LetselschadeNEWS | Winter | 53

LETSELSCHADE

NEWS

JAARGANG 14 - NUMMER 53 - WINTER 2024

G

ABO R ATI S NNE PROF MENT VO ESSIO O Meld NALS R aan v ia de sit

Wintersport TIPS & TRICKS VANUIT OOSTENRIJK HET LEVEN HOUDT NIET OP NA EEN AMPUTATIE Interview met Marian Goutziers ASP BEPLEIT AFFECTIESCHADEVERGOEDING VOOR BROERS EN ZUSSEN Interview met Edwin Bosch

e!

VOORWOORD DE UITSLAG Allereerst het allerbeste voor 2024!

In mijn voorwoord in de herfsteditie riep ik op goed te bedenken dat wij de overheid zoals die is, zelf hebben laten ontstaan en dus uw stem goed te gebruiken.

Inmiddels zijn de stemmen geteld. Direct na de verkiezingen is veelvuldig gespeculeerd over de vraag waarom zoveel mensen meer bij de PVV zijn uitgekomen.

Op de dag dat ik dit voorwoord ging maken, las ik het stuk in De Volkskrant over de resultaten van Het Nationaal Kiezersonderzoek. Kort samengevat heeft de PVVstemmer willen duidelijk maken dat Nederland weer voor de Nederlanders moet worden. De woningnood of bestaanszekerheid wordt door de nieuwe PVV-stemmer

Colofon LetselschadeNEWS is een kwartaaluitgave.

Hoofdredacteur Rob Vermeeren | De Letselschade Raetsman Redactie Mikel Adriaansen | Terzet Geert Clauwaert | Westerweel Intermediair Wendy van Disseldorp | Ervaringsdeskundige Jeroen Filarski | Manager regres UWV Hans van Maanen | Vereniging Verkeersslachtoffers Gieneke Tigelaar | Trivium Advies Simone van Schaik | stichting LANGZS Geert Schimmel | LetsCo verder na letsel Angeline Herfst | Expertise Human Capital Nico Bakker | Heling & Partners Iris Becx | Slachtofferhulp Nederland

nauwelijks genoemd.

Bladmanager Floor Verhees

De vraag is natuurlijk waarom de nieuwe PVV-stemmer zo sterk voornamelijk anti-

Vormgeving Echthetty

migratie is gaan denken, terwijl andere problemen in onze samenleving en de uitdagingen waar we voor staan zo veel groter zijn. Lijkt mij dat de vele aandacht in de media voor het onderwerp een grote rol heeft gespeeld. Overigens blijkt ook dat er door de nieuwe PVV-stemmer vooral NPO wordt gekeken en men debatten eigenlijk weinig heeft gevolgd. Nu het vertrouwen in de politiek bij de PVV-stemmer weer lijkt te zijn toegenomen, lijkt de wijze van informatieoverdracht in de toekomst een belangrijk aandachtspunt.

Door het immigratie-debat zijn veel andere onderwerpen binnen justitie en veiligheid vrijwel niet aan de orde gekomen. Er was slechts een pleidooi voor een constitutioneel hof, dat de rechtsgeleerden al als overbodig hebben geduid. Overigens ook iets waar de overwegend praktisch geschoolde PVV-stemmer niet in geïnteresseerd lijkt. En als het toch komt, dreigt het hoognodige extra geld voor de gewone rechtbanken en het

Coverfoto Fotograaf Stephan Wijnkamp Abonnementen Aangaan of beëindigen via www.stichtingletselschadenews.nl of antwoordnummer 10410 4800 VB Breda.

Advertenties Tariefkaart voor advertenties is opvraagbaar via info@letselschadenews.nl of 076-5302539.

Vergoeding Kijk op de website of uw abonnement wordt vergoed door verzekeraars of gratis is omdat u letselschadeprofessional bent.

kind van de rekening te worden. Rechtbanken die we juist nodig hebben om het recht te halen, hetgeen de laatste tijd hard nodig is gebleken.

Om ondertussen de tijd van het formeren en onderhandelen of het wachten op nieuwe verkiezingen door te komen, krijgt u van ons een aantal zeer lezenswaardige artikelen. Inspirerende als het gaat om slachtoffers die het leven weer wisten op te pakken en leerzaam als het gaat om onder andere vrijwillige amputatie, de Cognitieve FX-therapie, affectieschade en WMO-voorzieningen bij letselschade. Mis ook niet het artikel van de wintersport-advocaat als u overweegt de latten onder te binden de komende maanden!

Wens u veel leesplezier toe!

Rob Vermeeren Hoofdredacteur

2

LETSELSCHADE

NEWS

Opzegging Uiterlijk 3 maanden schriftelijk vóór het einde van het jaarabonnement via info@letselschadenews.nl.

Drukwerk Rekafa Special Products BV Venlo www.rsp-bv.nl Copyright Het overnemen van artikelen als bedoeld in artikel 15 van de Auteurswet is niet toegestaan.

Disclaimer Alle artikelen in LetselschadeNEWS zijn met zorg samengesteld. De (hoofd)redactie kan echter geen verantwoordelijkheid dragen voor achteraf gebleken feitelijke onjuistheden, uitspraken die in het tijdschrift worden gedaan en genoemde diensten of producten indien deze na afname niet blijken te voldoen.

4

INHOUD Voorwoord

8

2

De uitslag

Wintersport 4

Tips & tricks vanuit de Oostenrijkse bergen Door Stephan Wijnkamp

Amputatie centraal 8

Het leven houdt niet op na een amputatie Interview met Marian Goutziers

Herdenken 16

12

Jaarlijkse herdenking verkeersslachtoffers

Slachtoffer centraal 16

Ik ben blij dat Arie en ik er nog zijn!

Interview met Sandra de Greef

Even iets anders 20

De parasporters van het jaar 2023 zijn …

Lotgenotencontact 22

28

Je kunt leren steeds beter met een whiplash te leven Interview met José van der Sanden

Agenda 25

Permanente educatie

Wetenschappelijk nieuws 26

‘Ongevraagd medisch advies’ Door Geert Clauwaert

NAH centraal

28

Uw verhaal LetselschadeNEWS is benieuwd naar uw ervaring. Hebt u een verhaal met foto van u en uw situatie die verband houdt met uw letsel?

Deel dit via onze website www.stichtingletselschadenews.nl of neem contact op met: 076-5302539

Cognitive FX: Eerste stap naar genezing van hersenletsel?

Interview met Eric Hermans

Affectieschade

ASP bepleit affectieschadevergoeding voor broers en zussen Interview met Edwin Bosch

32

Wmo centraal 36

Wmo-voorzieningen bij letselschade (on)terecht?

Door Linda Renders en Harry Luiten

Internet 43

Onze website LETSELSCHADE

NEWS

3

Tips & tricks vanuit de Oostenrijkse bergen De winter staat weer voor de deur, er is in Oostenrijk heel veel sneeuw gevallen, zodat veel Nederlanders zich weer op een leuke wintersportvakantie verheugen. LetselschadeNEWS vroeg daarom aan Stephan Wijnkamp, de in ski- en bergsportongevallen gespecialiseerde en midden in de Alpen van Oostenrijk woonachtige advocaat, of hij ter voorbereiding op de wintersport nog tips heeft.

Stephan Wijnkamp | Fotograaf Cornelia Becker

4

LETSELSCHADE

NEWS

WINTERSPORT

Stephan: “Wat ik in de praktijk veel meemaak, is dat wintersporttoeristen die betrokken worden bij een ongeval op de piste in veel gevallen geen of geen goede verzekering hebben afgesloten.

Daarbij zijn er verschillende verzekeringen die voor de reis gecontroleerd moeten worden.”

Aansprakelijkheidsverzekering

Belangrijk is een aansprakelijk­ heidsverzekering die ook winter­ spor t­ a ctiviteiten dekt. Ik zie vaak cliënten die eerst via een zogenaamde gezinspolis verzekerd waren. Doordat zij de ouderlijke woning hebben verlaten, vallen ze plotseling niet meer onder deze verzekering, waardoor zij ongedekt op wintersport zijn gegaan. Een enorm financieel risico. Het gaat dan namelijk niet alleen om de schade van de wederpartij, maar het zijn ook de advocaten- en procedurekosten in Oostenrijk (waaronder getuigen­ kosten, vertaalkosten, diverse des­ kundigenrapportage, griffierechten etc), waarmee rekening gehouden moet worden. Deze procedurekosten kunnen zeer hoog oplopen, omdat Oostenrijk een systeem kent waarbij de verliezer van de procedure een vergoeding moet betalen afhankelijk van de hoogte van de vordering. In veel gevallen betekent dit wanneer de daaropvolgende schadevorderingsprocedure verloren wordt, de advocatenkosten van de wederpartij volledig betaald moeten worden. Bij winst is dit natuurlijk het omgekeerde, echter men moet deze kosten wel voorfinancieren.

Rechtsbijstandverzekering

Daarnaast is het afsluiten van een rechtsbijstandverzekering van belang. Deze verzekering dekt de kosten die noodzakelijk zijn om uw

eigen vordering bij de wederpartij te kunnen verhalen. Het slachtoffer is daar dus de eiser van de vordering op schadevergoeding.

Je moet je voorstellen dat een zelfstandig ondernemer door een andere skiër plotseling wordt geraakt en daarbij letsel oploopt. Ik zie in de praktijk dat bij veelvoorkomende letsels, zoals kruisbanden die scheuren, schouders die gebroken zijn, maar ook hoofdletsel met later nog neurologische schade, dat niet alleen de persoonlijke lichamelijke en geestelijke gevolgen, maar ook de financiële gevolgen enorm zijn. Denk maar aan het feit dat de ondernemer niet kan werken en daardoor een verlies lijdt. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor ondernemers, want er zijn ook mensen in loondienst of mensen die al met pensioen zijn gegaan die ongevallen hebben waarbij de gevolgen enorm zijn.

Overigens zie ik in mijn praktijk gevallen waarbij het niet alleen om botsingen gaat op de piste, maar ook andere ongevallen waarbij een schending van de zorgplicht van de liftondernemer een rol speelt.

Gedacht moet dan worden aan mensen die bijvoorbeeld uit een stoeltjeslift vallen of mensen die blijven hangen aan een sleeplift, mensen die over een door de liftondernemer gecreëerde berg kunstsneeuw skiën en daarbij vallen en mensen die door een fout van de liftondernemer van de piste af geraken met soms zeer ernstige, zelfs dodelijke gevolgen.

Ook buiten de pistes beneden in het dal gebeuren ongelukken.

Ongelukken door het uitglijden op ijs voor een hotel of op de parkeerplaatsen gebeuren niet zelden.

Fotograaf Stephan Wijnkamp

Een ongeval is al erg genoeg, maar wanneer de financiële gevolgen daarvan niet aan de veroorzaker in rekening gebracht kunnen worden doordat mensen geen of geen goede verzekering hebben afgesloten, is dit natuurlijk dubbelzuur.

Wat bedoel je dan precies met geen goede rechtsbijstandverzekering afsluiten?

In de praktijk zie ik vaak dat winter­ sporters een rechtsbijstand­ver­ zekering afsluiten via de reis­ verzekering waarbij men dan € 15 of € 20 extra betaald. Wanneer de polis dan wordt doorgelezen zie ik dat er een zeer lage dekking is van maximaal €12.500,- tot € 25.000,-.

Bij een ernstig ongeval is mijn ervaring dat de wederpartij of haar verzekeraar zich meestal gaat verweren. Dit betekent dus dat de schade niet op een snelle en

LETSELSCHADE

NEWS

5

WINTERSPORT

goedkope manier verhaald kan worden. Meestal moet er dan bij verschillende instanties, bij de rechtbank, bij het gerechtshof, en zelfs tot aan de hoge Raad geprocedeerd worden. Dit is natuurlijk duur.

Mijn advies is daarom dat het verstandig is om apart van de reisverzekering een polis af te

Fotograaf Stephan Wijnkamp

6

LETSELSCHADE

NEWS

sluiten met een onbeperkte dek­ king. Daarnaast circuleren er ook polissen in de markt, waarbij de externe kosten van rechts­bijstand, de advocaatkosten van een buitenlandse advocaat, pas gedekt gaan worden als bewezen is dat er een conflict is.

Dit betekent dat een medewerker van de rechts­bijstandverzekering, die meestal niet is gespecialiseerd in skiongevallen en zelf het Oostenrijkse recht niet (voldoende) kent, want dit zijn immers geen Oostenrijkse advocaten, en hebben ook niet de praktische (procedure) ervaring bij wintersportongevallen die noodzakelijk is om de zaak te kunnen beoordelen, uw schade gaat behandelen. Soms wordt door deze verzekeraar uw dossier wel intern aan een Oostenrijkse advocaat schriftelijk voorgelegd. Echter om een goed advies te kunnen geven moet de advocaat zelf met de verzekerde kunnen communiceren, omdat anders veel noodzakelijke informatie verloren gaat. Of de verzekerde dan, wanneer een compromis wordt afgesloten, krijgt waar deze daadwerkelijk recht op heeft, kan de verzekerde natuurlijk niet beoordelen en blijft af te wachten.

controleren. Het heeft namelijk geen zin om een goedkope polis af te sluiten, daar premie te betalen, die uiteindelijk later geen meerwaarde voor de wintersporter heeft.

Soms wordt ons kantoor pas in een later stadium door de verzekerde zelf, ingeschakeld en zien wij dat in de beginfase fouten zijn gemaakt of compromisvoorstellen zijn gedaan die achteraf verkeerd en niet voldoende doordacht blijken te zijn. In het slechtste geval hebben we zelfs meegemaakt dat de vorderingen van het slachtoffer zelfs verjaard waren.

Dit zijn de kleine lettertjes die de wintersporter, voordat van de vakantie genoten kan worden, moet controleren. Belangrijk is de kwaliteit van de polis goed te

Verder is het belangrijk om zo snel mogelijk een advocaat in Oostenrijk te raadplegen. Wanneer de politie u en uw getuigen gaat horen kan de advocaat u dan daarop voorbereiden en ook bij de politie aangeven welke getuigen er allemaal nog gehoord moeten worden. Let er ook op dat er altijd een tolk bij is. U heeft daar recht op. De advocaat kan dan, afhankelijk van de toedracht en soort ongeval, botsing, schending zorgplicht, uitglijden etc. ook meteen in detail aangeven welke gegevens er dan nodig zijn en meteen de nodige stappen zetten. 

Kunt u tot slot nog tips geven wat te doen bij een onverhoopt ongeval?

Belangrijk is foto’s te maken van de plaats van het ongeval, omdat mensen later vaak niet weten waar het ongeval zich heeft voorgedaan. Daarnaast natuurlijk meteen aangifte doen bij de politie, voor zover de politie al niet eerder ter plaatse is gekomen. Dan is van belang om gegevens van alle getuigen die bij het ongeval aanwezig waren, daarmee bedoel ik niet alleen de getuigen die de daadwerkelijke botsing hebben gezien, maar ook getuigen die kunnen verklaren hoe u destijds skiede of u in een groep skiede of hoe snel of hoe goed u skiede, aan de politie te noemen en te controleren of dit in het procesverbaal wordt opgenomen. Vaak blijkt uit dossiers dat de politie sommige getuigen namelijk niet heeft gehoord, wat later weer tot discussie aanleiding kan zijn.

