Skarby Malopolski 2011

viiI Konkurs plastyczny „Skarby Małopolski”

skarby małopolski

viiI Konkurs plastyczny „Skarby Małopolski” w ramach xii Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego Kraków 2010 koncepcja i realizacja konkursu: Małopolski Instytut Kultury

© by Małopolski Instytut Kultury, Kraków 2011

Nagrodzone prace plastyczne VIII Konkursu plastycznego „Skarby Małopolski” Nagrody indywidualne I nagroda

Madejska, Angelika Małek, Klaudia

Górka, Damian Gucwa, Katarzyna

Mik, Zuzanna Morawka, Mariola

Kobaka, Krzysztof Łajka, Grzegorz

,,uOwiecki na holi a zycie góroli”

Sarkowicz, Joanna Schab, Karolina

Marszał, Arnold Rymek, Dominik

Dorota Pęksa

Skorupa, Agnieszka Stankowska,

Sowa, Maksymilian Szura, Joanna

Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II

Gabriela Wrona

Święs, Mariusz Warzecha, Dominik Warzycki, Dawid Wojna, Krzysztof

w Krempachach „Wesele żydowskie”

Zięcina, Justyna Zych

II nagroda

Gimnazjum w Brzanie

„ANIELSKIE ŚWIĘTO – tradycja,

Karolina Abram, Tomasz Abram,

Wszystkie nagrodzone prace zostaną

która się tworzy”

Sylwester Bielewicz, Ewelina

zaprezentowane podczas wystawy.

Aleksandra Hyrkiel, Magdalena

Bulanda, Jolanta Bulanda, Katarzyna Ponadto Jury zakwalifikowało na

Lepiarz, Ewelina Mrowiec, Patrycja

Ćwikła, Katarzyna Jachowicz,

wystawę następujące prace:

Plichta

Magdalena Kieblesz, Sebastian

„Anielskie święto – tradycja,

Zespół Szkół w Lanckoronie

Łukasik, Kinga Michalik, Paulina

która się tworzy”, Urszula Malina,

Mól, Marcin Muszyński, Zofia Nosal,

Justyna Oczkowska, Zespół Szkół

III nagroda

Weronika Nowak, Krzysztof Ojczyk,

w Lankoronie

„Wesele żydowskie” – chuppa

Katarzyna Pyrek, Dominika Śliwa,

(baldachim weselny)

Justyna Śliwa, Tomasz Święs, Klaudia „Anielskie święto – tradycja, która

Karolina Abram, Paulina Mól,

Zięba, Krystian Żaba

się tworzy”, Wojciech Pułczyński,

Klaudia Zięba

Klaudia Trąbka, Zespół Szkół

Gimnazjum w Brzanie

w Lanckoronie „Wesele pogórzańskie”

Nagrody grupowe 3 równorzędne nagrody I

Gimnazjum w Siedliskach

„Tajemnicze mury Gorlic”, Wojciech

Justyna Bandura, Klaudia Ćwiklik,

Kraus, Jakub Śliwa, Zespół Szkół

Sławomir Feć, Karolina Fryczek,

w Ropicy Polskiej

„Czy secesja była kobietą? – czyli

Michał Fryczek, Wiola Hołda, Natalia

motyw kobiety w sztuce secesyjnej”.

Janowska, Łukasz Juruś, Janusz

„Usłyszeć głos kamienia I”,

Gimnazjum nr 6 im. Jana Pawła II

Klimek, Łukasz Król, Paulina Lepa,

Gabriela Juras, Natalia Moździerz,

w Tarnowie

Karolina Ligęza, Kinga Marszał,

Gimnazjum im. Ojca Świętego Jana

Maria Blicharz, Sylwia Bomba,

Magdalena Pierz, Kinga Stachura,

Pawła II w Radgoszczy

Paulina Breńska, Joanna Cetnar,

Justyna Wiejaczka, Łucja Wiejaczka,

Natalia Czub, Justyna Filipowicz,

Karolina Wietecha, Paweł Ziobrowski

„Usłyszeć głos kamienia III”,

Monika Godawska, Weronika

Karolina Bogusz, Sylwia

Monika Micek, Nikola Wiatr,

Janik, Agnieszka Jarek, Alicja

Ciepielowska, Maciej Domin, Rafał

Gimnazjum im. Ojca Świętego Jana

Jarmuła, Ewelina Kogut, Anna

Dulęba, Krzysztof Gąsior, Sebastian

Pawła II w Radgoszczy 4

„Spójrz inaczej… na Wieniawę” , Konrad Abram, Gabriel Jabłonski, Jan Molendowicz (opracowanie komputerowe), Rafał Rojek, Damian Turski, Zespół Szkół nr 1 w Bobowej „Do zobaczenia przy kawie”, Justyna Biel, Sylwia Rams, Gimnazjum im. Jana Pawła II w Gołkowicach Jury w składzie: Agnieszka Buława-Orłowska – artysta plastyk, projektantka grafiki użytkowej Marcin Klag – artysta plastyk, projektant grafiki użytkowej Piotr Witosławski – artysta plastyk, projektant, fotograf Katarzyna Dzigańska – filmoznawca, koordynatorka konkursu

5

nagrody indywidualne i nagroda

6

„uOwiecki na holi a zycie góroli”, grafika (linoryt) Dorota Pęksa Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w Krempachach „Tym razem zainteresowały nas owce i pasterstwo, zwłaszcza że niektórzy z okien domu oglądają pasące się stada. To, co było dawniej powszednie i nierozerwalnie łączyło się z życiem na wsi, dziś staje się rzadkością (…)”.

7

nagrody indywidualne iI nagroda

8

„Anielskie święto – tradycja, która się tworzy” Aleksandra Hyrkiel, Magdalena Lepiarz, Ewelina Mrowiec, Patrycja Plichta Zespół Szkół w Lanckoronie „Praca nad naszym aniołem ze Zwiastowania Fra Angelica była poważnym wyzwaniem. Po pierwsze musiałyśmy się zmierzyć z wielkim mistrzem, a po drugie – dopasować go do naszych serduszek na bordiurze. Na początku nie byłyśmy zadowolone z naszego «Frendzla», jak pieszczotliwie go nazwałyśmy, ale po namalowaniu detali, różnych drobnych ozdób i złoceń oraz ruin lanckorońskiego zamku zaczął się nam podobać (…)”.

9

nagrody indywidualne iII nagroda

10

„Wesele żydowskie” – chuppa (baldachim weselny) Karolina Abram, Paulina Mól, Klaudia Zięba Gimnazjum w Brzanie „Na naszej chuppie znajduje się wycinanka żydowska «Szpilmenora», która jest symbolem zawarcia małżeństwa przez żydowskich narzeczonych. Odzwierciedlają to ptaki, siedmioramienny świecznik żydowski (symbol krzewu gorejącego) oraz instrumenty: wiolonczela i trąbka”.

11

nagrody grupowe i nagroda ex ĂŚquo

12

„Czy secesja była kobietą? – czyli motyw kobiety w sztuce secesyjnej” Gimnazjum nr 6 im. Jana Pawła II w Tarnowie Maria Blicharz, Sylwia Bomba, Paulina Breńska, Joanna Cetnar, Natalia Czub, Justyna Filipowicz, Monika Godawska, Weronika Janik, Agnieszka Jarek, Alicja Jarmuła, Ewelina Kogut, Anna Madejska, Angelika Małek, Klaudia Mik, Zuzanna Morawka, Mariola Sarkowicz, Joanna Schab, Karolina Skorupa, Agnieszka Stankowska, Gabriela Wrona „Uważam, że secesja była kobietą. Świadczą o tym m.in. wzory florystyczne, tak charakterystyczne dla tego okresu w architekturze.

Co więcej, kobieta kojarzy się z gracją, falującymi elementami, powiewającymi wstążkami. (…)

W malarstwie przeważają delikatne, pastelowe barwy uwypuklające delikatność kobiet”.

13

nagrody grupowe i nagroda ex ĂŚquo

14

„Wesele żydowskie” Gimnazjum w Brzanie Karolina Abram, Tomasz Abram, Sylwester Bielewicz, Ewelina Bulanda, Jolanta Bulanda, Katarzyna Ćwikła, Katarzyna Jachowicz, Magdalena Kieblesz, Sebastian Łukasik, Kinga Michalik, Paulina Mól, Marcin Muszyński, Zofia Nosal, Weronika Nowak, Krzysztof Ojczyk, Katarzyna Pyrek, Dominika Śliwa, Justyna Śliwa, Tomasz Święs, Klaudia Zięba, Krystian Żaba 1. Suknia, diadem i welon panny młodej – Nechemy Gold (Halberstram) z Bobowej „Z relacji naocznych świadków wiemy, że suknię żydowskiej panny młodej zdobiły drogie kamienie i koronki ułożone w motywy roślinne. Ze starych fotografii wiemy, jak Nechema wyglądała w ślubnym diademie i jaką miała fryzurę. Odtworzyłyśmy kształt diademu, ale wzory zrobiłyśmy z wyobraźni, bo na zdjęciach nie widać szczegółów. Do udekorowania sukni wykorzystałyśmy dwa sznury starych pereł. Koraliki przykleiłyśmy w dolnej części stroju. (…) Łyżeczki 15

pomalowane na srebrno oraz płatki wycięte z papieru ułożyłyśmy w kwiaty, które są symbolem niewinności. Ozdabiają one dolne partie sukni oraz okolice dekoltu.

Efekt srebrnych kwiatów bardzo nam się spodobał, więc postanowiłyśmy udekorować nimi większość pracy”.

2. Frak pana młodego – Mojżesza Stempla z krakowskiego Kazimierza „Nazywam się Mojżesz Stempel, jestem synem rabina z Krakowa. Moja przyszła żona to Nechema z Bobowej, córka rabina Halberstrama... Miałem wielkie plany dotyczące przemysłu guzikarskiego, dlatego mój frak i kapelusz ozdobione są dużą ilością guzików”.

3. Grupa chasydzkich muzykantów „(…) W Bobowej kompozytorem muzyki chasydzkiej był sam Bencjan Halberstram, ojciec Nechemy Gold. (…) Losy naszych weselników są bardzo smutne, dlatego nie chciałyśmy, żeby praca była zbyt kolorowa. Całość utrzymana jest w ciepłych kolorach (złoto, brąz), zdobią ją guziki, druciki…

Wygląda jak dawne wspomnienia.

Instrumenty wykonałyśmy 16

6. Tałes (szal modlitewny rabina)

8.Koszerne potrawy weselne

codziennego użytku. Większość

„Odświętne tałesy zakładane

„Nasza grupa zajęła się

wyszukałyśmy w naszych piwnicach.

są podczas modlitwy i ważnych

przygotowaniem kompozycji

Gryf zrobiłyśmy z podpałki do

ceremonii. Do najważniejszych

ukazującej najbardziej typowe

kominka”.

elementów tałesu należy cicit

dania kuchni żydowskiej.

(frędzle), których noszenie nakazuje

Zanim zaczęłyśmy pracować

Żydom Tora w Księdze Liczb

nad konkretnymi daniami,

„Bobowa miasto wita gości

(Bemidbar). Najważniejszy jest jeden

dowiedziałyśmy się, co to znaczy, że

weselnych z krakowskiego

z frędzli (najdłuższy), na którym

kuchnia żydowska jest koszerna. (…)

Kazimierza”

wiąże się supełki. Tałes wykonany

Nasza praca pokazuje typowe dania

„Na wesele córki bobowskiego rabina

przeze mnie jest wyposażony w atarę

koszerne, które były serwowane

z synem krakowskiego cadyka,

(koronę) – pas o długości ok. 1 m

na weselu Nechemy, m.in. czulent

które się odbyło 10 marca 1931 r.,

i szerokości 12 cm (…)”.

z mięsem jagnięcym, forszmak ze

z materiałów naturalnych, czyli tektury, papieru i innych rzeczy

4. Scenografia stacji kolejowej

śledzia i duszoną gęś”.

został zamówiony specjalny pociąg.

Przybyło nim ok. 500 gości. Nasza

7. Ołtarz synagogi bobowskiej

praca przedstawia gości weselnych z Krakowa na bobowskiej stacji

„Symbole znajdujące się na ołtarzu

kolejowej. Rodzina Halberstamów

to dwa lwy w złotych koronach. (…)

wita ich transparentem:

Lew jest znakiem pokolenia Judy,

«Błogosławiony, który przybywasz»’’.

z którego pochodził król Dawid i z którego ma się narodzić Mesjasz.

5. Chuppa (baldachim weselny)

Dwa orły uosabiają pobożnych ludzi oraz opiekę Boga nad narodem

„Na naszej chuppie znajduje się

wybranym. W górnej części znajdują

wycinanka żydowska «Szpilmenora»,

się tablice z dekalogiem. W centralnej

która jest symbolem zawarcia

części znajduje się płótno

małżeństwa przez żydowskich

z symbolami żydowskimi i napisami

narzeczonych. Odzwierciedlają to

w języku hebrajskim. Ornamenty

ptaki, siedmioramienny świecznik

roślinne, takie jak winogrona,

żydowski (symbol krzewu gorejącego) symbolizują ziemię palestyńską oraz oraz instrumenty: wiolonczela

lud Izraela”.

i trąbka”.

17

nagrody grupowe i nagroda ex ĂŚquo

18

„Wesele pogórzańskie” Gimnazjum w Siedliskach Justyna Bandura, Klaudia Ćwiklik, Sławomir Feć, Karolina Fryczek, Michał Fryczek, Wiola Hołda, Natalia Janowska, Łukasz Juruś, Janusz Klimek, Łukasz Król, Paulina Lepa, Karolina Ligęza, Kinga Marszał, Magdalena Pierz, Kinga Stachura, Justyna Wiejaczka, Łucja Wiejaczka, Karolina Wietecha, Paweł Ziobrowski, Karolina Bogusz, Sylwia Ciepielowska, Maciej Domin, Rafał Dulęba, Krzysztof Gąsior, Sebastian Górka, Damian Gucwa, Katarzyna Kobaka, Krzysztof Łajka, Grzegorz Marszał, Arnold Rymek, Dominik Sowa, Maksymilian Szura, Joanna Święs, Mariusz Warzecha, Dominik Warzycki, Dawid Wojna, Krzysztof Zięcina, Justyna Zych 1. Strój panny młodej (3 osoby) „Strój panny młodej składa się ze spódnicy, gorsetu, halki, koszuli oraz butów. (…) Mieszkamy niedaleko Bobowej, która słynie z koronek, (…) więc wykorzystałyśmy stare firany. Usztywniłyśmy je szarym papierem pomalowanym srebrnym sprejem i udekorowałyśmy ozdobami 19

6. Strój swata (3 osoby)

z folii aluminiowej. Spódnica była

i ozdobiliśmy koronką klockową.

bardzo pracochłonna, ale wygląda

Chcieliśmy ponadto nawiązać do

oryginalnie i modnie. Z koszulki na

naszego lokalnego rzemiosła, dlatego

„(…) Pół godziny projektów

ramiączkach powstał piękny gorset,

na instrumentach widnieją kolorowe

i rozmyślań… Wreszcie zabraliśmy

który po dodaniu cekinów wygląda

koronki klockowe; klawisze akordeonu się do krojenia i szycia, które

bardzo oryginalnie”.

zrobiliśmy z klocków, które służą do

wcale nie były takie łatwe. Ze

ich wyrobu”.

skrawków materiałów wykonaliśmy

2. Strój pana młodego (3 osoby)

wykończenia. Później przykleiliśmy 4. Strój drużby (1 osoba)

kapsle, które wcześniej ukształtowaliśmy w kwiatki. Całość

„Z płaszcza odpruliśmy kaptur i dwa

wyszła naprawdę ekstra”.

razy pomalowaliśmy go białą farbą

„Na tylnej części płaszcza jest

w spreju, a lamówkę zrobiliśmy

narzutka, na której wykleiłem

z czerwonej taśmy izolacyjnej. Z tyłu

motyw kwiatowy. Użyłem tu ryżu,

czerwonym pastelem narysowaliśmy

kaszy oraz makaronu. To wszystko

wzory weselne, które znaleźliśmy

pomalowałem farbami plakatowymi.

