RAÑOLAS 2022-23 II (IES Otero Pedrayo)

Cor e poesía

A nosa percepción do mundo é inseparable da cor. Está na natureza e nas creacións humanas, no real e no simbólico. As admiramos tanto nas paisaxes como nos animais. Sedúcennos nas comidas e nas bebidas. Queremos vestilas e seducir con elas. Marcan os nosos códigos sociais: distinción, rebeldía, prohibición, permiso, paixón, pureza, dó...

Sendo así, convértese non só nun elemento básico das artes plásticas, máis tamén doutras formas de expresión artística que remiten ao sensorial e ao simbólico, como a poesía. É por isto que, desde o Departamentos de Educación Plástica e Lingua Castelá, en colaboración coa Biblioteca, propuxémoslle ao alumnado unha actividade para que expresase, a través dunha creación plástica e dun texto poético, a súa relación cunha cor escollida libremente por cada quen.

A súa resposta non puido ser máis entusiasta e os resultados parecéronnos merecedores dunha exposición na Biblioteca do noso centro. Aquí tedes unha pequena selección dos mesmos.

Tertulias do liceo:

dous libros que se dan a man

Esta actividade da Concellaría de Cultura convoca dende hai anos ao alumnado de secundaria da provincia e cidade arredor de un libro en galego e outro en castelán para posteriormento comentalo e asistir a unha charla co autor ou autora que se realiza nun espazo emblemático da cidade como é o Liceo de Ourense.

Este curso os libros seleccionados para a actividades foron Golpes de Luz da galega Ledicia Costas (Vigo, 1979) e Lugar seguro de Isaac Rosa ( Sevilla, 1974).

Tras facer as lecturas de ambas novelas, podemos comprobar que hai afinidades ruidosas e imos aproveitalas para facer un convite a lelas e para lembrar a interesante experiencia das Tertulias, que nos demostrou que hai moita canteira lectora entre o alumnado.

Pois ben entre Golpes de Luz e Lugar seguro achamos elementos comúns no que toca a varios elementos narrativos. O primeiro: as personaxes. Se a novela de Ledicia Costas está protagonizada por unha avoa, a súa filla e o seu neto que se vén obrigados a vivir baixo o mesmo teito, por diversas circunstancias, en Lugar Seguro os protagonistas son tres membros da mesma familia, co nome e primeiro apelido en común: Segismundo García avó, Segismundo García fillo e Segismundo García neto. Un trío de pícaros interxeracional que dá para botar unhas gargalladas ao tempo que lle permite ao autor abordar diferentes temas. E aquí é onde achamos o segundo elemento en común.

Em ambas se novelas están presentes os segredos e traumas familiares. Os conflitos actuais entre as tres xeracións, máis acusados entre avós e fillos nacen da necesidade de sa-

ber datos esenciais do pasado familiar que os avós ocultaron e seguen a ocultar. Esta curiosidade ou necesidade vital, nalgún caso, dos fillos choca coa teimudez e agora a enfermidade do olvido tanto da avoa Luz, como do avó Segismundo García. Ambos con caracteres abruptos e no caso de Luz, ademais, neurasténico aportan a maior dose de humor na historia. Outro elemento que lle dá un ton semellante ás novelas e que por outro lado resta dramatismo ao tema da demencia senil que percorre o libro como unha espiña dorsal.Contou Ledicia Costas no Encontro coa escritora,que na Luz senil hai moito da súa avoa, moito de vivencia persoal. Sería bo preguntar a Isaac Rosa se el tamén conviviu con algún familiar con estas características.

E este xogo de espellos que nos deparou a lectura das Tertulias do liceo, non para. Se os nosos protagonistas máis maiores e máis queridos teñen historias ocultas do pasado que non queren rebelar, caracteres e males físicos e psíquicos semellantes no presente, non pode sorprendernos, ou si, que o climax das historias nos desvele que tanto Luz como Segismundo avó agocharon un botín, de millóns de pesetas no primeiro caso e, dunha cantidade imprecisa de euros,no segundo. Por fin , a orixe dos cartos e obxectivo de agochalos xa nos leva por historias tanto xeográfica como temporalmente distantes.

No caso de Golpes de Luz, a autora trasládanos aos anos duros do narcotráfico nunha vila galega costeira, chea de elementos autobiográficos como tamén nos contou no Encontro do Liceo.

Isaac Rosa no seu Lugar seguro sitúanos nunha cidade, erguida sobre fincas e descampados durante a burbulla inmobiliaria e na que os

seus habitantes ante unha ameaza cada día máis real de cambio climático optan por facerse cun lugar seguro, un refuxio.

Aproveitan ambos autores para mostrarnos técnicas narrativas poucou usuais, con máis disgustos que gustos nas valoracións e comentarios entre os alumnado lector.Unha 2ª persoa domina Lugar Seguro e unha triple voz narrativa aparece en Golpes de Luz.

Concluímos dando parabéns e desexando longa vida a esta iniciativa do Concello que concita aos nosos estudantes a leren e falaren arredor dun libro e dá tan bos momentos como os que vivimos este curso.

Elvira Moroño

entrevista

entrevista a Xurxo Souto

Durante as nosas aventuras polo mundo helénico, tivemos a oportunidade de entrevistar a Xurxo Souto. Escritor, músico, locutor, director e guionista e agora mestre. Nado na Coruña o 25 de xullo de 1966 é unha das caras máis visibles da música galega.Líder e vocalista da banda de rock Os diplomáticos de Monte Alto dende o ano 1990 ata o ano 2001. Actualmente toca o acordeón cos Tres trebóns e na Banda Xangai.