Voorzieningen

Ergotherapeutisch advies - hulpmiddelen – aanpassingen mobiliteit – Wmo MetZorg biedt als onafhankelijk herstelgerichte dienstverlener complete ondersteuning op het gebied van care, arbeid, ondernemers en medisch herstel.

Werk & studie

Arbeidsdeskundig advies - re-integratie studiebegeleiding – UWV

Ondernemers & ZZP’ers

Verzorging & begeleiding

Wmo – PGB – Wlz – Zvw - zorgschade – bewindvoering – ADL en gezin

Coaching – bedrijfskundig advies – re-integratie

Medisch

Second opinion – alternatieve behandelingen

Wonen

Bouwkundig advies - woningaanpassingen verbouwen – verhuizen

NAH

Coaching – begeleiding – advies alternatieve behandelingen

Wil je inhoudelijk advies of een casus bespreken? Bel of mail vrijblijvend!

ACADEMY Advertenties

ACADEMY

een initiatief van Stichting

2 5 % K ORTIN

Inspirerende cursussen en workshops voor professionals.

Nu hybride; fysiek of middels webinar.

SCORE: 8,4 OPFRISCURSUS WWFT Donderdag 6 juni 2024 | Online Donderdag 7 november 2024 | Online Docent mr. Anke Feenstra 2 NOvA ZWB PO (J) € 60,- excl. BTW p.p.

NIEUW CURSUS VIDEORECONSTRUCTIE EN PERSFOTO-ANALYSE BIJ LETSELSCHADE Donderdag 20 juni 2024 | Online Docent Antony Baan Hofman 3 onderwijsuren € 295,- excl. BTW p.p.

G

VOOR A LE TSEL BONNEES VA SCHAD N ENE W S

SCORE: 8,9 LEZING VERWEER IN TUCHTZAKEN Donderdag 7 november 2024 | Online Docent mr. Noa de Leon 1 NOvA ZWB PO (J) € 30,- excl. BTW p.p.

Kies nu voor het cursusabonnement 2017 voor €675,- p.p. (excl. BTW en incl. 25% abonneekorting) en meld u aan voor drie cursussen naar eigen keuze.

Kijk voor het volledige programma en direct inschrijven op www.stichtingletselschadenews.nl of bel voor meer informatie naar 076-530 25 39.

Het leven houdt niet op na een amputatie Een lastige keuze: altijd pijn aan een knie of het been tot boven de knie laten amputeren? Marian Goutziers stond voor deze keuze. Een lange weg van klachten en pijn ging hieraan vooraf. De eerste pijnklachten aan haar rechterknie als gevolg van loszittend kraakbeen, speelden op toen ze zestien jaar was. Ondanks de behandeling bleef de knie gevoelig en kwetsbaar, maar de echte grote problemen begonnen pas toen ze op haar 32 ste door haar knie zakte. Uiteindelijk duurt het weer tweeëndertig jaar voordat ze verlost is van de pijn …… en van haar knie. Aan LetselschadeNEWS vertelt Marian over haar weg naar een amputatie en hoe belangrijk ze het vindt om hierover het gesprek aan te zwengelen.

Tekst Floor Verhees | Fotografie Len Brugmans

8

LETSELSCHADE

NEWS

AMPUTATIE CENTRAAL

Marian Goutziers

Marian heeft zelf geen ongeval meegemaakt en is geen letselschade­ slachtoffer, maar als vrijwilliger bij de Vereniging Korter maar Krachtig spreekt ze zeker wel letselschadeslachtoffers.

Daar waar letselschadeslachtoffers niet altijd de keus hebben voor wel of geen amputatie, heeft Marian in haar eigen leven na verloop van tijd heel bewust aangestuurd op een amputatie. De voortdurende pijn heeft ervoor gezorgd dat ze uiteindelijk alleen nog maar kon denken: ‘Weg met dat ‘ding’. Het hoort niet bij mij’. Het voortraject tussen een ongeval, chronische ziekte of zoals het bij Marian is gegaan, is anders, maar de fase na de amputatie vertoont wel veel overeenkomsten. Marian pleit voor open gesprekken met partners, behandelend artsen en kinderen. Een amputatie

‘Weg met dat ‘ding’, het hoort niet bij mij’ hoeft niet alleen moeilijk te zijn voor betrokkene, maar is voor de partner en de eigen kinderen ook ingrijpend.

Vijf knieprotheses

Eerst iets over de weg die Marian aflegde naar haar amputatie toe. Eerst was het loszittend kraakbeen in de knie dat werd verwijderd toen Marian zestien jaar was.

In de daarop volgende jaren brokkelde het kraakbeen verder af, werd de knie

weer schoongemaakt en dat leidde uiteindelijk naar een nieuwe knieschijf.

Op haar 32ste zakte Marian door haar knie. “Dat was het begin van een periode die bijna 32 jaar heeft geduurd, waarin ik in totaal vijf keer een knieprothese kreeg. Iedere keer met de hoop dat de ingreep de pijn zou wegnemen, maar niets was minder waar. De pijn bleef en pijnstilling werd bij de vijfde kunstknie een noodzakelijk kwaad, ondanks dat het vrijwel geen effect had.” Als na de vijfde operatie er nog steeds geen verbetering is, wordt Marian doorverwezen naar de St. Maartenskliniek in Nijmegen. Terwijl Marian serieus een amputatie oppert, wil de arts eerst nog de laatste strohalm uitvoeren door nogmaals een nieuwe knieprothese met lange pinnen te plaatsen voor extra stevigheid.

LETSELSCHADE

NEWS

9

Geen dag zonder pijn

“Tijdens de operatie bleek ook dat sprake was van ongekend veel littekenweefsel in en rondom de knie. De slechte toestand van mijn botten en de enorme pijnen, waren de opening voor het gesprek over amputatie. Toen kon ik zeggen dat het been eraf moest, want mijn leven was niks meer waard.” In de gesprekken die volgden, spraken de chirurg en de orthopeed hun bedenkingen uit, kon Marian haar verlangen naar een leven zonder pijn delen en voor haar partner Len was ruimte om aan te geven dat hij opzag tegen de operatie van Marian. “In aanloop naar de operatie hebben we al onze vragen kunnen stellen en hebben Len en ik ook ons hart kunnen luchten.

Samen met de arts en de orthopeed hebben we alles besproken. Daar waar ik de lichtpuntjes zag voor een leven met een amputatie, zag Len beren op de weg.” Marian benadrukt nog eens hoe belangrijk het is dat de partner wordt betrokken in het hele traject. Die moet ook echt een stem krijgen!

‘Geef de partner ook een stem’ Samen de knoop doorhakken

“Uiteindelijk hebben we gezamenlijk de knoop doorgehakt om het onderbeen tot boven de knie te amputeren. Met dat besluit viel een last van mijn schouders.

Voor Len lag dat anders, maar doordat we hierover met elkaar in gesprek zijn gebleven, stonden zijn twijfels niet tussen ons in.” Als Marian na de operatie wakker wordt en ziet dat haar been is geamputeerd, is dat voor haar een verademing. Sindsdien is ze pijnvrij. Na een intensieve revalidatie kan ze vrijwel alles weer. Vol trots loopt Marian met rokken en jurken rond, waarbij haar prothese goed zichtbaar is. “Er is geen moment geweest dat ik me schaamde

LETSELSCHADE

10 NEWS

voor mijn prothese.” Dankzij de prothese heeft Marian haar zelfstandigheid en vrijheid weer terug. De twijfels van Len zijn verdwenen als sneeuw voor de zon sinds hij weer een enthousiaste, levenslustige vrouw aan zijn zijde heeft.

In gesprek met lotgenoten

Sinds de amputatie heeft Marian energie voor twee en pakt ze met veel plezier haar vrijwilligerswerk op in het verzorgingshuis, waar ze geheugentraining (stimuleren van het denkvermogen en geheugen door middel van spellen en oefeningen) aan ouderen aanbiedt. Bij de Vereniging Korter maar Krachtig heeft ze, samen met een aantal andere vrijwilligers, het lotgenotencontact naar zich toe getrokken en organiseert hier­ voor bijeenkomsten. “Ik ben een makkelijke prater, er zijn voor mij geen taboeonderwerpen. Dat is precies wat ik beoog met de gesprekken met lotgenoten; het gesprek aangaan, zelfs over lastige onderwerpen. Intimiteit is er daar een van. Soms blijkt de drempel hoog om weer intiem te zijn na een amputatie. Het is eigenlijk een kwestie van elkaar weer opnieuw ontdekken, dat klinkt makkelijk, maar is het niet altijd voor iedereen. Ook voor de kinderen kan het wennen zijn als een van de ouders een amputatie achter de rug heeft.”

Doordat Marian zo open is, ontstaan vaak mooie diepe gesprekken, waarin de ander zijn/haar verhaal kwijt kan.

Daarnaast moedigt ze lotgenoten aan om hulp in te roepen als er iets is met je prothese. Blijf niet rondlopen met wondjes of een koker die niet goed zit, maar trek aan de bel bij degene die je verder kan helpen, zoals een instrumentmaker of fysiotherapeut.

Door een amputatie verandert de hormoonhuishouding, waardoor het lichaam verandert. “Het is alsof je hormonen eerst nog opzoek gaan naar dat been. Daarna verandert je figuur en krijg je bredere heupen, borsten worden

voller. Ik kreeg het ook sneller warm. Heeft dus allemaal met de amputatie te maken.”

Ook dit mag volgens Marian meer aandacht krijgen tijdens de gesprekken met de behandelend arts. Het is prettig als je weet wat je te wachten kan staan, zodat je beter bent voorbereid.

‘Ik heb mijn vrijheid terug’ Geen afscheid

Marian geeft zelf aan dat ze sinds de amputatie haar been geen seconde heeft gemist. De avond vóór de amputatie heeft ze nog foto’s genomen van haar beide benen, en dat was het dan. Een uitgebreid afscheid was niet nodig. “Soms, als ik in de nacht fantoomsensaties heb, dan voelt mijn been ineens vertrouwd aanwezig. Dat is niet het geval bij fantoompijn, dat is echt vervelend. Als Len me op die momenten masseert, dan gaat het gelukkig snel over.” Eigenlijk is er maar één ding wat Marian wil meegeven met dit interview en dat is: “Dat het leven echt niet ophoudt na een amputatie. Er is zoveel mogelijk. Als ik naar mezelf kijk, dan doe ik alles wat iemand met twee benen ook doet. Ik leef en dat wens ik iedereen met een amputatie toe.” 

AMPUTATIE CENTRAAL

Voor meer informatie over de Vereniging Korter maar Krachtig verwijzen wij naar: www.kortermaarkrachtig.com

LETSELSCHADE

NEWS 11

Verslag van de jaarlijkse Herdenking Verkeersslachtoffers, zondag 19 november 2023

LETSELSCHADE

12 NEWS

HERDENKEN

Op de derde zondag in november is er wereldwijd aandacht voor verkeersslachtoffers. Deze dag is speciaal bedoeld om de vele mensen te gedenken die bij een verkeersongeluk om het leven kwamen of zwaar gewond raakten, maar ook voor hun families, vrienden en anderen uit hun omgeving. Ook is deze dag bedoeld om aandacht te geven aan de toegewijde hulpverleners, politie en mensen vanuit de medische wereld, die dagelijks te maken hebben met de traumatische nasleep van verkeersdoden en zwaargewonden. De Vereniging Verkeersslachtoffers (VVS) is opgericht in 1995 en organiseert jaarlijks de Nationale Herdenkingsdag in een andere provincie. Dit jaar zijn we gastvrij ontvangen in het Provinciehuis van Noord-Holland.

Tekst Jetty van der Werf | Fotograaf Eline Schuurmans

Nabestaanden ervaren vooral op de voor hen belangrijke momenten een lege plek binnen hun familiekring en/ of vriendenkring. Het luisteren naar de verhalen en de herinneringen van dierbaren is essentieel om er voor elkaar te zijn na het verlies. Nabestaanden kunnen een foto van het slachtoffer meenemen, deze kan tijdens de Herdenking worden vertoond, samen met foto’s van andere slachtoffers. Ook kan iedereen bloemen meenemen.

Heel fijn was dat we dit jaar meer mensen mochten ontvangen dan afgelopen jaar. Ook waren er meerdere wethouders aanwezig, die werken aan verkeersveiligheid en die we hard nodig hebben in onze strijd om het verkeer veiliger te maken. De provincie Noord-Holland heeft alle aanwezigen na ontvangst een heerlijke lunch aangeboden.

De bijeenkomst begon om 13 uur met een welkomstwoord van voorzitter Nelly Vollebregt. In haar welkomstwoord vroeg Nelly naast aandacht voor de overleden verkeersslachtoffers ook aandacht voor de mensen die een ernstig verkeersongeval hebben overleefd, maar daar dagelijks de gevolgen van ondervinden door blijvend lichamelijk en/of geestelijk letsel en een verloren kwaliteit van leven. Gelukkig hebben de meeste verkeersslachtoffers na korte of langere tijd de veerkracht

om het veranderde leven weer zoveel mogelijk op te pakken.

Het thema Erkenning is gekozen na het vernemen van de vele ervaringen van verkeersslachtoffers en nabestaanden na de dramatische gebeurtenis, die op de weg heeft plaatsgevonden.

Erkenning voor het leven dat is genomen.

Als een dierbare plotseling wordt weggerukt uit het leven geeft dat een intens en levenslang gemis en brengt het diep verdriet.

Erkenning voor verkeersslachtoffers die zo vaak voor het verdere leven, de ingrijpende gevolgen van een veranderd leven moeten dragen.

Erkenning voor de roep van nabestaan­ den en verkeersslachtoffers, voor meer rechtvaardigheid binnen onze maatschappij bij de afwikkeling na een verkeersdrama.

Erkenning van een groot maatschap­ pelijke probleem, waarbij alles moet worden ingezet om ‘onnodige’ verkeersongevallen te voorkomen. Het mag niet ‘gewoon’ worden gevonden en bij meer besef van het intense leed wat er uit voortvloeit is er maar één uitspraak gerechtvaardigd: dit moet stoppen!

Er waren dit jaar een drietal sprekers.

De heer Jeroen Olthof, gedeputeerde Mobiliteit van de provincie Noord-

LETSELSCHADE

NEWS 13

toenmalige leidinggevende heeft de rol van familieagent vervuld, een functie die in die tijd nog niet bestond.

Nelly Vollebregt, voorzitter VVS

Holland, mag zich sinds maart 2020 buigen over alle onderwerpen die met de mobiliteit in de provincie te maken hebben. Bij ernstige ongelukken op de provinciale wegen wordt hij op de hoogte gebracht. Bijna altijd betekent dit dat er overledene(n) zijn te betreuren.

Deze berichten wennen nooit! Achter elke statistiek over verkeersdoden gaat het niet over de cijfers, maar over mensen. De realiteit van nabestaanden van verkeersslachtoffers mogen we nooit uit het oog verliezen. We moeten

blijven werken aan verkeersveiligheid met vastberadenheid en empathie.