„Postanowiliśmy, że zrobimy

w Internecie. Z przodu przykleiliśmy

Tak odtworzyłem pogórzański haft.

kostium dla stracha na wróble.

kapsle i wcześniej wycięte wzory

(…) Na przedniej i dolnej części

Punktem wyjścia dla nas była

z bloku technicznego pomalowane

płaszcza umocowałem metalowe

wizyta na strychach naszych domów

czarnym olejnym pastelem”.

nakrętki, które po rozcięciu mają

i znalezienie starego płaszcza oraz

„Wzorowaliśmy się na pogórzańskiej

kształt kwiatów. Ciupagę wykonałem

kilku szmatek na łaty i obklejenie

ornamentyce, ale staraliśmy się

z drewna, ostrze ciupagi pomalowałem kapelusza. Doszliśmy jeszcze do

wprowadzić nowoczesne materiały

srebrzanką. Na lasce wypaliłem różne

i techniki zdobienia. Zależało nam też, wzory i umocowałem monety, tak aby żeby strój pana młodego pasował do

podczas ruchu wydawała dźwięk”.

wniosku, że na strachu muszą jednak przysiadać ptaki, ponieważ nie jest on wcale taki straszny. Wycięliśmy kilka ptaków z tektury i obkleiliśmy

stroju pani młodej”.

5. Strój pierwszej dróżki i rózga 3. Instrumenty (3 osoby)

7. Brama weselna

je piórkami i słomą”.

weselna (3 osoby) 8. Scenografia kościoła (2 osoby)

„Wykonaliśmy instrumenty typowe

„Charakterystyczne dla Pogórzan

dla Pogórzan, jeden instrument

są białe bluzki, niebieskie spódnice

„Centralną i najważniejszą częścią

smyczkowy (kontrabas), jeden

i czerwone gorsety. My chciałyśmy

ołtarza jest wizerunek św. Mikołaja.

dęty (klarnet) i jeden klawiszowy

wprowadzić w ten strój nowoczesność Dowiedzieliśmy się, że zabytkowy

(akordeon). Przedmioty te

i dynamikę, dlatego też spódnicę

oryginał zaginął, a ten, który go

pomalowaliśmy na kolory

zrobiłyśmy w nowoczesny sposób,

zastąpił, jest współczesny. Nie bardzo

charakterystyczne dla Pogórzan

malując płótno farbami w spreju”.

nam się podobał. Postanowiliśmy 20

puścić wodze fantazji. Chcieliśmy,

wszystkim na funkcjonalności. (…)

12. Stół z tradycyjnymi potrawami

żeby obraz wyglądał na stary, bo

Z pomocą przyszedł nam miejscowy

weselnymi (5 osób) – korelacja

powinien pasować do barokowego

rzeźbiarz, a potem pan od techniki.

z matematyką (koszty wesela,

wystroju, ale jednocześnie, żeby był

Przez 7 dni ferii skręcaliśmy

menu w formie książki

wykonany nowoczesną techniką.

wszystkie elementy, naciągaliśmy

kucharskiej)

Stworzyliśmy ikonę św. Mikołaja

płótna i oklejaliśmy tekturą. Nie

metodą graffiti”.

ukrywamy, że mieliśmy dość, ale

„Na tradycyjnym weselu powinny

się opłacało. Po feriach każdy, kto

się znaleźć takie dania, jak pieczony

zobaczył rezultat naszej pracy, był

prosiak, kapusta z grzybami, czy

pod wielkim wrażeniem, szczególnie

barszcz z uszkami. (…) Najpierw

nauczyciele. Grzywa ze słomy,

sfotografowałyśmy produkty

„Za wykrój posłużyły nam stare

lejce, czerwone pompony z włóczki

i potrawy przygotowywane na wigilię

«skrzypce» pożyczone z kościoła

i dzwoneczki z kapsli to dodatki,

w naszych domach, potem wszystko

(tak się nazywa ornat rzymski

którymi udekorowaliśmy weselną

wydrukowałyśmy i skopiowałyśmy na

popularny przed soborem), a wzory

furmankę dla państwa młodych”.

ksero. Pomalowane pastelami dania

9. Ornat i stuła księdza udzielającego ślubu (3 osoby)

ułożyłyśmy na obrusach”.

wymyśliliśmy sami. Jest zrobiony z bawełnianego materiału… metodą batiku… Wykończenie i złocenia

11. Dekoracja sali – „pająk”, obraz Świętej Rodziny (4 osoby)

zrobiliśmy za pomocą kleju brokatowego… Użyliśmy kolorów

„Początki pracy nad «pająkiem»

białego i złotego, bo jak powiedział

były bardzo trudne. Najbardziej

nasz ksiądz „ornat do ślubu

skomplikowaną rzeczą było

powinien być biały lub złoty”.

zrobienie instalacji z rurek, którą później ozdobiliśmy bibułowymi

10. Furmanka państwa młodych

kwiatkami w żywych kolorach.

(3 osoby) – korelacja

Namalowaliśmy również obraz na

z informatyką i techniką

szybie. Poświęciliśmy mu dużo czasu,

(projektowanie komputerowe,

ale mamy nadzieję, że widać rezultat

makieta, skręcanie

naszej ciężkiej pracy. W obu pracach

i tapicerowanie elementów)

staraliśmy się używać jak najmniej koloru czerwonego, gdyż powodował

„Musieliśmy się nieźle napracować,

bójkę mężczyzn na weselu”.

żeby stworzyć naszą furmankę.

Zależało nam nie tylko na efektownym wyglądzie, ale przede 21

prace zakwalifikowane na wystawę „Anielskie święto – tradycja, która się tworzy” Wojciech Pułczyński, Klaudia Trąbka Zespół Szkół w Lanckoronie „Festiwal «Anioł w Miasteczku» trwa już od paru lat, ale nikt dotąd nie wpadł na pomysł z takimi anielskimi proporcami. To był dobry wybór. Widać było, że się podobały mieszkańcom i przybywającym na festiwal gościom (…)”.

22

„Anielskie święto – tradycja, która się tworzy” Urszula Malina, Justyna Oczkowska Zespół Szkół w Lanckoronie „Projekt proporca anielskiego, nad którym pracowaliśmy, był ciekawy. (…) Wydawało się nam, że jesteśmy prawdziwymi artystami i do tego wspólnie możemy robić pożyteczne rzeczy dla siebie i innych”.

23

prace zakwalifikowane na wystawę „Tajemnicze mury Gorlic”

symboliczny biało-czerwony mur

Wojciech Kraus, Jakub Śliwa

Tory symbolizują nieustanną

Zespół Szkół w Ropicy Polskiej

tułaczkę naszych więźniów (…). Po

przedstawia ściany tego budynku.

prawej stronie widnieją sylwetki „Inspiracją do wykonania naszej

dwóch polskich żołnierzy, którzy

pracy był budynek «Szklarczykówki»

stanowią symboliczną nadzieję

w Gorlicach, widniejący na

odzyskania niepodległości.

pierwszym planie przedstawienia.

Wybraliśmy nowoczesną technikę

Właśnie tam mieściła się siedziba

grafiki komputerowej, ponieważ

niemieckiego gestapo. (…) Naszą

chcieliśmy pokazać czasową odległość

uwagę szczególnie zwróciły napisy

miedzy wydarzeniami związanymi

wydrapane na murach tamtejszych

z II wojną światową a czasami nam

pomieszczeń. (…) W naszej pracy

współczesnymi”.

24

„Usłyszeć głos kamienia I” Gabriela Juras, Natalia Moździerz Gimnazjum im. Ojca Świętego Jana Pawła II w Radgoszczy

„Usłyszeć głos kamienia III” Monika Micek, Nikola Wiatr Gimnazjum im. Ojca Świętego Jana Pawła II w Radgoszczy „(…) zachwyciły nas kamienie.

Okazało się, że wcale nie są bezużyteczne. Odkryłyśmy, że towarzyszyły ludziom od zawsze, a ludzie wykorzystywali je oczywiście na różne sposoby. Każdy z nich ma jednak swoją historię, którą czasem ukazuje poprzez swój kształt”.

25

prace zakwalifikowane na wystawę „Spójrz inaczej… na Wieniawę” Konrad Abram, Gabriel Jabłonski, Jan Molendowicz (opracowanie komputerowe), Rafał Rojek, Damian Turski Zespół Szkół nr 1 w Bobowej „Moja praca została zrobiona na komputerze, ale można doszukać się w niej głębszej treści. Taki portret Wieniawy spokojnie mógłbym zawiesić w swoim pokoju, a tradycyjnego zdjęcia chyba nie”.

26

„Do zobaczenia przy kawie” Justyna Biel, Sylwia Rams Gimnazjum im. Jana Pawła II w Gołkowicach „Niezwykli ze zwykłych miejsc” – to temat warsztatów przeprowadzonych przez nauczycielki ze szkoły w Gołkowicach przybliżających sylwetki znanych artystów wywodzących się z ziemi sądeckiej. „O warsztatach słyszałyśmy od starszych koleżanek. Bardzo chciałyśmy w nich uczestniczyć.

Sama tematyka zajęć wydała się nam interesująca, zwłaszcza że niedaleko nas mieszka dwóch twórców (…).

I nadarzyła się okazja, aby zebrać na ten temat informacje. (…) Warsztaty pokazały nam, jak wiele jest wokół nas interesujących tematów i wystarczy chcieć, aby się dowiedzieć tylu niezwykłych rzeczy (…)”.

27

Nagrodzone scenariusze warsztatowe VIII Konkursu plastycznego „Skarby Małopolski” I nagroda

Jury w składzie: Łucja Piekarska-Duraj – antropolog

„Czy secesja była kobietą? – czyli

społeczny, koordynatorka programu

motyw kobiety w sztuce secesyjnej”.

„Laboratorium” w Małopolskim

Aneta Kopeć-Wilk, Magdalena

Instytucie Kultury

Latawska-Honkisz, Katarzyna Płachta Justyna Masłowiec – koordynator Gimnazjum nr 6 im. Jana Pawła II

Zespołu ds. Edukacji Muzeum

w Tarnowie

Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie

II nagroda ex aequo

Aleksandra Rzońca – doradca edukacyjny, historyk sztuki, pedagog

„Anielskie święto – tradycja, która się tworzy” Barbara Kosowska, Irena Zguda Zespół Szkół w Lanckoronie „Wesele żydowskie” Katarzyna Semla-Oratowska, Agnieszka Śliwa-Klara Gimnazjum w Brzanie

Wyróżnienia: „Jedność różności”.

Bogusława Nowotarska, Elżbieta Wardzała-Sereś Zespół Szkół Zawodowych Towarzystwa Salezjańskiego w Oświęcimiu „Anielskie odkrycie” Teresa Marta Hordziej, Małgorzata Krzystek Zespół Szkół nr 2 im. Janusza Korczaka w Brodach 28

29

scenariusze warsztatowe „Czy secesja była kobietą?”

Gimnazjum nr 6 im. Jana Pawła II

„Czy secesja była kobietą? – czyli motyw kobiety w sztuce secesyjnej” Aneta Kopeć-Wilk – nauczycielka historii Magdalena Latawska-Honkisz – nauczycielka plastyki Katarzyna Płachta – nauczycielka języka francuskiego

Charakterystyka szkoły Gimnazjum nr 6 im. Jana Pawła II w Tarnowie znajduje się w dzielnicy Krzyż, w północno-wschodniej części miasta. Liczy 350 uczniów oraz 30 nauczycieli. Do gimnazjum uczęszczają dzieci z obwodu oraz uczniowie spoza niego – głównie z centrum Tarnowa i z pobliskich wsi, stąd społeczność szkolna jest bardzo różnorodna, ciekawa. Każdy uczeń wnosi coś nowego i oryginalnego.

Obiekt Tematem tegorocznych zajęć w ramach konkursu była sztuka secesyjna w architekturze, malarstwie i w rękodziele

artystycznym, ze szczególnym

Cele

uwzględnieniem postaci kobiety dominującej w każdej z tych

merytoryczne

dziedzin. Za punkt wyjścia do

– poznanie najważniejszych zjawisk

realizacji projektu badawczego

i wydarzeń, które ukształtowały

posłużyła nam rzeźba głowy kobiety

ducha czasu przełomu wieków,

stanowiąca detal architektoniczny

– odkrywanie ciekawych przykładów

z fasady kamienicy przy ul.

stylu secesji w architekturze

Klasztornej 7 w Tarnowie, na który

Tarnowa,

natknęliśmy się przypadkowo rok

– analiza przykładów malarstwa,

wcześniej, szukając maszkaronów

rzeźby, rzemiosła artystycznego,

w ramach VII edycji „Skarbów

biżuterii, mebli oraz fotografii

Małopolski”.

z epoki, – poznanie pojęć związanych

Kompetencje

z tematem: secesja, art nouveau, symbolizm, alegoria, seriografia,

– umiejętność uczenia się przez

witraż, inkrustacja, afisz, plakat,

wnikliwą obserwację, indywidualne

fotoplastykon itp.,

poszukiwania informacji

– poznanie dzieł artystów

w materiałach źródłowych oraz

reprezentujących ten styl: Gustava

analizę porównawczą dzieł

Klimta, Alfonsa Muchy, Louisa

sztuki w celu odnalezienia cech

Comforta Tiffany’ego, René Lalique’a,

charakterystycznych stylu secesji,

Émile’a Gallégo, Józefa Mehoffera, J.

– świadomość i ekspresja kulturowa

Gaudíego, Stanisława Wyspiańskiego

dzięki poznaniu kontekstu

i innych,

historycznego epoki, założeń

– określenie na podstawie

i nurtów poszczególnych dziedzin

zgromadzonych i obejrzanych

sztuki, a także różnorodności

przykładów cech charakteryzujących

interpretacji artystycznej

styl secesyjny, czyli: motywów

przedstawicieli secesji w Europie

dominujących, motywów

i w Polsce,

tarnowskich, kolorów, kształtów,

– rozwijanie wrażliwości na piękno,

plam, linii, wizerunku kobiecego

indywidualne obcowanie z dziełem

i symboliki tego wizerunku,

sztuki oraz świadomość bogactwa

– zwrócenie uwagi na ogromną

kulturowego naszego miasta.

różnorodność w sposobie 30

przedstawiania kobiety w sztuce

inne

na zajęcia przykłady sztuki secesyjnej

secesyjnej oraz różnorodność

– kształtowanie wrażliwości

w postaci zdjęć architektury,

materiałów, z jakich powstał

artystycznej i rozbudzanie wyobraźni reprodukcji malarstwa oraz kilku

wizerunek kobiety,

uczniów przez osobiste postrzeganie

przedmiotów zdobytych przez nas od

– poszukiwanie cech realnych

piękna i niepowtarzalności

znajomych kolekcjonerów. Do udziału

i alegorycznych w wizerunku kobiety- dzieła sztuki, a przez to wartości

w zajęciach zgłosiło się 20 uczennic

demona, kobiety-anioła, kobiety-elfa,

dziedzictwa kulturowego,

– drugo- i trzecioklasistek, które już

matki Polki, artystki oraz elegantki,

– poznanie dzieł secesyjnych naszego

od pierwszych zajęć wykazywały

– wyjaśnienie drogą porównań

miasta,

niezwykłe zainteresowanie

i skojarzeń terminu femme fatale,

– umiejętność rozpoznawania stylu

i zaangażowanie.

