Ta Xbiex Parish Festa 2018 Magazine

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

50 SENA PARROĊĊA

FESTA 2018

1

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

2

FESTA 2018

50 SENA PARROĊĊA

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

WERREJ Messaġġ tal-Arċisqof

......................................................3

Kelmtejn mill-Kappillan

......................................................5

Il-Qalb Imqaddsa Ta' Ġesù

......................................................7

Morru fid-dinja kollha xandru l-Bxara t-Tajba

......................................................8

Ta’ Xbiex Ħamsin Sena Parroċċa

.....................................................11

PROGRAMM TAL-FESTA

.....................................................27

Messaġġ mis-Sindku

.....................................................30

Ta’ Xbiex il-kunvent li qatt ma xxennaqt inkun fih

.....................................................33

Messaġġ minn Patri Wistin Vella o.c.d. .....................................................38

Allu Hu tassew Festa

.....................................................39

Ta’ Xbiex mimli fatti storiċi

.....................................................42

My lovely hometown

.....................................................48

50 sena Parroċċa San Ġwann tas-Salib

.....................................................50

Ta’ Xbiex kif sibtu u issa

.....................................................51

Ċelebrazzjonijiet ta’ żmien il-Milied

.....................................................52

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

1

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

2

FESTA 2018

50 SENA PARROĊĊA

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Messaġġ tal-Arċisqof Charles J. Scicluna fl-okkażjoni tal-50 anniversarju tal-Parroċċa ta’ Ta’ Xbiex

Huwa ta’ ferħ kbir għalija li nsellem lill-parruċċani kollha tal-parroċċa ta’ San Ġwann tas-Salib f’Ta’ Xbiex, fl-okkażjoni tal-50 anniversarju mit-twaqqif tal-parroċċa. Dan il-qaddis kbir, għalliem tal-ħajja spiritwali, għandu tagħlim essenzjali dwar li rridu nħarsu lejn Ġesù jekk irridu ngħixu l-ħajja tagħna Nisranija. Meta aħna nkunu ltqajna ma’ Ġesù nkunu ltqajna mal-milja tal-misteru ta’ Alla li huwa mħabba.

San Ġwann tas-Salib stess jgħallimna li fejn ma nsibux l-imħabba, inpoġġu l-imħabba u hekk insibu l-imħabba. U din hija x-xewqa tiegħi għal din il-parroċċa għażiża: li tkun preżenza ta’ mħabba f’ambjenti fejn l-imħabba tonqos biex bis-solidarjetà ta’ bejnietna ma’ min għandu bżonn il-preżenza ta’ Alla f’ħajtu, aħna nkunu sinjal sabiħ li jekk ikollna lil Alla, ħajjitna tagħmel sens, id-destin tagħna jkun ċar, ħajjitna tgħum fil-paċi. Li inti tkun parruċċan tfisser li inti tgħix ħajtek b’fokus partikolari: dak tas-sema. Il-parruċċan huwa dak li ħajtu jgawdiha waqt li ma jinsiex li għandu sejħa kbira li jmur il-ġenna.

Nawgura lil kull wieħed u waħda minnkom ċelebrazzjoni sabiħa ta’ dan l-anniversarju importanti filwaqt li nirringrazzja lill-patrijiet Tereżjani tas-servizz tagħhom u tal-preżenza tagħhom f’Ta’ Xbiex f’dawn l-aħħar 50 sena. Il-Mulej iberikkom.

Charles J. Scicluna Arċisqof ta’ Malta

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

3

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

4

FESTA 2018

50 SENA PARROĊĊA

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Kelmtejn mill-Kappillan Tajna u rċevejna Il- festa tal-Missier tagħna San Ġwann tas-Salib li sejrin niċċelebraw il-Ħadd 18 ta’ Novembru 2018 ħija speċjali, għax dakinħar nagħtu bidu biex flimkien bħala komunità nisranija nfakkru bil-ferħ u b’ringrazzjament lil Alla, ġrajja sabiħa li seħħet nhar l-ewwel ta’ Ġunju 1969. Dakinhar, il-knisja tagħna laħqet parroċċa b’digriet tal-Arċisqof Mons. Mikiel Gonzi.