De heer Peter van Akkeren, voorzitter Taskforce Verkeersveiligheid van de politie Eenheid Noord-Holland begint zijn toespraak met het aangrijpende verhaal als vader van zoon Nils, die in 2006 om het leven kwam bij een verkeersongeval. Hij is lotgenoot van velen in de zaal. Hij vertelt dat hij veel steun heeft gekregen en nog krijgt van collega’s en leidinggevenden. Zijn

Eigenlijk staat hij er als vertegen­ woordiger van de Nationale Politie. De politie vindt het helpen van slachtoffers en nabestaanden bij de afhandeling en de nasleep van een ernstig verkeersongeval een zeer belangrijke taak. Daarom worden nu familieagenten ingezet met als taak het onderhouden van contact, het inventariseren van behoeften en waar nodig doorverwijzen.

Wat de politie aan verkeersveiligheid doet is een vorm van erkenning van de positie van slachtoffers en nabestaanden.

Hij noemt 3 ontwikkelingen, die voor verkeersveiligheid belangrijk zijn: aandacht om de kwaliteit van het proces-verbaal te verbeteren. Het schadeverhaal valt of staat bij een goed proces-verbaal over de toedracht van het ongeval.

Belangrijke risico’s in kaart brengen en maatregelen nemen om het aantal verkeersslachtoffers te verminderen: het inrichten van wegen, het geven van voorlichting en het handhaven van verkeersregels.

Verkeersdeelnemers overtuigen zich aan de verkeersregels te houden. Iedere verkeersdeelnemer die van plan is om een overtreding te plegen moet het gevoel hebben dat er een grote kans is om betrapt te worden.

De politie blijft de pijn bij slachtoffers en nabestaanden van verkeersongevallen zien en erkennen.

Mevrouw Nathalie de la Cousine, directeur Perspectief Herstelbemiddeling vertelt dat haar organisatie contact faciliteert en begeleidt tussen direct betrokkenen die een ingrijpende gebeurtenis hebben meegemaakt. Vragen van

LETSELSCHADE

14 NEWS

HERDENKEN

slachtoffers en nabestaanden kunnen soms alleen beantwoord worden door de veroorzaker. Herstelbemiddeling biedt de mogelijkheid om deze vragen te stellen en antwoorden te krijgen.

Dit kan meer rust geven bij slachtoffers en nabestaanden. Het contact is voor iedereen anders en het is echt maatwerk.

Ook veroorzakers hebben vaak moeite met de verwerking van het ongeval. Ook zij kunnen vragen hebben, die in het contact beantwoord kunnen worden.

Bij herstelbemiddeling ligt de focus op emotioneel herstel en staat los van de juridische procedure.

Herstelbemiddeling wordt gefinancierd door het minstier van Justitie en Veiligheid.

Er wordt een pleidooi gehouden om ook veroorzakers van ‘normale’ verkeersongevallen als slachtoffer te zien. Ook deze mensen kunnen hulp en begeleiding van Slachtofferhulp krijgen.

En laten we ook niet vergeten dat politiemensen dagelijks hun leven op het spel zetten om andere mensen het leven te redden.

Ook wordt er opgemerkt niet levenslang te blijven hangen in het verlies van een dierbare, maar te proberen na verloop van tijd het leven weer vorm te gaan geven. Wat is de betekenis van het leven na het verlies en hoe nemen we onze overleden dierbaren mee in ons verdere leven? De Herdenking werd muzikaal omlijst

door Car los Gomez (viool) en Zoe Ganzales (cello), die mooie muziekstukken ten gehore brachten.

Na afloop van de paneldiscussie werd de bijeenkomst gesloten met een dankwoord van Nelly aan allen die door hun bijdragen deze Herdenking mogelijk hebben gemaakt. Ook Nelly heeft veel bijgedragen bij de realisatie van deze Herdenking.

Aansluitend was er gelegenheid met alle aanwezigen na te praten met een (alcoholvrij) drankje en een hapje.  Noteer alvast in uw agenda: Nationale Herdenking Verkeersslachtoffers 2024 is op zondag 17 november 2024.

Na de drie sprekers werden bij het Herdenken van Verkeersslachtoffers tientallen namen genoemd van dodelijke verkeersslachtoffers, gevolgd door het leggen van een witte roos op een lege stoel in een gereserveerd gedeelte van de zaal; de achterliggende gedachte is dat op de lege stoel het slachtoffer vandaag had moeten plaatsnemen. Daarna werden twee minuten stilte in acht genomen.

Aansluitend zijn er bloemen gelegd door de sprekers, die dit namens de eigen organisatie hebben aangeboden.

Daarnaast zijn er bloemen gelegd namens de ANWB en namens Veilig Verkeer Nederland.

Daarna was het tijd voor het panel­ gesprek. Vier nabestaanden vertelden wat hen was over k omen; vier verschillende verhalen die veel indruk maakten. Hun verhalen maakten veel los in de zaal. Er is grote waardering voor het werk van hulpverleners en Slachtofferhulp. In de benadering van rechters en verzekeringsmaatschappijen wordt met regelmaat een gebrek aan empathie ervaren.

LETSELSCHADE

NEWS 15

Interview met Sandra de Greef

“Ik ben blij dat Arie en ik er nog zijn!”

Arie en Sandra kenden elkaar een jaar toen ze in augustus 2018 voor de eerste keer als samengesteld gezin met hun twee kinderen uit eerdere relaties op vakantie gingen. Dat ze met z’n vieren zouden gaan, maakte deze reis extra bijzonder. De kinderen namen het vliegtuig en Arie en Sandra reden in de auto naar de gehuurde stacaravan in Fréjus in Frankrijk. De reis nam onderweg een andere wending toen de vrachtwagen voor hun plots op de rem ging.

Sandra vertelt LetselschadeNEWS over het ongeval en de impact van het letsel op hun leven.

Tekst Floor Verhees

LETSELSCHADE

16 NEWS

SLACHTOFFER CENTRAAL

Vakantie in het vizier

Onze vakantie begint altijd als we de straat uitrijden. Zo ook deze keer.

Arie en ik vonden autorijden allebei leuk, dus we spraken af na iedere tussenstop om te wisselen van bestuurder naar bijrijder. We wilden er een relaxte reis van maken en daarom hadden we twee reisdagen ingepland.

Op de tweede reisdag stapte Arie ’s morgens uitgerust achter het stuur. Ik lag naast hem nog wat te dommelen toen hij van rijbaan wisselde en plots de vrachtwagen voor ons op de rem ging. In één klap was ik wakker en lag, net zoals in een stripverhaal, met mijn handen tegen de vooruit geplakt. Het ging allemaal ontzettend snel, het was alsof we in een film zaten. De auto zat onder de vrachtwagen, waardoor de laadklep was losgeschoten en op de weg lag. In de luttele seconden dat we onder de vrachtwagen vandaan kwamen, was het Arie gelukt de auto langs de vangrail te parkeren.

Bellen met de ANWB

Eenmaal langs de kant van de weg tot stilstand gekomen, gutste bij mij de adrenaline door mijn lijf. De vieze smaak in mijn mond van de poeder uit de airbag, maakte dat ik zo snel mogelijk uit de auto wilde komen. Mijn deur ging niet meer open, maar binnen 10 seconden stond ik alsnog naast de auto, tollend op mijn benen over te geven. Omdat Arie het erg benauwd had en ik alleen maar dacht: ‘hij gaat dood!’, was vanuit mij alle focus op hem.

De adrenaline zorgde ervoor dat ik in de regelmodus ging en vervolgens heel praktisch en oplossingsgericht te werk ging. Ben bijvoorbeeld meteen de ANWB gaan bellen. Het wachten op de hulpverlening leek een eeuwigheid te duren. Ik was ondertussen druk met van alles en nog wat. Ik zou niet eens meer weten met wat, maar achteraf is daardoor door het ambulancepersoneel

de ernst van de situatie niet goed ingeschat, denk ik. Op verzoek van de politie heb ik, toen we al in de ambulance zaten, de schadeformulieren ingevuld. Ik ben ter plaatse helemaal niet onderzocht, dat gebeurde pas toen we in het academisch ziekenhuis van Dijon waren aangekomen. In eerste instantie heeft men zich ontfermd over de brandplekken in mijn nek en op mijn buik, die waren veroorzaakt door het schuren van de gordel tijdens het plotselinge remmen. Naarmate de uren verstreken, werden deze plekken bont en blauw. Toen ik na het onderzoek wilde opstaan, werd ik onwel en kon niet meer op mijn benen staan van de duizeligheid.

Vervolgens zijn röntgenfoto’s gemaakt en heb ik alsnog een aantal uur op de observatieafdeling gelegen. Of er iets op de foto’s te zien was, weet ik eigenlijk niet, dat is door de taalbarrière nooit duidelijk geworden.

Tussenstop in het ziekenhuis

Verder was de communicatie met de artsen en het verplegend personeel moeizaam vanwege de taalbarrière.

Artsen begrepen ons verhaal niet en wij begrepen de artsen niet. Met handen en voeten kom je best een eind, toch kun je niet je verhaal doen, zoals je dat wel in een Nederlands ziekenhuis zou doen. Gelukkig was er een arts in opleiding die een beetje Engels sprak, maar verder ging alles in het Frans. Uiteindelijk zijn we ontslagen uit het ziekenhuis met de mededeling dat we bij thuiskomst nog wel langs onze eigen huisarts zouden moeten gaan. Arie had pijnstilling gekregen voor zijn gekneusde borstbeen en hand en ik voor ruim twee weken tabletten morfine tegen de pijn. Het klinkt misschien vreemd, maar we waren een soort van euforisch dat we na een ernstig ongeluk niet hoefden te worden opgenomen. Het voelde als een groot geluk, omdat we zelfs

Sandra de Greef

‛Adrenaline gutste door mijn lijf’ onze vakantie konden vervolgen. Via de ANWB had ik geregeld dat we een auto konden huren en zijn diezelfde dag de auto nog gaan ophalen. Na een overnachting in een hotel in de buurt, zijn we de volgende dag naar de garage gereden om daar uit mijn auto onze spullen te halen. Bij het zien van de auto realiseerden we ons pas echt wat er gebeurd was. Dat was confronterend voor ons allebei.

Vakantie met z’n vieren

Omdat de kinderen een dag later zouden aankomen op het vliegveld, hebben we die van te voren niet ingelicht over het ongeval. Toen we ze ophaalden, schrokken ze zich natuurlijk ook rot, maar ze hebben zich er goed doorheen geslagen tijdens de vakantie. Arie en mijn dochter hebben me iedere dag geholpen met onder andere aan- en uitkleden.

Ik vond het heel fijn dat ze er voor me waren. De rest van de vakantie hebben we ons tempo aangepast door alles heel rustig aan te doen. Na een wandelingetje van zo’n 20 tot 25 minuten streken we neer op een terrasje om uit te rusten.

We hebben ook veel op het strand

LETSELSCHADE

NEWS 17

gelegen. Door de morfine voelde ik me heel zen. Ondanks dat we normaliter voor de actieve vakantie gingen, was het al met al een prima vakantie. Een aantal weken na thuiskomst kwam bij mij de klap pas, want in tegenstelling tot het herstel van Arie, zat er bij mij geen vooruitgang in het herstel. Ik bleef snel moe, raakte snel overprikkeld en kon me niet concentreren, kortom; alles was teveel. Het kostte me behoorlijk wat om die tegenvaller te incasseren, want ik had verwacht na een paar weken weer lekker aan het werk te zijn. Niet lang daarna is het post commotioneel syndroom (PCS) vastgesteld.

wel verstandig om juridische bijstand te zoeken. Overigens is eind 2020 in mijn zaak aansprakelijkheid erkend en wordt deze sindsdien op grond van de WAM-dekking behandeld. Bij aanvang van de letselschadezaak hebben we een letselschadeadvocaat in de arm genomen, waar we nog steeds veel vertrouwen in hebben. Inmiddels zijn we al vijf jaar onderweg en verloopt het traject traag.

Omdat ik het uit handen heb gegeven, kan ik het ook loslaten. Over het algemeen zit het mijn herstel niet in de weg, hoewel ik natuurlijk het liefste zou willen dat de zaak op een vlotte en goede manier afgewikkeld kan worden.

Verzekeringswerk

Loslaten van werk

Ondertussen was ook een letsel­schade­ zaak opgestart via mijn SVI-verzekering (Schade Verzekering Inzit­tenden is een zelfafgesloten schadeverzekering en biedt de inzittenden een vergoeding voor letselschade zoals zij die lijden als gevolg van het ongeval en kunnen die claimen op de SVI-verzekeraar.

De aansprakelijke partij is de eigen verzekeraar die vergoedt). Ondanks dat mijn eigen verzekering de wederpartij is, is het gezien de complexiteit van de zaak en de soms tegengestelde belangen

Het ongeval heeft ons leven 180 graden veranderd. Arie is inmiddels weer aan het werk en is grotendeels hersteld.

Voor mij ligt het anders. De Sandra van vóór het ongeval noem ik gekscherend Sandra 1.0 en de Sandra van ná het ongeval noem ik Sandra 2.0. De eerste maanden na het ongeval was ik ervan overtuigd dat ik weer de ‘oude’ zou worden. Toen mijn klachten aanhielden, ben ik doorverwezen naar het revalidatiecentrum en daar heb ik elf maanden een multidisciplinaire

‛Arie en ik zijn dichter tot elkaar gekomen’ Sandra en Arie

LETSELSCHADE

18 NEWS

behandeling gevolgd. Ondertussen wilde ik re-integreren in mijn werk als manager van gezinshuizen. Het re-integreren was een ramp, zelfs eenvoudig kopieerwerk wilde na weken revalideren niet lukken. Uiteindelijk ben ik in 2019 door het revalidatiecentrum teruggefloten, met de mededeling dat ik moest kiezen tussen revalideren of re-integreren. Beide was niet mogelijk.

Dit voelde voor mij als een koude douche, maar het klopte wel, want het ging ook niet. Met pijn in het hart heb ik ervoor gekozen om dat moment tijdens de revalidatie te stoppen met re-integreren.

Na afsluiting van het revalidatietraject heb ik een laatste tevergeefse re-integratie poging gedaan. Uiteindelijk ben ik in 2020 volledig afgekeurd. Ik heb altijd met zoveel compassie, plezier en inzet gewerkt, dat het me veel tranen heeft gekost om te beseffen dat ik niet meer kan werken. Heb alles geprobeerd, misschien zelfs tegen beter weten in. Maar ik hield zo ontzettend van mijn werk. Ik mis het nog steeds; de dynamiek, collega’s, het werk zelf. Voor mijn gevoel tel ik niet mee nu ik niet meer werk. Tegenwoordig zeg ik als iemand vraagt wat voor werk ik doe, dat ik zzp’er in tijdmanagement ben.

Dat levert altijd een gesprek op.

Leuk leven

Dat ik niet meer alles kan, heeft me een hele tijd flink in de weg gezeten. Kijk, Sandra 1.0 was wars van structuur en planning, het leven hing aan elkaar van hard werken, spontane uitjes en gezellige feestjes. Ik had een heel leuk leven. Op verjaardagen was ik degene die als laatste het licht uitdeed. Sandra 2.0 is precies het tegenovergestelde, die gaat op een feestje als eerste naar huis. Ik heb tegen wil en dank moeten leren plannen om ervoor te zorgen dat mijn leven, op een totaal andere manier, weer leuk wordt. Dat betekent dat ik beter boodschappen kan doen op een rustig moment, dan aan het einde van de middag als het druk is in de supermarkt. Als ik de ene dag naar een verjaardag wil, maak ik voor de volgende dag geen afspraken. Die dag heb ik nodig om bij te komen, daar houd ik inmiddels rekening mee en het zorgt ervoor dat ik wel weer leuke dingen kan doen.