Como escritor conta cunha obra estensa, premiada e traducida: A tralla e a arroutada (1995),Fumareu (1997),O retorno dos homes mariños (1999), Tres trebóns (2005), Contos do mar de Irlanda (2014),A gran travesía de Chiruca Macallás (2018).Ten os ensaios: Contos da Coruña (2001) e Pangalaica (2020).

No eido audiovisual foi director de proxectos para a TVE sobre a musica popular, de películas e da RTVG. Dirixiu programas tan emblemáticos como a Tropa da Tralla ou Aberto por Reformas na Radio Galega. Na actualidade é mestre IES Gregorio Fernández de Sarria.

1. Por que comezaches a tocar o acordeón? De mozo andaba fascinado coa música Tex-Mex de Flaco Jiménez, ou co punk irlandés de The Pogues. Estilos e lugares nos que brilla este instrumento. Despois descubrín que o acordeón era tamén un gran protagonista da música popular galega.Tiven pois a imperiosa necesidade de tentar tocalo. Dicía miña avoa: “se aparece un acordeón, hai festa o rueiro”. E é verdade, non importa o contexto, conforme o sacas da súa caixiña (teño un acordeón diatónico pequeno), comeza a revolución da alegría.

2. Cal foi a orixe dos Diplomáticos de Monte Alto? Pensabades que chegaría a ter tanta relevancia? Comezo polo final: Non. Como non pretendiamos nada, fixemos todo como nos apeteceu, fóra da norma, e quizais por iso nos foi ben. Naquel momento existía un verdadeiro tabú que afirmaba que o galego non valía o rock, ou para cal-

quera outro estilo de música emerxente (só se podía utilizar no folk e na música tradicional). En lugar diso, decidimos poñer en valor as músicas coas que medramos na casa. Eramos dun barrio da cidade, Monte-Alto, pero as nosas familias viñeran da aldea. Mesturamos ambos os dous mundos e xurdiu algo ben fermoso.

3. Por que decidiches saír do grupo?

Non hai nada máis bonito que ter un grupo musical,ou dito doutro xeito: tocar cos teus amigos é a felicidade. Os Diplomáticos foi para min unha experiencia absolutamente alucinante. Mais, despois dunha década de lle dedicar case todo o meu tempo, decidín que había que buscar outros camiños.

4. Poderías falarnos un pouco de movemento bravú? Conforme comezamos a viaxar por Galiza adiante, coñecemos a outros grupos que tamén cantaban en galego. Todos tiñamos os mesmos referentes de fóra, por iso decidimos reunirnos, e inventar unha etiqueta para o noso estilo: bravú (o olor da carne do monte) Metáfora do que queriamos facer: música do noso tempo, mais cun cheiro definitivo do lugar onde somos.

5. Que supuxo para vostede formar parte dun movemento galego tan importante? Unha verdadeira realización persoal. Fronte a idea do “éxito” individual, creatividade en colectivo. Foi un orgullo, xa o dixen, abrir novos camiños para a lingua galega entre a xente nova de entón. Cómpre dicir que tivemos uns grandes aliados: A Radio e a Televisión de Galicia, que cumpriron coa súa misión como medios públicos de promocionar a cultura galega. Somos un pobo de artistas. A xente nova bota por fóra en creatividade. Cando estes medios volvan apoiarvos, seguro que viviremos outra verdadeira revolución de talento na mocidade. Ánimo e a crear!

6. Cal foi o libro que tivo mais sentimento para ti escribir? “A Gran Travesía de Chiruca Macallás”, porque nel quixen contar dun xeito distinto unha historia diferente: unha novela do mar no que as protagonistas son mulleres. Este é un libro de lectura complicada. A miña proxección como escritor é modesta, mais, grazas a el, contactei cunha comunidade persoas interesadas que deume moitas alegrías.

7. Gustaríache facer mais proxectos no eido audiovisual? Por suposto. E sigo facendo, de cando en vez, algunha peza. A última, un pequeno documental sobre Oleas e o Ribeiro de Baixo, dúas aldeas veciñas unidas pola música do acordeón.

8. Por que tomaches a decisión de ser mestre? E como combinas a vida de artista con ser mestre? Non a tomei. Estudei filoloxía clásica, mais nunca pensei en ser profesor. Coa chegada da pandemia, canceláronse de súpeto todas as actividades artísticas nas que traballaba. Afortunadamente estaba a opción do ensino. Non o vía moi claro. Pregunteille a un amigo, o profesor José Domingo Bernardo: “Por que teño que dar clases de Latín?”. A súa resposta foi definitiva: “Porque é moi bonito”. Tiña toda a razón: Grazas as clases de linguas clásicas podo contactar cun alumnado marabilloso, do que constantemente estou aprendendo. De aí recibo agora o impulso para seguir realizando actividades artísticas.

9. Que outros proxectos veñen no futuro? Estou cun libro de relatos: “Vigocoruñenta”. Nel proclamo, contra o tópico, que Coruña e Vigo son a mesma cidade: Familias obreiras que viñeron das aldeas a traballar na beira do mar. Estes días comezo a gravar un disco coa banda Xangai. Nel estará presente unha parte da nosa viaxe a Grecia. Imos incluír unha peza de rebético (un estilo helénico) cantada en galego, seguindo a tradución que nos fixo a vosa profesora, Ana Gloria Rodríguez Alonso. Aproveito para darlle dende aquí as grazas. E tamén a vós, por suposto, por esta entrevista.

Apertas poderosas ! Ou o que é o mesmo (tamén mo ensinou Ana Gloria),

Chámome Xurxo Souto e estou moi contento de que me entreviste xente de Ourense, e sabes por que?

