ATLETIKA, MBRETER

MESUESE DHE TRAINERE MAJLINDA LEKA

ATLETIK A

Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja: 1. njeh historinë dhe rëndësinë e sportit të atletikës në përgjithësi; 2. shpjegon mbi garat atletike, që janë pjesë e edukimit fizik shkollor;

3. praktikon gara të ndryshme atletike.

Fjalë kyç: atletikë, gara, konkurrencë, stadium, gara shpejtësie, kërcime, hedhje, vrapime.

RËNDËSIA E ATLETIKËS Atletika është sporti që përmirëson kapacitetet fizike dhe aftësitë koordinative, si dhe ju ndihmon në zhvillimin e aftësive personale dhe ndërpersonale. Ju krijon aftësitë e nevojshme për pjesëmarrje në një gamë të gjerë të aktiviteteve fizike e sportive.

Këto aftësi ndikojnë në rritjen e mirëqenies suaj fizike dhe ju përgatit për një jetë aktive dhe të shëndetshme.  Në procesin e mësimit përmbajtja e atletikës ndikon në zhvillimin e të gjitha aftësive motorike tek nxënësit: fuqia, qëndrueshmëria, shpejtësia, koordinimi dhe fleksibiliteti i përgjithshëm. 

PAK HISTORI MBI SPORTIN E ATLETIKËS Fjala atletikë rrjedh nga fjala greke “athla”, që do të thotë “garë nëpërmjet ushtrimit”. Mendohet se është sporti më i vjetër në botë. Atletika i ka fillesat që në Greqinë e lashtë.  Atletët nderoheshin si heronj, gëzonin respektin e të tjerëve dhe ishin pjesë e hierarkisë më të lartë të qyteteve antike.  Që nga ajo kohë, garat kanë ndryshuar formë dhe distancë.  Në vitin 1850, qyteti i vogël anglez i Uenlokut mikpriti një seri garash sportive. Këto mund të quhen pararendëset e “Lojërave Olimpike”, pra mund ta quajmë me të drejtë Anglinë si vendlindja e atletikës moderne.  Atletika shpesh kuptohet si çdo aktivitet sportiv, por në shumicën e rasteve ajo u referohet kryesisht aktiviteteve që kryhen në pista dhe fusha. Këto aktivitete përfshijnë vrapimet, kërcimet dhe hedhjet. 

GARAT ATLETIKORE 

1. Vrapimet; 2. Kërcimet; 3. Hedhjet



Vrapimet zhvillojnë: shpejtësinë, qëndrueshmërinë, shpejtësinë e reagimit, aftësinë orientuese, koordinimin lëvizor.

1. Vrapimet a. Sprintet Ndikim të madh në rezultat kanë: teknika e vrapimit, fuqia muskulore dhe aftësitë funksionale të nxënësit. 

Për përsosjen e teknikës së vrapimit në sprinte, rol të madh ka lëvizja e duarve, këmbëve dhe përkulja e trupit. Gjatë vrapimit në vrapimet e shkurtra, për të arritur shpejtësi maksimale dhe frekuencë më të madhe të hapave duhet që lëvizja e duarve dhe këmbëve të alternohet deri në maksimum.



Gjatë vrapimit të shpejtë, pjesa e përparme e shputës së këmbës duhet në një kohë sa më të shkurtë të jetë në kontakt me tokën, duart nuk duhet të jenë të shtrënguara dhe duhet të lëvizin me ritmin e vrapimit.

SHPEJTËSI: 100,200,400M Gara 100 m është gara më tërheqëse. Atletët më të shquar kanë qenë Jjessy Owens, Vilma Rrudolf, Usain Bold etj.  Gara 400 m është pjesë e programit olimpik më 1896, por si kompeticion ajo u përfshi më 1850 në “trak and field” në kolegjin e Oksfordit Angli. 

GARA TË LARGËSISË SË MESME JANË GARAT 800 M DHE 1500 M. Garat 800 m dhe 1500 m janë gara të largësisë së mesme. Këto kanë qenë pjesë e programit që më 1871 në Angli.  Te vrapimi i qëndrueshmërisë trupi është më i drejtuar, shkelet me tërë shputat e këmbës, të cilat janë të vendosura paralelisht. Marrja dhe nxjerrja e frymëmarrjes duhet të zhvillohet në ritmin e hapave. Garuesit fillojnë vrapimin nga starti i lartë. 

VRAPIMET ME PENGESA Vrapimi me pengesa 100 dhe 110 m ishin dy gara të shfaqura që në vitin 1864, në Angli. Në fund të shekullit, francezët e bënë 110 m dhe kjo distancë ka ngelur si pjesë e programit olimpik.

VRAPIMET STAFETË Vrapimi me stafeta 4 x 100 dhe 4 x 400 janë gara ku vrapohet në skuadër.  Atletët pasojnë stafetën dorë më dorë. Kjo ide u dha nga dy profesorë nga Pensilvania në 1893, por u përfshinë në lojërat olimpike në 1912 në Stokholm. Për të arritur rezultat sa më të mirë, duhet përsosur teknika e dhënies dhe marrjes së stafetës dhe shpejtësia e përshkrimit të distancës.