– zwrócenie uwagi na

w poszczególnych dziedzinach sztuki, Naszą wspólną pracę rozpoczęłyśmy

upowszechnienie fotografii

– umiejętność pracy w grupie,

od krótkiego przedstawienia

stanowiącej alternatywę dla

odpowiedzialność za wspólne

najważniejszych zjawisk i wydarzeń

malarstwa i umożliwiającej

wykonanie pracy plastycznej,

kształtujących ducha epoki

powielanie wzorów (pierwsze afisze

– dobieranie i planowanie zadań

w Europie i w Polsce, ilustrując te

teatralne, reklamowe).

w sposób pozwalający na udział

wiadomości licznymi przykładami

w projekcie każdemu uczestnikowi –

zdjęć i reprodukcji architektury,

plastyczne

na miarę jego możliwości i ambicji,

rzeźby, malarstwa, grafiki oraz

– wykorzystanie zdobytej wiedzy,

– inicjatywność i przedsiębiorczość

przedmiotów codziennego użytku.

poznanych technik plastycznych

przez zdobywanie z wielu różnych

Dziewczęta bardzo wnikliwie

(papieroplastyki, papier mâché,

źródeł materiałów do wykonania

obserwowały przykłady, chętnie

łączenia tkanin o różnych

prac plastycznych: sukien, ozdób,

zadawały pytania, dyskutowały, ale

fakturach i wzorach, artykułów

fotoplastykonu.

przede wszystkim bardzo trafnie scharakteryzowały styl secesji.

pasmanteryjnych, drutu, koralików, bibuły, organzy, tiulu itp.) oraz

Realizacja projektu

My jedynie dorzucałyśmy pewne informacje z zakresu historii czy

przykładów sztuki secesyjnej do

sztuki w celu lepszego sprecyzowania

stworzenia prac plastycznych,

Zajęcia warsztatowe rozpoczęły się 25

wykonania strojów, przedmiotów,

listopada 2010 r. spotkaniem w szkole ich myśli. Uczennice prezentowały

biżuterii, a także wyposażenia atelier mającym na celu przedstawienie

własne zbiory przedmiotów

inspirowanych dziełami z epoki,

uczniom tematyki tegorocznej edycji

i ilustracji. Na tym etapie zadaniem

– wykonywanie zdjęć oddających

projektu, harmonogramu naszych

uczestniczek projektu była analiza

klimat stylu secesyjnego

spotkań oraz proponowanych

przyniesionych przez nie materiałów,

przez umiejętną kompozycję,

działań w klasie i w terenie. Aby

zastanowienie się nad ich cechami

rekwizyty oraz uwypuklenie

przybliżyć nieco temat i rozbudzić

charakterystycznymi oraz dyskusja

charakterystycznych detali.

ciekawość uczniów, przyniosłyśmy

dotycząca ich autentyczności, czyli 31

scenariusze warsztatowe „Czy secesja była kobietą?” przynależności do stylu secesji.

dlaczego zasługują na naszą uwagę.

do sklepu z antykami, by móc się

Niewątpliwie największe wrażenie

Cała wycieczka została

przyjrzeć z bliska większej liczbie

robiły przedmioty codziennego

udokumentowana na licznych

przedmiotów z epoki. Korzystając

użytku: patery, wazony, lampy

fotografiach wykonywanych przez

z uprzejmości właściciela takiego

i świeczniki, w których dominował

uczestniczki projektu. Początkowo

sklepu, zorganizowałyśmy zajęcia

motyw kobiety, jak również

to my byłyśmy przewodniczkami

badawcze, polegające na wnikliwej

biżuteria inspirowana motywami

podczas zajęć w terenie, ale szybko

obserwacji i analizie znajdujących

roślinnymi i zwierzęcymi (motylami, uczennice przejęły inicjatywę.

się tam mebli i przedmiotów

ważkami). Po wspólnej analizie

Wchodziły w najgłębsze zakamarki

w celu odszukania przykładów

i dyskusji uczennice „wychwyciły”

kamienic i podwórzy, fotografowały

sztuki secesyjnej. Pomimo bardzo

te przedmioty, które nie miały cech

klatki schodowe, witraże w drzwiach, mroźnej soboty, uczennice nie

stylu. W ten sposób przygotowałyśmy

balkony, detale często niewidoczne

zawiodły. Przybyły prawie wszystkie.

się do wycieczki po tarnowskim

na pierwszy rzut oka (np. zachowane

Bardzo uważnie przyglądały

Starym Mieście i szukania śladów

secesyjne balkony na fasadach

się każdemu drobiazgowi,

secesji.

zmienionych stylowo). Jak mówiły,

fotografowały, dyskutowały,

Wyposażone w ciepłe ubrania,

odkrywały własne miasto na nowo.

pytały o szczegóły, bardzo trafnie

wygodne buty i aparaty fotograficzne

Bardzo ciekawym doświadczeniem

odnosiły charakterystyczne cechy

rozpoczęłyśmy nasze poszukiwania

dla nich był spacer po właśnie

danego obiektu do wiadomości

od kamienicy przy ul. Klasztornej 7,

wyremontowanym dworcu PKP

zdobytych podczas wcześniejszych

położonej z dala od głównych arterii

w Tarnowie. Po raz pierwszy

zajęć. Większość uczennic po raz

miasta. Wspomniany budynek jest

przyszłyśmy nie jako śpieszący się

pierwszy miała okazję znaleźć się

bodaj jednym z najpiękniejszych

podróżni, ale odkrywcy stylu w jego

w sklepie z antykami. Dodatkowo

przykładów secesji w architekturze

architekturze i wnętrzach. Uczennice pozwolono im wszystkiego dotknąć,

Tarnowa. Uwagę wszystkich przykuła z uwagą oglądały fasadę budynku,

sfotografować bez konieczności

niezwykła głowa kobiety na fasadzie

odrestaurowaną piękną posadzkę

kupienia. Było to idealne

budynku (młodej, tajemniczej,

w stylu z epoki, elementy drewniane

miejsce, żeby w pełni zrozumieć

wyniosłej, o słowiańskiej urodzie),

i metalowe, stare meble, lampy

pojęcie „secesja” i jej założenia,

jak również charakterystyczne

i wiele przedmiotów znajdujących się wytłumaczyć, na czym polega i jak

motywy zdobnicze (płyciny, elementy wewnątrz dworca oraz w dworcowej

wygląda inkrustacja, barwione szkło,

florystyczne i geometryczne,

restauracji i kawiarni. Dziewczyny

witraż itp.

metalowe elementy balkonów).

były zaskoczone i oczarowane takim

Następne spotkanie w szkole

Podążając ulicami miasta,

bogactwem detali w tak „banalnym

rozpoczęłyśmy od zaprezentowania

odnajdywałyśmy inne piękne

i nieciekawym z pozoru miejscu”.

tego wszystkiego, co zdobyłyśmy

przykłady secesji, które uczennice

W celu pełniejszego ukazania piękna

podczas zajęć w terenie. Uczennice

same potrafiły opisać i uzasadnić,

secesji postanowiłyśmy się wybrać

z dumą pokazywały na zrobionych 32

przez siebie fotografiach wizerunki

Chciałyśmy połączyć w ten sposób

A gdyby dodać do tego rekwizyty,

kobiet z fasad budynków oraz

sztukę i życie codzienne, by pełniej

tapety w tym stylu i wykonać piękną

charakterystycznych motywów

oddać wizerunek ówczesnej kobiety.

sesję zdjęciową w atelier, a może

roślinnych i geometrycznych.

Przy tej okazji uczennice dowiedziały jeszcze w autentycznym wnętrzu

Na kolejnych zajęciach

się także wielu ciekawych szczegółów

secesyjnym? Tak oto opracowałyśmy

podsumowałyśmy we wspólnej

dotyczących początków fotografii.

wspólnie dalszy etap naszych zajęć,

dyskusji to, co nowego przyniosła

Zaprezentowałyśmy także ilustracje

czyli wykonanie prac plastycznych.

nam wycieczka do antykwariatu.

przedstawiającą fotoplastykon

Na następnych zajęcich byłyśmy

Uczennice prezentowały

jako przykład eksponowania

ogromnie zaskoczenie i pełne

wykonane tam fotografie, dzieliły

i oglądania zdjęć, coś, co było

podziwu dla tempa, pomysłowości

się wrażeniami. Na tym etapie

niewątpliwie elementem bardzo

i jakości tego, co zobaczyłyśmy.

dziewczęta miały już bardzo dużą

charakterystycznym dla epoki i dla

W małych grupkach nasze uczennice

wiedzę ogólną na temat secesji,

fotografii, a po części i kina. Kila

szyły stroje, robiły z kolorowych

wzbogaconą przykładami z niemalże

uczennic od razu skojarzyło to

koralików, modeliny i drucików

każdej dziedziny sztuki.

urządzenie z fragmentami filmu Czas kolczyki, pierścionki, bransolety

Teraz skupiłyśmy się na motywie

honoru.

i naszyjniki. Obszywały koronkami

przewodnim naszych zajęć – kobiecie

Nasze uczennice były zaskoczone

i tiulem parasole, z masy papierowej

w secesji. Wszystkie uczestniczki

wielorakością sposobów

wykonywały wazon, malowały

oraz prowadzące zajęcia zgromadziły

przedstawiania kobiety. Jednocześnie farbami akrylowymi arkusze szarego

reprodukcje malarstwa, grafiki

widać było, że temat je pasjonuje.

papieru służące jako tapety à la

i rzeźby, ilustracje sztuki użytkowej,

Podczas tych zajęć rodziły się

Klimt do sesji zdjęciowej. Pojawiły

plakatów i reklam z epoki. Od

pierwsze pomysły prac plastycznych,

się tutaj kobiety nawiązujące do

zwiewnych, delikatnych, zupełnie

pierwsze szkice, plany wykonania

tych z dzieł Alfonsa Muchy, matka

nierealnych alegorii piękna

strojów, biżuterii i akcesoriów.

karmiąca jak na obrazach Stanisława

i natury, poprzez zmysłowe,

Pomysłów było bardzo wiele, należało Wyspiańskiego, damy w podróży,

tajemnicze oraz szykowne, pełne

to tylko jakoś ogarnąć i stworzyć

wyjęte żywcem ze starych fotografii,

gracji damy, przaśne, wiejskie

spójną całość.

kobiety w czerni – femmes fatales

dziewczęta, aż do niebezpiecznych

A gdyby stworzyć coś na wzór

z prac Gustava Klimta.

i nieprzewidywalnych femmes fatales atelier fotograficznego sprzed

Teraz pozostało nam przygotować

dominujących w dziełach wielu

stu lat? A gdyby uszyć stroje,

się do wykonania sesji zdjęciowej.

artystów secesyjnych.

zrobić własnoręcznie biżuterię,

Zaczęłyśmy od dokładnego

Osobnym zbiorem były stare

kapelusze, parasolki i inne drobiazgi

przeanalizowania starych fotografii,

fotografie, po części przyniesione

nawiązujące do stylu secesji? A gdyby szczególnie wyglądu atelier,

przez uczennice, po części przez nas,

zrobić odpowiedni makijaż i ułożyć

rekwizytów, pierwszego i drugiego

oraz te znalezione w Internecie.

fryzury na wzór tych z epoki?

planu zdjęciowego, kompozycji 33

scenariusze warsztatowe „Czy secesja była kobietą?” oraz operowania światłem. Trzeba

się praca na planie zdjęciowym.

niezwykle naturalnie paradujących

w tym miejscu podkreślić, że pasja

Na początek wraz z uczennicami

po mieście w secesyjnych strojach,

fotograficzna nauczycielki historii

stworzyłyśmy w kącie sali

bez cienia skrępowania pozujących

prowadzącej zajęcia była niezwykle

gimnastycznej secesyjne atelier.

do zdjęć. W czasie przeglądania

cenna właściwie przez cały czas

My też miałyśmy tu własny wkład

ujęć w obiektywie aparatu ktoś

trwania projektu. Uczennice

artystyczny. Nauczycielka plastyki

rzucił pomysł, że może by nakręcić

miały okazję zdobyć wiele bardzo

przyniosła pomalowany przez siebie

krótki film na dworcu w stylu

praktycznych informacji dotyczących

parawan, a nauczycielka francuskiego retro, podobny do tych oglądanych

wykonywania zdjęć. W międzyczasie

– własnoręcznie zrobiony gobelin.

na poprzednich zajęciach. Skoro

zupełnie przypadkowo natknęłyśmy

Aby uporać się z wykonaniem

mamy odpowiedni plener i chętne

się na afisz wystawy fotograficznej

fotografii wszystkich „modelek”,

„aktorki”, to czemu nie. Korzystając

tarnowskiego artysty Jacka

zorganizowałyśmy spotkanie podczas

z dobrodziejstw techniki, czyli

Janickiego i postanowiłyśmy to

ferii zimowych. Oczywiście prawie

odpowiedniej funkcji w aparacie,

wykorzystać.

wszystkie uczennice stawiły się

nakręciłyśmy krótki materiał. Teraz

Zabrałyśmy więc tam nasze

gotowe do pracy. Jedne wcieliły się

należało mu tylko nadać charakter

uczennice, by mogły zobaczyć

w role modelek, inne dbały o stroje,

powrotu w czasie do przełomu

profesjonalnie wykonane

układały fryzury, robiły makijaże,

wieków. Tym zajął się uczeń naszego

zdjęcia, przyjrzeć się ich

aranżowały wnętrze atelier, a jeszcze

gimnazjum poproszony przez swoje

kompozycji, operowaniu barwami

inne – wraz z nauczycielką historii –

koleżanki uczestniczące w projekcie.

i światłocieniem oraz sposobowi

fotografowały.

