Vishwasta

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009  ©.40/-

meg#ce HeleHegjJeþîee®es DeOJe³et&

- [e@. cenbceo ³egvegme

efJeMJemle J³eJemLee DeeefCe mebmLeeb®³ee efJekeÀemeemeeþer Jeeefnuesues ceeefmekeÀ

1

cebefojs, osJeUs, ceþ, pewveeue³es, yeewOoefJenej, ceefmpeo, oiee&n, Foieen, Fceeceyee[e, meje³e, keÀye´mleeve, JekeÌHeÀ, ®e®e&, Dei³eejer, ìe@Jej Dee@HeÀ mee³euesvme, efmevesiee@ie, iegªÜeje, Oecee&oe³e mebmLee-efMe#eCe mebmLee, Oece&MeeUe, Jemeefleie=ns, Deved veesoCeerke=Àle Devveí$esp³eekeÀejCes efJeMJeemetefve meesHeefJeueer ceeuecellee l³eeef®e keÀejCes efveuexHe-efvemJeeLeea efveJe&nve keÀjer leesef®e efJeMJemle !

GodYeJeuesu³ee JesieJesieȳee HeefjefmLeleer efve Ie[l³ee JeeoefJeJeeoer, keÀe³eÐeeb®eer meeÐeble ceeefnleer, meuuee HegjJeer, peveepeeiejCe keÀjer lesef®e ceeefmekeÀ efJeMJemle !

2

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

ceveesiele....

ne `efJeMJemle' ceeefmekeÀe®ee 8 Jee DebkeÀ meeoj keÀjleebvee Deevebo nesle Deens. Deece®³ee Jee®ekeÀ-Jeie&Ceeroejebveer ³ee ceeefmekeÀeyeÎue®eer efveleeble iejpe Demeu³ee®es He$eebÜejs He´efleHeeove kesÀues Deens. l³eecegUs Deece®³ee GefÎ<ìeb®eer GHe³eesefielee efometve Deeueer®e. Hejbleg l³eenerHeefuekeÀ[s `efJeMJemle' DeefOekeÀeefOekeÀ DeLe&HetCe& keÀmee nesF&ue ³ee ¢<ìerves Deece®³ee DeeblejmebJeeo Ie[Jetve DeeCeC³ee®³ee ceefve<esuee Hegjsmee Je ceeie&oMe&keÀ He´eflemeeo Depetve DeHesef#ele Deens.

DeLe&HetCe& DeMee DeLeea keÀer, `efJeMJemle' ceOeerue cepeketÀj KeCeKeCeerle veeC³eeHe´ceeCes keÀeuemeeHes#e GodYeJeCeeN³ee HeefjefmLeleerle mebyebefOeleeb®ee ceeie&oMe&keÀ vemeueer lejer efkeÀceeve Jeeìe[îee®eer YetefcekeÀe yepeeefJeue. l³eemeeþer meceepeeleerue, Jee®ekeÀeleerue, p³es<þ DevegYeJeer JesieJesieȳee #es$eeleu³ee OegefjCeebveerner l³eeb®³ee uesKevee®³ee DeeOeejs neleYeej ueeieeJee.

`DeLe&HetCe&' ogmeN³ee DeLee&ves keÀer, mebmLee Je efJeMJemle J³eJemLesuee Jeeefnuesu³ee ¿ee keÀe³eÐee®³ee GodyeesOeveeyejesyej peerJevee®³ee meJe&mHeMeea YetefcekesÀletve mekeÀmelesmen jes®ekeÀ YeeJeYeeJeveebvee nele IeeueCeeN³ee efce$ee®³ee YetefcekesÀletve ceeefmekeÀ mece=Oo nesleebvee Jee®ekeÀeletve®e DeefOekeÀeefOekeÀ Jeie&Ceeroej, peeefnjeleoej Je efnleef®eblekeÀ Heg{s ³esTve ceeefmekeÀe®³ee De[Ke[CeeN³ee Jeeì®eeueerle DeHejes#e DeLee&Oeejner ueeYeeJee. Deepe mebmLee Je efJeMJemle J³eJemLesleu³ee efJeÐeceeve HeefjefmLeleerletve GodYeJeCeeN³ee mecem³eemebyebOeele Je mebmLee Je efJeMJemle J³eJemLee keÀMeer GYeejeJeer l³ee®es ueeskeÀefnleemleJe meb®eeueve [esUme keÀmes JneJes ³eeyeeyele o#eles®³ee ¢<ìerves HetjsHetj met®ekeÀ ceeie&oMe&vee®ee Deece®ee DeJ³eenle He´³elve jenCeej Deens®e. Hejblet ³ee GefÎ<þeves Jeeì®eeue keÀjleebvee kesÀJeU SkeÀìîee®³ee Dharma, violated, destroys; Dharma, cherished, protect.

3

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

ce³ee&efole yeUeJej Heg{erue Heuuee ieeþCes efpekeÀerjer®es nesle Deens. DeepeHe³e¥le Ieeleuesu³ee ³ee efJemle=le Hee³eeJej YekeÌkeÀce Fceejle GYeer jenC³eemeeþer meceepeeleu³ee efJeodJeledpeveebveer Je OeefvekeÀebveer HeeefþMeer GYes jenCes keÀeUe®eer iejpe Deens.

ceeefmekeÀeletve meeOeve Metef®elesuee Deecner meJeexHeefj ceeveues Deens. cnCetve®e meceepeele nesTve iesuesu³ee ceneve efJeYetleeRvee He´efleceen `efJeMJemle' ceeefmekeÀ meceefHe&le nesle iesues Deens. l³eeb®³ee peerJeveeleu³ee DeeblejHe´sjCee Je DeeoMee¥vee ceeefmekeÀ efJeMJemle ceO³es Devev³e mLeeve Deens. ceens HesÀye´gJeejer 2009 ®³ee ³ee DebkeÀeme met#ce Hele HegjJeþîee®es DeOJe³et& ceesnbceo ³etvetme ³eebvee meceefHe&le keÀjC³eele Deeues Deens. ³ee Kesefjpe ceefnuee ye®ele ieìebleie&le ceefnueeb®es DebieYetle meeceL³e&, mJe³ebmesJeer mebmLeebmeeþer efJeefJeOe keÀpe& ³eespevee, mJewef®íkeÀ meebmke=ÀeflekeÀ mebmLeebmeeþer Fceejle GYeejCeermeeþer Je DeeJeM³ekeÀ mebmeeOeveemeeþer (meeOeve meeceie´er) keWÀê MeemekeÀer³e DeeefLe&keÀ mene³³ee®eer ³eespevee, lemes®e mJewef®íkeÀ meebmke=ÀeflekeÀ ieì efkebÀJee J³ekeÌleerme DeeefLe&keÀ mene³³ee®eer mebOeer, DeuHemebK³eebkeÀemeeþer DeuHemebbK³eebkeÀ ceb$eeue³eekeÀ[erue ³eespevee, meeJe&peefvekeÀ mebmLee®ee DeebefMekeÀ keÀejYeej F ieJnve&jJej, DeMee cenlJee®³ee yeeyeeR®ee HejeceMe& IesC³eele Deeuee Deens. mekeÀme ceeefnleer ceeie&oMe&veeyejesyej ceeefmekeÀ megboj meef®e$e Je ceveesnj efomeeJes, les meceepeeleu³ee meJe&®e IeìkeÀebveener nJes nJesmes JeeìeJes Demee ceveeMeer mebkeÀuHe Deens. ne mel³emebkeÀuHe Hegje keÀjC³eeefveefcelle leceece efnleef®eblekeÀ, peeefnjeleoej, Jeie&Ceeroej Je Jee®ekeÀebveer HeeefþMeer jeneJes, Demes Jeeìu³eeme iewj vemeeJes. lemes les MevewëMevewë HeeþjeKeCe keÀjleerue, Demee þece efJeMJeeme yeeUietve Deenesle. ³eeHeg{sner DeeHeuee megmebJeeo ®eeuet jeefnue®e! DeHes#ee SJe{er®e keÀer, lees SkeÀebieer jent ve³es.

-ceveesnj FbieUs

The opportunity for doing mischief is found a hundred times a day and of doing good, once a year.

4

Devegke´ÀceefCekeÀe

FEB. 2009 VOL. 1 ISSUE 8

9 HesÀye´gJeejer 200 DebkeÀ 8  Je<e& 1 ues 

DeuHemebK³eekeÀebmeeþer DeuHemebK³eebkeÀ ceb$eeue³e............... ceveesnj FieUs...... 5

 ©.40/-

meeJe&peefvekeÀ mesJee Deelee mebieCekeÀerke=Àle mesJesJej .........meew. mvesne efHeuues...... 11 meg#ce þîee®es HeleHegjJet& DeOJe³e

mLeeb®³ee efJ

mLee DeeefCe meb

efJeMJemle J³eJe

vegme

- [e@. cenbceo ³eg

efJeosMeer mene³³e (efve³eb$eCe)keÀe³eoe 1976 (FCRA).. mebke´ÀceCe HeÀer®eme&.... 14

mekeÀ

Jeeefnuesues ceeef ekeÀemeemeeþer

mebHeeokeÀ, He´keÀeMekeÀ

ceveesnj efMe. FbieUs men³eesieer mebHeeokeÀ pes. yeer. þeketÀj J³eJemLeeHeefkeÀ³e mebHeeokeÀ jepeWê meesveJeCes cegKeHe=<þ Je Debleie&le mepeeJeì mvesne Sme. efHeuueF& He$eJ³eJeneje®ee Hellee mebke´ÀceCe HeefyuekesÀMevme De@v[ keÀvmeuìbìmed 40, oeoespeer keÀeW[osJe mìsef[³ece, Keejìve jes[, þeCes -400 601.

HeÀesve: 022-22963986 ìsueerHe@ÀkeÌme: 022-25398080 ceesyeeF&ueë 9869342980 F&cesueë vishwastamagazine@gmail.com keÀesCel³eener ceefnv³eebHeemetve Jeie&Ceeroej neslee ³esF&ue Jeeef<e&keÀ Jeie&Ceer efJeMes<e DebkeÀemen ©.400/efkeÀjkeÀesU DebkeÀ ©.40/ns ceeefmekeÀ mebke´ÀceCe HeefyuekesÀMevme De@v[ keÀvmebuìbìmed®³ee Jeleerves He´keÀeMekeÀ Je ceeuekeÀ ceveesnj efMe. FbieUs ³eebveer ces.meer-ìskeÀ Dee@HeÀmesì efHe´vìmed,21, p³eesleer Fb[mì^er³eue Fmìsì, vetjer yeeyee oiee&, ceKeceueer leueeJe, þeCes ³esLes íeHetve 40, oeoespeer keÀeW[osJe mìsef[³ece,Keejìve jes[, þeCes - 400 601 ³esLes He´keÀeefMele kesÀues. meoj®es ceeefmekeÀ ns mJe³ebmesJeer mebmLee Je Oecee&oe³e v³eemeeb®³ee mebyebOeele ceeefnleer Jee®ekeÀebme JneJeer ³ee GÎsM³eeves He´keÀeefMele kesÀuesues Deens. ³ee ceeefmekeÀeleerue $eg=ìer mebyebOeele He´keÀeMekeÀ Je ceeuekeÀ ns peJeeyeoej jenCeej veenerle, l³ee®e He´ceeCes ³ee ceeefmekeÀeleerue meeefnl³eele He´keÀeefMele Peeuesu³ee uesKekeÀeb®³ee celeeMeer cegK³e mebHeeokeÀ mencele Demeleerue®e Demes veener. meJe& v³ee³eeue³eerve keÀecekeÀepeemeeþer þeCes Menj ner keÀ#ee jeefnue.

ceefnueebmeeþer mesJee Je DeLee&peve SkeÀebkeÀ mLeeHevee ....... mebke´ÀceCe HeÀer®eme&......18 `mebkeÀuHeefmeOoer' . ....................He¨eÞeer kewÀ. Heer. [er. peeOeJe........20 mJe³ebmesJeer mebmLeebmeeþer- keÀpe& ³eespevee................. He´e.ieesHeeU ogKeb[s.... 25 mJewef®íkeÀ meebmke=ÀeflekeÀ mebmLesmeeþer Fceejle Je meeefnl³eemeeþer (meeOeve meeceie´er) DeeefLe&keÀ mene³³e...... Deefveue þeCeskeÀj...... 29 keÀuee meeojerkeÀjCe J³eeJemeeef³ekeÀ mecegn Je J³ekeÌleeRmeeþer DeeefLe&keÀ mene³³e............................ He´Yet OeeceCes......35 ceefnuee ye®ele ieìë ceefnueeb®es DebieYetle meeceL³e&... meew. ce=Ceeueerveer ceveesnj...... 38 megmebJeeo- (COMMUNICATION)........[e@.yeer.Sve. JeeIeceejs..... 43 meeJe&peefvekeÀ peerJeveeleueer efJeMJemeveer³elee -uesKekeÀ ë p³egefue³ees SHeÀ. efjyesjes. ...................................... 46 mebmLeeb®es efnMesye þsJeCes Je leHeemeCeer keÀjCes...... Þeer. megefveue iee³ekeÀJee[..... 49 Dee³ekeÀj-HeefjieCeve Demes keÀjeJes .................Þeer. jepeWê meesveeJeCes......52 met#ce Hele HegjJeþîee®es DeOJe³et& [e@.ceesnbceo ³etvetme .............................Þeer. ceveesnj FbieUs......53

Jesye meeF&ìJej osefKeue GHeueyOe

www.myemagazines.com

5

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

DeuHemebK³eekeÀebmeeþer DeuHemebK³eebkeÀ ceb$eeue³e

De

uHemebK³eebkeÀeb®³ee efJekeÀemeemeeþer 29 peevesJeejer 2006 jespeer DeuHemebK³eebkeÀeb®³ee ceb$eeue³ee®eer mLeeHevee Peeueer.

DeuHemebK³eebkeÀeb®³ee efnleeefveefcelle OeesjCe, ³eespevee, mecevJe³e, cegu³eebkeÀve, efve³eceve Je keÀe³e&ke´Àceeb®es Hegveefve&jer#eCeemeefnle He´cegKe YetefcekesÀ®³ee efveJe&nveemeeþer ceb$eeue³ee®eer ³eespevee, l³eele ns ceb$eeue³e DeuHemebK³eebkeÀeb®³ee ³eespeveebvee cetK³e He´Jeenele DeeCeC³ee®ee He´³elve keÀjerle Demetve veJeerve veJeerve Je He´YeeJeer ³eespevee Je keÀe³e&ke´Àceeb®eer megªJeele keÀjerue. ceewueevee DeePeeo Sp³egkesÀMeve HeÀeQ[sMeve -(MEF) ceb$eeue³eecegUs iesu³ee HebOeje Je<ee&le DemeCeeje HeÀeQ[sMeve efveOeer 100 keÀesìer ªHe³eeJeªve ef[meWyej 2006 He³e¥le Jee{Jetve ogHHeìerJej DeeCeuee iesuee. 2007-08 ceO³es keÀes<eele ª. 50 keÀesìeR®eer Yej, l³eeKesefjpe 2008-09 ceO³es 60 keÀesìerb®ee efveOeer efouee peeC³ee®ee þjeJe Deens.

HeÀeQ[sMeve®³ee ³eespeveeb®eer meHeÀuelee DeepeceeJeC³eemeeþer mebIeþve DevegmebOeeve mecetn (ORG) ieìekeÀ[s cetu³eebkeÀvee®ee DeYeeme meesHeefJeuee iesuee Deens. ³eeJesUer HeÀeQ[sMeve®³ee Keeueerue ³eespeveebleie&le mene³³ekeÀ Devegoeve GHeueyOe kesÀues peele Deens.

1) efJeÐeeue³es/efveJeemeer efJeÐeeue³eeb®eer mLeeHevee efkebÀJee efJemleejemeeþer efJelle mene³³e.

2) HeÀveea®ej Je He´³eesie MeeUs®³ee ³eb$e Kejsoermeeþer efJelle mene³³e.

3) J³eeJemeeef³ekeÀ / leebef$ekeÀ keWÀês / mebmLeeb®eer mLeeHevee Je cepeyetleermeeþer efJelle mene³³e.

4) efJeÐeeLeea Jemeleerie=neb®³ee yeebOekeÀeceemeeþer efJelle mene³³e.

5) yegOoerJeeve efJeÐeeL³ee¥meeþer ceewueevee DeePeeo je<ì^er³e efMe<³eJe=lleer.

6) ceewueevee Deyogue keÀueece Deepeeo mee#ejlee HegjmkeÀej Fl³eeefo.

DeeHeu³ee GHeke´Àceeleueer vewHetC³elee Je efveOeer®³ee meg³eesi³e GHe³eesieemeeþer HeÀeQ[sMeveves mene³³elee Devegoevee®es HeejoMeea JeeìHe jep³eele meeOeve meeceie´er®es meceeve JeeìHe, Je DeuHemebK³e yentue efpeu¿eeb®³ee efveoxefMele Depe&oejebvee He´eOeev³e osC³ee®es DeeosMe efoues Demetve jep³e Je keWÀêMeeefmele He´osMeHe´ceeCes JeeìHee®es efoMeeoMe&keÀ efveoxMe efoues iesuesle. je<ì^er³e DeuHemebK³eebkeÀ efJekeÀeme SJeb efJelle efveiece(NMDFC)

No democracy can exist for long in the midst of want, poverty and inequality.

6

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

³ee efJekeÀeme efveiecee®eer cegK³e keÀes<ee®eer jkeÌkeÀce 2007-08 ojc³eeve 65 keÀesìer ªHe³es kesÀueer iesueer. ceewueevee HeÀeQ[sMeve®³ee Hegve&mLeeHeves®³ee þjeJeeme ceev³elee. Keepeieer/ meeJe&peefvekeÀ Yeeieeroejermen GHeke´Àceeb®³ee efJemleejebmeeþer J³eeJemeeef³ekeÀ yeBkeÀe, DeeefLe&keÀ efJeMes<e%eeb®³ee SkeÀe efJeMes<e%e meefceleerves HeÀeQ[sMeve®³ee GHeke´Àceeb®eer leHeemeCeer keÀªve efMeHeÀejMeer kesÀu³eele. ceb$eeue³eeves lej kebÀHeveer keÀe³eÐee®³ee keÀuece 25 vetmeej Sve.yeer.SHeÀ.meer cnCepes®e vee@ve yeBefkebÀie efkebÀJee DeeefLe&keÀ mebmLes®ee opee& osle HegvemLee&efHelesme cebpetjer efoueer. efveiece GHeke´Àce De) keÀpe& ³eespevee 1) cegoleer®eer keÀpe& ³eespevee2) yeerpe Yeeb[Jeue keÀpe& ³eespevee 3) Mew#eefCekeÀ keÀpe& ³eespevee 4) met#ce keÀpe& ³eespevee 5) ye®ele ieìebvee He´eslmeenve osC³eemeeþer efyeveJ³eepeer keÀpe& ³eespevee 6) ceefnuee mece=Ooer ³eespevee ye) He´Jele&keÀ ³eespevee (He´ceesìme&) 1) J³eeJemeeef³ekeÀ He´efMe#eCe 2) keÀejeieerjebmeeþer yeepeejHesþ mene³³e.

3) o#elee, Gvveleer/Deeke=ÀleeryebOee®³ee efJekeÀemeemeeþer mene³³e ³ee mebyebOeele He´mleeJee®es Depe& He´yebOe J³eJemLeeHekeÀ, je<ì^er³e DeuHemebK³eebkeÀ efJekeÀeme Je efJelle Dee³eesie, mkeÀesHe efceveej, ue#ceerveiej efpeune keWÀê, efouueer - 110092 ³eeb®esceeHe&Àle efceUleerue efkebÀJee mebkesÀlemLeU www. nmdfc.org ³eeJeªve [eGÀveuees[ keÀª MekeÀlee.

jep³e efveoxMeve He´efleefveOeeRmeeþer, l³eeb®³ee Hee³eeYetle cepeyetleermeeþerner, ceb$eeue³eeves mene³³ekeÀ Devegoeve ³eespevee megª keÀªve 2007-08 ceO³es 10 keÀesìerb®eer lejleto kesÀueer. lemes®e 2008-09 ceO³es 2.30 keÀesìeR®eer lejleto kesÀueer. DeMee efJekeÀeme efveieceeb®es meb®eeueve jep³e efveoxMeve He´efleefveOeeRceeHe&Àle kesÀues peeles. DeeHeu³ee GHeke´Àceeb®³ee He´YeeJeerefjl³ee meb®eeueveele jep³e efveoxMeve He´efleefveOeer Hee³eeYetle mee®ee, ceveg<³eyeU lemes®e meeOeve meeceie´er®³ee keÀcelejs®eer JeeCe menve keÀjerle Deensle. DeMee He´efleefveOeeR®³ee me#ecelee Je GHeke´Àceeb®³ee cepeyetleermeeþer mene³³ekeÀ Devegoevee®eer ³eespevee megª kesÀueer Deens. ³eespeves®³ee Debleie&le Ke®ee&®ee 90… keWÀê Meemeve lej 10… Yeeie jep³e Meemeve G®euesue. jep³e MeemeveebkeÀ[tve GHeueyOe He´mleeJeeJej keÀeces megª Peeueer Demetve DeeJeM³ekeÀ efJelle GHeueyOe kesÀues Deens.

J³eeJemeeef³ekeÀ leLee leebef$ekeÀ DeY³eemeke´Àceemeeþer yeewefOokeÀ GlHevve efMe<³eJe=lleerö DeuHemebK³eebkeÀ ieìe®³ee yeewefOokeÀ lemes®e efceUkeÀleer®³ee ³eesi³eles®eer Hee$elee DemeCeeN³eeb efJeÐeeL³ee¥meeþer He´eefOekeÀjCee®³ee ceev³elee DemeCeeN³ee mebmLeeleues Deeblej Je yee¿e HeoJeerOejebmeeþer efMe<³eJe=lleer osC³eele ³esle Deens.

20,000 efMe<³eJe=l³ee osC³ee®ee He´mleeJe Deens. ³eeleerue 30… efMe<³eJe=lleer cegueeRmeeþer efveOee&efjle Demetve ³eespevesleerue meceeefJe<þ 50 mebmLeeb®³ee DeY³eemeke´Àcee®es MegukeÀ HetCe&HeCes efoues peeCeej Deens. Flej mebmLeele efMekeÀCeejs efJeÐeeLeea ojJe<eea ª. 20,000 He³e¥le®³ee DeY³eemeke´Àce MegukeÀe®es ueeYeeLeea Demeleerue.

DeeMee keÀª ³ee keÀer DeuHemebK³eebkeÀ ieìe®³ee meyeuelesmeeþer Je l³eebvee cegK³ee He´Jeenele DeeCeC³eemeeþer ³eespevee He´YeeJeer meeOeve efmeOo nseF&ue.

2007-08 ceO³es jep³es keWÀêMeeefmele He´osMeebmeeþer

You must have long-range goals to keep you from being frustrated by short-range failures.

7

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

17258 efMe<³eJe=l³eebvee cebpetjer efceUeueer leer 29.02… efJeÐeeL³ee¥vee efoueer iesueer. 2008-09 ceO³es Deboepes 40,000 efMe<³eJe=ll³ee efou³ee peeleerue l³eemeeþer 125 keÀesìer ªHe³eeb®eer Deboepe He$ekeÀer lejleto Deens. jep³eebletve He´mleeefJele keÀece megª Deens. ³eemeeþer HeÀece& JesyemeeF&ì http://minorityaffairs.gov.in/newsite/ index.asp Jeªve [eTve uees[ keÀjlee ³esF&ue. efveJe[keÀ DeuHemebK³eebkeÀ yentue efpeu¿eeletve DeuHemebK³eebkeÀebmeeþer yent#es$eer³e efJekeÀeme keÀe³e&ke´Àceö DeuHemebK³e yentue 90 efveoxefMele efpeu¿eele yent#es$eer³e efJekeÀeme keÀe³e&ke´Àce megª Peeuee Demetve, DeeefLe&keÀ meeceeefpekeÀ ¢<ìerves lemes®e cetueYetle iejpes®³ee He´ceeCeeleerue ceeieemeeJej efJeMes<e ue#e osC³ee®eer Je nmle#esHee®eer DeeJeM³ekeÀlee Deens. ³ee®ee GÎsMe®e ueeskeÀeb®³ee peerJeve mlejele megOeejCee lemes®e efJekeÀemeemeeþer DeeJeM³ekeÀ He´eOeev³eevegmeej Demeceleesue keÀceer keÀjCes Deens. ³ee GHeke´ÀceeÜejs efMe#eCe, Deejesi³e, HekeÌkeÀer Iejs,

efHeC³ee®es HeeCeer, ³ee iejpeeb®³ee GCeerJe Hetle&lesmeeþer cetueYetle Deejesi³e mebj®evee, Dee³emeer[erSme keWÀês, o#elee efJekeÀeme lemes®e HeCeve megefJeOee meejK³ee cenllJeHetCe& efJeYeeiee®³ee pees[Ceermeeþer ue#e osC³eele ³esF&ue. efJekeÀemeemebyebefOele efveos&efMele GCeerJee SkeÀlej keWÀê Meemevee®³ee efJeÐeceeve ³eespevee keÀe³e&ke´Àceeb®³ee efveOeerletve efkebÀJee jep³eMeemevee®³ee þjuesu³ee ³eespevee p³eeb®es J³eJemLeeHeve efJeÐeceeve keWÀêe®³ee ³eespeuesu³ee ³eespeveebMeer veener. DeMee ceeO³eceeletve kesÀue peeF&ue. ³ee keÀe³e&ke´Àcee®ee Yej efveoxefMele 90 DeuHemebK³eebkeÀ yentue efpeu¿eele ie´eceerCe leLee DeOe&ie´eceerCe #es$eele jenerue.

DeuHemebK³eebkeÀemeeþer ceeO³eefcekeÀ Hejer#eesllej efMe<³eJe=lleerö DeuHemebK³eebkeÀ ieìele ³esCeeN³ee efJeÐeeL³ee¥®³ee ceeO³eefcekeÀ Hejer#eesllej 11 Jeer les Heer.S®e.[er.

DeY³eemeke´Àceemeeþer ³eespevee cebpetj keÀjC³eele Deeueer Deens.

DekeÀjeJ³ee Heb®eJeeef<e&keÀ ³eespevesle (2007-12) ³eeHe´ceeCes 15 ueeKee efMe<³eJe=ll³ee osC³ee®ee He´mleeJe Deens. ³eeleerue

Calmness of mind does not mean you should stop your activity. Real calmness should be found in activity itself.

8

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

30… efMe<³eJe=ll³ee cegueeRmeeþer efveOee&efjle Deensle Je jep³e Je keWÀêMeeefmele He´MeemeveeÜejs l³ee ueeiet Deensle. 200708 ceO³es 27 jep³es Je keWÀêMeeefmele He´osMeeleerue 56742 efJeÐeeL³ee¥meeþer efMe<³eJe=lleer cebpetj Deensle. l³eele 56.85… cegueeR®ee meceeJesMe Deens. 2007-08 ceO³es jep³eele SketÀCe 9112 efMe<³eJe=ll³ee efou³ee iesu³eele. 2008-09 ceO³es DeeleeHe³e¥le 3585 efMe<³eJe=ll³ee efouesu³ee Deensle. 200809 ceO³es 2.5 ueeKe efJeÐeeL³ee¥®es ue#e Deens. 200809 meeþer 3,89,56714 ªHe³eeb®eer jkeÌkeÀce 13,585 efMe<³eJe=ll³eebmeeþer cebpetj Deens. ce@ì^erkeÀHetJe& efMe<³eJe=lleer ³eesi³e He´eefOekeÀjCee®³ee ceev³elee He´eHle efJeÐeeue³eele efMekeÀCeeN³ee Heefnueer les oneJeer He³e¥le®³ee DeuHemebK³eebkeÀ ieìeleerue efJeÐeeL³ee¥meeþer ce@ì^erkeÀHetJe& efMe<³eJe=lleer ³eespeveeb®eer J³eJemLee keÀjC³eele Deeueer Deens. DekeÀjeJ³ee Heb®eJeeef<e&keÀ ³eespevesle (2007-12) DeMee SketÀCe 25 ueeKe efMe<³eJe=ll³ee osC³ee®ee He´mleeJe Deens. jep³e Jee keWÀêMeemeve He´MeemeveeceeHe&Àle leer 2008-09 Heemetve megª nesF&ue. ®eeuet Je<ee&le 2008-09 ceO³es 7 jep³eeletve ª.

8,70,81,040(Deeþ keÀesìer mellej ueeKe Ske̳eeSWMeer npeej ®eeUerme) ne efveOeer 7,8011 efMe<³eJe=l³eebmeeþer GHeueyOe kesÀuee Deens.

DeuHemebK³eebkeÀebmeeþer HebleHe´Oeeve-15 keÀueceer keÀe³e&ke´Àceö DeuHemebK³eebkeÀeb®³ee keÀu³eeCeeefveefcelle HebleHe´Oeeve 15 keÀueceer keÀe³e&ke´Àcee®eer Iees<eCee petve 2006 ceO³es keÀjC³eele Deeueer nesleer. l³ee®ee GÎsMe efMe#eCee®³ee mebOeer Jee{efJeCes, keWÀê MeemekeÀer³e veeskeÀN³eele DeuHemebK³eebkeÀebvee vesceCetkeÀe osTve jespeieej efkebÀJee DeeefLe&keÀ GHeke´Àceebletve He´ceeCeYetle Yeeieeroejer þjefJeCes, cetU efJekeÀeme ³eespeves®³ee mee®³eele SkeÀ HegjsMeer

efnMMesoejer osle l³eeb®³ee jenCeerceeveele megOeejCee keÀjCes, Oeeefce&keÀ Üs<e efkebÀJee efnbmesHeemetve mebj#eCe efve³eb$eCe meceeefJe<þ Deens. ³eeleuee He´cegKe GÎsMe ceCepes meceepeeleu³ee keÀcepeesj HeeleUerJej®es mejkeÀejer ³eespeves®es ueeYe DeuHemebK³eebkeÀ Jeiee&®³ee Jebef®ele IeìkeÀebHe³e¥le Heesn®eefJeCes Deens. ³eespevee l³eeb®³eeHe³e¥le Heesnes®ee³euee nJ³eele. veJ³ee keÀe³e&ke´Àceele DeuHemebK³eebkeÀ yentue #es$eeleu³ee efJekeÀeme ³eespevesle efveefM®ele Yeeieeroejer oefMe&le Deens. Meke̳e Demeu³eeme ³ee ³eespeveeletve DeuHemebK³eebkeÀebmeeþer SketÀCe lejletoerHewkeÀer 15… lejleto efveefM®ele kesÀueer peeJeer.

1)meJe&efMe#ee DeefYe³eeve ö 2006-07 ceO³es 961 He´eLeefcekeÀ efJeÐeeue³eeb®eer efveefce&leer DeuHemebK³eebkeÀ yentue #es$eele kesÀueer iesueer. leer 2007-08 ceO³es Jee{Jele 2008 He³e¥le Heesnes®eueer. ³ee #es$eele 1114 G®®e He´eLeefcekeÀ efJeÐeeue³es 2006-07 ceO³es GIe[C³eele Deeueerle. lemes®e ³ee DeuHemebK³e GuuesKeveer³e ueeskeÀ Jeml³eeletve Mew#eefCekeÀ ceeieemeuesu³ee Yeeieele 2006-07 ceOeerue 97 Jeªve 2007-08 ceO³es 219 He³e¥le keÀmletjyee ieebOeer yeeefuekeÀe efJeÐeeue³es GIe[C³eele Deeueerle.

2)mJeCe& pe³ebleer ie´ece mJejespeieej ³eespevee ö(SGSY) ³ee ³eespeves Debleie&le 2006-07 ceO³es 60494 mJe³ebjespeieejeRvee ceole efoueer. 2007-08 leer 143385 He³e¥le Heesnes®eueer lej 2008-09 ceO³es 264401 mJejespeieejeRvee ceole keÀjC³ee®es GefÎ<ì þjues.

3)Fbefoje DeeJeeme ³eespevee ö (IAY) ³ee ³eespevesKeeueer 14236 yeer.Heer.Sue. kegÀìgbefye³eebmeeþer HekeÌkeÀer Iejs 2006-07 ceO³es ceole efoueer iesueer. 2007-08 ceO³esner mebK³ee 155980 He³e¥le iesueer. 2008-09 ceO³es iejeryeer js<esKeeueerue DeuHemebK³eebkeÀebmeeþer 319075 HekeÌke̳ee Iejeb®³ee yeebOeCeer®es GefÎ<ì þjefJeues iesues.

No quality will get a man more friends than a disposition to admire the good qualities of others.

9

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

4)mJeCe&pe³ebleer Menjer jespeieej ³eespevee ö ³ee ³eespevesKeeueer 2006-07 ceO³es 15933 ueeYeeL³ee¥vee o#elee He´efMe#eCeele ceole efoueer. 2007-08 ceO³es Jee{Jele leer 41466 He³e¥le vesueer. ¿eele lej ue#eebkeÀ®e Deesueeb[uee Deens.

5)leerve Je<ee&le efJeleefjle keÀpexö 200708 les 2009-10 ojc³eeve He´eLeefcekeÀ #es$e keÀpee&®es JeeìHe 9… Jeªve 15… He³e¥le iesu³ee®ee Deboepe Deens.

DeuHemebK³eekeÀebceO³es He´eLeefcekeÀ #es$e keÀpe& 58661.67 keÀesìerbHe³e¥le 9.67… efJeleefjle kesÀues iesues. Je<e& 2008-09 ceO³es ns GefÎ<ì 13… Deens. me®®ej meefceleer DenJeeuee®es keÀe³ee&vJe³eveö v³ee. jeefpeboj me®®ej ³eeb®³ee cegmueerce mecegoe³ee®³ee meeceeefpekeÀ DeeefLe&keÀ Je Mew#eefCekeÀ efmLeleer mebyebOeele DenJeeue meeoj Peeu³eeJej 76 efMeHeÀejmeeR®eer 22 ceb$eeue³eekeÀ[tve Kee$eer kesÀueer iesueer. MeemeveekeÀ[tve ³ee efMeHeÀejMeer ke=Àleerle DeeCeC³ee®eer cebpegjer 31 Dee@iemì 2007uee mebmeosle Ieesef<ele kesÀueer iesueer. l³eeleu³ee keÀe³e&JeenermebyebOeeleö efJeMes<e #es$e efJekeÀeme keÀe³e&ke´Àceö DeuHemebK³e yentue efpeu¿eeletve 2007-08 ceO³es meeceeefpekeÀ Je DeeefLe&keÀ ceeieeme IeìkeÀeb®eer ceeefnleer Iesleueer iesueer. efJekeÀemeeleerue GCeerJee IeeueefJeC³eemeeþer efMe#eCe, jespeieej, Deejesi³e, efveJeeme, efHeC³ee®es HeeCeer lemes®e Jeerpe HetjefJeC³ee®eer megªJeele kesÀueer iesueer. meJe& efpeu¿eebletve efJekeÀemee®³ee GCeerJee keÀUC³eemeeþer DeeOeejYetle meJnx keÀjC³eele Deeuee. efpeune ³eespeveebvee Debeflece ªHe efoues iesues. ³eesi³e He´eefOekeÀjCeeceeHe&Àle nefj³eeCee, Gllej He´osMe, HeefM®ece yebieeue lemes®e Deemeece®³ee 13 efpeu¿eebletve ³eesspeveebvee cebpetjer efoueer iesueer. meeJe&peefvekeÀ #es$eeleu³ee meJe& yeBkeÀebvee DeuHemebK³e

yentue #es$eele DeefOekeÀ MeeKee GIe[C³ee®es efveoxefMele kesÀues iesues. 2007-08 ceO³es DeMee efpeu¿eeletve 523 MeeKee GIe[C³eele Deeu³eele. meceeve mebOeer®³ee efvecee&Ceele Je keÀe³ee¥®eer efMeHeÀejme Je DeO³e³eveemeeþer efJeMes<e%e ieìe®es Dee³eespeve keÀªve, ieìeves 13 cee®e& 2008 uee DeeHeuee DenJeeue meeoj kesÀuee. efMe#eCe, efveJeeme Je jespeieej #es$eeleu³ee Demeceevelee DeepeceeJeC³eemeeþer SkeÀ efYevvelee met®ekeÀebkeÀ efJekeÀefmele keÀjC³eemeeþer efJeMes<e%e ieìe®eer mLeeHevee kesÀueer iesueer. 24 petve 2008 uee ieìeves DenJeeue meeoj kesÀuee. meeceeefpekeÀ, DeeefLe&keÀ, Oeeefce&keÀ ieìeb®³eemeeþer efJeefJeOe meeceeefpekeÀ DeeefLe&keÀ Je Hee³eeYetle megefJeOeeb®³ee He´ceeCeeb®ee [sìe le³eej keÀjC³eemeeþer meebefK³ekeÀer lemes®e keÀe³ee&vJe³eve ceb$eeue³eele je<ì^er³e [sìe yeBkesÀ®eer mLeeHevee kesÀueer. GHeueyOe ceeefnleer®es efJeMues<eCe Je OeesjCeelcekeÀ efveCe&³eemeeþer ³eespevee Dee³eesieele SkeÀ mJeMeemeer cetu³eebkeÀve leLee osKejsKe He´eefOekeÀjCe mLeeHeve Peeues.