Nieuwe uitdaging

Dat ik niet meer kan werken heeft me veel hoofdbrekens bezorgd, want ik heb een soort ontembare behoefte aan uitdaging. Soms voelde ik me zo afgestompt en dat past zelfs niet bij Sandra 2.0. Ik heb ontdekt dat het voor mij belangrijk is om een doel in het leven te hebben. Dat heb ik gevonden in het volgen van een online opleiding Fotografie. De lessen zijn online, om de week. Omdat de lessen worden opgenomen, kan ik zelf plannen wanneer ik een les volg. Het geeft mij veel voldoening dat ik weer ergens mee bezig ben waar ik energie van krijg.

In de rolstoel of met mijn Harley, zo noem ik mijn opvouwbare scootmobiel, kan ik op pad. In het weekend ga ik samen met Arie de natuur in en kan ik foto’s maken. Als ik dan daarna uitgeput op de bank lig, voel ik me toch ook voldaan. Als ik foto’s aan het uitzoeken ben en lekker in de flow zit, vergeet ik soms zelfs even de tijd. Dan zit ik voor even in de waan van het moment. Daarna pak ik extra rust om bij te tanken.

Dát zou ik letselschadeslachtoffers willen meegeven; ga op zoek naar datgene waar je blij van wordt, want daar krijg je energie van.

Advertenties

Verantwoord op weg naar herstel bij bedrijfs- en verkeersongevallen

Specialistische (praktijk) begeleiding Verkeerstrauma’s & Fobieën

Leven

Verkeersangst & Rijangst

Als ik terugkijk op de afgelopen jaren, dan besef ik me goed dat Arie en ik er nog zijn. Zelfs al hebben we heel veel ingeleverd, door wat we samen hebben meegemaakt, zijn we dichter tot elkaar gekomen. In alle opzichten had het ook heel anders kunnen aflopen. Die gedachte zorgt ervoor dat ik ons leven als een kadootje zie. Dankzij mijn positieve instelling lukt het me om te genieten van dat wat er wel is. Dat is vooral plezier en lol beleven samen met Arie, mijn dochter, familie en vrienden. 

Bedrijfsongevallen Coaching & Counseling Arbeidsre-integratie Ongevallenanalyse (lid EVU)

www.raned.nl

|

085-7500088

|

info@raned.nl

De parasporters van het jaar 2023 zijn …

Fotografie Copyright NOC*NSF

LETSELSCHADE

20 NEWS

EVEN IETS ANDERS

Parasportman 2023 Joël de Jong

Parasportvrouw 2023 Diede de Groot

NOC*NSF Sportgala 2023

Parasportploeg 2023 TeamNL Rolstoelbasketbalvrouwen

Het was een primeur. Voor het eerst dit jaar werden de parasportman, parasportvrouw en parasportploeg 2023 onderscheiden tijdens het NOC*NSF Sportgala. Tot nu toe bestond alleen de categorie paralympische sporter van het jaar. Diede de Groot (rolstoeltennis), Joël de Jong (para-atletiek), Femke Bol (atletiek) en Mathieu van der Poel (veldrijden en wegwielrennen) zijn op 20 december 2023 op het NOC*NSF Sportgala in Utrecht uitgeroepen tot respectievelijk Parasportvrouw, Parasportman, Sportvrouw en Sportman, van 2023. De titel Parasportploeg van het jaar ging naar de TeamNL Rolstoel­ basketbal­vrouwen en sportploeg van het jaar ging, net als in 2022, naar de TeamNL estafettevrouwen. Eelco Meenhorst werd gekozen tot Coach van het jaar 2023. 

LETSELSCHADE

NEWS 21

‘Je kunt leren steeds beter met een whiplash te leven’ Soms neemt het leven een vreemde wending.

José van der Sanden, die werkte voor letsel­ schadeslachtoffers, werd in 2014 ineens zelf slachtoffer van een whiplash. Nu negen jaar later, helpt ze lotgenoten met een whiplash.

Dat doet ze niet alleen als jurist maar ook als beheerder van de Facebookgroep van de Whiplash Stichting. Haar missie: ‘Laten zien dat het ook weer beter kan worden. En mensen laten zien wat er op het gebied van letselschade allemaal wel en niet kan en mag.’

Tekst Robert Jan Pabon | Fotografie Whiplash Magazine Bron Whiplash Magazine, nummer 3 - 2023

LETSELSCHADE

22 NEWS

José van der Sanden

LOTGENOTENCONTACT

De Facebookgroep van de Whiplash Stichting is al jaren een ontmoetings­plaats voor vele mensen met een whiplash.

Lotgenotencontact, informatie vinden en delen, het kan er allemaal. Je vindt er ‘stamgasten’ en ‘voorbij­gangers’. Ze komen voor een praatje, voor een vraag, of om eens hun hart te luchten.

Het kan er allemaal sinds Facebook in de digitale wereld de rol van het buurthuis of dorpsplein overgenomen.

Maar zoals een buurthuis niet kan draaien zonder beheerder, zo kan een Facebookgroep ook niet zonder een goede beheerder. Sinds 2020 is José van der Sanden de vrijwilliger die de groep draaiende houdt. Zij waakt over de inhoud, voorkomt ontsporingen en zorgt dat de pagina een ‘veilige’ en prettige omgeving is voor iedere bezoeker.

Maar wie is José? Je zou de neiging kunnen hebben om in dit verband te zeggen dat José allereerst (ook) iemand met een whiplash is. Maar ze is nu juist iemand die haar whiplash niet te centraal in haar leven zet. José is juriste, gespecialiseerd in strafrecht en (hoe toepasselijk voor de WSN) letselschade. In de tijd dat ze werkte bij de rechtbank Breda kwam ze in aanraking met letselschade en zag ze wat een enorme impact dat op iemands leven kan hebben. José wil mensen helpen, dus dat ze enige tijd later als juridisch adviseur bij Slachtoffer Hulp Nederland ging werken was niet vreemd.

aansluitend heb ik me daar weer op gefocust. Inmiddels alweer 4,5 jaar als belangenbehartiger met mijn eigen kantoor in Uden, onder de naam ROSV Letselschade.’

Negen jaar verder

Inmiddels zijn we negen jaar na het ongeval, hoe gaat het nu met José? ‘Goh, ik realiseer me ineens dat ik er dit jaar voor het eerst op de dag van het ongeval niet bij heb stilgestaan. Ik denk ook dat het echt wel goed gaat met me. Natuurlijk zijn er nog altijd de nadelen. Ik kan bepaalde dingen niet meer, heb echt nog wel meer dan irritante klachten, moet nog steeds af en toe naar de fysio. Maar als ik nu terugkijk, dan hebben het ongeluk en mijn whiplash mij ook goede dingen gebracht. Ik heb daardoor een betere balans in mijn leven weten te vinden.

Ik denk dat ik er een sterker persoon door geworden ben.

Ik begrijp mijn cliënten nu beter dan ik ooit gekund zou hebben als het mij niet was overkomen. En dan bedoel ik niet alleen het medische deel, maar ook al het gedoe dat je meemaakt in de contacten met bijvoorbeeld verzekeraars.’

Advertentie

De wending

Soms neemt het leven een vreemde wending. José, die werkte voor letselschadeslachtoffers, werd in 2014 ineens zelf slachtoffer. ‘De bekende kop-staart botsing terwijl ik voor een stoplicht stond. En een bestuurder die meer aandacht voor zijn telefoon dan voor het verkeer had. Dan krijg je de hele riedel van ziekenhuis, nek- en hoofdpijn, oorsuizen en een intensief revalidatietraject. Het is voor veel mensen met een whiplash een maar al te bekend scenario. Ik kreeg er ook nog eens een hernia bij, volgens mij zeker gerelateerd aan het ongeval. En dan ben je dus ineens zelf slachtoffer, in plaats van degene die hulp aan slachtoffers geeft. Ook al wil ik helemaal geen slachtoffer zijn en ook niet als slachtoffer worden gezien.’

Het resultaat was dat José haar baan bij Slachtofferhulp moest opzeggen. De reis vanuit Brabant naar Utrecht was samen met het werk te belastend. ‘Ik wilde natuurlijk wel blijven werken en kon een bedrijf van een bekende overnemen.

Evenementen organiseren, het was leuk en ik gooide me op die nieuwe uitdaging. Totdat ik gevraagd werd een advocaat bij een letselschadekantoor tijdelijk te vervangen. Dat voelde als terugkeren bij een oude liefde. Mensen helpen, zorgen dat ze een eerlijke regeling krijgen. Daar ligt toch echt mijn hart. Dus

LOTGENOTENCONTACT

Jaarlijks overkomt zo’n 10.000 tot 30.000 mensen in Nederland een whiplashongeval.

De Whiplash Stichting Nederland zet zich actief in voor de (h)erkenning van het whiplash syndroom en het versterken van de positie van whiplashpatiënten door het coachen en begeleiden van mensen die te maken hebben met de gevolgen van whiplash.

De organisatie biedt informatie, advies en andere producten die helpen om grip te krijgen op de situatie.

José is duidelijk iemand die positief in het leven staat. En dat maakte haar eerste contacten met de WSN niet direct tot een succes. ‘Toen ik me, lang geleden alweer, aanmeldde bij de Facebookgroep las ik daar veel negatieve berichten. Vaak best wel begrijpelijk, maar in dat vroege stadium van mijn leven met een whiplash had ik daar te veel moeite mee. Ik heb me er vrij snel van teruggetrokken. Toen het een tijd later weer ‘goed’ met mij begon te gaan, heb ik me weer aangemeld. Ik had en heb echt de missie om te laten zien dat het ook weer beter kan worden. En ik wil mensen laten zien wat er op het gebied van letselschade allemaal wel en niet kan en mag.’

‘Toen ik beheerder werd, heb ik ontdekt dat dat me relatief niet eens zó veel tijd hoeft te kosten. Ik heb geleerd om efficiënt te zijn. Tussen mijn werk­ zaamheden door kan ik in een paar minuten vaak wel even wat aan de pagina doen. Een berichtje doorplaatsen, een reactie geven, noem het maar op.’

‘Je ziet op de pagina hoeveel behoefte er is aan tips voor mogelijke behande­ lingen. En ik zie natuurlijk veel berichten over belangenbehartigers die op z’n minst niet goed met hun cliënt communiceren. Zó jammer! En de berichten over verzekeraars die het echt beter moeten doen. Dat is zó frustrerend voor de betrokkenen.’

‘Ik vind het echt motiverend dat ik met de Facebookgroep mensen soms een beetje verder kan helpen. En ik hoop dat het bestuur van de WSN daar ook op andere manieren aandacht aan blijft geven. Het is echt nodig!’

Tips?

Met al haar ervaring als iemand met een whiplash en als letselschadejurist, heeft José dan nog tips?

‘Jazeker! Wat mij heel erg heeft geholpen is hoop houden. Uiteindelijk wordt het beter. Echt waar. Dat wil niet zegen dat je whiplash en je klachten zullen verdwijnen, maar op de lange termijn

‘Ik vind het motiverend dat ik met de Facebookgroep mensen soms een beetje verder kan helpen’ LETSELSCHADE

24 NEWS

wordt het allemaal wel beter. Je kunt leren steeds beter ermee te leven.

Mensen hebben van nature de neiging vooral te communiceren over wat niet goed gaat. Dat kan je een scheef beeld van je toekomstperspectief geven. Op de Facebookpagina, of waar dan ook, hoor je de mensen die volledig hersteld zijn of die hun whiplash als een gegeven hebben geaccepteerd niet meer. Dat is logisch, maar het is wel jammer dat je hen nauwelijks ziet of hoort.’

Daarnaast heeft ze nog een belang­ rijke tip vanuit haar professie. ‘Schakel altijd en liefst zo vroeg mogelijk een belangenbehartiger in. Mensen denken vaak dat als ze geen rechts­ bijstandsverzekering hebben, een advocaat of belangenbehartiger (te) duur zal zijn. Maar in vrijwel alle gevallen is dat niet correct. In bijna alle gevallen moet de verzekeraar namelijk alle k osten van een belangenbehartiger vergoeden. Weten wat in letselschade wel en niet kan en mag, daar kan een belangenbehartiger als geen ander bij helpen. ‘Zelf doen’ kost je als slachtoffer zoveel onnodige energie. Die kun je beter aan je herstel besteden. En meestal is je belangenbehartiger ook beter in staat om met jou samen de juiste stappen te zetten.!’ 

TI GL

VI

N

N N S. DE EW EL N NM ITE DE AA E S HA C T A D LSC E

H

RE

IC

DI

ST

XX

ET

S

AGENDA

L

CURSUSSEN

ACADEMY

ACADEMY OPLEIDING BRANCHE PERSONENSCHADE Start in overleg | 19 lesdagen € 10.750,- excl. BTW p.p. www.osr.nl BASISCURSUS PERSONENSCHADE 17 mei 2024 | 4 lesdagen 20 (J) + 2 (NJ) NOvA PO € 2.250,- excl. BTW p.p. www.osr.nl PERSONENSCHADE LEERGANG MIDDELZWAAR LETSEL Start in september 2024 | 12 lesdagen Vanaf € 7.150,- excl. BTW p.p. www.osr.nl

PSYCHISCHE KLACHTEN: DE ONZICHTBARE LAST NA LETSEL 8 februari 2024 | Breukelen 4 (NJ) NOvA PO | NIVRE in aanvraag Kosten € 575,- excl. BTW p.p. www.kerckebosch.nl LEERGANG LETSELSCHADE 14, 21 en 28 maart + 4 april 2024 20 NOvA PO Kosten € 2.095,- excl. BTW p.p. www.kerckebosch.nl VERBINDEND EN DOELTREFFEND COMMUNICEREN MET GEWELDLOZE COMMUNICATIE 26 maart 2024 | Putten 4 NOvA PO | NIVRE en MfN op aanvraag Kosten € 735,- excl. BTW p.p. www.kerckebosch.nl

OPFRISCURSUS WWFT 6 juni en 7 november 2024 | Online 2 NOvA ZWB PO (J) € 60,- excl. BTW p.p. www.letselschadeacademy.nl CURSUS VIDEORECONSTRUCTIE EN PERSFOTO-ANALYSE BIJ LETSELSCHADE 20 juni 2024 | Online 3 onderwijsuren € 295,- excl. BTW p.p. www.letselschadeacademy.nl LEZING VERWEER IN TUCHTZAKEN 7 november 2024 | Online 1 NOvA ZWB PO (J) € 30,- excl. BTW p.p. www.letselschadeacademy.nl

LETSELSCHADE

NEWS 25

Ongevraagd medisch advies

Dr. G.M.A. Clauwaert, medisch adviseur Westerweel Intermediair

Ribbreuken: doorgaans, doch niet altijd onschuldig

Doorgaans genezen ribbreuken zonder complicaties, maar het is goed om juist bij dit soort breuken altijd alert te zijn. Ribbreuken, en ook gekneusde ribben, zijn gedurende de eerste weken meestal erg pijnlijk, omdat de ribben niet geïmmobiliseerd (onbeweeglijk maken) kunnen worden. Dit in tegenstelling tot wat bij andere botbreuken wel gedaan wordt met behulp van een gipsbehandeling. Ribben hebben we immers nodig om normaal te kunnen ademhalen. De pijn is dan ook ademhalingsgebonden en neemt in pijnscheuten toe bij niezen, hoesten, persen, tillen en dergelijke.

