Lenda edukim fizik. Lojerat levizore ne moshen parashkollore dhe cikel i ulet..

LOJËRAT NË EDUKIM FIZIK. MOSHA PARASHKOLLORE DHE CIKLI I ULËT MËSUES DHE TRAINER MAJLINDA LEKA

MATERIAL PËR STUDENTË DHE MËSUES TË EDUKIMIT FIZIK

1

https://majlindaleka.academia.edu/

HYRJE Edukimi lëvizor është proces i pedagogjik që mëson dhe perfeksionon aftësi dhe shprehi

lëvizore baze, të domosdoshme për jetën e shëndetshme dhe për edukimin sportiv në veçanti.

Edukimi lëvizor ndihmon në zhvillimin fizik të fëmijëve dhe edukimin e personalitetit të tyre. Lojërat lëvizore janë kombinime të vrapimeve, kërcimeve, hedhjeve, rrotullimeve, zhvendosjeve, zvarritjeve. Ato mund të kryen me vegla dhe mbi vegla dhe përveçse fitimprurëse në edukim të cilësive të ndryshme, ato janë shumë zbavitëse dhe argëtuese. Ato zhvillojnë cilësi fizike si forca, qëndrueshmëria, shkathtësi, shpejtësi, kërcyeshmëri, shprehi lëvizore aq të domosdoshme për hedhjen e themeleve të edukatës sportive. Zhvillojnë aftësi lëvizore bazë si koordinim sy dhe dorë, koordinim në kohë e hapësirë, shtytje, tërheqje, lëvizje kundërvepruese, drejtpeshimin, aftësi motorike, ritmin, vëmendjen, saktësinë, shpejtësi reaguese etj. Zhvillojnë cilësi dhe tipare të personalitetit si kreativiteti, përshtatja në grup dhe me rregullat, aftësitë e komunikimit, përgjegjësitë, menaxhimi i konflikteve, negocimin, marrëdhëniet njerëzore ndër personale etj.

2

https://majlindaleka.academia.edu/

Lojërat lëvizore-popullore dhe programi i edukimit fizik  Lojërat lëvizore-popullore, zënë një pjesë të mirë të orëve në

3

programin e edukimit fizik në të gjitha ciklet shkollore, pikërisht për vlerat që ato kanë. Ato ndihmojnë në përforcimin e aftësive motore, statike e dinamike, sidomos në moshën 6-11 vjeç.  Këto lojëra krijojnë mundësi të rritjen e funksioneve ndijueseperceptuese si ato pamore, dëgjimore, e kinestetike. Nëpërmjet receptorëve të ndryshëm, fëmijët marrin shumë informacion, e përzgjedhin e përpunojnë dhe e vënë në praktikë. Pra ndijimi dhe perceptimi është në bazë të veprimit lëvizor, duke favorizuar veprimet edhe në të ardhmen. https://majlindaleka.academia.edu/

 Lojërat favorizojnë rritjen e nivelit të aftësive koordinative, aq të

domozdoshme në këtë moshë. Mungesa e koordinimit motor kufizon së shumti individin nesër kur të jetë më i rritur. Vështirë se fitohen këto aftësi kur nuk i ke përfituar në moshën 6-11vjeç.  Aftësitë koordinative duhet të mësohen para kondicionit fizik.

Kjo lidhet me pjekurinë e sistemit nervor qëndror.  Rëndësi të padiskutueshme lojërat kanë në zhvillimin e personalitetit.

Nxënësit nëpërmjet lojërave hyjnë në mardhënie me shumë persona ku kërkohet bashkëpunim, pjesëmarrje, përgjegjësi, zbatim rregullash, respektim etj. Ndaj themi se ato edukojnë sjellje sociale pozitive.  Gjithashtu loja forcon funksionet biologjike, mëson rregullat e higjenës dhe të veprimeve për ruajtjen e shëndetit.

4

https://majlindaleka.academia.edu/

LOJËRAT NË PROGRAMIN E EDUKIMIT FIZIK

CIKLI FILLOR

 Programet e fushës/lëndës “Edukim fizik, sporte dhe shëndet” në ciklet e

ndryshëm shkollorë përqendrohen mbi veçoritë fizike, njohëse, psikologjike e sociale të nxënësve. Ato ofrojnë mundësi të aftësimit teorik dhe praktik të tyre, duke pasur parasysh kontributin që aktiviteti lëvizor-sportiv jep në formimin fizik, mendor dhe shëndetësor të nxënësve si dhe në formim të kompetencave të vlefshme për gjatë gjithë jetës, duke përfshirë në to përvoja lëvizore e sportive, si dhe njohuri në fushën e shëndetit, të cilat u japin mundësi nxënësve të aftësohen e të jenë të përgatitur për nivelet më të larta arsimore.  Ndërtimi dhe zbatimi i kompetencave kyçe nga nxënësit gjatë procesit të mësimdhënies dhe nxënies, kërkon që mësuesi të mbajë parasysh lidhjen e kompetencave kyçe me kompetencat e fushës/lëndës për secilën shkallë.  Për të realizuar në praktikë këtë lidhje, mësuesi duhet të përzgjedhë situatat, veprimtaritë, metodat dhe mjetet e përshtatshme të procesit të të nxënit.

