laki's" denken de ouderen. En hur ogen glinsteren vol trots als zij uit het kleine schooltje aan het strand ge· zang horen klinken. Want daarbij is ook de stem van hun "anak", die in koor met de anderen uit de kampongs Hollandse liederen leert zingen. Hun gezang klinkt over het eiland, elke dag opnieuw. Het wordt gehoord in de kampongs en door hen die in hun prauwen vissen voor de kust. Maar ook in het tentenkamp van de mariniers worden veel hoofden luisterend opge· heven, want klink daar niet het vcr· trouwde "Wilhelmus van Nassaue? " Als de ziekenverpleger Ie kJ. Popma het zelf voor het zeggen had, zou hij zijn gehele term op Woendi willen uit· dienen. Het bevalt hem best op het eilandje en hij voelt het isolemen t niet direct als een onoverkomelijk beo zwaar. " Het is maar net hoe je je vrije tijd besteedt" zegt h ij. "Als je nergens interesse voor hebt en als je jezelf niet met iets kunt bezig hou· den, is het vanzelfsprekend moeilijk om je in deze omgeving aan te pas·

18

sen. Want buiten het kamp is er niets banjak Tuan" verdwijnen ze weer in anders dan hetgeen de natuur op een de weelde rige natuur, om de andere dag klein eilandje biedt. Maar een wan· weer met een onven:adigbare eetlust deling door de "bush" of langs het en precies op tijd aanwezig te zijn. strand kan heel interessant zijn. En Kunt U die bruine snuiten a l cen bcc~je dan heb je de bevolking met haar uil elkander houden Majoor? Het lijkt primitieve levenswijze. J e ve r baast je een he le puzzle. ::teeds weer. hoe gem3kkelijk en hoe ,.Nu, eerlijk gezegd. d ~'t kostte me in het begin veel moeite. Maur nu slordig ze leven. ~h.te rlële problemen hebben ze practisch niet en de zorg voor zichzelf is tot het minimum be· perkt. Het gevolg blijft natuurlij k niet uit, de hygiëne laat alles '. e wensen over en >'ervu i. !ing en Infectie'!! komen veel voor.

Af en toe houden we spreek. en verbanduur voor hen en dat wordt hoog gewaardeerd. Niet omdat ze het nut inzien van een goede medische verzorging, maar omdat ze het als een eer voe· len een behandeling te mogen ondergaan: de ecn is afgunstig op de ander als d.ie een ver· Hel keurig aangelegde marinierskamp bandje, een pleister of een injectie krijgt".

- En kom je wel eens te s taan voor gevallen, die eigenlijk kan ik wel zeggen dal Ik verschil zie buiten je bevoegdheid vallen? tussen dal bl'uine ,.spuI." Het zou me Popma lacht en wijst op één van de zeUs opvallen als er êên van het bruine kleuters. " Die hielp ik het "span" zou ontbreken. Maar dat komt zelden voor, ze zijn maar wat "haplevenslicht aanschouwen. Een volpig" op het "roti tawar negcri Be· gende is in aantocht, dus wat dat betreft zal ik mijn sporen wel hebben landa." verdiend als m'n term er op zit."

Voor de jeugd van Wocndi is de In de jungle, die zich rondom het Sergeant·Majoor Kortooms een "toean ma rinierskamp weelderig uitstrek t, besar," want van hem krijgen ze elke oefent de mortiersectie. En ondanks dag "makan. " Een levendig g roepje dQ gloeiQnde middaghitte klinken re· is 's avonds tegen half zeven onver. gelmatig de scherpe afvuurexplosie's anderlijk te vinden voor de afraste· tussen de sll'uiken, even lu ter gevolgd ring va n het kamp en met verlangen. door dorre klappen op grote afstand. de blikken in hun koolzwarte ogen De gezichten onder de stalen helmen turen ze In de richting van,ijn bezweet en de groene dungaree· wam' hun "gl"Ole" mlln moet pakken drijfnat van transpiratie: do komen. En als dan, het "theeschutters en de helpers moeten de water" is geëindigd en de koele sehaduwpJekjes ontberen. wan t Mai Kortooms opmel kt da-:: mortiervuur vanuit een beschut plekje h('f. tijd Is om z'n "kudde te onder de bomen zou beslist minder voeren," is het bewuste mopreaige effecten hebben. Daarom zit· ment aungebrol.en. Er gaat len ze puffend op een kaal stukje een gejuich op als hij met een gror.cl" ge nadeloos overgeleverd aan de terrine vol overgehouden brandende zon. En natuurlijk wo rdt brood bij het hek arriveert. e r gekankerd. Op die " pcsthitte" en En alsof het een bijzondere op de las tige vliegen en trouwens op lekkernij betreft, nemen ze hel gehele "grafland." En met pittige met glundel'e gezlehten een galgenhumor wordt op dit onderwerp snede brood of een stuk verder geborduurd. ,.Morgen weer kaas in onvangst. En na schieten tijdens de ve rp lichte middageen keurig ..Terima kasih rUSt luitenant?" En dan een erg contrasterende v raag voor ellandbewo· ners: "Ga je straks mee de wal op Piet? We lopen dan eerst even langs dat gezellige kroegje voor een "kou· we pijp" en gaan dan kaarten halen Papoeamel.sje. kijken nieuwsgierig toe. voor dQ schouwburg:·

Hr. M!. onderzeeboot ja "er H olland

OPnieuw 30 December 1954 werd een schip toegevoegd aan de Nederlandse oorlogsvloot onder de naam Hr. Ms... Holland". In de toespraak _ bij deze plechtigheid - van Zijne Excellentie de Staatssecretaris van Marine. werd er de nndnll< op ge· legd dat Cl' reeds 11 maal een sch ip met de naam ,.Holland" als onderdeel van onze oorlogsvloot In dienst was geweest. Het schip werd na IndIenststelli ng aangewezen om tijdens de voorgesch reven garanlicvaart de Ne· derlandse vlag te vertegenwoordigen

Met Hr. Ms. Holland rondom Afrika In venchIlIende landen In het we reld· deel Afri ka. Een reis wnarblj zowel voor de materiële als voo r de penonele mogelijkheden het bewijs van deugdelijkheid geleverd moet worden.

Als da tu m van vertrek wel"d vastge· steld 11 Februari 1955. De weken welke ons nog restten, vanaf het tijd· stip dat de bemanning terugkeerde van winterverlof tot aan het moment van vertrek, werden gebruikt om nog enige noodzakelijke proefnemingen uit te voeren, Hier tussen In verbleef het schip nog een week-end In Amsterdam alwaar de bemanning gelegenheid kreeg om zich uit te rusten met de voor de reis benodigde kleding en tevens om zich m iddels Inenti ngen lichamelijk veilig te s tellen voor even· tuele besmetting door gele koorts. De laa tste week voor het vertrek uit Den Helde r werd op de meest eWciënte wijze benut om hel schip met haar uit· gebreide technische Inr ichting In gereedheid te brengen voor de trip. ter· wijl daarnaast de proviandering ook nog een belangr ijke rol ging spelen.

Want nu kwam het er op aa n om de noodzakelijke benodigdheden voor voeding en am useme nt van de bemann ing aan boord weg te bergen op de meest ondenkbare plaatsen. Enkele nog nie t In bedrijf gestelde compartimenten werden In de haast omgetoverd tot bergplaatsen. Dit a lles met de bekwa· me medewerking van het personeel van de Rijkswerl.

Ieder Hoofd van Die ns t. Botteliers.

Hofmeesten, Toko. O. S. & O. en de diverse detailchefs zagen zich geplaatst voo r de zware taa k om alle benodigdheden binnenboord op te ber·

gen, waarbU dan ook 1l0~ uu moeilijk· held van het probleem .. Zeevast" kwam. Doch ondel' leiding van Eerste Olficiel' en ChC!f d'Equipage wel'd ook dit probleem opgelost.

Na een dag uitstel van vel·trek, veroor.l3akt doo r de pechdu!vel die zich om be urten op geheimzinn ige wijze wis t te verplaatsen van hel vOOI'ketelruim naar het achterketelruim, was dan de dag van vert rek. 12 Februal'l 1955. aangebl"Oken.

Het was een opvallende dag. Niet alleen door het feil dat cr een schip zou vertrekken waarrloor echtgenoten, vadel'S broedel'S, zoons en verloofden weer voor enige tijd \'an geUefden en lamilie zouden worden gescheiden.

Ook de na tuu r gaf een bijzonder cachet aan deze dag. Sneeuwbuien, a f· gewisseld dool' heldere zonneschij n, De gure wind welke In al haal' win ter, se gesu 'engheld over het schip heen· gierde, terwijl daar lussen dool' de zon zich met speelse blikken aan ons vel'· toonde, als wilde zij ons er ree:cts attent op maken dat ook zij zich blll· nenkOl't in a l haar gestrengheid aan ons :wu komen vertonen.

Er bleek nog al wat belangstelling te zijn voor ons veru'ek, want zo !'Ond 10.15 uur begonnen er a llamilleleden en vrienden te a lTivenm. Er was toestemming gegeven om bezoek aan boord te ontvangen, van 9.30 tot 11.30 uu r. Zowel In de longroom als In de gouden bal en In het dagverblijf werd het een drukte van belang. Hiel' en daal' werd nog een vergeten kledingstuk afgegeven, terwijl anderen nog toegestopt wel"den met frul t, etc.

TEVREDENIl!EIDSBETUIGINGEN Door dc Commandant Zeemacht Nederland werd aan onderst~ande bemanning van de Hclicopter H-O.-4 een tevredenheidsbetuiging toegekend voor hun optreden bij de redding van de bemanning en de Nederlandse loods van het Nocrrse schip "Galt op 13 J anuari 1955.

Luitenant ter zee vliegcr der 2e klasse O.C. KMROV P. M . van del" Wel. (19 155) Majoor vlieger B. Gott.$chalk (06379) Korporaal vliegtuig mot.ormonteur A. Krauwel (25898)

Ondci' het gcnot van het bcl(ende kopje koffie en nog hier en daar een heldel'e kwinkslag was het laatste uu r van samenzijn vlug verstt-eken en dam'mede de tijd aangebroken waarop alle bezoeken verzocht werden om hel schip te vel'laten.

Inmiddels was het fluItse in met ult· voerlngsbevel gegeven van "Meerrol 00 post". De twcc sleepboten, een voor en ccn achtel', lage n met ongeduld te wachten om hun grote bl'oer behulpzaam te zijn bij het losmaken van de s teiger. Nog een laa tste ol'der golfde via de scheepsomrocp, waarmede al hel personeel van de Rijkswerf, het· welk nog aan boord aanwezig was om hel pechduiveltje, naar men dacht , voorgoed aan boelen te leggen, vel" zocht werd om nu hel schi p te verla· ten.