Meestal is er geen specifieke behandeling nodig, behoudens adequate pijnstilling, beperkt tot de duur van de acute hevige pijn, eventueel taping of het dragen van een ondersteunend korset en ademhalingsoefeningen onder begeleiding van een fysiotherapeut.

Meestal verdwijnt de pijn na een aantal weken/maanden en is pijnstilling niet meer nodig. De breuken genezen verder zonder restklachten.

Röntgenfoto

De diagnose wordt gesteld aan de hand van röntgenfoto’s (waarbij gezegd moet worden dat ongeveer de helft van de breuken gemist wordt) en eventueel een CT-scan en/of MRI. Pijnklachten

Met name oudere personen zullen sneller in het ziekenhuis opgenomen worden om adequate pijnstilling en ondersteunende ademhaling of beademing te krijgen.

LETSELSCHADE

26 NEWS

Zoals gezegd is het zaak om steeds alert te blijven, want het komt voor dat de breuken niet aan elkaar groeien en dan ontstaat een zogenaamde pseudoartrose, een schijngewricht door het niet genezen van een breuk.

Afhankelijk van de mate van klachten, kan dat al dan niet behandeld worden.

Daarbij kan gekozen worden voor botgroeistimulatie (door middel van ultrageluidsgolven) of operatief ingrijpen.

Ook kan chronische pijn bij wel genezen breuken ontstaan. Tussen de ribben lopen immers zenuwen en bloedvaten.

WETENSCHAP

Dat kan eventueel behandeld worden op de Pijnpolikliniek, waarbij een zenuw geblokkeerd wordt.

Borstkas drainage

Een andere complicatie van rib­breuken is dat de gebroken rib het borstvlies doorboort, wat een klaplong of bloeding in de borstkas veroorzaakt.

Dat wordt behandeld met een borstkas drainage (met behulp van een dun slangetje lucht en/of vocht afzuigen tussen de borstkas en de longen), waarbij de klaplong doorgaans na enkele dagen genezen is. Door het minder goed kunnen doorademen, worden de longen minder goed met lucht gevuld, waardoor sneller een longontsteking kan ontstaan.

Operatief vastzetten

De laatste jaren is er een tendens om ribbreuken sneller te opereren als deze niet genezen of bij een fladderborstkas. Die breuken worden dan met een plaat en schroeven vastgezet met de bedoeling om sneller pijnvrij te zijn en beter te kunnen ademen. Als de pijn veroorzaakt wordt door beklemming

of beschadiging van een zenuw of bloedvat zal dat echter geen soelaas bieden. Bovendien kunnen ook klachten ontstaan als gevolg van de plaatfixatie zelf. Het is dan ook nog niet helder wanneer operatief ingegrepen moet worden. Meer onderzoek is nodig om te weten welke patiënten daarbij het meeste baat hebben. 

Fladderborstkas

Als meerdere ribben onder elkaar en op twee plaatsen van dezelfde rib gebroken zijn, kan een zogenaamde fladderborstkas ontstaan. Daarbij gaat het losliggend deel van de borstkas naar binnen toe bewegen bij ademhalen (dus het omgekeerde van wat normaal zou moeten gebeuren). Dat is een letsel dat ernstige complicaties kan veroorzaken en zelfs levensbedreigend kan zijn. In dat geval is kunstmatige beademing nodig en kan een operatie geïndiceerd zijn.

LETSELSCHADE

NEWS 27

©Jac Koenen

Lange termijnresultaten van de behandeling in Utah

Cognitive FX: eerste stap naar genezing van hersenletsel?

Er wordt In Nederland heel wat afgepraat en geschreven over Cognitive FX (verder: CFX), de ‘wonderkliniek’ voor het hoofd in Utah, waar steeds meer Nederlanders heengaan voor behandeling van de gevolgen van een hersenschudding. De zin en de onzin van de ophef over die nieuwe behandeling is lang niet altijd even duidelijk. Mijn boek Hersenherstel in Utah dat onlangs verscheen vormt een geschikte aanleiding voor een nieuwe reality check.

Voor mijn boek heb ik – naast literatuuronderzoek - met meer dan honderd patiënten gesproken. CFX alumni houden met enige regelmaat bijeenkomsten waarop zij elkaar ontmoeten om de voortgang van hun herstel met elkaar te bespreken. Op diverse van deze bijeenkomsten ben ik aanwezig geweest en heb ik contacten gelegd binnen deze groep. Ook via

LETSELSCHADE

28 NEWS

berichten op sociale mediakanalen ben ik in contact gekomen met CFXalumni. De patiënten waarmee ik op deze manier gesproken heb, heb ik de vraag voorgelegd hoe zij – drie jaar na behandeling bij CFX – hun herstel beoordelen. Met twaalf van hen heb ik meerdere keren individueel en diepgaand gesproken en hun lotgevallen en ervaringen beschrijf ik in

‘Weinig kennis over hersenletsel’ mijn boek. Ook de behandeling bij CFX wordt uitvoerig beschreven evenals de theoretische achtergrond daarvan.

NAH CENTRAAL

Noot van de redactie: In onderstaand artikel refereert de auteur naar een lopend wetenschap­ p elijk onderzoek naar de CFX behandeling. Dit onderzoek is uitgevoerd door Amsterdam UMC, in samenwerking met het UMC Groningen en een landelijke groep experts, artsen, ervaringsdeskundigen en patiënten­ organisaties.

Eric Hermans

approaches to improve prevention, clinical care and research. The Lancet Neurology 2017; 16 (12): 987-1048).

Naast het omvangrijkste is hersenletsel o o k h e t m e e s t ve r w a a r l o o s d e gezondheidsprobleem van deze tijd.

Er bestaan belangrijke achterstanden in onderzoek, kennis en behandeling.

Om persoonlijk leed en kosten te reduceren is het noodzakelijk om deze achterstanden in te lopen.

Aantallen en klachten Achtergrond

Hersenletsel is een groot en in omvang toenemend openbaar gezondheids­ probleem. Experts schatten dat de helft van de wereldbevolking een of meer hersenletsels oploopt gedurende zijn of haar leven. De wereldwijde kosten worden geschat op 400 miljard dollar per jaar. (bron: Maas et al. Traumatic brain injury; integrated

In Nederlandse ziekenhuizen worden elk jaar minstens 100.000 mensen gezien met hersenletsel ten gevolge van een trauma, bijvoorbeeld na een ongeluk in het verkeer, op het werk, in huis of door geweld. Het werkelijke aantal is veel hoger want degenen die alleen bij de huisarts komen worden niet centraal geregistreerd en zijn dus niet meegeteld. Van al deze patiënten heeft 90% licht hersenletsel, ook

Op vrijdag 8 december 2023 zijn de resultaten van dit onderzoek gepresenteerd in een bijeenkomst voor Nederlandse zorgprofessionals en onderzoekers. De onderzoekers concludeerden dat 69% van de deelnemers direct na de behandeling minder klachten ervaarde en dat 77% van de deelnemers op langere termijn (6 maanden na behandeling) minder klachten ervaarde. Met de huidige data wordt nog niet duidelijk wat de werkzame elementen zijn en hier is vervolgonderzoek voor nodig.

wel hersenschudding of commotio cerebri genoemd. Het overgrote deel hier van geneest volledig binnen drie maanden, maar zo’n 20% houdt na een hersenschudding langdurende klachten. Deze klachten kunnen maanden tot jaren en zelfs levenslang aanhouden. Er wordt in dergelijke gevallen gesproken van post-commotioneel syndroom (PCS).

Klachten die optreden bij PCS zijn onder meer hoofdpijn, vermoeidheid, ernstige overgevoeligheid voor licht en geluid, problemen met concentratie, g e h e u g e n e n e m o t i e re g u l a t i e, prikkelbaarheid, slaapproblemen, visuele problemen, duizeligheid en balansproblemen, en psychische klachten zoals angst en paniek. Het is onbekend hoeveel mensen met PCS er op enig moment in Nederland leven.

Op grond van incidentiecijfers lijkt een aantal van minstens honderdduizend een verantwoorde schatting.

LETSELSCHADE

NEWS 29

Ontevredenheid over zorg in Nederland

Uit mijn contacten met PCS patiënten is mij duidelijk geworden dat er veel ontevredenheid bestaat over de zorg die zij in Nederland krijgen.

Ontevredenheid over huisartsen en neurologen De uitslag van de MRI is voor dokters maatgevend. Bij PCS zijn op de MRI vrijwel nooit af wijkingen zichtbaar en in dergelijke gevallen lijkt het probleem voor dokters niet te bestaan terwijl de patiënt wél degelijk reële klachten ervaart. Typerend is een opmerking die wij in diverse varianten hoorden: ‘mijn dokter zegt dat ik maar met mijn beperkingen moet leren leven en een paracetamolletje moet slikken als ik hoofdpijn heb.’ Door deze benadering gaan patiënten zichzelf zien als aanstellers, zeurpieten of overbezorgde types. Ze voelen zich in de kou staan en aan hun lot overgelaten. Patiënten zijn van mening dat huisartsen en neurologen te weinig kennis hebben van PCS problematiek. Een patiënt zei: ‘Ik kreeg van mijn huisarts te horen dat ik geen hersenschudding kon hebben omdat ik niet buiten bewustzijn was geweest na mijn val. Dat is toch een volkomen achterhaald standpunt.’ En een ander: ‘De neuroloog zei na mijn aanrijding door een auto dat ik nog wel een week of zes pijn zou hebben, maar dat ik er daarna om zou lachen. De werkelijkheid is dat ik – voordat ik naar CFX ging – negen jaar in een verduisterd en geluiddicht huis heb gewoond.’

Ontevredenheid over revalidatie Het bezwaar dat het meest werd gehoord was dat de behandeling in de revalidatie gericht is op acceptatie en het leren omgaan met de klachten en beperkingen. Voor sommige patiënten mag dat een afdoende oplossing zijn maar een toenemend aantal neemt daar

LETSELSCHADE

30 NEWS

geen genoegen meer mee en zoekt genezing. Respondenten zeiden dat in niet mis te verstane bewoordingen. ‘In dat revalidatiecentrum wilden ze mij leren om mijn toestand te accepteren en met mijn klachten om te gaan, maar ik wilde juist van mijn klachten áf’ zei er een. En een ander: ‘Ik raad lotgenoten aan om niet te luisteren naar adviezen als: accepteer het maar en leer er maar mee te leven. Als ik op die adviezen was afgegaan lag ik nu nog steeds bij mijn ouders thuis op de bank.’

‘Warm bad in Utah’ Ontevredenheid over afhandeling van verzekeringskwesties Het feit dat de medische beeldvorming bij PCS doorgaans geen objectiveerbaar ziektebeeld oplevert leidt ertoe dat aansprakelijkheidsprocedures eindeloos lang worden gerekt. Gedupeerden verliezen daardoor de moed en nemen vaak genoegen met een veel te laag bod. Sommige patiënten hadden vele jaren na hun ongeluk nog geen cent aan schadevergoeding ontvangen van de verzekering van de tegenpartij. Ook bij keuringen door het UWV voelen mensen zich vaak niet serieus genomen in hun klachten. Er wordt er veel geklaagd over het gebrek aan expertise bij keuringsen verzekeringsartsen. Een moeder zei: ‘wij zijn geen uitkeringsprocedure gestart voor onze dochter om niet nog eens geconfronteerd te worden met mensen die er echt niets van begrijpen.’

Veel patiënten zeiden dat hun stress en klachten door de ondervonden tegenwerking alleen maar erger werden.

Bijna 800 Nederlanders naar Cognitive FX

Er zijn intussen bijna 800 Nederlanders voor behandeling naar CFX geweest.

Voor het grootste deel zijn dit mensen met PCS maar ook patiënten met andere vormen van hersenletsel, zoals hersenkneuzing, -infecties, -infarcten en -bloedingen zijn bij CFX behandeld.

De behandeling in Utah wordt door patiënten bijzonder positief gewaar­ deerd. Patiënten spreken van ‘een warm bad’ in vergelijking met de ‘kille, onpersoonlijke benadering in Nederland.’ Er bestaan zeer grote verschillen in de behandeling door de Nederlandse revalidatiecentra aan de ene en CFX aan de andere kant.

Wat allereerst in het oog springt is het verschil in behandelduur: van een half jaar in Nederland tot vijf dagen bij CFX. Waar de behandeling in Nederland gericht is op acceptatie en aanpassing en te typeren is als ‘langzaam aan, dan breekt het lijntje niet’ is de aanpak bij CFX zeer intensief en wordt de patiënt volledig belast. In Utah worden bovendien neurovisuele problemen geadresseerd die in de Nederlandse aanpak geen enkele rol spelen. Het allerbelangrijkste verschil ligt echter in het einddoel van de behandeling.

Waar dit in Nederland is gericht op het leren leven met de beperkingen is de behandeling bij CFX gericht op herstel.

Belangrijke zelfervaren verbetering op termijn van drie jaar

Patiënten rapporteren een duidelijk herstel tijdens de behandeling bij CFX en in dat herstel valt een patroon te ontdekken. Na de eerste behandeldag nemen de klachten toe en is men volledig uitgeput.

Zo a l s i e m a n d h e t u i t d r u k t e : ‘Ik vervloekte de dag dat ik het idee had opgevat om naar CFX te gaan.’ Op de derde dag van de behandeling worden de eerste ver beteringen er varen en die neemt in de dagen daarna toe.

Diverse patiënten hebben na de

NAH CENTRAAL

behandelweek met hun partner nog een sightseeing tour door de Nationale Parken in Utah gemaakt.

Elke patiënt krijgt na behandeling een individueel oefenschema mee dat thuis nog maanden moet worden voortgezet. Met name de neurovisuele problemen zijn vaak erg taai en niet in een week afdoende te behandelen. Patiënten rapporteren lang na terugkomst uit Utah dan ook nog belangrijk voortgaand herstel.

Ik heb patiënten van wie de behandeling in Utah langer dan drie jaar geleden had plaatsgevonden gevraagd naar het door hen zelf zelfervaren herstel. 85% rapporteerde fors herstel, 10% matig herstel en een paar procent zei dat er geen herstel of zelfs achteruitgang was. Helaas is de uitkomst voor een specifiek individu vooraf niet te voorspellen. De voornaamste verbeteringen lagen op de volgende gebieden: vermoeidheid, balans en duizeligheid, hoofdpijn, overprikkeling en visueel. Toch waren er ook zeker nog restproblemen maar in het overgrote merendeel van de gevallen werden de problemen echter als beduidend lichter ervaren dan voorheen. De helft van de personen die ik sprak waren drie jaar na terugkomst uit Utah nog onder behandeling voor hun restproblemen.

Allemaal waren zij echter van mening dat hun reis naar Utah zeker de moeite waarde was geweest en dat zij – in tegenstelling tot voorheen – nu een aanzienlijk leefbaarder leven hadden.