Mew#eefCekeÀ yeeyeleerle ceeieeme meJe& 3479 Keb[ele G®®e He´eLeefcekeÀ LejeHe³e¥le ceO³eev³e Yeespeve ³eespeves®ee efJemleej kesÀuee. cegmueerce G®®e yentuelee DemeCeeN³ee 77 Keb[e®eer DeesUKe efMe#ekeÀ, efMe#eCeemeeþer He´Keb[efMe#eCe mebmLeebmeeþer keÀjC³eele Deeueer. efJeÐeeue³eerve Devegoeve Dee³eesie (UGC)ö DeuHemebK³e yentuelee efpeu¿eeleerue ceneefJeÐeeue³es lemes®e efJeÐeeHeerþele DeefOekeÀ yeeefuekeÀe efveJeemeer ie=neb®eer efveefce&leer Je MCD ceO³es efveJeemeerie=ns lemes®e Hee@efueìsefkeÌvekeÀ GIe[C³ee®eer ³eespevee Deens. efMe#ekeÀebvee ®eebieues Jesleve osle HegmlekeÀebmeeþer p³eeoe ceole osle efMe#eCe Devegoeve keÀe@cH³egìj lemes®e J³eeJemeeef³ekeÀ efJe<e³eele megªJeele ³ee ceeO³eeceeletve DeefOekeÀ DeekeÀ<e&keÀ mJeªHeele ceojmee DeeOegefvekeÀerkeÀjCe keÀe³e&ke´Àcee®es

All that a man achieves and all that he fails to achieve is the direct result of his own thoughts.

10

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

mebMeesOeve nesle Deens.

NCF 2005 ®³ee He´keÀeMeele NCERT ves meJe& Jeiee¥meeþer HeeþîeHegmlekeÀeb®eer efveefce&leer kesÀueer Deens.

DeuHemebK³eebkeÀ, SC Je ST meeþer meeceeefpekeÀ leLee SkeÀef$ele veerefle DeO³e³eve keWÀês megª keÀjC³eemeeþer 13 efJeÐeeHeerþeletve He´l³eskeÀer 40 ueeKe ªHe³es GHeueyOe keÀjC³eele Deeuesle.

1)DeuHemebK³eebkeÀyentue efpeu¿eeb®eer DeesUKeö DeuHemebK³eebkeÀe®³ee meeceeefpekeÀ ceeieeme He´ceeCeele®³ee DeeOeejs 90 efpeu¿eeb®eer ceeefnleer HetCe& Peeueer. ¿ee efpeu¿eeleerue legueveelcekeÀ otue&#e Je ceeieemeHeCee®³ee meJe& IeìkeÀeb®³ee keWÀefêle efJeMes<e #es$e efJekeÀeme ³eespevee DeMee He´keÀejs ueeiet kesÀu³ee keÀer 11 Jeer Heb®eJeeef<e&keÀ ³eespevee keÀeueeJeOeerle GHeueyOe megefJeOee Je mebOeeRvee ueeiet keÀjC³ee®es He´ceeCe ³ee efpeu¿eeble je<ì^er³e ceeveebkeÀveevegmeej JneJes. 2)ceesþîee Je íesìîee Menjele DeuHemebK³eebkeÀebmeeþer YeewieesefuekeÀ keÀe³ee&vJe³eeveeJej

Deeblejceb$eeue³eele keÀe³e& yeueö YeewieesefuekeÀ efJelejCeele DeuHemebK³eebkeÀeb®³ee G®®e Menjer DeeOeej Deens. je<ì^er³e ceeveebkeÀve 27.82… Deens. ceesþîee Je íesìîee Menjele DeuHemebK³eebkeÀeb®eer ueeskeÀmebK³ee 34.71… Demetve 338 DeMee Menjele 50,000 Hes#ee DeefOekeÀ Deens lesLes 25… ueeskeÀmebK³ee Demeu³ee®es ue#eele Deeues Deens.

DeuHemebK³eebkeÀemeeþer je<ì^er³e Dee³eesie (NCM) DeuHemebK³eebkeÀ ceb$eeue³ee®³ee mLeeHevesHegJeea je<ì^er³e DeuHemebK³e Dee³eesieekeÀ[tve veJeer efouueer®³ee He´ieleer cewoeveele 14 les 27 veesJnWyej 2008 He³e¥le Yeejle Deeblejje<ì^er³e J³eeHej cesuee YejefJeC³eele Deeuee. DeuHemebK³eebkeÀ ieìe®³ee keÀueekeÀejebveer le³eej kesÀuesu³ee 3000 ntve DeefOekeÀ GlHeeoveebvee He´oefMe&le kesÀues iesues. l³eele Jem$es, efMeJeuesues keÀHe[s, ke=Àef$ece oeefieCes, keÀejHesì, efYelleer ef®e$es efkebÀJee ìebieueer peeCeejer keÀueeke=Àleer Je KesUCeer DeeOeeR®es He´oMe&ve Peeues.

- ceveesnj FieUs

DeeHeueer peeefnjele ceneje<ì^Yejõ

`efJeMJemle` ceeefmekeÀ Deecner ceneje<ì^e®³ee keÀevee keÀesHeN³eele Heesnes®eefJeues Deens. meJe& mebmLee efJeMJemle J³eJemLee, Jee®eveeue³es, MeemekeÀer³e, efveceMeemekeÀer³e keÀe³ee&ue³es ³eele `efJeMJemle`®ee meb®eej Deens. DeeHeu³ee GHeke´Àcee®³ee peeefnjeleermeeþer ³ee J³eeHekeÀ ceeO³ecee®eer efveJe[ keÀje Je ceefnv³ee®³ee 10 leejKesHe³e¥le peeefnjele HeeþJee. ªHe³es 10,000 Jejerue peeefnjeleoejebvee efJeMJemle®es Je<e&Yejeleerue DebkeÀ ceesHeÀle efoues peeleerue.

When planning for a year, sow corn. When planning for a decade, plant trees. When planning for life educate men.

11

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

meeJe&peefvekeÀ mesJee Deelee mebieCekeÀerke=Àle mesJesJej

keÀe

³e&kegÀMeue Je peyeeyeoej MeemeveeHe³e¥le Heesnes®eCes Deelee cegþYej ueeskeÀeb®eer cekeÌlesoejer jeefnueer veener. DeeHeu³ee DeefOekeÀeje®³ee mJeªHeele Meemeve mebHekeÀe&®ee ueeskeÀ GHe³eesie keÀª ueeieues Deensle. pes DeepeHe³e¥le Jebef®ele jeefnues Deensle l³eebvee DeefOekeÀ DeeMee Deens veeieefjkeÀeb®³ee iejpee ue#eele IesTve veeieefjkeÀebvee ue#³e kesÀuesu³ee meeJe&peefvekeÀ G®®e He´keÀej®eer mesJesJej DeeOeeefjle He´Meemeve GHeueyOe keÀjC³ee®eer iejpe Deens.

Kesìîee IeeueC³ee®es efoJeme Deelee iesuesle. veeieefjkeÀebvee efJeveeefJeuebye mesJee osC³ee®eer MeemeveekeÀ[tve DeHes#ee Deens. cnCetve FueskeÌì^e@efvekeÀ ³eb$eCesJej DeeOeeefjle F&-ieJnve&vme ner Meemeve He´Ceeueer GHe³eesieele DeeCeueer peele Deens. Hejbleg l³eemeeþer ne[&JesDej mee@HeÌìJesDej, vesìJekeÀeAie, He´esmesme efjFbefpeefveDeefjbie ner ³eb$eCee GHeueyOe nesCes Je J³eJemLeeHeveele peueo yeoue Ie[efJeCes Deiel³ee®es Deens. YeejleemeejK³ee efJeMeeue osMeele je<ì^er³e HeeleUerJej `F&-ieJnve&vme' GHeke´Àce ueeiet keÀjCes Kejs®e DeeJneveelcekeÀ Deens. ³eemeeþer DeMee efJe®eejeb®eer

iejpe Deens keÀer, ³ee #es$eele meeJe&peefvekeÀ Je Keepeieer Yeeieeroejer®³ee Meke̳eles®ee j®eveelcekeÀ Je mecepeoejerJej le³eej kessÀuesu³ee He´efke´À³es®ee ueeYe IesCes, iejpes®es Deens. mejkeÀej®³ee `je<ì^er³e v³etvelece meePee' keÀe³e&ke´Àceele Meemevee®³ee cetueYetle iegCeJellesle megOeejCee keÀjC³ee®eer He´eLeefcekeÀlee osC³eele Deeueer Deens. ³ee®e meboYee&le meJe& meeOeejCe veeieef j keÀeb m eb y eb e f O ele meJe& #es$eele F&ieJnve&vmeuee J³eeHekeÀ mJeªHeele DebefiekeÀej Je He´eslmeenve osC³ee®ee efJe®eej Deens. met®evee Je meb®eej leb$e%eeveele mesJee GHeueyOe keÀjC³ee®³ee #ecelee meceepeeleu³ee meJe& LejeJej vesC³ee®eer Meke̳elee, efveefêmle Deens. yeN³ee®e meeJe&peefvekeÀ mesJee HeejbHeefjkeÀ ceeO³eceeSsJepeer FueskeÌì^e@efvekeÀ HeOoleerves DeefOekeÀ keÀewMeu³eHetCe& Je GHe³egkeÌle kesÀu³ee peeT MekeÀleele. Hejbleg p³eeb®ee MeemeveeMeer KetHe ceesþe mebyebOe ³eslees DeMee ueeYeeLeeA®eer FueskeÌìe^@efvekeÀ mesJee He´oelee ceeO³eceebHe³e&le®eer Heesnes®e Del³euHe Deens. mesJee osC³ee®³ee keÀe³e&#ece HeOoleer mebyebOeele kesÀuesu³ee keÀuHevesle DeMee leebef$ekeÀ Je JeeHejeleerue efJekeÀemee®³ee ³eespevee Deensle, p³eeb®ee veeieefjkeÀ mejkeÀejer mesJes®ee meesF&vegmeej JeeHej keÀª

If I could give young people the most priceless gift, it would be a talent for waiting.

12

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

MekeÀleerue Je l³ee veeieefjkeÀeb®³ee efJeefMe<þ HeefjefmLeleerlener GHe³eesieer þjleerue. FueskeÌì^e@efvekeÀ mesJee He´oelee HeOoleer Meemeveele veJee He´³eesie Je yeouee®eer He´sjCee þjeJeer. je<ì^er³e F&-ieJnve&vme ³eespevee ö keWÀêer³e cebef$eceb[Ueves DeefuekeÀ[s®e met®evee He´ewÐeesefiekeÀer efJeYeeieeceeHe&Àle He´Meemeve megOeejCee Je leke´Àej efveJeejCe efJeYeeie, Flej keWÀêer³e ceb$eeue³es Je jep³e mejkeÀejebMeer efJe®eej efJeefvece³e keÀªve le³eej kesÀuesu³ee je<ì^er³e F&ieJnve&vme ³eespevesuee cebpetjer efoueer Deens. je<ì^er³e F&-ieJnve&vme ³eespeves®ee efJe®eej Demeeö meJe& MeemekeÀer³e mesJee meeJe&peefvekeÀ mesJee He´oelee keWÀêeb®³ee ceeO³eceeletve peve meeceev³eebHe³e¥le Heesnes®eC³ee®³ee ìHH³eele DeeCeCes. pevemeeceev³eeb®³ee Hee³eeYetle iejpee HegN³ee keÀjC³eemeeþer ³ee mesJeebceO³es keÀe³e&kegÀMeuelee, HeejoefMe&lee Je efJeMJemeveer³elee Jee{efJeCes Deens. ³ee ³eespevesle osMeele F&-ieJnve&vme®³ee efoMesves kesÀuesu³ee He´³eemeeb®³ee ke=Àleerleu³ee DevegYeJeeb®ee HeÀe³eoe Iesleuee iesuee Deens. je<ì^er³e F&-ieJnve&vme ³eespeves®es cetU DemeCeejer iees<ì cnCepes ¿eele keÀcH³egìjerkeÀjCeeb®³ee efJe®eejeSsJepeer veeieefjkeÀebHe´leer ue#³e þsJetve mesJeebJej peesj osCes nes³e. keWÀêer³e ³eespevee ö efJeefJeOe ceb$eeue³es, efJeYeeiee®³ee ueeskeÀeb®ee mebHeke&À Je l³eeb®³ee keÀecekeÀepee®es cenlJe ue#eele IesTve keWÀê jep³e Je mLeeefvekeÀ mlejeleu³ee SketÀCe 27 ³eespevee efJe®eejele Deensle. ³ee ³eespevee `efceMeve cees[` cnCepes efceMeve DeeOeeefjle megª nesleerue. l³ee F&-ieJnve&vme ³eespevee keWÀêele Demeleerue. keWÀê

Meemevee®³ee efceMeve cees[ ³eespeveele Dee³ekeÀj, ScemeerS21 (kebÀHeveer keÀe³e& ceb$eeue³e), je<ì^er³e veeieefjkeÀ ceeefnleer ([sìeyesme), ie=nceb$eeue³e, Yeejlee®es ceneefveyebOekeÀ HesvMeve Fl³eeoer ³eespevee meeceeefJe<þ Deensle. jep³e Meemevee®³ee ìHH³eele ³esCeeN³ee ³eespeveele Yetefce DeefYeuesKe, ie´ece Heb®ee³ele, me[keÀ JeenletkeÀ, mebHelleer veeWoCeer F. ®ee meceeJesMe Demesue.

F&-Deoeuele, F&-J³eeHeej, F&-JeeefCep³e Je Fbef[³ee Heesì&ue meejK³ee efceMeve cees[ ³eespevee SkeÀef$ele mesJee He´keÀejele cees[leele. He´l³eskeÀ Heefj³eespevesle efJeMes<e³eespevee (pemes, kebÀHeveer®eer veeWoCeer, DeefOekeÀejeb®ee DeefYeuesKe Debceueele DeeCeCes F.) Je mesJee osC³ee®ee keÀeU Je GHeueyOelee ³eesi³e ªHeele HeefjYeeef<ele nesleerue l³eecegUs Meemeveeuee keÀUeJes keÀer, keÀesCel³ee mesJee efou³ee peeCeej? veeieefjkeÀebveener HetCe& keÀuHevee DemeeJeer keÀer peer mesJee nJeer leer®eer iegCeJellee keÀe³e DemeeJeer. jep³eele F&-ieJnve&vme®ee He´³eesieö je<ì^er³e F&-ieJnve&vme®³ee ³eespeves®³ee Debleie&le jep³ee®³ee 10 He´keÀuHeebvee keÀe³ee&efvJele Je mesJeemegefJeOesle megOeejCee ue#eele IesTve He´eOeev³eeves efveJe[ues Deens. ³eeefMeJee³e jep³eebvee jep³ee®³ee ¢<ìerves DeefOekeÀ He´emebefiekeÀ Hee®e He´keÀuHeebvee ³eespevesle meceeefJe<þ keÀjC³eemeeþer ceeskeÀUerkeÀ efoueer Deens.

He´l³eskeÀ He´keÀuHe þjeefJekeÀ mesJeemlej, HetJe&efveOee&efjle GefÎ<ì Je efJeefMe<þ keÀeueeJeOeerle ueeiet keÀjC³ee®ee Deens. mebieCekeÀerke=Àle Meemeve J³eJemLee ö 1) menYeeefielee mesJee keWÀê (meer.Sme.meer)- osMeeleu³ee 6 ueeKe ieeJeele SkeÀmeejK³ee YeewieesefuekeÀ meercee ue#eele IesTve SkeÀ ueeKeentve DeefOekeÀ keWÀê mLeeHeC³ee®ee þjeJe Deens. keWÀê Meemeve ie´eceerCeebvee efJeefJeOe F& He´Meemeve

When a man points a finger at someone else, he should remember that three of his fingers are pointing at himself.

13

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

mesJee Je Keepeieer F& mesJee efceUefJeC³eele me#ece keÀjerue.

DeMee efJeMeeue mesJeeoeveele mebieCekeÀerke=Àle HeOoleer JeeHejC³eele DeYetleHetJe& ªHeele efJemle=le vesìJeke&À Je ceeefnleer®³ee GHeueyOeles®eer iejpe Deens.

2) jep³eJ³eHeeer vesìJeke&À ö(Sme.[yu³et.S.Sve) ieì HeeleUerJej 2 cesiee yeeF&ì He´eflemeskebÀo®eer mebHeke&À ³eb$eCee efceUefJeC³eemeeþer jep³eJ³eeHeer #es$eer³e vesìJeke&À (mìsì JeeF&[ Sjer³ee vesìJeke&À) ®eer mLeeHevee keÀjC³eele ³esle Deensle l³eele efyeveleejer ieìHeeleUer les ieeJe HeeleUer megefJeOes®eer J³eJemLee Deens.

3) jep³e[sìe keWÀê (Sme.[er.meer.)ö jep³e [sìekeWÀê ³ee ³eespeves®ee eflemeje mlebYe Deens. ³eele keÀe@uemeWìme& mLeeHeC³ee®eer ³eespevee Demetve l³eele Meke̳e lesLes keÀener mesJee efceUJeC³eemeeþer ceesþîee He´ceeCeele GHeueyOe ceesyeeF&ue Je efHeÀkeÌm[ ìsefueHeÀesve®ee JeeHej keÀjlee ³esF&ue.

4) je<ì^er³e F&.ieJnve&vme ³eespeves®eer osKeYeeueö cebef$eceb[U meef®eJee®³ee DeO³e#elesKeeueer G®®e meefceleer®³ee efveoxMeevegmeej met®evee He´ewÐeesefiekeÀer efJeYeeieeves je<ì^er³e F&.ieJnve&vme ³eespeves®³ee keÀecekeÀepeele mecevJe³e Je osKeYeeueer®eerner J³eJemLee kesÀueer Deens.

HebleHe´Oeeveeb®³ee DeO³e#elesKeeueerue G®®e HeeleUerJejerue mebIeìvee ³ee keÀe³e&ke´Àcee®es ceeie&oMe&ve keÀjsue Je l³ee®³ee keÀe³e&JeenerJej peesj osF&ue. met®evee He´ewÐeesefiekeÀer efJeYeeie ceeve ob[eb®eer DebceueyepeeJeCeer keÀjerue. OeesjCeelcekeÀ ceeie&oMe&vee®³ee DebceueyepeeJeCeer keÀjerue. leebef$ekeÀ keÀece Heej Hee[C³eele ceole GHeueyOe keÀjerue. ³eespeves®³ee keÀe³e&Jeenermeeþer DeeJeM³ekeÀ #ecelee efvecee&Ce, mebMeesOeve

Je efJekeÀemeemebyebOeele keÀece keÀjerue.p³eecegUs efJeefJeOe F&-ieJnve&vme He´keÀuHee®es ³eMemJeer DebceueyepeeJeCeer nesF&ue. ³ee keÀeceeb®³ee Hetleeameeþer met®evee Je He´ewÐeesefiekeÀer efJeYeieeuee je<ì^er³e met®evee keWÀê, ceevekeÀ, Hejer#eCe Je iegCeJelleeefve³eb$eCe efJeYeeie, meer [skeÀ, SveDee³eF&Smepeer DeeefobkeÀ[tve ceole efceUsue. DeefuekeÀ[s®e met®evee He´ewÐeesefiekeÀer efJeYeeieeves J³eeJemeeef³ekeÀ keÀe³e&ke´Àce J³eJemLee SkeÀebkeÀ (HeerSce³et) mLeeHeve kesÀuee Deens. l³eecegUs Meer<e& meefceleer Je HebleHe´Oeevee®³ee DeO³e#elesKeeueer G®®eHeeleUerJejerue meefceleer®³ee ceeie&oMe&veeKeeueer je<ì^er³e F&-ieJnve&vme He´keÀuHee®³ee keÀe³e&Jeenerle ³eesi³e mecevJe³e Je osKeYeeue keÀjlee ³esF&ue. ³ee SkeÀebkeÀe®ee cenlJee®ee Yeeie cnCepes ceb$eeue³ee®³ee efceMeve cees[ He´keÀuHeeb®ee DeejeKe[e le³eej keÀjCes, l³ee®ee efJekeÀeme, keÀe³e&Jeener®es J³eJemLeeHeve Je osKeYeeueerle DeeJeM³ekeÀ ceole keÀjCes Demesue. cegK³e keÀe³e&ke´Àceö meJe& efMe#ee DeefYe³eeve, je<ì^er³e ie´eceerCe jespeieej nceer ³eespevee, je<ì^er³e ie´eceerCe Deejesi³e mesJee ³eebveener je<ì^er³e F&-ieJnve&vme ³eespevesle meceeefJe<þ keÀjeJe³ee®es Deens.

Je l³ee®ee Hee³eeYetle mebj®esve®ee GHe³eesie keÀjC³eemeeþer He´eslmeenve Ðee³e®es Deens.

He´cegKe JewefMe<ìîesö je<ì^er³e F&-ieJnve&vme ³eespeves®eer cegK³e JewefMe<ìîesmesJee GHeueyOe keÀjCes Je meeO³eeJej efJeMes<e ue#e osCes l³eemeeþer efJeYeeie cegK³eeue³eeves ceeefnleer®es SkeÀef$ele He´YeeJeer mebkeÀueve pes Heg{s efJekeWÀêerle mJeªHeele keÀe³ee&efvJele nesF&ue.

- meew. mvesne efHeuues

Men never do evil so completely and cheerfully as when they do it from religious convictions.

14

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

efJeosMeer mene³³e (efve³eb$eCe)keÀe³eoe 1976 (FCRA)

Yee

jleer³e mebmeosves Heeefjle kesÀuesu³ee efJeosMeer mene³³e (efve³eb$eCe)keÀe³eoe 1976 ³eeme Yeejleer³e je<ì^eO³e#eebveer 31 cee®e& 1976 jespeer mecceleer efoueer. ³ee keÀe³eÐee®ee GHeesodIeele ³eeHe´ceeCes ö (preamble) efJeosMeer mene³³ee®ee mJeerkeÀej, efJeosMeer J³ekeÌleer efkebÀJee mebIeìveebkeÀ[erue osCei³eeb®ee (hospitality)mJeerkeÀej, mebmeefo³e mebmLee, jepekeÀer³e mebmLee, DeeefCe Mew#eefCekeÀ Je Flej mJewef®íkeÀ mebIeìveeefo Je je<ì^er³e peerJeveeleu³ee cenlJee®³ee #es$eeleu³ee keÀe³e& keÀjCeeN³ee J³ekeÌleer p³ee ceewefuekeÀ meeJe&Yeewce ueeskeÀMeener jep³eeMeer megmebieleHeCes efkebÀJee mebyeefOele yeeyeer efveefcelle He´emebefiekeÀ keÀece keÀjleele, l³ee®³ee efve³eb$eCeemeeþer ne keÀe³eoe Deens.

FCRA keÀe³eÐee®ee cegK³e GÎsMe efJeosMeer efveOeer Je ceoleer®ee je<ì^efJejesOeer keÀejJee³ee Je GefÎ<ìebvee DeeUe IeeueCes Deens. keÀuHevee DeMeer keÀer efJeosMeer ceoleer®ee mJeerkeÀej Je JeeHej efve³ebef$ele keÀjCes cnCepes mJeerkeÀejCeeN³ee mebmLee Je J³ekeÌleer ceewefuekeÀ meeJe&Yeewce ieCeleb$eeMeer megmebiele Jeeieleerue. Yeejlee®³ee ie=n ceb$eeue³eeJej ner FCRA®³ee DebceueyepeeJeCeer®eer peyeeyeoejer meesHeefJeC³eele Deeueer Deens. meeJe&YeewcelJe,ueeskeÀMeener Je ieCeleb$e mJejÀHee®es Meemeve ne FCRA ®ee Hee³ee Deens DeMee keÀe³eÐee®eer iejpe meeþeJ³ee Je<eea peeCeJeueer.

CIA meejK³ee efJeosMeer He´efleefveOeeR®es mebMeef³ele mebyeOe efJeefJeOe ObeÐee®³ee keÀeceieej mebIeìvee, efJeÐeeLeea mebIe, ³egJekeÀ mebmLee,jepekeÀer³e mebmLee F.Meer Demeu³ee®es peeCeJeues. ceepeer ie=nceb$³eeveer mebmeos®³ee oesvner ie=nele ne cegÎe GHeefmLele

kesÀuee Je efJeosMeer efveOeer®³ee efve³eb$eCeeJej ®e®ee& kesÀueer. efJeosMeer³e Je efJeosMeer HewMeeves Meemevee®³ee keÀecekeÀepeeJej jepekeÀer³e He#e Je Flej Yeejleer³e mebmLeeJej ngkeÀcele efkebÀJee He´YeeJeeme mebOeer ve osC³ee®es meccele Peeues.

FCRA efyeueë DeKesjerme efJeosMeer mene³³e (efve³eb$eCe) cemegoe 1973 jep³e meYesle 24 ef[meWyej 1973 uee ceeb[C³eele Deeuee. velebj mebmeos®³ee meb³egkeÌle meefceleerkeÀ[s 19.02.74uee meeoj Peeuee.jep³emeYes®³ee 20 lej ueeskeÀmeYes®³ee 40 meom³eeb®³ee meb³egkeÌle meefceleerves Þeer.cevegYeeF& Meneb®³ee DeO³e#elesKeeueer efJeefJeOe efþkeÀeCeer 33 yewþkeÀe Iesleu³ee. meefceleerves efJeefJeOe jep³e mejkeÀejeb®eer,yeej keÀeQefmeume,jepekeÀer³e He#e, keÀeceieej mebIeìvee,Deìe@veeapevejue efJeÐeeefHeþs ³eeb®es ner efJe®eej celes meefceleerves Iesleueerle.meefceleerves DeeHeuee DenJeeue mebmeosle 6.1.1976 jespeer meeoj kesÀuee.cemegoe mebmeosle Heeefjle nesTve GSR755(E) efoveebkeÀ 5 Dee@iemì 1976®³ee

A child's mind is like a wet cement floor. Anything which falls on it will create a lasting impression.

15

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

met®evesves Deeceueele Deeuee. keÀe³eÐeeleerue 1985®eer megOeejCee ë 1985 ceO³es keÀe³eÐeele megOeejCee nesTve He´Meemeveeleerue keÀener DeHetCe&lee Je J³eJene³e& De[®eCeer keÀe{C³eele Deeu³eele. Goe.ogmeN³ee ueeYeeL³ee¥keÀ[tve He´eHleefveOeer megOoe keÀe³eÐee®³ee ce³ee&osle DeeCeC³eele Deeuee.

HetJe& HejJeeveieer,efnMesye,Je keÀe³eÐeeleerue iegv¿eemeeþer efMe#ee ³eemebyeOeele lejleto kesÀueer iesueer. FCRAYeejlee®³ee je<ì^HeleeRveer 20/10/1984 jespeer ueeiet kesÀuee Je Heg{erue 5 ogjÀmleerb®ee DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee.

1) `efJeosMeer mene³³e' ³ee keÀe³eÐee®³ee meb%esle kesÀJeU efJeosMeer Gieceeletve osCei³ee,osJeeCe Je mLeueeblej ³eeb®ee meceeJesMe keÀjC³eele Deeuee. l³eele ogmeN³ee mebmLeskeÀ[tve mebmLesme efceUeuesu³ee efJeosMeer osCei³ee efkebÀJee mene³³e ogmeN³ee mebmLesme efceUeuesu³eeb®ee meceeJesMe veener. efJeosMeer mene³³ee®³ee JeeHeje®³ee ceeefnleer®³ee keÀejCeemeeþerner DeMee osCei³eeb®³ee meceeJesMeemeeþer meb%ee efJemleejC³eele Deeueer.

2) keÀe³eÐeeleerue jepekeÀer³e He#e ³ee meb%esle peccet DeeefCe keÀeMceerj®³ee jepekeÀer³e He#eeb®ee meceeJesMe veener. lemes®e p³eele efveJe[CetkeÀ ef®evneb®ee JeeHej vemesue (Reservation & Allotment) order1968, JeìngkegÀceeves DeMee jepekeÀer³e He#eeb®ee meceeJesMe kesÀuee iesuee.

3) FCRA®es keÀuece 6(1) DevJe³es efveefM®ele meebmke=ÀeflekeÀ, DeeefLe&keÀ, Mew#eefCekeÀ, Oeeefce&keÀ Je meeceeefpekeÀ keÀe³e&ke´Àce DemeCeejs mebIe efJeosMeer mene³³e IesJet MekeÀleele. Hejbleg l³eemeeþer l³eebvee kesÀê Meemeveeme DeMee efceUkeÀleer®eer met®evee FCRA®³ee efve³eceevegmeej þjeefJekeÀ JesUsle þjeefJekeÀ HeOoleerves

HeeþefJeCes DeeJeM³ekeÀ Deens. Demes efometve Deeues keÀer, DeveskeÀ mebIeebveer DeMee met®evee HeeþefJeuesu³ee veenerle. keÀe³e&#ecelesves DeMee efJeosMeer mene³³eeJej efve³eb$eCeemeeþer GHekeÀuecee®eer ogªmleer keÀªve GHejefveefo&<þ mebIeebveer DeMee ceoleer®ee mJeerkeÀej keWÀê MeemeveekeÀ[erue l³eeb®³ee veeWoCeerveblej®e keÀjeJee. efJeMes<eleë l³ee®ee GÎsMe keÀUJetve Je mene³³e yeBkesÀ®³ee efJeefMe<ì MeeKesÜeje®e mJeerkeÀejeJee. l³eebveer, leLeeefHe, efJeefMe<þ JesUsle Je þjeefJekeÀ HeOoleerves efJeosMeer mene³³ee®eer efceUCeejer jkeÌkeÀce, l³ee®ee Giece Je p³ee HeOoleerves efJeosMeer ceole efceUeueer l³ee®eer met®evee keWÀê Meemeveeme ÐeeJeer. veeWoCeerke=Àle mebIe efJeosMeer ceole þjeefJekeÀ yeBkesÀ®³ee þjeefJekeÀ MeeKesletve Iesle vemeu³eeme efkebÀJee leMeer met®evee JesUsle ve efou³eeme keWÀê Meemeve DeMee mebIeeme efveos&Me osC³eeme me#ece Deens keÀer, l³eebveer keWÀê Meemevee®³ee HetJe& HejJeeveieerefMeJee³e IesJet ve³es.veJes GHekeÀuece (1De) ®ee meceeJesMe DeMeemeeþer keÀer p³ee mebIee®eer veeWoCeer kesÀê MeemeveekeÀ[s Peeuesueer veener l³eebveer efJeosMeer mene³³e IesC³eeDeeOeer keWÀê Meemevee®eer HetJe& HejJeeveieer I³eeJeer. lemes®e l³eebveer keWÀê Meemeveeme efceUeuesu³ee ceoleer®³ee jkeÀcesyeÎue met®evee ÐeeJeer.

4) FCRA keÀe³eÐeeves keWÀê Meemeveeme kesÀJeU keÀener mebIe Je J³ekeÌleeR®es efnMesye HeneC³eeme DeefOekeÀej efoues Deensle. pejer iejpe Jeeìueer lejer efnMesye leHeemeC³eeme DeefOekeÀej efouesuee veener. JeìngkegÀceeves FCRA le ogªmleerves veJeerve keÀuece 15 S meceeefJe<þ kesÀues Deens. keWÀê Meemeveeme efJeefMe<þ DeefOekeÀej keÀener J³ekeÌleeR®³ee, mebmLeeb®³ee Keel³eeb®³ee efnMesye leHeemeCeermeeþer efceUleele. pej l³eebveer þjeefJekeÀ

Look not mournfully to the past. It comes not back again. Wisely improve the present. It is thine, go forth.

16

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

efJeJejCe He$e DeMee J³ekeÌleeRveer JesUsle meeoj kesÀues veener efkebÀJee Demes efJeJejCe He$e keÀe³eÐeeMeer megmebiele vemetve l³ee®³ee leHeemeCeerle keÀe³eoe Yebiee®eer MebkeÀe efvecee&Ce nesle Demeu³eeme.

5) veJeerve keÀuece 25 De ³ee keÀe³eÐeele meceeefJe<þ kesÀues Deens. p³ee J³ekeÌleerme ogmeN³eeboe efJeosMeer ceole mJeerkeÀejC³eele Je JeeHejC³eemebyebOeeleu³ee iegv¿eele DeìkeÀ Peeuesueer Deens l³eeme ogmeN³ee DeìkesÀHeemetve leerve Je<ex ceole mJeerkeÀejC³eeme ceveeF& kesÀueer Deens. keÀener GuuesKeveer³e mebK³eelcekeÀ iees<ìer ö 1968 ceO³es efJeosMeer ceole ª.24 keÀesìer He³e¥le nesleer Je leer 2004-2005 He³e¥le ª. 6256.68 keÀesìeRHe³e¥le iesueer.

31 cee®e& 2005 He³e¥le veeWoCeerke=ÀlemebmLee 30321 Je Heg{s 2004-5 ceO³es Flej 369 mebmLeebvee HetJe& HejJeeveieer efceUeueer. Keeueerue ceeefnleer Yeejleele ³esCeeN³ee efJeosMeer efveOeer mebyebOeele Je FCRA®³ee keÀe³e&Jeener®eer Debleot&<ìer osles.

1) 30321 mebmLee FCRA keÀe³eoe 1976 Keeueer 31 cee®e& 2005 He³e¥le veeWoefJeC³eele Deeu³eele. ³ee Je<ee&le 369 mebmLeebvee HetJe& HejJeeveieer osC³eele Deeueer.

2) 8676 mebmLeeb®eer l³eebveer DeefveJee³e& Jeeef<e&keÀ efJeJejCe He$e HeeþefJeC³eele n³eie³e kesÀu³eecegUs l³eebvee efouesueer efJeosMeer efveOeer mJeerkeÀejC³ee®eer HetJe& HejJeeveieer Hejle Iesleueer iesueer.