Għaddew ħamsin sena, ħamsin sena ta’ grazzja li fihom kull kappillan, flimkien mal-komunità religjuża tal-patrijiet mexxew il-parroċċa u qdew lil-komunità ta’ Ta’ Xbiex b’ħafna mħabba, impenn u dedikazzjoni mill-qalb. Ġejna mitluba kull tip ta’ għajnuna mill-komunità ta’ Ta’ Xbiex, u aħna konna hemm f’kull mument sabiħ u tqil li kienu għaddejjin minnu. Dan kien dmirna.

Il-merħla li Alla fdalna f’idejna rridu nieħdu ħsiebha. Din ħija s-sejħa u l-vokazzjoni tagħna.

F’dawn il-ħamsin sena, mhux biss tajna imma rċevejna bosta u bil-bosta. Il-ħarsa tagħna tmur l-ewwelvnett fuq Alla, li tul dawn il-ħamsin sena mliena bil-grazzji u l-imħabba tiegħu. Alla kien fostna u magħna, u lkoll xrobna mill-esperjenza ta’ mħabbtu lejna. In-nies ta’ Ta’ Xbiex għarfet u apprezzat il-ħidma tal-komunità Tereżjana lejha u ma qagħditx lura li tgħin b’kull mod u b’kull mezz għall-bżonnijiet pastorali, spiritwali u materjali li l-parroċċa kellha bżonn. L-għajnuna ma waqfitx u hawn irrid niġbor lil kullħadd. L-għajnuna ġiet minn kulħadd u f’kull waqt. Għandna komunità li ħabbet ħafna u għadha tħobb ħafna.

Grazzi għal dak kollu li għamiltu magħna. Grazzi għal tant imħabba li turuna, kif ukoll grazzi għall-ġenerożità kbira tagħkom lejna. ’Il quddiem sejrin inħabbrulkom iċ-ċelebrazzjonijiet li ser isiru mit-18 ta’ Novembru 2018 sa l-1 ta’ Ġunju 2019, il-ġurnata li fiha nfakkru din il-ġrajja hekk sabiħa meta sirna parroċċa. Dakinhar ħa jkun fostna u jifraħ magħna Mons. Arċisqof Charles J. Scicluna.

Qiegħed nistedinkom għaċ-ċelebrazzjonijiet li sejrin isiru, nixtieq narakom. Ftakru li l-parroċċa hija intom u kontu intom li għamiltu din il-parroċċa tant ħajja u sabiħa. U għalhekk l-għażla tal-logo li ħejjejna meħud mill-“Christi Fidelis Laici” - kif dan id-dokument tal-knisja jiddeskrivi l-parroċċa, li hi l-ewwel post fejn tinsab il-Knisja, anzi hi l-Knisja li tgħammar f’nofs id-djar ta’ wliedha.

U biex nagħlaq dawn il-kelmtejn, nixtieq nitlobkom ħaġa waħda: “ Itolbu lil Ġesù u lil San Ġwann tas-Salib għal aktar vokazzjonijiet kemm saċerdotali kif ukoll Tereżjani biex inkomplu naqdukom b’ħafna fedeltà u mħabba.

Patri Salvino Spagnol o.c.d Kappillan

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

5

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

6

FESTA 2018

50 SENA PARROĊĊA

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Il-Qalb Imqaddsa Ta' Ġesù Nixtieq li nawgura lil kullhadd, festa sabiħa u qaddisa. Festa fejn tiefqu naqra fil-kwiet u tirriflettu ftit. Ħafna drabi l-bniedem modern ftit għandu ħila joqgħod fil-kwiet u jidħol bejnu u bejn ruħu. Tinnotaw li aħna dejjem irridu nisimgħu xi tip ta' storbju u meta nkunu weħedna irridu bilfors niftħu xi mużika jew naraw xi programm fuq it-televixin. Qisu nibżgħu li noqogħdu fil-kwiet u niskopru l-Verità li tinsab fina stess.