Advertenties

‘Oefenschema voor thuis’ Wetenschappelijk onderzoek

Momenteel wordt in opdracht van de Hersenstichting wetenschappelijk onderzoek verricht naar de behandeling van CFX en de resultaten daarvan. De behandeling in Utah wordt door zorgverzekeraars? thans niet vergoed. Het valt niet te verwachten dat het onderzoek van de Hersenstichting verandering zal brengen in dit standpunt; daarvoor is het mijns inziens te kleinschalig en kortdurend. De kosten van de behandeling zijn helder, de opbrengsten niet. De behandeling in Nederland kost ook geld, evenals de lange zoektochten naar (vaak niet werkzame) zorg en het verlies aan productiviteit en levensgeluk. Het is daarnaast bepaald niet ondenkbaar dat door de behandeling bij CFX bespaard kan worden op schadeuitkeringen. Ik pleit voor het maken van een maatschappelijke business case om tot een verantwoorde afweging van kosten en baten te komen. 

OnlineSchadestaat brengt letselschade correct in beeld! ü Zeer eenvoudig in gebruik! ü Automatische berekening van de wettelijke rente; ü Verrekening van voorschotten volgens de regels; ü Integratie van bekende richtlijnen zoals

huishoudelijke hulp en verlies zelfwerkzaamheid; ü Conversie naar PDF en samenvoegen van facturen, rapporten, foto’s, etc.; ü Cliënt kan desgewenst toegang krijgen; Contact ü Per dossier tot OnlineSchadestaat BV �5.000,- gratis!

Meer weten of zelf ervaren?

Neem contact op!

Of vraag een gratis demo aan

Stevinweg 2 3891 EA Zeewolde T 036-5245576 E info@onlineschadestaat.nl I www.onlineschadestaat.nl

ASP bepleit affectieschadevergoeding voor broers en zussen Op 14 september 2023 organiseerde de commissie Justitie en Veiligheid van de Tweede Kamer een bijeenkomst over de vergoeding van affectieschade. Tijdens dit overleg sprak de commissie met nabestaanden, afgevaardigden uit de wetenschap en van Slachtofferhulp, het Verbond van Verzekeraars en het Schadefonds Geweldsmisdrijven over de positie van broers en zussen in de Wet Affectieschade. De Vereniging Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade (ASP) pleitte voorafgaand aan deze commissievergadering voor uitbreiding van de kring van gerechtigden in de Wet Affectieschade. Wij spraken met de voorzitter van de ASP Edwin Bosch over de positie van broers en zussen en het pleidooi van de ASP en hij beantwoordde de volgende vragen.

LETSELSCHADE

32 NEWS

AFFECTIESCHADE

Wat regelt de Wet Affectieschade?

De Wet Affectieschade introduceerde per 1 januari 2019 een vergoeding voor naasten en nabestaanden van een slachtoffer. Deze vergoeding dient de aansprakelijke verzekeraar te vergoeden aan de in de wet genoemde naasten van het slachtoffer bij ernstig blijvend letsel of bij het overlijden van het slachtoffer. De vergoeding is een van tevoren vastgesteld bedrag. De in de wet genoemde naasten zijn de partner, de ouders en de kinderen van het slachtoffer. Daarnaast kent de wet een ‘hardheidsclausule’ die de rechter de mogelijkheid biedt om ook een affectieschadevergoeding toe te kennen aan een anderen dan de in de wet genoemde personen als er sprake is van een zeer nauwe en persoonlijke relatie.

Deze wet was de tweede poging, nadat een eerdere poging om de vergoeding voor affectieschade te introduceren in 2006 strandde in de Eerste Kamer.

Wat is de positie van een (half) broers en (half)zus in de Wet Affectieschade?

Tijdens de parlementaire behandeling van de wet is stilgestaan bij de positie van (half )broers en (half )zussen, zo vertelt Edwin Bosch. Er is door de wetgever gekozen om aan (half-) broers en zussen geen vergoeding toe te kennen. Een expliciete verklaring voor deze keuze is in de parlementaire geschiedenis niet te vinden. In de (nadere) toelichting van het in 2006 verworpen wetsvoorstel is nog wel te lezen dat de kring van gerechtigde bewust nauw is getrokken en dat het overlijden van bijvoorbeeld een echtgenoot of een kind als een aanmerkelijk ernstiger verlies wordt ervaren dan het overlijden van een broer of zus.

Edwin Bosch

In de parlementaire geschiedenis wordt maar één uitzondering genoemd.

Namelijk als bijvoorbeeld twee broers

duurzaam samenwonen én voor elkaar zorgen. Dan zou de hardheidsclausule van toepassing zijn en kan er wel een vergoeding worden toegekend. Dit is een wat ongelukkig voorbeeld omdat die situatie al wordt bestreken door de categorie ‘zorg in gezinsverband’, die in de wet is opgenomen. Daardoor is toepassing van de hardheidsclausule niet nodig. “Effectief betekent dit broers en zussen zelden tot nooit recht hebben op vergoeding van affectieschade.”

Wringt deze keuze?

In de praktijk begon het steeds meer te wringen dat broers en zussen van een vergoeding van affectieschade werden uitgesloten. Het is al erg genoeg als je broer of zus om het leven wordt gebracht. Het is vervolgens voor veel broers en zussen niet te verkroppen dat de door hen geleden affectieschade niet wordt vergoed. Dit was aanleiding voor enkele Kamerleden om de bijeenkomst op 14 september 2023 te organiseren. Tijdens deze bijeenkomst is de uitgenodigde nabestaanden zeer duidelijk verwoord. Bovendien is er het vonnis van de rechtbank Den Haag in het MH17-proces, waarin de rechtbank de oproep van de nabestaanden ondersteunde om in de voorziene evaluatie van de Wet Affectieschade de positie van de broers en zussen nadrukkelijk te betrekken. In het bericht van de ASP aan de Kamercommissie pleit de ASP voor uitbreiding van de kring van gerechtigden met de broers en zussen van de gelaedeerde.

Wat vindt ‘de politiek’ ervan?

Tijdens de bijeenkomst in de Tweede Kamer op 14 september 2023, maar ook tijdens een commissievergadering op 5 oktober jl., bleek dat een groot aantal partijen de wet op dit punt wil aanpassen. Dit geldt in ieder geval voor VVD, CDA, PvdA en BBB. Ook de minister blijkt voorstander van wijziging van de

LETSELSCHADE

NEWS 33

wet, maar hij wil eerst een evaluatie van de wet afwachten. Die evaluatie was voorzien voor 2024, maar is door de minister naar voren gehaald. Inmiddels is de Vrije Universiteit in opdracht van het Ministerie gestart met deze evaluatie.

Het zal nog wel even duren voordat deze evaluatie is afgerond en metterdaad heeft geleid tot een aanpassing van de wet. Dit erkent ook de minister die in de commissievergadering op 5 oktober 2023 de verwachting uitsprak dat de evaluatie medio 2024 gereed is. Daarna wil hij die evaluatie “gewoon goed en ordentelijk laten landen in deze Kamer en behandelen”.

Een aantal Kamerleden, waaronder Ellian (VVD) en Mutluer (PvdA), vinden echter de kamer daarop niet kan wachten.

Tijdens de bijeenkomst op 14 september 2023 vroegen zij aan deelnemers van de

LETSELSCHADE

34 NEWS

bijeenkomst of er een snellere oplossing denkbaar is. De ASP ziet die oplossing in een wetwijziging, vooruitlopend op de evaluatie. Als de politiek – met ons – van mening is dat de broers en zussen opgenomen moeten worden in de kring van gerechtigden dan is dit met een eenvoudige wetswijziging mogelijk.

Wanneer aan de kring van gerechtigden een extra categorie wordt toegevoegd “broers en zussen”, dan is het mogelijk om met een simpele wetswijziging broers en zussen toe te voegen aan de kring van gerechtigden. Nu de minister de evaluatie wil afwachten, zullen Kamerleden zelf deze wetswijziging ter hand moeten nemen om op korte termijn een verandering teweeg te brengen. Een andere optie is dat de Tweede Kamer de wens uitspreekt dat rechters in afwachting van de evaluatie en daaropvolgende wetwijziging de

hardheidsclausule ruimer toepassen, door broers en zussen in beginsel wel een vergoeding toe te kennen op basis hiervan. Uiteraard is het dan wel de vraag of rechters deze oproep ter harte nemen.

Wat vinden aansprakelijkheids­ verzekeraars?

Verzekeraars meenden dat het niet aan hen is om te bepalen wie er recht heeft op vergoeding van affectieschade. Zij benadrukten tijdens de bijeenkomst op 14 september jl. dat het voor hen wel van belang is dat duidelijk is wie vorderingsgerechtigd is en dat de schadelast niet fors stijgt door een eventuele wijziging van de Wet Affectieschade. Waar het antwoord van de vertegenwoordiger van het Verbond van Verzekeraars aanvankelijk enige ruimte liet om al voor een wetwijziging de kring van gerechtigden op te rekken

AFFECTIESCHADE

met broers en zussen, antwoordde de vertegenwoordiger van het Verbond dat verzekeraars desgevraagd eerst een wetswijziging willen afwachten. Dit tot teleurstelling van vragenstelster Kamerlid Mutluer (PvdA). Zij vroeg tijdens de commissievergadering op 5 oktober 2023 naar de visie van de minister op dit punt. Die antwoordde: “Het Kamerlid triggert mij. Ja, ik denk net als u dat een private onderneming soms niet hoeft te wachten op wet- en regelgeving van de overheid, maar haar eigen standpunt mag innemen.” Afgaande op het door de vertegenwoordiger van het Verbond gegeven antwoord, zie ik dit niet snel gebeuren, al staat het iedere aansprakelijkheidsverzekeraar vrij om zelf beleid te bepalen op dit punt.

Wat is het standpunt van de ASP?

De ASP blijft zich ook de komende tijd inzetten voor uitbreiding van de kring van gerechtigden in de Wet Affectieschade.

Ook broers en zussen horen wat de ASP betreft, net als in een aantal ons omringende landen (zoals in Frankrijk

en Zwitserland), de door hen geleden affectieschade vergoed te krijgen. Daartoe zal de ASP aandacht blijven vragen voor de positie van broers en zussen van een slachtoffer en door overleg te (blijven) zoeken met de Tweede Kamer en het ministerie van Justitie en Veiligheid. 

De vereniging van Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade (ASP) is opgericht om slachtoffers van letselschade en overlijdensschade te ondersteunen en waar mogelijk hun juridische positie te verbeteren.

De vereniging is in het bezit van het keurmerk specialisatieverenigingen van de Nederlandse Orde van Advocaten. Voor meer informatie over de ASP verwijzen wij u naar de website www.asp-advocaten.nl.

Advertentie

Unieke kans voor (startende) arbeidsdeskundigen en re-integratiespecialisten!

Wij bieden de startende arbeidsdeskundige, de ervaren arbeidsdeskundige én ervaren re-integratiespecialisten de kans om zich (verder) te ontwikkelen en te specialiseren in ons prachtige vakgebied letselschade en AOV. Bij ons staat jouw ontwikkeling centraal. Wij zorgen ervoor dat je over alle middelen en ruimte beschikt om jouw groei te realiseren.

Interesse? Neem een kijkje op onze website: www.expertisehumancapital.nl/vacatures

E-mail: vacatures@expertisebv.nl Tel: 071-5762020 LETSELSCHADE

NEWS 35

Drie uitspraken scheppen meer verwarring dan duidelijkheid. En hoe het beter kan.

Wmo-voorzieningen bij letselschade (on)terecht?

Wmo bij letselschade: het lijkt nog steeds lastig te zijn. Of maken gemeenten het nu ingewikkelder dan noodzakelijk?

Mag de gemeente letselschadeslachtoffers categorisch uitsluiten? Hoe oordelen rechters hierover? En wat is eigenlijk in het belang van de slachtoffers?

Tekst Linda Renders, Trivium advies en Harry Luiten, MetZorg | Bron PPS-Bulletin 2023-03

die veelal werden gevoerd tussen herstelgerichte dienstverleners en Wmo-consulenten, en soms beslecht in bezwaarprocedures.

Drie afwijkende uitspraken

Natuurlijk was het wachten op de eerste uitspraken onder de Wmo 2015. De eerste bestuursrechtelijke uitspraken verschenen pas dit jaar.

En wat blijkt: drie rechtbanken oordelen verschillend. Hieronder bespreken wij de uitspraken van de rechtbanken van Den Haag, Rotterdam en Noord-Holland.

Linda Renders | Fotograaf Rob Kater

De komst van de Wmo 2015, het regresrecht dat daarin is opgenomen, het Wmo-convenant over afkoop tot februari 2019 en het vervolgens

LETSELSCHADE

36 NEWS

weer loslaten van dat convenant, leverde veel discussies op over het leveren van Wmo-voorzieningen aan mensen met letselschade. Discussies

Uitspraak 1: Den Haag, 25-01-2023, bestuursrecht zaaknummer SGR 20/6981 (ongepubliceerd) Deze uitspraak gaat over een ongeval in 2009. In 2017 is een vaststel­ lingsovereenkomst tussen belangen­ behartiger en aan­sprakelijke verzekeraar voor € 1.058.800 gesloten. In 2020 krijgt de gemeente aanvragen voor verlenging en uitbreiding van de indicatie begeleiding en aanpassing of vervanging van een eerder toegekende rolstoel.

De gemeente wijst de aanvragen af omdat er een voorliggende

WMO CENTRAAL

De rechtbank volgt de gemeente en grijpt terug op een oude, zeer casuïstische en eenmalige uitspraak van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) uit 2013: “…appellant had in de omstandigheden van het geval immers mogelijkheden om zelf voor een oplossing te zorgen.

Het had op zijn weg gelegen om de kosten in het letselschadebedrag te verdisconteren…”.

Harry Luiten | Fotografie Yvonne Fotografie

voorziening is, in de vorm van de letselschaderegeling. De rechtbank volgt de gemeente. De aanvrager beschikt immers over eigen middelen uit de schadeclaim voor de benodigde hulp en ondersteuning. Dit zou ‘geoormerkt’ geld zijn. Volgens de rechter is er geen sprake van een inkomenstoets, terwijl niet gebleken is dat de letselschadevergoeding ontoereikend is om zelf in de gevraagde ondersteuning te voor­zien. Daarbij stelt de rechter verder vast dat het Wmoconvenant geen rol heeft gespeeld bij de behandeling van de aanvraag, ondanks dat de ongevalsdatum binnen het convenant valt.

Uitspraak 2: Rotterdam, 22-06-2023, bestuursrecht zaaknummer ROT 21/46671 Deze uitspraak betreft een ongeval in 2006. Vanaf 2007 kende de aangesproken gemeente diverse maatwerkvoorzieningen toe. In 2018

is er een vaststellingsovereenkomst gesloten voor € 1.759.359,00. In 2021 krijgt de gemeente een aanvraag voor individuele begeleiding en huishoudelijke ondersteuning.