Rezultat znajdzie się w prezentacji

prezentacji prac. Miałyśmy dużo

Po zakończonej sesji zdjęciowej

multimedialnej ilustrującej realizację

szczęścia, bo przy okazji otwarcia

w szkolnym atelier odczuwałyśmy

naszego projektu.

ekspozycji artysta dzielił się wieloma

pewien żal i niedosyt, że to już

Najtrudniejszym momentem

ciekawymi uwagami z dziedziny

koniec. Przecież jeszcze można

okazał się wybór fotografii

fotografii.

by jakoś wykorzystać te nasze

mających stanowić podstawę naszej

Dodatkowo pokazałyśmy uczennicom

piękne stroje. Ktoś nieśmiało

pracy plastycznej oraz wybór

przykłady kilku filmów z początków

zaproponował, żeby pokazać kilka

sposobu ich ekspozycji. I tutaj

kinematografii, ilustrujących życie

modeli w autentycznych secesyjnych

powrócił motyw fotoplastykonu,

w mieście z przełomu XIX i XX w.

wnętrzach. Niemal natychmiast

zasugerowany dyskretnie przez nas

Naszym celem było zwrócenie uwagi

padło hasło: „Dworzec PKP”. Odbyła

na wcześniejszych zajęciach. Aby

dziewczyn na wygląd ludzi z epoki,

się więc dodatkowa sesja zdjęciowa

zaprezentnować jak najwięcej zdjęć

ich stroje, fryzury i akcesoria (filmy

we wnętrzach tarnowskiego dworca

w oryginalny, a zarazem nawiązujący

znalazłyśmy w Internecie).

oraz w uliczkach i przed budynkami

do epoki sposób, stworzyłyśmy

Gdy wszystkie stroje i potrzebne

tworzącymi atmosferę epoki. Byłyśmy kartonowy walec podtrzymywany od

rekwizyty były już gotowe, rozpoczęła pełne podziwu dla uczennic, tak

wewnątrz sztywną konstrukcją, na 34

którym rozmieściłyśmy fotografie.

Cały proces tworzenia tej pracy plastycznej był bardzo ciekawym

Zebrane komentarze uczennic po poszczególnych etapach zajęć

Ten projekt pogłębił i rozszerzył moją wiedzę dotyczącą secesji. Byłam zachwycona wycieczką po Tarnowie.

Mariola Sarkowicz, klasa III c

doświadczeniem dla nas wszystkich.

Wybór każdego zdjęcia stanowił

Po zajęciach ogólnych (w terenie

wynik wspólnej decyzji poprzedzonej

i w szkole) dotyczących stylu secesji,

Na zajęciach poznałam dogłębnie

niejednokrotnie dyskusjami

rozpoznawania go w architekturze,

secesję. Nauczyłam się wiele o sztuce

dotyczącymi jego kompozycji,

malarstwie, rzeźbie i sztuce użytkowej:

tego czasu, kulturze, a nawet o ludziach wtedy żyjących.

jakości, trafności uchwycenia stylu

Joanna Cetnar, klasa III d

itp. Język i argumenty uczennic na

Na tych zajęciach nauczyłam się

tym etapie dowodziły, jak dużo się

znaczenia słowa „secesja”, rozróżniam

nauczyły i odkryły oraz na jak wiele

także kamienice secesyjne od

elementów zaczęły zwracać uwagę.

zwykłych. Ponadto zobaczyłam

Każda z nich miała świadomość

niezwykłe stroje, jakie w tamtych

Zajęcia dały mi niezwykłą okazję,

odpowiedzialności za rezultat pracy.

czasach nosiły kobiety, co mnie

by się wykazać kreatywnością.

bardzo zaintrygowało. Wszystko to

Szyłyśmy, samodzielnie robiłyśmy

Na konkurs postanowiłyśmy wysłać

przy bliższym spotkaniu okazuje się

ozdoby. Było to bardzo wzbogacające

jedną wspólną pracę plastyczną,

niezwykle piękne. Dodatkowo dzięki

doświadczenie.

zatytułowaną „Tarnowska secesja

tym zajęciom lepiej poznałam Tarnów, Agnieszka Stankowska, klasa III c

Po sesji zdjęciowej:

w fotoplastykonie”, wraz z dodatkami czyli miejsce, w którym mieszkam. w postaci dwóch kompletnych

Justyna Filipowicz, klasa II c

strojów kobiecych oraz dzbana z masy

Najbardziej podobało mi się pozowanie jako femme fatale, mimo

papierowej (delikatnej jak kobieta)

Uważam, że konkurs „Skarby

że nie mogłam potem rozczesać

inspirowanego sztuką secesyjną.

Małopolski” był bardzo interesujący.

włosów. Podobało mi się również

Cały przebieg zajęć w ramach

Dzięki tym zajęciom poznałam lepiej

robienie ważek z takiej dziwnej masy

tegorocznego projektu został

Tarnów, co pozwoliło mi też inaczej

papierowej na dzbanek. Nie podobało

zilustrowany w prezentacji

spojrzeć na moje miasto.

mi się, jak zwykle, sprzątanie

multimedialnej (dołączonej do

Zuzanna Morawka, klasa II d

po pracy.

Klaudia Mik, klasa III c

scenariusza i prac plastycznych) stworzonej wspólnie przez opiekunki

Moje odczucia po tych zajęciach są

i uczestniczki projektu.

jak najbardziej pozytywne. Widzę, jak Na zajęciach można się nauczyć dużo rzeczy zdążyłam się dowiedzieć

współpracy. Jeśli chodzi o mnie,

o secesji, i wiem, że nie był to czas

to najbardziej fascynowała mnie

stracony.

sesja zdjęciowa. Ciekawe było

Natalia Czub, klasa III d

też projektowanie, a następnie 35

scenariusze warsztatowe „Czy secesja była kobietą?” tworzenie strojów, ale przede

Co więcej, kobieta kojarzy się

wrażeń, osobistych refleksji, uwag.

wszystkim nauczyłam się, czym

z gracją, falującymi elementami,

Niewątpliwie było to bardzo ważne

jest secesja.

powiewającymi wstążkami.

spotkanie, które umocniło w nas

Joanna Schab, klasa III c

Majestatyczny paw i tajemnicza

przekonanie, że praca z dziedzictwem

ważka wprawiają w magiczny

kultury może być niesamowicie

nastrój. Kobieta była muzą dla

ciekawa, nieprzewidywalna i owocna.

Podsumowanie projektu

artystów secesji, co można zauważyć, To spotkanie odbyło się tuż po

oglądając piękne twarze na fasadach

Konkurs „Skarby Małopolski” nauczył

zakończeniu prac plastycznych,

budynków. W malarstwie przeważają

mnie współpracy z innymi. Pogłębił

a jeszcze przed ich zapakowaniem do

delikatne, pastelowe barwy

moją wiedzę na temat secesji. Dzięki

transportu. Rozpoczęłyśmy te zajęcia

uwypuklające delikatność kobiet.

tym zajęciom poznałam cechy

od wspólnego obejrzenia prezentacji

Zuzanna Morawka, klasa II d

tego stylu. Najciekawsze było to, że zajęcia odbywały się w różnych

multimedialnej ilustrującej przebieg kolejnych faz naszego projektu.

Secesja była kobietą. Wskazują na

miejscach, dzięki czemu mogłam

Z dumą, ale też ze wzruszeniem

to kwiaty (róże, maki, tulipany,

lepiej zrozumieć ich tematykę.

śledziłyśmy nasze poczynania. Przed

słoneczniki). Kobieta ukazywana była Jestem zachwycona tym projektem,

sobą miałyśmy gotowe „dzieła”

jako smukła osoba, także jako nimfa

znakomicie wykorzystałam czas.

naszych rąk i wyobraźni. Nadszedł

lub ważka.

Weronika Janik, klasa III c

czas na odpowiedź na najważniejsze

Maria Blicharz, klasa II d Myślę, że efekt pracy jest bardzo

pytanie, stanowiące tytuł naszego Skoro w projekcie brały udział same

dobry. Na początku nie wiedziałyśmy

dziewczyny, to secesja niewątpliwie

do końca, co nam wyjdzie, więc

Oto kilka odpowiedzi naszych

była kobietą. Jest także mnóstwo

nasza praca jest dla nas również

uczennic:

figur i motywów z kobietami. Mają

niespodzianką.

one subtelny, delikatny wyraz. Ale

Joanna Cetnar, klasa III d

projektu: „Czy secesja była kobietą?”.

Secesja jak najbardziej była kobietą.

były też femmes fatales; nie miałam

Wszystkie kształty przedmiotów

problemu, żeby wczuć się w tę postać. W tych zajęciach podobało mi się to,

codziennych przypominają różnego

Klaudia Mik, klasa III c

poznać modę secesyjną, atmosferę. Te

rodzaju fale i kształty kobiece.

Natalia Czub, klasa III d

że mogłyśmy wyruszyć w przeszłość,

Przy tej okazji dokonałyśmy

zajęcia dały mi bardzo wiele, miały

również oceny przebiegu zajęć, ich

bardzo dużą wartość edukacyjną. Nie

Uważam, że secesja była kobietą.

mocnych i słabych stron, poziomu

było niczego, co by mi się na nich nie

Świadczą o tym m.in. wzory

zadowolenia z wykonanych fotografii podobało.

florystyczne, tak charakterystyczne

oraz prac plastycznych. Celem była

dla tego okresu w architekturze.

tu wspólna dyskusja, wymiana

Ewelina Kogut, klasa III d

36

Komentarze nauczycieli

a szczególnie ich praca przy realizacji

byłyśmy mile zaskoczone rezultatami

„dzieł” plastycznych. Na spotkaniach

ich pracy, czyli stworzonymi strojami,

Z każdym dniem wspólnej pracy

w zespołach zgodnie planowały

które okazały się bardzo różne.

rosły mi skrzydła – tak krótko mogę

i wykonywały poszczególne zadania.

Przez cały czas trwania zajęć

scharakteryzować czas spędzony

Ciekawe pomysły były realizowane

duże wrażenie robiły na nas

z uczennicami. Wszystkie zajęcia

ogromnym nakładem pracy

uczestniczki, które nie bacząc na

w terenie odbywały się w soboty lub

i z pietyzmem.

brak czasu i niesprzyjające warunki

popołudniami, często w mroźnej,

Zdjęcia w atelier i w plenerze: to nic,

atmosferyczne, z gorliwością

zimowej aurze; potem mozolne,

że były ferie, to nic , że było zimno

angażowały się w zajęcia. Kto lepiej

długie sesje zdjęciowe podczas ferii

– wszyscy zawsze byli punktualni

zrozumie secesję, jak nie kobieta?

zimowych. Nic nie było w stanie

i gotowi do zajęć. Miłe reakcje ludzi

Nasze wspólne zajęcia nie były pracą

ostudzić zapału uczestniczek projektu.

spieszących do pociągu i ciekawe

nad secesją ani tylko spotkaniem

Jego tematyka z całym swoim

spojrzenia nie peszyły naszych modelek z nią, a wspaniałą przygodą, której

bogactwem, kolorytem, ogromnym

wykazujących pełny profesjonalizm

nie zapomina się nigdy, która jest

ładunkiem piękna, oryginalności

przy realizacji zdjęć na dworcu oraz na

impulsem do dalszego działania.

i kobiecości niewątpliwie zafascynował ulicach Tarnowa. Jako nauczyciel mam

Aneta Kopeć-Wilk

uczennice. Udział w projekcie brały

nadzieję, że ta „lekcja historii” będzie

dziewczyny z czterech różnych klas,

miała swoje konsekwencje w przyszłości.

ale tutaj tworzyły prawdziwie zgrany,

Za kilka lat nasze uczennice otworzą

jednolity zespół osób uzupełniających

swoje albumy z fotografiami i opowiedzą Maria Blicharz, Sylwia Bomba, Paulina

się i pomagających sobie wzajemnie.

swoim dzieciom o tej przygodzie z „Panią Breńska, Joanna Cetnar, Natalia Czub,

Dużo można by się od nich nauczyć.

Secesją”.

Justyna Filipowicz, Monika Godawska,

Katarzyna Płachta

Magdalena Latawska-Honkisz

Weronika Janik, Agnieszka Jarek,

Uczestniczki projektu

Alicja Jarmuła, Ewelina Kogut, Anna Konkurs po raz kolejny dał uczniom

Temat od samego początku niezwykle

Madejska, Angelika Małek, Klaudia

naszej szkoły możliwość pogłębienia

nas ekscytował. Już po pierwszych

Mik, Zuzanna Morawka, Mariola

wiedzy o mieście, w którym

zajęciach przekonałyśmy się, że

Sarkowicz, Joanna Schab, Karolina

mieszkamy. Zapoznanie się ze stylem

secesja jest stylem, w którym

Skorupa, Agnieszka Stankowska,

sztuki secesyjnej w Tarnowie oraz

występuje wiele kobiecych elementów. Gabriela Wrona

europejskim malarstwem i rzemiosłem Dziś wiemy, jak bardzo secesja jest artystycznym było wielką inspiracją

przesiąknięta kobiecością. Miałyśmy

12. Czas realizacji projektu

tegorocznego tematu: „Czy secesja była

okazję się przekonać, jak bardzo

zajęcia w terenie – 7 h

kobietą?”.

bogate w secesję jest nasze miasto.

zajęcia w szkole – 5 h

Osobiście urzekło mnie zaangażowanie Pozostawiając uczennicom swobodę uczennic w przebieg całego projektu,

w doborze materiałów i wzorów,

sesja zdjęciowa – 6 h wykonanie pracy plastycznej – 12 h.

37

scenariusze warsztatowe „Anielskie święto” Zespół Szkół w Lanckoronie

„Anielskie święto – tradycja, która się tworzy” Barbara Kosowska – nauczycielka języka angielskiego Irena Zguda – nauczycielka plastyki

Charakterystyka szkoły Zespół Szkół w Lanckoronie jest niewielką szkołą liczącą ok. 240 uczniów. Nieliczne zespoły klasowe są bardzo zgrane i chętnie angażują się w działania pozaszkolne, takie jak warsztaty gitarowe czy harcerstwo.

Chętnie podejmują współpracę z lokalnymi stowarzyszeniami, np.

Towarzystwem Przyjaciół Lanckorony lub Stowarzyszeniem EkologicznoKulturalnym „Na Bursztynowym Szlaku”. Co roku uczniowie biorą udział w takich akcjach, jak sadzenie cisów lub sprzątanie świata, „Jarmark Świętojański” w czerwcu oraz „Anioł w Miasteczku” w grudniu.

Obiekt Proporce anielskie

Kompetencje kluczowe rozwijane u uczniów podczas realizacji projektu

w 2004 r. zimowy festiwal – „Anioł

– kompetencje społeczne

kiedy to Lanckorona słynęła

i obywatelskie,

z jarmarków i targów. Każdego

– świadomość i ekspresja kulturowa.

roku odbywają się dwa jarmarki

w Miasteczku”. Ideą festiwalu jest nawiązanie do dawnej tradycji,

– świętojański i anielski. Ten

Cele

anielski, grudniowy, jest jednak najważniejszy i najbardziej uroczysty.

merytoryczne

A właśnie: dlaczego anielski? Skąd

– zaangażowanie młodzieży

tyle aniołów krążących po tym

w wydarzenie kulturalne, jakim

małym, malowniczym miasteczku?

jest festiwal zimowy „Anioł

Właściwie trudno znaleźć odpowiedź,

w Miasteczku”,

ale wszyscy są pewni, że anioły

– współpraca ze środowiskiem

idealnie tutaj pasują i świetnie

lokalnym.

się tu czują. Zarówno mieszkańcy, jak i goście zgodnie twierdzą, że

plastyczne

atmosfera w Lanckoronie jest sielska

– praca nad dużą formą plastyczną,

i anielska, romantyczna, pełna

– wykorzystanie techniki akrylu

nastrojów i odcieni. Może więc to jest

w dużych formach na płótnie,

sekret pochodzenia lanckorońskich

– rozwijanie umiejętności pracy

aniołów?

zespołowej.