3) 18540 mebIeìveebveer 2004-05 meeþer Jeeef<e&keÀ efJeJejCeHe$es meeoj kesÀueerle.

4) 2004-05 Je<ee&leueer efJeosMeer mene³³elee ª.

6256.68 keÀesìebrHe³e¥le iesueer.

5) efJeefJeOe jep³eeleu³ee efpeu¿eele ®esvveF&®ee ª.

560.40 keÀesìer efJeosMeer efveOeer®ee G®®eebbkeÀ lej yebieUtª ª. 376.97 keÀesìer Je cegbyeF& ª.

321.82 keÀesìer®ee efJeosMeer efveOeer Deeu³ee®es keÀUles.

6) jep³e Je keWÀêMeeefmele He´osMeele leeefceuevee[gves 1190.60 lej efouueer 1075.23 keÀesìer Je DeebOe´ He´osMe ª. 913.17 keÀesìeR®ee efJeosMeer efveOeer Deeu³ee®es peenerj kesÀues Deens.

7) DecesefjkesÀves osCeieeroej osMeeb®³ee ³eeoerle Meer<e& ieeþues (ª. 1926.95 keÀesìer), pece&veer (ª. 930.92) Je meb³egkeÌle je<ì^ (³eg.kesÀ.) (ª. 764.13 keÀesìer) 8) DeeIee[er®eer osCeieeroej He´efleefveOeer mHesve®eer HeÀeQ[sMeve efJemesì F& HesÀjj (ª. 183.31 keÀesìer), Jeu[& efJnpeve Fbìjve@Meveue, ³et.Sme.S. (ª. 123.25 keÀesìer) Je iee@mHesue HeÀe@j SefMe³ee ³et.Sme.S.(ª.110.12 keÀesìer) 9) efJeosMeer efveOeer®es ceesþîee He´ceeCeeleues ueeYeeLeea Jeu[& efJnpeve Dee@HeÀ Fbef[³ee, leeefceuevee[t (ª.133.75 keÀesìer) ªjue [sJnueHeceWì ì^mì, DeebOe´ He´osMe (ª.118.75 keÀesìer) mel³emeeF& meWì^ue ì^mì DeebOe´ He´osMe (ª. 77.57 keÀesìer) 10) GefÎ<ìefvene³e ö DeefOekeÀlece jeMeer®ee mJeerkeÀej (ª. 948.20 keÀesìer) DeemLeeHevee Ke®ee& efveefcelle vewmeefie&keÀ mebkeÀìeleu³eebvee ceole /HetveJe&mevee meeþer (ª. 655.65 keÀesìer) Je ie´eceerCe efJekeÀemeemeeþer (ª. 582.48 keÀesìer ) Demee efveOeer Deeuee. keÀe³eÐee®eer DebceueyepeeJeCeer ö ³ee keÀe³eÐee®eer lejleto (FCRA) meJe& YeejleYej

Fame is vapour, popularity an accident, riches take wings, only one thing endures and that is character.

17

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

Je peccet DeeefCe keÀeMceerjmen Demetve meeOeejCeleë peccet DeeefCe keÀeMceerjmeeþer mJele$e keÀe³eoe Yeejleer³e mebefJeOeevee®³ee keÀuece 370 vegmeej Demelees. osMeeleu³ee jefnJeeMeer Je osMeeyeensj jenCeeN³ee meJe& veeieefjkeÀebveener ne keÀe³eoe YeejleYej ueeiet Je yebOevekeÀejkeÀ Deens. ne keÀe³eoe mebIeìvee, l³ee®³ee MeeKee Je GHeebieebvee Yeejleeyeensj p³eeb®³ee kebÀHeveer efkebÀJee meb³egkeÌle mebmLee (yee@[er keÀe@Heexjsì) Yeejleele veeWoCeerke=Àle Deensle l³eebvee ueeiet Deens. ne keÀe³eoe 5 Dee@ iemì 1976 Heemetve Debceueele keWÀê Meemevee®³ee JeeF&[ peerSmeDeej755(F) efoveebkeÀ 5/08/1976 ves Deeuee Deens.

Lees[ke̳eele ö 1) FCRAkeÀe³eoe 1976 ceO³es keÀjC³eele Deeuee Deens. efJeosMeer efveOeer®ee Je ceoleer®ee ogªHe³eesie Je je<ì^efJeIeelekeÀ GefÎ<ìebbvee DeeUe IeeueC³ee®³ee GÎsMeeves kesÀuee iesuee.

2) ne keÀe³eoe DeejyeerDee³e ®³ee efve³eb$eCeeKeeueerue vemetve Debleie&le megj#ee keÀe³eoe Deens. l³ee®es efve³eb$eCe Yeejlee®³ee ie=nceb$eeue³eekeÀ[tve kesÀues peeles.

3) 1985 ceO³es FCRAle og©mleer keÀªve keÀener cenllJee®es yeoue keÀjC³eele Deeues.

De) efJeosMeer efveOeer®³ee ogmeN³ee ueeYeeLeeAveener ³ee keÀe³eÐee®³ee #es$eele DeeCeues. ye) jepekeÀer³e He#ee®eer J³eeK³ee efJemleejueer iesueer. keÀ) Yeeie 6(1) ogªmle keÀªve efJeosMeer efveOeer veeWoCeer kesÀu³eeJej®e IesC³eele ³eeJee Je efJeefMe<ì efveoxefMele yeBkeÀ Keel³eeletve®e Iesleuee peeF&ue ³ee®eer Kee$eer keÀjC³eemeeþer ogªmleer kesÀueer iesueer. [) Yeeie 15 (De) ves keWÀê Meemeveeme mebmLes®³ee efnMesyee®³ee HegmlekeÀeb®es efveefj#eCe Je efnMesye leHeemeCeer®es DeefOekeÀej efoues.

F) Yeeie 25(De) keÀe³eÐeele meceeefJe<þ kesÀuee iesu³eecegUs ogmeN³eeboe®³ee kewÀos veblej 3 Je<ee¥meeþer efJeosMeer efveOeer mJeerkeÀejC³eeme ceveeF& kesÀueer iesueer.

5) 1968 ceOeerue efJeosMeer efveOeer®ee DeesIe FCRAceeHe&Àle 24 keÀesìer Jeªve 2001 ceO³es 4535.23 keÀesìer He³e¥le Jee{uee.

6) FCRA ®eer J³eeHleer meJe& YeejleYej Demetve l³eele peccet Je keÀeMceerj®eener meceeJesMe Deens. efJeosMeer efveOeer efceUefJeCeeN³ee mebmLeemeeþer keÀe³e&HeOoleer®eer ceeefnleer `efJeMJemle' ceeefmekeÀceOetve mebmLes®³ee keÀe³e&keÀejer meom³eeme J³ekeÌleerMeë osC³eele ³esF&ue. l³eemeeþer ceeefmekeÀe®³ee keÀe³ee&ue³eeletve ceeie&oMe&ve I³eeJe³ee®es Deensle.

- mebke´ÀceCe HeÀer®eme&

Wisdom is knowing what to do next, skill is knowing how to do it, and virtue is doing it.

18

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

ceefnueebmeeþer mesJee Je DeLee&peve SkeÀebkeÀ mLeeHevee

meb

ieCekeÀ He´efMe#eCe, keÀHe[s efMeueeF&, Ie[îeeUeb®eer pees[Ceer, Hee³eeYetle Je He´iele mebieCekeÀ He´efMe#eCe, Keemeieer meef®eJe keÀecee®ee mejeJe, keÀefMeoe Je ve#eer keÀe{Ces meejK³ee HejebHejeiele Je FueskeÌì^e@efvekeÌme meejK³ee DeHejbHejeiele J³eJemee³eele He´efMe#eCe osJetve iejerye

#es$eele He´efMe#eCe osJetve l³eebvee jespeieeje®eer Kee$eer osCes. DebceueyepeeJeCeer He´efleefveOeer (³eb$eCee) ö meeJe&peefvekeÀ efJeYeeie Debefieke=Àle / efveiece/efJeÐeeHeerþs Je mJe³ebmesJeer mebmLeebveer mebmLee veeWoCeer DeefOeefve³ece 1860 efkebÀJee meceeblej jep³e keÀe³eÐeeves veeWoCeerke=Àle kesÀuesu³ee

ceefnueeb®³ee l³ee l³ee J³eJemee³eele jespeieeje®eer Kee$eer osTve l³eeb®³ee peerJeveele megOeejCee keÀjCes ne veesje[®ee DeebefMekeÀ ceoleer®ee GÎsMe Deens.

GefÎ<ìîeö ceefnueebvee Meke̳e lees DeHeejbHeeefjkeÀ

ceefnuee efJekeÀeme keWÀêeÜejs ³ee ³eespeves®eer DebceueyepeeJeCeer kesÀueer peeles. ueef#³ele ieì/ueeYeeLeea iejerye Je iejpet Menjer PeesHe[HeƳeeleerue Je ie´eceerCe

Blessed is the man who, having nothing to say, keeps away from giving wordy evidence of the fact.

19

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

#es$e efJeYeeieeleerue keÀcekegÀJele ceefnuee, peMee, Devegmetef®ele peeleer Je peceeleerleu³ee ceefnuee. ceoleer®es mJeªHe ö (HeOole) ³ee ³eespevesleu³ee DeeefLe&keÀ mene³³eeleö 1) He´efMe#eCe lemes®e GlHeeoveemeeþer iejpe Demeu³eeme efveJeeje yeebOeCes, 2) He´efMe#eCe - Ke®e&, 3) Hee$e He´efMe#eCeeLeea Je GHeefmLeleer keÀeceemeeþer He´eslmeenve Yellee efkebÀJee efMe<³eJe=lleer, 4) He´efMe#eCe GlHeeoveemeeþer DeeJeM³ekeÀ He´efMe#eCe meeefnl³emeb®e, 5) keÀeceieej ceefnueebmeeþer iejpe He[u³eeme PeesHeC³ee®eer J³eJemLee, 6) iejpe He[u³eeme megªJeeleeruee DeeJeM³ekeÀ yeerpe Yeeb[Jeue, 7) efoJemee mebieesHeve keWÀê, 8) J³eJemLeeHeve He´efMe#eCe, 9) Jemlegefve<þ DeY³eeme, He´keÀuHeKe®e& Deeefob®ee, pesLes DeeJeM³ekeÀlee Deens DeMee, GlHeeoveHetJe& ke=Àleer, 10) He´efleceen He´efleueeYeeLeea ª. 250 ®³ee ojeves efMe<³eJe=lleer, 11) He´efleueeYeeLeea Ke®e& ce³ee&oe ª. 8000/Hee$elee efvekeÀ<e ö veeWoCeerHeM®eele mebmLeebvee ³ee #es$eeleerue keÀceerlekeÀceer leerve Je<ee¥®ee DevegYeJe, l³eebveer ceefnuee efJekeÀemee®³ee Je ceefnueemeyeueerkeÀjCee®es keÀece kesÀuesues DemeeJes. mebmLee Je meeJe&peefvekeÀ efJeYeeie mebmLee ³eebvee He´efMe#eCe osC³ee®³ee

#es$eeleuee DevegYeJe nJee. He´keÀuHee®es efMeHeÀejMeerveblej cetu³eceeHeve nesTve He´mleeJe keWÀêer³e meceepekeÀu³eeCe ceb[U efkebÀJee jep³e mleefj³e Keel³eekeÀ[s meeoj JneJe³eeme nJee. mJewef®íkeÀ mebmLeebkeÀ[tve He´efMeef#ele ceefnueeb®ee HeeþHegjeJee keÀªve l³eeb®³ee He´efMe#eCe HeM®eele mesJeebleie&le DeLee&pevee®eer Kee$eer keÀjC³ee®eer DeHes#ee Deens.

Depee&meeþer He´efke´À³ee ö jep³e MeemekeÀer³e ceefnuee Je yeeueefJekeÀeme Keel³ee ceeHe&Àle efkebÀJee jep³e ceefnuee Keel³ee®³ee efveieceeceeHe&Àle efJeefnle vecetv³eeleerue He´mleeJeö He´efleö cee. GHemeef®eJe NORAD ceefnuee Je yeeueefJekeÀeme Keeles, 1 uee cepeuee, peerJeveoerHe efyeefu[bie, mebmeo ceeie&, veJeer efouueer - 110 001, ³eeb®es keÀ[s meeoj keÀjeJee. efkebÀJee ceO³eJeleea meceepekeÀu³eeCe ceb[Ue®³ee jep³e meceepe keÀu³eeCe meuueeceb[Ue ceeHe&Àle mJewef®íkeÀ mebmLeeb®ee He´mleeJeö He´efleö cee.keÀe³e&keÀejer meb®eeuekeÀ, keWÀêer³e meceepekeÀu³eeCe ceb[U, meceepe keÀu³eeCe YeJeve, yeer.12 leeje efke´ÀmeWì, kegÀletye FefvmììîetMeveue Desefj³ee, veJeer efouueer - 110 016, ³eeb®eskeÀ[s HeeþJeeJee. ³eemebyebOeele efJeefnle vecetvee (He´He$e) Je mebmLeebveer meesyele pees[eJe³ee®es keÀeieoHe$es ³eeyeeyele®eer meefJemlej ceeefnleer ceeefmekeÀ `efJeMJemle' ieeUe ke´À.40, oeoespeer keÀeW[osJe He´s#eeie=n þeCes ³esLes He´l³e#e mebHekeÀe&letve mebke´ÀceCe HeefyuekesÀMevme Üejs GHeueyOe nesF&ue.

- mebke´ÀceCe HeÀer®eme&

The man who has nothing to boast of but his illustrious ancestry, is like te potato-the best part underground.

20

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

`mebkeÀuHeefmeOoer' uesKekeÀ -Keemeoej He¨eÞeer Heer. [er. peeOeJe

³eebvee neojs osC³ee®eer He´efle%ee keÀjleele. HeCe meejKee He´Mve GHeefmLele Peeuee keÀer, Hegvne les l³ee pegv³ee®e ®eewkeÀìerle ³esleele.

efMe

`mebkeÀuHeefmeOoer' Yeeie-5

#eCee®³ee He´meejecegUs cegues ö cegueer SkeÀ$e ³esT ueeieueer. efMe#eCeecegUs cegueiee DeeHeu³ee meceepee®³ee yeensj He[t ueeieuee. SKeeo³ee ®eUJeUerle DemeCeeN³ee®³ee yeeyeleerle ns He´keÀ<ee&ves peeCeJele Demele. HeCe Heg{s DeeHeuee peerJeveefJe<e³ekeÀ ¢<ìerkeÀesve þjefJeC³ee®eer JesU Deeueer efkebÀJee He´Mve GHeefmLele Peeuee cnCepes l³ee®³ee J³ekeÌleerömJeeleb$ee®eer peeCeerJe nesles. veJ³ee keÀuHeveebvee meeceesjs peeTve yeouel³ee meeceeefpekeÀ HeefjefmLeleerle l³ee keÀuHeveeb®ee DebefiekeÀej keÀer, pegveb les meesveb ³ee veel³eeves HejbHejeiele ©{eryebOevee®³ee ®eewkeÀìerle yebefomle jne³e®eb ne Deepe®³ee ³egJekeÀebmeceesjerue He´Mve Deens. efMeketÀve meJe©ve yeensj He[uesuee ³egJekeÀ, ³egJeleer meeceeefpekeÀ HejbHejeiele yebefomle mebmkeÀej DeeefCe ©{er HejbHeje

le©Ceeble Je=lleerHeeueì nesCes DeeJeM³ekeÀ Deens. l³eemeeþer osMeHe´sce, efMemle, meb³ece ns efJe<e³e l³eebvee yeewefOokeÀeletve meebieC³ee efMekeÀefJeC³eemeejKes veenerle. keÀenerlejer YeJ³e ö efoJ³e, Goelle DeeefCe ueeskeÀefJeue#eCe Ie[eJeb, Ie[JeeJeb Demeb l³eebvee Jeeìleb. HeCe Keesìîee He´efle<þs®³ee veeJeeKeeueer Heg{ejerHeCee®ee Deeye DeeCeCeejs vesle=lJe keÀener DeeoMe& osF&ue DeMeer efmLeleer veener. le©CeebHeg{s Deepe Demee YeJ³e, efoJ³e DeeoMe& nJee Deens. ³eesi³e DeeoMe&, peerJevecegu³es, Jeef[ueOeebN³eeyeÎue®ee Deeoj ³eeyeeyeer meelel³eeves l³eeb®³eeHeg{s DemeeJe³eeme nJ³eele. l³eele He´efleefyebefyele Jne³euee nJeb, meeceeeflekeÀ peeefCeJes®e keÀle&J³eefve<þ keÀe³e&. %eeveeefJe%eeveeletve megmebmkeÀej Ie[lees, [esUmeHeCee ueeYelees. meceepee®eer og:Kes ve<ì keÀjC³eemeeþer lees®e Heg{s mejmeeJelees. ner He´efke´À³ee Deens. leer ieefleceeve Jne³euee nJeer. l³eele®e meceepee®ee DeY³ego³e Deens. ieebOeer efJe®eejeb®es ®ewlev³e efJemeeJ³ee MelekeÀeleerue 1920 les 1940 ne keÀeueKeb[ HeÀej cenllJee®ee DeeefCe ceesuee®ee neslee. SkeÀe yeepetuee mJeeleb$³eHe´eHleer®ee ue{e cenelcee ieebOeerpeeR®³ee vesle=lJeeKeeueer GHeÀeUle neslee. DeeefCe ogmeN³ee yeepetuee Deblejbieeletve je<ì^ GYeejCeer®³ee keÀe³ee&uee efJeOee³ekeÀ keÀecee®eer pees[ osCeeje keÀe³e&keÀlee& GYee jnele neslee. mJeeleb$³ee®ee cebieue keÀueMe

If the power to do hard work is not talent, it is the best possible substitute for it.

21

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

efceUefJelee ³eeJee cnCetve osMeemeeþer Deelceengleer osCeejs peyej F®íeMekeÌleer®es yeueob[ ³egJekeÀ SkeÀe yeepetveer Heg{s mejmeeJele Demeleebvee efMe#eCe, meceepekeÀejCe, DeLe&keÀejCe ³ee #es$eeble Deies´mej jneJee cnCetve efPepeCeejer ceeCemesner efomele nesleer. ’ceneje<ì^ cnCepes keÀe³e&keÀl³ee¥®es ceesnesU “ Demes je<ì^efHelee cenelcee ieebOeer cnCele Demele. [eWiejeSJe{er ceeCemes Peeueer. mebMeesOeve keÀe³ee&leerue He´e. ollees Jeeceve Heesleoej, mJeeLee¥uee efleueebpeueer osTve meceepekeÀe³ee&le mJele:uee efJemejCeejs yeeUtkeÀekeÀe keÀeefveìkeÀj, DeeHeueer efJeJollee, DeeHeueer He´efle<þe, DeeHeues megKe ³ee meJee¥Jej ueeLe cee©ve DeeefoJeemeeR®³ee efJekeÀemeemeeþer DeeefoJeemeer Yeeieele keÀece keÀjCeejs kewÀ. Dee®ee³e& efYemes Je ieesotleeF& HeªUskeÀj, yeeue efMe#eCee®eer ®eUJeU ie´eceerCe YeeieeHe³e¥le Hees®eefJeC³eeN³ee leejeyeeF& cees[keÀ DeeefCe DevegleeF& JeeIe DeMeer efkeÀleerlejer Gllegbie ceeCemes ceeP³eemeceesj nesleer. mJeeleb$³eHe´eHleer HetJeea®ee keÀeU cnCepes l³eeie, keÀ<ì, meceHe¥Ce DeeefCe O³es³eJeeo DeMeeves®e Yejuesuee neslee. leer SkeÀ Oegboer nesleer. ³ee Oebgoer®ee HeefjCeece peeie©keÀ Je [esUme keÀe³e&keÀl³ee¥Jej nesle jeefnuee. ie´eceerCe efJeYeeieeleerue peeie=leer 1935 meeue ns ie´eceerCe peveles®³ee ¢<ìerves HeÀej ceesuee®es þjues. pevepeeie=leer®eer SkeÀ He´®eb[ ueeì je<ì^®³ee vemeevemeeletve Jeent ueeieueer. mJeeleb$³e He´eHleermeeþer p³ee keÀeBie´smeves meJe&®e ¢<ìerves ®ebie yeebOeuee neslee. l³ee keÀeBie´sme®es DeefOeJesMeve ceneje<ì^ele HewÀpeHetjuee Yejues. ieebOeerpeeR®eer oeb[er ³ee$ee, yee[eXueer®ee mel³eeie´n DeeefCe pebieue mel³eeie´n ³ee ceeO³eceeves mJeeleb$³eHe´eHleer®eer ner ®eUJeU ie´eceerCe Yeeieele Hees®eueer. ³ee ®eUJeUer®³ee ³eMemJeerlesmeeþer ueeskeÀ efMe#eCe®ee

efJe®eej nesT ueeieuee. DeeefCe l³eeceOetve®e efMe#eCeeuee cenlJe Deeues. ie´eceerCe Yeeieeleerue ³egJekeÀ GlHeeove #es$eeble Heg{s ³ee³euee nJee cnCetve Mesleeryejesyej®e Dev³e GÐeesieOebÐeevee ®eeuevee efceUeueer. meceepe keÀe³e&keÀl³ee¥vee keÀe³e&#es$e efceUeues.

HewÀpeHetj®³ee keÀeBie´smecegUs DeeCeKeer SkeÀ HeÀe³eoe Peeuee. ie´eceerCe Yeeieeleerue ieeJekegÀmeeyeensj jenCeeje meceepe ne ³ee DeekeÀ<e&CeecegUs peJeU ³esT ueeieuee. ieebOeerpeerveer ³ee mebOeer®ee HeÀe³eoe Iesleuee. 1936 meeueer nefjpeve mesJekeÀ mebIee®eer mLeeHevee l³eebveer kesÀueer. DeeefCe nefjpeve mesJesle ieebOeerpeer Deie´Ceer jeefnues. nefjpeveeb®es keÀece keÀjCeejs cen<eea efJeÇue jecepeer efMebos. ne ue{e HeÀej efoJeme ®eeueuee. nefjpeveebvee meeceeefpekeÀ v³ee³e efceUe³euee GefMej Peeuee. ieg©Jee³egj cebefoj He´JesMeemeeþer He´Lece GHees<eCe keÀjCeejs cenelcee ieebOeer®e nesles. pevepeieejCeemeeþer ’nefjpeve“ Je=lleHe$e l³eebveer meg© kesÀues. veeiejer peerJeveeHes#ee Kes[îeeleerue meceepe peJeUtve Henelee ³eeJee. l³eeb®eer megKeog:Kes mecepeeJeerle cnCetve l³eeveer Kes[îeeleerue Yeejle HeeneC³eemeeþer oewje kesÀuee. JeO³ee&uee mesJeeie´ececeO³es jeefnues DeeefCe Menjebleerue JeemleJ³eele YebieerJee[îeele jeefnues.

Keeoer®ee JeeHej cenelcee ieebOeerb®³ee keÀe³e&ke´Àceele Keeoer, efnbot cegefmuece Sske̳e DeeefCe DemHe=M³elee efveJeejCe ³ee _e³eeR®ee mebiece neslee. ceeP³eeJej ³ee iees<ìeR®eener HeefjCeece Peeuee. 1942 meeueeHeemetve ceer keÀeBie´sme®ee mJeb³emesJekeÀ cnCetve keÀece keÀ© ueeieuees DeeefCe keÀeBie´smeves DebefiekeÀejuesu³ee efJeOee³ekeÀ keÀe³ee&letve meceepemesJes®es keÀece neleer Iesleues. l³ee keÀeUeHeemetve®e ceer Keeoer JeeHe© ueeieuees. 1947 uee Yeejle mJeleb$e Peeuee, HeCe KetHe neueDeHes<ìe menve keÀ©ve, ceePes lee©C³e Jee{le

If the power to do hard work is not talent, it is the best possible substitute for it.

22

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

nesles, DeeefCe O³es³eJeeoe®es DebkegÀj HegÀuele nesles. 1935 meeueer He´ebeflekeÀ mejkeÀejceO³es keÀeBie´sme He#e DeefOekeÀejHeoeJej Deeuee DeeefCe ogozJeeves mJele:uee He´efle<þe DeeefCe mellee ueeYeeJeer cnCetve mesJeeYeeJeer keÀe³e&keÀl³ee¥ceO³es megOoeb DencenefcekeÀe meg© Peeueer. DeefOekeÀejHeoemeeþer l³eeb®³eele jmmeerKes®e Jee{ueer. cenelcee ieebOeervee ner melleeueesuetHelee yees®ejer Jeeìueer. cenelcee ieebOeer ceeP³eemeceesj SkeÀ Gllegbie J³ekeÌleercelJe DeeefCe DeeoMe& nesles. cenelcee peesleerjeJe HegÀues, [e@. yeeyeemeensye Deebyes[keÀj ³eeb®eer efMekeÀJeCe ceeP³ee [esȳeemeceesj nesleer. cenelcee HegÀu³eebveer oefueleebmeeþer DeeHeues Fceeve Jeeefnues nesles. DeeefCe [e@. yeeyeemeensye Deebyes[keÀj l³ee p³eesleerJej Hesìuesueer p³eesle nesles. mJejep³e lej efceUeues nesles. l³eeme megjep³e keÀjCes ne SkeÀcesJe O³eeme neslee. l³ee O³eemeeves PeHeeìuesu³ee ueeskeÀebveer DeeHeeHeues keÀe³e&#es$e efveJe[tve keÀeceeuee ueeieeJes Demes ieebOeerpeer vesnceer meebiele. jepekeÀer³e mellesHes#ee meeceeefpekeÀ He´yeesOeve, DeeefLe&keÀ He´ieleerHes#ee efveleer DeeefCe ®eeefj$³e ³eeb®es mebJeOe&ve, ³ee yeeyeer ceuee Heìu³ee. ceer keÀecee®eer efoMee efveefM®ele kesÀueer DeeefCe keÀeceeuee ueeieuees. ceePee nefjpeve keÀe³ee&®ee ceeie& mJeeleb$e, mecelee DeeefCe yebOeglJe ³eeb®es oMe&ve Ie[efJeCeeN³ee SkeÀe mel³eJeeoer DeeoMee&®ee (cenelcee ieebOeer ) Ketve Peeuee, DeeefCe keÀeUesKe Hemeju³eemeejKes Jeeìues. ieebOeerpeeRvee efHe´³e Demeuesu³ee nefjpeveeb®³ee keÀe³ee&uee Jeentve IesC³ee®es ceer þjefJeues. ³ee keÀeUHeeJeslees ceePee efMe#eCeke´Àce HetCe& Peeuee neslee. ì@efve&ie®ee ef[Hueescee IesTve ceer SkeÀ neslekeÀ© megefMeef#ele cnCetve meceepeele HeeTue þsJeues nesles. ceer keÀeceeuee ueeieuees DeeefCe SkeÀ keÀe³e&keÀlee& cnCetve ueeskeÀ

ceuee DeesUKet ueeieues.

1947 meeue®es Jej GuuesKe kesÀuesues oesve HeÀe³eos DeefmlelJeele Deeues nesles. Hejblet keÀe³eos kesÀu³eeves meJe& keÀener efceUles Demes Lees[s®e Deens? keÀe³eÐeeves efceUeuesues nkeÌkeÀ yepeeJeC³ee®es Oew³e& meceepeele DemeeJes ueeieles, Yeejleer³e Ieìves®³ee melejeJ³ee keÀueceevJe³es DemHe=M³elee ve<ì Peeueer DeMeer iJeener osC³eele Deeueer. lemes keÀe³eos ner Peeues cnCetve keÀe efle®es meceepeeletve G®®eeìve Peeues Deens? nefjpeveebvee cebefoj He´JesMee®³ee keÀe³eÐeeves ueeYeuesuee nkeÌkeÀ yepeeJeC³ee®es ceer þjefJeues. ces 1948 ceO³es Jepe´sMJejer®³ee ³ee$esle cebefojele nefjpeveebmen He´JesMe keÀjC³ee®es ceer þjefJeues. ceer ceePee efveM®e³e l³eeJesUs®es cegbyeF& jep³ee®es cegK³eceb$eer yeeUemeensye Kesj ³eebvee keÀUefJeuee. obieue ceepet ve³es cnCetve Kesj meensyeebveer ®eebieuee yeboesyemle þsJeuee.

Deece®ee mel³eeie´n ³eMemJeer Peeuee. meeceeefpekeÀ peerJeveeleerue nkeÌkeÀemeeþer Peie[C³ee®ee ne Heefnuee He´mebie. l³eecegUs ceer DeefOekeÀ®e Oeerì yevele iesuees. ceePee ogmeje HeefJe_ee Heg{erueHe´ceeCes neslee. nefjpeveebveer efJenerjerJej HeeCeer YejC³ee®ee nkeÌkeÀ yepeeJeC³ee®ee neslee.

HeefjCeeceer nefjpeveebvee HeeCeer YejC³ee®eer leMeer mebOeer efceUeueer.

HeCe leer leelHegjleer®e. DeveskeÀ efJenerjer Keepeieer ceeuekeÀer®³ee Demeleele. DeeefCe mel³eeie´ne®³ee cegMeerletve HeeC³eemeeþer nkeÌkeÀ yepeeJeCeeje oefuele MesJeìer Meg<keÀ®e jenlees. keÀebner efþkeÀeCeer l³eeb®eer DeeefLe&keÀ keÀesb[er kesÀueer peeles. keÀebner efþkeÀeCeer l³eeb®³eeJej yeefn<keÀej ìekeÀuee peelees. l³eeb®eer ceves efYeleerves ieebiejuesueer Demeleele, oyeuesueer Demeleele. keÀejCe oeefjê³e ns l³eeb®³ee Hee®eJeeruee Hegpeuesues Demeles, DeeefLe&keÀ DeeefCe meeceeefpekeÀ keÀeW[er HeÀes[tve les yeensj ³esT MekeÀle veJnles. DeeefCe ³ee Demene³eles®ee HeÀe³eoe Iesleuee

To do what others cannot do is talent. To do what talent cannot do is genius.

23

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

peele neslee. efJenerjerJej HeeCeer YejC³ee®³ee mel³eeie´ne®es me$e ®eeuet®e nesles. ieeJe efnb[e³e®ees DeeefCe SkeÀe ieebJeele Demee mel³eeie´n keÀjC³eemeeþer ogmeN³ee ieeJeeleerue nefjpeve vesC³ee®eer He´Lee þsJeueer. l³eecegUs mLeeefvekeÀ ueeskeÀebJej yeefn<keÀej DeLeJee ceejneCe ìUle Demes. meceeve nkeÌkeÀe®³ee ue{îeemeeþer cebefoj He´JesMe ns ceeO³ece nesles. HeCe lesJe{îeeves®e keÀener He´Mve megìCeej veJnles. nefjpeveebveer mJe®í jne³euee efMekeÀues Heeefnpes.

DeeHeu³ee De%eeve KegU®eì keÀuHevee mees[u³ee Heeefnpesle.

J³emeveeefOevelee PeìketÀve efoueer Heeefnpes. %eeve efceUJee³euee nJes. DeeefLe&keÀ HeefjefmLeleer megOeeje³euee nJeer. meJe& ¢<ìerves efJe®eej kesÀu³eeJej meceepe He´yeesOevee®ee keÀe³e&ke´Àce ne SkeÀ oesve Je<ee&Hegjlee ce³ee&efole vemetve leer efoIe&keÀeUe®eer leHeM®e³ee& Deens ns ceuee Heìues DeeefCe l³eeJej SkeÀcesJe GHee³e cnCepes %eevemeeOevee. nefjpeveebmeeþer megOeej keWÀê, MeeUe, Jemeefleie=ns Demes efJeefJeOe Mew#eefCekeÀ GHeke´Àce jeyeefJeCes DeeJeM³ekeÀ Deens. yegOoerJeeoeuee ®eeuevee efJe%eevee®³ee keÀmeesìîee ceeveJeer yegOoerves®e leHeemeu³ee. efvemeiee&®³ee meeefveO³eele jeefnuesu³ee Deeefo ceeveJeeuee ueekeÀ[e®es oesve Deebs[kesÀ SkeÀceWkeÀeJej Ieemeu³eeves efJemleJe le³eej neslees ner Meem$eer³e Yee<ee ve peeCeleener MeesOe ueeieuee. DeCet efveefce&leer®³ee MekeÌleerves veeieemeekeÀer, efnjesefMecee ³eemeejKeer Menjs efJeOJebme keÀ©ve oeKeefJeCeejer efkeÀce³ee DeeF&vmìeF&ve®³ee osefoH³eceeve MeesOeeletve He´leerle Peeueer. DeeefoceeveJe efvemeie&MekeÌleer®ee GHeemekeÀ yeveuee. lej yegOoerceeve mJele:®³ee yegOoermeeceL³ee¥cegUs efvemeiee&Jej efJepe³e efceUJetve veJeerve keÀener efvecee&Ce keÀjCeeje efveHepeuee. SkeÀeves

efvemeiee&uee MejCe peeTve DeeHeu³ee ÞeOoe Jee{efJeu³ee, lej ogmeN³eeves efvemeiee&uee DeeJneve efoues. SkeÀe®ee ÞeOoe meeceL³ee¥Jej efJeMJeeme. SkeÀe yeepetuee Ketȳee mecepetleerJej DeeOejuesueer ÞeOoe lej ogmeN³ee yeepetvee He´l³eskeÀ yeeye yegOoer®³ee efvekeÀ<eeJej Ieemetve Hegmetve Heentve l³ee ÞeOosuee neojs osCeejs ö yegOoerHe´eceeC³eJeeoer. yegOoerJeeoer oesve He´keÀej®ee Deens, Heefnuee HeÀkeÌle peeCeerJesJej®³ee DeeefCe ogmeje leHeemetve Heeefnuesu³ee peeCeerJesJej®ee. peeefCeJee Demeleele®e. HeÀkeÌle l³ee [esUmeHeCes HeneJ³ee ueeieleele. DeMee leHeemetve Heeefnuesu³ee peeefCeJeeletve mel³e He´ieì nesles. J³ekeÌleeriele DeeefCe DevegYeJepev³e peeCeerJee mel³eeuee GpJeue keÀjleele. l³eeceOetve meceepe ö peerJeveemeeþer p³ee peeCeerJee efmJekeÀeju³ee peeleele l³eele meeceeJeuesuee Demelees meceepeefYecegKeles®ee efJe®eej. ³ee efJe®eejeb®³ee kesÀvo´mLeeveer Demeles yegOoer DeeefCe l³eeletve efvecee&Ce neslees yegOoerHe´eceeC³eJeeo. ceer ns meebieC³ee®es keÀejCe SJe{s®e keÀer, meceepeefnleemeeþer GHeÀeUuesuee efJe®eej ke=ÀleerMeerue keÀjleebvee ceer keÀmee DemeeJe³eeme nJee, l³ee®es efvekeÀ<e keÀmes nJesle DeeefCe l³eeceOetve meceepe GlLeevee®es keÀe³e& keÀmeleebvee meeceeefpekeÀ He´yeesOevee®es ne efJe®eej keÀmee jeyeeJe³eeme nJee jesHeìs ueeJeues l³ee keÀeUeble Meeues³e Je<ee&®eer megªJeele cee®e&ceO³esb nesle Demes. nefjpeveeb®eer keÀebnerb cegues ieesUe kesÀueer. efYeJeb[eruee OeeceCekeÀj veeke̳eeJej SkeÀ He[kesÀ Iej efceUJeues. Þeer.