Nadat dC""l.e trouwe werkers zich haas· tig een weg gebaand hadden over de valree p. met hu n jas ovel' de arm en hun ~e l'eedsch a pklst op hun rug. ste.l· den zij zich op om hel afscheid te kun· nen aanschouwen. De Havenmeester stond t«?ds k1aal' met zijn helpers om de loop plank van hel schip te verwijdr-ren.

Nog op het laatste moment was er een jongwame binnenboord komen stui· ven. die pel' boot van Texel was gear· livccl'tl, om haa r verloofde, die, hers tellende van een operatie. In de ziekenboeg lag. een vlUChtig a fscheid toe te roepen. HIelvoor kreeg zij nog toe· s temming. Doch ook voo r ham' was nu de tijd van vertJ-ek aangebl·oken. En lenslotIe als allerlaat ste ging onze hond, die nog maa r pas enkele dagen voor het vertl-ek, zich aan bool'd van de .. Holland" een goed tehu is had aan· gemeten, van boord, Jammer, maa r ons schip biedt geen gelegenheid om de tradi tio nele gewoonte van .,de scheepshond" te kunnen handhaven.

Ook voor hem za l el' wel weel' een plekje open zijn In de ha rlen van de mannen van de Konlnlijke Mari ne bij onze terugkeer In Nle uwedlC'p.

MC't langzaam ol>gevocrd wordende s nelheid verwljdel'de het schip zich vun de steiger om door de sleepboten in goede positie gebracht te worden om dan verder op eigen kracht de ha· ven te verlaten . Nog enkele raadge-

19

vingen en verzoeken om gauw en dik· w ijls te schrijven werden ov(!r e n

Wee l "

aan elkaar toegeroepen en daarmede was hel contact met de achtcl'blljvers verbroken. Enkele ogenblikken van wuiven tijdens de draal van het schip en daarna wer d de steven naar het M arsdiep

ger ich t

en

vCI'dween

het

s lreds vc rdc.' en verder van de ach terblijvers die niet o phielden om 1.0 lang

mogelijk hun geliefden een vaarwel en tot ziens toe te wuiven. "Goede reis, behouden vaart en goede wacht en weer behouden terugkeer" zo luid·

den de vêle telegrammen welke door de

Marineleiding en door nog vele andere belangstellenden, waarondcl' wij s~ claal willen noe men de Koningin Wil· helmlnaschool te Devente r. Dool" deU! school werd Hr. Ms. "Holland" n.l. ge-

adopteerd. Het telegram ons toegezon-

den door de Bevelhebber der ZC!e. s t rijdkrachte n ver meldde nog da t vool' zove r hem bekend H l'. Ms. "HoJland" hel eerste schip van de Ko ninklijke Marine zou zijn da t het werelddeel Alr lka In zijn gehccl zou rondvaren.

Terwijl het schip zich langs de Neder· landsc kust voortbewoog lieten som· m ige opvarenden nog even hun ge. dachten gaan over de laatste goede raadgevingen die zij hadden ontvan· gen, terwijl weer anderen zich bezig hielden met de opberging va n kleding. s t ukken etc. Het leven aan boord ging h.le rmede de gewone dagelijkse sleur aanne men. Weinigen vermoedden dat de pechduivel wederom kans had gezien om zijn boeie n te verbreken en de bemanning In het alge meen e n de Technische dienst in het bijzondel' te kome n kwe llen met een keu rige warmloper, waarop een sr,legelcltje dubbel gebakken had kunnen worden.

De oorzaak was te wijten aan een teehnlsche fout, die ons noodza.akte op IC stomen naar Rotterdam. alwaar wij in de vroege Zondagochtend a(mcc!"· den aan de Parkkade. I n samenwer· kl ng me t het personeel van de R.D.M. werd met koortsachtige haast gewerkt om dit nodeloos oponthoud zoveel mo. gelijk te bekorten. Dit gelukte dan ook e n ander maal vertrok hel sehlp op Maa ndag morgen voor een hel'nieuwd begin va n de trip rond AII·lka. I n de vroege ochtend gleed het Hollandse, met sneeuw bedekte landschap aa n belde oevers va n de Nieuwe Waterweg aa n ons oog voorbij. Bij aankomst In Hoek van Holland werd even vaart ver m inderd om de loodsalhaalboot gelegenheid te geven de loods over te nemen. Bij het passeren del' pieren zagen we nog een der slachtoHers van de jongste stor m. ln open zee aangekome n we rd koers gezet en met vcr· hoogde snelhcld verwijderde het schip 7Jch s teeds verde r van de Nederlandse kust. Het was nu zaak o m de vel'IOI'en tijd In te halen, opdat het schip niet op haar reissc he ma ten achter zou ko. me n. De Noordzee. Engels kanaal en de Gronden werden zonder veel ruwe zee gepa~rd. Ook de Golt. de bakermat van vele depressies, was ons vrij gunstig gezind zodat de altijd wccr aanwezige angst, vooral bij de jongeren. voor di L beruchte gedeelte. over· bodlg bleek te zijn. Na het verlaten van de Gol[ en het passeren van Kaa p Flnlsterre bleek al ga uw dat me n de dag niet moet prijzen voordat de a vond gevallen Is, en dat ook deze nieuwe "Holland" kan slingCl·en. Was onze hoop gevestigd op he t ronden van Kaa p S t. Vineent, waardoo r we de zee e n de wi nd achterin zoude n krij-

20

gen, ook dat bleek een Ijdele hoop te zijn geweest. Hel schip kwam pas tot rust toen het Donderdagavond te ± 23.30 uur Glbraltal- passeerde, De volgende morgen vocren we dan de Middellandse Zee binnen met aan bakboord de Spaanse kust. Het Sierra Nevada ofwel sneeuwgebel'Kte. he t hoogste gebergte van het Pyrenee' sche schiere iland. het welk over een lengte van 100 km door het zuidelijke deel van Spanje loo pt. De hoge toppen van dit gebergte welke voor o ns duidelijk zichtbaar waren, hadden een prach· tig sne<!Uwklced hetwelk zich door het bij t ussenpozen doorbrekende zonlicht scher p aftekende op de grauwe berg· massa.

Op Zaterdag 19 Febl'Ual'l hadden we een prachtig gC'.:lcht van de opkomen, de zon met o p de vOOI'grond het Atlas hoogland, he tgeen zich uitstrekt in N.O. ric hting vanat Kaap Nun in ?'ol a· rokko 101 aan Kaa p Bon In Tu nis.

Het landschap wat. zich hier vertoonde was van zeer onregelmatlgc vorm en aa rd, Tamelijk hoge kale rotsgedeel, len werden afgewisseld met groene berghellingen, welke hier en daar me t wouden begroeid waren, terwijl hel laatsIc gedeelte van de Noord· Afti· kaanse kust. die wij bij Blzerta verlieten, hier en daar met zand bedekte berghellingen liet zien. Toen wc Bi· zcrta pas$C(!rden hadden we het vul· ka nische eiland PanteIlarIa aan bakbool'd.

Vanaf Kaap Bon wel'd koel's gezet naar onze eerste aanloophaven van de reis, het olIestatIo n Ma rsaxlokk, gele· gen op hel Britse eiland Malta. het, welk o p ongeveer 290 km O.Z.O. van Kaap Bon ligt. Nadat we een baai van Malta. waaraan Mm'S3xlokk gelegen is, ware n binnengevaren, ontdekten we de olielaadslelger wat ons uiteindelijk doel was. Bulten deze olielaadsteiger was er nog maar weinig wat ons er aan herinnerde, welk een g l·ool bolwerk van gedUChte kracht als thuis· have n van de Middellandse zeevloot, dit eiland In de tweede wereldoo rlog wel Is geweest, Door de vrij straffe wind welke ons schi l> a ngst vallig van de olielaadslelger verwijderd hield. en waar de ons ter beschikking s taande 45000 pk niets aan mochten veranderen, was de Commandant genood7.aakt om zijn pogingen om contact met de steiger IC verkrijgen. op te geven. waarop de ordcr werd ontvangen om het anker t~ lich te n e n naar Lavaletla, de hoofdstad van Malta, op te stomen.

Inmiddels was de eerste gedwongen ovel'plaatslng van een lid der beman· nlng e{!n feit geworden. Hel betrot hiel' een hofmeester, welke door de onbel·ekenb..1re capriolen van he t schip op enigszins ontol'tuinlijke wijze met de wanden van het schip kennis maakte, met als gevolg een lichte her, senschuddlng. Een sloep van de Brit se marine zOI'gde VOOI' overtocht van de zieke naaI' Hr. Ms, ,.Ko l'el Dool'man", alwaar naar wij allen hopen de ge· noemde hofmC(!Ster een voorspoedig herstel mag vinden. Op de achtermld· dag van de 21e Febmarl werd vel'· stoomd naai' cc hoofd plaats van he t eiland Malta, Lavalella.

Bij het binnenvare n van deze haven bemerkten wij al gauw dal deze veel meel' beschutting gaf en veel meer plaats bood aan schepen van de Mld· dellandse zeevloot. Hier bevond zich ook het Nederlandse smaldccl te "'elen Hl'. Ms. Km'cl DOOl'man, "Evel·tsen". "Kortenaer". "de Zeeuw", "van Ewijck" . . ,Zwaardvis" en "Wal, m s". he twelk op dil ogenblik op ocfen· reis In deze wateren vertoefde onder bevel van Commandeur S. de Boe ft.

Nada t wc vanuit een tanker. welke lanljl:!lzij m(!f>roo. ollf' hadd ... n overgenomen werd cr toestemming gegeven tot passagieren. Velen hebben daalvan gebl'Ulk gemaakt. om zo In contact te komen met de Vl"lenden en collega's op de andCl'C schepen. Tijdens ons VCI" blijf In l-waletta zagen we enige machtige SChepen van de Engelse vloot de have n verlaten.

De volgende mOI'gen vel1rokken ook wij weel' naar zee, met bestemming Taranto. Op de ac hte rmiddag ten ± 15.00 uur passce"den wij de reus· achtlge vulkaan Etna. welke op het Nool'doostelljk deel van Sicilië 1$ ge· legen In de vlakte van Catanla. Aan de VOCl heeft deze berg een omvang van 180 km en zij Is 3274 metel' hoog, Duidelijk was de vorm van de bel'g, welke veel weg heeft van een zeer vlakke kegel. zichtbaar, Als bijzonderheid zij nog te vel'melden dat In de oorlog 1940-1945 Hl" Ms. Soemba. aldaar tegenwoordig was bij de landing, wel· kc ui tgevoerd werd o p de Zuidpunt van Sicilië, onder de kki ng van de ge· allleel'de vloot.