Tradycją festiwalu jest nadawanie honorowego tytułu Anioła

Opis realizacji projektu

Lanckorony. Tytuł ten nadawany jest przez Stowarzyszenie Ekologiczno-

W Małopolsce jest takie miejsce,

Kulturalne „Na Bursztynowym

gdzie na stałe zadomowiły się anioły.

Szlaku” osobom, które ukochały to

Sfruwają nieoczekiwanie w ciągu

miasteczko i szczególnie w swoich

roku i mają już tam nawet swoje

działaniach je wyróżniają, pamiętają

muzeum i studnie. Tym anielskim

o nim nawet wtedy, kiedy są daleko.

miasteczkiem jest Lanckorona,

Ten honorowy tytuł dostali m.in.

która nie pozostała obojętna

Kazimierz Wiśniak i Marek Grechuta.

nalotom aniołów i aby je godnie

Odwiedzając anielskie miasteczko

przyjąć i wyróżnić zorganizowała

w drugi weekend grudnia, każdy 38

może zaśpiewać wspólnie ze Skaldami Jednym z nich jest akcja składania

przygotowali projekt dla swojej

piosenkę Anioł w Miasteczku,

życzeń świątecznych, które są

grupy. Tym samym każdy z nich

przespacerować się Szlakiem

roznoszone przez młodzież szkół

stał się liderem jednej z grup

Anielskich Studni, wziąć udział

gminy Lanckorona do mieszkańców

w czasie pracy nad całym

w warsztatach pod hasłem „Podaruj

pod hasłem: „Anioły z życzeniami

proporcem. Pracowano w grupach

bliskiemu anioła”, podczas których

wyruszają w świat”.

czteroosobowych. W trakcie

może wykonać własnego aniołka

Festiwal „Anioł w Miasteczku” ma

realizacji projektu dokonywano

pod okiem profesjonalnych artystów

być spotkaniem z różnymi formami

wielu zmian, dostosowując się do

i podarować go ukochanej osobie

aniołów, które są wizją czegoś

wielkości proporca, jak również jego

lub komuś samotnemu. Wszystkie

niewidzialnego i ulotnego. Choć są

estetyki. Przy osadzaniu proporców

anioły sfruwające na lanckoroński

tylko naszymi wyobrażeniami, to

zaangażowani zostali rodzice. Zajęli

rynek biorą także udział w anielskim

przyczyniają się do refleksji nad

się przygotowaniem elementów

pochodzie, przechodząc od Izby

duchowymi aspektami naszego życia,

konstrukcyjnych.

Muzealnej, przez Rynek, do

otwierając nam serca i dodając wiary. Ostatnim punktem naszego projektu

Galerii Aniołów, w której zostają

W tym roku postanowiliśmy ubarwić

był udział w korowodzie anielskim.

umieszczone nowe anioły i aniołki.

orszak anielski o dodatkowe anioły

Zebraliśmy się w szkole – uczniowie

Od 2009 r. został wprowadzony

w postaci anielskich proporców.

i opiekunowie. Przebraliśmy się

nowy punkt programu festiwalu.

Pomysł narodził się już rok wcześniej, w przygotowane wcześniej stroje

Chcąc pobić rekord Guinnessa na

kiedy to ktoś stwierdził, że anielskie

anielskie i wyruszyliśmy – jak co

największą liczbę zgromadzonych

miasteczko powinno mieć jakiś znak

roku – z życzeniami. W małych,

aniołów w jednym miejscu, corocznie rozpoznawczy – coś w rodzaju herbu organizuje się akcję liczenia aniołów,

lub sztandaru.

dwu- lub trzyosobowych grupach wędrowaliśmy po Lanckoronie, pukając do prawie każdego domu.

które przybywają na lanckoroński rynek i przechodzą przez anielską

Ogłosiliśmy konkurs na anielski

Zajęło nam to ok. godziny. Po

bramę. W tym roku na Rynku,

wizerunek. Jury wybrało pięć

powrocie był czas na gorący posiłek,

czyli w epicentrum anielskim,

najciekawszych prac. Do projektu

tak nieodzowny w zimowy czas.

wolontariusze z Małopolskiego

została zaangażowana cała

Wreszcie w uformowanym pochodzie

Hospicjum dla Dzieci po raz drugi

dwudziestoosobowa pierwsza

z naszymi anielskimi proporcami

uczestniczący w festiwalu liczyli

klasa gimnazjum w ramach zajęć

i dzwoneczkami ruszyliśmy na

anioły. Każdy dostał piękny, anielski

artystycznych. Największą trudność

Rynek, gdzie podczas przechodzenia

certyfikat z numerem.

stanowiło rozrysowanie projektów

przez bramę, odbywało się liczenie

Dzieci i młodzież miały bardzo

aniołów na dużych formatach.

aniołów. W tym roku było ich

duży wpływ na powstanie festiwalu

Wybrano pięciu najbardziej

ponad 160. Mróz i wiatr dokuczały

i każdego roku włączają się w pomoc

uzdolnionych uczniów, którzy

wszystkim, ale wytrwałość anielska

i realizację wielu przedsięwzięć.

na zajęciach pozalekcyjnych

była ogromna i nikt nie zrezygnował 39

scenariusze warsztatowe „Anielskie święto” z korowodu. W proporce dął wiatr

zadowolenie z tego, że w naszej

Było bardziej kolorowo i mimo

i sypał śnieg. Krótko mówiąc:

Lanckoronie jest takie ciekawe

mrozu, śniegu i zawieruchy wszyscy

śnieżyca. Udało się jednak przejść

i coraz bardziej popularne „święto

świetnie się bawili.

przez Rynek oraz Szlakiem Anielskich anielskie”.

Agnieszka Kuźniar, Wiktoria Plichta

Studni. Korowód prowadził św.

Mikołaj na koniu. Zakończenie nastąpiło w „Domu Golonki”, siedzibie Towarzystwa Przyjaciół

Kluczowe kompetencje w kontekście realizacji projektu

Dobrze mi się pracowało nad naszym proporcem anielskim. Nasze obawy, że nie uda nam się wspólne zrobić takiej dużej pracy, szybko się

Lanckorony, gdzie odbywał się wernisaż prac okolicznych artystów.

Kompetencje społeczne oraz

rozwiały. Znakomicie rozumieliśmy

Nasze proporce zawisły w sieni

świadomość i ekspresja kulturowa

się w grupie. Na Rynku było bardzo

tego domu, stanowiąc atrakcję dla

rozwijane były poprzez aktywne

zimno, ale impreza się udała.

zwiedzających.

włączenie się uczniów w wydarzenie

Pobiliśmy rekord ponad 160 aniołów.

Uczniowie byli bardzo zaangażowani

kulturowe i uświetnienie go

Ogólnie było super.

w realizację całego projektu.

przygotowanymi pracami

Arek Pułka

Szczególnie motywujący był fakt,

plastycznymi.

Super rozumieliśmy się w grupie,

że zaistniała możliwość prezentacji prac poza szkołą podczas popularnego

Czas trwania projektu

Szkoda, że pogoda nie dopisała, ale

święta „Anioł w Miasteczku”, a także w mediach i prasie. Również forma

2 miesiące

i tak wszyscy dobrze się bawili. Warto było pracować przy tych projektach,

projektu, sama w sobie nowatorska i niespotykana, była motywująca na

ponieważ każdy miał coś do roboty.

Komentarze uczniów

bo było miło, gdy nas ludzie chwalili.

Wojtek Pułczyński

codziennych zajęciach plastycznych w szkole.

Nad naszą pracą spędziliśmy dużo

Na jednej z lekcji zajęć artystycznych

czasu. Wkładaliśmy w nią wiele

Praca przebiegała swobodnie.

zrobiliśmy pokaz zdjęć z festiwalu.

wysiłku. Wciąż mieliśmy nowe

Z dziewczynami dopracowywałyśmy

Uczniowie dzielili się przeżyciami,

pomysły. Z niektórych trzeba było

wszystkie szczegóły, aby się

wyrażali swoje opinie, spostrzeżenia.

rezygnować. Nie spodziewaliśmy

nie powstydzić podczas pokazu

Zaczęły się nawet rodzić nowe

się, że anioł na naszym proporcu

na Rynku. Czułam radość, gdy

pomysły na następny festiwal.

tak bardzo spodoba się innym.

szliśmy z proporcami. Wszystkim

Podczas tego spotkania można

Było nam miło, kiedy zobaczyliśmy

się podobały. Ludzie klaskali,

było zaobserwować radość

zachwyconych ludzi. Nasza praca nie

wiwatowali i robili zdjęcia z nami

i podekscytowanie wynikające

poszła na marne. Proporce z aniołami i naszymi proporcami. Byliśmy

z zaangażowania uczniów w to

uświetniły zimowy festiwal

wydarzenie kulturalne, jak również

w Lanckoronie „Anioł w Miasteczku”. że tyle godzin spędzonych po lekcjach

bardzo dumni z naszych prac i z tego,

40

nie poszło na marne. Myślę, że warto

wybór. Widać było, że się podobały

Komentarze nauczycieli

było pracować nad tym projektem dla mieszkańcom i przybywającym na samej siebie, jak również dla innych,

festiwal gościom. Nam sprawiło to

To anielskie święto, które pojawiło

a zwłaszcza dla upiększenia naszego

również radość. Dało możliwość

się jakiś czas temu w Lanckoronie,

anielskiego festiwalu.

fajnej zabawy i satysfakcję

doskonale się wpisuje w jej

Wiktoria Plichta

z wykonanej pracy. Jedynym

klimat. Przyciąga wielu ludzi

problemem była pogoda, ale trudno

i angażuje młodych mieszkańców.

Praca nad naszym aniołem ze

było się spodziewać innej o tej porze

Powoli wrasta w tutejszą tradycję

Zwiastowania Fra Angelica była

roku. Myślę, że wnieśliśmy jakiś

i zatacza coraz szersze kręgi.

poważnym wyzwaniem. Po pierwsze

nowy, ciekawy akcent do naszego

Może sprawia to magia aniołów

musiałyśmy się zmierzyć z wielkim

anielskiego święta.

unoszących się nad zabytkowym

mistrzem, a po drugie – dopasować

Klaudia Trąbka

Rynkiem i okolicznymi polami

go do naszych serduszek na

i lasami. Uczniowie zaangażowani

bordiurze. Na początku nie byłyśmy

Projekt proporca anielskiego, nad

w ten projekt, na początku dość

zadowolone z naszego „Frendzla”,

którym pracowaliśmy, był ciekawy

sceptyczni, byli zadowoleni ze swojej

jak pieszczotliwie go nazwałyśmy,

i interesujący. Zabierał nam dużo

pracy, a wymagała ona ogromnej

ale po namalowaniu detali, różnych

czasu, ale praca przyniosła efekty,

samodyscypliny podczas działań

drobnych ozdób i złoceń oraz ruin

które nas cieszyły. Wydawało się

w zespołach. Główną motywacją dla

lanckorońskiego zamku zaczął się

nam, że jesteśmy prawdziwymi

uczniów była możliwość pokazania

nam podobać i nie musiałyśmy

artystami i do tego wspólnie

się na zewnątrz, choć z drugiej

się wstydzić, wychodząc z nim do

możemy robić pożyteczne rzeczy

strony budziło to niepokój przed

Rynku. Wiele osób fotografowało się

dla siebie i innych. Co roku wielu

konfrontacją. Pobudzani chęcią

z naszym „Frendzlem”, a jakaś pani

z nas przebierało się za anioły, żeby

pokazania się cierpliwie znosili

z telewizji zrobiła z nami wywiad.

przejść ulicami Lanckorony i złożyć

wszelkie uwagi i dokonywali korekt

Jesteśmy bardzo zadowolone z tej

mieszkańcom życzenia. Później

w przedstawianych kompozycjach.

pracy i myślimy, że ten anioł Fra

braliśmy udział w korowodzie

Irena Zguda, Barbara Kosowska

Angelica czuwał nad całym projektem aniołów i zawsze nam czegoś i zdążyliśmy na czas.

brakowało. Uważam, że proporce

Aleksandra Hyrkiel, Magdalena Lepiarz,

ubarwiły to wydarzenie.

Ewelina Mrowiec, Patrycja Plichta

Justyna Oczkowska

Festiwal „Anioł w Miasteczku” trwa już od paru lat, ale nikt dotąd nie wpadł na pomysł z takimi anielskimi proporcami. To był dobry 41

scenariusze warsztatowe „Wesele żydowskie” Zespół Szkół w Brzanie –

mieszkańców, a stanowiła integralną

– zainteresowanie ucznia historią

Gimnazjum w Brzanie

cześć naszej kultury i tradycji.

naszej „małej ojczyzny”,

Młodzież w naszej szkole niewiele

– pokazanie, czym był Holokaust

wie o tym, co się działo przed

i jakie miał skutki zarówno dla

wojną i podczas niej w naszej

Żydów, jak i Polaków,

gminie. Prawdopodobnie od Żydów

– skierowanie uwagi uczniów na

nauczyliśmy się wykonywania

problem antysemityzmu w Polsce.

„Wesele żydowskie” Nauczyciele prowadzący zajęcia Katarzyna Semla-Oratowska Agnieszka Śliwa-Klara

Charakterystyka szkoły Gimnazjum znajduje się w małej wsi o nazwie Brzana, w najbliższym sąsiedztwie Bobowej. Jest to szkoła licząca ok. 150 uczniów. To właśnie szkoła jest w tej miejscowości ośrodkiem kulturalnym. Różne inicjatywy uczniów zachęcają mieszkańców do doświadczenia czegoś nowego i zintegrowania się.

Osobliwość Brzany z jej górskimi pejzażami i umuzykalnionymi mieszkańcami powoduje, że to właśnie stąd pochodzą tak sławne postacie jak kompozytor Zbigniew Preisner (Kowalski), który żydowskie nazwisko zawdzięcza swojej żonie.

Obiekt Za cel warsztatów plastycznych postawiliśmy sobie poznanie kultury żydowskiej na nowo. Dlaczego?

Ponieważ została zapomniana lub wymazana z pamięci wielu

koronek klockowych, z których gmina Bobowa słynie na całą Polskę. Dzięki

plastyczne

nim kwitł tutaj handel. Do II wojny

– wykorzystywanie tradycji

światowej Żydzi stanowili prawie

w kreowaniu nowej rzeczywistości,

50% społeczności tego niewielkiego

– twórcze przetwarzanie starych,

miasteczka. To z powodu Holokaustu

niepotrzebnych rzeczy na

straciliśmy prawa miejskie po wojnie. nowoczesne i modne, Chcemy odtworzyć zapomnianą

– łączenie sztuki z innymi

historię i kulturę żydowską z jej

dziedzinami życia codziennego,

tradycjami, podobieństwami

– poznawanie różnych dziedzin

i odmiennością poprzez inscenizację

sztuki i nowych technik

„Żydowskie wesele”, które odbyło się

plastycznych,

10 marca 1931 r. w Bobowej.

– projektowanie strojów, – wykonywanie kostiumów

Kompetencje kluczowe rozwijane przez uczniów w trakcie realizacji projektu:

i rekwizytów do przedstawień teatralnych i filmów.