Porque Ourense é un referente para a música galega. No s. XX tivo moito éxito o que se chamou música mestiza con representantes como Manu Chao. Sóache?

-Pois agora mesmo non.

-Era un músico que, música europea con música brasileira, con música africana mesturaba linguas. creou unha tendencia que foi seguida por xente de todo o mundo, pois iso xa se fixo antes en Ourense. A charanga do Cuco de Velle, onde mesturaban cancións de moitos estilos diferentes, dándolle un toque ourensán. Por exemplo, hai unha canción que é un himno (Canta) “Se vas ao S. Beniti, se vas ó S. Beniti...Benitiño...” A ti non che soa, ao mellor, pero ós teus pais si, seguro, pregunta na casa. Esta non era unha canción galega senón que é a versión ourensá dunha canción italiana de Toni Velara “Io voglio quererte a te Norma mía (bis)”, Chegou a Ourense, pasou polo talento popular deses artistas e converteuse nunha canción absolutamente ourensá, e iso é a modernidade: contactar con outros lugares, outras tendencias e deixarlle a túa impronta. Por iso estou tan contento de facer esta entrevista. Sodes do instituto Otero Pedrayo, e aí xa estamos a falar dunha referencia máxima do noso país.Otero Pedrayo,, a xeración Nós, un pequeno fidalgo non se sentía cómodo na cosmovisión que lle tocaba, foi a Madrid, non se sentía ben, viaxou por toda Europa ...ata que se reencontrou na identidade galega, ..... e o rexurdimento da xeración Nós ten un punto musical Adrián Solobio, sexa o alter ego do propio O.P. está paseando por Amberes e desacougado, non sabe quen é, e de repente, no centro de Europa, dun barco que estaba atracado no río Escalda saía unha canción que arrecendía todos os alcohols: Lanchiña que vas en vela (bis) levas panos e refaixos para a miña Manuela. E alí recoñeceuse como galego. Hai que principiar por coñecer o mundo que tes diante de ti. E iso é o que representa Ourense: a fecundidade e o coñecemento. Unha terra moi antiga para extender os brazos e abarcar todo o futuro

Arancha Fernández e Desirée Fernández (1º Bac A)

``Ourense referente para a musica galega´´

excursi ón s

Viaxe a Grecia

18-25 de febreiro de 2023

Xiana Rodríguez (1º de bacharelato)

Marchamos o día 18 de febreiro, despois de nos levantar moi cedo. Fomos nun bus ao aeroporto de Santiago e alí xuntámonos co resto de institutos galegos cos que iamos compartir viaxe. O vo fíxosenos moi longo quizais porque tiñamos moitos sono.

Aterramos en Atenas e dirixímonos en bus cara Delfos, onde chegamos á hora da cea. O día 19 fomos ao impresionante xacemento arqueolóxico de Delfos, ao pé do Monte Parmaso, onde o deus Apolo se comunicaba cos humanos a través dunha muller, a Pitia. Nós non a atopamos, a pesar de que o noso guía, Lefteris, nos contou os misterios do oráculo con máis sona da Antigüidade.

Xantamos todos xuntos e emprendemos unha longa viaxe en bus cara Meteora, para ver os mosteiros que parecen colgados no aire.

O día 20 erguémonos e fomos visitar un dos mosteiros por dentro e os demais dende fóra. Eran fermosísimos! O que nos estrañou é que, se es muller, non podes pasar sen unha saia posta. Por iso tivemos que poñer algo sobre os nosos pantalóns!

Despois de xantar, de novo subimos ao bus e á hora da cea xa estabamos instalados en Tesalónica, a segunda cidade de Grecia.

O día 21 fomos ao Museo Arqueolóxico e ao Bizantino, onde vimos restos da Grecia antiga. Tivemos por fin tempo libre! Demos un fermoso paseo polo paseo marítimo e vimos o solpor no Mar Exeo.

As seguintes paradas foron para visitar as tumbas dos antigos reis de Macedonia, entre elas a de Filipo, o pai de Alexandre Magno. Impresionantes! Na chamada Tumba de Agios Athanisios vimos unhas preciosas coroas de ouro que imitaban as de loureiro.

En Volos ceamos nun restaurante onde actuaba un grupo de músicaImagen tradicional grega que nos amenizou a cea.

O noso destino final, Atenas, Imagenaínda se retrasou un pouco porque paramos nas Termópilas onde os espartanos co seu rei Leónidas trataron de frear a invasión persa.

O día 24, xa rematando a nosa viaxe,fomos á Acrópole: era fermosísima. Visitamos o museo da Acropóle, que estaba situado a carón dela e onde están as Cariátides.

Tivemos tempo libre para visitar os barrios máis populares e comprar recordos. Vimos o cambio de garda diante do Parlamento e collemos o metro para volver ao hotel.

O día 25, volvemos a España cansos e esgotados, pero moi felices de espirito cheo pola gran viaxe que fixeramos.

viaxe a París

Dúas compañeiras de primeiro de bacharelato A mais un pequeno grupo de primeiro B partimos, coa compañía da nosa profesora de francés Susana, o pasado luns 13 de marzo cara a capital francesa, París.

Realmente non me chegan as palabras para agradecerlle a Susana esta oportunidade de aprender de verdade no mundo exterior, e non simplemente memorizando información dun libro, a parte de por soportar todos os problemas e imprevistos que atopamos polo camiño, que non foron poucos.