Op de avond va n 22 Februari, dus de a vond welke vooraf ging aan de dag van aankomst, passeerden wij om 20.30 uur het meest Zuidelijk gelegen punt van de teen van Italië.

(Wordt

v~vol god)

Besle vaer

V AN

zeer geachte zijde bc rei kte de redac tle een schrijven waarin werd betoogd da t de naam .. Bestevaer" niet aan de Ruyter maar aan Maarten Harpertszoon T romp zou toekome n.

Het antwoord hierop Is dat Tromp die erenaam het eerst heelt gedragen en dat de Ruyter die van hem heeft overgenomen, I n de historische literatuur zijn daarvoor verscheidene be"ljzen te vinde n. Met een daarva n moge hiel' wOI'den volstaan, I n het boek ,.Het leve n e n bedrijf van den heere Michlel de Ruy tcl', Hertog, Ridder etc.. Adml. raa t Generaal vun Hollandt en Westvricslant" beschrcven dool' Gerard Bra nd. uitgegeven te Amsterdam.

MDCLXXXVlI lezen we op blz. SOl naar aanleiding van het feit dat de

Ruyter op 7 J uni 1673 Cornelis T l'omp te hulp lnvam toe n de laatste zich In een benarde s ituatie bevond; "Hem (de Ruy ter) ziende naderen, riep hij (Tromp) zeel' verheught. Man· nen. daar Is Bestevacr. (zoo werdt te dier lijdt de Ruy ter ondcr 't bootsvolk genoemt) die komt ons helpen.

Ik zal hem ook niet verlaten zoolang ale Ik adem ka n scheppen".

Op grond van een zo gezaghebbende bron als Brandt mee nt de redactie van Alle Hens dat zij c r nIet verkeerd aan deed ook onze g rootste admIraal aa n te dulde n met de bijnaam waurl n zijn grote gelleldheld bij het "bootsvolk" op zo trcltende wijze tot uiti ng komt.

Vóór hem is cr sleehts een, na hem Is er nooit weer een Bestevaer geweest

MARINE NAM VERDEDIGINGSTAAK VAN LANDMACHT OVER .. Gij '.ebt de wacht be/rol.·k cll bij Nie uw Cuinea Ik wcn", U daarbij $lerkte, wijsheid e n Gods zfOgen"

o

NOER grot.: b" I"!lg,;t~lIl ng Is op 28 Fcb~arl de tailk van de Koninklljl;c Landmac ht in Nieu w-Guinea door de Koninklijke Marine overgenomen. De plechtigheid vo nd plaats te Kota Baroe ( Ho lland ia-Stad ) op een open terre in tegenover het postka ntoor. Ondanks de warme tropenzon hadden honde rden toeschouwers _ veelal au tochthonen - zich rondom het terrein opgest eld om deze - ook voor hen - belangrijke gebeurten is bij te wonen.

Na inspectie van de opgestelde detachementen Mariniers. Koninklijke Marine,

Koninklijke Landmacht en Algemene Politie door Z.Exc. de Gouverneur van Nederlands Nieuw-Guinea, was de eerste spreker de commandant Landmacht Nieuw-Guinea, de kolonel D. Huiting, die in zijn overdrachtsrede o.m. zei, als lid van de landmacht het heemgaan persoonlijk te betreuren.

Maar de minister van Oorlog heelt evenwel uitdrukke lijk verklaard, aldus kolonel H uiting, dat he t aflossen van de landmacht niet het gevolg is van mindere waardering. maar dat andere motieven de regering noodzaakten tot deze verandering over te gaan. De kolo nel dankte de Koninkl ij ke Marine en de Gouvernementsinstantie's voor de aan de Koninklijke Landmacht verleende medewerking en richtte zich daarna tot de commandant Zeemacht in Nieuw-Guinea, de Kapitein ter Zee G. B. Fortuyn en tot d iens o pvolger, de Kapitein ter Zee A. C. M. de Neeve: "U zult bij de uitvoering van Uw taak nog vele moeilij kheden ondervinden.

Nie t zozeer op operationeel gebied, maar meer moeilijkheden va n interne aard, a ls gevolg van de lange verbindingslijnen met Nede rland cn de thans nog moci1ijk~ verb indingssituatie hier te lande. Mllar wat dit laatste betreft, aldus de kolonel, heert de Koninklijke Marine de beschikking over zee- e n luchttransport, een voordeel dat de

Koninklijke Landmacht steeds heert moete n missen en dat toch %0 noodzakelijk was, niet alleen operationeel, maar ook voor het nauwe contact met de detachementen, de tr~p In het algemeen, de handhaving van de krijgstucht en het hooghouden van een "u zult bU de uitvoerin" van. Uw taak n.o" vele goed moreel." moeilijkheden. ondervinden."

De commandant Zeemacht Nieuw-Guinea, Kapitein ter Zee, G. B. Fortuyn, vertrekkende landmacht en memoreerbracht hierna dank aan de Koninkl ijke de de geboekte resultaten in Nieuwr~a ndm ach t voor de spontane medeGuinea. "Gij hebt in de afgelopen jaren werking en de waardevolle adviezen een gronds lag gelegd, iets WllllfOP U welke hij gedurende de overname van trots kunt zijn." de zijde der K.L. mocht ondervi nden Nadat Z.Exe. dr J . van Baal aan enke· en besloot zijn beantwoordende toe- Ie lede n van de Koninklijke Landmacht spraak me t de woorden: "Wij zien onze een onderscheiding had uitgereikt en vrienden va n de landmacht met le<!d- hen hie rmee had gelukgewenst, nam wezen vertrekke n. Ik wens U een goe- het militair hoogtepunt - de parade de reis en een behouden aankomst In - een aanvang. Onder commando van de Majoor der Infanterie J . Bruintjes het moederland." en op de pittige marsmuziek va n de Een ideaal v ~rvuld.

K.L.-drumband defileerde n de troepen Nadat de taak van de Koninklijke voor Z.Exc. de Gouverneur en de anLandmacht officieel was overgenomen dere autoriteiten. De Mariniers, in het door de Kon inklij ke Marine e n der- groene veldtenue met o.a. als bewahalve de leiding van de verdedigings- pening zware mitrailleurs en mortietaa k in Nieuw-Guinea in handen was ren op tweewielige veldwagens, zelfgelegd va n de commandant Zeemacht, bewust en onverstoorbaar; de Konam de Gouverneur van Nede rlands ninklijke Marine, opvallend in het Nie uw-Guinea, Dr J . van Baal, het smetteloze witte te nue; de Koni nklijke woord en zeide O.m. : "Met deze over- Landmacht met de onbewuste fierheid dracht is een ideaal vervuld, het ideaal van de veteranen en daarachter in om te komen tot eenheid va n leiding buitengewone goede dcfileerdiscip\ine en eenheid van verzorgi ng; daarmee Is het Corps Algeme ne Politie, de landseen vereenvoudiging van orga nisatie kinderen, die de geest va n het jonge e n verzekering van een gemakkelijke Corps uitdroege n in een e rnstige en coördinatie bereikt d ie voor elke orga- . plichtmatige indruk. Vier Catalina's nisatie van zeer groot helang is." Tot van de M.L .D. beëindigden met een de Ko ninklijke Marine zei dr van Baal: .. Flight passed" het defilé e n daarmee "Gij hebt de wacht betrokken bij tevens de belang rijke gebeurtenissen Nieuw·Guinea. I k wens U daarbij op deze voor de Nederlandse Strijdsterkte, wijsheid en Gods zegen." Hier- krachten gede nkwaa rdi ge dag. na richtte de Gouverneur zich tot de H . A. B.

NIE UW E AMERIKAANSE TORPEDOBOOTJAGERS Mevrouw Sherman. wed uwe van wijlen AdmiraalSherman, heeft op 5 Februa ri j.l. het eerste schip van de naar haar echtgenoot genoemde destroyer-klasse te water gelaten. Tegelijkertij d heeft de Amerikaanse Marine bekend gemaak t dat de schepen die voorheen als ..destroyer-leaders" aangeduid werden voortaan als fregat te boek zullen lopen. De fregatten uit de laatste wereld-oorlog zullen hierdoor niet mee r o p de lijst van operationele schepen der Amerikaanse Mar ine voor komen. Tot deze nieuwe Sherman fret:atten-klasse zullen ook de Mitscher torpedoboo tjage rs gaan

behoren, die ongeveer een derde groter zijn dan de normale schepen van di t type e n reeds voornamelijk als vlaggeschip van een destroyer-verband gebruikt werden.

De sherman-fregatten kunn en in geval van oorlog "aan de lopende band" gebouwd worde n - men spreekt zelfs van enkele honderden per jaar _ d oor toepassing van een allumi nium-allIare voor de opbouw. Naast de laatste typen radar-installatie's voor detectie en voor de 5 en 3 inch ka nonnen en de torpedo-bui ze n voor "selt-homing" torpedo's zullen de bemanningen het meest geïmponeerd 7.ijn d oor de aeco-

moda tie va n deze schepen, d ie we lluxue us l1:enoemd mag w orde n vergeleken bij die van de ouders destroyers. Experts, waaronde r binnenhuisarchitecten, hebben hun uiterste best gedaan om het de 350 man opvarenden zo gezellig mogelijk aan boord te maken.

Air-conditioning over het gehele schip, s laapplaatsen ver verwijderd van lawaai en trillinge n, leeslampen boven het bed en privé-laden bij de wasbak· ken zijn maar enkele grepen uit de lijst van voorzieningen.

In totaal zal de Sherman-klasse tien van deze schepen tellen, waarvan de eerste dus nu te water gelaten is.

21

11lt ll fOt If"t'f'n VRn

;;J..foe koud het waó E EN ijskoude wind gierde fluitend door

het want van Hr. J\1$. "Nautules".

Zwoegend en st8m1>e nd zocht het schip zic h ~n weg doo r de SChuimende golfdalen. Bij iedere golfslag spoten fon teinen zout water tot hoog l)(wen de bak e n wnar drUl1i1els contact met brug en tuig kregen. ,·el·anden.len l.ij In ijskrista llen. Van de slagen en pardoens hingen ijspieken, lang ge rekt totdat l.ij hel dek raakten. Hel anke rsllil g ing g"heel schuil onder ~n respectabele ijskorst Slampend "an de koude waren or.derorflcler "an de wach~ en lef'rllng In de kombuis ge,'lucht en deden hun dienst naar beste vermogen O"er de gesloten deur "an de kombof heen. Zwijgend verric htte de kok zijn dagtaak. Hij had de groo tste moeite de temperatuur Vlln het wate r tot het kookpunt op te v<)t'ren e a als een volleerd stokc r .!Itond hij zijn ,'uul·tje 011 Ie feieren Mnal wnt moest hij? Er moest toch gege~ n worden en de bemanning hunkerde, " oor <l:over niet z('i!<l:lek. naar een warme hap.