2. KËRCIMET/ KËRCIMI SË LARTI a. Kërcimi së larti

Kërcimet janë një tjetër disiplinë e atletikës.

Kërcimi së larti është një garë kërcimi në lartësi, me ndihmën e shtytjes së këmbës dhe ndihmës së krahëve pa rrëzuar stekën. Kjo garë u bë zyrtare më 1865 në Angli. Si pjesë e Lojërave Olimpikë ajo daton më 1928 në Amsterdam.

Fazat e kërcimit janë: vrulli, rrahja, fluturimi dhe rënia.

KËRCIMI SË GJATI b. Kërcimi së gjati

Kërcimi së gjati përfshin kalimin sa më shumë të një largësie horizontale, si rrjedhojë e një vrulli dhe rrahjeje të fortë. Në olimpiadën e vitit 656 p.e.s, rekordi ishte 5,92 m. Fazat e kërcimit janë: vrulli, rrahja, fluturimi dhe rënia.

KËRCIMI MË SHKOP C. Kërcimi me shkop  Kjo garë është e vetmja që përdor një mjet siç është shkopi, për të kaluar një stekë horizontale.  Takimi i parë zyrtar i kësaj gare u bë më 1857 në Kembrixh në Angli.

Për femra ky sport u prezantua më VITIN 2000 në Sidnejt. 

GARA QËNDRUESHMËRIE Garat 5000m dhe 10000 m fillimisht u kryhen në Angli dhe më 1912 u bënë pjesë e Lojërave Olimpike të Stokholmit.  Vrapim në natyrë është një garë individuale dhe kolektive, që zhvillohet në terrene me vështirësi të ndryshme. Paraardhësi i kampionateve të sotme botërore të krosit është gara më 1903 midis Angli-Francë. 

ECJE SPORTIVE; MARATONA (QNDRUESHMERI) Gara e ecjes kryhet pa vrapim, pra këmbët zhvendosen në kontakt me tokën vazhdimisht.

Në 1866 ajo u përfshi në garat në Angli 3500 m dhe 10 milje për meshkuj, ku mori dhe emrin ecje sportive. Më prapa u zhvilluan edhe garat 10-20-50 km.  Maratona quhet ndryshe “testi i qëndresës”. Është një garë që kryhet si nga meshkujt, ashtu edhe nga femrat. Atletët duhet të vrapojnë në një distancë prej 42 195 km. 

3. HEDHJET Hedhjet zhvillojnë: forcën, orientimin në kohë e hapësirë, koordinimin lëvizor.  A. Hedhja e shtizës, është një daton që nga viti 708, por si garë për herë të parë u përfshi më 1906 në Angli. Debutimi në Lojërat Olimpike e pati më 1908 ne Londër për meshkuj dhe 1932 në Los Anxhelos për femra. 

HEDHJA E DISKUT B. Hedhja e Diskut Kjo është gara më e vjetër olimpike. më 708 në Lojërat olimpike kjo garë ishte pjesë e pesëgarëshit.

Pjesë e garave botërore hedhja e diskut u bë më 1983. 

HEDHJA E ÇEKIÇIT C. Hedhja e çekiçit  Në antikitet në Irlandë zhvillohej gara e hedhjes së rrotës së qerres, por shpejt u zëvendësua nga nga një gur i lidhur me shkop dhe më pas u zëvendësua nga çekani i farkëtarit. Si garë sportive u zhvillua nga studentët e Kembrixhit më 1875, por medaljet e para u dhanë në 1900 në lojërat e Parisit.

HEDHJA E GJYLES D. Hedhja e gjyles Edhe kjo garë e ka fillimin në antikitet, ku bëhej hedhja e gurit. Hedhja e sferës si është sot, u bë në garat midis kolegjeve britanike. Në program të lojërave kjo hedhje daton që më 1896 me Lojërat Olimpike Moderne, por për femra u përfshi më 1908 në Londër.

PER ME TEPER NJOHURI DHJETËGARËSHI PËR MESHKUJ  Dita e parë: 100 m, Kërcimi për së Gjati, Hedhja e Gjyles, Kërcimi së larti, 400 m  Dita e Dytë: 110 m pengesa, Hedhja e Diskut, Kërcimi me Shkop, Hedhja e shtizës, 1500 m  SHTATËGARËSHI PËR FEMRA  • Dita e parë: 100 m pengesa, Kërcimi së larti, Hedhja e Gjyles , 200 m  • Dita e Dytë: Kërcimi për së Gjati, Hedhja e shtizës, 800 m 

VEPRIMTARI 1.Listoni vrapimet ne Atletikë.

2. Listoni kërcimet në Atletikë.

3. Listoni hedhjet në Atletikë.

4. Jepni shembuj të sportistëve kampion në vendin tuaj në garat atletikore.

FALEMINDERIT PëR VËMENDJEN!