Así, París é o día e a noite, a luz e a escuridade, a máxima riqueza e a máxima pobreza… xa que nunca antes vira unha cidade de tantos contrastes coma esta, o que creo que tamén lle aporta un toque de realidade que reafirma todavía máis o seu encanto.

Paseamos polo pintoresco Montmartre, vivimos a historia moi de cerca na tumba de Napoleón e o Palacio de Versalles, bailamos ao ritmo do cabaret Moulin Rouge, empapámonos de arte no Louvre e degustamos tantas crêpes como foi posible.

A pesar diso, sei que o que máis se espera dunha reseña dunha viaxe de estudos é explicar de certa maneira o noso itinerario de visitas diario, pero a min gustariame centrarme nun aspecto un pouco diferente. Dende nena sempre pensei que o importante non era o lugar no que estabas, senón as persoas que te acompañaban, as que facían que a túa estancia foso agradable ou non.

Desta maneira, nesta excursión sentinme en familia todo o tempo debido a que ao fin e ao cabo eramos un grupo de adolescentes moi diferentes pero con dúas cousas en común: unas ganas inaguantables de saber máis e unha experiencia inolvidable, a cal estabamos todos a vivir.

Por iso, en resumidas contas, a pesar da situación de media parálise na que encontramos a cidade, consecuencia das numerosas folgas que se desenvolvían eses días en todo o país, só podo lembrar aspectos positivos, o que vai facer que sempre recorde estes 5 días con morriña na alma e bágoas nos ollos.

Sara Fernández Pérez 1 Bach A

viaxe a París

Cando chegamos, ver dende o avión París co seu gran río Sena emocionoume moitísimo, non me cría nada do que vía, porque o meu soño estábase a facer realidade, estaba en París!

E nesa mesma noite, vin por primeira vez a Torre Eiffel, e por riba iluminada, non puiden resistir as miñas bágoas pola inmensa felicidade que estaba sentindo nese momento. E deime conta de que este grande “Monstruo de ferro” era realmente inmenso.

Durante o segundo día puidemos visitar grandes complexos arquitectónicos: Les invalides, xunto coa cúpula, un lugar asombroso onde estaba situada a Tumba de Napoleón, que foi moi interesante. A bonita Pont Alexandre III con fermosas vistas do Sena, o Petit Palais e Grand Palais, a residencia de Macron con rúas das boutiques de moda parisinas, a Igrexa de La Madeleine, moi cautivadora. Tamén a Place Vendôme coa súa incríbel columna de bronce e as Galerías Lafayette, onde puidemos observar a súa impresionante cúpula ata chegar ao Palais Garnier. Finalmente, visitamos o Palais Royal, lugar no que se atopaba por sorpresa o parque de Emily en París, que ilusión! E ceamos no meu barrio preferido de París, o barrio latino, denominado Saint Michel.

O terceiro día comezámolo visitando a Sainte Chapelle, hei de dicir que as súas vidrieras iluminadas polo sol creaban un ambiente máxico. Logo seguimos facendo visitas: á Catedral de Notre Dame, cunhas gárgolas que me chamaron moito a atención; a un monumento dedicado á memoria dos deportados de Francia a campos de concentración durante a 2ªGuerra Mundial, causoume bastante dor, mais pareceume moi interesante e necesario de coñecer e continuamos o noso percorrido pola sede do Concello de París e o sitio onde se atopa o Pompidou. Preto desta zona,

de l’Étoile, unha marabilla arquitectónica con detalles espléndidos; ao Louvre, adorei ver a Pirámide, pareceume unha fantasía todo o ambiente do Louvre, as súas obras, o decorado,é dicir, todo e caibe dicir que me fixo moita ilusión ver a estatua de Heros e Psique e as obras a Mona Lisa e A liberdade guiando ao pueblo. Continuamos hacia o Xardín das Tullerías, un lugar onde se respiraba moita paz coas súas cores verdes e as súas preciosas fontes. Deseguido, pasamos pola Place de la Concorde, dende a cal puidemos observar a Assemblée Nationale e o bonito obelisco e finalmente chegamos á viaxe polo río Sena en Bateau de Mouche. Sen dúbida algunha, esta actividade foi unha das que máis me gustou, porque ver París dende o Sena foi moi especial e as vistas eran esplendorosas.

Deixando atrás todo o que vimos encantoume todo, tanto a xente, os seus aires, a súa cortesía; poder falar e escoitar a miúdo en francés directamente; probar delicias francesas coma os macarons, crêps doces e salgadas, o Confit de Canard(pato), croissants e pains au chocolat; ir no metro e descubrir como vai...

En definitiva, foi a mellor experiencia da miña vida que sempre recordarei e agora que coñezo en man propia París, xa podo dicir que estou namorada desta encantadora cidade; pois estar nela foi como estar nun soño e nunha película.

Lucía González Vázquez 1 Bc A

tamén coñecimos o barrio gay e xudeo, unas zonas bastante curiosas tanto pola xente coma polos locais. E finalmente, seguimos contemplando lugares marabillosos e chamativos coma Le Marais, un barrio moi cosmopolita; La Place de Vosges, una plaza coas fontes que saen en Ladybug na que estar nela foi una experiencia inexplicábel e a Place de La Bastille, una zona cargada de moita historia. E pola noite, acabamos en Montmartre visitando a Sacre-Coeur, una basílica cunha gran cúpula que se ve dende calquera sitio de París e dende a cal hai unas excepcionais vistas da cidade. E neste lugar, puidemos encontrar pintores facendo retratos de persoas, semellante ás películas.