De meeste ,'Issers hadde n een bescher mende haven gezocht, maa r een enkele tl'Uwlerbemannlng, die met ware doodsverachting de koude trotseerde, was blij"en visse n. Neen, visserij-Inspectie viel In de winter lang niet mee. Lange reizen door weer en wind en waar de vissers voeren mocht de polltlekr\.llscr niet on tbreke n. ZO 7.at je op Doggersbank en e nkele dagen later weer onder de kust van IJs.land. Dat was allemaal niet erg. mam' die kou. die vreselijke kou.

Volgens bootsman Bubbekes smeekten de ijsberen aan de ]1001 om een wlnte rja~ en droegen de walrusen ij~mutsen.

Hij kon hel weten, want hij had U!lf nagenoeg zijn gehele plunjezak aan <l:ijn geraamte getrokken. Om te beginnen had hij een .. lmntser" onderbroek ,·oor· gaats gesc heurd. Daarover zijn PY(I,ma, waarva n de rijl>e n wrg\'uld\g In drlc paar sokken ware n geslopt. Twee borstrokken, een trui, l.ijn uniform onder zijn ol1epak en daarover een waakjas, waa rvan de kall over een bivakmuts was getrokken. Een Jlaar stevige laarzen en dlkkl! wollen wanten voltoold<!n het toilet van de 0\) een rolmOJlS gelijkem.!u bootsheer. \n zichzelf mOllperend op di e onm'!nselijke koude. maakte Bubbekes plichtsge t rouw zijn rondje O"er hel dek, hier en daar een nijdige schop tegen een ijskorst gevend. Twee grimmige oogjes en een vuurrode karbonke lneus met een druppel eraan koeke loerdên door de lió]lleel In de bl\'akmuts en wOlken wa:;e m ve rschenen door het randje, wnn rachter de mond werd verondersteld.

Steunend hees hij zijn w rgvuldl g Ingepakte lichaam de trap op en betrad de brug. Links en rechts van de roergange r ,ton,len de commandant en de oWcler

22

"an de wacht door cen In de be'TOren brug ru it gekrabt gaatje o"e r de loelendl' ijS<!:ee te staren. ZO mogelijk wllren ziJ nog dikker Ingepakt dan Bubbekes en toch ... het was gl'tn harden.

Stampend ,'an de ene voet op de andere leken ze veel 011 mal'loneHen, die beenen arm bewegend VOOI' de glasruit op e n nee r schenen te dansen. " Hoe is het beneden 1", wendde de oommandant zich om.

"Rustig. Ovel'!lle, alleen tamelijk veel zeez.leken", rapporteerde Bubbekes. .,Goed", W8.!!i hel antwuol"tl en da n .. als ol het veel In nerlijke strijd had gekost, draalde de ouwe zleh om en <l:e\: "Bubbekes, onder nonnale omstandigheden wu Ik het je niet hebben gevraagd, maar we besterven het bijna ZOu je; zie Je kans om ons ... e-en bak gloeiend hete koffie Bubbckes ... de hofmeester ;de je." ,.Natu ur lijk, Overste". grijnde Bubbeke5 en blij dat hij dch ve rd ie nstelijk kon maken dook hij naar beneden en sloeg in de gamelIe aan het kokkerellen. .. Heet, gloeiend heet", mompelde hU In <l:lchzelf. ,.zo, dat Is de melk, verdomme, ding blijf nou staan", griepte hU tegen het allumlnium steelpannetje, dal bij hel slingerend schip nalOurlijk niet op het electrlsche comfoortje wilde blij,·en.

"Een hand voo r het vtlderland, de andere ,"oor de koffie van de commandant", di chtte Bubbekes e n terwijl hij dch met de ene hand aan de knevel van de patrijspoort vastklemde, drukte hij met de andere het stee lpannetje op het l'Omloortje. Onderwijl zochten zijn ogen

naar koffie en .!luiker. De suiker zat In een schaftblikje, dat wist hij. maar was nu de korfje . Hij ze tte het lmnnelje Ol) de grond en zocht en zocht. ,,Stomme hofmeester. gee n korrel koffie Ie vinde n". Strompelend ging hij door de whalegangen naar vooruit en IlO rde de l.eezleke hofmeester.

"Van Maurik, waar Is de kOffi e?" vroel: hij op commandotoon. " In het rekje boots, staat een fl es mei koffie-extract".

"Juist", kwam Bubbekes en strom Jlelde terug. ,.Ook .!Ilom, had hij kunnen weten, maal' enCin, daar gaat ie dan maar weer. lI a, daar was het dan. ZO sterk bakkie dan maar en gloeiend. v'lOrl\l gloeiend heet", mijmerde Bubbckes in <l:ichzel( en lIel een ferme dik bruine straal uit het fJe!!je in de melk 101)(' n. ,.ZO. mooi donker· bruin. Nu een handje vo l suiker en dnn maar !"oeren".

Weldra begon he t brouwscl In het Nteel . pl\nnetje te koken en te bonkcn, tCI'wijl de bootsman goedkeurend toekeek Met drie grote stenen mokken In l.ijn zak en de steelpan met daml>ende koffie In zijn hand ging hij brugwaarh. Als een echte weldoener ob''''',<Klrde Bubboke•. di e e,'en het roer had over )::enomen, h()o~ de commandant, officier van de wacht en de roerganger van zijn warme koffie genoten.

Het was aandoenlijk te <l:len hoo het drie tal de "el'kleumde handen om de komme n hield gesll\gen en het glooiende vocht m et kleine teugjes tot zic h nam. ,.Dank Je Bubbckes, het was hccl·lIlk". zei de ouwe. Officier \'I\n de wacht en r oerganger stameld"n; "Lekker, Boo t~. dank je." (resl>ectie"elijk U"l.

Tevreden g ing Bubbeke.ii naar beneden . maar toen hij <l:Ün mokken weg7.elle. viel zijn oog oop een etiketje, w(larop stond: ,.KoflJe-extract".

"Verl"ek, dal zat toch In di e fles ... 1·· Pelnund schonk hij een scheulje "1111 het bruine drab ui t de andel"e fl es Ol> zijn hand en proefde.. ,Als je me 1l0U bedonde rd. nee maal", di l Is kctjal): En de ouwe ... en de; 0, alle ijsbcl"geu Ol} een bootshaak ... wat moelen die men· sen het koud hebben gehad.

F. L. W.

DE KONI NKLIJKE MARI NE ONDER DE PANNE ' rVervolg lX1n pag. 5J

Bij deJ:e defensie-bouw, die gepleegd wordt als "extra" boven het normale gemeentelijke houw_volume, moet men niet denken da t men wordt ondergebrach t In geheel door militai ren bewoonde hul<l:enblokken. Ook burgers worden er door de gemeentelijke huisvesting heen gedirigeerd, met dien verstande echter, dat voor de<l:e aan burgers toegewe<l:en woningen, elders In de slad een gelijkwaardige behui<l:ing beschikbaar wordt gesteld ten behoeve van de militaire Instanties. Voornoemde huizen worden gebo uwd door e n ten behoeve van de gemeente. Volgens de geldende bepalingen worden deze hulzen opgeleverd In zogenaamde "uitgeklede" toestand, hetgeen betekent, dat alles wat niet dringend nodig Is, ontbreekt.

Er <l:ijn echter van marlne-wege nog eens extra gelden beschikbaar gesteld waardoo r de bouwer deJ:c woningen wat pret-

IIger ,.aan kan kleden". zoal~ betegeling In ga ng en keuken, vaste wastafel, ele.

Op deze hul1.en nu hcbben de militaire Instanties vooz' hun personeel voorrang voo r de komende tien jnar. De uitgifte van de woom'crgunning hiervoo r - en men moet dit goed beserren om teleur· stelling en onnodig geloop te te voorko· men _ loollt uitsluitend over de ge_ meentelijke hulsveslingsinstanties. Die verdeelt de huizen, met dien verstande echter. dat de delensiewoningen uitsluitend worden toegewezen In overleg met de militaire autoriteiten.

Uit bovenstannde cijfers heeft men kunnen zien, dat er gebouwd wordt e n dal e r nog veel meer gehouwd znl worden.

Dit betekent dnt, wanneel" men dit tempo vol kon houden, of beIer nog, knn ollvoel"Cn. uiteindelijk voor iedcr marInegezin het moment zal komen dat zij kunnen zeggen: .,Wij zijn onder de pannen".

Hr. Ms. patrouillevaartuig Hefring, commandant luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) G. M. A. Brummer, vaart ten behoeve van vaaropleidingen te Vlissingen.

Waar de Koninklijke Marine vaart en vliegt Het oel ens ma ldec l 5 onder bevel van commandeur S. den Boert en beslaande uit Hr. Ms. vliegkampschip Ka rel Doorma n, commandant kapitein Ier zee L. J. Gosllngs, Hr. Ms. torpedobootjagers Eve r lsen en Kor te nae r. cammandimten

kapitein-luitenant

ter ;!;ce

J. N. J. van der Mey cn luitenan t ler zee der eerste klasse F. J . Kroesen, Hr. Ms. fregatten Va n Ewijck en De Zeeu w commandanten luitenants ter zee der eerste klasse J . van Dapperen en J. H. baron Mackay en Hr. Ms. onderzeeboot Wa lrus. commandant luitenant ter zee der eerste klasse G. P. F. Munnik, maakt een oerenreis naar de Noorse wa teren. Tot 3 Mei bevindt het smaldeel zich te Kopenhagen. waarna bezoeken aan Kristiansand. Bergen en Stavanger op het programma staan.

Het smaldeel wordt 13 Mei in Neder· land terugverwachL Hr. MS.onderzee· boot Zwaa rd vis heeft Inmiddels h et smaldeel verlaten.

Voor Hr. Ms. kruiser De Ru yte r , com· mandant kapitein ter zee W. J. Kruys, staan voo r Mei enige korte vaartochten met adelborsten op het programma met bezoeken aan Portland, Torquay en Bordeaux.

Hr. Ms. onderzeebootjager Holland, commandant kapitein· luitenant ter zee M. J . Vos, is na bezoeken aan Durban en Kaa pstad op terugreis naar Neder· land via Lagos, Abidjan, Monrovia e n Las Palrnas (Canarische EH.). Het schip wordt 26 Mei te Den Helder verwacht e n heeft dan als eerste Nederlandse oorlogsbodem een rondreis om Afrika gemaakt.