5

https://majlindaleka.academia.edu/

 Të mësuarit bazohet mbi  7 kompetencat kyçe+ 3 kompetencat të

fushës në të gjitha ciklet shkollore  Kompetenca përcaktohet si integrim i

njohurive, shkathtësive dhe qëndrimeve që një nxënës duhet t’i fitojë gjatë procesit të nxënies.  Të mësuarit e edukimit fizik, sporteve

dhe shëndetit është i bazuar në kompetenca, të cilat fokusohen kryesisht tek eksperiencat psikomotore të njeriut për t’i përcaktuar e zhvilluar ato.  Kompetencat kyçe që realizohen

6

nëpërmjet rezultateve të të nxënit përmes fushës/lëndës “Edukim fizik, sporte dhe shëndet” Kompetencat kyçe zhvillohen dhe ndërtohen përmes realizimit të njohurive lëndore por edhe përmes ndërtimit të kompetencave të fushë/lëndës sipas tematikave përkatëse. https://majlindaleka.academia.edu/

Kompetencat kyçe: 1. Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit.

2. Kompetenca e të menduarit.

3. Kompetenca e të nxënit.

4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin.

5. Kompetenca personale.

6. Kompetenca qytetare 7. Kompetenca digjitale

Kompetencat e fushës: a. Shfaq aftësi lëvizore në përshtatje me situata të ndryshme lëvizore e sportive. b. Ndër vepron me të tjerët në situata të ndryshme lëvizore e Sportive. c. Përshtat një stil jete aktiv e të shëndetshëm

LOJËRAT LËVIZORE –POPULLORE NË CIKLIN 9-VJEÇAR  Nga përmbajtja dhe qëllimi lojërat e përfshira në këtë cikël, i përshtaten



   7

moshës. Ato kanë karakter shlodhës, zbavitës dhe edukues. Pra janë në bazë të nivelit fizik e psikik, me karakter edukativ e formues. Në funksion të realizimit të temave si b.boll, gjimnastikë, atletikë, etj. Në lojëra mund të përdoren edhe vegla gjimnastikore e didaktike.

Lojërat mund të vendosen si tema të veçanta por më tepër ato i vendosim në pjesë të ndryshme të orës, me qëllim të nxemjes së përgjithshme, të realizimit të temës së mësimit apo të zbavitjes.

Si fillim shpjegojmë përmbajtjen dhe rregullat e lojës. Konkretizimi dhe ilustrimi praktik i pjesëshëm pastaj i plotë.

Të ushtruarit me temp të ngadaltë e pastaj normal, duke kaluar në të ushtruarit sipas gjithë kërkesave.

https://majlindaleka.academia.edu/

PROGRAMI I EDUKIMIT FIZIK GJIMNAZ Kompetencat e fushës edukim fizik, sporte dhe shëndet dhe tematikat e fushës.

8

https://majlindaleka.academia.edu/

NXËNËSI DUHET Të ARRIJË KËTO SHKATHTËSI PËR REALIZIMIN E KOMPETENCAVE:  Kryesisht këto lojëra dhe veprimtari lëvizore kanë në përmbajtje të tyre lëvizje

lokomotore, jolokomotore dhe mainpulative.  Nxënësi:  praktikon skema të ndryshme lëvizore;  përshtat skema të ndryshme lëvizore sipas situatave të lojës;  përshtat/krijon lojëra të reja lëvizore;  merr pjesë aktivisht në lojë;  respekton rregullat e lojës;  shpjegon moralin (fabulën) e lojës;  menaxhon emocionet personale negative dhe pozitive gjatë dhe pas lojës;  ndërton bashkëpunim me shokët e grupit;  respekton kundërshtarët në lojë.

9

https://majlindaleka.academia.edu/

 Mosha 15-18 vjeç është mosha kur përcaktohen drejtimet, prirjet sportive të 

  

10

adoleshentëve.

Lojërat janë ato që ndihmojnë në rritjen e aftësive të përgjithshme e speciale motore, duke e plotësuar individin fizikisht, shpirtërisht, profesionalisht, por edhe nga ana e personalitetit të qëndrueshëm.

Lojërat mund të na ndihmojnë të diferencojmë individët me prirjet e tyrefizike e intelektuale.

Mësuesi nuk duhet të ngelet vetëm në lojërat që jep programi, por ai duhet të jetë krijues i një larmi lojërash lëvizore, me e pa vegla, apo mbi vegla.