No penútimo día, collimos o tren en dirección a Versalles, para coñecer, observar e disfrutar do elegante, brillante e refinado ambiente do gran Château de Versailles e dos seus luxosos xardíns cargados de fontes e doutros pequenos palacios coma o Petit Trianon e o Grand Trianon. Todo isto, xunto coa adorable aldea de María Antonieta. Finalmente, rematamos o día volvendo a ver a Torre Eiffel, pero de día, e subimos a ela. Poder vela dende dentro causoume moita impresión e as vistas dende ela, eran espectaculares. Na derradeira xornada sentíame moi vacía e triste por ser o útimo día vendo esta fermosa, marabillosa, asombrosa,etc (fáltanme moitísimos máis adxectivos) Cidade da Luz. Mais pouco a pouco, comezando as visitas, funme alegrando moito. Estas foron: ao Arc de Triomphe

Granada

Benvidas e benvidos a esta nova reportaxe da revista Rañolas do IES Otero Pedrayo na que contaremos como foi a Semana Branca que fixo o noso alumnado de 1º Bacharelato a Serra Nevada (Granada).

Foi unha aventura para a maoiría dos estudantes xa que poucos de nós foran anteriormente a esquiar. Vivimos unha viaxe ben longa, 12 en autobús, na ida e no seu regreso á cidade. Arrancamos o día sábado 11 pola noite, sin saber que a viaxe se nos faría tan longa e incómoda, pois ir nun bus corenta e tres persoas e durmir nel non é moi desexable. Aínda así tomámolo con moito humor e sobre todo con actitude de pasalo moi ben. En canto chegamos a Granada, demos unha volta polo centro e rúas con tendas antes de chegar ao hotel para cear e descansar, xa que ao día seguinte nos esperaba o primeiro e máis longo día de esquí. Antes de arrancar para a estación de esquí, debíamos coller forzas co almorzó e montar no bus. En canto chegamos por primeira vez a Serra Nevada, quedamos todos impresionados. Agora tocaba tocaba esquiar, pero… ¿onde queriamos ir sen esquís nin proteccións? Polo que antes de ter a nosa primera clase de esquí, debíamos coller todo o material necesario para a práctica deste deporte. AGORA SI!! Que comece o tempo de esquí.Dende as dez da mañá ata as cinco da tarde andamos rondando polaspistas de Serra Nevada, coa finalidade de aprender a esquiar.

A rutina desta mañá foi a mesma toda a semana , mais ¿que fixemos polas tardes?Pois ben, nas tardes desta desexada semana Branca fixemos unha gran variedade de cousas. Vimos a Alhambra, coñecemos as antigas rúas da cidade, visitamos diferentes miradoiros, coma o de San Nicolás, fomos a un gran centro comercial. Cada cousa fixémola un día diferente antes de regresar ao hotel á hora da cea. Despois desta podíamos saír a dar un pequeno paseo sempre que cumprísemos co horario marcado. Foi unha semana que sen dúbida ninguén es-

quecerá, todos falamos con todos, relacionámonos con máis xente, convivimos cos profesores, aos que lles quero facer unha mención especial. Portáronse de 11 con nós, pasaron moito tempo con nós, rimos con eles, cantamos, ensináronnos máis cousas de esquí,… Nesta ocasión viñeron Pablo e Anxo (profesores de Educación Física) e Manuel (profesor de Debuxo). Simplemente darlles as grazas porque todos tivemos boas palabras do vivido convosco e agradecementos por facernos gozar dunha pedazo de semana de excursión en 1º de bacherelato.

E por último mencionar a todos os que fomos a esta viaxe, creo que todos opinamos igual, foi unha semana especial e gozada para todas e todos que nos gustaría volver e repetir.

Lidia Rodríguez 1º BAC E

audiov is ual

(Documental Santoalla e película As bestas)

TEXTO EXPOSITIVO SOBRE O DOCUMENTAL DE SANTOALLA E A PELÍCULA AS BESTAS

Santoalla é un filme documental estadounidense dirixido polos cineastas neoiorquinos Andrew Becker e Daniel Mehrer no seu debut como directores. Estreouse internacionalmente no Festival Internacional de Cinema de Edimburgo o 17 de xuño de 2016 e tivo unha estrea limitada nos cinemas dos Estados Unidos o 19 de xullo de 2017. O filme conta a historia dos holandeses Margo Pool e o seu marido Martin Verfonden mentres se instalan na aldea coñecida como Santoalla (Santa Eulalia en castelán, tal como a mencionan no filme) no concello de Petín. A aldea, en gran parte abandonada, pasa pouco a pouco a ser ocupada por só outra familia, os Rodríguez. Nun primeiro momento amigábeis, pero, as tensións comezaron a aumentar entre as dúas familias a medida que as disputas sobre o uso da terra, as diferenzas cultu- rais e as intencións mal interpretadas culminaron na misteriosa desaparición de Martin Verfonden en 2010. Entrelazado coa metraxe de telexor- nais e outros informativos, montaxes de vídeo de arquivo e entrevistas á propia Pool, o do- cumental cambia entre o pasado e o “presente”, mostrando a progresión da relación entre os veci- ños que culmina cun final tráxico.