Beide aanvragen wijst de gemeente af, omdat de aanvrager een ‘aanzienlijke’ schadevergoeding heeft ontvangen. En daarmee - zo is de aanname - beschikt deze over voldoende (financiële) middelen om zelf in de gevraagde onder­ s teuning te voorzien. De gemeente beroept zich op de eigen kracht en verantwoordelijkheid van het slacht­offer. Het slachtoffer voert in beroep aan dat het regresrecht in de wet is geregeld. De gemeente moet eerst leveren en betalen en kan daarna regres nemen. Bovendien voert het slachtoffer aan dat de vergoeding enkel bedoeld is voor de aanvullende noodzakelijke zorg en voorzieningen die niet via de wetgeving voor vergoeding in aanmerking komen.

Verder wijst de CRvB er in 2013 op, dat in de Wmo 2007 eigen verant­ woordelijkheid voor overheids­ verantwoordelijkheid gaat. Volgens de Rotterdamse rechter is dit onveranderd onder de Wmo 2015. De rechter stelt verder dat het regresrecht bedoeld is om slachtoffers tegemoet te komen gedurende de periode dat er nog geen vaststellingsovereenkomst is.

Volgens de rechter hadden de kosten meegenomen moeten of kunnen worden in de onderhandelingen met de verzekeraar.

Uitspraak 3: Noord-Holland, 04-07-2023, bestuurs­ recht, zaaknummer HAA 21/3148 WMO15BER2 In Noord-Holland gaat het om een ongeval in 2019. Begin 2020 is bij de gemeente een scootmobiel aangevraagd . De aanvraag is eind 2020 afgewezen, zonder onderzoek door de gemeente omdat er sprake is van letselschade. Aangezien de letselschadeverzekeraar kan worden aangesproken, is er in de visie van de gemeente geen noodzaak voor ondersteuning vanuit de Wmo. Met andere woorden, de verzekeraar is voorliggend op de gemeente.

Tijdens de zitting stelt de gemeente verder dat, nu de verzekeraar de

LETSELSCHADE

NEWS 37

lasten gedragen worden door de partijen die ze moeten dragen.

Dat de gemeente het regres een lastig en bewerkelijk proces vindt, is geen argument om Wmovoorzieningen af te wijzen. Afwijzing miskent bovendien de kern van de Wmo 2015: de gemeente dient maatschappelijke ondersteuning te bieden aan mensen met een beperking. Den Haag en Rotterdam

aansprakelijkheid heeft erkend, er een oplossing op eigen kracht mogelijk is door de scootmobiel ‘mee te nemen’ in de letselclaim. Ook deze gemeente wijst naar de uitspraak van de CRvB uit 2013.2 De rechter oordeelt dat de gemeente niet aan zijn verplichting heeft voldaan om na een melding goed onderzoek te doen, volgens het stappenplan van de CRvB uit 2018.

De rechter draagt de gemeente op om opnieuw onderzoek te doen.

In deze uitspraak is de rechter ook ingegaan op de overige beroepsgronden. De rechter bevestigt dat een slachtoffer de keuze heeft om de verzekeraar of de gemeente aan te spreken, en wijst nadrukkelijk op de regierol die de wetgever bij de gemeente neerlegt, waarover later meer.

De rechter zegt ook wat over “eigen kracht”: de financiële mogelijkheden om de voorziening zelf te kunnen betalen, spelen geen rol. De rechter wijst daarbij op de wetsgeschiedenis van de Wmo 2015 en eerdere rechtspraak.

Verder vindt deze rechter dat het regresrecht ervoor zorgt dat de

LETSELSCHADE

38 NEWS

wijzen naar verzekeraar, Noord-Holland naar gemeente. Deze drie afwijkende bestuursrechtelijke uitspraken scheppen meer verwarring dan duidelijkheid over de inzet van de Wmo bij letselschade.

De uitspraken van Den Haag en Rotterdam zijn naar onze mening niet alleen juridisch onjuist, ze ontnemen bovendien letselschadeslachtoffers het recht op ondersteuning door de gemeente. De uitspraak van NoordHolland sluit beter aan bij de letter van de wet en heeft wel oog voor het recht op Wmo-ondersteuning.

Bij alle drie de zaken is er een eind­ regeling getroffen. Twee rechters oordelen dat het slachtoffer de kosten van toekomstige voorzieningen met de verzekeraar had moeten uitonder­ handelen en een rechter oordeelt dat de kosten voor toekomstige voorzieningen niet verdisconteerd hoeven te worden en stelt de keuzevrijheid van het slachtoffer voorop. Bovendien vindt deze rechter dat de gemeente goed en zorgvuldig onderzoek moet doen.

Zowel in de zaak in Den Haag als in de zaak in Rotterdam is hoger beroep ingesteld. In de zaak in Noord-Holland heeft de gemeente geen hoger beroep ingesteld, maar volgt ze de uitspraak van de rechter en gaat ze opnieuw onderzoek doen naar de noodzaak van een scootmobiel. Trivium advies en MetZorg volgen dit uiteraard met belangstelling.

Twee rechtbanken missen de nuance

De rechtbanken in Den Haag en Rotterdam wegen helaas essentiële zaken niet mee. We lopen ze hierna langs.

Eigen schuld In de Haagse casus was sprake van eigen schuld. Daardoor heeft de verzekeraar niet alle directe en toekomstige kosten van de schade van het slachtoffer volledig vergoed.

Alleen dat is al voldoende reden om de voorziening bij de gemeente aan te vragen. Want een deel van de kosten dient het slachtoffer zelf te dragen. Voor de gemeente speelt eigen schuld geen rol.

Bijstand Bij de zaak in Rotterdam is tijdens de 12 jaar durende schaderegeling continu geprobeerd de gemeente te betrekken bij de vaststel­lings­ overeen­k omst en de samenhang met de voor zieningen waar betrokkene vanuit onder andere de Wmo gebruik van maakte. Vooral omdat het slachtoffer ook een bijstandsuitkering had. De gemeente heeft dit gesprek al die jaren afgehouden, met de mededeling: “Kom maar terug als er een vaststellingsovereenkomst is.” Direct na de vaststellingsovereenkomst wees de gemeente Wmo-maatwerk­ voorzieningen af.

CRvB 2013 Rechtbank Rotterdam grijpt daarbij ook nog eens terug op de uitspraak van 2013 over de traplift.3 Dit is in onze ogen een zeer individuele, casuïstische en unieke uitspraak onder het regime van de Wmo 2007 (geen regres). We hebben nu te maken met de Wmo 2015 (wel regres). Rechtbank Rotterdam maakt hierdoor in onze ogen een onjuiste afweging.

WMO CENTRAAL

In beide casussen zijn de uitgekeerde bedragen hoog.

Maar bedenk dat de bedragen voor een overgroot deel bedoeld zijn ter compensatie van het verlies aan verdienvermogen ( VAV ), immateriële schade (smartengeld) en overige materiële schade. Bovendien stelt Rechtbank Den Haag dat er geen financiële toets is, maar wijst wel op het ‘forse’ bedrag dat het slachtoffer heeft ontvangen. Hoe verhouden deze twee opmerkingen zich tot elkaar? Kortom, hebben rechtbanken voldoende kennis van de letselschaderegeling om nuances als eigen schuld, causaliteit, comborbiditeit en bijstand te overzien? Zou het nog uitmaken als een vaststellingsovereenkomst expliciet vermeldt welke voorzieningen niet vergoed worden? Daar lijkt het in de uitspraak Rotterdam in ieder geval niet op.

• “Het college besluit tot verstrekking van een maatwerkvoorziening ter compensatie van de beperkingen in de zelfredzaamheid of participatie die de cliënt ondervindt, voor zover deze cliënt deze beperkingen naar het oordeel van het college niet op eigen kracht, met een algemeen gebruikelijke voorziening, met gebruikelijke hulp, met mantelzorg of met hulp van andere personen uit zijn sociale netwerk dan wel met gebruikmaking van algemene voorzieningen kan verminderen of wegnemen. De maatwerkvoorziening levert, rekening houdend met de uitkomsten van het in artikel 2.3.2. bedoelde onderzoek, een passende bijdrage aan het realiseren van een situatie waarin de cliënt in staat wordt gesteld tot zelfredzaamheid of participatie en zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving kan blijven (artikel 2.3.5).”

Beroep ECLI:NL:CRVB:2019:772 bevestigt: financiële draagkracht telt niet De CRvB kleurt het begrip eigen kracht in 2019 verder in: “De feitelijke situatie dat betrokkene zelf particuliere hulp bekostigde, kan niet anders worden gezien dan dat het college binnen de eigen kracht als bedoeld in artikel 2.3.5, derde lid, van de Wmo 2015, rekening heeft gehouden met de financiële mogelijkheden van betrokkene om de gevraagde ondersteuning zelf te bekostigen. De Raad ziet hiervoor echter geen ruimte.”

Met andere woorden: ook in hoger beroep blijkt financiële draagkracht geen argument om een Wmovoorziening af te wijzen.

Regresrecht verkeerd opgevat?

Misschien vertroebelt de discussie door de vraag over wie wat moet betalen? De wetgever redeneert in ieder geval anders over het regresrecht dan de rechtbanken in Den Haag en Rotterdam. Rotterdam schrijft letterlijk dat het regresrecht bedoeld zou zijn om slachtoffers alleen tijdelijk tegemoet te komen, terwijl die tegemoetkoming dan zou ophouden zodra er een regeling is met de verzekeraar. Dit Advertentie

In de memorie van toelichting van de Wmo 2015 staat wat onder ‘eigen kracht’ wordt verstaan: ”…dat wat binnen het vermogen van betrokkene ligt om zelf tot verbetering van zijn zelfredzaamheid of participatie of tot een oplossing voor zijn behoefte aan beschermd wonen of opvang te komen. De betrokkene zal zich in hoge mate moeten inspannen om dat aan te wenden wat binnen zijn eigen bereik ligt om zelf in zijn behoefte op het gebied van maatschappelijke ondersteuning te voorzien.”

Financiële draagkracht geen reden voor afwijzing

Behoort financiële draagkracht ook tot ‘eigen kracht’? Daarop antwoordde de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport destijds dat maatschappelijke ondersteuning voor een ieder toegankelijk moet zijn, ongeacht de hoogte van het inkomen en/ of vermogen. Het is van belang dat ook financieel daadkrachtige cliënten een beroep op maatschappelijke ondersteuning kunnen doen, bijvoorbeeld als zij niet in staat zijn maatschappelijke ondersteuning te (doen) organiseren, maar deze wel kunnen betalen …”

Voor juridische hulp in Oostenrijk • letselschade door ski-,bergsport en verkeersongevallen • strafrecht in verband met ski-bergsport en verkeersongevallen Stephan Wijnkamp is Nederlands sprekende advocaat gevestigd in Oostenrijk.

Naast advocaat is Stephan Wijnkamp Oostenrijks-Landes-skileraar, lid van de Oostenrijkse Bergrettung en ervaren alpinist. Daardoor weet hij als geen ander de ongevalssituatie te analyseren en de juridische vertaalslag te maken.

Ook voor ski-en bergsportgevallen in andere landen dan Oostenrijk wordt vaak gebruik gemaakt van zijn expertise.

Voor meer informatie www.bergsportrecht.eu

Wijnkamp Stachowitz Rechtsanwälte / Lawfirm • Gewerbegebiet 3 / Top 5 6 493 Mils bei Imst • Tirol • Austria • T: +43 (0)5418 20 400 E: office@wlawfirm.eu • www.bergsportrecht.eu

is niet wat de memorie van toelichting (TK 2023-2014, 33 841) schrijft over regresrecht. “Artikel 2.4.3 eerste en tweede lid. Het regresrecht van de gemeente is de bevoegdheid om de kosten van een door hem verstrekte maatwerkvoorziening of daaraan gekoppeld persoonsgebonden budget te verhalen op degene die door zijn onrechtmatig handelen er de oorzaak van is dat de cliënt een beroep moet doen op een maatwerkvoorziening of daaraan gekoppeld persoonsgebonden budget.

In de eerste twee leden is dit regresrecht geregeld. De regeling is gelijkluidend aan de vergelijkbare maatregelen in de sociale verzekeringswetten. Het regresrecht is doorgaans beperkt tot gevallen van schuldaansprakelijkheid. Dat wil zeggen dat de gemeente de kosten van de aan de cliënt verstrekte maatwerkvoorziening of daaraan gekoppelde persoonsgebonden budget slechts kan verhalen indien het feit als gevolg waarvan de cliënt genoodzaakt werd ondersteuning van de gemeente in te roepen, als een onrechtmatige daad aan de veroorzaker kan worden toegerekend en deze daarvoor derhalve aansprakelijk is.

Daarom blijven voor de vaststelling van het totale bedrag waarvoor aansprakelijkheid naar burgerlijk recht zou bestaan, de meeste artikelen betreffende wettelijke aansprakelijkheid buiten de schuld van degene die de schade veroorzaakt

heeft (risicoaansprakelijkheid), buiten toepassing. Om dit te bewerkstelligen, wordt in artikel 197 van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek een verwijzing naar artikel 2.4.3 opgenomen (artikel 6.35).”

Rechtbank Rotterdam gaat volgens ons volledig voorbij aan de afspraken over regres. Net zoals voor alle andere sociale zekerheidswetten, is ook bij de Wmo het regresrecht van toepassing.

Volgens ons betekent dit dat een maatwerkvoorziening waar nodig toegekend moet worden, waarna de kosten via regres neergelegd kunnen worden waar ze thuishoren.

Verplicht onderzoek Daarnaast moet een gemeente zorgvuldig onderzoek doen als een inwoner een Wmo-aanvraag doet, zie uitspraak ECLI:NL:CRVB:2023:1046. Blijkt uit het onderzoek dat een inwoner een maatwerkvoorziening nodig heeft en blijvend van de gemeente afhankelijk is om dit ook daadwerkelijk te organiseren, dan moet de gemeente de voorziening ook in de toekomst blijven leveren. Let wel, de doelgroep letselschade­slachtoffers waarop wij doelen, is meestal niet in staat de ondersteuning zelf te regelen. Zoals de wetgever schrijft, is er geen ruimte om

Gebruikte terminologie: Wmo = Wet maatschappelijke ondersteuning Regresrecht = verhaalsrecht, het recht om kosten terug te vorderen die door toedoen van een derde partij moeten worden gemaakt Wmo-convenant = afspraken tussen gemeenten en het Verbond van Verzekeraars rondom de wet maatschappelijke ondersteuning Vaststellingsovereenkomst = contract waarin twee of meer partijen bindende afspraken maken voor het oplossen of voorkomen van een geschil Causaliteit = verband tussen oorzaak en gevolg Comborbiditeit = aanwezigheid van een aandoening naast een centraal staande ziekte of aandoening Maatwerkvoorziening = hulpmiddel afgestemd op de situatie, zoals persoonlijke begeleiding of woningaanpassing

LETSELSCHADE

40 NEWS

hierin de aanwezigheid van financiële middelen in mee te nemen. Met andere woorden: de beschikbaarheid van een schadevergoeding, een fors bedrag, impliceert niet dat het slachtoffer op eigen kracht in de ondersteuning kan voorzien. Bovendien zou dat alsnog een financiële toets zijn.

Wmo of verzekeraar?

De drie recente uitspraken zorgen voor een dilemma.

Kan een slachtoffer voor of na een eindregeling nog bij de Wmo terecht?