Nieħu veru pjaċir nara persuni li kapaċi jidħlu fit-tempju t'Alla u b'reverenza devota jinxteħtu f'ħoġor Ġesù li qiegħed dejjem preżenti, jistenniena fit-tabernaklu. Ġesù fit-tabernaklu jgħaddi ħin twil fis-skiet, waħdu, jistenna forsi xi ħadd minna jgħaddi jgħid kelma miegħu. M'hemm l-ebda dubju li meta nersqu viċin it-tabernaklu nħossu preżenza - inħossu hena u sigurtà. Nassigurakom li m'hawnx kumpanija isbaħ mis-skiet quddiem is-Sagrament Imqaddes. Xi wħud jgħaddu dan il-hin ta' ġabra waqt li jaqraw il-Kelma ta' Alla, oħrajn jitħaddtu ma' Ġesù bħallikieku kien xi ħabib intimu jew xi membru tal-familja. Tajjeb li nfakkru li Ġesù hu ferm superjuri għall-persuni qrib tagħna.

Huwa veru bniedem imma m'għandniex ninsew li huwa wkoll Veru Alla.

Din hi l-qabża li nixtieqkom tagħmlu. Il-bniedem tal-lum ma jiċħadx li Ġesù eżista fl-istorja tal-bniedem imma meta jiġi biex jaċċerta li Ġesù huwa l-Verb ta' Alla u li jgħix magħna taħt ix-xbieha tal-Ħobz u Nbid, dejjem peżenti fit-tabernakli tal-knejjes tagħna, xi drabi jsibha bi tqila biex jemminha, isibha bi tqila biex jixtarrha, isibha bit-tqila biex jagħraf din l-imħabba Divina li Alla għandu għal kull bniedem. Il-bniedem jaf iħobb imma meta tipparaguna l-imħabba tagħna ma' dik ta' Alla tinduna li l-bniedem iħobb b'kundizzjoni li din l-imħabba tkun reċiproka waqt li l-Imħabba Divina hija mingħajr kundizzjoni. Alla jħobbna kif aħna, bin-nuqqasijiet kollha tagħna, u kien lest li jbati għalina midinbin u dgħajfa kif aħna. .

Għaldaqstant nixtieq nibgħat dan il-messaġġ biex aktar nies mill-parroċċa jsibu ħin jiġu jgawdu minn din il-preżenza. Ħin addattat huwa waqt l-adorazzjoni tal-ewwel Ġimgħa tax-xahar. Hawn nitgħallmu kemm hu sabiħ is-silenzju f’kumpanija li ma tgħajjik qatt.

Mill-ġdid nixtiqilkom kull ferħ u hena qaddisa f'din l-festa ddedikata lill-patrun tagħna San Ġwann tas-Salib.

Patri Alfred Vassallo o.c.d Viċi Kappillan

K Kull l-ewwel Ġimgħa tax-xahar fis-6.30pm FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

7

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Morru fid-dinja kollha xandru l-Bxara t-Tajba «Morru fid-dinja kollha xandru l-Bxara t-Tajba. Min jemmen u jitgħammed isalva, u min ma jemminx ikun ikkundannat» [Mk 16, 16]. Din kienet it-talba ta’ Ġesù lill-Appostli u lid-Dixxipli tiegħU qabel ma Hu tela’ s-Sema.