As bestas é un filme his- pano-francés de 2022 dirixido por Rodrigo Soro- goyen. Está protagonizado por Denis Ménochet, Marina Foïs, Luis Zahera e Diego Anido. Está am- bientado en Galicia e foi rodado en galego, francés e castelán. Estreouse internacionalmente na 75ª edición do Festival de Cannes o 26 de maio de 2022, e tamén se proxectou nos festivais de Donostia, Toquio e Chicago. Estreouse nos cinemas de Francia o 20 de xullo de 2022 e nos de España o 11 de novembro de 2022. O filme foi producido por Arcadia Motion Pictures, Caballo Films, Cronos Entertainment e Le Pac- te, coa participación de RTVE, Movistar+, Canal+ e Cine+, o apoio de Eurimages e financiamen- to de ICAA. O guión foi escrito conxuntamente entre Isabel Peña e Sorogoyen. Ambientado no rural de Galicia, conta a historia dunha parella francesa que se instala nunha pequena aldea na procura de conectar coa natureza. Porén, a súa presenza esperta a hostilidade e a violencia dunha parella de veciños impulsada por un conflito por un proxecto de parques eólicos. Está baseado na historia real do matrimonio de Margot Pool e Martin Verfondern, chegados na década de 1990 á pequena aldea de Santoalla,f feitos que inspiraron o documental estadounidense Santoalla, de 2016. En agosto de 2022, os membros da Academia das Artes e as Ciencias Cinematográficas de España escolleu As bestas na súa preselección de tres filmes para a súa candidatura ao mellor filmeternacional na 95ª edición dos Óscar xunto a Alcarràs

Cinco lobitos. O filme conseguiu 17 nomeamentos na 37ª edición dos Premios Goya, e gañou en 9 categorías,incluíndo mellor filme, director, guión orixinal, actor (Ménochet) e actor secundario (Zahera). Todos os mundos teñen as súas luces e as súas sombras e debemos aprender a diferenciar a realidade da ficción. Creo que é máis que obvio que a Galicia que aparece representada na película non é de ningunha maneira todo o que Galicia representa, pero iso cae de caixón. Acaso só pódese dar unha única imaxe de Galicia e o resto non se pode mostrar? Esa Galicia existe, por suposto que existe, igual que existen moitas outras Galicias. Mostrar unha parte non significa concluír que todo o resto é a mesma cousa. A xente intelixente sábeo. Está claro que non todo o que se conta nas películas é a realidade, por iso diferénciase entre película e documental. O filme “As bestas” está baseado nunha historia real que si sucedeu en Galicia, pero que non por iso implica que todo o que pase neste territorio vai estar directamente relacionado ou vai ser similar. Desde o meu punto Todos os mundos teñen as súas luces e as súas sombras e debemos aprender a diferenciar a realidade da ficción. Creo que é máis que obvio que a Galicia que aparece representada na película non é de ningunha maneira todo o que Galicia representa, pero iso cae de de vista o que se está criticando na película non é a “galicia profunda”, senón a existencia de persoas coa capacidade de facer sufrir a outras simplemente por motivos económicos ou polas súas ideoloxías. Do mesmo xeito que esta película baséase nunha historia que sucedeu en Galicia podería facelo noutra que sucedese en calquera outra parte do mundo. Ás veces, non sempre, o rexeitamento que se cre ter por Galicia, vén dado directamente polos galegos, non é que sexa un insulto, senón que sentimonos insultados. Sen ir máis lonxe, a ninguén se lle deu por clamar ao ceo porque noutros filmes de Sorogoyen, como “Que Dios nos perdone” ou “El reino”, preséntensenos aos madrileños como psicópatas asasinos de anciás... Por esta mesma razón, teriamos que poñernos a mal con “O que arde” porque dá unha visión nalgúns intres pouco amable do rural galego? Sería unha parvada dicir tal cousa. “As bestas” é criticable dende moitas perspectivas, pero a de caer como de cotío no vitimismo dous prexuízos sobre o galego é, precisamente, darlle corda a aqueles que sí queren seguir explotando o clixé da “Galicia profunda”. O filme de Sorogoyen aliméntase dun feito real, unha historia onde o illamento, a desconfianza, o instinto de supervivencia e o choque cultural dan lugar a un acontecemento que necesariamente chama a atención dun creador. “As grandes obras de arte beben das grandezas e das miserias dos homes e das mulleres”. Debemos aceptar o real coas súas grandezas e tamén coas súas miserias, sen bos nin malos. Sen idealizar nada privándonos de ver a realidade como totalidade. Negarnos a vivir nun espazo censurado, construído polos defensores do politicamente correcto.

arredor de Otero

7.1. Otero volve á academia.

7.2. Otero e o fútbol.

A temática da paisaxe na obra de Ramón Otero Pedrayo protagoniza o acto de ingreso de María López Sández na Real Academia Galega

Este mesmo curso arrancou no IES Otero Pedrayo de Ourense un traballo de investigación STEMBACH DE LETRAS, no cal a alumna Lucía González Vázquez mergullarase na paisaxe oteriana coa axuda de técnicas dixitais.

O sábado 11 de marzo a filóloga luguesa María López Sández ingresaba como membro de número na Real Academia Galega no acto celebrado no maxestoso Círculo das Artes de Lugo, ocupando a cadeira vacante tras o pasamento de Darío Xohán Cabana.

No seu discurso de ingreso, a académica López Sández, alén de espallar de xeito maxistral tópicos literarios e lugares comúns –e non tan comúns– da paisaxística universal nun torrente de oratoria e coñecemento, lembrou as calidades humanas e lingüísticas do seu antecesor, Darío Xohán Cabana. Tomando o fío que a une a Darío, e antes del a Manuel María e a Marino Dónega, todos lucenses, enceta a académica este cruce de camiños coa “sombra formidable de Otero Pedrayo, figura esencial da

escrita arredor da nosa paisaxe, o autor que mellor modulou a lingua para expresar a infinidade de matices do devalar estacional, dotado dun marabilloso estilo que ten sido descrito como fluvial”.