Realizacja projektu – kompetencje społeczne i obywatelskie,

Na początku uczniowie zostali

– świadomość i ekspresja kulturowa,

wstępnie zapoznani z tematem

– inicjatywność i przedsiębiorczość.

i wspólnie z nauczycielem zdecydowali, które elementy były

Cele

najbardziej charakterystyczne i najważniejsze dla wesela

merytoryczne

żydowskiego. Po opracowaniu

– zapoznanie uczniów z kulturą

listy tych elementów uczniowie

i tradycją żydowską,

według własnych zainteresowań 42

czy możliwości podzielili się na

w role, które sami wybrali. Byli to

symbolizuje nieskazitelną czystość.

grupy. Każda z tych grup zaczęła

prawdziwi żydzi żyjący w Bobowej

Gdzieniegdzie występują ozdobne

swoją pracę od poszukiwania

przed II wojną światową. Wybierając

koronki. Do udekorowania owej sukni

informacji na dany temat. W tym

postać, nie znali jej historii –

wykorzystałyśmy dwa sznury starych

celu wykorzystywali Internet,

poznawali ją, realizując zadanie

pereł. Koraliki przykleiłyśmy w dolnej

książki, czasopisma, a niektórzy

w trakcie warsztatów.

części stroju. Napracowałyśmy się przy

rozmawiali ze swoimi dziadkami

Kładliśmy duży nacisk na

nich na feriach. Pani A. Śliwa-Klara

czy nawet pradziadkami, chcąc

indywidualizację, dlatego każda

powiedziała, że zrobiłyśmy to bardzo

uzyskać jakieś dodatkowe informacje, praca miała zupełnie inny

profesjonalnie. Łyżeczki pomalowane

których nie było w innych

charakter. Uczniowie wzajemnie

na srebrno oraz płatki wycięte

źródłach. Następnie analizowali

dopingowali się pochwałami i czuli

z papieru ułożyłyśmy w kwiaty, które

i samodzielnie opracowywali wnioski się odpowiedzialni za swoje dzieła.

są symbolem niewinności. Ozdabiają

i spostrzeżenia dotyczące danego

Dzięki różnorodności tematów

one dolne partie sukni oraz okolice

tematu. Na zajęciach uczniowie

uniknęliśmy także porównań.

dekoltu. Efekt srebrnych kwiatów bardzo nam się spodobał, więc

z poszczególnych grup omawiali krótko swój temat i wspólnie

Podczas zajęć plastycznych powstały

postanowiłyśmy udekorować nimi

z nauczycielem decydowali o tym,

następujące prace:

większość pracy”.

1. Suknia, diadem i welon

2. Frak pana młodego – Mojżesza

jak będzie wyglądać ich praca oraz jaką techniką będzie wykonywana.

Podczas serii warsztatów uczniowie

panny młodej – Nechemy Gold

Stempla z krakowskiego

wykonywali zamierzone działania

(Halberstram) z Bobowej

Kazimierza

pod kierunkiem nauczyciela prowadzącego.

„Z relacji naocznych świadków wiemy, „Nazywam się Mojżesz Stempel,

Każda grupa miała inne zadanie,

że suknię żydowskiej panny młodej

jestem synem rabina z Krakowa. Moja

ale wszystkie prace były tak samo

zdobiły drogie kamienie i koronki

przyszła żona to Nechema z Bobowej,

ważne dla całości przedsięwzięcia.

ułożone w motywy roślinne. Ze

córka rabina Halberstrama... Miałem

Uczestnicy mogli korzystać ze

starych fotografii wiemy, jak Nechema wielkie plany dotyczące przemysłu

znalezisk (strych, szafa, garaż,

wyglądała w ślubnym diademie

guzikarskiego, dlatego mój frak

złom itp.) i zmieniać przeznaczenie

i jaką miała fryzurę. Odtworzyłyśmy

i kapelusz ozdobione są dużą ilością

przedmiotów lub tworzyć swoje

kształt diademu, ale wzory zrobiłyśmy różnych guzików”.

artefakty od podstaw. Otrzymali

z wyobraźni, bo na zdjęciach nie

sugestię, aby wykorzystać

widać szczegółów. Suknię zdobyłyśmy

3. Grupa chasydzkich muzykantów

makulaturę, tani szary papier i pudła od mojej cioci. Była gotowa, więc po towarze.

miałyśmy niemały problem,

„(…) W Bobowej kompozytorem

Wszyscy uczestnicy wcielili się

żeby ją zmienić. Biały materiał

muzyki chasydzkiej był sam 43

scenariusze warsztatowe „Wesele żydowskie” 6. Tałes (szal modlitewny rabina)

Bencjan Halberstram, ojciec

który przybywasz». Dwa rzędy dzieci

Nechemy Gold. Holokaust sprawił,

symbolizują czystość, niewinność

że najwięcej wykonawców działa

i błogosławieństwo, jakie Bóg zesłał

„Jest nakładany na głowę lub

obecnie w USA. Niewiele wiemy na

na Abrama, dotyczące obietnicy

ramiona przez mężczyzn wyznania

temat muzyki bobowskich żydów. Jest

licznego potomstwa. Wyróżniającym

mojżeszowego, w tym bobowskich

dla nas anonimowa tak jak twarze

elementem żydowskich ubiorów jest

chasydów. Ma prostokątny kształt

naszych muzykantów. Losy naszych

dominacja barwy czarnej i białej.

i biały kolor oraz czarne i granatowe

weselników są bardzo smutne, dlatego

Kapelusze oraz długie pejsy to główne (kolor pokolenia Judy) pasy wzdłuż

nie chciałyśmy, żeby praca była zbyt

cechy podkreślające ich wygląd”.

są podczas modlitwy i ważnych

kolorowa. Całość utrzymana jest w ciepłych kolorach (złoto, brąz),

boków. Odświętne tałesy zakładane

5. Chuppa (baldachim weselny)

ceremonii. Do najważniejszych elementów tałesu należą cicit,

zdobią ją guziki, druciki… Wygląda jak dawne wspomnienia. Instrumenty

,,Chuppa to wyznaczony baldachimem czyli frędzle, których noszenie

wykonałyśmy z materiałów

obszar, na którym dochodzi do

nakazuje żydom Tora w Księdze Liczb

naturalnych, czyli tektury, papieru

spotkania państwa młodych w celu

(Bemidbar). Najważniejszy jest jeden

i innych rzeczy codziennego użytku.

złączenia ich węzłem małżeńskim.

z frędzli (najdłuższy), na którym

Większość wyszukałyśmy w naszych

Chuppa uznawana jest za teren pana

wiąże się supełki. Tałes wykonany

piwnicach. Gryf zrobiłyśmy z podpałki

młodego, a dołączenie doń panny

przeze mnie jest wyposażony

do kominka”.

młodej stanowi symboliczny akt

w atarę (koronę) pas o długości ok.

połączenia dwojga ślubem. Ceremonia

1 m i szerokości 12 cm. Tałesy były

odbywa się zatem pod baldachimem,

zazwyczaj pięknie zdobione”.

4. Scenografia stacji kolejowej „Bobowa miasto wita gości

który ogranicza przestrzeń wyłącznie

weselnych z krakowskiego

od góry. Symbolizuje to zobowiązanie

Kazimierza”

młodej pary do stworzenia domu,

7. Ołtarz synagogi bobowskiej

który będzie zawsze otwarty dla

„Symbole znajdujące się na ołtarzu

„Na wesele córki bobowskiego

gości. Na naszej chuppie znajduje się

to dwa lwy w złotych koronach. Lew

rabina z synem krakowskiego

wycinanka żydowska «Szpilmenora»,

(po hebrajsku Arie, w jidisz – Lejb)

cadyka, które się odbyło 10 marca

która jest symbolem zawarcia

to imię męskie. Lew jest znakiem

1931 r., został zamówiony specjalny

małżeństwa przez żydowskich

pokolenia Judy, z którego pochodził

pociąg. Przybyło nim ok. 500

narzeczonych. Odzwierciedlają to

Król Dawid oraz z którego ma się

gości. Nasza praca przedstawia

ptaki, siedmioramienny świecznik

narodzić Mesjasz. Dwa orły uosabiają

gości weselnych z Krakowa na

(żydowski symbol krzewu gorejącego)

pobożnych ludzi oraz opiekę Boga nad

bobowskiej stacji kolejowej.

oraz instrumenty: wiolonczela

narodem wybranym. W górnej części

Rodzina Halberstamów wita ich

i trąbka”.

znajdują się tablice z dekalogiem.

transparentem: «Błogosławiony,

W centralnej części znajduje się 44

płótno z symbolami żydowskimi

pracy natrafiali na jakieś problemy,

z informacjami na temat getta

i napisami w języku hebrajskim.

to mogli się zwrócić do nauczyciela,

w Warszawie.

Ornamenty roślinne, takie jak

ale nie mogli oczekiwać gotowego

winogrona, symbolizują ziemię

rozwiązania. Nauczyciel jedynie

palestyńską oraz lud Izraela”.

sugerował czy też naprowadzał

9. Kluczowe kompetencje w kontekście realizacji projektu

ucznia na właściwy tor. To sami 8. Koszerne potrawy weselne

uczniowie, konsultując się

a) Uczniowie pracowali nad tematem,

z członkami swojej grupy, musieli

który w naszym społeczeństwie budzi

„Nasza grupa zajęła się

wybierać sposoby rozwiązania danego sprzeczne emocje. Musieli odrzucić

przygotowaniem kompozycji

problemu i podejmować ostateczne

stereotypy, które zostały utrwalone

ukazującej najbardziej typowe

decyzje co do jego rozwiązania

w ich podświadomości i zmierzyć

dania kuchni żydowskiej.

. Nauczyciel starał się być

się z tematem jak się okazało

Zanim zaczęłyśmy pracować

przewodnikiem, a nie „wyrocznią”.

całkowicie dla nich obcym. Poprzez

nad konkretnymi daniami,

Po zakończeniu prac plastycznych

analizowanie zwyczajów i tradycji

dowiedziałyśmy się, co to znaczy,

uczniowie pokazali swoje dzieła

żydowskich związanych z tak wesołym

że kuchnia żydowska jest koszerna.

kolegom, nauczycielom oraz

wydarzeniem, jakim jest wesele,

Jest to dla nas niezwykłe, że

rodzicom. Nie tylko omawiali swoje

nauczyli się większej tolerancji. Ze

żydowska gospodyni domowa musi

prace, ale również zaprezentowali

zrozumieniem przyjmowali fakt, że

pamiętać o tylu regułach dotyczących inscenizację wesela żydowskiego

różne grupy społeczne mają swoje

przygotowywania posiłków oraz że

z 1931 r. (scenariusz przedstawienia –

własne specyficzne zachowania

jedzenie jest tak bardzo związane

załącznik nr 1).

i tradycje. Problem Holokaustu

z przekonaniami religijnymi.

Na następnych warsztatach odbyła

i antysemityzmu wyzwolił w uczniach

Nasza praca pokazuje typowe dania

się dyskusja nad projektem.

współczucie i uwrażliwił na

koszerne, które były serwowane

Uczniowie wyrażali swoje opnie na

ludzką krzywdę. Co więcej, dzięki

na weselu Nechemy, m.in. czulent

temat prac swoich i kolegów; mówili

uczestnictwu w projekcie uczniowie

z mięsem jagnięcym, forszmak ze

o tym, czego się dowiedzieli, a co

nabyli zdolności do pracy w grupie

śledzia i duszoną gęś”.

było dla nich zupełnie nieznane;

oraz odpowiedzialnego angażowania

zastanawiali się, dlaczego wielu

się w powierzone zadania.

Grupa odpowiedzialna za układ

Polaków czuło wielką niechęć czy

taneczny wspólnie z nauczycielem

nawet nienawiść w stosunku do

b) Uczniowie analizowali temat, który

ustaliła poszczególne elementy

narodu żydowskiego. Wspólnie

doskonale znają w obrębie własnej

choreografii na podstawie analizy

z nauczycielami oglądali film

kultury. Kontrastowanie „swojskiego”

kilku tańców wykonywanych

Romana Polańskiego pt. Pianista,

wesela z weselem żydowskim pomogło

przez profesjonalnych żydowskich

aby skonfrontować nowo zdobytą

im wykształcić otwartą postawę wobec

tancerzy. Gdy uczniowie podczas

wiedzę dotyczącą getta bobowskiego

różnorodności kulturowej. Ponadto 45

scenariusze warsztatowe „Wesele żydowskie” zadania, z którymi przyszło im się

wykorzystaniu makulatury i rzeczy

udział w takim projekcie

zmierzyć, nauczyły ich kreatywności

niepotrzebnych. Wykonanie tego

jeszcze raz.

i różnych sposobów artystycznego

zadania wraz z kolegami z klasy było

Karolina Abram

i estetycznego wyrażania swoich

superdoświadczeniem. Najwięcej

odczuć i pomysłów.

frajdy sprawiła mi praca nad

Ja i kolega pracowaliśmy nad

choreografią do tańca żydowskiego.

frakiem pana młodego. Myślę, że

c) Uczniowie pracowali w grupach

Okazało się, że sposób, w jaki bawią

efekt końcowy był bardzo ciekawy.

i dzięki temu na każdym etapie

się Żydzi, jest wesoły i ciekawy. Teraz, Wszystkim w szkole bardzo się

realizacji projektu musieli

po zakończeniu projektu, bardzo mi

podobał. Brałem również udział

doskonalić umiejętności planowania,

brakuję naszych prób.

w tańcu żydowskim, który był dla nas

podziału obowiązków, skutecznego

Magdalena Kieblesz

wielką frajdą. Cały projekt był bardzo ciekawy.

komunikowania się czy zdawania

Marcin Muszyński

sprawozdań z postępów prac.

Moim zdaniem, projekt, nad którym

Zrozumieli, że każda jednostka

pracowałyśmy, był wspaniałym

pracuje dla dobra wspólnego, więc

doświadczeniem. Był to czas, kiedy

Razem z kolegami wykonaliśmy

należy odpowiedzialnie wykonywać

nie tylko wiele się nauczyliśmy,

ołtarz żydowski. Był to chyba jeden

przydzielone zadania. Uczniowie

ale była to także świetna

z najtrudniejszych projektów, ale

musieli się nauczyć ponoszenia

rozrywka i okazja do spotkania się

poradziliśmy sobie i efekt końcowy

konsekwencji pewnych decyzji.

z koleżankami po lekcjach. Wraz

wszystkich zachwycił. Największe

Wiedzieli, że jeśli wykonają coś źle,

z koleżankami poświęciłyśmy bardzo

wrażenie zrobiły lwy i orły, które

będą musieli zrobić to jeszcze raz lub

dużo czasu na przygotowanie chuppy, ozdabiały ołtarz. W ogóle cała

rozwiązać problem w twórczy sposób, ale uważam, że żadna minuta

inscenizacja wesela była fajna

co z pewnością zajmie im więcej

nie była zmarnowana, ponieważ

i wszyscy w szkole nas chwalili.

czasu, ale może przynieść nowe

efekt końcowy był dla nas bardzo

Sebastian Łukasik

doświadczenia i ciekawe rezultaty.

satysfakcjonujący.