Of alleen nog maar bij de aansprakelijke verzekeraar, waarbij de kosten van (toekomstige en langdurige) voorzieningen meegenomen moeten worden in de eindregeling? Het laatste betekent dat de Wmo niet meer aan zet is. Wij menen dat het onjuist is om de Wmo bij letselschade buiten spel te zetten. Dat druist in tegen wettelijke bepalingen en is niet in het belang van het slachtoffer.

Gelet op de regelgeving • Volgens de Wmo 2015 zijn gemeenten altijd verantwoordelijk voor voorzieningen voor hun burgers. Een slachtoffer heeft keuzevrijheid om de Wmo of de aansprakelijke verzekeraar aan te spreken. Waarom houdt die keuzevrijheid op zodra er een eind­ regeling is?

• Het regresrecht is opgenomen in de Wmo 2015. Dat het regres daarna direct weer is afgekocht, is een feit.

De gemeenten zijn tot 2019 met een afkoopsom gecompenseerd voor de kosten van verstrekte voorzieningen voor alle ongevalsdata van voor 1-12019. Ook toekomstige kosten vallen daaronder.

Dat een gemeente het lastig vindt om vanaf 2019 de individuele kosten te verhalen op de aan­ sprakelijke verzekeraar, is geen valide argument. Het Verbond van

WMO CENTRAAL

Verzekeraars bood de VNG in 2019 een eenvoudig formulier voor het regres.4 Daar wordt weinig gebruik van gemaakt.

• De gemeente mag onderzoek doen naar eigen kracht. Maar zij mag geen

inkomens- en vermogenstoets doen. De gemeente kan dus niet oordelen dat een aanvrager voorzieningen zelf wel k an bekostigen, omdat er een fors bedrag ontvangen is (of wordt).

De gemeente kan wel een eigen bijdrage heffen.

Wij zijn van mening dat de recht­banken Den Haag en Rotter­d am bij hun besluit­vorming de nuances en de zaak­ specifieke feiten en om­standig­heden on­vol­doende hebben meegewogen in de besluitvorming. Zowel MetZorg5 als Trivium Advies6 hebben eerder in artikelen en blogs gepleit voor een blijvend toegankelijke gemeente en Wmo voor deze specifieke doelgroep, ook na een eindregeling. We gaan ervan uit dat de be­schreven nuances en feiten en omstandig­ h eden in hoger beroep wel naar voren komen en worden meegewogen en dat het geen of/of, maar en/ en wordt.

Gelet op het slachtoffer Nog belangrijker vinden wij dat het belang van het slachtoffer centraal blijft staan, zodat die zowel uit private als publieke middelen ontvangt wat noodzakelijk is in zijn of haar specifieke situatie. En dat principiële overwegingen hierbij opzij gezet worden. Daarbij geven we de volgende overwegingen.

• Kan de rechtbank en daarmee de gemeente een doelgroep categorisch uitsluiten van toegang tot de Wmo? Dit is ons inziens in strijd met de zorgplicht van de gemeente voor al haar inwoners.

• Een slachtoffer heeft keuzevrijheid wie hij aanspreekt. Dat houdt niet op na een vaststellingsovereenkomst.

• Het is verstandig om tijdig in overleg te gaan met de gemeente en bespreekbaar te maken welke voorzieningen in het belang van het slachtoffer vanuit de Wmo en welke vanuit de letselschadeverzekering geregeld moeten worden.

• De gemeente kan regres plegen, wat ook tijdens dit overleg ter sprake kan komen.

• De gemeente heeft een regisseursrol, heeft kennis van het lokale zorg­netwerk en heeft prijs-, volume-, service- en reparatieafspraken met leveranciers en aanbieders en kan beter dan een verzekeraar garanderen dat de zorg ook daadwerkelijk wordt ingezet.

• Individuele burgers en verzekeraars kunnen niet regelen wat een gemeente kan regelen. Simpele voorbeelden zijn de taxipas, de invaliden­­parkeerkaart en de invalidenparkeerplaats. Hetzelfde geldt voor woonurgentie, individuele begeleiding, dagbesteding en vervoer naar de dagbesteding.

• Een gemeente kan ondersteuning in het huishouden en begeleiding snel organiseren en inzetten. In veel gevallen is dat niet eens ‘particulier’ in te kopen. Nog afgezien van de vraag wie de benodigde uren huishoudelijke ondersteuning en begeleiding gaat vaststellen.

• De gemeente is ook beter in staat dan de individuele burger of verzekeraar om de kwaliteit van de voorzieningen en geboden zorg en begeleiding te beoordelen en bij te sturen.

• Als het letselschadedossier is afgesloten, zijn alle dienstverleners in de letselschade uit beeld. De cliëntondersteuner of Wmo-consulent die bekend is met het dossier, kan er dan mee verder.

De ervaring leert dat lang niet alle slachtoffers zelf in staat zijn en blijven

om de benodigde voorzieningen te organiseren en dat ook het sociale netwerk niet in staat is om dat te doen.

Een oplossing: gemeente en verzekeraar samen

Naar onze mening is het daarom niet of/of, maar en/en. Wij pleiten ervoor dat gemeenten en ver­ zekeraars (nog beter) gaan samen­ werken en de Wmo er altijd bij betrekken. Eventuele kosten voor ondersteuning die niet binnen de Wmo-regeling vallen, omdat er een aansprakelijke partij is, kan de gemeente via regres verhalen.

Daarbij adviseren wij het volgende in acht te nemen.

Onderscheid eenvoudig en kort versus complex en langdurig Maak bijvoorbeeld onderscheid tussen eenvoudige, snel te regelen en k or tdurend noodzak elijk e voor­z ieningen en kostbare, lang­ durig of duurzaam noodzakelijke voorzieningen. Bij eenvoudig, snel en kortdurend denken wij niet direct aan de gemeente. Alleen al het aanvraagtraject is ingewikkeld en langdurig. Dan moeten we eerder bij de verzekeraar zijn.

In de praktijk gebeurt dit ook al. In november 2022 maakte het Verbond van Verzekeraars werkafspraken met ASP Advocaten.

Op 1 januari 2023 is een pilot gestart.7 Verzekeraars nemen hierin het voortouw door slachtoffers snel te helpen en te ontzorgen zonder altijd het Wmo-aanvraagtraject af te wachten.

Slachtoffers staan er na de regeling alleen voor De doelgroep die Trivium advies en MetZorg vooral begeleiden en ondersteunen, heeft veelal blijvend

LETSELSCHADE

NEWS 41

WMO CENTRAAL

Ieders verantwoordelijkheid

We zijn ons er goed van bewust dat de gemeentelijke dienstverlening is gebaseerd op: noodzaak, adequaat en goedkoopst en daardoor zijn grenzen kent. Juist daarom is afstemming gewenst tussen de gemeente en de aansprakelijke verzekeraar die als uitgangspunten heeft: redelijk, billijk en wenselijk.

In onze visie is het van groot belang dat de gemeente haar centrale regierol serieus neemt, blijft nemen én uitvoert. Dus niet alleen tijdens de schaderegeling, maar vooral ook nadat deze is afgesloten met een vaststellingsovereenkomst.

ernstig letsel. Met langdurige en duurzame aanspraak op zorg en voorzieningen die ook na een eindregeling voortduurt. Dit zijn mensen die vaak niet in staat zijn om die zorg en ondersteuning zelf te (laten) organiseren. Herstelgerichte dienstverleners staan deze mensen bij en ontzorgen hen gedurende een schade­regelingstraject dat vele jaren kan duren. Het is dan van groot belang goed samen te werken en af te stemmen met de gemeente. De vragen zijn dan altijd: wie doet wat, wanneer en hoeveel.

Maar zodra er een regeling is, staat het slachtoffer er alleen voor.

De verzekeraar, de advocaat of belangenbehartiger en ook de herstelgerichte dienstverlener sluiten dan de boeken. De gemeente is de enige partij die de boeken niet kan sluiten en toegang blijft geven tot de noodzakelijke voorzieningen waar het slachtoffer als inwoner van de gemeente aanspraak op kan maken.

Voor de slachtoffers, die ook na de

LETSELSCHADE

42 NEWS

eindregeling nog dagelijks kampen met alle gevolgen van het letsel in hun leven, is het van groot belang dat de aanspraak op voorzieningen en zorg lokaal goed georganiseerd en geregeld is. Het is dan niet in het belang van de slachtoffers dat de gemeente wijst op de eigen kracht en verantwoordelijkheid wijst en de aansprakelijke verzekeraar als voorliggend aanwijst. Bovendien

beschikken alle gemeenten over een sluitend lokaal netwerk van instanties en organisaties. Individuele burgers hebben er geen weet van. En aansprakelijke verzekeraars hebben er geen of moeilijk toegang toe.

Verder heeft de gemeente met alle aanbieders en leveranciers volumeen kostenafspraken die een burger en een verzekeraar niet kunnen maken. Dat maakt de gemeente de aangewezen partij om dat netwerk en die mogelijkheden net zo goed voor letselschadeslachtoffers in te zetten, als voor haar andere burgers.

Als herstelgerichte dienstverleners gaan we ervan uit dat de CRvB verder kijkt dan Rechtbank Den Haag en Rechtbank Rotterdam, en meer oordeelt in lijn van Rechtbank Noord-Holland. Maar ook dat het principe eigen kracht niet een verkeerde weg inslaat. 

Voetnoten:

1 ECLI:NL:RBROT:2023:5216 2 ECLI:NL:2013:CRVB:776 3 ECLI:NL:CRVB:2013:776 4 https://vng.nl/sites/default/files/ brieven/2018/20181108_ledenbrief_ ontwikkelingen-inzake-de-overeenkomstafkoop-regresrecht-wmo.pdf 5 https://www.metzorg.nl/actueel/27/ wmo-en-de-afwijzingsgrond-eigen-kracht 6 https://www.bjutijdschriften.nl/tijdschrift/ AfwikkelingPersonenschade/2021/1/ AP_2590-3489_2021_003_001_003 https://platformpersonenschade.verzekeraars. nl/piv-bulletin-2017-3-eigen-bijdrage-terugdoor-convenant-wet-maatschappelijkondersteuning-2017/ https://platformpersonenschade.verzekeraars. nl/piv-bulletin-2017-4-duidelijkheid-overeigen-bijdrage-convenanten-wmo/ 7 https://platformpersonenschade. verzekeraars.nl/werkafsprakenhelpen-letselschadeslachtoffer-snel-aanjuiste-voorzieningen/

INTERNET

WWW.LETSELSCHADENEWS.NL In de aankomende lente-editie leest u het interview met Kimberly Alkemade. In deze uitgave blikken we nog een keertje terug op haar knappe prestatie in het voorjaar van 2023. Het is bewonderingswaardig wanneer iemand met zoveel discipline, talent en doorzettingsvermogen op latere leeftijd de sprong naar topsport waagt. Wat ons betreft een fantastisch voorbeeld voor iedereen die twijfelt. Op de filmpagina van onze website www.letselschadeNEWS.nl bekijkt u de 200 meter sprint in de klasse T64 van het Wereldkampioenschap Para Atletiek 2023 in Parijs, waar Kimberley Alkemade op 17 juli jl. een zilveren medaille binnensleepte. Hiermee toont ze aan de wereld dat ze een rijzende ster is binnen de para atletiek en dus een geduchte tegenstander aan de start. Laten we Kimberly in de gaten houden en afspreken dat we allemaal van 28 augustus tot en met 8 september 2024 aan de buis gekluisterd zitten voor de Paralympische Zomerspelen in Parijs. Wij wensen u nu al veel kijkplezier toe!

Praat mee over de inhoud van LetselschadeNEWS

LetselschadeNEWS wil graag weten wat u van het magazine vindt.

Daarom is er een lezersenquête gemaakt.

Via www.letselschadenews.nl kunt u de enquête invullen.

Op die manier helpt u mee aan de verdere ontwikkeling van het magazine. Heeft u zelf een inspirerend verhaal of bent u professional met uitgesproken ideeën over de begeleiding van cliënten? Laat het ons weten. Uw bijdrage is van harte welkom.

Alvorens u zaken met ons deelt, wijzen we u graag op ons redactiestatuut en de folder van Slachtofferhulp genaamd ‘Praten met de media: doen of niet doen?’. Beide kunt u op onze website terugvinden. 

WORD ABONNEE LETSEL

LETSEL

SCHAD E NE W S

SCHAD E NE W S JAAR

GANG

13 -

NUMM

ER 51

- ZOM

ER 20

JAAR

GANG

13 -

da

an

via

de

site

23

- LEN

TE 20

R? E F F ING O T H GOED C A SL VER A R!

23

LETSEL

SCHAD E NE W S

!

LETSEL

SCHAD E NE W S

Mel

VEER K Interv RACHT AL iew m et Rob S RODE DR de Lee AAD EXOS uw K Interv ELET IN O iew m NTW IKKEL et Koe n van CONT Zeelan ING A d en M EN VE CT TUSSE arilèn N R e Dort Interv OORZAKE SLACHTO land iew m FFER R VERD et Fem IE NT M ke Ruit EER A enbee A k-Bart NDAC HT

ER 50

AB G R ON A PR NEM T I S OF EN TV Mel ESS da O an ION via A OR de site LS !

HET B E AB G R Interv GIN VAN E ON A iew m PR NEM T I S OF et Caro EN ANDER ESS ENT line Lig LEVE ION VOO N thart HERS AL R S T EN RIC ELCOACH ES Interv HTEN BER BUNDEL iew m EN KR OEPS et Sab ine Gig VERENIGIN ACHTEN engac G OP MICK k G TIJDE AAT VOO R DE NS DE 'CH HAND BIKEB ALLENGE' ATTL E HOE G JAAR GANG AAT H 13 Henk NUMM Mulde ET MET …

ER 52 - HER .. r?

FST 2 023 50 JA AR BE VER A Een aa UTOA ngepa A ste au to gee NPASSING ft iem and vri EN ABONNGRAT jheid te PRO EME IS rug FESS NT V IO O Mel

NUMM

da

an

via

de

NA

site

!

O LS R

Winters p TIPS & ort TRICK S VAN HET L UIT O E OSTE NA EE VEN HOU NRIJK DT NIE N AM Intervie PUTA T OP T w met IE Maria n Gou ASP B tziers E AFFE PLEIT CTIES CHAD VOOR E Intervie BROERS E VERGOED N ING w met Edwin ZUSSEN Bosch

JAAR

GANG

14 -

NUMM

AG E K E R A g A R V itle Z VERZie site voor u

ER 53

- WIN

TER 2

AB G R ON A PR NEM T I S OF EN TV Mel ESS da O an ION via A OR de site LS !

024

Neem een jaarabonnement op LetselschadeNEWS en ontvang vier nummers voor € 43,60

✂

JA,

BEL 076-5302539 Postzegel niet nodig

Ik betaal € 43,60 voor een jaarabonnement van vier nummers*

NAAM M/V ADRES POSTCODE WOONPLAATS TELEFOON

LETSELSCHADE

NEWS

E-MAILADRES € 43,60 KAN AUTOMATISCH VAN DEZE REKENING WORDEN AFGESCHREVEN: BANK/GIRO HANDTEKENING * Jaarabonnementen worden stilzwijgend voortgezet, tenzij er drie maanden voor het einde van het jaarabonnement schriftelijk wordt opgezegd.

Antwoordnr. 10410 4800 VB BREDA