Issa tajjeb illi ninnutaw illi diġà meta Ġesù kien għażel lit-tnax-il appostlu fil-bidu tal-ministeru pubbliku tiegħU, kien jidher ċar li Hu xtaq [jew aħjar il-Missier xtaqU] jwaqqaf poplu ġdid li jwieġeb għas-sejħa tiegħU fi ħdan komunità. Tajjeb illi ninnutaw ukoll illi qabel il-miraklu tat-tkattir tal-ħobż, Ġesù kien talab lid-dixxipli tiegħU jaqsmu l-folla fi gruppi ta’ ħamsin ħamsin. Kien għalhekk li malli l-appostli rċevew l-Ispirtu s-Santu, kull fejn marru, waqqfu komunitajiet ċkejknin, li proprju għax ċkejknin setgħu b’faċilità akbar ifasslu ħajjithom fuq it-tagħlim ta’ Ġesù, fi ħdan komunità, u jiċċelebraw flimkien l-Ewkaristija. Dawn l-ewwel komunitajiet insara, li fl-ewwel sekli kienu jiltaqgħu fi djar privati, huma l-bidu tal-komunitajiet parrokkjali kif nafuhom illum.

F’kuntest lokali u fl-istorja l-aktar riċenti ta’ pajjiżna, speċjalment wara t-Tieni Gwerra Dinjija, Malta rat trasformazzjoni kbira u b’ritmu mgħaġġel ħafna. Il-popolazzjoni ta’ dawn il-gżejjer kienet qiegħda tikber, l-imwiet tat-trabi u tat-tfal żgħar naqsu, u l-età medja bdiet titwal, fenomeni li wasslu mhux biss biex ħafna kellhom jispiċċaw jemigraw lejn l-Amerka, il-Kanada u l-Awstralja, imma wkoll biex Malta titgħatta b’ħafna u ħafna bini ġdid. Għal dan il-għan, meded u meded kbar ta’ art ‘verġni’, bdiet tinbena b’ritmu mgħaġġel. Hekk ġara lil din il-medda art li toħroġ fuq il-port ta’ Marsamxett, u li bdiet tissejjaħ Ta’ Xbiex.

Għall-ewwel kienu biss ftit vilel max-xatt, imma lejn l-aħħar tas-snin sebgħin żviluppa Housing Estate ġdid b’ħafna familji ġodda. Kien proprju grazzi għal dan l-iżvilupp mgħaġġel li wassal biex Mons. Mikiel Gonzi jħoss il-ħtieġa illi din iż-żona ġdida, maqtugħa kif kienet mill-parroċċi tal-Imsida u tal-Gżira, tinqata’ hi wkoll f’żona parrokkjali awtonoma, ġrajja li qegħdin infakkru l-ħamsin anniversarju tagħha proprju f’dawn il-jiem.

8

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Ftit snin qabel din il-ġrajja, il-patrijiet Tereżjani kien waqqfu komunità f’din il-lokalità, u bnew ukoll knisja mdaqqsa, u kien dan li wassal lil Mons. Arċisqof biex jafda l-kura pastorali ta’ dawn in-naħat proprju lill-patrijiet Tereżjani. Din kienet se tkun l-ewwel esperjenza diretta tal-Patrijiet Tereżjani fit-tmexxija ta’ parroċċa ġewwa gżiritna; grazzi imma għall-ispirtu ta’ S. Tereża ta’ Ġesù u ta’ S. Ġwann tas-Salib, kull wieħed mis-sitt kappillani li kellha din il-parroċċa, flimkien mal-patrijiet li kienu konventwali f’dan il-kunvent matul dawn l-aħħar ħamsin sena, setgħu jagħtu l-aħjar servizz pastorali lir-residenti ta’ din il-lokalità.