YeeTmeensye OeeceCekeÀj ³eeb®es KetHe mene³³e Peeues. SkeÀe meeOeejCe cees[ke̳ee lees[ke̳ee PeesHe[erle SkeÀíesìsmes Jemeefleie=n meg© Peeues. lees efoJeme neslee 6 cee®e& 1949. ns®e les efJeÐeeÞece Jemeefleie=n. mebmLes®es Heefnues Mew#eefCekeÀ jesHeìs.

The measure of a man's real character is what he would do if he knew he would never be found out.

24

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

³ee PeesHe[eruee keÀJee[ veJnles. efKe[ke̳ee veJnl³ee DeeefCe peefceveosKeerue meHeeì veJnleer. Deepegyeepetuee Meslepeceerve nesleer. kegÀ[e®³ee efYebleeruee®e Gbefoj, IegMeer DeeÞe³eemeeþer efyeUs keÀ©ve jene³e®eer. meeHe, efJeb®et meesyeleeruee Demee³e®es.

DeeþJe[³eekeÀeþer SKeeoe ogmeje meHe&jepe Deece®³ee neletve ceejuee pee³e®ee. l³eeJesU®es cegbyeF& jep³ee®es HebleHe´Oeeve ( l³eeJesUer cegK³eceb$eer cnCetve veJnles ) keÀw. yeeUemeensye Kesj ³eebveer 6 ef[messyej 1949 jespeer Yesì osTve Jemeefleie=neme ceev³elee efceUeueer.

De[®eCeer Deecneuee DeeJneves osle Demele. Hejblet ner DeeJneves Deecneuee He´sjCeeoe³ekeÀ þjueer. leer Deecner efmJekeÀejueer. efve<þsves keÀeceeuee ueeieuees. DeeefCe 6-101955 uee l³eeJesU®³ee cegbyeF& jep³ee®es yeebOekeÀece ceb$eer Þeer. ceeueespeerjepes veeF&keÀ efvebyeeUkeÀj ³eeb®³ee MegYenmles Jemeefleie=ne®es Fceejleer®³ee keÀesveefMeuee meceejbYe Heej He[uee.

DeeefCe 26 ef[bmesyej 1956 ceO³es cebgyeF& jep³ee®³ee l³eeJesU®es cegK³eceb_eer cee. Þeer. ³eMeJeblejeJe ®eJneCe ³eeb®es MegYenmles ³ee Fceejleer®es GodIeeìve Peeues. MegYekeÀe³ee&uee MegYeeefMeJee&o efceUeues. Deece®eer Jeeì®eeue ®eeuet®e jeefnueer. ’®e@efjìer efyeieervme De@ì nesce “ Demes SkeÀ Fbie´peer Je®eve Deens. keÀesCelesner ®eebieues keÀece meg© keÀjleebvee, mJele: Heemetve®e l³ee®eer meg©Jeele keÀje³euee nJeer. meeceeefpekeÀ keÀe³e&, meeceeefpekeÀ megOeejCee ner osKeerue leMeer®e mJele:®³ee IejeHeemetve meg© Jne³euee nJeer. cenelcee peeseflejeJe ieesefJebojeJe HegÀues ³eebveer DeeHeu³ee keÀe³ee&uee DeMeer®e meg©Jeele kesÀueer.

1848 meeueer cegueeR®³eemeeþer Heefnueer MeeUe meg© kesÀueer. l³eebJesUer l³eebvee efMeef#ekeÀe efceUeu³ee veenerle. l³eebveer DeeHeu³ee HelveerueeömeeefJe$eeryeeF&uee He´Lece Iejer efMekeÀefJeues.

DeeefCe efMeef#ekesÀ®ee HesMee Gllece Heej Hee[erue FlekeÀer efle®eer le³eejer keÀ©ve Iesleueer. oerve oefueleeb®³ee GOoejemeeþer

kesÀJeU MeeefyokeÀ menevegYetleer efkebÀJee He´sce J³ekeÌle ve keÀjlee l³ee ueeskeÀeb®³eemeeþer 1868 meeueer mJele:®³ee Iejeleerue HeeC³ee®ee newo l³eebvee Keguee keÀ©ve efouee. kesÀMeJeHevee®eer HeOole yebo JneJeer cnCetve vneJ³eeb®ee mebHe 1865 meeueer Ie[Jetve DeeCeuee. MeslekeÀN³eeb®³ee og:efmLeleeruee Jee®ee HeÀes[tve og<keÀeUe®³ee keÀeUeble 1871 meeueeR HegÀues oebHel³eeves menm$e Yeespeves Ieeleueer. ceeCetmekeÀer®ee GceeUe DeMee efjleerves Deesmeb[le neslee. ns ceeP³ee Jee®eveele Deeues. cenelcee ieebOeerveer DeeHeu³ee keÀe³ee&le keÀmlegjyeevee meeceerue keÀ©ve Iesleues. l³eener efleleke̳ee®e Deeeflce³elesves mecejme Peeu³ee. Kejb cnCepes efoJ³elJee®ee ne mee#eelkeÀej®e neslee. meceepeHeefjJele&ve JneJes, DeMee efJe®eejeves O³es³eHetleeAmeeþer keÀece keÀjleebvee ³ee Gllegbie ceeCemeeves efkeÀleer DeHeceeve He®eefJeues, efkeÀleer DeJensuevee menve kesÀu³ee, efkeÀleer og:Ke Yeesieues. ns Heeefnues cnCepes keÀuHeveeMekeÌleer®e LekeÌkeÀ®e nesles. meeceeeflekeÀ yeebefOeuekeÀer®eer ner OeieOeieCeejer p³eesle keÀener efMekeÀJetve peeles. Goelle keÀe³e& DeeefCe l³eebveer ceUuesu³ee Hee³eJeeìsJej l³eeb®³eemeejKee®e SKeeoe HeefLekeÀ nesC³ee®eer megJeCe&mebOeer meceepekeÀe³ee&letve ueeYesue ³ee FjeÐeeves keÀeceeuee ueeieuees. oefueleeb®³ee neueDeHes<ìe Henele Henele ceer Jee{le neslees. osefoH³eceeve keÀe³ee&ves He´sjCee osCeeN³ee Gllegbie ceeCemeeb®³ee O³es³eJeeoe®es DeeefCe meceepemesJes®es Oe[s Jee®elee Jee®elee MewMeJe Jee{le nesles. megmebmkeÀej Demee SkeÀ SkeÀ keÀCe ceer Jesef®ele iesuees. ceer Je³ee®³ee 30 Je<ee&He³e¥le keÀOeer ®ene H³eeuees veener. Deepeleeiee³ele keÀOeer efmeieejsì Dees{ueer veener. DeeefCe oe©ueener keÀOeer mHeMe& kesÀuee veener. meeO³ee jenCeerle®e ceer ceePee Deevebo Jee{efJele iesuees. mJeeJeuebyeveeves ceer ceePee ceeie& ®eesKeeUerle jeefnuees.

Learning is an ornament in prosperity. a refuge in adversity and a provision in old age.

-ke´ÀceMeë

25

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

cee

mJe³ebmesJeer mebmLeebmeeþer- keÀpe& ³eespevee

ns peevesJeejer 2009 ®³ee `efJeMJemle` ceeefmekeÀe®³ee DebkeÀele ceefnuee Je yeeue efJekeÀeme Keel³eekeÀ[erue DeMeemekeÀer³e mebmLeebmeeþer®³ee je<ì^er³e ceefnuee keÀes<e keÀpe& ³eespevee ³eemebyebOeele keÀpe& efJekeÀeme, cegK³e keÀpe&, efHeÀjlee efveOeer, ceesþs keÀpe& efJelejCe, megJeCe&Hele HeemeyegkeÀ, veJeerve ie=nkeÀpe& Deeoer 6 ³eespeveebmebbyebOeele ceeefnleer He´mlegle kesÀueer iesueer. ³ee®e ³eespeveeb®eer Heg{®eer keÀ[er cnCetve veJeerve Yeeb[Jeueer keÀpe&, veJeerve keÀewìgbefyekeÀ keÀpe&, veeiejer menkeÀejer yeBkeÀe, DeeefLe&keÀ Hetve&mene³³e, veJeerve #ecelee JeOe&ve keÀpe&, Je veJeerve cegK³e He´efleefveOeer ³eespevee ³eemebyebOeeleueer ceeefnleer IesJet ³eeö 1) KesUles Yeeb[Jeue ³eespevee ö DeefuekeÀ[s®e je<ì^er³e ceefnuee keÀes<eeÜejs ceefnuee ye®ele ieì J³eefkeÌle Je GÐeespekeÀmecegn p³eele leb$e%eeve, GlHeeovee®³ee yeÎue efMe#eCe Je keÀewMeu³eJeOe&ve mebyebOeele efJeke´Àerefveefcelle ceO³emLe mebmLeevee megueYe KesUles Yeeb[Jeuee®eer ³eespevee megª kesÀueer Deens. efJeMJeemeen& Heleer®³ee Hee$e mebIeìveeö met#ce Hele, ye®eleieì He´eslmeenve Je efJekeÀeme, HetjsMeer meeOevemeecegie´er, me#ece He´Meemeve cepeyetle DeeefLe&keÀ Deejesi³e Je Jemegueer J³eJemLee DemeCeeN³ee mebIeìveeb®ee ³ee ³eespevesle efJe®eej kesÀuee peelees. i) DeMeemekeÀer³e mebIeìvee/mJewef®íkeÀ mebIeìvee/ meerDeesSme/veeWoCeerke=Àle ye®eleieì; ii) ceefnuee efJekeÀeme efveiece/meb³egkeÌle mebIeìvee/ efkebÀJee DeMeer SKeeoer MeemekeÀer³e mebIeìvee; iii) Fbef[³eve keÀcHeveerpe De@keÌì 1956 keÀuece 25

Keeueerue veeWoCeerke=Àle vee veHeÀe kebÀHeveer; iv) p³eele 1/3 ceefnueemeom³e Demes meJe& meeOeejCe mebIe, lemes®e J³eJemLeeHeveeble HegjsMee ceefnuee He´efleefveOeer Demeleerue, DeMee menkeÀejer meesmee³eìîee; Hee$elee efvekeÀ<ei) je<ì^er³e ceefnuee keÀes<eekeÀ[s Depe& keÀjC³eeHetJeea 3 Je<ex mebIeìvee veeWoCeerke=Àle DemeeJeer; ii) met#ceHele-J³eJemLeeHeve, ye®eleieì, ye®eleieì Je=Ooer Je efJekeÀeme #es$eeleuee mebIeìvesme keÀceerle keÀceer 3 Je<ee&®ee DevegYeJe DemeeJee; iii) ye®ele ieìe®³ee Debleie&le Je Flej OevekeÀes He´efleefveOeeRkeÀ[erue GHeueyOe keÀpee&®eer 90…

Jemegueer keÀjC³ee®ee DevegYeJe Je Jemegueer J³eJemLeeHeve nJes;

It is better to remain silent and be thought a fool than to speak and remove all doubt.

26

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

iv) mebmLes®³ee GHeefJeOeer Je Ieìvesle meg³eesi³e keÀuecee®eer lejleto DemeeJeer lemes®e yeensjerue kegÀþu³eener He´efleefveOeerkeÀ[tve keÀpe& efkebÀJee G®eue IesC³eeme DeefOekeÀej DemeeJee; v) mebIeìves®es ®eeuekeÀ keÀesCel³eener jepekeÀer³e He#ee®es efveJe[tve Deeuesues meom³e vemeeJesle; vi) mebIeìvesles ³eesi³e He´keÀejs efnMesye þsJeues peeJesle, l³ee®eer leHeemeCeer nesJetve les ojJe<eea He´efmeOo Peeuesues DemeeJesle. l³eele iebYeerj $egìer vemeeJ³eele; vii) mebIeìvesves leHeMeerueJeej He´keÀuHe He´mleeJe meeoj keÀjeJee, lees DeeefLe&keÀ Je leebef$ekeÀ ¢<ìîee ®eeuet MekeÀCeeje Je meeceeefpekeÀ GefÎ<ìeb®³ee Hetleea®ee lemes®e mebIeìves®³ee peyeeyeoejer®ee DemeeJee; viii)$e+CekeÀes mebIeìvesves keÀceerle keÀceer ª. 25 ueeKeeb®es efkebÀJee DeefOekeÀ keÀpe& met#ceHele ³eespevesKeeueerue je<ì^er³e ceefnuee keÀes<e, efme[yeer, veeyee[&, J³eeJemeeef³ekeÀ yeBkeÀe, Je Flej DeeefLe&keÀ mebmLeebkeÀ[tve Iesleuesues DemeeJes. MeemekeÀer³e mebIee®es yeeyeleerle ns ueeiet veener.

2) DeefOekeÀlece keÀpe& jkeÌkeÀceö 1) He´l³eskeÀ jep³eele je<ì^er³e ceefnuee keÀes<e peemleerle peemle keÀpe& ce³ee&oe ªHe³es SkeÀ keÀesìer Deens. leLeeefHe mebIeìvee 3 jep³eele JeeHejC³eemeeþer ª.

3 keÀesìer keÀpe& IesJet MekeÀles.

2) keÀpee&®eer jkeÌkeÀce He´l³eskeÀ mebIeìves®eer He´l³e#e iejpe, DeeefLe&keÀ Deejesi³e, J³eJemLeeHeve, DevegYeJe, met#ceHele Je mebmLes®³ee Heleer®es mJeªHe ³eebJej DeJeuebyetve Demeles.

3) ogmeN³ee keÀpee&®ee, Heefnu³ee®³ee HetCe& Hejle HesÀ[erJej®e, efJe®eej keÀjC³eele ³eslees.

4) mebIeìvesmeeþer KesUu³ee Yeeb[Jeuee®eer iejpe KeeueerueHe´ceeCes þjefJeueer peeles.

He´mleeefJele keÀpe& jkeÌkeÀce - mebIeìveskeÀ[erue GHeueyOe v³etvelece jkeÌkeÀce † KesUles Yeeb[Jeue 5) KesUl³ee Yeeb[Jeuee®ee He´efleJe<eea Je<ee&DeKesjerme DeeefLe&keÀ Je<ee&DeKesj Dee{eJee Iesleuee peelees. megj#eeë 1) ª.2 keÀesìeRHe³e¥le®³ee keÀpee&meeþer megj#ee nceer Iesleueer peele veener.

2) ª. 2 keÀesìeRHes#ee DeefOekeÀ keÀpee&meeþer mebIeìvesme 25… cebpetj jkeÀces®eer cegole þsJe cnCetve megj#ee jkeÌkeÀce mJeªHeele J³eJemLee keÀjeJeer ueeieles.

3) je<ì^er³e ceefnuee keÀes<eeletve pebiece ceeuecellee je.ce.keÀeskeÀ[s ieneCe þsJeeJeer ueeieles.

4) mebIeìvesme jecekeÀesletve kesÀuesueer mLeeJej ceeuecellee ieneCe þsJeeJeer ueeieles. (mLeeJej ceeuecelles®³ee yejesyejer®es ieneCe cnCepes mLeeJej ceeuekeÀer®es omle pecee keÀjCes) 5) efveiece efkebÀJee meb³egkeÌle mebIeìvee efkebÀJee SKeeoer ogmejer jep³e MeemekeÀer³e mebIeìvee ³eebvee, mebIeìvee leesìîeele efkebÀJee vegkeÀmeeveerle Demeu³eeme jep³e Meemevee®eer nceer YejeJeer ueeieles.

6) jecekeÀes®³ee keÀpee&letve Iesleuesueer mLeeJej ceeuecellee efJeefJeOe GHeke´Àceemeeþer, ye®ele ieì efvecee&Ce keÀjC³eemeeþer, YeefJe<³eele $e+CekeÀesme mebIeìvesves jecekeÀes®eer HetCe& keÀpe& HesÀ[ kesÀueer, lejer JeeHejlee ³esles.

Only those who have the patience to do simple things perfectly will acquire the skill to do difficult things easily.

27

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

7) pesJne ye®ele ieìeme DeMeemekeÀer³e mebmLee efkebÀJee Deeblejje<ì^er³e DeeefLe&keÀ mebmLeebkeÀ[tve keÀpe& efceUles, ³ee keÀpee&letve efceUeuesueer ceeuecellee ye®ele ieìe®³ee veeJeeJej®e jenles.

HejleHesÀ[ ö megªJeeleer®³ee 6 ceefnv³eeb®³ee keÀpee&Heemetve 8 les 10 efleceener nHl³eeves 36 ceefnv³eele keÀpee&®eer HejleHesÀ[ keÀjeJeer ueeieles. ceeefpe&ve - 1) jecekeÀeskeÀ[tve efceUCeeN³ee KesUl³ee Yeeb[Jeuee®³ee 10… jkeÌkeÀce mebIeìvesme YejeJeer ueeieles.

2) 2 keÀesìeR®³eeJejerue keÀpe& Demeu³eeme v³etvelece (ceeefpe&ve) jkeÀces®eer DeeJeM³ekeÀlee veener.

3)keÀewìgbefyekeÀ keÀpe& ³eespevee ö ceefnuee ye®ele ieìebvee cegK³eleë DeLee&pe&ve Je GlHeeove GefÎ<ìebmeeþer DeeleeHe³e¥le íesìer keÀpex efoueer Deensle. efJeÐeceeve mebkesÀleevegmeej ceefnuee ye®ele ieìebvee jecekeÀes®³ee cebpetj jkeÀces®³ee 5… jkeÌkeÀce iejpe cnCetve JeeHejlee ³esles. ner iejpes®³ee ceesþîee jkeÀces®³ee ceeieCeerHes#ee DeuHe Demeles. KetHe ceesþîee mebK³esves ceefnuee Depetvener meeJekeÀeje®³ee keÀpee&Jej DeJeuebyetve Demeleele. cegueeb®³ee efMe#eCeemeeþer, Deew<eOes Je Oeev³e Kejsoer, ueive Je Flej leele[er®³ee iejpesmeeþer meeJekeÀej keÀpee&Jej DeJJee®³ee meJJee cnCepes 60… les 120… He´efleJe<e& ojeves J³eepe DeekeÀejleele. jecekeÀesuee l³eeb®³ee Yeeieeroej DeMeemekeÀer³e mebIeìvee, ye®eleieì meom³eebkeÀ[tve met®evee Je ceeefnleer efJeÐeceeve ³eespeves®³ee megOeejCesmeeþer Je veeefJev³eHetCe& ³eespevesmeeþer efceUles. l³eecegUs DeMeemekeÀer³e mebmLeebvee Je ye®ele ieì meom³eebvee DeeefLe&keÀ efmLejlee ³esles.

Hee$elee efvekeÀ<e ö i) jecekeÀesuee Depe& keÀjC³eeHetJeea mebIeìvee efveoeve

3 Je<ex veeWoCeerke=Àle DemeeJeer; ii) met#ce Hele ye®eleieì efveefce&leer®ee, ye®ele ieì Je=Ooer Je efJekeÀemee®³ee J³eJemLeeHevee®ee mebIeìvesme 3 Je<ee¥®ee DevegYeJe DemeeJee; iii) mebIeìves®es Glke=À<þ Jemetueer J³eJemLeeHeve Flej OevekeÀes He´efleefveOeer efkebÀJee ye®ele ieìe®³ee Debleie&le keÀpee&®³ee keÀceerle keÀceer 90…

Jemegueeroj DemeeJee; iv) mebIeìves®³ee Ieìvesle Je GHeefJeOeerle meg³eesi³e Je þjeefJekeÀ keÀuece DemeeJes Je Flej OevekeÀes efkebÀJee Debleie&le keÀpe& IesC³eemeeþer®ee DeefOekeÀej DemeeJee; v) mebIeìves®es ®eeuekeÀ keÀesCel³eener jepekeÀer³e He#ee®es efveJe[tve Deeuesues meom³e vemeeJesle; vi) mebIeìvesme ³eesi³eefjl³ee efnMesye þsJeCes, Je l³ee®eer leHeemeCeer keÀªve oj Je<eea les He´efmeOo keÀjCes; efnMesyeele iebYeerj $egìer vemeCes; vii) mebIeìvee jecekeÀes®eer Yeeieeroej DeMeemekeÀer³e mebmLee DemeeJeer; viii)mebmLes®³ee ®eebieu³ee keÀecee®eer veeWo DemeeJeer Je yeepeejele Hele DemeeJeer; ix) kegÀìgbyeeves leHeMeerueJeej He´keÀuHe DenJeeue HeeþJeeJee; DeeefLe&keÀo=<ìîee, leebef$ekeÀ¢<ìîee lees efìkeÀeJe OejCeeje Je meeceeefpekeÀ GefÎ<ìeb®³ee Hetleea®ee Je kegbÀìgbyee®³ee peyeeyeoejeR®ee DemeeJee. keÀpee&®eer GefÎ<ìîes ö 1) JewÐekeÀer³e Ke®e&;

One of the weaknesses of our age is our apparent inability to distinguish our needs from our greeds.

28

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

2) ueivee®ee Ke®e&; 3) Mew#eefCekeÀ Ke®e&; 4) oen mebmkeÀej / pevceeefveefcelle Ke®e&; 5) meCe Je Oeeefce&keÀ Ke®e&; 6) DevveOeev³ee®eer ceesþer Kejsoer; 7) jsMeve Ke®e&; 8) keÀHe[e-uellee Ke®e&; keÀpee&®eer jkeÌkeÀce ö SketÀCe keÀpee&®eer jkeÌkeÀce mebyebefOele kegÀìgbyee®³ee ye®eleer®³ee meeleHeìerHes#ee DeefOekeÀ vemeeJeer, efkebÀJee He´efleJe<eea ª. 10,000/- Hes#ee keÀceer DemeeJeer. yeerpe Yeeb[Jeue ö ceefnuee ueeYeeL³ee¥meeþer l³eebveer

keÀpe& jkeÀces®³ee 15… jkeÌkeÀce Keel³eeJej yeerpe Yeeb[Jeue cnCetve pecee þsJeeJeer. ueeYeeL³ee¥®³ee efveJe[er®es efvekeÀ<e ö 1) ueeYeeLeea ye®ele ieìe®eer meom³e DemeeJeer; 2) ueeYeeLeea®eer efve³eefcele ye®ele DemeeJeer, kegÀìgbyee®eer SketÀCe ye®ele kegÀìgbyeemeeþer nJ³ee DemeCeeN³ee keÀpe& jkeÀces®³ee 1/7 ®³ee Keeueer vemeeJeer; 3) ueeYeeLeea kegÀìgbyeeves Flej mebmLeskeÀ[tve KeeJeìer keÀpe& efkebÀJee ie=nkeÀpe& Iesleuesues vemeeJes; 4) kegÀìgbyeeves jecekeÀes®³ee DeMeemekeÀer³e mebmLes®³ee GHeke´Àceeleu³ee DeLee&pe&ve ³eespevesletve keÀpe& Iesleuesues DemeeJes;

-He´e.ieesHeeU ogKeb[s

efJeMJemle ceeefmekeÀe®³ee Jeie&Ceeroejeb®eer veeWoCeer keÀjC³eemeeþer ceneje<ì^eleerue He´l³eskeÀ efpeu¿eemeeþer efpeune He´efleefveOeer vesceCes Deensle. megefMeef#ele yesjespeieejebvee mJe³ebjespeieeje®eer mebOeer ³ee Üejs Deecner osle Deenesle. efJeMJemle ceeefmekeÀemeeþer DeeHeu³ee efpeu¿eeletve Jeie&Ceeroej veeWoefJeC³eemeeþer Glmeener Gcesoer cesnveleer,®eebieuee pevemebHeke&À DemeCeeN³ee J³ekeÌleeRvee DeekeÀ<e&keÀ keÀefceMeve osC³eele ³esF&ue. ner mebOeer Je=lleHe$e efJelejkeÀevebe megOoe Deen. efJeÐeeLeea, v³ee³eeue³eerve, MeemekeÀer³e, efvece MeemekeÀer³e keÀce&®eeN³eebvee mebHekeÀe&leerue pevelesle `efJeMJemle' ceeefmekeÀ efJeleefjle keÀjlee ³esF&ue. DeeHeuee yee³ees[sìe HeeþJetve DeeHeu³ee mebHetCe& ceeefnleer men Deece®³ee þeCes keÀe³ee&ue³eeMeer. vesceCetkeÀer veblej DeesUKeHe$e Je ceeefmekeÀeletve DeeHeueer ceeefnleer HeÀesìemen osC³eele ³esF&ue. mebHeke&À meeOee - mebHeeokeÀ - cees. 9869342980 You must abstain from thinking about someone, when you cannot think well of him.

29

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

mJewef®íkeÀ meebmke=ÀeflekeÀ mebmLesmeeþer Fceejle Je meeefnl³eemeeþer (meeOeve meeceie´er) DeeefLe&keÀ mene³³e

³ees

peves®es veeJe ö meebmke=ÀeflekeÀ mebmLeebmeeþer Fceejle Devegoeve

GefÎ<ìDe) mJewef®íkeÀ meebmke=ÀeflekeÀ mebmLeebvee Devegoeve osCesö1) l³eeb®³ee Fceejle yeebOeCeermeeþer; DeeefCe 2)efJeefMe<þ meeOeve meeceie´er efJekeÀle IesC³eemeeþer. ye) vegleveerkeÀjCe/megOeejCee/He´s#eeie=n mìgef[Dees/c³egefPekeÀ ne@ue eEkeÀJee jbieceb®ee®eer pees[Ceer keÀjC³eemeeþer efJeefMe<þ He´mleeJeeKesefjpe efJeÐeceeve Fceejleer®³ee Jee{ermeeþer efkebÀJee vegleveerkeÀjCeemeeþer®eer efJevebleer ³ee ³eespeves Keeueer DeHesef#ele veener. p³ee mebmLesme ³ee ³eespevesKeeueer DeeOeer®e Fceejle Devegoeve efceUeuesues Deens. l³ee vegleveerkeÀjCeemeeþer / Jee{ermeeþer efkebÀJee efJemleejemeeþer mene³³eemeeþer Depe& keÀª MekeÀleele.

Demee Depe& cegK³e yeebOekeÀecee®³ee Hetleeaveblej Hee®e Je<ex Gueìu³eeveblej®e keÀjlee ³esF&ue.

Hee$elee ö De) mebmke=ÀleermebJeOe&ve pemes ve=l³e, veeìîe, jbieceb®e, mebieerle, ef®e$ekeÀuee, efMeuHekeÀueeefo ³ee #es$eeleerue keÀece keÀjCeeN³ee meJe& mebmLeebvee ner ³eespevee ueeiet Deens. cee$e Oeeefce&keÀ, meeJe&peefvekeÀ Jee®eveeue³es, Jemlegmebie´neue³es, MeeUe, efJeÐeeHeerþs Je keWÀêer³e MeemeveekeÀ[tve, keWÀêMeeefmele He´osMeekeÀ[tve, ceneHeeefuekeÀe, veiejHeeefuekesÀkeÀ[tve HetCe&leë Devegoeve IesCeeN³ee mebmLee ³eespevesmeeþer Hee$e veenerle. ye) Devegoeveemeeþer l³ee®e mebmLee p³ee meebmkeÀeflekeÀ #es$eele keÀceerle keÀceer 5 Je<ex keÀece keÀjleele, Je oesve

Je<ee¥HetJeea®e mebmLee veeWoCeer DeefOeefve³ece 21, 1860 efkebÀJee lelmece keÀe³eÐeeKeeueer efkebÀJee efJeMJemle J³eJemLee Keeueer veeWoCeerke=Àle Demetve Devegoeve mene³³eemeeþer jep³e Meemeve keWÀêMeeefmele He´Meemeve, efkebÀJee Mew#eefCekeÀ Meemevee®³ee / keWÀê Meeefmele He´Meemevee®³ee l³eemeeþer®³ee GefÎ<ìebmeeþer®³ee DeefOeke=Àle mebmLee Devegoeveemeeþer efJe®eejele Iesleu³ee peeleele. efveJe[er®es efvekeÀ<e ö Devegoeveemeeþer efveJe[ keÀjC³eele Keeueerue efvekeÀ<eeb®eer DebceueyepeeJeCeer nesF&ueö1) mebmLes®eer efJeYeeieer³e DeesUKe DemeeJeer. 2)mebmLes®ee peenerjveecee Yeejleer³e mebmke=Àleer®³ee peleve, He´®eej Je efJekeÀemeeuee Jeeefnuesueer cnCetve DemeeJee. Devegoevee®es mJeªHe ö 1) Fceejle yeebOeC³eemeeþer®es efkebÀJee meeOeve Kejsoer®es Devegoeve DeveeJeleea DemeeJes. 2) Devegoevee®eer jkeÌkeÀce keÀesCel³eener JesUer mebmLesves jep³e Meemeve/keWÀê Meeefmele He´Meemeveemeefnle

In everything you do. put God first, and He will direct you and crown your efforts with succeess.

30

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

Flej ceeiee¥veer peceefJeuesu³ee efkebÀJee Ke®e& kesÀuesu³ee jkeÀcesHes#ee DeefOekeÀ DemeCeej veener.

3) pej yeebOekeÀecee®ee Ke®e& veblej Jee{uee lej Yeejle mejkeÀej®eer peyeeyeoejer HetJeea®³ee®e DevegoeveeHegjleer ce³ee&efole jeefnue. mebmLee®e Jee{erJe Ke®e& YeeieefJeue.

Fceejle Devegoevee®³ee ceoleer®eer ce³ee&oeö De) mebmLes®eer Fceejle yeebOeC³eemeeþer peemleerle peemle ceev³e mene³³e ª. 15 ueeKe Demesue. ye) peefceveer®eer efkebÀcele ö efJekeÀemeeJejerue Peeuesuee Ke®e& mebmLesves DeeOeer®e yeebOekeÀeceeJej Devegoevee®³ee cebpetjerHetJeea kesÀuesuee Ke®e&ner efceUlee pegUlee Yeeie cnCetve efnMesyeele Oejuee peeF&ue. leLeeefHe, Devegoeve cebpetjerHetJeea peefceveer®eer efkebÀcele Je efJekeÀeme Ke®e& efkebÀJee yeebOekeÀeceeJejerue Ke®e& efkebÀJee oesvner®eer yesjerpe Devegoevee®³ee Heefnu³ee nHl³ee®³ee yejesyejer®³ee ce³ee&efole Demesue. keÀ) meeOeve meeceie´er Devegoeveö mebmLesmeeþer meeOeve meeceie´er®³ee Kejsoermeeþer peemleerle peemle ceev³e Devegoevee®es mene³³e ª. 2.50 ueeKe Demesue.

Devegoevee®ee JeeHej efJeefMe<þ Jemlegb®³ee Kejsoermeeþer®e keÀjlee ³esF&ue. Goe, mebieerle JeeÐes, keÀeHe[Heì, Deeef[Dees-efJeef[Dees, ueeF&efìbie meeOeves, jbieceb®e meeOeves, HeÀveea®ej,He´s#eeie=nemeeþer mebieerle oeueve, jbieceb®e, mìgef[Dees, Jeie&Keesueer DeeoeRmeeþer JeeleevegketÀuelesmeeþer cebpetjerle efJeefMe<þ veeWo Deens.

Devegoeve JeeìHeö Fceejle Devegoeve KeeueerueHe´ceeCes GHeueyOe neslesö De) He´keÀuHee®³ee mebceleerveblej Heefnuee nHleeë- ceb$eeue³e

mebmLesme DeeHeuee efveCe&³e l³eeble ceoleer®ee DeekeÀej, Je Devegoevee®³ee Deìer Je MeLeeamen keÀUefJeue. efJeefnle He´He$eele mebmLesme keÀjejHe$e keÀjeJes ueeiesue. SkeÀoe®es mebmLes®ee neskeÀej Je keÀjejHe$e Peeues keÀer ceb$eeue³e ceev³e Devegoevee®³ee 1/3 SJe{er jkeÌkeÀce Heefnuee nHlee cnCetve efJeleefjle keÀjsue. (keÀjejHe$e, þjeJe, HetJe& mì@cHe HeeJeleer, yeBkeÀ DeefOeke=Àle He$e, Depee&®³ee vecegv³eemen meeoj keÀjeJes ueeieles.); ye) ogmeje nHleeëö i) He´keÀuHee®ee efnMesye leHeemeCeer DenJeeue, Heefnuee nHlee cnCetve mebmLesves kesÀuesu³ee HetCe& Ke®ee&®ee meer.S.keÀ[erue efJeefvece³e oeKeuee- Heefnu³ee nHl³ee®³ee yejesyejer®eer mebmLesves mJeleëntve Ke®e& kesÀuesueer jkeÌkeÀce Je Heg{erue jkeÌkeÀce Devegoevee®³ee 40… Devegoeve, ii) efJeefnle He´He$eele Deepeleeiee³ele yeeyeer efvene³e Ke®ee&®eer ³eeoer meeoj kesÀu³eeJej 40… Devegoeve efceUles; keÀ) eflemeje nHlee ö eflemeje Je efMeuuekeÀ nHlee cnCepes GJe&efjle 30… ceev³e Devegoeve Keeueerue Hetle&lesJej GHeueyOe nesles. i) meer.S.keÀ[tve He´keÀuHee®ee efnMesye leHeemeCeer DenJeeue Je jkeÌkeÀce JeeHeju³ee®ee efJeefve³eesie oeKeuee, p³eele mebmLesves ogmeN³ee nHl³eeleleueer meJe& jkeÌkeÀce Ke®eea Ieeleueer efkebÀJee mJele뮳ee jkeÀces®ee Ke®e& kesÀuee Je Heg{erue 30… SJe{er Devegoeve jkeÌkeÀce; ii) yeeyeer efvene³e Deepeleeiee³ele Peeusesuee Ke®e& efJeefnle He´He$eele; iii) jep³e yeebOekeÀece Keel³eeleerue keÀe³e&keÀejer

Memory should be so developed as a wax to receive, a marble to retain and a gramophone to repeat.

31

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

DeefYe³ebl³ee®ee efkebÀJee mebyebefOele veeiejer DeefOekeÀeN³eeb®ee yeebOekeÀece Hetleea®ee Je efJeefnle He´He$eele cetu³eebkeÀve oeKeuee; iv) mebmLeskeÀ[tve Yeejle mejkeÀejuee ceev³e DeejeKe[îeevetmeej Je DeboepeHe$ekeÀevetmeej yeebOekeÀece HetCe& Peeu³ee®ee meer.S.keÀ[erue oeKeuee, Je yeebOekeÀece efJeYeeiee®³ee ojevJe³es yeebOekeÀecee®ee Ke®e& pej Deboeefpele Ke®ee&Hes#ee yeebOekeÀece Ke®e& keÀceer Peeuee lej DeKesj®³ee nHl³eeleueer lesJe{îee HeÀjkeÀe®eer jkeÌkeÀce keÀceer keÀjC³eele ³esF&ue. meeOevemeeceie´er Devegoeveö meeOevemeeceie´er Kejsoer Devegoeve Keeueerue He´keÀejs efJelejCe neslesFlej ceeiee¥veer mebmLesveer GYeejuesu³ee efveOeer®³ee Heefnu³ee nHl³ee®eer jkeÌkeÀces®³ee 90… Devegoeve efceUles. pej mebmLes®ee efveOeer cebpetj Devegoevee®³ee 50… ntve keÀceer Demesue, lej Devegoeve nHlee efouee peele veener. GJe&efjle jkeÌkeÀce Keeueerue Hetle&lesveblej efJeleefjle nesles.

1) He´keÀuHee®ee efnMesye leHeemeCeer DenJeeue Je meer.S.keÀ[tve jkeÌkeÀces®ee efJeefve³eesie oeKeuee.