Hr. Ms. onderzeebootjager Zeeland, commandant kapitein· luitenant ter zee A. J . Marcus, Hr. Ms. fregatten Wolf e n Vos, commandanten luitenants ter zee der eerste klasse E. H. van Rees en F. de Blocq van Kuffeler en Hr. Ms. on· derzeebool T ijgerh aa i, commandanllui· tenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) Ph. S. Nlemeyer, houden in Mei onderzeebootbestrijdingsoefe· ningen in Het K anaal. Beide fregatten brachten eind April een bezoek aan Gent. Hr. Ms. Wolf Is bovendien belast met de functie van visserijpolitiekrui· ser op de Noordzee en brengt van 10 tot 17 Mei een bezoek aan Scheveningen I.v.m. de feestelijkheden ter gelegenheid van het SO·jarig bestaan van de haven aldaar. Ter gelegenheid van de bevrijdingsfeesten brengen Hr. Ms. Zeela nd, Wolr en Vos in de eerste week van Mei een bezoek aan Vla3rdingen.

Het Is de bedoeling dat te Vlissingen op 1 Juni Hr. Ms. onderzeebootjager Noord- Bra ba nt in dienst wordt gesteld .

Als commandant is aangewezen luite· nant ter zee der eerste klasse S. H. de Boer.

Hr. Ms. fregat Va n ZijII, commandant kapiteln·luitenant Ier zee F. G. H. van Straaten, bevindt zich op thuisreis uit de Koreaanse wateren via een aantal Pacific·havens en het Panama·Kanaal.

Tot 2 Mei ligt het schip te Paramaribo en na een bezoek aan Ponta Delgada (Azoren) wordt het IS Mei ter rede van Den Helder verwacht.

Hr. Ms. fregat Fret, commandant lui· tenant ter zee der eerste klasse H. J .

Bolhuls, vaart ten behoeve van vaaropleidingen te Vlissingen.

Hr. Ms. onderzeeboot 0 · 21, commandant luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) J. W. Oosterbaan, vaart ten behoeve van het torpedo·inschielbedrijf tezamen met Hr. Ms. tor· pedowerkschip l\tereuur.

Van spuadron kustmünen vegers 122. commandant luitenant t. zee der eerste klasse H. J . Meert, zijn Hr. Ms. Beem· s ter , Bolsward, Bedum, Bellen en Brumme n in dienst en operationeel.

Van squadron kustmijnenvegers 123 is Hr. Ms. Brielle tijdelijk ingedeeld bij squadron 122. Voorts zijn van dit squa· dron varend Hr. Ms. Bo"te l en Brou· we rsh ave n. Dit laatste schip, onder cammando van luitenant ter zee der tweede klasse (oudste categorie) W. van Heukelom, is tezamen met Hr. Ms. oceaan -mijnenvege rs Onvermoeid en Onve rdroten, commandanten luitenants ter zee der eers te klasse J. Toeset en jhr. J. A. Feith, op thuisreis uit de Ver· enlgde Staten. De schepen worden 11 Mei te Den Helder verwacht.

Hr. Ms. oceaan·mijnenveger Onve r· vaard , commandant luitenant ter zee der eerste klasse G. Gallandal Huat. bevindt zich nog in de Verenigde Staten.

Hr. Ms. patrouillevaartuig F reyr vaart voor vaaropleidingen te Den Heldel' (adelborsten, ARO's en asp. kwartier· meesters).

Hr. Ms. patrouillevaartuig Hadd a, com· mandant luitenant ter zee de r tweede klasse W. Kool, vaart ten behoeve van vaaropleidingen te Vlissingen (matrozen) en is tevens belast met het toezicht op de visserij in de territoriale wateren tussen Hoek van Holland en de Nederlands·Belglsche grens.

Hr. Ms. P 862 van de opsporings- en reddingsdienst is ges tationneerd te Rot· terda m en doet dienst a ls veiligheids· schip op het Haringvliet in ve rband met landingsoefeningen met vliegbo· ten.

Hr. Ms. patrouillevaartuig Hobein vaart ten behoeve van vaaropleidingen Ie Den Helder.

Hr. Ms. duikwerkschip Hercules. commandant luitenant ter zee van speciale diensten der tweede klasse (oudste ca· tegorie) R. Lucas, vaart ten behoeve van de duikopleiding.

Hr. Ms. zeesleepboten Orkaa n cn A 847 zijn ter beschikking voor sleepdiensten.

Hr. Ms. nettenwerkschip Cerberus, commandant luitenant Ier zee der tweede klasse (oud ste categorie) KMR OV N. J. Tulp, vaart voor opwerk en van Vlissingen uit.

Hr. Ms. opnemingsvaartuigen Hydro!traa f. Lu y mes en Zedakk el, comman · danten luitenants ter zee der eerste klasse J. H. ft. van de Willigen c n W. Langeraar en luitenant ter zee der speciale diensten der eerste klasse J. E. de Wit, verrichten opnemingswerk· zaamheden evenals de dregbotcn Hr. Ms. A 909, A 910 en A 920; H r. Ms. Zed a kk el ver richt opnemingen nabij Oostende.

Hr. Ms. L 9602 vaart voor algemene transportdiensten te Den Helder.

Hr. Ms. L 9661 en een aantal Le A's zijn ter beschikking van het ampibisch oefenkamp Texel.

Een aantal schepen is ter beschikking van de commandanten der zeemacht in Nederlands Nieuw·Guinea en de Ne· derlandse Antillen.

J\IARIN ELUCHTVAARTDIENST Aan boord van Hr. Ms. Kare lDoorm an bevinden zich lot IS Mei spua dron 2, bestaande uit Avengers, commandant luitenant ter zee vlieger der eerste klasse E. Kragt, squ a dron 3, bestaande uit Seafuries, commandant luitenant ter zee vlieger der eerste klasse D. T. Challik, een aantal Avengers van squ adron 4 en twee helicopters (S·SS) van squadron 8.

Drie Neptunes van squ ad ron 320 zijn van 2 tot 12 Mei gestationneerd op het vliegveld Sola in Noorwegcn voor acre· ningen tezamen met sma ldeel S en Noorse strijdkrachlen.

Een aantal vliegtuigen is ter beschikking van de commandan ten der zee· macht in Nederlands Nieuw Guinea en de Nederlandse Antillen.

KORPS MARINIERS Onderdelen v an het korps mariniers bevinden zich in Nede rla nds Nie uw· Gulnen en de Nede r landse Antillen.

De zomeroefeningen in het a mph ibisch oefenka mp Te"el, commandant majoor de r mariniers E. F. Meerdink, hebben voortgang.

Een detachement mariniers onder com· mando van kapitein der mariniers A. G. Laurens bevindt zich aan boord van Hr. Ms. Ka re lDoorm a n.

23

BENOEJ\oID tot eerste luitenant de r mariniers: M. J. Wolters m.I.v. 1 Maart 19!1!1 tot luite nan t ter :tee van de technische dienst de r 3e klasse: F. J . Gossink m.i.V. I Maart 19" tot tijdelij k vlootaalmoe:tenler (In rane eeiijkeHleld met lullenant ler zee de r Ie klaue): D. Lunter m.i.v. 1 Maart 1955 tot luitenant ter zee der Ie klaue: P . D. van Bochove, J. O. de Soer, A. W. Crinee ie Roy m.I.v. 16 Maart IO!l5 lot kapitein¡ luitenant te r zee: H. W. Keesom m.I.v. 1 April 105S tot luitenant ter zee der Ie klasle KJ\oIR: P. E. Tegelberg m.i.v. 1 April IO!l5 tot luitena nt ler zee der 3e klaue KMR: K. C. P. Donsen, J. Philip, H. J. van Loon, H. F. Sanders, J. Meulmees¡ tll!r, J . F. Muller, B. Foudralnll!. H. J. Suijs, R. Waning, T. Zuijderland, M. L. de Braaf, M. Nauta, E. van Duin, N. J . L. Kortekaas, P. R. Nobel, G. van Leunen, J. J. Zeylemaker, E. Bergsma, C. J. Le Fevre de Montigny, A. S. Pluim. m.i.v. I April 19!1S tot luitenant ter zee va n de technische dienst der Ie klasse KMR: m.i.v. 1 April 1055 J . L. TulJnman tot luitenant ter zee van de technlsllbe dienst der 3e klasse KMR: m.i.v. 1 April 19!1!1 T. Barkmeijer lol luitenant ter zee tandartl der Ie klasse : A. H. van Riel m.i.v. 1 April 105!1 tot luitenant ler zee van de codedienst der 3e klasse KI\lR: Mr J. J . van der Weel, Jhr Mr H. P. J. Quarles van Ufford, Ors R. van Wort, P. J. R. Zals man Wiel!:!nga, J. P. van Heuven, H. P. Smeets, P. de Lange, P. H. M. G. Offermans, M. R. Doornbos, I. B. H. M. Rubbens, N. A. W. Lunslngh Tonckens, E. H. Tuinder, R. Maler, C. J . Aardenburg m.i.v. I April 195!1 tot officier-marva der 2e klasse Jo ngste eateeorle: W. H. P. M. Roelofsen, M. M. VelIInga m.i.v. 1 April 105!1 BEVORDERD : tot ka pitein te r zee: G. E. A. Daane Bolier, D. B. van Heuven m.i.v. 1 April 105S tot kapitein-luitenant te r zee: P. A. Stroeve, H. C. van de Stadt m.i.v. I April 195!1 tot luite na nt ter zee der Ie klasse: J. L. Langenberg, W. J. Kramer, H .