Għaddew issa ħamsin sena minn mindu Ta’ Xbiex sar parroċċa, u avolja ż-żmien li għadda hu relativament qasir, b’danakollu l-isfidi li qiegħda tiffaċċja l-parroċċa tagħna u pajjiżna llum huma differenti għal kollox minn dawk li fihom kienet twaqqfet din il-parroċċa. Ir-residenti li jiffurmaw din il-komunità nisranija qegħdin jinbidlu tista’ tgħid minn xahar għall-ieħor. Vilel u appartamenti li qabel kienu jiġbru familji numerużi u żgħażagħ, issa qegħdin jinbidlu f’uffiċini jew f’residenzi, mhux aktar abitati minn familji Maltin, imma minn barranin li jaħdmu fiż-żoni qrib. Din il-bidla li qegħdin nesperjenzaw f’dawn l-aħħar snin, qiegħda twassal biex l-azzjoni pastorali li kienet valida sa ftit snin ilu, issa ta’ bilfors irridu nerġgħu nistudjawha mill-ġdid, irridu nerġgħu mmoru kif jgħidu bl-Ingliż ‘on the drawing board’. Dan it-tibdil fi żmien daqshekk qasir qiegħed iċaqlaq ukoll is-sisien tal-familji tagħna, li minn dejjem kienu fost l-oħrajn benniena ta’ vokazzjonijiet reliġjużi u saċerdotali ġodda.

Tereża ta’ Ġesù tgħallimna li l-veru soluzzjoni għall-roblema li d-dinja ta’ żmienha [u ta’ dejjem] kienet qiegħda tiffaċċja kien biss bir-ritorn għal ħajja tat-talb, jiġifieri għal ‘dik il-ħbiberija, qalb ma’ qalb ma’ Dak li nafu li żgur iħobbna’. S. Ġwanni tas-Salib mhux biss fehem dan l-ideal imma kien hu nnifsu li għex u kiteb dwar dan l-ideal, tant li ġie rikonoxxut bħala Duttur tal-Knisja li juri l-passaġġi li r-ruħ trid tgħaddi minnhom biex tasal għall-għaqda sħiħa ma’ Alla. Hi grazzja kbira li din il-knisja parrokkjali għandha bħala patrun lil dan il-qaddis kbir Spanjol.

Nafda għalhekk il-futur ta’ din il-parroċċa f’idejn dan il-qaddis. Nirringrazzja minn qalbi minn hawn lill-kappillani passati ta’ din il-parroċċa, lir-reliġjużi kollha li taw sehemhom fil-bini ta’ din il-komunità parrokkjali u lil ħafna voluntiera li matul is-snin assistew lill-kappilani u lill-komunità reliġjuża fl-andament ordinarju tal-ħajja parrokjali. Insellem lill-katekisti li b’sagrifiċċji xi minn daqqiet mhux żgħar, għallmu l-Katekiżmu, ġimgħa wara l-oħra lit-tfal ta’ din il-parroċċa.

Nirringrazzja lill-membri tad-diversi kummisjonijiet parrokkjali u lill-voluntiera li jieħdu ħsieb it-tindif regolari tal-knisja. Nirringrazzja fl-aħħar nett lill-membri tal-komunità preżenti, lill-kappillan P. Salvinu Spagnol, lill-Viċi P. Alfred Vassallo u lill-mibki P. Manwel Schembri.

Flimkien jeħtieġ inkomplu naħdmu biex aktar u aktar erwieħ jaslu fid-destinazzjoni finali li għaliha lkoll kemm aħna ġejja maħluqa, jiġifieri l-konformazzjoni ma’ Kristu u l-għaqda sħiħa mat-Tliet Persuni tat-Trinità.

Patri Juan Debono o.c.d Provinċjal FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

9

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

10

FESTA 2018

50 SENA PARROĊĊA

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

TA' XBIEX - 50 SENA PARROĊĊA Xi Ħjiel Storiku ta’ Knisja miġbur minn P. Manwel Schembri O.C.D. L-iżvilupp tal-ħajja tan-nisrani u n-nisranija jiddependi mit-tliet pilastri li jkollha parroċċa: QIMA, TAGĦLIM u QADI. Dawn it-tliet ministeri jingħataw u jagħtu l-ħajja mill-imħabba lejn Alla u għall-proxxmu li jgħixu l-parruċċani. Inqas minn hekk, parroċċa ma teżistix It-tliet ministeri msemmija jikkumplimentaw lil xulxin u jridu lil xulxin.