2) meer.S.keÀ[erue Yeejle mejkeÀejuee meeoj kesÀuesu³ee DeboepeHe$ekeÀeHe´ceeCes He´keÀuHeHetCe& kesÀu³ee®ee Je Kejsoer kesÀuesu³ee yeeyeeR®eer l³eeb®³ee efkebÀceleermen kesÀuesueer ³eeoer pees[eJeer.

Devegoevee®³ee Deìer Je MeLeeaö De) Yeejle mejkeÀejves efouesu³ee Devegoevee®ee mJeleb$e efnMesye þsJeCes DeefveJee³e&; ye) He[leeUCeer®³ee JesUsme meebmke=ÀeflekeÀ Keel³ee®³ee He´efleefveOeeRvee HeenC³eemeeþer efnMesye Je yeebOekeÀece meeF&ì cegkeÌle DemeeJeer;

keÀ) pej Fceejle yeebOeCeer®ee He´keÀuHe leerve Je<ee¥®³ee DeJeOeerle Devegoevee®ee Heefnuee nHlee efceUeu³ee veblej HetCe& Peeuee veener, lej mebmLesuee Heg{erue Devegoeve efceUCeej veener Je Devegoevee®ee nkeÌkeÀ cegoleyee¿e nesF&ue; [) mebmLes®³ee efnMesye leHeemeCeermeeþer keÀesCel³eener JesUer Yeejle®³ee cene uesKeeHeefj#ekeÀeme efkebÀJee l³eeb®³ee He´efleefveOeerme GHeueyOe jenerue; F) Devegoevee®³ee Je<ee&DeKesjerme 6 ceefnv³ee®³ee Deele mebmLesves Yeejle mejkeÀejuee meer.S.keÀ[erue efnMesye leHeemeCeer DenJeeue meeoj keÀjeJee l³eele Deou³ee Je<ee&le cebpetj He´keÀuHeeJejerue Peeuesuee Ke®e& Je Devegoeve jkeÀces®³ee efJeefve³eesiee®ee GuuesKe DemeeJee. pej Devegoeve efJeefve³eesie oeKeuee efouesu³ee keÀeueeJeOeerle meeoj Peeuee veener lej mebmLesme Devegoevee®eer efceUeuesueer meJe& jkeÌkeÀce leeye[leesye Yeejle mejkeÀej®³ee keÀpee&Jejerue efJeÐeceeve ojeves, leMeer metì ve efou³eeme, J³eepeemeefnle YejC³ee®es DeeosMe nesleerue; HeÀ) keÀe³ece Je DeOe&keÀe³ece ceeuecellee HetCe&HeCes efkebÀJee cegK³eleë Yeejle mejkeÀej®³ee Devegoeveeletve Iesleuesu³ee ceeuecelles®eer veeWoJener efJeefnle He´He$eele (HeÀe@ce&, peer.

SHeÀ.Deej-19) ceO³es þsJeeJeer. ojJe<eea mebmLesves ³ee veeWoJener®eer He´le keWÀêe®³ee meebmke=ÀeflekeÀ Keel³eeme meeoj keÀjeJeer; ie) mebmLesves efJeefnle vecetv³eele oesve nceeroejemen keÀjejHe$e Yeejleer³e je<ì^Heleer®es veeJes keÀjeJes. p³eele leer mebmLee Devegoeve DeìeRvee yeebefOeue Demeu³ee®es veceto keÀjsue. Devegoevee®³ee MeLeer¥®es GuuebIeve efkebÀJee keÀjejveec³ee®³ee Deìer ve HeeUu³eeme Devegoevee®eer HetCe&

A compromise is the art of dividing a cake in such a way that everyone belives that he has got the biggest piece.

32

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

jkeÌkeÀce efJeÐeceeve keÀpe& J³eepe oejeves J³eepeemeefnle keÀpe&oej mebmLee Je nceer oejebvee J³ekeÌleerMeë efkebÀJee meb³egkeÌleHeCes je<ì^Heleerme Hejle keÀjeJes ueeiesue. n) Fceejle Je ceeuecellesJej keWÀêer³e mene³³eeves efceUeuesuee Heefnuee keÀe³eosMeerj nkeÌkeÀ Yeejleer³e je<ì^HeleeR®³ee veeJes Demesue Je Fceejle efkebÀJee ceeuecellee keWÀê Meemevee®³ee HetJe& mebceleerefMeJee³e Flej keÀesCee He#ekeÀejeme Yee[sHeÆe, ieneCe efkebÀJee efJeke´Àer keÀjlee ³esCeej vener. leLeeefHe, Fceejleleerue meYeeie=n leelkeÀeefuekeÀ keÀe³e&ke´Àceemeeþer leelHegjl³ee Yee[îeeves osC³ee®ee DeHeJeeo jeefnue. pej keWÀê Meemevee®³ee efveoMe&veeme Deeues keÀer, MeemeveekeÀ[tve Iesleuesu³ee Devegoevee®ee efJeefve³eesie l³ee®e keÀeceemeeþer ve keÀjlee efkebÀJee efJeefve³eesie keÀªvener Fceejle yeebOekeÀeceeveblej mebmLes®³ee efJeMJemleebveer Fceejleeryeeyeele Meemeveeves Ieeuetve efouesu³ee Deìer Je MeLeeab®ee Yebie kesÀu³eeme efouesues Devegoeve Yeejle mejkeÀej®³ee J³eepe ojeves keWÀê mejkeÀejuee J³eepeemen Hejle keÀjC³eeme yeebOeerue Demesue; Devegoeveemeeþer Depe& ö efJeefnle vecetv³eele keWÀêer³e meebmke=ÀeflekeÀ Keel³eekeÀ[s jep³e Meemeve /keWÀê Meeefmele He´MeemeveeceeHe&Àle Depe& HeeþJeeJesle.

Depee&meesyele omleSsJepe ö Depee&meesyele, De) Depee&®eer He´le i) ceeefnleer He$ekeÀe®eer He´le, ii) mebmLes®eer Ieìvee (Fbie´peer efkebÀJee efnboer ceeO³ece MeemekeÀer³e DeefOekeÀejerke=Àle mee#eebefkeÀle He´le), iii) mebmLes®es efve³ece Je efve³eceeJeueer, iv) keÀe³e&keÀejer ceb[Ue®eer He´l³eskeÀ meom³eefvene³e Ieìvee,

ye) mebmLee veeWoCeer DeefOeefve³ece 1860 efkebÀJee lelmece keÀe³eÐeeKeeueer mebmLee veeWoCeer®³ee oeKeu³ee®eer He´le; keÀ) meer.S.keÀ[erue mebmLes®³ee efnMesyee®³ee leHeemeCeer®ee DenJeeue Je mebmLes®ee iesu³ee Hee®e Je<ee¥®ee Jeeef<e&keÀ DenJeeue, ®eeuet Je<ee&®es DeboepeHe$ekeÀ lemes®e leHeMeerueJeej Jeeef<e&keÀ GHeke´Àceeb®eer Hee®e Je<ee¥®eer ceeefnleer; [) jep³e MeemeveekeÀ[tve efkebÀJee keWÀê Meeefmele He´MeemeveekeÀ[tve DeeOeer®e efceUeuesu³ee Kejsoermeeþer®³ee Devegoevee®eer jkeÌkeÀce; F&) yeBkeÀ mìsìceWì- Deelee He³e¥le pecee kesÀuesuee osCeieer cnCetve efkebÀJee Jeie&Ceer cnCetve efveOeer®ee keÀeieoesHe$eer HegjeJee; HeÀ) yeebOekeÀece megª keÀjC³ee®ee Je Hegjs keÀjC³ee®ee oeKeefJeC³eele Deeuesuee efveefM®ele keÀeueeJeOeer; ie) mebmLes®³ee veeJeeJejerue peceerveer®³ee ceeuekeÀer®³ee He=<þLe& keÀeieoHe$eeb®eer cejeþer efkebÀJee efnboer ceeO³eceeleerue He´le p³eele peceerveer®eer efkebÀcele Je efJekeÀeme Ke®e& oeKeefJeuee Demesue; n) veiejHeeefuekeÀe, ceneHeeefuekeÀe efkebÀJee veeiejer DeefOekeÀeN³eebkeÀ[tve ceev³e DeejeKe[e, Fceejle DeejeKe[îee®es Ke®ee&®es He´eLeefcekeÀ Deboepe, pees jep³ee®³ee yeebOekeÀece Keel³ee®ee keÀe³e&keÀejer DeefYe³ebl³ee®³ee Keeue®³ee ÞesCeerleuee vemesue DeMee ceev³elee He´eHle DeefYe³ebl³ee®³ee oeKeu³eele jep³e Meemevee®³ee HeeleUerJej yeebOekeÀecee®es oj megmebiele Demeu³ee®ee efveJee&Ue Demesue; i) keWÀê Meemevee®es Fceejle Devegoeve Deeou³ee®e Je<eea efceUeuesu³ee mebmLesves efceUeuesu³ee Devegoevee®ee leHeMeerue Je Devegoevee®³ee efJeefve³eesiee®ee meer.S.keÀ[erue

Speak truth quietly and clearly, and listen to others, even the dull and ignorant; they have their story.

33

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

leHeMeerue pees[eJee. pe) meeOevemeeceie´ermeeþer DeHesef#ele mebmLesves meeOevemeeceie´er®ee Deboeefpele Ke®e&, He´l³eskeÀ yeeyeJeej efkebÀceleer, Deboepeerle Ke®e& efJeÐeceeve yeepeej ojeves Demeu³ee®ee meer.S.®ee oeKeuee mebHekeÀe&meeþer leHeMeerueö Devegoeveemeeþer HetCe& kesÀuesues Depe& DeJej meef®eJe (Heer.S.Deeì&me) meebmke=ÀeflekeÀ ceb$eeue³e,

202, [er.efJebie, Meem$eerYeJeve, veJeer efouueer ö 110001 ³eeb®eskeÀ[s jep³e Meemeve efkebÀJee keWÀêMeeefmele He´MeemeveeceeHe&Àle Þeer. Dees.Heer. efíuueej (Sme.Dees.) ³eeb®³eekeÀ[s HeeþJeeJesle. mebHekeÀe&meeþer HeÀesve 23389480 Jej mebHeke&À meeOeeJee. Devegoeveemeeþer Depe& keÀjeJe³ee®ee efJeefnle vecetvee KeeueerueHe´ceeCes-

APPLICATION FORM FOR SCHEME OF BUILDING & EQUIPMENT GRANT (as applicable for 2008-2009) 1.

Name of the organization : 2.

Address (with telephone/mobile/fax/e-mail address) : 3.

Year of establishment : 4.

Registration number of the organization :

(Copy of the registration certificate to be attached) 5.

Organization’s profile (to be attached) 6.

Assistance sought for Construction of Building/Modernization/Upgradation/extension

of auditorium, studio, music hall, theatre/acquisition of equipment

(strike off whichever is not applicable) 7.

Estimate cost (details to be attached) : 8.

Assistance sought from the Ministry of Culture : 9.

Other sources of funding :

(indicate the source here and annex the details, if necessary) 10. Assistance received from the Ministry of Culture in the past whether under this scheme or any other scheme. In case received, indicate if necessary Utilization Certificates have been furnished to the Ministry.

11. Project completion target: (i) Commencement (DD/MM/YY) : (ii) Completion (DD/MM/YY) : 12. Details of the project including justification (to be attached) : 13. Permanent Account Number (Income Tax) : Signature of the applicant____________________ Name ________________________________ Designation ___________________________ Office Stamp __________________________ Date Place Hatred in our hearts causes our enemies to trumph over us. Forgiveness causes us to trumph over them.

34

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009 Following documents shall be attached:

i. ii. iii. iv.

v. vi. vii. viii. ix.

x. xi. xii.

A copy of the prospectus/Memorandum of Association and Rules & Regulations of the organization (English or Hindi version attested by a Gazetted Officer) Constitution of the Board of Management with particulars of each member.

A copy of the certificate of registration Copies of the accounts audited by Chartered Accountant and annual report of the organization for the last five years together with budget estimates for the current year alongwith detailed year wise activities of organization during the last five years Details of other sources of funding/grant Documents regarding ownership and possession of land in the name of organization (Attested English, Hindi version) Documents showing the value of land paid at the time of its acquisition.

Details of expenditure already incurred, duly audited by a Chartered Accountant, in case the construction of the Building is already underway.

Plan as approved by the Municipality or the Corporation of such civic body as may be concerned and preliminary estimates of the building plan having the approval of a qualified Engineer not below the rank of an Executive Engineer in State PWD who will certify that the rates are in conformity with standard of the State Government and a copy of the letter according approval for construction from the concerned civil authority should be attached.

Estimated cost and list of equipment to be purchase, duly certified by Chartered Accountant Documentary proof of matching share Details of grant, if any, already received from the State Government/Union Territory Administration for the purpose of the construction of building or for the acquisition of equipment and furniture.

RECOMMENDATION OF THE STATE GOVERNMENT While recommending/forwarding the applications/proposals, the State Government/UT administration should cover the following points:-

i)

That as per the land documents, the land is in the possession as well as in the name of the organization ii) That the said organization is functioning for atleast 5 years in the field for the promotion of culture, dance, drama, music, fine arts indology and literature and also have been Registered for a period of 2 years under the Registration of Societies Act (XXI of 1860) or any similar Act or as a Trust. iii) That the said organization has a predominantly cultural profile and deserves to be assisted for the project. iv) That all documents required (eg. Land, plan preliminary etc) alongwith the application are complete and signed by the prescribed authority as given in the advertisement.

- Deefveue þeCeskeÀj By regrets, sorrows, tears and sighs, we only waste our energies. They will not help us to solve our problems.

35

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

keÀuee meeojerkeÀjCe J³eeJemeeef³ekeÀ mecegn Je J³ekeÌleeRmeeþer DeeefLe&keÀ mene³³e GHeesodIeeleë - ³ee ³eespevesuee efJeefMe<þ keÀuee #es$eeleerue keÀuee meeoj keÀjCeeN³ee J³eeJemeeef³ekeÀ mecegn Je J³ekeÌleeRvee DeLe&mene³³e ns veeJe Deens. ³ee ³eespevesKeeueer veeìîemecegn, jbieceb®emecegn, mebieerle meccesueve, yeeueveeìîe, meesuees keÀueekeÀej Je meJe& keÀueeHe´keÀejeleu³ee keÀuee J³eemebieeR®ee ³eele meceeJesMe Demesue. l³eeb®³ee Devegoevee®es He´cegKe oesve efJeYeeie Deensle; Heieejer Devegoeve, Je ogmejs efveefce&leer Devegoeve.

Devegoeveemeeþer Hee$elee Je efvekeÀ<e 1) ceev³e He´keÀuHe efkebÀJee keÀe³e&ke´Àceeb®³ee DeeOeejs Devegoeve efkebÀJee meJeueleer efJeefMe<þ keÀejCeekeÀjerlee leelHegjl³ee (De@[ne@keÀ) mJeªHeele efoues peeles. DeeefLe&keÀ mene³³eemeeþer ³ee ³eespevesKeeueerue GHeke´Àce keÀeueeJeOeer meJe& meeOeejCeleë SkeÀ Je<ee&He³e¥le®ee Demelees. l³eeuee DeHeJeeo cnCepes ve=l³eveeìîe efkebÀJee ye@ues ieg´He, ³eeb®ee keÀeueeJeOeer oesve Je<ee&He³e¥le®ee Demelees. Devegoevee®eer jkeÌkeÀce meJe& yeeyeeRmeeþer HegjsMeer Demeles. SKeeÐee efJeefMe<þ Je<ee&leu³ee DeLe& mene³³eemeeþer efveJe[C³eele Deeuesu³ee ceev³e He´keÀuHee®³ee Oejuesu³ee Ke®ee&®³ee efkebÀJee keÀe³e&ke´Àcee®³ee p³ee yeeyeer Devegoeveemeeþer mebcele ceeveu³ee peeleele, DeMee keÀueekeÀejebvee efJeÐeceeve ojeves Heieejer cesnveleevee efouee peelees. ³ee keÀueekeÀejele efkeÀjkeÀesU keÀueekeÀejeb®eener meceeJesMe Demelees. efveefce&leer Ke®ee&leö efveefce&leer efkebÀJee meeojerkeÀjCe Ke®e&, efjnme&uemeeþer ne@ue®es Yee[s, keÀHe[eHeìe®es Yee[s, He´Jeeme Yee[s, mebMeesOeve Ke®e& DeeoeR®ee

meceeJesMe Demelees.

2) osMeYejeletve HeejbHeefjkeÀ Je efJejUe He´efleefveOeerlJe DemeCeeN³ee He´³eesieeme efJeefJeOe He´eªHee®³ee Je leNns®³ee He´³eesieeme, He´eOeev³e osC³ee®eer Kee$eer keÀjC³eele ³esF&ue.

3) Demes He´keÀuHe pes ie´eceerCe mlejeJejerue mebmke=Àleerme He´eslmeenve osle, cetueYetle mebefnlee, cetueYetle efoieoMe&ve Je mebMeesOeveele Þeesl³eebvee Je oMe&keÀebvee He´efMeef#ele keÀjCeeN³ee Je He´e³eesefiekeÀ Je veeefJev³eHetCe& He×leerme He´eslmeenve osCeeN³ee He´³eesieebmeeþer®³ee He´keÀuHeeb®ee Heieejer ceeveOevee®ee efJeMes<e efJe®eej kesÀuee peelees.

4) Devegoeveemeeþer ceeieCeer keÀjCeeN³ee mecegne®³ee keÀueekeÀejeb®³ee HegjsMee mebK³es®³ee Je iegCeJelles®eer SketÀCe ieeCeer efkebÀJee keÀueeke=ÀleeR®es Yeejle mlejeJejerue meeojerkeÀjCe DeJeueeskeÀve kesÀues peeles.

5) Heieejer Devegoevee®es Heg{s DeeHeesDeeHe efveefce&leer®³ee efoMesves meeoj kesÀuesu³ee He´keÀuHee®³ee DeeOeejs efveefce&leer Devegoeveele ªHeeblej nesles.

6) efveefce&leer yeewefOokeÀ GÀpee& Demeles. keÀener efveefce&leeR®ee efJeYeeieer³e GlmeJe DemeeJee. efJeYeeieer³e GlmeeJeeletve je<ì^er³e mlejeJej GlmeJeeleu³ee meJee&le Glke=À<þ keÀueeke=Àleer®es je<ì^er³e GlmeJeelener Dee³eespeve JneJes. efveJe[er®eer He´efke´À³ee ö keWÀêer³e meebmke=ÀeflekeÀ Keel³eekeÀ[tve menmeef®eJeeb®³ee DeO³e#elesKeeueer lep%e meefceleer vescetCe meefceleerkeÀ[tve veJeerve Devegoeves cebpetj kesÀueer peeleele. mebyebefOeleeb®es efnlemebyebOe efvecee&Ce nesT ve³esle cnCetve lep%e meefceleerleerue 1/3 meom³e He´efleJe<eea mesJee

Education makes people easy to lead but difficult to drive; easy to govern but impossible to enslave.

36

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

cegkeÌle nesleele. pesJne Devegoeve osC³ee®es efveefM®ele nesles, lesJne Devegoeve efJeefMe<þ He´keÀuHeemeeþer Je efJelejCe efveefce&leer Devegoeve Je Jeeef<e&keÀ Heieejer cesnveleevee oesve nHl³eeletve Heefnuee 75… Je ogmeje 25… Devegoeve efoues peeles.

Devegoevee®eer jkeÌkeÀce ö 1) Heieejer cesnveleevee - lep%e meefceleer peemleerle peemle 20 keÀueekeÀejebmeeþer cesnveleevee þjefJeles.

De) keÀueekeÀejeme ojcene Devegoeveerle jkeÌkeÀce He´l³eskeÀer ªHe³es 6000/-, ye)SkeÀ iegª efkebÀJee efoieoMe&keÀeme ojcene ªHe³es 10,000/Devegoeveerle jkeÌkeÀce efoueer peeles.

2) efveefce&leer Devegoeve - He´keÀuHeevegmeej mebmLesme efkebÀJee J³ekeÌleerme He´efleJe<eea Devegoeveerle jkeÌkeÀce ªHe³es 1,00,000/- Demesue leLeeefHe, efJemle=le efveefce&leer®³ee ³eespevesDeeOeeefjle Keeme iejpee efJe®eejele IesTve Devegoevee®eer G®®e ce³ee&oe cee. ceb$eer ceneso³ee®³ee meefceleerves efMeLeerue kesÀueer peeles. efMeHeÀejmeö 1) Devegoeveemeeþer Depe& jep³e MeemeveekeÀ[tve efkebÀJee keWÀêMeeefmele He´MeemeveekeÀ[tve Gef®ele efMeHeÀejMeermen

keWÀêer³e meebmke=ÀeflekeÀ ceb$eeue³eekeÀ[s HeeþJeeJesle.

2) Heieejer cesnveleevee Devegoeve DeeOeer®e IesCeeN³ee meJe& mebmLeebveer (vegleveerke=Àle mebmLee) l³eeb®es Devegoeve Je iesu³ee Je<ee&meeþer®ee efJeefve³eesie oeKeuee HeeþefJeuesuee DemeeJee lemes®e meve 2008 Je 2009 meeþer®³ee Devegoeveemeeþer veJ³eeves Depe& keÀª ve³esle. leLeeefHe, keÀueekeÀejeb®eer mebK³ee Jee{u³eeJej DeefOekeÀ®³ee Devegoeveemeeþer Depe&oej mebmLee efJevebleer keÀª Fef®íle Demeu³eeme l³eebveer Depe& keÀjeJe³eeme Heeefnpes. mebHeke&À ö Devegoeveemeeþer HetCe& kesÀuesues Depe& meesyele pees[uesu³ee efveefo&<þ menHe$eebmen cee. DeJej meef®eJe (HejHeÀe@efce&bie Deeì&me) meebmke=ÀeflekeÀ ceb$eeue³e, 202-[er.JeeRie, Meeðeer YeJeve, veJeer efouueerö110001 ³esLes keÀjeJesle.

DeefOekeÀ ®eewkeÀMeermeeþer Þeer. Dees.Heer.efíuueej (Sme.Dees.) ³eeb®³eeMeer HeÀesve-23389480 Jej mebHeke&À meeOeeJee. Devegoeveemeeþer Depe& keÀjeJe³ee®ee efJeefnle vecetvee KeeueerueHe´ceeCes-

APPLICATION FORM AS APPLICABLE FOR SCHEME OF FINANCIAL ASSISTANCE TO PROFESSIONAL GROUPS AND INDIVIDUALS FOR SPECIFIED PERFORMING ART PROJECTS (as applicable for 2008-2009) 1.

Name of the organization/individual : 2.

Address (telephone/fax/e-mail address) : 3.

Registration number of the organization (Copy of the registration certificate & Memorandum of Association to be attached) : 4.

Permanent Account Number (Income Tax) : 5.

Name of the Banker & Account Number : 6.

Bio-data of the applicant, if an individual (to be annexed) 7.

Field : Dance/Music/Theatre/Rare Art Forms/Others :

(Strike off whichever is not applicable) 8. * Title of the Project : 9. * Project in brief in not more than 150 type-written words (to be annexed) : 10 .* Detailed synopsis of the project (to be annexed) : Of what benefit is wide and deep knowledge if one would do unto everyone unwise acts through greed.

37

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009 11.

12.

13.

14.

15.

16.

* Date of the commencement of the project (DD/MM/YY) : * Date of the completion of the project (DD/MM/YY) : * Estimated cost of the project (to be annexed items-wise details) : * Amount of assistance sought from the (Ministry of Culture) : Other sources of finance for the project : Quantum of assistance received during the last three years from: (a) Ministry of Culture, New Delhi (b) Sangeet Natak Akademi, New Delhi (c) State Government/State Akademi (d) Other sources Whether or not audited statement of accounts and the utilization certificate in respect of the grant released by the Ministry on the earlier occasions have been submitted. If yes, copies of the utilization certificate to be enclosed.

The duly filled in check-list $ is also enclosed alongwith this application.

Signature of the applicant____________________ Name____________________________________ Designation_______________________________ Office Stamp______________________________ Date Place * To be filled up by the applicant seeking Production Grant. An organization seeking Salary Grant shall instead furnish a well focused annual programme of productions as a justification for seeking Salary Grant. The programme should clearly bring out the productions envisaged, details of the artists and gurus required therefore together with the period in each case, estimates of expenditure and grant expected from the Ministry of Culture. $ Please enclose all the documents and furnish all information as indicated in the prescribed check-list format.

Recommendation of the State Government The recommendation of the State Government should cover the following points and be forwarded to the Under Secretary (Performing Arts), Room No.202-‘D’ Wing, Ministry of Culture, Shastri Bhawan, New Delhi-110001 alongwith the application.

1.

That the said organization is registered and has a predominantly culture profile.

2.

That the said organization is active and good and deserves to be assisted for the project as in the application.

3 # That the applicant is active in the field of culture, of repute and deserves to be assisted for the project.

Note: The officer signing the certificate should be of or above the rank of Under Secretary to the State Government/UT Administration. # Applicable in case the applicant is an individual.

- He´Yet OeeceCes

When you meet a man, you judge him by his clothes; when you leave, you judge him by his heart.

38

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

ceefnuee ye®ele ieìë ceefnueeb®es DebieYetle meeceL³e&

`Dee

efue³ee Yeesieemeer DemeeJes meeoj' DeMee DeieeflekeÀ Je=lleerves veefMeyeeves Jee{tve þsJeuesues peerJeve efvecetìHeCes kebÀþCes keÀeUe®³ee ceefnc³eeves ceeies He[le ®eeueues Deens. ceefnueeble efMe#eCeecegUs Je ®eewHesÀj peeie=leercegUs, peerJeveceeve megme¿e®e veJns lej DeebefiekeÀ keÀeìkeÀHeCee Je #ecelesves mebOeer nsjle megKeeJen mJeeJeuebyeer keÀjC³eele ogye&ue IeìkeÀ Je l³eeleerue ceefnueeb®³eele veJeesvces<e peeiele Deens.

DeeHeu³ee keÀewìgbefyekeÀ ie=efnCeer®³ee owvebefove YetefcekesÀletve JesU keÀe{tve Jee®eJeuesu³ee JesUe®es meesves keÀjCes,Deelee l³eebvee menpe Meke̳eles®³ee HeeleUerJej ³esJet ueeieues Deens. kegÀìgbyeeleu³ee Heg©<ee®³ee GlHevveele neleYeej keÀmee ueeJelee ³esF&ue ³ee®³ee megueYe Jeeìe vepejs®³ee ìHH³eele Deeu³eeves SkeÀe®e DeMee O³es³ee®³ee ceefnuee SkeÀ$e ³esJet ueeieu³ee Deensle, l³eebveer DeeHeu³ee DebieYetle keÀewMeu³e Je keÀueeiegCe ³ee®³ee DeeOeejeJej meg³eesi³e jespeieeje®ee ie=nGÐeesie megª keÀjC³eemeeþer ceveeJej efve³eb$eCe þsJele kegÀìgbyee®³ee DeeJeM³ekeÀ iejpeebKesefjpe Jee³eHeÀU Ke®ee&uee peeCeerJeHetJe&keÀ HeÀeìe efouee Deens. pegpeyeer ye®eleerletve efveOee&jHetJe&keÀ ye®eleerkeÀ[s Jeeì®eeue keÀªve ³ee ceefnueeb®³ee ye®ele ieìeb®eer ceesì yeebOeueer iesueer. Meemevee®³ee ogye&ue ceefnueebmeeþer®³ee ye®eleieìeb®³ee ceeO³eceeletve DeveskeÀeveskeÀ ueIet GÐeesieeb®eer meeKeUer efvecee&Ce nesle ceefnueeb®³eeble mJeeefYeceeve Je efceUJelesHeCee®ee Deevebo PeUketÀ ueeieuee Deens. DeMee ieìebvee Meemeveeves cetueYetle meesF&meJeueleer osC³eele `ceefnuee ye®eleieì', `Mespeej ieì' `mesuHeÀ nsuHe ie=He' DeMee veeJeeKeeueer DeeHeues ³eesieoeve efoues Deens. mebmeejiee[îeeuee yeebOeu³ee iesuesu³ee efvej#ejlee Je iejeryeer®³ee DeesP³eeKeeueer oyetve iesuesu³ee ceefnueebvee ye®ele keÀjlee ³esF&ue keÀe, kesÀuesueer ye®ele meebYeeUtve þsJelee ³esF&ue

keÀe, ye®eleerletve l³ee mJe³ebjespeieeje®eer meeOeves efvecee&Ce keÀª MekeÀleerue keÀe DeMeer meeMebkeÀlee `ye®ele ieìeb®³ee' ®eUJeUer®³ee He´ejbYeer lep%eebveerner J³ekeÌle kesÀueer nesleer. Hejbleg keÀeUe®³ee keÀmeesìeruee ceefnuee ye®ele ieìeb®eer ®eUJeU ceefnueeb®³ee keÀe³e&efve<þsves ceefnueebveer DeeHeu³ee efJe<e³eer®³ee meJe& MebkeÀe kegÀMebkeÀebvee me[slees[ Gllejs osle ceneje<ì^ele ye®ele ieìeb®³ee ªHeeves veJ³ee Feflenemee®eer cegntle&ces{ jesJeueer. ceefnueeb®eer mJe³ebHetCe&lee, SkeÀpetì ³eeletve meceLe& MekeÌleer®ee Go³e Peeuee. ye®eleerletve SkeÀpetì, SkeÀpetìerletve MekeÌleer MekeÌleerletve ³egkeÌleer Demee DebieYetle iegCeeb®ee mee#eelkeÀej Je l³eeletve mJe³ebHetCe&les®ee MeesOe Iesle mJeyeUeJej efnbceleerves GYes jenC³ee®eer efceUeuesueer leekeÀo Demes He´l³eblej ®eUJeUerletve Ie[le iesues. `pees[esefve³ee Oeve Gllece J³eJnejs~ Goeme efJe®eejs Jes®e keÀjer~~' ³ee mebleÞes<þ legkeÀesyeeb®³ee GkeÌleervegmeej peerJeve¢<ìer ueeYeueer J³eJenej Glleceefjl³ee keÀªve Hewmee efceUJeeJee, Je efceUefJeuesuee Hewmee Ke®e& keÀjleevee cee$e veerì efJe®eej keÀjeJee, cnCepes Hewmee efìkeÀlees. peeieeflekeÀerkeÀjCee®³ee meboYee&le meeOeve meeceie´er®ee efJeJeskeÀeves JeeHej keÀjCes Je Meke̳e

Borrow trouble for yourself, if that is your nature, but do not lend it to your neighbours.

39

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

nesF&ue leer peHeCes cnCepes ye®ele. cetUele ye®ele keÀjCes ne ceefnueeb®ee menpeYeeJe. ªHe³eeletve oesve Hewmes ceefnuee®e Jee®eJet MekeÀleele ³ee®ee meeJe&ef$ekeÀ DevegYeJe Deens. peiee³e®es keÀMeemeeþer ns p³eeuee keÀUles l³eeuee®e peerJevee®es jnm³e keÀUles. HewMee®eb cenlJe p³eeuee keÀUles l³eeuee®e ye®eleer®ebner cenlJe keÀUles. ceeveJeer Dee³eg<³e SkeÀoe®e efceUles les keÀmesner GOeUtve veener ®eeueCeej. lemes®e Hewmeener GOeUC³ee®eer yeeye veener. LeWyes LeWyes Jee®eJeuee lej meeþlees. efMeuuekeÀ jenlees. kegÀìgbyee®³ee efkebÀJee mJele뮳ee De[erve[er®³ee JesUer ne®e Hewmee ceoleeruee ³eslees. Hewmee Demeuee lej l³ee®eb cenlJe Jeeìle veener, vemeuee lej peieCeb ogYe&j nesles. cnCetve ye®eleerceO³es ceesþs meeceL³e& Deens. Deepe®³ee ®ebieUJeeoer JeeleeJejCeele ceveeJej ueieece Ieeuetve nele DeeKe[lee IesCes®e efnlee®es þjles. ye®eleerKesefjpe keÀesCeer®e DeeHeuee Jeeueer vemeu³ee®es JesUesJeUer peeCeJeles. HewMeepeJeU®e Hewmee pecelees. Hele le³eej nesles. efJeMJeeme ogCeeJelees. ye®eleerÜejs ceefnueeb®es meyeueerkeÀjCe ner HejJeueer®eer MeyoeJeueer þjueer Deens. ª{er HejbHejsle oyeuesueer m$eer Deelee ceeskeÀUe éeeme IesJet ueeieueer, mJeleë®ee efJe®eej keÀª ueeieueer. Je kegÀìgbyeeJej YeejYetle ve jenleeb yes®ewveer mebHeJetve kegÀìgbyeeuee neleYeej ueeJet ueeieueer Deens. Menjer Yeeieeleu³ee PeesHeìHeÆerleu³eebvee jespeieeje®³ee mebOeer GHeueyOe nesle Deensle. mJeleë®ee ueIet GÐeesie GYeejlee ³esJet ueeieuee Deens. ie´eceerCe Yeeieeletve efvej#ejlesletve Depetvener þs®ekeÀeUele Jeeì®eeue keÀjleebvee ðeer³ee efomeleele. Yetefcenerve ceefnuee®eer mebK³ee yejer®e Deens.

Mesleer, peveeJejs meebYeeUCes, cegueeb®eer osKeYeeue, mJe³ebHeekeÀ, ueeketÀ[ HeÀeìe DeeCeCes, meeHeÀmeHeÀeF&le m$eer³ee efoJemeYej iegjHeÀìu³ee®es efomeles. HeejbHeeefjkeÀ mebmkeÀejeletve Iejeyeensj He[tve yeensj®ee He´keÀeMe l³eeb®³eemeeþer DeveesKee®e Deens. yesjespeieejer, keÀceer efMe#eCe, DeLee&pe&veemeeþer keÀewMeu³ee®ee DeYeeJe, leb$e %eeveeHeemetve HeÀejkeÀle ³eecegUs l³eeb®es

peerJeve Kegjbieìtve iesues Deens. kegÀìgbyeeleerue ceefnuee me#ece lej®e kegÀìgbye Je osMe yeueJeeve nesJet MekeÀlees. kegÀìgbyeeleerue veelesmebyebOeeletve SkeÀcee$e m$eer DeveskeÀeb®ee DeeOeej Demeles. efle®es Deejesi³e ceeveefmekeÀlee Je efJe®eejMekeÌleer meg¢{ nesC³eele®e ðeer®eer mJe³ebHetCe&lee mebYeJeles. cnCetve®e Meemeveeves ceefnuee ye®eleieìeÜejs osMee®ee DeeefLe&keÀ, meeceeefpekeÀ, meebmke=ÀeflekeÀ mlej Gb®eeJeC³ee®³ee ¢<ìerkeÀesveeletve He´eslmeenve efoues Deens.