O historiador e xeógrafo da Xeración Nós xa fora obxecto de estudo da profesora lucense no seu ensaio Paisaxe e nación, Premio Ramón Piñeiro de Ensaio 2007, xunto a outras dúas figuras senlleiras das letras de noso, Rosalía de Castro en Cantares Gallegos e Xosé Luís Méndez Ferrín en Regreso a Tagen Ata.

Para a académica, o escritor de Trasalba é o grande animador da paisaxe galega como reza na dedicatoria do traballo “Abrente e solpor da paisaxe”, publicado nun libro de homenaxe a Otero Pedrayo nos anos 50. Recollida a paisaxe polo miúdo na Guía de Galicia (1926) e no Ensaio histórico sobre a cultura galega (1933), en moitas páxinas d’Os Camiños da vida aparecen cavorcos e congostras, barrancas e carricovas, chairas e toxeiras, uzais e outeiros, encostas, viñedos, cerros, colados, cuíñas, lombas, penelos, touticeiras, corredoiras, viñas, canellas, buxos, regos, regatos, mananciais, carreiriños, lameiros...

Significativa é a presenza da paisaxe miñota no poemario Bocarribeira, volume inaugural da editorial Brais Pinto no ano 1958. Así mesmo, especialmente simbólica é a localización topográfica que fai Adrián Solovio –seguindo as indicacións do seu tío Bernaldo no leito de morte- no mapa de Galicia do matemático Domingo Fontán en Arredor de si, un documento cartográfico de gran valor a mediados do século XIX; na altura só se podía soñar co google earth.

“A través da interpretación do lector co protagonista o texto contén un potencial de transformación e pode mesmo expresar o proceso de evolución desde o autoodio á autoafirmación de Galicia como nación. A dimensión da viaxe, o cronotopo do camiño,

a constante reflexión sobre os espazos visitados, a busca da identidade en interacción co medio son trazos que dotan á obra dunha dimensión ensaística teórica e de reflexión sobre o imaxinario territorial.”

Como apunta no seu discurso López Sández, a forza da palabra que vivifica e dignifica a paisaxe é quen de conmover, de chegar directamente ao corazón do pobo, de conformar unha unidade nacional nas almas do “valeroso clan”, certamente perigosa e allea aos postulados falanxistas da época. Xa que logo, Otero Pedrayo sufriría sancións, cesado e apartado da cátedra de instituto en 1936 e restituído no seu posto en 1948, amais de numerosas prohibicións.

Do mesmo xeito que Carvalho Calero e boa parte da crítica literaria sitúan o ourensán como o mellor descritor da paisaxe galega, reproduce a académica estas palabras de Salvador Lorenzana, sobrenome de Francisco del Riego, a quen se lle dedica o Día das Letras Galegas 2023: “Quizaves ningúen coma Otero Pedrayo acertou, antre nós, a pintar a paisaxe de Galicia con un grado máis fondo de espritoalidade. Non hai emoción máis sentida que a súa cando se pon en contacto coa natureza do seu país. As páxinas, innumerabres, que Otero ten adicado ó tema, atinguen unha outa espresividade difícil de superar.

Non é de estrañar que o volume colectivo Paisaxe e cultura, publicado por Galaxia en 1955, comece cun artigo de Otero Pedrayo, e aínda máis, preocupado polo retroceso das árbores autóctonas en favor de especies foráneas, anticipa na actitude materialista e interesada de Xacobe en Arredor de si de “inzar de eucaliptos todos montes e touticeiras da casa” unha problemática actual dos nosos montes, das fragas, co retroceso de especies como carballos ou castiñeiros en favor doutras como eucaliptos ou piñeiros. Tamén en “Encol da aldea” é crítico coas acacias de bola e coas palmeiras.

Alén do antedito, dunha fonda poética existencial é a relación de Otero Pedrayo coas árbores, reflectida no relato “Meu irmao”, publicado no xornal escolar do alumnado do Colexio Nacional Virxe de Covadonga en 1976 e que Francisco López-Barxas reproduce na biografía Historia de Ramón. Ligada a existencia de Otero á árbore que o pai chantou o 5 de marzo de 1886, día do seu nacemento, que apertaba de neno chamándolle irmanciño e que fendeu un raio uns anos antes do seu pasamento, a man amiga e a sensibilidade de Francisco Ogando tivo a iniciativa e a preocupación de preservar a madeira coa que se construíu

o cadaleito que levaría ao escritor de Trasalba e ao irmanciño a fundirse coa terra, segundo recolle Carlos Rodríguez Dacal. Fose unha araucaria ou un abeto o irmanciño de Otero –aquí non hai un consenso claro-, en vocábulos do propio Dacal:

“Nada é comparable no país galego, das manifestacións coñecidas entre o home e a árbore, á entrañable vivencia protagonizado por O Irmanciño e Otero Pedrayo”.

En definitiva, cómpre salientar a actualidade da temática da paisaxe en Ramón Otero Pedrayo, moi presente nas palabras pronunciadas pola académica María López Sández no seu acto de ingreso na Real Academia Galega e que terá continuidade en vindeiras propostas como o traballo de investigación STEMBACH DE LETRAS que está a levar a cabo Lucía González Vázquez, alumna do IES Otero Pedrayo de Ourense.