Edukimi fizik është një veprimtari e organizuar dhe e drejtuar, me qëllim paisjen e individit me shprehi, shkathtësi dhe edukim të cilësive të personalitetit, dhe lojërat lëvizore popullore i sigurojnë këto. Baza në lojëra është vrapimi, i cili duhet kontrolluar nga mësuesi, për të disiplinuar natyrën nxitëse që imponon loja, por edhe për të mos kapërcyer kufijtë e mundësive që kanë nxënësit.

https://majlindaleka.academia.edu/

PROCESI MËSIMOR  Edukimi fizik duhet të synojë formimin tërësor fizik,

intelektual e social, që nga arsimi parashkollor e më tej.  Por si mund ta realizojë edukimi fizik këtë?

Procesi mësimor të organizohet në mënyrë metodike, duke shpjeguar dhe realizuar detyrën mësimore 11

https://majlindaleka.academia.edu/

Procesi mësimor duhet të jetë i pëlqyeshëm nga nxënësit, për tu ushtruar me dëshirë.

KLASIFIKIMI I LOJËRAVE LËVIZORE LOJËRAT LËVIZORE

Lojërat kanë karakter zbavitës, janë konkuruese, janë edhe si mjet kontrolli për cilësi fizike e teknike por edhe intelektuale.

12

https://majlindaleka.academia.edu/

Lojërat edukative perfeksionojnë: Aftësi sensopercetive.

Aftësi motore.

Aftësi të personalitetit.

Rrisin kapacitetet e organizmit.

LOJËRAT PËR ZBAVITJE Këto lojëra sjellin shumë gëzim dhe emocion. janë zbavitëse dhe dhe kanë qëllim edukativ nga përmbajtja.

Kanë karakter masiv prandaj janë edhe të këndshme.

13

https://majlindaleka.academia.edu/

Lojërat zbavitëse  Këto lojëra janë me vlera të mëdha edukative. Ato mund të realizohen

në procesin mësimor por edhe jashtë tij. Këto lloje lojërash janë shumë konkuruese dhe nxisin nxënësit të shfaqin dhe afirmojnë veten.Kanë vlera zbavitëse dhe argëtuese.  Por këtu kemi edhe situata humbje, të cilat i mësojnë nxënësit që të menaxhojnë si fitoren ashtu edhe humbjen, si pjesë e lojës.  Në këto lojëra fakti që ka garë dhe konkurim, mund të nxisë sjellë ekstreme të dhunshme, ose bullizëm, tërheqje nga konkurimi të atyre që nuk kanë besim në vete. Ndaj bëhet e qartë që në fillim të lojës edhe rregullat e lojës edhe etika e sjelljes. Mësuesi mund të përdori edhe penalitete duke hequr psh.pikë kur ka shfaqe tensioni apo konflikti.  Zbatimi i rregullave është një nga vlerat kryesore të lojës.

14

https://majlindaleka.academia.edu/

LOJA SI METODË PEDAGOGJIKE “Lojërat janë kombinim veprimesh me e mbi vegla didaktike, gjimnastikore e sportive, që përdoren nga mësuesi i edukimit fizik për realizimin e detyrave mësimore edukative”.

Kërkesat për krijimin e shprehive bazë të sporteve nëpërmjet veprimeve të shumta lëvizore gjatë mësimit, mund të realizohen edhe me ndihmën e metodës së lojës.

Kjo metodë përdoret më së shumti për ciklin e ulët.

Pra këto lloj lojërash ndihmojnë në mësimin dhe perfeksionimin e nivelit të shprehive fizike. Psh. Loja “Hedhja e topit në shenjë” ndihmon në b.boll për elementin e pasimit dhe gjuajtjes, etj.

15

https://majlindaleka.academia.edu/

Loja si proces metodik dhe si proces zbavitës  Metoda e lojës duhet të gjejë përdorim në të gjitha ciklet shkollore. Nëpërmjet lojës:  Shfaqet niveli i aftësive dhe cilësive të karakterit.  Loja e bën mësimin edukativ e të këndshëm.  Loja përforcon dhe plotëson bagazhin lëvizor.  Rritet shpirti i garës dhe konkurues, i cili ndihmon në rritjen e aftësië fizike-lëvizore  Loja pais nxënësit me aftësi fizike, koordinative dhe kondicionale në mënyrë të

natyrshme.  Mësuesi vazhdimisht i shton lojës elementë të rinj lëvizorë me ngarkesa muskulore në rritje graduale.  Mësuesi gjithashtu duhet të jetë rregullatori i organizimit të tyre, duke zbatuar rregullat njëlloj për të gjithë nxënësit.  Për më tepër njohuri, ndiqni në you tube: 20 Fun physical education games | PE GAMES FALEMINDERIT PËR VËMENDJEN! 16

https://majlindaleka.academia.edu/