Kornman, H. J . Meert, P. J. J. WIrth, Jhr. N. F. van Kretschmar van Veen, J. B. Genet, F. C. van Oosten, T. Vlothulzen, R. H. Kerkhoven, J. K. Broggel, J . H. Eijsenring m.i.v. I April 195!1 tot lultenan' ter zee van de technische dienst der Ie klalle: J. TInneveld, W. Tortike, W. H. van Hartingsveld, J . W. Hartelust, P. V. Stephan m.I.v. I April 19!1S tot luitenant ter zee vaD I peclale diensten der Ze klaue oudste categorie KMR: Ir J. Meijer Drees, Ir J. H. K. Mlnkhorst. I r W. A. Kuipers m.i.v. I April 1955 tot luitenant ter zee va n de loodsdienst der 2e kluse oudste categorie KMR: J. P. Houthuijsen m.i.v. 1 April 10!lS tot luitenant te r zee van de technische dienst der Ze klasse Jongl te categorie KMR: Ir A. L. van der Mooren m.i.v. 16 April 10!lS

24

tot luitena nt ter zee van de elecirolechnlscbe dienst de r 2e klasse Joneste categorie KMR: Ir A. G. Leenders m.I.v. 16 April 195!1 tot luitena nt ter zee arts der 2e klasse oudste cateeorle KMR : J. Kruijswij k m.i.v. 16 April 1955 tot luitenant te r zee van speciale diensten der Ze klasse Jongste categorie KJ\otR: Ir J. IJH, Ir S. Visser, ~r L. J. W. van Loon, Ir W. H. MoB, Ir B. Krediet, Ir J. P. C. van Blaricum, Ir C. van Dam m.i.v. 16 April 1955 EERVOL ONTSLAG: eerste luitenant der mariniers Kl\-IR: op verzoek (benoemd tot beroepsollicier) m.i.v. 1 Maart 1055 M. J . Wollen luite nant ter zee der 2e klasse oudste categorie KI\IROV: op verzoek (benoemd tot beroepsofficier) P. D. van Bochove, J. D. de Boer, A. W. Crinee Ie Roy m.i.v. 16 Maa rt 195!1 majoor de r mariniers KMR : wegens eindiging of overschrijding van de tijd, wallrvoor hiJ als omcier ter beschikking Is Dr P. H. E. Tattje m.i.v. 16 Maart 1955 luitena nt ter zee van de eleclrotechnlsche dienst der Ie klasse KMR: wegens eindiging of overschrijding van de tijd, waarvoor hij als ome ier ter beschikking Is Ir S. Hekste r m.I.v. 16 Maart 105!1 luitena nt ter ~ee der Ie klasse: op verzoek (benoemd tot reserveoUicier) P. E. Tegelberg m.I.v. 1 April 19!15 luitenant te r zee de r Ie klasse KMROV (b.d.s.): op verzoek (benoemd tot beroepsofficier) H. W. Keesom m.i.v. 1 April 19!15 luitena nt ter zee van de technische dienst der Ic klasse: op verzoek (benoemd lot reserveoUicier) J . L. Tuijnman m.I.v. 1 April 1955 officier-marva der Ze klasse Jongde categorie KM.R: op verzoek (benoemd tot beroepsofficier) W. H. P. M. Roelofsen, M. M. VellInga m.i.v. I Aprll 1955 kapi tein ter zee: op verzoek wegens langdurige d ienst m.i.v. 1 Mei B. C. Mahieu 19!15 luitenant ter 'lee va n vakdiensten der 2e klaue oudste categorie: op verzoek wegens langdurige diens t m.I.v. 1 Mei P. J . Swiebel 1055 officier-marva de r 3e klasse Kl\oIR: op verzoek A. Houwing-Deinum m.I.v. 1 Mei 1955 BOVEN DE STERKTE GEVOERD: kapitein-luitenant ler zee: H. W. Keesom m.i.v.

April luitenan t ter zee der Ie klaue : April M. L. Bazuin m.i.v.

M

1955 1955

s

Opgave van schepelingen die In het tijdvak van 16 Februari 1955 tot en met I!I Maart 1055 behoudens bedenkingen In aanmerking komen voor bevordering tot de r ang van korporaal en hoger. van schipper tot opperschipper: C. J. Bouwen C. Tienpond m.l.v 1 Maart 1955 va n bootsman tot schipper : L. Bouwer, G. Stavast, P. van der Klis, A. J. Kassels, R. W. Smlts, J . C. Bouwman, J . A. Bosman, P. m.i.v I Maart 1955 F. Sinke en M. Geertse

[: vaD matrooa der Ie klasse tot kwartIerrneuter : E. Peele m.i.v 1 Dec. van korporaal-,.eschutkonslabel tot serreant¡ ,eschuikonlllabel: E. Tuk cn H . H . K amp

m.l.v

ya n :dekenverple,.er der Ie klasse tot korporaal19M

1 Maart

1 ~5

van korporaal- vuurleldlnlrmontc ur tol serleantvuurleldlnlmonleur:

B. Peters m.I.v. 1 Nov. van e1ectromontcur der Ic klallc tot korporaalelectromonteur:

1954

M. W. Schalkc r . L. van d er WeeIe, T. P. Lakcrveld, W. KoeIewIjn en D. A. de Wa ard m.I.v. 1 Febr. 1955 J . Pasmans m.l.v 1 Maart 1955 van radJo- radarmonle ur der Ie klage tot kOrpOraal-radJ oradannonteur: G. J. Schuil m.I.v. I Jan. 1955 J . C. T. van Eisen, ft. G. Westerhot, M. W. Bruin en R. Gijtenbeek m.I.v . I Febr. 1955 P. E. T. Silenen m.l.v 1 Maart 1955 van matroos va n d e oavl,atle-I'cvechlalnfonnatlediens t de r Ie klaue tot korporaal va n de nav1ratle-ÂŤevechtsInformatledlell5t : R. VJlege r, C. L. F. van der Zee. A. Buis, J. van Wezel, H . Eijkelboom en W. Konkelaar m.I.v. 1 Febr. 1955 van lrer rean t van de onden.eebootbestrijdlnradlenst tot ae: rreant-majoor van d e ondeneebootbeatrijdln,.5dJell5t: H . Plaat m.l.v I Maart 1955 van korporaal van de onde rtee bootbestrijdlnl"sdJenst tot serleaot van d e onden.eebootbestrijdJogsdJenst: J . van der Burg en P. J . Nljland m.l.v I Maart 1955 van korporaal- machinist tot .ser,enat-machlnist: H . de Waal, G. Paardekooper, H . A. W. Jellema, G, KattevUder en R. Lancet m.l.v 1 Maart 1955 van machinist de r J e k lasse tot korporaal-machinist: J. M . va n Duijne en D, Verwelj m.i.v. 1 J a n.

1955 S. Kn ol m.I.v. 1 Febr. 195:1 van majoor-timmerman tot oppcrtlmmerman boven de ste rkte: T. J. A, de Vries m.l,v 1 Maart 1955 van maJoor-timmennan tot oppe.rtlmmennan: G, Houtriet m.l.v 1 Maart 1955 van lerl"eant- Ummennan tot majoor- timmerman: A. Korteweg e n T. Y. M. Gatson ides m.l.v 1 Maart 1955 van ko~raal-Ummerman tot ae: r,eant-tlmmerman : m.lv, 1 Nov, 1954 P. M . M. J . Duul'!ma L. KriJtenberg m.l.v 1 Maart 19S!i van maJoor-aehrijver tot opperaehrijver : M, C. W. Akkermans en C. 't Hart m.l.v Maart 1955 van aer,. eant-schrijver tot majoor-schrijver: J . Punt en U. W. S. von Dobsch Ut:t m.l.v 1 Maart 1955 van korporaal-schrijver tot .serceant-achrijver: J. W. Schwegman en J , F ikkert m.l.v 1 Maart 1955 van korporaal-z.iekenverpleler tot sefl"eant-zlekenverplel"er : A . A, Jardez, A . P. Rutten en H . van Belsen m.l.v I Maart 1955

~dekenverple,.e r :

A. Hulsenboom m.i,v. 1 Dec. 1954 van bottelier der Ie kl asse tot korporaal-bottelier: J, Brink, P . J. Loeve, J . J. Sever ijns, J. Moes, M. Sebes en T , Broekerna. m.i.v I Maart 1955 van korporaa l -bolmeester tot lerJ"eant- holmeester : W. J . Graanstra m.l.v 1 Maart 1955 va u kok der I e kl asse tot korporaal-kok: H . P. van der Vos, H. J. M , Slul~eman, R. Riem, A Fra nk m.i.v. 16 Febr. 1955 J. C, Huiberts, J. A. E. D alloya ux, W . D. J . Maartens en A, G, Stunnenberg m.l,v 1 Maart 1955 van eba uffeur d er Ie klasse tot korporaal-chauffeur: W. de Leur m.i.v. 1 Febr. 1955 H. H. Peete.rs m.l.v 1 Ma art 1955 van korporaal-vliel"er tot serl"eaut-vlleler : J , P. Bollehakker m.l,v, I Febr. 1955 ,'aD vllel"er de r I e klaue tot korporaal-vllel"er: J , Vellema, P. A, van H ooft, J , van de Beek e n W. T. M. Onrust m.l,v 1 Maart 1955 van serl"eant-vliegtulJ"makcr-alge meen tot majoorv liegtull"maker-alge meen: W . Donkerbr oek en P. Ve rbeek m.i.v I Maart 1955 van korporaal-vllel"tulgmaker- vllel"tuil"moute ur tot sergeant-vilel"tuicmaker -vlle,.t u i,.monteur: G, Stolk m.l.v 1 Maart 1955 va n vliel"tul~ake r- vlle,.tu l cmoote ur der Ie klasse tot korporaal-vllertul&"maker- vlie,tulcmonteur: J , r, Kllpitcln m.l.v 1 Manrt 1055 vau korporaal-vliegtu1cmake r-molormouteur tot ser l"ea nt-vlieKf,uil"lTlaker- motormonteur: W, Latumeten en C, "NI, Plinck m.l,v I Maart 1955 van v liertull"ma ker- motonnonteur de r Je klasse tot korporaal-vllel"tuigmaker -motormoute ur : A. J . Wendriks m.l.v 1 Maart 1955 van korpora a l-vllegtulgmaker- Ins trumcntmaker tot serrea nt-vlle,tuigmaker-Instrumentmaker: E. H . van Ha dle n m.l.v, I Febr. 1955 van korporaa l-vlle,.tulg make r- radlo-radarmonte ur tot .serrea nt-vllel"tu lgmaker-radJo- ra darmonteur: H. L. Bartelsman m .l.v 1 Maart 1955 van vlle,.tuil"make r- radio-rada rmonte ur de r Ie klasse tot korporaal-vllegtulgmaker-radlo-radarmonte ur: J, van de Pol m.i.v. I Febr. 1955 van maJoo r-vliel"tulgmaker- ma,a:r.ijnbebeerd er tot oppcrvllegtulgmaker-map.:r.ij nbehcerder : C , A. de Moor m,lv 1 Maart 1955 van serreant-vliegtulcmaker -mal"allijnbeheerd er tot majoorvlleKf,ull"maker-magazijobebeerder : C. Schot m.l.v I Maart 1955 Vin korporaal- vlleglul,.maker- magallij nbebeerder tot ae rl" eant- vUeKf,ulcmaker-magazijnbeheerder: E. J, P. Reijnae rt m.I.v. 1 Jan, 1955 van vllel"tul,maker-belr.leder-paraehute pakk er der Ic klaue tot korporaal-vliel"tulcmaker-bekleder-parachutepakker: L. J . Schunken e;y J, F. J . Engelen m.I.v. I Febr, 1955 m.l.v 1 Maart 1955 C . G. Geutjes (

r-----------------------------------------~\

Wanneer begint De opleldlnr tot:

I.,

Geruispeiler der Ic klasse Onderzeebootverkenner der 2e klasse Korporaal mijnenwachter zJm Kanonnier, . . . .

Duiker der 2e klasse Majoor telegrafis t K orporaal van de navlgatle-gevechtsInformatie-dienst . . . . . . . .

6 Ju ni

6 7 13 13 20

Juni Juni Juni Juni Juni

20 Juni

..

mijn

opleiding?