“Algún día o sentido da Galicia total, que a visión de Otero implicaba, pode renacer nunha mocidade de ollos limpos, de beizos puros, de corazón austero e piadosa veneración polos heroes antigos” Ricardo Carvalho Calero

por Henrique Sánchez Rodríguez

o fútbol ourensán naceu no otero

O mundo que nos rodea tennos mal acostumados. Está bastante estendida a idea de que, na actualidade, os espectáculos deportivos actúan como unha especie de pan e circo contemporáneos. Unha pantalla para despreocupar á poboación dos problemas reais da sociedade. Porén, o certo é que nos albores do s. XX o foot-ball era unha moda británica e urbana reservada a uns poucos entusiastas deportivos. En Galicia, os primeiros clubes de sport e ximnasios eran frecuentados pola burguesía liberal das cidades. De feito, o pai do escritor e historiador Ramón Otero Pedrayo, que dá nome ao noso centro, era un cliente habitual da sociedade Sporting da Coruña á que asistía para presenciar combates de esgrima, tomar o café de mediodía e codearse coas elites herculinas máis relevantes da época.

Pero Ourense era unha cidade máis pequena que A Coruña. Mentres que a Galicia costeira estaba a sufrir a metaformose do seu perfil urbano, a capital ourensá non logrou superar os 30.000 habitantes até ben entrado o século XX. O primeiro deporte que triunfou en Ourense foi o ciclismo, ou velocipedismo como era coñecido daquela. Era unha afección practicada pola mocidade ourensá. Poñíanse de acordo para organizar paseos pola periferia rural da cidade ante a mirada atónita duns labregos que, sorprendidos, definían como “cabalos do demo” aqueles modernos aparellos de dúas rodas. Mais ao éxito inicial do ciclismo seguiuno, finalmente, o foot-ball.

Os primeiros matches foron organizados de forma esporádica, sen existiren aínda sociedades deportivas plenamente configuradas. Comezouse a xogar no Campo de Aragón, no vello cuartel de San Francisco, polo que era habitual que as tropas alí instaladas tamén participasen naqueles primeiros encontros futbolísticos. Mais foron uns estudantes do antigo Instituto, actual IES Otero Pedrayo, os que organizaron o primeiro equipo da cidade: o Orense Foot-ball Club. Entre os seus fundadores atopamos apelidos propios da burguesía comercial ourensá como Perille, Junquera ou Romero. De feito, un dos mozos que actuou como presidente daquel equipo foi o fotógrafo Luis Casado, “Ksado”. El, como a maioría de sportmen ourensáns, non estaba vinculado a un equipo en concreto, senón que podía vestir indistintamente as cores brancas e negras do Orense F.C. así como as de outros equipos que comezaron a xurdir na cidade.

Os recintos deportivos multiplicáronse. Ademais do Campo de Aragón e do Pompeo, comezou a practicarse o foot-ball en Montealegre, nos Salesianos e nos Maristas e iniciou a súa expansión cara outras vilas da provincia. No Carballiño, Ribadavia, Celanova, Valdeorras ou Verín apareceron os primeiros equipos na segunda década do s. XX e organizáronse campionatos locais e provinciais. Aos poucos, o fútbol pasou de ser unha moda británica a converterse nunha auténtica práctica de masas. Se as primeiras sociedades deportivas, coma o Orense F.C., estaban restrinxidas a aqueles mozos con capacidade económica para matricularse no Instituto, nos anos da II República (1931-1936) existían en Ourense centos de equipos. O fútbol chegara para quedarse.

Mateo Martínez Torres

ENSINO PÚBLICO

ENSINO DE CALIDADE

Castelao

O home camiña paseniño buscando chegar a casa. Leva andando moitas horas mais non a dá albiscado. Esa casa que mora na memoria do neno que foi; xa non existe. Pero el ben sabe que só nela poderá atopar o que é, o que quixo ser, o que non chegou a ser e o que o fixo ser. E só así poderá encontrar o que que quere ser no tempo que lle resta. Por iso o home non se detén e segue camiñando. Cruza con paso canso pero firme porque durante moito tempo as présas eran tantas que cruzou sen saber que cruzaba coidando só en chegar aínda que non soubese nunca moi ben a onde. Andou perdido. Por iso agora que a vida o vai avisando da inminencia do adeus, el busca despedirse do neno que algún día foi. Quere recuperalo malia saber que o pasado non se pode reconstruír e que nada do que foi será do mesmo xeito, pero que esa casa na que habitou a súa infancia é a única que lle pode devolver o alento que precisa para o resto do percorrido. Porque a viaxe está a rematar e a aceptación desa realidade non o entristece senón que o conforta. A vida é unha fermosa viaxe chea de promesas e agasallos que nalgún momento do traxecto empezamos a perder tendo que asumir que o prometido non é débeda e que perder implica ter gañado, aínda que diso tarde nos lembremos e pouco o celebremos. Envellecer é ir perdendo, perdéndose. E iso non o quere o home. Por iso precisa regresar ao lar, ao colo da nai, ao arrolos das cantigas das noites de inverno, ás apertas mornas da avoa, á mariola da irmá, a estornela co Vicente, ás carrilanas co papá, ao ubre da Marela… Sabe ben que onde está a casa está a nai, por iso non se rende e segue camiñando tentando avistala no azul celeste que asoma entre a frouma. Seguindo o arrecendo das carqueixas que lembran o leito frito dos xantares de festa. Apresando o doce moumeo das ondas ao bater na area. E de socato, enxérgaa ! alí está! Non é como el a lembra pero éa. Está máis vella, máis pequeniña, máis ensumida polo tempo porén mantén nos seus tabiques encalados o sorriso que degolaba os seus medos e as mans amantiñas que quentaban as súas na faldriqueira do eterno mandil a cadros. Por fin pode deterse encunicado no berce do neno que foi. Por fin chegou a casa!

Miña casiña, meu lar! cantas onciñas

de ouro me vals

Conchita Fernández

Rosalía de Castro