HeefjCeeceleë ceneje<ì^ele meO³ee ie´eceerCe Je Menjer Yeeieele efceUtve megceejs 5 ueeKe ceefnuee ye®ele ieì Deensle. ye®ele ieìe®³ee keÀceerle keÀceer 25… ye®eleerJej yeBkesÀkeÀ[tve keÀpe& efoues peeles. He´l³eskeÀ ieìeves ojcene 100 ªHe³ee®eer ye®ele kesÀueer lejer ner jkeÌkeÀce 5,00,000,00 SJe{er lej Je<ee&le 60,00,00,00 ªHe³es ner meeþ keÀesìeR®eer jkeÌkeÀce DeMeer®e Jee{le peeCeejer Deens ner DeeefLe&keÀ MekeÌleer efJeefJeOe ieeJeele efJeKegjuesueer Demeu³eeves Je l³eeb®eer ye®elener efJeefJeOe DeeefLe&keÀ mebmLeebceO³es pecee kesÀuesueer Demeu³eeves efometve ³esle veener. ye®eleer®³ee ceeO³eceeletve ceefnueeb®eer SkeÀef$ele DeeefLe&keÀ MekeÌleer kesÀJe{s ceesþs meeceeefpekeÀ jepekeÀer³e HeefjJele&ve Ie[Jet MekeÀles ³ee®eer keÀuHevee®e kesÀuesueer yejer. ceefnuee DeeefLe&keÀ¢<ìîee mJeeJeuebyeer nesleerue lesJne®e meJe& #es$eele DeelceefJeMJeemeeves JeeJeªve kegÀìgbye, meceepe Je je<ì^euee Heg{s vesT MekeÀleerue. ceefnuee ye®ele ieìe®eer JewefMe<þîes cnCepes ceefnuee®e HeÀkeÌle meYeemeo nesJet MekeÀles. ogmejs cnCepes ceefnues®ee meceYeeie, ojcene osC³eele ³esCeejer jkeÌkeÀce meceeve Demeles. SkeÀe ye®eleieìele peemleerle peemle cnCepes 20®e meYeemeo Demeleele. efMeJee³e efve³eceeb®eer ueJeef®ekeÀlee, keÀe³e&HeOoleeryeeyeleerle ueJeef®ekeÀlee Je keÀesCel³eener keÀe³eÐee®ee DeveeJeM³ekeÀ memesefceje vemelees. ojcene yewþkeÀerme yebOevekeÀejkeÀ GHeefmLeleer Je iewjnpesjerme ob[

Work is the grand cure of all the maladies and miseries that ever worry mankind.

40

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

³eecegUs ye®eleieìe®es J³eJemLeeHeve megìmegìerle Demeles.

DeMee ³ee ceefnuee ye®ele ieìe®eer mLeeHevee keÀMeer nesles les mecepetve IesJet ³ee!

DeeHeu³ee De[erDe[®eCeer®³ee JesUer HejmHejebvee ye®eleerletve DeLe&mene³³e keÀjCes, DeeHeueer DeeefLe&keÀ HeefjefmLeleer megOeejC³eemeeþer mJeleë®es yeerpe Yeeb[Jeue le³eej keÀjCes ye®eleerÜejs keÀpe& IesJetve GÐeesie J³eJemee³e GYeeªve mJeeJeuebyeer JneJes ns ceefnuee ye®ele ieìe®es GefÎ<ì Deens. ye®ele ieìele ceefnuee mJeleë®eer þjefJeuesueer ye®eleer®eer jkeÌkeÀce SkeÀ$e keÀjleele. iejpet ceefnuee meYeemeoeme iejpesHe´ceeCes DeLe&mene³³e keÀjleele l³eele meecetefnkeÀ Je ueeskeÀMeener HeOoleerves efveCe&³e Iesleele. ceefnuee ye®ele ieìemeeþer HeL³esö ‡ ye®ele ieìele HeÀkeÌle ceefnueebvee®e He´JesMe, ‡ peele, Oece&, JeCe&, DeeefLe&keÀ efmLeleer®ee efJe®eej ve keÀjlee iejpet ceefnuesme He´JesMe, ‡ meYeemeo ceefnuee ner ieeJeele®e jenCeejer DemeeJeer, ‡ He´JesMeemeeþer leelHegjl³ee jefnJeeMeer ceefnuesme He´JesMe veener, ‡ veJeerve meYeemeoe®³ee meomelJeemeeþer ieìeleerue meom³eebmeeþer mecceleer DeeJeM³ekeÀ, ‡ meYeemeoe®ee He´JesMe mJewef®íkeÀ Demelees, ‡ veeWoCeer MegukeÀ He´l³eskeÀ J³eefkeÌlekeÀ[tve SkeÀoe®e Iesleues peeles, ‡ meom³eeb®eer ye®eleer®eer jkeÌkeÀce meceeve®e Demeles, ‡ þjeefJekeÀ leejKesuee, þjeefJekeÀ efþkeÀeCeer, þjeefJekeÀ JesUer SkeÀ$e pecetve meom³eebveer jkeÌkeÀce pecee keÀjeJeer, ‡ meYeemeoeb®eer yewþkeÀeruee GHeefmLeleer DeefveJee³e&, ‡ DeeHeues keÀe[& / HeemeyegkeÀ yewþkeÀerle DeeCetve pecee jkeÀces®eer veeWo keÀªve IesCes,

‡ yewþkeÀerle ieìHe´cegKe pecee jkeÀces®ee leHeMeerue mecepeeJetve meebieleele, ‡ 6 ceefnves ye®ele pecee kesÀu³eeJej 7J³ee ceefnv³eeHeemetve keÀpe& efceUt MekeÀles, ‡ pecee jkeÌkeÀce peJeU®³ee je<ì^er³eke=Àle/menkeÀejer/ Devegmetef®ele yeBkesÀle ye®ele ieìe®³ee veeJeeves 75… ye®ele Keel³eele, lej 25… ceb[U efve³egkeÌle He´efleefveOeerkeÀ[s leele[er®³ee iejpesmeeþer þsJeueer peeles. ‡ keÀpee&meeþer ieìHe´cegKeekeÀ[s uesKeer Depe& keÀjeJee ueeielees. ‡ keÀpee&®ee efveCe&³e yewþkeÀerle meYeemeoeb®³ee mecceleerves neslees. ‡ keÀpee&meeþer oesve peeceerveoej DeeJeM³ekeÀ Demeleele. ‡ ye®eleer®³ee efleHHeì (efkebÀJee Depe&oej peeceerveoej ³eeb®³ee ye®eleerSJe{s keÀpe&) efoues peeles. ‡ keÀpee&Jejerue J³eepee®eer Jemetueer ojcene, lej keÀpe& 6 meceeve nHl³eeletve Jemetue kesÀues peeles. ‡ keÀpee&®ee Je J³eepee®ee nHlee JesUsle ve Yeju³eeme ob[ cnCetve 10 ªHe³esceeies 1ª. He´ceeCes ob[ DeekeÀejuee peelees. ‡ iejpesvegmeej keÀpe& JeeìHe kesÀues peeles. ‡ ieìe®³ee mecceleerves keÀpee&®es J³eepe efveefM®ele lej SketÀCe veHe̳ee®es ye®eleer®³ee He´ceeCeele JeeìHe, ‡ meYeemeolJe jÎ keÀjC³eemeeþer ieìekeÀ[s uesKeer Depe&, ‡ mebyebefOeleeves Iesleuesues keÀpe&, J³eepee®eer HetCe& Hejle HesÀ[ DeeJeM³ekeÀ. ‡ meYeemeolJe jÎ kesÀu³eeJej veeWoCeer keÀe[& ieìekeÀ[s Hejle keÀjCes, ‡ meYeemeolJe jÎ Peeu³eeJej SkeÀe ceefnv³ee®eer pecee Je

The trouble with the future is that it usually arrives before we are ready for it.

41

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

l³eeJejerue J³eepe Hejle efceUles, ‡ melele 4 ceefnves ye®ele ve keÀjCeeN³ee meom³ee®es meomelJe jÎ kesÀues peeles. ®eej ìkeÌkesÀ J³eepee®ee ke´ÀebeflekeÀejer efveCe&³e ceefnuee ye®ele ieìebvee ®eej ìkeÌkesÀ J³eepeojeves keÀpe& GHeueyOe keÀªve osC³ee®ee efveCe&³e ceneje<ì^ Meemeveeves Deewjbieeyeeo ³esLes Peeuesu³ee ceb$eerceb[Ue®³ee yewþkeÀerle kesÀu³eeyeÎue Keemeoej megefHe´³ee megUs ³eebveer cegK³eceb$eer efJeueemejeJe osMecegKe, GHecegK³eceb$eer Deej.Deej.Heeìerue DeeefCe mebHetCe& ceb$eerceb[Ue®es DeeYeej ceeveues Deensle. oeefjê³e js<esKeeueerue ceefnueebvee DeeefLe&keÀ¢<ìîee YekeÌkeÀceHeCes mJele뮳ee Hee³eeJej GYes keÀjlee ³eeJes cnCetve veT-one Je<ee&HetJeea Þeer. Mejo HeJeej ³eebveer ceefnuee ye®ele ieìeb®eer ®eUJeU megª kesÀueer DeeefCe Deepe jep³eele peJeUHeeme De[er®e ueeKe ceefnuee ye®ele ieì GYes jeefnues Deensle Demes meebietve Keemeoej megUs cnCeeu³ee, keÀer HejYeCeer Je DecejeJeleer ³esLes Peeuesu³ee ceefnuee cesUeJ³eebceO³es®e Þeer.

Mejo HeJeej ³eebveer ®eej ìkeÌkesÀ oje®³ee keÀpee&®es metleesJee®e keÀªve leMeer ceeieCeer kesÀueer nesleer Je efpeune ceO³eJeleea menkeÀejer yeBkeÀebveer ³ee ye®ele ieìebvee keÀpe& osC³eemeeþer Heg{ekeÀej I³eeJee. Demes meg®eefJeues nesles. leer ceeieCeer Deelee ceev³e Peeueer Deens. l³eecegUs meJe& ceefnuee Deeveboer Demetve Meemevee®³ee ³ee efveCe&³eecegUs ceefnueeb®³ee peerJeveele veJeerve ke´Àebleer nesT MekeÀCeej Deens. cee$e yeBkeÀebveer He´eOeev³eeves ye®ele ieìebvee jkeÌkeÀce GHeueyOe keÀªve efoueer Heeefnpes.

Denceoveiej DeeefCe HegCes efpeune ceO³eJeleea menkeÀejer yeBkesÀceeHe&Àle Deepe ®eej ìkeÌke̳eeveW keÀpe&b efoues peele Demetve les DeeCeKeerve nUtnUt keÀceer keÀceer nesle Metv³e ojeJej ³eeJes DeMeer ceefnueeb®eer DeHes#ee Deens. ceefnuee ye®ele ieìe®³ee ceeO³eceeletve pes GÐeesie GYes jenleele les ceefnueebvee kesÀJeU DeeefLe&keÀ HeÀe³eoe efceUJetve

osle veenerle lej peieC³ee®ee veJeerve DeelceefJeMJeeme efceUJetve osleele. l³eecegUs ceefnuee ye®ele ieìebvee GÐeesie efveefce&leermeeþer pes keÀpe& GHeueyOe keÀªve efoueb peele l³ee®ee J³eeJemeeef³ekeÀ ¢<ìerves efJe®eej ve keÀjlee meeceeefpekeÀ ¢<ìerves efJe®eej keÀjeJee DeeefCe cnCetve®e ceefnuee ye®ele ieìebvee 4… SJe{îee DeuHeojeves keÀpe& GHeueyOe keÀªve ÐeeJes, DeMeer ceeieCeer megefHe´³ee megUs ³eebveer ceneje<ì^e®es cegK³eceb$eer efJeueemejeJe osMecegKe ³eeb®³eekeÀ[s kesÀueer nesleer. iesu³ee leerve Je<ee&Heemetve ceneje<ì^eleerue ye®ele ieìe®³ee efJekeÀemeemeeþer ³eMeJeblejeJe ®eJneCe He´efle<þeveleHexÀ `³eMeefmJeveer DeefYe³eeve' jeyeefJeues peeles Deens. ³eMeefmJeveer DeefYe³eevee®³ee He´efleefveOeeRmeceJesle l³eebveer cegK³eceb$³eeb®eer Yesì IesTve DeeHeu³ee ceeieC³ee l³eebvee meeoj kesÀu³ee nesl³ee. ³ee yewþkeÀermeeþer megjsKeeleeF& þekeÀjs oMe&vee oeceues, He´eflecee GkesÀ, efveuece ceesjs, Jewpe³ebleer Jewjeie[s, Jeefvelee ieesleHeej, efvece&uee ceeueHeeCeer Jeiewjs DeveskeÀ ceefnuee GHeefmLele nesl³ee. ceefnueeb®³ee efJekeÀemeemeeþer DeveskeÀ keÀu³eeCekeÀejer ³eespevee jeyeefJeC³eele ceneje<ì^eves Heg{ekeÀej Iesleuesuee Deens.

DeveskeÀ Hegjesieeceer ³eespevee jeyeefJeC³eele ceneje<ì^ keÀe³ece®e DeeIee[erJej jeefnuee Deens. ³ee®e HejbHejs®ee SkeÀ Yeeie cnCetve ye®ele ieìeleerue ceefnueebvee 4… J³eepeojeves keÀpe& osCeejs jep³e ne ueewefkeÀkeÀ ceneje<ì^eves He´eHle keÀªve Iesleuee Demetve ³ee ceeO³eceeletve jep³eMeemeve me#eceerkeÀjCeemeeþer ceefnueeb®³ee HeeþerMeer þeceHeCes GYeb jeefnues Deens. ³ee®eyejesyej ceefnuee ye®ele ieìeb®³ee ceeO³eeletve keÀe³e&jle Demeuesu³ee ceefnueebvee ceneje<ì^ Meemeveeves ceesHeÀle efJecee mebj#eCe GHeueyOe keÀªve ÐeeJes. DeMeerner ceeieCeer ³ee efMe<ìceb[Ueves cegK³eceb$³eebkeÀ[s kesÀueer nesleer. ceneje<ì^eleerue ceefnuee ye®ele ieìebvee 4… J³eepeojeves keÀpe& GHeueyOe osCes Je l³eebvee ceesHeÀle efJecee mebj#eCe GHeueyOe keÀªve osCes, ³ee oesve cenlJeHetCe& ³eespeveeb®eer ueJekeÀjele ueJekeÀj DebceueyepeeJeCeer

Suffering brings wisdom, pleasure takes it away.

42

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

keÀjC³ee®³ee ¢<ìerves Meemeve mekeÀejelcekeÀ He´³elve keÀjsve, Demes DeeMJeemeve cegK³eceb$³eebveer ceb$eeue³eele Peeuesu³ee yewþkeÀerle osTve Deewjbieeyeeo ³esLes nesCeeN³ee cebef$eceb[Ue®³ee yewþkeÀerle ne efJe<e³e ®e®exuee þsJeC³eele ³esF&ue. DeeefCe cebef$eceb[Ue®³ee ceev³elesveblej ³ee oesvnerner ceeieC³eeb®³ee lJejerle DebceueyepeeJeCeermeeþer keÀe³e&Jeener keÀjC³eele ³esF&ue, Demesner meebefieleues nesles. l³eeHe´ceeCes l³eebveer keÀe³e&Jeener kesÀueer Deens. ³ee efMe<ìceb[Ueves GHecegK³eceb$eer Deej.Deej.

Heeìerue ³eeb®eerner Yesì IesTve l³eebvee DeeHeu³ee ³ee oesvnerner ceeieC³eeb®es efveJesove efoues nesles. ceefnuee ye®ele ieìebvee HetJeea J³eeJemeeef³ekeÀ ojeves meO³ee keÀpe¥ GHeueyOe keÀªve efoues pee³e®es. ne keÀpee&®ee oj ceefnuee ye®ele ieìeb®³ee yeeyeleerle Dev³eekeÀejkeÀ neslee. ceneje<ì^eleerue megceejs 70… ceefnuee ye®ele ieì ns oeefjê³e js<esKeeueerue ceefnueeb®es Deensle. l³eebvee pej J³eepeojeceO³es meJeuele efoueer iesueer lej efvecee&Ce nesCeeje veHeÀe ne oeefjê³e js<esKeeueerue ceefnueeb®³ee Iejele peeCeej Deens. DeeefCe l³ee®ee l³eeb®³ee DeeefLe&keÀ Gvveleermeeþer cenlJee®ee GHe³eesie nesCeej Deens. l³eecegUs ceneje<ì^ Meemeveeves ³eeceeieCeer®ee mekeÀejelcekeÀlesves efJe®eej keÀjeJee, Demee Deeie´n Deece®ee neslee Demes meebietve Þeerceleer megUs cnCeeu³ee keÀer, ceefnuee ye®ele ieìeb®³ee ceeO³eceeletve efJeefJeOe GÐeesieOebÐeeceO³es meefke´À³e DemeCeeN³ee ceefnuee GÐeespekeÀeb®eer Heefnueer efHe{er jep³eYej keÀe³e&jle nesle Deens. ³ee ceefnueebceO³es veJ³eeves GÐeespekeÀer³e He´sjCee efvecee&Ce nesleebvee®e mekeÀejelcekeÀ ef®e$e Deepe DeeHeu³eeuee jep³eYej Hene³euee efceUles Deens. ³ee ceefnuee ye®ele ieìebveer pes GÐeesieOebos GYes kesÀues Deensle l³ee GÐeesieebvee J³eeJemeeef³ekeÀ peesKeerceermeeþer ceesHeÀle efJecee mebj#eCe GHeueyOe keÀªve osC³ee®eer iejpener Deens. ³ee oesvnerner ³eespeveeb®³ee DebceueyepeeJeCeermeeþer jep³e mejkeÀej®³ee eflepeesjerJej peemle Yej He[Ceej vemetve ³ee ³eespeveeb®³ee DebceueyepeeJeCeerveblej nesCeeje meeceeefpekeÀ ueeYe

cee$e ceesþîee He´ceeCeeJej Demesue. meceepee®³ee Del³eble leUeleerue ³eMeefmJeveer DeefYe³eeve ceneje<ì^eceO³es ceefnuee ye®ele ieìeb®³ee me#eceerkeÀjCemeeþer DeeHeueer cenlJee®eer YetefcekeÀe yepeeJele Demetve ceneje<ì^eleerue megceejs 6000 ceefnuee ye®ele ieìebvee ³eMeefmJeveer DeefYe³eevee®³ee ceeO³eceeletve mebIeìerle keÀjC³eele Deeuesues Deens. ceefnuee ye®ele ieìeb®³ee ceeO³eceeletve efvecee&Ce Peeuesu³ee Jemlet DeeefCe mesJee ceneje<ì^Yej l³eeb®³ee iegCeJellesJej efJekeÀu³ee peeJ³eele DeMeer HeefjefmLeleer efvecee&Ce keÀjC³eemeeþer ³eMeefmJeveer DeefYe³eeve keÀece keÀjles Deens. ceefnueebvee He´efMe#eCe osTve peeieeflekeÀ opee&®³ee iegCeJelles®³ee mesJee Je Jemlet ceefnuee ye®ele ieìebveer efvecee&Ce keÀjeJ³eele ³eemeeþer ³eMeefmJeveer DeefYe³eeve He´³elve keÀjles Deens, ’Demes meebietve megefHe´³eeleeF& cnìu³ee keÀer, ceefnuee ye®ele ieìe®³ee ceeO³eceeletve keÀece keÀjCeeN³ee ceefnueeb®³ee GlHeeoveebvee DeeefCe mesJeebvee yeepeejHesþ GHeueyOe JneJeer, ³eemeeþer ³eMeefmJeveer DeefYe³eeve keÀe³e&jle Deens. ³ee®e He´³elveeb®ee SkeÀ Yeeie cnCetve leerve ceefnv³eebHetJeea efyeie yePeej DeeefCe ³eMeefmJeveer DeefYe³eeve ³eeble SkeÀ meecebpem³e keÀjej keÀjC³eele Deeuesuee Demetve efyeie yePeejves ceesþîee He´ceeCeeJej ceefnuee ye®ele ieìebveer efveefce&uesueer GlHeeoves efyeie yePeej®³ee ceeO³eceeletve efJeke´Àer keÀje³euee ceev³elee efoueer Deens. efyeie yePeejves megceejs 3 keÀesìer 50 ueeKe ªHe³eeb®eer Heefnueer Dee@[&j ³eMeefmJeveer DeefYe³eevee®³ee ceefnuee ye®ele ieìebvee efoueer Deens. ns efJeMes<e nes³e. ³eMeefmJeveer DeefYe³eevee®³ee ceeO³eceeletve ceefnuee ye®ele ieìeb®³ee keÀeceebvee pes ³eMe efceUles Deens. l³eecegUs ceneje<ì^eleerue ceefnueebvee SkeÀ veJeerve DeeefLe&keÀ DeeefCe meeceeefpekeÀ He´efle<þe He´eHle nesles Deens ³ee®ee Deecneuee DeefYeceeve Jeeìlees, Demesner l³eebveer ³eeHe´mebieer meebefieleues.

- meew. ce=Ceeueerveer ceveesnj

A thing of beauty is a joy for ever.

43

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

megmebJeeo- (COMMUNICATION)

Communication is an important part of life. Man grows in life because his communication skill is very good. If a man has got the capability, but has no communication skill, he cannot grow.

When the child is born he/she weeps in the first communication and move his/her body accordingly in all directions. Therefore, mouth language and body language are the two parts of the communication.

In this modern world, TV is the way of modern communication where you can see the person communicating both the ways.

In ancient period, the communication was done through spiritual way but God vanished subsequently and in the modern world now present communication is existing through Mobile/Internet/TV etc. and the whole world has become very small.

Although whole world has become very small but emotionally we are away.

We speak to America, Australia and other European countries but not with our own neighbour. It means that we are very close

physically but not mentally and spiritually.

Hence there is no love and affection towards each other in absence of the communication.

What is meant by communication?

To make known, transmit calls or pass news and information to others is called communication. Communication is a latin word i.e. Come + Union = Communication to make known.

Communication is nothing but speaking + listening = communication.

Between speaking and listening, listening is a difficult way and man always complaint about speaker because we are not good listeners.

Four kind of communications 1. Verbal- Non verbal 2. Real – Superficial/Artificial 3. Head to Head communication (without feeling) 4. Heart to heart communication.

Amongst all the above four kinds

Prosperity makes friends and adversity tries them.

44

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

of communications, heart to heart communication is the real communication which is absent in today’s world.

There are 3 gatekeepers for communication 1. Is it relevant?

2. Is it necessary?

3. Is it proper?

On What the communication depend amongst the family 1. Mood 2. Inter Personal Relations 3. Telephone We first think about telephone to repair and not mood, because misunderstanding is increasing every day and becomes difficult to rectify it at later date resulting into improper communication in the family.

Six important things for proper communication:1. Know your intention.

2. Clarify your message (no clear message of the things and we keep on

adding everytime) 3. Tune with vibration.

4. Choose the correct mode i.e. verbal, written, telecommunicating, or through somebody if you don’t have the courage.

5. Pick the right time.

6. Prioritize your contents Communication network 1. What he wants to say?

2. What he says?

3. What I hear?

4. What I understand?

Purpose of communication 1. To come closer together as human being.

2.

To clear new tools and techniques which can be immediately useful.

3. To understand to interact.

Communication 1. Transmission 2. Receiption 3. Understanding 4. Acceptance 5. Action for example, if your friend after giving commitment not reaching in time at the place where you want to meet him and then you start thinking that he is in such a habit then I will fire him badly, get angry saying that he has no value of time in the beginning. Immediately after 5 mts. you will change your context and come to the terms on your own saying that he might have forgotten or he might have got obstructed somewhere else and then you will start moving from that location. At the same time your friend arrives there, he tells different story for his late arrival. Therefore, the purpose for which they were meeting each other and the communication was taking place lost totally and changed the subject altogether.

Failures of communication 1. What he wants to say – what he says?

2. What I hear – what I understand 3. What I retain and what reply I give?

There will be totally mismatch between dispatch of message and receipt of message which result no communication.

Through proper communication misunderstanding gets away and correct message goes in mind.

Active listening 1. Accept what people say is valid 2. Qualify their purpose of intention 3. Reformulate to ensure that you

Anyone can be polite to a king, but it takes a genteleman to be polite to a beggar.

45

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

correctly understand the contents and intend of message.

4. Isolate in order to focus and concentrate on the points (summarise the content) 5. Ascertain to identify the peripheral issues.

6. Respond to offer a solution, agreement etc.

7. Conclude to tie up complete understanding (conclusion) The above aspects are helpful for active listening.

Values of communication Communication is nothing but an

art of living on this earth which has got 4 important values as under:1. Love 2. Respect 3. Patience 4. Peace of mind The above four values are realities of life to live. You won’t get peace of mind without proper communication in life. Therefore, for happy life, proper communication is must which generate above four values in life. It is necessary to understand the values of communication right from the childhood for betterment of every one.

meoj uesKee®es uesKekeÀ [e@. Þeer. yeUerjece vee. JeeIeceejs ³eebvee cegbyeF& efJeÐeeHeerþeves DeefuekeÀ[s®e HeerS®e.[er.(uee@) ®eer [e@keÌìjsì®eer meJeex®®e HeoJeer osTve Mew#eefCekeÀ Je meeceeefpekeÀ ¢<ìîee mebHevve kesÀues Deens. les keWÀêer³e ueeskeÀ mesJee De³eesieeleHexÀ meveoer DeefOekeÀejer cnCetve (Dee³e.Deej.ìer.Sme) ³ee Üejs Yeejleer³e jsuJesle meÐee ceO³es jsuJes®es cegK³e He´MeemeefkeÀ³e He´cegKe cegK³e oeJee DeefOekeÀejer (®eerHeÀ keÌuescme Dee@HeÀermej) cnCetve ceO³ejsuJes®³ee cegbyeF& cegK³eeue³eele keÀe³e&jle Deensle. keÀe³eoe ne efJe<e³e l³eeb®ee DeefleMe³e DeeJe[er®ee efJe<e³e Demetve l³eebveer l³ee efJe<e³eele meJeex®®e HeoJeer HeerS®e.[er. (keÀe³eoe) He´eHle kesÀueer Demetve l³eeb®³ee He´yebOee®ee efJe<e³e (Human Rights in Indian Constitutions and Role of Supreme Court) ne neslee. mebJeeoe®eer DeveskeÀ ©Hes Deensle, pemes J³ekeÌleer J³ekeÌleerleuee mebJeeo, J³ekeÌleermecetneleuee mebJeeo, He´l³e#e mebJeeo, DeHejes#e mebJeeo Deeoer. [e@. yeUerjece vee. JeeIeceejs ³ee yentÞetle jsuJes G®®eeefOekeÀeN³eebveer ³eemebyebOeele DeveskeÀ yeejkeÀeJ³eeefveMeer Je cegÐeelcekeÀ efJeJes®eveeletve He´yeesOeve kesÀues Deens. meeceev³e Jee®ekeÀebHeemetve efJeMJemleebHe³e¥le mebJeeo Je megmebJeeoe®eer ceewefuekeÀlee ue#eele ³eeJeer DeMeer Kee$eer Deens. ceeefmekeÀ `efJeMJemle' ceO³es [e@. JeeIeceejs ³eebveer kesÀJeU uesKeve®e kesÀues veener lej JesUesJeUer ceeie&oMe&ve Je ceewefuekeÀ met®eveener kesÀu³ee Deensle. l³eeb®³ee ceeie&oMe&keÀ He´keÀeMeeletve Deecner Jeeì®eeue keÀjerle Deenesle.

Excellence is the result of always striving to do better.

46

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

meeJe&peefvekeÀ peerJeveeleueer efJeMJemeveer³elee

-uesKekeÀ ë p³egefue³ees SHeÀ. efjyesjes.

Þeer. pegueerDees SHeÀ.efjyesjes ³eebveer 1953 ceO³es Yeejleer³e Heesueerme mesJesle He´JesMe kesÀuee. 1982 He³e¥le les ye=nvcegbyeF&®es Heesueerme Dee³egkeÌle HeoeHe³e¥le Heesn®eues. ³ee HeoeJej les 1985 He³e¥le keÀe³e&jle nesles. l³eebveer keWÀêer³e jeKeerJe Heesueerme ouee®es Heesueerme cenemeb®eeuekeÀ cnCetve keÀe³e& kesÀues Deens. l³ee veblej les iegpejele jep³ee®es Heesueerme cenemeb®eeuekeÀ cnCetve keÀe³e&jle nesles. l³eeveblej l³eeb®esJej Yeejle mejkeÀej®³ee ie=nceb$eeue³ee®³ee jep³e meef®eJe Heoer vesceC³eele Deeues. l³eebvee Yeejle mejkeÀejves `He¨eYet<eCe' ner veeiejer HeoJeer yeneue keÀ©ve l³eeb®ee ieewjJe kesÀuee. Hebpeeye®³ee Heesueerme cenemeb®eeuekeÀ HeoeJej Demeleebvee l³eebveer DeeHeu³ee DebieYetle Oeerjesoelle keÀeceefiejerves Hebpeeye ceOeerue onMeleJeeoeJej keÀeyet efceUefJeuee. mesJeeefveJe==lleerveblej l³eeb®³ee owefoH³eceeve keÀeceefiejer®eer HeeJeleer cnCetve l³eeb®eer Yeejlee®es ©ceeefve³eeleerue jepeotle cnCteve vesceCetkeÀ Peeueer. l³ee HeoeJej les 1989 les 1993 He³e¥le nesles. Yeejleele Hejleu³eeveblej l³eebveer mJeleëuee meeceeefpekeÀ ®eUJeUerle PeesketÀve efoues. les DeveskeÀ meeceeefpekeÀ Je Oecee&oe³e mebmLeeb®es ³eMemJeer vesle=lJe keÀjCeejs efJeMJemle Deensle. pemes, ceesnuuee SkeÀlee keÀefceìer, n@Heer nesce, DeB[ mketÀue HeÀe@j yueeFb&[, cegbyeF&, ceome& De@v[ ef®eu[^sve JesuHesÀDej ì^mì Fl³eeoer. l³ee efMeJee³e Þeer efjyesjes ns cegbyeF&®³ee Sme.Sve.[er.ìer.ceefnuee efJeÐeeHeerþe®³ee efmevesìJej jep³eHeeueeb®es He´efleefveOeer cnCetve Deensle. lemes®e keWÀêer³e ie=nceb$eeue³ee®³ee peeleer³e meueesKee Heefj<eos®es les meom³e Deensle. nwêeyeeo®³ee ve@Meveue Heesueerme DekeÀeoceer®³ee efve³eecekeÀ Heefj<eos®esner meom³e Deensle. keWÀêer³e meleke&Àlee Dee³eesiee®³ee meuueeieej meefceleer®es les meom³e Deensle. mLeeefvekeÀ Jele&ceeveHe$eele les meelel³eHetJe&keÀ efueKeeCe keÀ©ve meceepe He´yeesOevee®es keÀe³e& keÀjleele. l³eebveer l³eeb®³ee Heesueerme keÀejefkeÀoea®³ee DevegYeJee Je©ve ’yeguesì HeÀe@j yeguesì“ ³ee ie´bLee®es efueKeeCe kesÀues. HeefyuekeÀ keÀvme&ve HeÀe@j ieJnve&ceWì ì^mì ³ee mebmLesJej keÀe³e&keÀejer DeO³e#e cnCetve les keÀe³e&jle Deensle.

-mebHeeokeÀ

ceer

He´ejbefYekeÀ Heesueerme He´efMe#eCe ceeTbì Deyet ³esLes Iesleues. mene³ekeÀ Heesueerme DeOeer#ekeÀ cnCetve 1 peevesJeejer,1955 uee Ye©®e efÜYeeef<ekeÀ cegbyeF& jep³eele Demeleebvee ceeP³ee meeJe&peefvekeÀ peerJevee®eer meg©Jeele Peeueer. lees HeesueermeeRie efvemeie&leë®e ceeP³eele

nesles, pemes Heeref[le menpeHeCes v³ee³ee®³ee ceeieCeermeeþer ceeP³eekeÀ[s ³esle. meOeve nesCeb JeeF&ì efkebÀJee DeveweflekeÀ veener, HeCe meOeve nesC³eemeeþer JeeHejuesues ceeie& kesÀJeU J³eefkeÌle®³eeb®e veJns lej je<ì^e®³ee ®eeefj$³eeMeerner megmebiele Demeleele.osMeele Deepe

That man is great, who can use the brains of others to carry on his work.

47

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

efvec³eeHes#ee peemle ueeskeÀ peerJevee®³ee Deel³eble Hee³eeYetle iejpee cnCepes Devve, Jeðe, efveJeeje, efMe#eCe, JewÐeefkeÀ³e mesJee ³ee Heemetve Jeb®eerle Deensle. pes DeefOekeÀ veMeeryeJeeve Deensle l³eeb®eb yeekeÀer DeO³ee&Jejerue keÀceveMeeryeer ueeskeÀebmeeþer DemJemLe nesCeb keÀle&J³e Demetvener mJele뮳ee J³eefkeÌleiele mJeeLee&meeþer les HeU keÀe{leele. peeieeflekeÀerkeÀjCe Je GoejerkeÀjCee®³ee DeLe&keÀejCeele cegu³es®e SJe{³ee Jesieeves yeouele Deensle keÀer, DeMee keÀeUele YeeweflekeÀ ueeYe efceUefJeC³eele JeeHejC³eele Deeuesueer meeOeves He´MveebefkeÀle jenleele. pej ner meeOeves veweflekeÀ vemeleerue, l³ee Hes#eener leer keÀe³eosMeerj vemeleerue lej l³ee®ee HeefjCeece DeMee He´keÀejs keÀceveefMeyeer ueeskeÀebJej efJeHejerle neslees. ueeskeÀeb®es keÀu³eeCe meeOeC³ee®eer DeefOekeÀ megmebOeer Heesueermeele Demeuesu³eebvee peemle Demeles. leelkeÀeU oKeue IesC³eemeejK³ee leke´Àejer efveefcelle JesieJesieU³ee JesUer legce®³ee mece#e GY³ee þekeÀuesu³ee DemebK³e ueeskeÀebMeer Je veeiejerkeÀebMeer legce®ee mebyebOe ³eslees. pesJne ceeCemeebvee Heer[e Demeles lesJne l³eeb®³ee mecem³ee mees[efJeC³eemeeþer JesU Je ue#e osCeb, l³ee®³ee JesoveebJej HebgÀkeÀj IeeueC³eemeeþer DeeJeM³ekeÀ Demeles. pesJne legcner He´keÀjCee®ee (HeÀeF&ue) ®ee efveHeìeje keÀjerle Demeeue Je legce®³ee Heg{³eele yemeuesu³ee J³eefkeÌle®eer oKeue Iesle vemeeue, legcner ue#eele þsJeeJes keÀer, He´keÀjCee®³ee DeKesjerme mecem³eeie´mle ceeCetme Demetve leer J³eefkeÌle efveCe&³e keÀjCeeN³ee me#ece DeefOekeÀeN³ee Heemetve v³ee³ee®eer DeHes#ee þsJeles. ceeP³ee mesJeekeÀeueele p³ee p³ee Heeref[le J³eefkeÌle v³ee³ee®³ee ³ee®evesves ceeP³ee keÀe³e&#es$eele Deeu³ee l³eeb®³ee DeHes#eebvee vekeÀUleHeCes ceer v³ee³e osC³ee®ee®e He´³elve kesÀuesuee Deens. ceeP³ee mene³ekeÀ Heesueerme

DeOeer#ekeÀHeoe®³ee keÀeueeJeOeerleerue SkeÀ GuuesKeveer³e Ieìvee veceto keÀjC³ee³eesi³e Deens. ceer veeefMekeÀ efpeu¿eele keÀe³e&jle Demeleebvee SkeÀe Kes[îeeleerue keÀener Iejebvee ojes[sKeesjebveer uegìC³ee®ee He´³elve kesÀuee. ieebJekeÀN³eebveer He´eflekeÀej keÀ©ve ®ekeÀcekeÀerle ojes[sKeejebHewkeÀer SkeÀeme peerJes cee©ve þej kesÀues. DeìkeÀ nesC³ee®³ee Je Ketvee®³ee Keìu³ee®³ee Yeerleerves ieebJekeÀjer ojes[sKeesje®eer nl³ee keÀMeer Peeuee~ ns GIe[ meebiee³euee jepeer®e veJnles, l³eemeeþer ®eej leemeeb®eer ceveOejCeer Je ceeP³ee keÀ[tve v³ee³ee®es J³eefkeÌleiele DeeMJeemeve Iesleu³eeJej®e DeKesj SkeÀe Je³emkeÀ ie´ecemLeeves mel³eefmLeleer meebefieleueer. Je iegvnsieejeme ceejneCe keÀjC³eele menYeeieer DemeCeeN³ee ie´ecemLeeb®eer veeJes peeefnj kesÀueerle. ie´ecemLeebvee Iejer pee cnCetve meebefieleu³eeJej l³eebvee DeeM®e³e& Jeeìues. DeeHeu³ee mJemebj#eCeemeeþer®³ee DeefOekeÀejeKeeueer l³eeb®³ee keÀ[tve Ie[uesu³ee ke=Àl³eemebyebOeele íUJeCetkeÀ ve keÀjCeeje Heesueerme DeefOekeÀejer cnCetve l³eebvee veJeue Jeeìues. keÀener Kes[tleeb®³eele lej cnìues peeF& keÀer ceer `FbefiueMeceve' DemeeJee. ceeP³ee JeCee&keÀ[s Heeefnu³ee veblej l³eeb®eer Kee$eer Peeueer keÀer ceer `FbefiueMeceve' vemetvener `bFbefiueMe' v³ee³e®e efouee. DeMee l³eeb®³ee Godieejeves ceuee mecepetve Deeues keÀer, Heesueermeeleerue ceePes kewÀkeÀ osMeJeemeer³e keÀe³eÐeevegmeej DeefveJee³e& efjl³ee Heej Hee[C³ee®es keÀle&J³e Heej Hee[erle veenerle. ceeP³ee mebJeie&eleues Je ceer DevegYeJeu³eeHes#ee efYevve keÀeUele peiele Deenesle, ns mel³e Deens. Deece®³eele keÀener ®eebieueb keÀjeJeb, mebefJeOeevee®³ee OeejCesvegmeej MeHeLesHe´ceeCes JeeieeJes, DeMeer mesJes®eer YeeJevee Deece®³eele nesleer. DeefuekeÀ[s MeHeLe ieebYeer³e&HetJe&keÀ Iesleueer peele veener. l³ee SsJepeer ceer

A great man is made of qualities that make great occasions.