Rodlo-afstand peiler plot der 2e klasse Vliegtuigmaker-instrumentmaker ' Kanonnier . , . , . . .

Geruispeiler d er 2e kl asse De berb alln,.scursus voor: Radlo- afst andpeller plot der 2e klasse R adlo-afsta ndpeiler vuurleld lna: der 2e en d er Ie klasse. . . ,...

Kanonn ier der 2e en d er Ie kl asse

20 Juni 20 Juni 27 Juni 27 Juni 6 Juni

13 Juni 27 Juni

van terru nt der mariniers tot serceant-maJoor der marinien: P. Hui5man. J . C. de Wilde, D. van Dien en W. va n der Hoef m.l.v 1 Maart 1955 van ma rinier der Ie klasse tot korporaal der mariniers : W. F. van Kas terc!n m.i.v. l Oet. 1954 ONTSLAG

Opgave van schepelingen met de rang van korporaal e n hoger aan wie eervol ontslag uit de zeedienst is verleend met Ingang van de datum als achter leders naam vermeld: opperschipper : J. van Aperen m.I.v. I Mei 1955 bootsman A. van SlulJs m.i.v. I Mei 1955 J . A. KentIn m.I.v. I Juni 1955 kwartiermeester : J . C. va n der Loos m.i.v. I Juni 1955 oppertelegrarist: A. J . de Smlt m.i.v 1 Maart 1955 kor poraal- teleKf'l'll. t: P . R. van den Berg m.i.v 1 Maart 1955 korporaal - radlo-radarmonteur : T . N . Broos m.i.v. 1 April 1955 korporaa l-electromODteur : G. H. Snijders m.i.v .

April 1955 oppermachlniJt : H . M. van Veen m.i.v.

Mei 1955 majoor - machinist: A . A . C. von Eeke1en m .i.v. 16 Maart 1955 korporaal - machln.ll&: H. F. Ferns mi.v. 16 April 1955 opperiorpedomaker : J . F . Koopman m.i.v. 1 ARrll 1955 korporaal-&iekeDverplerer: A. J . van Rijn mi.v. 16 Febr. 1955 majoor-schrijver : m.i.v. 1 Mei 1955 E. Smlt m.i.v. 1 Mei J . van Es

""

Vuren G renen Dennen Eiken Iepen Essen Be uken- en Teakhout O regon Pine Pitch Pine

N.V. Houthandel

'lh Nico Vinken & Co.

Zagerij - Schaverij Den Helder W atervast. en Tropenverlijmd Triplex en Multiplex W atervaste Hardhoards K. nloor en Opsl., !

Janzenstraat 77, Den Helder Tel. K 2230 - 2437

ko rporul-achrijver: W. Groeneweg

C. Hoorn W. A. van der BIJl H.Ouwejan maJoor-bottelier: L. Schipper korporaal- kok; L. G. A. Haring A. J . Poit.Oi!rman aer reant van speciale diensten ATD : J . van GlIst J . Post serceant-vlle,er : H . van de Krol C. F. M. Derkscn A. van Ommeren korporaa l-vlle,er: P. K. M . Klaslng ser.eant-vlle,tu1c maker (A) : W. F. A. Brugman ser,eant-vllect ulgmaker (M) : W. J. Glllam korporaa l-vUegtul"maker (M) : L. H . Schutte majoor-vllertulJlllake r CR): P. A. van den Born korporaal-vliectulJmaker (R): H. Gerth korporaal- vlle,tulgmaker (ME) : F. M . W. WllIcmoon P . R. Bos

korporaal-vllect ul.maker (BP): A. Vermeulen serceant de r ma rinien: J. C . van de r Eist korporaal der mariniers : T. A. de Boer H . Vos J . Urlert

m.I.v. 16 Maart m.I.v. 1 April m.i.v. I Mei m.I.v. I Juni

1955 1955 1955 1955

m.i.v. 16 April

1955

m.l.v 1 Maart m.i.v 1 Maart

1955 1955

m.i.v. 1 Febr. m.i.v 1 Maart

1955

m.i.v. 22 Febr. m.l.v 1 Maart m.i.v. 1 Aug.

1955 1955 1955

m.Lv 1 Maart

1955

m .I.v.

i6 J an.

1955

m.i.v.

1 Aprii

1955

m.i.v.

Mei

1955

mi.v.

Mei

1955

m.i.v.

Juli

1955

m.i.V. m.i.v.

Febr.

April

1955

m.tv

Maart

1955

m.l.v

Maart

1955

m.l.v I Maart m.I.v. 1 Maa rt m.I.v. 16 Juni

1955 1955 1955

1955

t 955

•

handen

In •

zeeschepen

DE HAAN & OERLEMANS scheepswerf H. HEUSDEN

rivierschepen tankers

SCHEEPSWERF EN MACHINEFABRIEK

HARDINXVELD TELEFOON No. 1 en 101

NEDERHARDINXVELD

* TELECR.:

MERWEDE·

NEOERHARDlNXVELD

Teddington-apparatuur HOUDT DE WACH T BIJ ALLE DIESEL·

MOTOREN OP ONZE MIJNENVEGERS

ABNORMALE •

TEMPERATUREN

• •

SNELHEDEN

DRUKKEN

WORDEN

GESIGNALEERD

• BIJ CRITIEKE

OMSTAND I GH EDEN

* *

*

WORD T DE

l QSl m. stelen motorJllcht voor hll!;1!

BETAEFFENDE

uitgerust met 2 Glenlf/er dIesels

MOTOR AU TOMATI SCH

vlln 72 pk. I~e r

GESTOPT

*

o"lworpen en gebouwd dOOl :

".V, ~AMSTERDAMSCHE SCHEEPSWERF

• ~I GRi$WEI 1Q.12, mEF. nUl (3

G. DE VRIES LENTSCH Jr. AMSTERDA"

njMII)

TECHNISCHE HANDELSONDERNEMING

VANANDEL N.V .

ROTTERDA.M POSTBU S 6049

TELEFOON 65000 5 lijnen

,

STALEN BUREAU.ENBEDRUF5_ MEUBELEN TEKENTECHNISCHE DMATERIALEN eh EODETJ5CH E T

rNSTRUMEN T EN LfCHTDRUKKEN

FOTOCOPIËN NEO-DRUK fY.NTOORARTI KELEN AMsT t;RDAM·GRONINGEN·DEN HAAG · EI NDHOJEN·HILVERSUM-ROTTERDAM· DJAKARTA. ANTYlERPEN "

l

""rlqu. N.UoMlI.

cl'Ar.,... de GlHlnoe

Geweren. ~rabijnen.

Semi..utomatische Geweren. Geweermitrail. leurs en bijbehorende munitie.

Pidolen met bIj.

behorende munitie.

N.V. Nleu_ Te chnisc he H.nd. lm.~tlc".ppll L..... V_ ..... ul 35 .·.-Gr .... nh . .. _r. I. 111819

Nieuwe kanalen bevorderen handel en verkeer, brengen welvaart

BOS & KALiS I, In ,t•• ~ ook de allergrootste projecten in snel tempo uit te voeren.

Grond- en waterbouwkundige werken Taludverdedigingen van asphall en basall R ij s - en bag 9 e r w e r ken

Aannemings-

~

In LEUKE ZEEREIS ...

Handelmaatschappij

een .ard l.-e eJlC\lme, een feutje, een ,esProken brief VOOr vern! verwanten .. " Daar hoort de microfoon bij en d.

AMROR Handy SOW\d, de popu laire band~rder voor iedereen.

G _ ook aan die bandre«lrdl...·SJlOrt doen, een hobby met d ulroenMn f ..eett .... .

Voor muziek. un.-. ,eaproken woord .... elk ander ,eluld de

AMROH HANDY SOUND

Jac. G. van Oord U. - Utrecht

,,0 . Band recorder voor ledereeD"

Telefoon 19027 - 26027

fl 298.KwaUJeib producten ....oor J1.~~o, MUIDEN

TEL.

ST AA LOR A A Ok ABElS HERCULESTOUW EN PYTHONTOUW SISAL. EN MANILLATOUWWERk

•

BouwBetonHei- en Waterwerken Kantoor Dordrecht, Kromhout 65.67, tel. 6941" Den Hoag, François Maelsonstr. 45, tel. 553844

Leveranciers der

N. V. STAALDRAADKABEL. EN HERCULES·TOUWFABRIEK v/h .............~J~.C~.:,. DEN HAAN

Koninklijke Nederlandse Marine van conserven en

I

vleeswaren

fabrieken te

QORSPRONKELIJI::E PATENT. HO UD ER S V AN EN NAAM.

Cuyk aan de Maas

GEVERS AAN HET AlOMSfKENOE

HERCULlSTOUW

FISH CANNING FACTORY

Kwaliteits

Rubberartikelen

" 'f.oI.ccMl.io"

Ook in olie

VAN DER WINDT'S HANDEL MIJ .

en benzine besfendige soerfen

Exporteurs van

RUBBERFABRIEK "VELP"

_

V LA"RDI NG EN

V ISCONSERVEN GEMARINEERDE EN BISMARCK HARING ROLMOPS GEZOUTEN HARING IN VATEN GEROOKTE BOKKING VERSE VIS

Tel. , K 8302 - 2775 'e Velp Telefoon 3057 Rotterdamse lijn 67072 Teleg ram: Handel