Paulina Mól

Czas trwania projektu grudzień 2010–marzec 2011

Komentarze uczniów

Według mnie, praca nad pociągiem żydowskim była bardzo ciekawa.

Wszystkie prace moich kolegów

Dzięki temu projektowi dowiedziałam

i koleżanek były super. Przez

się wielu ciekawych rzeczy na

te trzy miesiące tak dużo czasu

temat historii i kultury żydowskiej.

spędzaliśmy nad naszym projektem, Największe wrażenie zrobiły na mnie że teraz nam bardzo tego brakuje.

ubiory żydowskie i dominacja barw

Ja pracowałam nad instrumentami

Ciągle dopytujemy się pani Kasi

czarnej i białej.

żydowskimi. Zostały one wykonane

Oratowskiej, kiedy spotykamy

Kinga Michalik

fajną metodą, która polegała na

się na próbie. Chętnie wzięłabym 46

Komentarze nauczycieli

pomysły, które mogliśmy wykorzystać w choreografii, szukali

Uczniowie bardzo się zaangażowali

ciekawych filmików w Internecie

w projekt i nie chodzi tu tylko

i niezmordowanie ćwiczyli,

o wkład ich pracy, który doceniamy,

spotykając się nawet po lekcjach

bo był ogromny. Wcielili się w role do

u siebie w domach. Uczniowie byli

tego stopnia, że zaczęli używać imion szczerze zainteresowani tematem osób z przydzielonych im ról. Bacznie – chcieli jak najwięcej wiedzieć śledzili losy swoich bohaterów

o obrzędach i tradycjach weselnych.

i często pytali o szczegóły, których

Często porównywali je z naszymi

nie znamy. Bardzo zintegrowali się

zwyczajami.

ze swoimi postaciami, wiec często

Bardzo dobrze pracowało mi się

słychać było konwersacje typu:

razem z uczniami – była to doskonała

„O matko, jak wyjdę za mąż, to

okazja, żeby ich lepiej poznać,

będę musiała zmienić legitymację

zwłaszcza nieśmiałe osoby, które

szkolną”, „Panie młody, żenisz

podczas pracy chętnie rozmawiały

się, a podrywasz inne. Chociaż nie

i pokazywały się z zupełnie innej

ma tu panny młodej, to teściowa

strony. Dla mnie było to również

patrzy”. Uczniowie bardzo przeżywali ubogacające doświadczenie, gdyż wojenne losy swoich bohaterów, bo

sama dużo się dowiedziałam na temat

podczas trzech miesięcy trwania

kultury i historii bobowskich Żydów.

projektu zdążyli się z nimi duchowo

Katarzyna Semla-Oratowska

związać. Nie spodziewaliśmy się aż takiego zaangażowania.

Agnieszka Śliwa-Klara Ja byłam odpowiedzialna za przygotowanie przedstawienia oraz tańca weselnego. W inscenizacji wszyscy uczniowie chętnie brali udział. Sami upominali się o próby i chcieli jak najlepiej wypaść przed publicznością. Grupa taneczna również bardzo się zaangażowała – wychowankowie sami poddawali 47

scenariusze warsztatowe „Jedność różności” Zespół Szkół Zawodowych

Kompetencje

Towarzystwa Salezjańskiego

– kształtowanie umiejętności uczenia

„Jedność różności” Bogusława Nowotarska Elżbieta Wardzała-Sereś

Charakterystyka szkoły W skład ZSZTS w Oświęcimiu wchodzi Gimnazjum, Technikum, Liceum Ogólnokształcące i Zasadnicza Szkoła Zawodowa. Jest to szkoła katolicka o ponad 100-letniej tradycji, trwale wpisana w historię miasta.

Działalność naszej szkoły w ciągu wieku miała duże znaczenie, nie tylko dla naszego miasta. Głównym celem szkoły jest kształcenie oraz wychowywanie młodych ludzi według zasad św. Jana Bosko.

Obiekt Obiektem zainteresowania stała się etykieta na butelkę pochodząca z wytwórni i rozlewni wód i alkoholu należącej do Jakuba Haberfelda w Oświęcimiu (obecnie pozostały tylko ruiny majątku żydowskiej rodziny Jakuba Haberfelda).

się,

zabytków jako dziedzictwa kultury.

Realizacja projektu

– rozbudzanie inicjatywności, – kształtowanie świadomości kulturowej.

a) działania realizowane w ramach projektu – prezentacja historycznych zdjęć,

Cele

oglądanie przedmiotów związanych z Oświęcimiem,

merytoryczne – przybliżenie historii Oświęcimia, – zapoznanie się z historią rodziny Haberfeldów.

– spacer ulicami Starego Miasta w Oświęcimiu, – szczególne zainteresowanie etykietą rozlewni wód i wódek Jakuba Haberfelda –

plastyczne

rozmowa z miłośnikiem ziemii

– rozwój umiejętności manualnych,

oświęcimskiej, panem M .

– poszukiwania i wykorzystanie

Ganobisem, na temat historii

różnych technik plastycznych, – kształtowanie myślenia abstrakcyjnego, – kształtowanie umiejętności twórczego wyrażania swoich uczuć,

rodziny właścicieli, – poszukiwanie i przedstawienie skojarzeń między współczesnymi przedmiotami a wydarzeniami w rodzinie Haberfeldów.

– wnikliwa obserwacja świata, – rozwijanie wyobraźni i wrażliwości b) motywacje estetycznej, – kształtowanie wyobraźni plastycznej poprzez emocje.

– rozmowy na temat wyboru obiektu, – wyjaśnienie celu zadania, – własne poszukiwania faktów z historii rodziny,

inne – rozbudzenie zainteresowania

– spotkanie z pasjonatem historii Oświęcimia.

bogactwem kultury regionu, – umiejętność współpracy w grupie,

c) wybory uczniów

– refleksja nad zaniedbywaniem

– wybór obiektu,

zabytków, – zwrócenie uwagi na znaczenie

– wybór przedmiotów-symboli, – wybór wydarzenia z życia rodziny 48

i samodzielne poszukiwania

osobisty stosunek do tematu. W ten

światowej nie mogli wrócić do domu.

informacji,

sposób uczniowie dzielili się swoimi

Nagle dobytkiem ludzi zamożnych

– wybór tematu pracy,

refleksjami. Została przeprowadzona

staje się tylko bagaż, który z sobą

– wybór techniki i materiałów.

dyskusja, która rozwijała wiele

zabrali.

wątków z historii jednej rodziny.

Każda rzecz oraz jej ułożenie ma w naszej pracy znaczenie.

d) sposoby rozwiązywania problemów przez uczniów – konsultacje z nauczycielem, – bezpośrednie kontakty

Kluczowe kompetencje w kontekście realizacji projektu

Walizka zarówno dosłownie, jak i w przenośni ukazuje tragizm sytuacji. Metaforycznie jest ona zwierciadłem czasu, wraz

z przewodnikiem, – rozmowy i dyskusje na temat

a) działania pomocne w rozwijaniu

z zawartością pozwala powrócić do

zdobytych informacji oraz

kluczowych kompetencji u uczniów

wspomnień. Jej otwarcie oznacza nie

własnych spostrzeżeń.

– spotkanie, opowieści przewodnika,

tylko powrót do minionych chwil,

– poszukiwanie skojarzeń,

ale także świadomość, że zostali

– własne poszukiwania zajęć ,

pozbawieni rodziny oraz majątku.

e) sposób przeprowadzenia przez nauczyciela fazy refleksji

informacji o rodzinie Haberfeldów,

Dosłownie walizka symbolizuje to,

Historia opowiedziana przez

historii Żydów w naszym mieście.

co zostało państwu Haberfeldom

przewodnika zrobiła na słuchaczach

b) Ocena była możliwa poprzez

tu i teraz, jak również konieczność

duże wrażenie. Od tego momentu

obserwacje działań uczniów,

rozpoczęcia wszystkiego od nowa

uczniowie stale wyrażali swoje

umiejętności poszukiwań,

z dala od domu, bez jakichkolwiek

refleksje na temat historii rodziny

poszczególnych dyskusji oraz

wiadomości o rodzinie i kontaktu

Haberfeldów. Przed przystąpieniem

wyrażania nowych spostrzeżeń.

z nią. Szal przypomina o zamożności, kobiecości pani Felicji Haberfeld,

do wykonania prac plastycznych uczniowie mieli za zadanie

Czas trwania projektu

korzeniach. Butelka nawiązuje do

przynieść przedmioty-symbole, które w jakiś sposób odnoszą się do

15 godzin

rodzinnej fabryki, a list w niej – do próby skontaktowania się z rodziną,

poznanej historii. Podsumowaniem poszukiwań stała się opowiedziana

nakrycie głowy – o żydowskich

Komentarze uczniów

Ojczyzną. Zdjęcia wybrane do naszej pracy nie są przypadkowe.

przez każdego ucznia ta część historii rodziny, która została najbardziej

„Podróż w jedna stronę”

Te, na których widnieje nazwisko

przez niego zapamiętana, wzbudziła

Poprzez tę pracę chcieliśmy

i butelki, mają związek z fabryką,

w nim szczególne zainteresowanie,

przybliżyć historię państwa

pracą oraz tym, że państwo

emocje. Przyniesione przedmioty

Haberfeldów, którzy w 1939 r.

wyjechali z kraju na targi alkoholi,

miały być symbolem tych uczuć,

wyjechali do USA na targi alkoholi.

m.in. aby się zaprezentować,

wrażeń i spostrzeżeń oraz ukazywać

Z powodu wybuchu II wojny

natomiast te przedstawiające 49

scenariusze warsztatowe „Jedność różności” biurko oraz określone przedmioty

gałęzie rozchodzą się do osobnych

ze wstrząsającą historią rodziny

ukazują codzienną pracę, starania,

kwater, ale mimo to wciąż są częścią

Haberfeldów.

ważne dla tych ludzi, ważne dla

tej samej rośliny, tworzą jeden

Uczniowie uczestniczący w konkursie

nich rzeczy codziennego użytku.

„współgrający” organizm. Między

od samego początku byli bardzo

Zdjęcia wykorzystane w walizce

gałęziami znajdują się czerwone

mocno zaangażowani. Spotkanie

uświadamiają nam też, jak bardzo

elementy, które przypominają

z przewodnikiem było dla nich

Haberfeldowie byli związani

o cierpieniu, przelanej krwi,

mocnym przeżyciem i jednomyślnie

z rodziną i Oświęcimiem – widnieje

zwłaszcza na ziemi oświęcimskiej,

swoją energię tworzenia skierowali

na nich pan Haberfeld, jego bracia

gdzie ginęli zarówno żydzi, jak

na zagadnienia relacji dwóch kultur,

i ojciec, kopia pocztówki, panorama

i katolicy. Część naszej pracy tworzą

a szczególne – na losy rodziny

Oświęcimia.

dwie postacie. Są do siebie podobne...

Haberfeldów.

Uderzyło nas to, w jak krótkim czasie Każdy z nas jest indywidualny, ale

Bez trudu, w stopniu bardzo

życie może się drastycznie zmienić,

należymy do tego samego gatunku.

satysfakcjonującym, z dozą dużej

ten ból, który musiał towarzyszyć

Bez względu na poglądy, wiarę, wciąż

pomysłowości i abstrakcji znaleźli

państwu Haberfeldom po stracie

jesteśmy ludźmi, jesteśmy do siebie,

relacje między współczesnymi

jedynej córki, rodziców i domu. Ta

w mniejszym bądź większym stopniu,

przedmiotami a życiem Haberfeldów.

świadomość skłoniła nas do pracy

podobni. Częściowym tłem są zdjęcia

Czuli potrzebę zdobycia większej

nad tym projektem.

związane z Oświęcimiem, ziemią

liczby informacji i byli w tym bardzo

nasyconą krwią, bólem, cierpieniem.

samodzielni. Nieoczekiwanie wystąpił

„Gałęzie tego samego drzewa”

Ziemią, na której możliwa była

problem, aby przy planowaniu pracy

Poznanie historii państwa

jedność Różności...

plastycznej oderwać swoje myśli od

Haberfeldów skłoniło nas do

Wiktoria Klaja

dosłowności, rzeczywistych obrazów.

Być może przeszkadzało im w tym

zagłębienia się w temat relacji między katolikami a żydami w Oświęcimiu.

Komentarz nauczyciela

współczucie dla poznanych ludzi z przeszłości. Po wielu analizach

Okazało się, że stosunki między tymi dwoma religiami były bardzo dobre.

Praca z uczniami w ramach VIII

i próbach udało im się stworzyć dzieło,

Chrześcijaństwo i judaizm mają te

Konkursu Plastycznego „Skarby

z którego są dumni.

same korzenie, każda z tych wiar jest

Małopolski” dała mi wiele korzyści

W moim umyśle na długo zostanie

monoteistyczna, przetrwała wiele

w postaci:

historia Haberfeldów, którą będę

wieków, trudności.

• obcowania z dziećmi w innych

opowiadać znajomym, oraz walizka

Praca ma kształt okna, które można

sytuacjach niż zajęcia lekcyjne,

otworzyć i poznać świat, przyjrzeć

• satysfakcji z uczestniczenia

się bliżej, dokładniej. W centrum

w tworzeniu dzieła sztuki,

znajduje się drzewo, które symbolizuje • przypomnienia wiadomości wspólne pochodzenie obu religii,

z „Podróży w jedną stronę”, która mnie zachwyciła.

Bogusława Nowotarska

o zabytkach miasta, zapoznania się 50

51

scenariusze warsztatowe „Anielskie odkrycie” Zespół Szkół nr 2 im. Janusza

tu specyficzne środowisko. Miasto

Korczaka, Brody

powstało w cieniu klasztoru i chociaż Karola Malczyka, pochodzącego

„Anielskie odkrycie” Teresa Marta Hordziej – nauczyciel plastyki Małgorzata Krzystek – nauczyciel języka polskiego

Charakterystyka szkoły Szkoła znajduje się na terenie wiejskim, w gminie Kalwaria Zebrzydowska. Jest zespołem szkoły podstawowej i gimnazjum.

Granica administracyjna jest w zasadzie niedostrzegalna, można powiedzieć, że wieś to przedmieście Kalwarii. Miasto od wsi oddziela ulica: mieszkańcy po jednej stronie mieszkają w Kalwarii, a po drugiej – we wsi. Dość zabawny układ.

Historia wsi sięga czasów powstania w tym miejscu zamku w Lanckoronie i klasztoru Bernardynów na przeciwległej górze, ufundowanego przez Mikołaja Zebrzydowskiego.

Zarówno Brody, jak i Kalwaria mają długoletnie tradycje rzemieślnicze.