48

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

Heefnu³eeboe mesJesle Deeu³ee®³ee keÀeUe Heemetve Þeerceble nesC³eemeeþer keÀe³eosMeerj Je veweflekeÀ yeeyeeR®eer HeJee& ve keÀjlee Je efJeveekeÀ<ìe®es ceeie& ®eewHeìerves Jee{u³ee®es Heeefnues. l³eeuee DeveskeÀ keÀejCes DemeeJeerle. ceePee l³eekeÀ[s ue#e JesOeC³ee®ee GÎsMener veener. ceeP³ee #es$eeleerue %eeve Je DevegYeJe ³ee Kesjerpe JesieU³ee MeeðeebJej DeeOeejerle meeceeefpekeÀ IeìkeÀebJej Yee<³e keÀje³euee ceer me#ece Deens. ceuee SJe{s®e keÀUles keÀer, keÀener Je<ee&le meeJe&peefvekeÀ mesJesleerue efJeMJemeveer³eles®eer HeeleUer yenglekeÀ©ve Yeerleer³egkeÌle DeeM®e³e&, DemeceeOeeve Je meeceev³e ceeCemee®³ee Yeu³ee®³ee peeefCeJes®ee DeYeeJe ³ee cegUs {emeUueer Deens. pej Keesìîee kesÀmesme kesÀu³eele, ceesþîee iegvnsieejebvee mees[ues, efvejHejeOeebvee DeìkeÀ kesÀueer, mejkeÀejer keÀe³ee&ue³eeleerue He´l³eskeÀ yeeyeermeeþer Hewmes DeesjyeeUuesle lej ueeskeÀeb®ee MeemeveHeOoleer Jej®ee efJeMJeeme G[sue Je l³eeb®³ee veeiejer nkeÌkeÀebyeeyele l³eeb®eer HeÀmeJeCetkeÀ Ie[sue.

MeemekeÀer³e mesJekeÀebvee DeefOekeÀ mebJesoveMeerue Je keÀceer mJeeLeea keÀ©ve JeeleeJejCeele megOeejCee keÀMeer keÀjlee ³esF&ue, ceuee Gllej ceeefnleer veener. ceuee Jeeìles, ceuee keÀUeJes. keÀoeef®ele l³ee®eer meg©Jeele MeeUsle efkebÀJee MeeUsleerue efMe#ekeÀeletve nesles. Yeejleer³e efyeMeHeeb®³ee peceMesoHetj®³ee ke@ÀLeefuekeÀ keÀe@vHeÀjvme ceO³es ceer DeMeer efMeHeÀejme oesve

ceefnv³eebHetJeea kesÀueer, ceer cnCeeuees, l³eebveer efMe#ekeÀeb®eer efveJe[ DeefleMe³e keÀeUpeer HetJe&keÀ keÀjeJeer. l³eebvee He´efMe#eCe me$eele yemeJeeJes Je l³eeb®es keÀece DeMee HeOoleerves efve³ebef$ele keÀjeJes keÀer l³eebveer íesì³eeb®³ee ceveeble cetu³eeb®eer ©pegJeele keÀjeJeer. ns kesÀJeU cenlJee®³ee Meeues³e mlejeJej Ie[les. HeCe DeeHeu³eeuee ne®e mebosMe kegÀìgbye, kegÀìbgyeeb®³ee efce$eebHe³e¥le, ceesnu³eele jenCeeN³ee pevelesle, MespeeN³eele v³eeJe³ee®ee Deens. Meeues³e efMe#ekeÀebveer ©peefJeuesu³ee mebosMeeme Iejeleerue efkebÀJee yeeuekeÀeb®³ee meYeesJeleeue®³ee Jesieȳee cetu³eeb®³ee ieìeves DeeJneve osT ve³es efkebÀJee yeouet ve³es. DeefOekeÀ me#ece J³ekeÌleeR®³ee Debefieke=Àle DeY³eemee®eer ³eemeeþer iejpe Deens. ceer SJe{s®e meg®eJet MekeÀlees keÀer, veeiejer meceepeeves p³es<þ DeefOekeÀeN³eeb®³ee l³eebvee Demeuesu³ee DeefOekeÀeje®ee GHe³eesie Jew³eefkeÌlekeÀ mJeeLee&meeþer Je keÀe³eÐee®³ee GuueIevee®³ee og©He³eesieeme efJejesOe keÀjeJee. ’HeefyuekeÀ keÀvmeve& HeÀe@j ieJnve&ceWì ì^mì“ (P.C.G.T) ³ee mebmLes®³ee ceeO³eceeletve Deecner ®eebieu³ee mJe®í He´efleces®³ee ueeskeÀebHeemetve mJeeLeea ueeskeÀebvee otj þsJeC³eemeeþer melles®³ee DeeOeejeves ®eebieu³ee Je He´eceeefCekeÀ DeefOekeÀeN³eeb®eer mene³elee keÀ©ve Deece®³ee Hejerves mJeuHe He´³elve kesÀuee Deens.

( HeefyuekeÀ keÀvmeve& ®³ee meewpev³eeves)

efJeMJemle ceeefmekeÀ Deelee FbìjvesìJej osefKeue GHeueyOe Deens. www.emagazines. com lemes®e Keeueerue veceto URL: http://issuu.com/pillai.som/docs/magazine_july _2008/1?zoomed=&zoomPercent=&zoomX=&zoomY=&noteText=&noteX=&not

Jej osefKeue efkeÌuekeÀ kesÀu³eeme DeeHeCeeme efJeMJemle ®es DebkeÀ GHeueyOe nesleerue. ³ee megefJeOes®ee ueeYe IJeeJee ner efJevebleer.

-mebHeeokeÀ. eY=&viewMode=magazine

You may delay, but time will not.

49

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

mebmLeeb®es efnMesye þsJeCes Je leHeemeCeer keÀjCes

meb

mLee Je mebmLes®es meom³e efJeefJeOe ceeO³eceeletve osMeeleerue lemes®e Deeblejje<ì^er³e Gieceeletve osCei³ee, DevegoeveeÜejs Hewmee GYeejleele. DeMee mebIeìveebvee mebmLee veeWoCeer DeefOeefve³ece 1860 DevJe³es veeWoCeer keÀjeJeer ueeieles; l³eecegUs mebIeìvesme keÀe³eosMeerj Je DeeJeM³ekeÀ DeesUKe efceUles. yeBkesÀle Keeles GIe[Ces; Dee³e keÀj keÀe³eoe Je ie=n ceb$eeue³eele veeWoCeer keÀjCes Je ceev³elee efceUefJeCes, mebmLeeb®³ee ceeuecellee keÀe³eÐeevegmeej keÀe³eosMeerj OeejCe keÀjCes, ³eecegUs mebmLesuee meJe& J³eemeHeerþebJej Je meJe& DeefOekeÀeN³eebkeÀ[tve efceUCeejer ceev³elee efceUles. mebmLee

ner mJeleb$e nkeÌkeÀ DemeCeejer J³ekeÌleer Demetve mebmLes®³ee leey³eele meom³eeb®³ee ceeuekeÀer®es Hewmes Je ceeuecellee Demeles. l³ee®ee mebmLes®eer þjuesueer GefÎ<þs ieeþC³eemeeþer JeeHej keÀjC³eele ³eslees. Flej meb³egkeÌle mebmLeebHe´ceeCes®e mebmLes®³ee efveOeer®es J³eJemLeeHeve ³ee efveOeermeeþer Flej mebmLee meom³eebvee peyeeyeoej DemeCeeN³ee J³ekeÌleer mecegnekeÀ[tve kesÀues peeles. HetCe& peyeeyeoejer®³ee ¢<ìerves efceUeuesu³ee Je Ke®eea He[uesu³ee efveOeer Je ceeuecelles®ee ³eesi³e uesKee þsJeCes cenlJee®es Deens. ns nesC³eemeeþer mebmLesme efnMeesyee®³ee Je¿ee DeÐe³eeJele þsJeCes Je efnMesye leHeemeCeer keÀªve IesCes

Time is the most valuable thing a man can spend.

50

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

cenlJee®es Deens. mebmLee veeWoCeer DeefOeefve³ece 1860 vetmeej veeWoCeerke=Àle mebmLesmebyebOeele cegK³e keÀe³eÐeele efnMeesye þsJeCes Je efnMesyeleHeemeCeer keÀªve IesC³eemebyebOeele efJeMes<e lejleto veener. leLeeefHe Dee³ekeÀj keÀe³eoe Je Flej mebyebefOele efJeosMeer efveOeer efve³eceve keÀe³eÐeemeejK³ee keÀe³eÐeebmeeþer DeeJeM³ekeÀ DemeCeejs efnMeesye þsJeCes Je efnMesyee®³ee Je¿ee leHeemetve IesCes DeefveJee³e& Demetve les mebmLesves Devegmejues Heeefnpes. He´l³eskeÀ veeWoCeerke=Àle mebmLes®³ee keÀe³ee&ue³eeme Keeueerue yeeyeleerle ³eesi³eHe´keÀejs efnMesye Je¿ee þsJetve DeÐe³eeJele jeKeCes iejpes®es Deens. ‡ osMe-efJeosMeeletve efJeefJeOe Gieceeletve efceUeuesuee efveOeer Je l³eeletve mebmLes®³ee GefÎ<þ Je O³es³eemeeþer keÀjC³eele Deeuesuee Ke®e&ö ‡ mebmLes®³ee efveOeer®³ee pecee Ke®ee&®eer veeWo mebmLes®³ee keÀejYeeje®es HetCe& ef®e$e GYes keÀjles. mebmLes®³ee efveOeermebyebOeeleu³ee Flej meJe& GHeke´Àceebmeeþer meJe&meeOeejCeHeCes KeeueerueHe´ceeCes efnMeesyee®³ee SkeÀ veeWoer Je efÜveeWoer Je¿ee DeÐe³eeJele HeOoleerves þsJeeJ³ee ueeieleele.

1) ke@ÀMeyegkeÀ / yeBkeÀyegkeÀ p³eele owvebefove pecee oeKeefJeuesueer Demeles.

2) JneT®ej HeÀeF&ume, 3) uespej, 4) HeeJeleer HegmlekesÀ F. pejer mebmLee veeWoCeer DeefOeefve³ece 1860 ceO³es DeÐe³eeJele efnMesye þsJeCes Je leHeemetve IesC³eemebyebOeele efJeefMe<þ met®evee vemeu³ee, lejer JesieJesieȳee jep³e mejkeÀejebveer meg³eesi³e ogªmleer keÀªve cegK³e keÀe³eÐeele DeÐe³eeJele efnMeesye þsJeCes Je leHeemetve IesC³eeyeeyele megOeejCee kesÀueer Deens.

efJeefJeOe jep³eeb®es keÀe³eos ë Yeeie 5 De Deemeece jep³e keÀe³eoe veeWoCeerke=Àle keÀe³ee&ue³eele efnMeesye Je¿ee þsJeC³eeme meebielees De)meJe& efceUeuesu³ee jkeÀcee Je l³eeb®ee Giece Je meJe& jkeÀcee p³ee GefÎ<þ Je nsletmeeþer Ke®e& keÀjC³eele Deeu³ee l³ee jkeÀcee, ye)mebmLes®eer pecee Je Ke®ee&le ®etkeÀ Peeu³eeme, mebmLes®ee DeO³e#e meef®eJe efkebÀJee keÀe³e&keÀeefjCeer®³ee þjeJeeÜejs DeefOeke=Àle Fmece, ®etkeÀ efveoMe&veeme Deeu³eeHeemetve He´efleefove ®etkeÀ leMeer®e jenerHe³e¥le ª.20/- ob[eme Hee$e Demelees.

Yeeie-12keÀ-iegpejele keÀe³eoe Je efJeYeeie 12[-ceneje<ì^ keÀe³eoe ³eele ³ee keÀe³eÐeevJe³es veeWoCeerke=Àle mebmLes®es J³eJemLeeHeve He´l³eskeÀ keÀe³e&keÀeefjCeerkeÀ[s efveefnle Demeles. (cegbyeF& mebmLee veeWoCeer DeefOeefve³ece 1950 ³eeHe´ceeCes vemeuesueer mebmLee) efve³eceeJeueervegmeej leHeMeerueeme Je efveyebOekeÀe®³ee meccele DemeCeeN³ee efJeefnle He´He$eele efve³eefcele efnMesye þsJeleerue. ns efnMesye ojJe<eea 31 cee®e& efkebÀJee efveyebOekeÀebveer þjefJeuesu³ee Flej efveef½ele efoJeMeer He[leeUues peeleerue.

Yeeie 12- keÀvee&ìkeÀ keÀe³eoe cnCelees, keÀe³e&keÀeefjCeer meefceleerves efceUeuesu³ee Je Ke®eea He[uesues jkeÀces®³ee mebyebOeele Je<ee&DeKesefjme meJe& efJeke´Àer, Kejsoer, Je pecee Ke®ee&®ee DeÐe³eeJele efnMeesye þsJeeJee. mebmLes®³ee J³eJeneje®es efMeuekeÀerHe$eeletve Kejs Je mJe®í He´efleefyebye efomeeJes. Yeeie 25- ceO³eHe´osMe keÀe³eoe ö mebmLesves peceefJeuesu³ee Je Ke®e& kesÀuesu³ee jkeÀceebmebyebOeele ³eesi³e DeÐe³eeJele efnMeesye cegK³eeue³eele Je<ee&Kesefjpe þsJeeJee l³eeves mebmLes®³ee pecee Je Ke®ee&®³ee J³eJeneje®es Kejs Je mJe®í He´efleefyebye efomeeJes. ns efnMeesye HeoeefOekeÀeN³eeme, meom³eeme Je efveyebOekeÀeme keÀe³ee&ue³eerve JesUsle HeenC³eemeeþer cegK³eeue³eele GHeueyOe keÀjeJesle Demesner veceto kesÀues Deens.

"A noble idea without action is pointless as a spear without a tip."

51

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

Yeeie 16 ö leeefceUvee[t keÀe³eoe Je efve³ece 1860 vetmeej ³eesi³e Je DeÐe³eeJele efnMeesye þsJeuee peeJee. mebmLeskeÀ[tve efJeefJeOe efnMesye Je¿ee DeÐe³eeJele þsJeeJ³eele. mebmLesme jkeÌkeÀce efceUeu³eeJej Je Ke®e& kesÀu³eeJej ueies®e l³ee®eer veeWo kesÀueer peeJeer.

Yeeie 12 Je 13 $eeJeCekeÀesj Je keÀes®eerve keÀe³eoeö mebmLesme efceUeuesu³ee Je mebmLesves Ke®e& kesÀuesu³ee jkeÀces®ee efnMesye keÀe³e&keÀeefjCeerves veeWoJeeJee. lemes®e Jeeef<e&keÀ efMeuekeÀerHe$ee®eer keÀener JewefMe<þîesner veeWoJeeJeerle.

Yeeie 15-HeefM®ece yebieeue keÀe³eoe - mebmLesme efceUeuesu³ee Je mebmLesveer Ke®e& kesÀuesu³ee jkeÀces®ee mebmLes®ee efnMesye cegK³eeue³eele efnMesye Je¿eele DeÐe³eeJele þsJeeJee. Yeeie 12 keÀ-ieesJee, oceCe Je oerJeö mebmLes®³ee cegK³eeue³eele mebmLes®³ee pecee Peeuesu³ee Je mebmLesves Ke®e& kesÀuesu³ee jkeÀceeb®³ee mebyebOeele keÀe³e&keÀeefjCeerves ³eesi³e efnMesye Je¿ee DeÐe³eeJele þsJeeJ³eele. Je Jeeef<e&keÀ efMeuekeÀerHe$ee®eer keÀener JewefMe<þsner veceto keÀjeJeerle. efnMesyee®eer leHeemeCeer (Dee@[erì De@v[ DeekeÀeTbìmedö mebmLes®es mebmLesves DeÐe³eeJele þsJeuesues efnMesye Je l³ee®eer leHeemeCeer mebyebefOele mebmLesJej efve³eb$eCe, efyeve®etkeÀlee Je DeefOeke=Àle DeeJekeÀ peeJekeÀe®eer Kee$eer oslees. ³eesi³e meveoer efnMesye leHeemeCeermeekeÀ[tve Je<ee&letve Je<ee&DeKesjerme mebmLes®es efnMesye leHeemetve IesCes DeefveJee³e& Je HeÀe³eÐee®esner Deens. leHeemeuesueer Jeeef<e&keÀ DeeefLe&keÀ efveJesoveHe$es mebmLee efveyebOekeÀ, Dee³ekeÀj DeefOekeÀejer lemes®e efJeosMeer efveOeer efve³eceve ueeiet Demeu³eeme ie=n ceb$eeue³eeme HeeþJeeJes ueeieleele. jep³eeb®³ee mebmLee veeWoCeer DeefOeefve³eceele efJeefJeOe lejletoerle efnMesye leHeemeCeer Je Jeeef<e&keÀ efJeJejCe He$es meeoj keÀjCes ³ee efJeefMe<þ lejletoer Deensle. meJe&meeOeejCeHeCes ns keÀe³eos efnMesyeeJej efve³eb$eCe Je efnMesye leHeemeCeer mebmLee

veeWoCeer efveyebOekeÀeme ceev³e DeMee efkebÀJee meer.S.keÀe³eoe 1949 vetmeej Hee$e Demeuesu³ee meveoer efnMesye leHeemeCeermeekeÀ[tve leHeemetve I³ee³e®es meebieleele.

Yeeie 5De DeeefCe Yeeie 5 yeöDeemeece jep³e keÀe³eoe- ³eeHe´ceeCes He´l³eskeÀ mebmLesves ojJe<eea l³eeb®ee efnMesye ³eesi³e Hee$elee OeejkeÀ efnMesye leHeemeCeermeekeÀ[tve leHeemetve I³eeJee Je l³ee®³eekeÀ[tve Jeeef<e&keÀ efMeuekeÀerHe$e le³eej keÀªve I³eeJes. Jeeef<e&keÀ efMeuekeÀerHe$ee®³ee 3 He´leer Je leHeemeCeermee®ee DenJeeue ³eele vescekesÀ mebmLes®³ee J³eJeneje®es DemeCeejs ef®e$e leHeemeCeermeekeÀ[tve He´ceeefCele keÀªve I³eeJes. He´l³eskeÀ efMeuekeÀerHe$ee®eer He´le Je leHeemeCeermee®ee He´ceeefCele DenJeeue GHeYeeie 2 (Yeeie 5 De)vetmeej mebmLes®³ee efveyebOekeÀekeÀ[s meJe&meeOeejCe meYes®³ee Peeuesu³ee meYesveblej 30 efoJemeele HeeþJeeJee. Yeeie 12 keÀ-iegpejele keÀe³eoe Je Yeeie 12 [- ceneje<ì^ keÀe³eoe- efnMesyee®eer leHeemeCeer Jeeef<e&keÀ Je efve³eceevetmeej meveoer efnMesye leHeemeCeermeekeÀ[tve keÀjeJeer. leHeemeCeermee®es efMeuekeÀer He$ekeÀ le³eej keÀjCes Je Deefve³eefcelelee vepejsle DeeCeCes ns keÀle&J³e Deens. leHeemeCeermeeves leHeemeCeermebyebOeele DenJeeue le³eej keÀjeJee Je l³ee®eer He´le FbvmHeskeÌìj pevejue ³eeb®³eekeÀ[s HeeþJeeJeer.

Yeeie 4De-HeeB[s®ejer keÀe³eoe - efMeuekeÀer DeboepeHe$ekeÀe®³ee He´leermeesyele pecee Ke®ee&®ee keÀceerle keÀceer keÀe³e&keÀejCeer®³ee oesve meom³eeb®³ee menerves mee#eebefkeÀle efveJesove Meemevee®³ee meer.S.keÀe³eoe 1949 efkebÀJee MeemeveekeÀ[tve efJeMes<e ceev³e leHeemeCeermeekeÀ[tve kebÀHeveer efveyebOekeÀekeÀ[s lemes®e Yeeie 4De He´ceeCes meeoj keÀjeJes. Je ªHe³es 3 MegukeÀ YejeJes. - Þeer. megefveue iee³ekeÀJee[ meveoer uesKeeHeeue, keÀu³eeCe

Two things are bad for the heart -- running upstairs and running down people.

52

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

Dee³ekeÀj-HeefjieCeve Demes keÀjeJes Dee³ekeÀj-HeefjieCeve lekeÌlee DeeefLe&keÀ Je<e& ë 2008-09 ( DeekeÀejCeer Je<e& ë 2009-10) 1. SkegÀCe GlHevve ©. .................... (cee®e& 2008 les HesÀye´g.09 ceOeerue SkegÀCe Jesleve Je Yelles keÀce&®eeN³eebvee He´eHle Peeuesu³ee) 2. Jepee ë (C.A., TSA, W.C., LTA, HPL) ®eer Jemetueer Fl³eeoer) ©. ....................

3. efMeuuekeÀ (Deveg.ke´À. 1 - 2 ) ©. ....................

4. J³eJemee³e keÀj (Profession Tax) ©. ....................

5. efMeuuekeÀ ( 3 - 4 ) ©. ....................

6. ie=nkeÀpee&Jejerue J³eepe (keÀceeue ©.1,50,000) ©. ....................

(1 DesefHe´ue 1999 HetJeea®es keÀpe& Demeu³eeme keÀceeue ©He³es 30,000/-) 7. efMeuuekeÀ ( 5 - 6 ) ©. ....................

8. cesef[keÌuesce (keÀceeue ©He³es 15,000), (DeHebie/ DeJeuebefyele DeHebie/ J³eefkeÌlebmeeþer Ke®e&,

DeeF& /Je[erue/Jeefj<þ veeiejerkeÀ Demeu³eeme ©He³es 20,000)

9. efMeuuekeÀ 10. He´ceeefCele JepeeJeì (Heg©<e 1,50,000 pej ceefnuee Demesue lej ©He³es 1,80,000) 11. efMeuuekeÀ ( 9 - 10 ) 12. ieen³e-iegbleJeCetkeÀ - 80C Debleie&le keÀceeue ©He³es 1,00,000 (NCPF, LIC, NSC, ULIP, ie=nkeÀpe& cegÎue,

©. .................... ©. .................... ©. .................... ©. ....................

osCei³ee, ì³egMeve HeÀer, yee@v[med Fl³eeoer)

13. efMeuuekeÀ ( 11 - 12 ) keÀj³eesi³e GlHevve (Taxable Income) 14. Dee³ekeÀj (Deveg.ke´À. 13 Jejerue efMeuuekeÀ jkeÌkeÀcesJej * * Heg©<e ©He³es 1,50,000 He³e¥le 10 ìkeÌkesÀ, Je l³eeHeg{erue ©He³es 2,00,000 He³eb&le 20 ìkeÌkesÀ. * ceefnuee ©He³es 1,20,000 He³e¥le 10 ìkeÌkesÀ, Je l³eeHeg{erue ©He³es 2,00,000 He³eb&le 20 ìkeÌkesÀ.

15. Sp³egkesÀMeve mesme ( Deveg.ke´À. 14 Jejerue jkeÌkeÀcesJej 3 ìkeÌkesÀ) 16. SkegÀCe Dee³ekeÀj (YejeJe³ee®ee ë Deveg.ke´À 14 + 15)

©. .................... ©. ....................

©. .................... ©. ....................

- jepeWê meesveJeCes

Be honest and hard working. Hard work is equal to prayer.

53

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

met#ce Hele HegjJeþîee®es DeOJe³et&

[e@.ceesnbceo ³etvetme `yeg[leer ns peve~ osKeJesvee [esUe' ³ee meble legkeÀesyeeb®³ee mebJesovesves p³eebveer p³eebveer DeMee DeYeeieer ogëKeer ueeskeÀebmeeþer keÀ<ìHetJe&keÀ ³eesieoeve efoues l³eeb®³ee mebJesovee®eer, ³eesieoevee®eer Je kegÀjyeeveer®eer peieele keÀoj kesÀueer®e iesueer. leMeer®e [e@. ceesnbceo ³etvetme ³eeb®³ee yeebiueeosMeeleu³ee GHeeMeer, DeOe&Heesìer Je DeeefLe&keÀ mene³³eeefJevee yesjespeieej SsHeleer®ee kegÀþueener DeeOeej vemeuesu³ee ueeskeÀebmeeþer met#ce HeleHegjJeþîee®³ee DeeOeeje®eer veerJe þsJeueer Je ueeskeÀesOoej kesÀuee. cnCetve [e@. ³etvetme l³ee ueeskeÀeb®³ee ieȳeeleues leeF&le ve Peeu³eeme veJeue! HeCe l³eebveer ³ee veJ³ee HeleOeesjCee®ee peieYejeleerue lelmece efvejeOeejebmeeþer ie´eceerCe yeBkesÀ®³ee veJ³ee HeleOeesjCeeves peveceveeleerue DeeHeues mLeeve peieYejeletve De{U kesÀues Deens. yeebiueeosMe mJeleb$e cnCetve Go³eeme Deeu³eeJej mJeeleb$³eesllej keÀeUele osMee®eer HeefjefmLeleer ue{eF& Je HeeefkeÀmleeveer mewv³eebveer kesÀuesu³ee peguetce peyejomleercetUs Gllejesllej [yeIeeF&keÀ[s ®eeueueer nesleer l³eele®e ceveg<³eefveefce&leer Demee ceesþe og<keÀeU yeebiueeosMeuee 1974 ceO³es meesmeeJee ueeieuee. 1.5 oMeue#e veeiejerkeÀeb®ee ce=l³et Peeuee. pesJne ueeKees ueeskeÀ YetkesÀves me[keÀebJej ce=l³etcegKeer He[le Demeleebvee DeLe&Meeðee®eer HeesHeìHeb®eer keÀjCes ³eele ceuee mJeejm³e Jeeìues veener. ceer efMekeÀefJele Demeuesues DeLe&Meeðee®es efmeOoeble DeeefCe osMeYej Hemejuesuee oefjêer meceepe ³eeb®ee keÀesCeleener SkeÀceskeÀebMeer mebyebOe veener. DeLe&Meeðee%eebveer Je efJe®eejJebleebveer ceeveJeer oeefjê³ee®ee efJe®eej®e kesÀuesuee veener, l³eecegUs efJeÐeeHeerþeleerue efJeÐeeefJeYetef<ele ueeskeÀ DeejmeHeeveer ceneueele jeefnu³eemeejKes peieleele, lej

efJeÐeeHeerþeyeensjerue iejerye ceeCetme efoJemee®es yeeje leeme jeye jeyetve keÀece keÀjlees lesner DeKeb[HeCes DeeþJe[îee®es meele efoJeme. lejer l³eeuee l³ee®³ee HeesìeHegjles Devve keÀe efceUt ve³es? l³ee®e JesUer [e@. ³etvetme ³eebveer þjefJeues pes keÀe jbpeues ieebpeues iejerye ueeskeÀ Deensle les®e ceePes efMe#ekeÀ DemeCeej. l³eeb®³ee®e peerJevee®ee veJ³eeves DeY³eeme keÀªve l³eeb®³ee He´Mveeb®es cetU mecepetve IesCeej. [e@. ³etvetme ³eeb®ee He´Mvee®ee ceeieesJee megª Peeuee. 1975 Je 76 ³ee oesve Je<ee&le l³eebveer DeeHeu³ee efJeÐeeHeerþeleerue efJeÐeeL³ee¥vee IesTve yeepet®³ee®e peesyeje ieeJeele peeTve ³ee He´Mvee®ee He´el³eef#ekeÀ ceeieesJee IesC³eele, l³eeb®³ee efvejer#eCeele pes iejerye ueeskeÀ Deeues l³eeb®³ee oeefjê³ee®es He´l³e#e efveJeejCe keÀjC³ee®es keÀece keÀesCee SkeÀe®³ee DeeJeeke̳eeleues veJnles®e. l³eebvee l³eeb®³ee meJnxle SkeÀ m$eer PeesHe[ermeceesj Jesleeuee DeekeÀej osTve mìtue le³eej keÀjC³ee®³ee keÀeceele ceive nesleer. He[oe HeOoleercegUs ceefnuee efJeÐeeLeeAveer®eer ceole IesTve mebJeeo meeOeuee Demelee efle®³eekeÀ[s Jeslee®es yeebyet efJekeÀle IesC³eemeeþer mJeleë®es Yeeb[Jeue veJnles cnCetve leer meeJekeÀejekeÀ[tve HebOeje Hewmes keÀpee&Jet Iesle Demes. pesJne mìtue efJeketÀve efleuee 15 Hewmes efceUle lesJne leer meeJekeÀejuee ®eewoe Hewmes Hejle HesÀ[ keÀªve mJeleë®ee veHeÀe kesÀJeU SkeÀ Hewmee þsJeerle Demes. DeMee He´keÀej®eer 42 kegÀìgbyes l³eebvee Dee{Utve Deeueerle. l³eeletve efceUeuesu³ee efve<keÀ<ee&yeeyele [e@. ³egvetme cnCeleele, l³eeb®eer iejeryeer ner l³eeb®ee Jew³eefkeÌlekeÀ He´Mve veJnlee, keÀejCe les DeeUMeer, efkebÀJee J³eJemee³eeme ueeieCeejs %eeve vemeCeejs Demes veJnles. lej l³eeb®ee cetueYetle He´Mve neslee, keÀer J³eJemee³eemeeþer ueeieCeeN³ee Yeeb[Jeuee®eer

Tell me what you are busy about and I will tell you what you are.

54

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

JeeveJee. ieeJeeleerue keÀener meeJekeÀej ns efouesu³ee keÀpee&Jej ceefnv³eeme 10 ìkeÌkesÀ J³eepe DeekeÀejerle Demele, lej keÀener He´keÀjCeele les 10ìkeÌkesÀ J³eepe ns DeeþJe[³eeuee megOoe DeekeÀejerle Demele. HeefjCeece ne keÀer keÀejeefiej, J³eeJemeeef³ekeÀ ³eebveer efkeÀleerner {esj cesnvele keÀ©ve GlHeeove kesÀues lejer Yejcemeeì J³eepee®³ee DeekeÀejCeer cegUs l³eeb®³ee DeeefLe&keÀ HeefjefmLeleerle megOeejCee nesC³ee®eer meglejece Meke̳elee veJnleer. l³eebvee meesH³ee ceeiee&ves KesUl³ee Yeeb[Jeuee®³ee jkeÌkeÀces®ee keÀpe&HetjJeþe kesÀuee iesuee, l³eeJej l³eebveer DeeHeueer cesnvele keÀ©ve GlHeeove kesÀues lej l³eebvee efceUCeeje veHeÀe ne l³eeb®³ee Dee³eg<³eele megKeMeebleer DeeCet MekeÀlees. cnCepes®e l³eeb®³ee ceevesKeeueer KesUl³ee Yeeb[Jeuee®eer vejce GMeer þsJeueer les Deeveboer nesT MekeÀleerue. ne He´³eesie He´l³e#eele DeeCeC³ee meeþer ³egvetme ³eebveer 42 kegÀìgbyeebvee DeeHeu³eekeÀ[erue 1900 ìekeÀe ³esJe{er jkeÌkeÀce Jeeìueer. l³ee jkeÌkeÀcesmeeþer l³eebveer keÀesCeleener J³eepee®ee oj efveefM®ele kesÀuee veener lemes®e leer jkeÌkeÀce DecegkeÀ®e leejKesuee Hejle kesÀueer Heeefnpes DeMeer keÀeuece³ee&oe osefKeue DeeKeueer veener. Demes keÀjC³ee ceeies les cnCeleele keÀer, ’ceer mJeleëuee yeBkeÀj mecepele veener, Hejbleg ceer 42 kegÀìgbyee®eer oeefjê³eeletve cegkeÌlelee keÀjCeeje cegkeÌleeroe³eer cnCetve mecepelees.“ KeN³ee DeLee&ves ³ee He´Mvee®³ee mees[JeCetkeÀermeeþer mebmLeelcekeÀ GHee³e keÀjC³ee®eer DeeJeM³ekeÌlee nesleer.cnCetve ³etvegme ³eebveer l³eeb®³ee He´eO³eeHekeÀHeoe®ee GHe³eesie keÀ©ve SkeÀe yeBkesÀle peeTve l³ee DeefOekeÀeN³eeme Demee HeleHegjJeþe keÀjC³ee®eer efJevebleer kesÀueer. leejCee efMeJee³e kegÀCeener Fmeceeuee keÀpe& osCes cnCepes yeBkesÀ®es efoJeeUs keÀe{C³ee®eer meg©Jeele keÀjCes nes³e, Demes meebietve [e@. ³egvetme®ee ³egefkeÌleJeeo ne meeceLe&veer³e veener Demes meebefieleues. l³eeJej yeBkeÀ DeefOekeÀeN³eeves þeceHeCes meebefieleues keÀer leejCe vemeuesuee keÀpe& ceeieCeer keÀjCeeje

Fmece ne keÀOeerner yeBkesÀ®³ee efve³eceebHe´ceeCes keÀpe& efceUC³eeme Hee$e (ke´sÀ[erìJeoea) nesGÀ®e MekeÀle veener. l³eeJej [e@. ³etvegme ³eebveer Gllej efoues keÀer, legcneuee keÀmes þeTkeÀ keÀer, p³eeb®eskeÀ[s leejCe veener les ke´sÀ[erì Jeoea Demele veenerle ? pej legcner l³eebvee DeMee efjleerves keÀOeer®e keÀpe& HegjJeþe kesÀuee vemesue Je legcner ns efJeOeeve keÀjerle Demeeue lej ceeP³ee ¢<ìerves yeBkeÀ megOoe ueeskeÀefJeMJeemeeme Hee$e (efHeHeue -Jeoea) veener. [e@. ³etvetme ³eebveer peesyeje ³ee keÀe³e&#es$eele DeeHeues keÀece megª®e þsJeues. l³eebveer l³eeb®³ee He´³elveebveer 500 kegÀìgbyeeb®es peerJeve megme¿e keÀªve DeeHeuee He´³eesie ³eMemJeer keÀªve oeKeJeuee. yeebiueeosMe Meemevee®³ee ceeuekeÀer®³ee meWvì^ue yeBkeÀ Je Flej J³eeHejer yeBkeÀebMeer mecevJe³e meeOetve ³ee DevegYeJeeves efmeOo Peeuesu³ee He´³eesiee®eer DebceueyepeeJeCeer keÀjC³eeyeeyele Deeie´n Oejuee. [e@. ³egvetme ³eebveer ³ee He´keÀjCeeyeeyele cepeyetle HeÀUer le³eej kesÀueer. l³ee®es HeÀU keÀer l³eeb®eer efveJe[ osMee®³ee mesvìb^ue yeBkeÀJej vesceCetkeÀ Peeueer. ³egvegme ³eeb®³ee He´keÀuHeeme Deveg©He Demes DeveskeÀ He´keÀuHe yeebieuee osMe®³ee mebsvì^ue yeBkesÀves `ie´eefceCe He´keÀuHe' jeyeefJeC³eeme meg©Jeele kesÀueer. osMee®³ee DeveskeÀ Yeeieele ³ee efjleerves ns ie´eefceCe He´keÀuHeebveer DeekeÀej Iesleuee. met#ce HeleHegjJeþ³ee®es keÀece Jesieeves meg© nesles. mesvì^ue yeBkesÀ®³ee 86 MeeKeebveer 59000 met#ce HeleHegjJeþe keÀ©ve [e@.³egvetme ³eeb®³ee mebkeÀuHevesuee He´eflemeeo efouee. DeMee efjleerves ³eMe neleer Deeues Demeleebvee [e@. ³egvetme ³eebveer DeeHeu³ee He´eO³eeHekeÀ Heoe®ee efJeÐeeHeerþeuee jepeerveecee meeoj keÀ©ve HetCe&JesU ³ee met#ce HeleHegjJeþ³ee®³ee keÀeceemeeþer mJeleëme Jeentve IesC³ee®ee efveCe&³e Iesleuee. 1983 ceO³es [e@.³egvetme ³eebveer ie´eefceCe yeBkesÀ®eer mLeeHevee kesÀueer Je met#ceHeleHetjJeþ³ee meesyele Flej DeveskeÀ keÀu³eeCekeÀejer

Love never asks; but gives.