i

STOMEN

VERVEN

Leverllncier Koninklijke M 8rine

~

SCHEEPSWASSERIJ

e~~

BERGMANN~

verzorgt opdrachten van ONDEROELËN DER

KONINKLIJKE

NIDERLAND5E

MARINE

RUBBERHAHOE L

Spe el• • l lng. ,lehl voorgrofe o,d. ' $ 0.8. eh.ml.eh re/nlge n Viltl

~~~~~~R~o~rTERDA~

UNIFORMEN • MATRASSEN - DEKENS .

EJfpedll1e ~oo, het ge h.'. '. nd.

AMSTERDAM NOORD TEL. 60121 (5 Lijnen)

Cenlrale Suiker maal"chapPii N.V.

AMSTERDAM

rDt~x

vraagt onze

o suikers

8cheep8lakken

.. labletten

beschermen alles wat vaart - van coaster tol oceaanStomer - tegen de verwoestende invloeden Vlm KlJ nd

o bijsoorten

.. theeklonljes

.....

,Mluter

o sIropen

o basterden L -_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

~

•

~11 :t:t:a~~1

LAKfABRIEKEN N. V•• SASSENHEIM

* a.";J~, &,,.i, in ( }~;Im i"k', ,oftl"", _, j" j_ lh,,;,.

CV.." ']JOO/4fIl,

lol 11""

Alle gereedschappen voor de metaalbewerking

N. V. TRI C 0 T AG E F A B R lE K V.H.

•

F. & B. WIL MIN K Hanclellonde rne rn lng

VE ENDAM

L.. n Cop ••

.*•

Y,

"H Y0 ROB EN0" e.V.

C.Uenburc:h 65, Den H •• g. Tel. 113132

Scheepswerf "DE WAAL" N.V., ZALTBOMMEL Gemeen&chappelijk IIAJJletlwerkende acheepswerven Gebr. Nlestern & Co . . Del1zljl Noord·Nederlandsche Scheepswerven • Groningen Scheepsbouw Unie N.V. . Groningen NIestem Scheepsbouw Unle N.V, • H ellevoetsluis

•

M.S. "BURDIAMBAL"

_

Uydrocralhch vaartuil

_

lnlSop-nl l

J II. ol" r"rfl. "".. kl. . ...U".. 11 .

... .. _.........,;. ""Ir•• lu,...,".... ..,._

• ,Alle soorten vrachtschepen

.,.11_""

• Uchters

_ ........ . .Ir -j. ",lol,. ".,. "_"... .~/I

... • ,"' .\ ....

"'.;1(".

Zvveeds staal Naadloze buize n Gereedschapstaal Roestvrij staal

von UDDEHOLMS A/B

• Zeesleepboten • Baggerlnstallatles • Hellingen en d roogdokken beschikbaar voor reparaUe Nan schepen tot 3000 ton..

o. K.-electroden G rootste gelijkmatigheid Hoogste kwaliteit

N.V.

NEKEF

V ertegenwoord ige r :

Karperweg 45

C. GUST. SCHRODER

Amsterdam (Z)

Karperweg 45

Amsterdam (Z)

N~d~rkl11dsch(!

INTERNATIONAL

Sfalldard E/~cfric Mij.N.V. T II: L It~ HO NIt

AND

TELIEGAAPH

.VSTEM

TElECOMMUNICATIE TElHNIEK

fABRIEKEN EN MACA2:UNEN ,

KANTO!I.EN : SCHELDESTRAAT lbO·l62 ' , · GRA,VENHAGE

,. VAN DER KUN5TRA'" 288· 292 '. ·GRAVENHAGE

T. l.looncentr.lel '1 00' hend en .ulom.ltll ch beddJI en "oor automatisch dhl,leb .... keer Hu lllel.foonlnll.n,U., • T.1.loonI04lsl.l1en O'''''lIoll.,.I.lonle 'pp.r.ll,lur VemuchrlJv'rI e n

v.rreu;hrIJlln.t.lI.tlll . . . n elk. om"."g 5111" ..III'1,I.II.lIe, Afl!.ndlbedlenlng e n meeUnlt.II.llel Selenium geliJk'lchters Pneum.tllche bullpOltlnll.Ualies Condenl.toren, tr.nlform.toren

R.dlound... en onl.. angerl voo r t.l.eommunlc.U. 'ylleme n Me •• ken.len r.dloepPlretuu, R.dloc:ommunlc.tl. en ",vig.U •• ppe ratuur "DO' lucht· .n .c:h •• p .... rt

Ihd., Iw,temen T.. I."llle:..,nden en .ont .... "o."

Studlolende,·llnk.pp.r.tuur Z.nd· en onl... ngbulun

Pre"I.,. me.lJ,pp.r.luu,

VERTEGENWOOAOIÇjNC VAN : INTERNATIONAL STANDARD ElECTRIC CCNlPORATION BUL TElEPHQNE MANUFACTUR:IHG COMPANY STANDARD lElEPHONES ANO CAlLES LTD. atEED & COMPANY LTD. EN VERlONOEN MAATSCHAPPUEN

Sliedrecht Indultrieweg iA

Telefoon'

N.V. A. PRINS Th.

ZooDS

Aanneming. Maatschappij Watelbouwkundig.., Baggel- en OPllnwmgswelken Aannemers van de bagger·, opspuitings· en bijk.omende werk.en voor de uitbreiding van de Rijkszeehaven "Het Nieuwe Diep" Telefoon 3324 - 3008, Marinehaven, Den Helder

i

"Molorschouw Kon

FL AME ·A RRESTERS

Molrme'

(nieuwzilveren lIla mkerende ANKER-veiligheid.-roo.sters) PATRIJSPOORTEN

in alle ty pen en grootten:

SCHEEPSRAMEN LI C HT. EN D EK R ANDEN

DEKSC HR DEVEN

TANK DEKSE LPOORT EN SC H O T SCHUIVEN

Non·ferro g i et w er k naar mode l of t eken ing, r uwen bewerkt

"HET ANKER" BOVENHARO I N X VELO • TELE F OON No. 1

Leverancier

van

de

Koninklijke

Marine

Fa brika nte: METAALWAR E NFABRI E K EN

•

KOPERG I E T ER IJ

NV. AUTO SERVICE OFFICIAL C!%$ DEALER HOOF D KAN T OOR : HOGEWAL 14

DEN H AAG -

TE L EFOON 184S80·

• PerSQ1Ietl-imlomobieletl • Bes/el. vrdt blwilgens • O"derdeletl • Gereedu htlppen • Sen 'ire til

N.V. AUTO SERVICE D E M ENSEN M E T

E RVARI NG

Wellicht ' is ook dit oordeel niet absoluut objectief!

Wanneer het voor de onbevooroordeelde architect al niet eenvoudig is in alle objeCliviteil IC adviseren, dan kan terecht de vraag worden gesteld welke waarde moet worden gehecht aan de ugumenlen vin een belanghebbend {abrikant.

Volstrekte ohjenÎviteit is dan wellicht een nauwelijks te benaderen ideaal, zelfs nict wanneer men - zoals Linoleum Ktommenie - aanzienlijk mee r dan één enkel alternatid kan stellen.

Wie zich echter in het vloerenprobleem verdiept, zal spoedig inzien waarom linoleum geldt als de meest universele vloerbedekking. Het verenigt immers alle eigenschappen in zich van een duuname, doelmatige en decoratieve vloer.

Niettemin boden ook enkele "neweornen" zekere perspectieven en mei inter van geheel haat beproefde ervaring heeft Linoleum Krommenie ook deze mogelijkheden uitgebuit. Na grondige selectie werden tens lotte Colorite asfah tegelvloeten en Colovinyl plastic.asbest tegels ontwikkeld.

In bepaalde gevallen voldoen ook deze nieuwe vloeren heel goed en een enkele maal - onder uitzonderlijke om· standigheden - is Colovinyl zelfs boven linoleum te prefereren.

Linoleum Krommenie beschouwt het als een uniek voorrecht, dank zij dit veelzijdige productieschema een nagenoeg volstrekte objectiviteit te kunnen betrachten.

Linoleum· Colorlla • COloYln,1 drie doeltreffende pijlen op de boog

v~n

LINOLEUM KROMMENIE d~

•

w

•

Onu A{d. Technische Ad~iezen uI V g~ .. ne .dvh~rtn &ti de huu ~.n j ui••• v/oer op de ju;uc p/~.11

---~~

EUROPESE DIENSTEN DUITSLAND, POLEN. FINLAND, DENEMARKEN, GOTHEN8URG, FRANKRUK, PORTUGAL, SPANJE, NOORD.AFRIKA. ITAU~.

ADRIATI SCHE ZEE. GRIEKENLAND, LEVANT, ZWARTE ZEE.

Ned e rl andsche Stoo msleepdienst voorheen van

P. SMIT .JUNIOR Willemskade 14-15 Tel. 11 .18.00 (6 lijn en) ROTTERDAM

TRANSAtlANTISCHE DIENSTEN

*

SURINAME, CURAÇAO. ARUBA, GROTE· EN KLEINE ANTILLEN, BRITS GUYANA, VENEZUELA, COLOMBIA, MIDDEN-AMERIKA,

60 sleepboten voor het assisteren van zee- e n binnenvaarluigen

WESTKUST VAN ZUID.AMERIKA.

POMPBOTEN EN IJSBREKERS

*

Afd . HAVENDIENST .,SPIDO" Rondvaarten door de Rott erdamse havens met e .pllcetle Afvaart Pontons Will e mspiein - Duu r 1 1/~ uur r e l. 28(11 5

±

KONINKLIJKE JAVA ·CHINA·PAKETVAART LIJNEN N. V. (aoIAL INTERQCBAN LINES)

VERRE OOSTEN - AFRIKA - ZUID-AMERIKA l NDONESIB _ MALAKKA - CHINA - 1APAN MALAl<KA - INDONESlB - AUSTRAlJB Z UID-AMERIKA - ZUID.APRIKA _ AUSTRAIJS HOOFDKANTOREN

AMSTERDAM ,oH.' Sch_p . .. ,th ul, '· ,.1.1_ 1!>4·" 1

HONGKONG 188_191

Co"ftu~hl

Roo d W. ,.

.-

wij zullen moeten samenwerken ZEE· EN KUSTREDERIJ TANKVAART RIJN· EN BINNENVAART BEVRACHTERS CARGADOORS INTERNATIONALE EXPEDITIE ·OPSLAG Telegramadres: V.naden

Telefoon 21300

N. Y. STANDARD·YACUUM TANKVAART MIJ.

r"'\ STANVAC \0:7 GEVESTIGD

T I!:

' ..OR .... VENHAOe

BCNOORDENHOUTS C HEWeO?

. . ..,,;.. ~

LUNDIENSTEN

ROTTERDAM·SONT LIJN

KANTOREN

IN

J NDONESlft

TE DJAKARTA,MERDEKASELATAN 18

RoUerdam.Den emarken, Zweden v.v. :I x p . w .

EN

ANTWERPEN·SONT LIJN

SUNOEI OERONO, BIJ PALEMBANQ

Antwerpen.Denemarken, Zwed en v .v . 2 x p . w.

N.V. HAVEN LINE Rolierdam/Anlwerpen-Z. Amerika v ,v . Ma.ndel.

Nieuwbouw en reparatie van

zee- en binnenschepen

*WERF DE NOORD n.v.

ALBLASSERDAM Telefoon :

HOLLAND Rolt erdam 72619-72599

Alblanerdam foSl- 452

a an d e kompaspaa] In de Waalha"en . AfmetInre n ]81' x

3O' 1 ~

L.C.T. 3 "HERINNERING" x 6'2~: 328.44 BRT uitre rui l met 2 Pa"man Rlc3rdo motoren van MlO PK elk . In S6 :leeda l' Va n Rott .... da m naar Kowe it .

\

Red erij Geb r. Wij sm n11 er

D.V..

de uitbreugers vau schepen onder eigen kracht van en naar alle havens der wereld.

AÃ i STEHDAM SESTRAATWEG 40. BAAR N, TELEFOON K 2954-3741, TELEGRAMADRES: REDWIJS-BAAHN

"ruk : 1lI_0MMESIM ,\L

_

Hen ll aa,

\