W wymienionych miejscowościach znajdowało się i nadal istnieje bardzo dużo zakładów stolarskich, co miało niewątpliwy wpływ na istniejące

artysty malarza, autora polichromii

znane jest na całym świecie dzięki

z oddalonego o kilka kilometrów

osobie Karola Wojtyły, właściwie

Barwałdu. W informatorach

nie ma zbyt wiele do zaoferowania

o Kalwarii nie ma o tym najmniejszej

oprócz targów mebli, małego,

wzmianki. Nie znają tej historii

ruchliwego ryneczku i kamienic

nawet mieszkańcy związani

będących przed wojną w większości

z miastem i kościołem. Ta właśnie

własnością żydowską. Brody

polichromia i historia autora jest

jako wieś znajdują się natomiast

naszym obiektem.

w cieniu miasta, co jest odczuwalne np. w relacjach między grupami młodzieży. Ale wieś spokojna,

Wybrane kompetencje kluczowe

z kościółkiem barokowym, pięknym, odrestaurowanym, z oryginalnymi

W realizacji konkursu wzięły

barokowymi organami oraz

udział uczennice bardzo

wspaniałymi zakonnikami;

zaangażowane i takie, które

z pięknym krajobrazem i terenami

same prosiły o możliwość udziału

spacerowymi, wycieczkowymi

w konkursie, takie, które chodzą

i pątniczymi. Jednym słowem: warto

za nauczycielem, a nie odwrotnie.

tu wpaść na weekendowy spacer na

Ponieważ historii życia i twórczości

świeżym powietrzu…

Karola Malczyka nie zna prawie nikt, była to doskonała motywacja.

Obiekt

Uczennice musiały same zdobyć wstępne informacje, pytając

Obiekt, którym się zajęliśmy, sam

wśród znajomych mieszkańców

w sobie nie jest ciekawy – typowy

Kalwarii Zebrzydowskiej, szperając

neogotycki kościółek w małym

w Internecie, encyklopediach (tego

miasteczku z początków XX wieku,

nazwiska w encyklopediach nie ma),

stojący niczym na wyspie i otoczony

docierając do źródeł prywatnych,

z wszystkich stron ruchliwymi

a w końcu nawiązując kontakt

ulicami. Mieszkańcy Brodów nie są

z osobą, która poświęciła kilka

z nim związani uczuciowo. Wewnątrz lat, tropiąc ślady artysty – z ks. znajduje się natomiast „kawał

Maciejem Józefowiczem z Krakowa.

historii” nieznanego tu w ogóle

Ponieważ dziewczyny są uzdolnione 52

plastycznie, tym bardziej temat

dużego formatu w nieznanej technice poszczególne elementy malowidła?

stał się im bliski. Wyobrażenie

akrylowej,

Liliana zrobiła zdjęcia, oczywiście po

sobie młodego artysty malarza na

– wyobrażenie sobie siebie samej

otrzymaniu zgody księży z parafii.

rusztowaniach wewnątrz nowego

na rusztowaniu malującej ścianę…

W szkolnej bibliotece przeszukaliśmy

kościoła, malującego białe ściany,

(Wiele młodych osób chciałoby

wszelkie dostępne źródła. Jedynie

zaczynało być coraz bardziej ciekawe. samodzielnie pomalować swój pokój.

w Internecie znaleźliśmy trochę

Głównymi kompetencjami

Realizując projekt, mieli okazję na

informacji. Natrafiliśmy na

rozwijanymi przez uczennice

moment posmakować prawdziwego

nazwisko ks. Macieja Józefowicza,

były więc kompetencje społeczne

malowania.)

który przez kilka lat pracował nad polsko-węgierskimi śladami autora

i obywatelskie, świadomość i ekspresja kulturowa.

Realizacja projektu

polichromii, Karola Malczyka. I tu mieliśmy wielką satysfakcję. Ks.

Cele

Do pracy w projekcie, jak to

Maciej był wzruszony, że kogoś

zazwyczaj bywa na początku,

zainteresował swoim filmem,

merytoryczne

zgłosili się wszyscy. Trudno w takiej

przedstawiającym życie i historię

– poznanie historii życia i twórczości

sytuacji wybierać wśród chętnych,

artysty. Wspomniał, że film, nad

człowieka pochodzącego z tych

ale wiadomo, że po pewnym czasie

którym pracował, mało kogo

terenów,

zostają ci, którzy powinni.

zainteresował w miejscowości,

– zapoznanie się nie tylko z wojenną

Analizując pojęcie „skarby

skąd artysta pochodził, w miejscu,

historią autora polichromii, ale

małopolski”, stworzyliśmy długą

gdzie zostawił swój ślad. Ludzie

także z losami Polaków w czasie II

listę otaczających nas skarbów

od dziesiątek lat modlą się w tym

wojny światowej i po jej zakończeniu

(prawie 50). Młodzi ludzie są

kościele, chrzczą tu dzieci, te dzieci

(tu pomogła nam nauczycielka

świadomi, że na naszym terenie

uczestniczą w życiu religijnym

historii, przybliżając uczniom

jest ich mnóstwo. Skarb, jakim

kościoła, a o artyście nie wie prawie

sytuację Polaków w czasie wojny, ich

jest klasztor oo. Bernardynów

nikt. To był bardzo motywujący

działalność emigracyjną oraz walkę

i kalwaryjskie dróżki jest

moment. Uczestnicy poczuli się

podziemną),

powszechnie znany. Jednym z miejsc

niczym odkrywcy. Pytanie, jakie

– podkreślenie, że każdy człowiek

wskazanych przez uczestników był

zostało postawione, brzmiało: w jaki

pozostawia po sobie ślad i każda

kościółek w Kalwarii. Na początku

sposób osobę Karola Malczyka

historia życia jest niepowtarzalna

dziewczyny nie wiedziały, co może

przybliżyć okolicznym mieszkańcom?

i ważna. Niekoniecznie musi to być

tam być ciekawego. Dopiero kiedy

Jak wykorzystać tę zapomnianą

historia artysty.

znalazły się wewnątrz, padło

postać i jego twórczość?

pytanie o polichromię: kto i kiedy

W pobliskiej Lanckoronie od

plastyczne

pomalował ściany oraz sklepienie?

lat organizowany jest festiwal

– zdobycie umiejętności malowania

Co przedstawiają i co symbolizują

„Anioł w Miasteczku”, w którym 53

scenariusze warsztatowe „Anielskie odkrycie” Kompetencje

uczestniczą uczniowie naszej

z użyciem farb akrylowych, była dla

szkoły. Jedna z wychowanek

dziewczyn czymś nowym. Malując,

wspomniała o tzw. monidle, które

wyobrażały sobie, jak wiele pracy

Można powiedzieć, że taki sposób

zawsze pojawia się jako atrakcja

wymagało pomalowanie całego

pracy wywołuje reakcję łańcuchową:

festiwalu. Padła propozycja, aby na

kościoła, ścian i sklepienia. Każda

w trakcie realizacji nagle pojawia

podstawie aniołów z polichromii

z dziewczyn chciałaby móc w swoim

się nowy pomysł, jak wykorzystać

Karola Malczyka stworzyć nowe,

pokoju też coś namalować. Z reguły

to, co zostało zrobione, co zrobić,

inne monidło, które przedstawimy

rodzice nie pozwalają. Dzięki tym

aby o naszych działaniach szerzej

w grudniu w Lanckoronie. I tak

kilkunastu godzinom z pędzlem choć

poinformować np. mieszkańców

zrodził się temat pracy plastycznej.

przez chwilę mogły realizować swoje

Kalwarii. Zredagowaliśmy artykuł

Przeanalizowaliśmy różne

marzenia.

do lokalnej gazety ze zdjęciami

techniczne aspekty realizacji naszego Kiedy praca została oprawiona, były

rezultatu naszej pracy. Ma się

pomysłu, biorąc pod uwagę m.in.

naprawdę zadowolone. Już cieszą się

ukazać w kwietniu. W maju druga

możliwość transportu i ekspozycji

na grudzień w Lanckoronie. O tym,

klasa gimnazjum będzie realizowała

oraz wytrzymałość na warunki

co robią, oczywiście poinformowały

projekt właśnie o Karolu Malczyku.

atmosferyczne. W realizacji pracy

rodziców, znajomych. Wtedy dopiero

Chętnie posłużymy pomocą. Nie

malarskiej wzięły udział cztery

się okazało, że o artyście naprawdę

starczyło nam czasu, ale w planie

osoby: Zuzia, Paulina i dwie

prawie nikt nie wie. Poznały

jest prezentacja filmu ks. Macieja

Moniki. Przeanalizowałyśmy

wojenne losy Karola Malczyka, jego

w tutejszym Centrum Kultury

zdjęcia wykonane w kościółku

twórczość na Węgrzech i późniejszą,

dla uczniów, dzieci, młodzieży

przez Lilianę; jako motyw wybrany

powojnną – w Kanadzie i USA.

i dorosłych mieszkańców. U uczniów

został anioł grający na harfie.

Same przyznały, że to dziwne, że ta

głównie rozwijane były kompetencje

Kilkanaście godzin zajęło nam

postać nie jest w ogóle promowana,

społeczne i obywatelskie. Nie zabrakło

rozrysowanie, pomalowanie,

znana. Ks. Maciej obiecał przyjechać

inicjatywności. Na koniec powstała

poprawki, wykończenie pracy,

do szkoły z filmem, który nakręcił,

praca, która zaistnieje w uroczym

która docelowo miała się znaleźć

obiecał spotkać się z dziewczynami

miejscu, jakim jest Lanckorona,

w Lanckoronie. Monidło z aniołem

i klasą zaangażowaną w projekt

miejscu lubianym przez artystów.

funkcjonuje jako atrakcja w tej

na temat osoby Karola Malczyka.

miejscowości. Monidła istniały i były

Nie wiedzą jednego: ks. Maciej

bardzo modne w przedwojennym

obiecał zorganizować nam wyjazd

pejzażu miasteczek. Zgłosiliśmy

na Węgry śladami artysty. To taka

Projekt realizowany był po feriach

organizatorom festiwalu, że

mała tajemnica i byłoby wspaniale,

zimowych, w lutym i marcu. Trochę

przybędzie nowe: jedną z atrakcji

gdyby owo zamierzenie zostało

za krótki czas, przerywany świętami,

będzie bohater naszego projektu.

zrealizowane.

feriami. Przydałoby się troszkę

Praca na tak dużym formacie,

Czas trwania projektu

dłużej. Ale ta praca będzie miała swój 54

ciąg dalszy w zime.

tam chodzę, od urodzenia, jestem

Z postacią Karola Malczyka

11. Komentarze uczniów

parafianką tego kościoła, ale dopiero

spotkałam się w czasie Dni Kultury

Udział w konkursie był dla mnie

teraz dowiedziałam się, że anioły, na

Chrześcijańskiej w polskim

przede wszystkim wspaniałą atrakcją. które tyle lat patrzyłam, namalował

kościele w Budapeszcie 3 lata temu.

Po raz pierwszy malowałam farbami

artysta malarz, Karol Malczyk.

Otwierałam wystawę „Spotkanie

akrylowymi na płótnie i to na tak

Chodziłam cicho i robiłam zdjęcia.

z Aniołami” mojego Taty, artysty

dużym formacie. To było fascynujące, Nagle zobaczyłam o wiele więcej.

malarza. Obaj skończyli tę

czułam się jak prawdziwa artystka.

Na podstawie moich zdjęć koleżanki

samą Akademię Sztuk Pięknych

Monika

wykonały wielką pracę plastyczną.

w Krakowie, ale w innym czasie.

Liliana

Na wernisażu obecny był ks. Maciej

Dzięki temu, że wzięłam udział

Monidło jest bardzo ciekawą formą

Józefowicz, który z niezwykłą

w konkursie „Skarby Małopolski”,

plastyczną. Tematem naszego był

i niespotykaną pasją tropił polsko-

zdobyłam nową wiedzę i – przede

anioł. Zrobienie sobie zdjęcia to

węgierskie ślady Karola Malczyka.

wszystkim – doświadczenie.

moment, w którym chociaż na chwilę W Kalwarii mieszkam od 25 lat, ale

Dowiedziałam się, że tu, gdzie

stajemy się aniołami…

dopiero w Budapeszcie dowiedziałam

mieszkam i mieszkali moi dziadkowie, Zuzanna

się, kto jest autorem polichromii

tworzył człowiek o tak wielkim

w tutejszym kościele. Oczywiście

talencie. Przed wojną Karol Malczyk

Komentarze nauczycieli

zapałałam wielką chęcią przybliżenia tutejszym obywatelom i parafianom

wykonał polichromie w kilku kościołach w okolicy Kalwarii.

Praca nad tym projektem

jego postaci, ale – jak to z zapałami

Zamalowano je w latach 80. Na

przysporzyła nam wiele ciekawych

bywa – jak się czegoś nie zrobi od

szczęście malowidła w jednej ze

przeżyć i doznań. Nie zdawałam

razu, to można tego w ogóle nigdy

świątyń zostały nietknięte. Może teraz sobie sprawy, że nasze tereny

nie zrobić. Jeszcze przed ogłoszeniem

chętniej tam zaglądnę i będę miała

mogą inspirować do tego typu

konkursu „Skarby Małopolski”,

co opowiedzieć znajomym. Pierwszy

działań. Dzięki nim odkryłyśmy

jesienią, w Religia TV natrafiłam

raz w życiu malowałam na tak dużym

Karola Malczyka, zapoznałyśmy

na zapowiedź filmu, nad którym ks.

formacie, farbami, jakich wcześniej

się z jego życiem i twórczością

Maciej pracował kilka lat. I zrobiło

nie używałam. Cieszę się już na

plastyczną. Świadczy to o tym, że

mi się wstyd, że przeleciało kilka

spotkanie anielskie w Lanckoronie,

nigdy nie możemy powiedzieć,

lat, obiecałam sobie, że poruszę

gdzie pokażemy nasze monidło.

że wszystko już wiemy o miejscu

ten temat, i nic. W ostatniej scenie

Paulina

swojego zamieszkania, jego historii

filmu ks. Maciej, stojąc na tle

i postaciach z nim związanych.

kościoła w Kalwarii, z żalem mówi

Poszłam do kościoła parafialnego

Zawsze „coś” może nas jeszcze mile

o zapomnieniu, jakie spotkało Karola

w Kalwarii Zebrzydowskiej

zaskoczyć!

Malczyka. Prawda jest taka, że to

z aparatem fotograficznym. Od dawna Małgorzata Krzystek

„Skarby Małopolski” zmusiły mnie do 55

scenariusze warsztatowe „Anielskie odkrycie” „rozprawienia się” z tym tematem.

I nie jest to koniec, gdyż zasada jest taka: jak się coś ruszy i zacznie, to nigdy nie wiadomo, co z tego wyniknie. Nie wiadomo, jak się dalej potoczy nasza znajomość z Karolem Malczykiem.

Teresa Marta Hordziej

56

57

viiI Konkurs plastyczny

Koordynator konkursu:

„Skarby Małopolski”

Katarzyna Dzigańska

nagrodzone prace plastyczne

Koncepcja i prowadzenie

Małopolski Instytut Kultury

i scenariusze warsztatowe

warsztatów:

ul. Karmelicka 27, Kraków

Marcin Klag

tel.: 012 422 18 84

Konkurs został przeprowadzony przez Kurator wystawy: Marcin Klag Małopolski Instytut Kultury

www.mik.krakow.pl

Redakcja scenariuszy:

w ramach programu Twarze Małopolski. Łucja Piekarska-Duraj

instytucja kultury

xIii Dni Dziedzictwa Kulturowego.

Korekta: Jadwiga Makowiec

Województwa

www.dnidziedzictwa.pl

Projekt graficzny: Marcin Klag

Małopolskiego

Projekt Twarze Małopolski. XIII Dni Dziedzictwa Kulturowego realizowany przez Małopolski Instytut Kultury jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007–2013 oraz ze środków Województwa Małopolskiego.

58