55

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

He´keÀuHe Je GÐeesie DeeHeu³ee ie´eefceCe yeBkesÀ®³ee í$eeKeeueer DeeCeuesle.

DeeHeCe keÀOeer yeBkesÀ®eer MeeKee efkeÀkee keÀe³ee&ue³e ìsefueHeÀesve, ìeF&Heje³eìme&, ieeefue®ee, keÀpee&meeþer keÀesCel³eener leNns®es uesKeer keÀjej ³ee yeeyeeRefMeJee³e, meieU³eele cenlJee®es keÀer keÀce&®eejer ¿ee meJe& ceefnuee. DeMee yeBkesÀ®eer kegÀCeer keÀOeerner keÀuHevee®e keÀ© MekeÀCeej veener. Hejbleg yeebieuee osMeele DeMeer yeBkeÀ DeefmlelJeele Deens. leer ie´eceerCe yeBkeÀ. leer HeejbHeefjkeÀ yeBkesÀmeejKeer veener®e. ¿ee yeBkesÀletve keÀpe& efoues peeles. l³ee keÀpee&®eer HejleHesÀ[ J³eepeemen keÀjC³eele ³esles. keÀpe&oejebvee yeBkeÀs®es keÀce&®eejer l³eeb®³ee Kes[îeeleerue Iejer, keÀecee®³ee efþkeÀeCeer ³esTve Yesìleele, Demes meebieC³eele Keso Jeeìlees keÀer, Demes keÀpe&oej ns efvejeefÞele, efvejeOeej efkebÀJee kegÀ®ekeÀeceer Demeleele Demes veJns, lej leer ceeCemes®e Deensle. ³ee ³egieele ceefnueeb®es meyeueerkeÀjCe keÀjCeejer ner SkeÀ DeeieUer JesieUer ³eb$eCee Deens. jMvee DeeoxefMej ¿ee uesefKekesÀves pesJne ns meJe& yeejkeÀeF&ves Heeefnues, l³eecegUs leer ³ee keÀe³e&HeOoleerves YeejeJetve iesueer. Je efleves ³ee ie´eefceCe yeBkesÀ®³ee peieeJesieU³ee keÀe³e&HeOoleeruee kegÀmeeaveele kesÀuee, p³eecegUs peieYejeleerue ceefnueeb®³ee peerJeveele veJeerve He´keÀeMe DeeCeuee. yeebieuee osMeele ueeKees keÀjes[es ceefnuee pevceYej oeefjê³eele Kemlee Keele Je DeefleMe³e He´efleketÀue HeefjmLeerleerMeer meecevee keÀjerle pevceeme ³esleele, keÀMeer yeMeer peieleele. l³eeleerue®e SkeÀ ogozJeer ceefnuee npeervee yesiece efle®³ee®e Meyoele, `pevceeuee Deeu³ee yejesyej ceer ³ee pevceele keÀOeerner megKeer nesT MekeÀCeej veener, keÀe³ece oeefjê³eele®e efKeleHele He[eJes ueeiesue, DeMeer HeefjmLeerleer nesleer.' leer ðeer cnCetve pevceeuee Deeu³ee cegUs leer efle®³ee kegÀìgbyeemeeþer mebkeÀì cnCetve®e GYeer þekeÀueer. keÀejCe efle®³ee efJeJeenemeeþer pees ceewu³eJeeve Hewmee kegÀìgbyeeuee ðeerOeve cnCetve

efle®³ee meemej®³ee ueeskeÀebvee ÐeeJee ueeiesue lees J³eJenej ¿ee kegÀìgbyeemeeþer DeefleMe³e ³eeleveece³e Demesue. efleves efle®³ee DeeF& keÀ[tve DeveskeÀoe DewkeÀues nesles keÀer efle®ee pevce nesC³ee Deieesoj®e efle®eer Ye´gCenl³ee keÀjC³ee®ee kegÀìggbyee®ee efJe®eej neslee. efle®³ee GojYejCeemeeþer efleuee keÀener lejer J³eJemee³e keÀjCes Del³eeJeM³ekeÀ nesles. Hejbleg l³eemeeþer Yeeb[Jeuee®eer iejpe nesleer. les efleuee kegÀþtve efceUC³ee®eer MeemJeleer veJnleer, pejer les efleves meeJekeÀejekeÀ[tve Iesleues, lejer l³ee keÀpee&®eer HejleHesÀ[ efleuee keÀjlee ³esF&ue ³ee yeeyele leer meeMebkeÀ nesleer. DeMee ueeKees keÀjes[es npeervee yesiece yeebieuee osMeele nueeKeer®es peerJeve peiele nesl³ee. npeervee yesiece ner yeebieuee osMeeleerue {ekeÀe ³ee jepeOeeveer®³ee MenjeHeemetve peJeU®³ee®e Kes[îeele 1959 meeueer oefjêer kegÀìgbyeele pevceeuee Deeueer. l³ee mene yeefnCeer nesl³ee, yeeHe Meslecepetj neslee, lees ³ee kegÀìgbyee®es Heeueve Hees<eCe keÀjC³eeme meJe&mJeer DemeceLe& neslee. efle®³ee yeeHeeves efle®es ueive SkeÀ DebOe ceeCemeeMeer ueeJetve efoues, keÀejCe l³eeuee ueiveemeeþer ngb[e DeHesef#ele veJnlee. ueiveeveblej leer Flejeb®³ee Iejele Pee[ueesì Je ceesuekeÀjCeer®es keÀece keÀ©ve DebOe veJeN³eemen DeeHeuee GojefveJee&n keÀjerle Demes. Hejbleg l³ee ogozJeer ueivee veblej efleuee leerve DeHel³es Peeueer. l³eeb®es Heeueve Hees<eCe keÀjCes ns efoJ³e®e nesles. l³ee ojc³eeve efleves ie´eefceCe yeBkesÀ yeeyele ceeefnleer Iesleueer keÀer ner yeBkeÀ iejeryeebmeeþer yejs®e keÀener ®eebieues keÀjles, l³eelener ceefnueebmeeþer He´eL³ec³e efoues peeles. efleves ie´eceerCe yeBkesÀMeer mebHeke&À meeOeC³eemeeþer DeeHeu³ee DebOe veJeN³ee®eer HejJeeveieer ceeefieleueer. Hejbleg efle®³ee veJeN³eeuee ie´eceerCe yeBkesÀyeÎue DeHeÀJeeie´mle Je ®egkeÀer®eer ceeefnleer nesleer. l³ee®³ee celes ie´eceerCe yeBkeÀ ner ®eUJeU efKe´efmle ueeskeÀebveer iejeryeebvee vee[tve l³eebvee l³eeb®³ee Oecee&le IesC³ee®es <e[³eb$e Deens. cnCetve ie´eceerCe yeBkeÀ ner ®eUJeU Fmueece®es

Faith, a happy home, and challenging work are the motivation factors for a happy life.

56

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

Ke®®eerkeÀjCe keÀjC³ee®ee HeeefM®eceel³eeb®ee kegÀìerue [eJe Deens. l³eeves yee³ekeÀesuee lebyeer efoueer keÀer, pej efleves ie´eceerCe yeBkesÀMeer mebyebOe He´mleeefHele kesÀuee lej lees efleuee HeÀejkeÀle osF&ue. keÀejCe Fmueece ceO³es yee³ekeÀes Heemetve keÀe[ercees[ IesC³eemeeþer leueekeÀ ne Meyo Hegjsmee Deens. l³eecegUs npeervee yesiece ®eer keÀeW[er Peeueer. leer efnccele keÀ©ve kegÀCeeueener keÀenerner ve meebielee yeepet®³ee ieeJeele iesueer Je ie´eefceCe®³ee He´yeesOeve keÀe³e&ke´Àceele Yeeie IesTve ie´eceerCe yeBkesÀ®³ee keÀe³e&keÀl³ee¥keÀ[tve ie´eceerCe yeBkesÀyeeyele Jemletefve<ì ceeefnleer efceUefJeueer. p³eele ie´eceerCe yeBkesÀ®³ee lelJe%eevee®ee efleuee mee#eelkeÀej Peeuee. ie´eceerCe yeBkesÀ®eer He´eLeefcekeÀ meom³ee nesC³eemeeþer efleves neskeÀej efouee, keÀe³e&keÀl³ee¥veer efleuee pes keÀener He´efMe#eCe me$eele efMekeÀefJeues l³eele yeBkesÀ®³ee efve³eeceeb®ee meceeJesMe neslee. ie´eceerCe yeBkesÀ®³ee efve³eceebyeeyele leeW[er Heefj#ee IesTve efleuee ie´eceerCe efve³eceeb®eer J³eJeefmLele ceeefnleer efceUeueer Deens efkebÀJee keÀmes, ³ee®eer Keelejpecee keÀjC³ee®ee He´³elve kesÀuee Demelee, leer DeefleMe³e efvejeMe Peeueer Je leer meceeOeevekeÀejkeÀ Gllejs osC³eeme DemeceLe& þjueer. keÀejCe leer meJe& DeJeiele keÀjC³eeme DemeceLe& nesleer keÀejCe leer DeefMeef#eefMele nesleer. efleves ³ee He´keÀeje®ee l³eeie keÀjC³ee®eer F®íe J³ekeÌle kesÀueer Je leer Hejle peeC³eeme efveIeeueer. efle®eer nleeMee Flej He´efMe#eCeeLeea ðeer³eeb®³ee ue#eele Deeueer. l³eebveer efleuee Oew³e& Je efnccele efoueer, l³ee cegUs leer leeW[er Heefj#esle GlleerCe& Peeueer. MesJeìer SkeÀ efoJeme Demee Deeuee keÀer leeruee ie´eefceCe ye@skesÀves ieìele meeefceue keÀ©ve Iesleues Je leeruee 2000 ìkeÀe (yeebiy=ee osMeer ®eueve) ®es keÀpe& cebpetj Peeues. pesJne ner jkeÌkeÀce efle®³ee neleer Deeueer, l³eeJesUer efleuee DeefleMe³e ieefnJe©ve Deeues Je efle®³ee [esȳeeletve DeÞetb®³ee Oeeje efle®³ee ieeueeJe©ve Jeent ueeieu³ee. efle®³ee ieìeleerue ceefnueebveer efleuee meuuee

efouee keÀer efleves SkeÀ iee³e Kejsoer keÀjeJeer Je leer ogYeleer nesC³eeHe³e¥le HeesmeeJeer. lemes®e Mesleele le³eej nesCeeje leebogU mJe®í keÀ©ve lees yeepeejele efJekeÀeJee. pesJne npeervee®ee yeeHe ³ee keÀpee&letve efJekeÀle Iesleuesues ieeF&®es efHeuuet IesTve npeervee®³ee oejer Heesn®euee, lesJne npeervee®ee DeebOeUe veJeje ceveesceve Keg<e Peeuee Je lees efleuee leueekeÀ osC³ee®eer yeeye osefKeue efJemejuee. npeervee DeLekeÀ cesnvele keÀ©ve keÀpee&®³ee jkeÌkeÀcesJej keÀceeF& keÀ©ve Iesleuesu³ee 2000 ìkeÀ³ee®³ee keÀpe&e®eer HejleHesÀ[ keÀjC³eeme ³eMemJeer Peeueer. efleves ie´eceerCe yeBkesÀkeÀ[tve DeeCeKeer keÀpee&®eer ceeieCeer kesÀueer Je l³eeletve efleves Mesleer®ee uenevemee legkeÀ[e Kejsoer kesÀuee. l³eeJej efleves 70 kesÀUer®³ee jesHeeb®eer ueeJeCeer kesÀueer. GJe&jerle jkeÌkeÀcesletve efleves DeeCeKeer SkeÀ keÀeueJe[ Kejsoer kesÀueer. kesÀJeU keÀþesj HeefjÞece Je JesUer®e neleer He[uesueer keÀpee&®eer jkeÌkeÀce ³eeletve leerves pees peefceveer®ee legkeÀ[e Kejsoer kesÀuee lees ieneCe þsTve Deeuesu³ee HewMeeveer yekeÀN³ee, yeokesÀ Je keÀeWye[³eeb®eer Kejsoer keÀ©ve leer ³ee meieU³ee `Fmìsìer®eer' ceeuekeÀerCe Peeueer. leer cnCeeueer keÀer ³ee cegUs efleuee Deelee leerve JesU®es pesJeCe efceUC³ee®eer mees³e Peeueer. DeeþJe[³eeletve SKeeoJesUer ceebmeenej keÀjC³ee®eer osefKeue yesieceer Peeuesueer, efpe®eer efleves keÀuHevee kesÀuesueer veJnleer. Deelee efleuee DeelceefJeMJeeme efvecee&Ce Peeuee neslee keÀer, leer Deelee efle®³ee leervner cegueebvee MeeUsle oeKeue keÀ©ve l³eebvee ceneefJeÐeeue³eerve efMe#eCe osC³eemeeþer me#ece Deens cegues ng<eej efveIeeueerle lej l³eebvee efJeÐeeHeerþele osefKeue efMe#eCeemeeþer leer HeeþJet MekeÀles. ner SkeÀ®e ³eMekeÀLee ie´eefceCe yeBkesÀ®eer veener lej DeMee ueeKees ³eMekeÀLee ie´eefceCe yeBkesÀves He´l³e#eele DeeCeu³ee Deensle. yeebieuee osMeele®e veJnslej peiee®³ee keÀeveekeÀesHeN³eele ne DeefYeveJe He´³eesie keÀ©ve keÀjes[es ceefnueeb®es peerJeve

Being assertive, is protecting your interests without harming other people's rights.

57

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

Deepe ceeieea ueeieues Deens. cnCetve l³eemeeþer meJe& Þes³e cnCepes ner yeBkeÀ Fmueece Oecee&®³ee efJe©Oo Deens. l³eeJej ns Demeeceev³e otj¢<ìer DeeefCe kegÀCee®³eener kegÀ®es<þskeÀ[s ³egvetme cnCeleele keÀer ie´eefceCe yeBkeÀ ner keÀesCel³eener He´keÀejs ogue&#e keÀ©ve DeeHeu³ee Oes³³eeves He´sjerle nesTve SkeÀ®e J³eeHeejer yeBkeÀ veener. ¿ee yeBkesÀ®eer mebHetCe& ceeuekeÀer keÀpe&oejeb®eer O³eeme IesTve met#ce HeleHegjJeþe iejeryeebvee keÀ©ve, iejerye Deens. pes keÀener J³eepe keÀpe&oejekeÀ[tve mJeerkeÀejles l³ee yeBkesÀkeÀ[s ve peelee yeBkeÀ®e iejeryee®³ee oejele IesTve ³esCeejs J³eepee®ee Hewmee megOoe keÀpe&oejebvee®e efceUlees. l³eecegUs met#ceHeleHegjJeþ³ee®es DeOJe³et& keÀpe&oej Je yeBkesÀ®es Kejs Je ie´eefceCe yeBkeÀ®es mebmLeeHekeÀ ceeuekeÀ ns ye®eleer®eer mebJe³e ö [e@ ceesnbceo ³egvegme ns mJeleëme ueeJetve Iesleele SkeÀcesJeeefÜefle³e J³eefkeÌlecelJe cnCetve ne osefKeue DeejesHe Deens.

Fmueece efJejesOeer yeBkeÀ Deens Demes efmeOo nesle ie´eceerCe yeBkeÀs®³ee veener. [e@. ³etvetme ³eebveer mLeeHeves veblej leer mLeeHeve kesÀuesu³ee ie´eceerCe YejYejeìerme ³esC³eeme HeÀejmee ie´eceerCe yeBkeÀ, {ekeÀe yeBkesÀmebyebOeele ie´eefceCe yeBkeÀ keÀeU ueeieuee veener. Hejbleg pesJne ®eebieues keÀece nesle Demeles lesJne efJejesOe ne DeefveJee³e& ceePeer DeeF& Deens. efleves ceuee Hegve&pevce efouee Deens. DeMeer Demee Yeeie nes³e. l³eeb®³ee efJejesOekeÀebveer ie´eefceCe yeBkesÀ®es keÀe³e& [e@. ³etvetme ³eeb®eer YeeJevee Deens. ns Fmueece®³ee efJejesOeele meg© Deens DeMeer DeeJeF& GþJeueer. [e@. ceesnbceo ³etvetme p³eeb®³ee otj¢<ìer Je DeLekeÀ l³ee efJejesOekeÀebveer kesÀuesu³ee He´l³eskeÀ DeejesHee®es meceHe&keÀ HeefjÞeceebves yeBkesÀceeies Demeuesuee ceneve yeBkeÀj Demes efmeOo Demes Keb[ve [e@. ³egvetme ³eebveer kesÀues Je ne osefKeue nuuee Peeues. [e@. ³etvetme meejKeer ceneve J³ekeÌleer ner DeefleMe³e HejleJetve ueeJeuee. ner ie´eefceCe yeBkeÀ cnCepes Fmueece efJe©Oo ce=ogYee<eer, ceeveJee®es peerJeve mece=Oo keÀjC³eeme DeLe&Meeðee®es HegkeÀejuesues DeIeesef<ele ³egOo Deens. ³egvetme cnCeeues keÀer efmeOoeble DeHetjs Deensle, cnCetve l³eemeeþer JesieUs efJe®eej ie´eefceCe yeBkesÀves peer lelJes ie=efnle Oe©ve keÀece meg© kesÀues Deens efJeMJe efvecee&Ce keÀjCeeje efJeÐeeHeerþe®³ee ®eej efYebleer®³ee les Flej yeBkeÀeb®³ee letuevesves peemle FmueeefcekeÀ Deens, keÀejCe Deele ve jceCeeje, DeLe&Meeðee®ee iee{e DeY³eemekeÀ, p³ee®es n³ee yeBkesÀ cegUs mJe³ebjespeieejeuee He´eslmeenve efceUeues Deens. peerJeve DeeefCe HesnjeJe ne DeefleMe³e meeOee Deens. lejer les ceefnueebvee jespeieejeefveefcelle otjJej®³ee Yeeieele keÀeceemeeþer ueepeeUt Je Keepeieer peerJeveele cepesMeerj Jeuueer Deens. keÀejKeev³eele peeJes ueeieles, GueìHe#eer ceefnueebvee DeefleMe³e Deeveboer Je Yesìermeeþer menpe GHeueyOe nesCeejs Iej®³eeIejer mJe³ebjespeieeje®³ee mebOeercegUs ceefnuee Iejeyeensj meodie=nmLe Deensle. l³eebveer pes keÀener j®eveelcekeÀ Je peele veener ns FmueeefcekeÀ veJns keÀe³e? otmeje DeejesHe neslee peiee®es [esUs GIe[Ceejs keÀece kesÀues, leer peeiee nesleer oesve keÀer, Fmueece ceO³es J³eepee®ee Oeboe l³eep³e þjJeuesuee Deens. Me³eveie=ns Demeuesueer ie´eceerCe yeBkesÀ®³ee Fceejleerleerue l³eeb®eer ie´eceerCe yeBkeÀ pes keÀpe& osles l³eeJej J³eepe DeekeÀejues peeles. meoefvekeÀe. ³ee Iejele les, l³eeb®eer Helveer Je cegueieer oervee ¿ee A contented man even though poor is happy; a discontented man though rich is unhappy.

58

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

jenle Demele. ³ee ie´eceerCe yeBkesÀ®es cegK³eeue³e yeebiueeosMe®³ee jepeOeeveerle {eke̳eele Demetve l³ee efþkeÀeCeer l³eebveer lesje Je<e& leHeM®e³ee& kesÀueer. l³eeb®³ee mJeceeuekeÀer®eer keÀesCeleerner ceesìej iee[er efJekeÀle IesTve JeeHejueer veener. l³eebvee ne@ìsue yegkeÀeRie Je Flej Ke®ee&meeþer yeBkesÀves ke´sÀ[erì keÀe[x efouesueer nesleer.

Hejbleg l³eebveer l³ee keÀe[e&®ee mJeleëmeeþer keÀOeerner GHe³eesie kesÀuee veener. Demes ceesþsHeCe efJejUs®e Deens.

DeMee ³ee ceneve efJeYetleer®ee pevce 1940 ceO³es yeebieuee osMe®³ee ef®elleieebJe ³ee Menjele Peeuee. l³eeb®es Je[erue ns J³eJemee³eeves meesveej nesles. ef®elleieebJe ns HetJe& yeebieuee osMe®³ee Yeeieeleerue J³eeHeejer cenlJee®es Menj Deens. l³eeb®³ee Je[erueeb®eer keÀeQìgbefyekeÀ DeeefLe&keÀ HeefjefmLeleer yeN³eeHewkeÀer nesleer. DeeHeu³ee cegueeves G®®e efMe#eCe I³eeJes DeMeer Je[erueeb®eer F®íe nesleer. l³eeb®³ee DeeF&®es veeJe meesefHeÀ³ee Keeletve Demes nesles, les DeeF&Jej KegHe®e He´sce keÀjerle Demele. l³eeb®³ee DeeF&uee SkegÀCe 14 DeHel³es Peeueerle Hejbleg pevceJesUer®e l³eeleerue Hee®e cesueerle. l³eeb®eer DeeF& ner DeefleMe³e

keÀveJeeUt mJeYeeJee®eer nesleer, keÀesCeerner ³ee®ekeÀ Iejer Deeu³ee veblej efleves l³eeuee efjkeÌle nmleeves Hejle HeeþefJeues veener. l³ee mJeYeeJee®eer íeHe ceesncceo ³egvetmeJej He[Ces Yeeie®e nesles. les cnCeleele ceer l³ee DeeF&®ee meowJe $eÝCeer Deens keÀejCe efle®³ee®e He´sjCesves ceer ns pevekeÀu³eeCee®es keÀece neleer IesT MekeÀuees Je efle®³ee®e DeeefMeJee&oeves les le[erme vesT MekeÀuees. keÀeueeblejeves ogozJeeves l³eeb®³ee ceelesme ceeveefmekeÀ Deepeejeves ie´emeues, efJemce=leer Je ceWogleerue Deepeejeves efle®es efveOeve Peeues.

1965 meeueer l³eebvee HegÀueye´eF&ì efMe<³eJe=lleer efceUeueer Je les DeLe&Meeðee®³ee mebMeesOeveemeeþer Jeeb[sjefyeuì efJeÐeeHeerþ, vesMeefJeues, ìsefvemeer (DecesjerkeÀe) ³esLes jJeevee Peeues Je l³eebveer kesÀuesu³ee ceewefuekeÀ mebMeesOeveemeeþer efJeÐeeHeerþeves l³eebvee [e@keÌìj Dee@HeÀ efHeÀuee@mee@HeÀer ner HeoJeer yeneue kesÀueer. les DecesjerkesÀle 7 Je<ex JeemleJ³eele nesles. 1972 ceO³es les yeebieuee osMeele Hejle Deeuesle Je ef®elleieebJe efJeÐeeHeerþele DeLe&Meeðe efJeYeeie He´cegKee®eer peJeeyeoejer l³eebveer Hesueueer.

-ceveesnj FbieUs

[e@. ceesnbceo ³etvetme Je l³eeb®eer Helveer Like a miser that longeth after gold, let thy heart pant after God.

59

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 8  HesÀye´gJeejer 2009

`efJeMJemle' ³ee ceeefmekeÀ efve³elekeÀeefuekeÀeleerue peeefnjeleermeeþer

ojHe$ekeÀ 1) keÀJnj Hespe veb. 4 Deeì& HesHejJejerue meHlejbieeleerue peeefnjele ( HetCe& Heeve ) 2) keÀJnj Hespe veb. 2 Je 3 Deeì& HesHej Jejerue

meHlejbieeleerue peeefnjele ( HetCe& Heeve )

3) Deeleerue Deeì& HesHejJejerue meHlejbieeleerue peeefnjele ( HetCe& Heeve ) .. ..

©. 15,000/-

©. 10,000/- (He´l³eskeÀer) ©. 7,500/-

4) Deeleerue Deeì& HesHejJejerue meHlejbieeleerue peeefnjele ( DeOex Heeve ) .. ..

©. 4,000/-

5) Deeleerue meeO³ee HesHejJejerue ke=À<Ce-OeJeue

peeefnjele ( HetCe& Heeve ) ..

©. 3,000/-

6) Deeleerue meeO³ee HesHejJejerue ke=À<Ce-OeJeue

peeefnjele ( DeOex Heeve ) ..

©. 1,500/-

7) Deeleerue meeO³ee HesHejJejerue ke=À<Ce-OeJeue

peeefnjele ( HeeJe Heeve ) ..

©. 1,000/-

peeefnjeleoejebvee efJevebleer Deens keÀer, l³eebvee l³eeb®eer peeefnjele l³eeb®³ee HeOoleerves He´emf eOo keÀjeJe³ee®eer Demeu³eeme ef[PeeF&ve GHeueyOe keÀ©ve ÐeeJes. pej l³eeb®eer JesyemeeF&ì Demesue lej l³ee Je©ve oseKf eue Deeì& Jeke&À Deecner le³eej keÀ©ve IesT, pej meeOeer peeefnjele He´emf eOo keÀjeJe³ee®eer Demeu³eeme peeefnjeleer®ee cepeketÀj megJee®³e mJe©Heele HeeþefJeC³eele ³eeJee. peeefnjeleer®³ee jkeÌkeÀces®es OeveeosMe ke=ÀHe³ee ` mebke´ÀceCe HeefyuekesÀMevme De@v[ keÀvmeuìbìmed ' ³ee veeJeeves keÀe{C³ee®eer efJevebleer Deens. efkebÀJee meoj®es OeveeosMe efkebÀJee jesKe jkeÌkeÀce DeeHeu³ee veefpekeÀ®³ee mìsì yeBkeÀ Dee@HeÀ FbeGf ³ee®³ee keÀesCel³eener MeeKesle meoj®³ee Keel³ee®³ee veeJes Hes-Fve-mueerHe þjeefJekeÀ jkeÌkeÀces®eer le³eej keÀ©ve leer Deece®³ee keÀjbì Keeles ke´À. 30400472748 ³ee Keel³eeJej pecee keÀ© MekeÀlee. lemes kesÀu³eeme ceesyeeF&ue ke´ÀceebkeÀ 09869342980 ³ee Jej keÀUefJeC³ee yeeyele efJevebleer Deens.

mebHeeokeÀer³e meuueeieej ceb[U v³ee³ecetleea Þeer. Deveble ceeves : ceepeer v³ee³ecetleea, cegyb eF& G®®e v³ee³eeue³e DeeefCe ceepeer DeO³e#e jep³e ceeveJeeefOekeÀej Dee³eesie ceneje<ì^ jep³e, cegyb eF&.

He´e.[e@.efJepe³e ef®eìCeerme : ceepeer efJeOeer efJeYeeie He´cegKe, cegyb eF& efJeÐeeHeerþ DeeefCe ceepeer meom³e, jep³e ceeveJeeefOekeÀej Dee³eesie ce.jep³e, cegyb eF&. Þeer.yeer.Sve.JeeIeceejs : meveoer DeefOekeÀejer, (Dee³e.Deej. ìer.Sme.) meWvì^ue jsuJes, cegyb eF&. Þeer.Meb. ue. leeboUskeÀj : ceepeer efpeune efveyebOekeÀ, menkeÀejer mebmLee, þeCes. Þeer.He´keÀeMe Deej.kegÀuekeÀCeea : efMe#eCe GHemeb®eeuekeÀ (mesJee efveJe=lle), HegCes. He´e.Þeer.Sme.Sce.iee³ekeÀJee[ : meveoer uesKeeHeeue Je He´eO³eeHekeÀ.

He´e.Þeer. ieesHeeU ogKeb[ s : ceepeer He´eO³eeHekeÀ Je efJe®eejJeble, meceepemesJekeÀ.

De@[.Þeer. Deej.Sve.peeOeJe : De@[JneskesÀì, ne³ekeÀesì,& Deewjib eeyeeo.

De@[.Þeer.Deej.Sme.iegjJe : ceepeer mene³ekeÀ Oecee&oe³e Dee³egkeÌle Je JekeÀerue, HegCes. Þeer. Jner. yeer. meeleJeer : ceepeer GHeefpeuneefOekeÀejer Je ceepeer GHee³egkeÌle, keÀu³eeCe[esyb eerJeueer.ceneveiej HeeefuekeÀe, keÀu³eeCe, þeCes. Þeer. He´Yet. Heer. OeeceCes : efveJe=lle men-efveyebOekeÀ menkeÀejer mebmLee, ceneje<ì^ jep³e, cegyb eF& He´e.YeeT oe³eoej : He´eO³eeHekeÀ, meceepeMeeðe efJeYeeie, veeieHetjceneefJeÐeeue³e,veeieHetj] [e@.Sme.Sue.JeeIeceejs : Ëo³ejesie lep%e, þeCes.

Straw eaten by cows turns into mild, while milk drunk by serpents turns into poison.

60

Je<e& 1 ues  DebkeÀ 7  peevesJeejer 2009

efJeMJemle ceeefmekeÀe®es Jeie&Ceeroej nesC³eemeeþer Devegmeje³e®eer HeOole.

efJeMJemle ³ee ceeefmekeÀe®eer Jeeef<e&keÀ Jeie&Ceer ©He³es 400/- De#ejer (©He³es ®eejMes HeÀkeÌle) Deens. l³ee keÀjerlee DeeHeu³ee veefpekeÀ®³ee mìsì yeBkeÀ Dee@HeÀ Fb[er³ee®³ee MeeKesle meesyele Ye©ve efou³eevegmeej Jeie&Ceer®³ee jkeÌkeÀces®eer Hes-Fve-mueerHe le³eej keÀ©ve leer keÀesCel³eener MeeKesle jkeÌkeÀcesmen efkebÀJee ®eskeÀmen efou³eeme leer MeeKee leer jkeÌkeÀce mJeerkeÀe©ve Deece®³ee keÀjbì DekeÀeGbÀì vebyej 30400472748 Jej pecee keÀjsue. pej jesKe jkeÌkeÀce YejeJe³ee®eer Demeu³eeme veesìeb®es efJeJejCe mueerHe ceI³es osCes DeeJeM³ekeÀ Demetve, pej DeeHeCe Jeie&Ceer ®eskeÀves Ye© Fef®íle Demeeue lej ®eskeÀ ®es mueerHe ceOeerue jkeÀeves YejCes iejpes®es Deens. ®eskeÀ ``mebke´ÀceCe HeefyuekesÀMevme DeBv[ keÀvmeueìbìme d“ ³ee veeJeeves le³eej keÀjeJee ueeiesue.

meoj®eer jkeÌkeÀce jesKeerves Deiej ®eskeÀves Deece®³ee Keel³eele Yeju³ee yejesyej SkeÀ HeesmìkeÀe[& Keeueerue ceeefnleer osTve Deecneme HeeþefJeu³eeme l³eeleerue ceeefnleervegmeej Deecner DeeHeu³ee Jeie&Ceer®es jskeÀe@[& Deece®³ee mebieCekeÀeJej le³eej keÀ©ve DeeHeCeeme ojcene®ee DebkeÀ Heesmìeves HeeþefJeC³ee®eer lepeefJepe keÀ©. pej DeeHeCeeme DebkeÀ efceUeuee®e veener lej lemes Deecneme HeesmìkeÀe[& HeeþJetve Deiej HeÀesveÜejs keÀUefJeu³eeme, DebkeÀ HeeþefJeC³ee®eer J³eJemLee keÀjC³eele ³esF&ue.

He´efle, J³eJemLeeHekeÀer³e mebHeeokeÀ, efJeMJemle, ceeefmekeÀ, þeCes ³eebmeer me.ve.efJe.efJe. Deecner efJeMJemle ceeefmekeÀe®eer Jeeef<e&keÀ Jeie&Ceer efoveebkeÀ / /200 jespeer mìsì yeBkeÀ Dee@HeÀ Fbef[³ee®³ee .......................MeeKesle jesKeerve/®eskeÀves pecee kesÀueer Demetve DebkeÀ ceeefieue Hel³eeJej HeeþefJeC³ee®eer efJevebleer Deens, keÀUeJes.

DeeHeuee efJeMJeemet,

DebkeÀ Keeueer veceto Hel³eeJej HeeþJeeJee ë Þeer......................................... mebmLes®es veeJe.................................. ceg................. Heesmì..................... He´efle, leeuegkeÀe .............. efpeune ................. cee.J³eJemLeeHekeÀer³e mebHeeokeÀ, Heerve 400 000. `efJeMJemle ` ceeefmekeÀ, mebke´ÀceCe HeefyuekesÀMevme DeB[ keÀvmeuìbìmed,

(Meke̳elees Hellee meefJemlej DemeeJee DeMeer DeHes#ee Deens.) ieeUe ke´À.40,oeoespeer keÀeW[osJe mìsef[³ece, Keejìve jes[, þeCes. 400 601.

Specimen Pay-in-Slip vecetvee Hes-Fve-efmueHe