Il-ministeru tal-Qima jidher l-aktar fiċ-ċelebrazzjoni tal-quddiesa nhar ta’ Ħadd, fil-liturġija u ċ-ċelebrazzjoni tas-sagramenti kollha. L-element ta’ tagħlim juri ruħu, ngħidu aħna, fil-katekiżmu tat-tfal u ż-żgħażagħ, il-Kummissjoni Familja, l-Ordni Sekulari u l-Leġjun ta’ Marija. Imbagħad, is-servizz fil-qadi jitwettaq b’mod komunitarju mid-Djakonija f’sens ta’ servizz għal min hu fil-bżonn u għall-anzjani fil-parroċċa. Fuq dawm it-tliet kolonni tistrieħ il-ħajja vera tal-komunità parrokkjali Din il-komunità tiltaqa’ f’post partikulari: il-knisja. Għall-bidu l-inħawi ta' Ta' Xbiex kienu biċċa art, fil-Grigal tal-pajjiż, maqtugħa għal rasha, li żviluppat bil-mod b’għelieqi kbar miftuħin u ftit djar imxerrdin fit-toroq ewlenin. Imma meta bdiet tiżdied bil-ħeffa, l-aktar wara l-Aħħar Gwerra Dinjija, u bdiet tielgħa villa wara oħra fuq l-art li kienet tal-Baruni Pietru Pawl Testaferrata Moroni Viani, dan il-baruni beda jaħseb sabiex jagħti biċċa art biex fuqha tinbena knisja għall-qima tal-pubbliku. Għall-bidu ħaseb fs-Sorijiet Riparatriċi tal-Adorazzjoni Perpetwa, fejn oħtu Ineż (Swor Marija) kienet soru magħhom f'Ruma. Imma l-ħsieb tal-baruni li dawn is-sorijiet jiftħu Dar f'Malta ma setax iseħħ L-EWWEL FTEHIM Kien P. Bernard Rigos tal-Anġli li avviċina 'l-Baruni u talbu biċċa art fi Vjal Sir Temi Zammit fejn illum tinsab il-Knisja Parrokkjali ta' San Ġwann tas-Salib. Il-familja Testaferrata kellha rabta speċjali mal-Ordni sa minn meta l-Karmelitani Tereżjani daħlu fil-gżejjer tagħna fl-1625. Għalhekk il-Baruni laqa' bil-ferħ it-talba tal-Karmelitani Tereżjani u fl-1948 offra l-art meħtieġa. Il-kuntratt tal-art li fuqha kellhom jinbnew il-kunvent u l-knisja jidher fl-atti tan-Nutar Dottor Ġorġ Borg Olivier bid-data tat-23 ta' Settembru dik is-sena u ffirma l-Provinċjal P. Anġeliku Buttigieg tal-Qalb ta’ Ġesù f’isem l-Ordni. P. Bernard baqa’ jħabrek biex jinġabru l-flus meħtieġa għall-bini tar-raba’ kunvent tal-Patrijiet Karmelitani Tereżjani f’Malta.

Għall-ewwel, b’mod proviżorju, il-Quddies kien isir fil-garaxx hekk imsejjaħ “Ta’ Mizzi”, u dan baqa’ jsir għall-ewwel tliet snin.

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

11

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Fit-28 ta’ Diċembru 1948 marru jgħammru l-ewwel Patrijiet f’Ta’ Xbiex, P. Ġwann Leone tas-Salib u P. Ġustin Cole ta’ S. Katerina. Huma marru joqogħdu fir-razzett Palazzo Testaferrata, proprjeà tal-Baruni, ftit ‘il bogħod minn fejn kien isir il-Quddies.

L-ewwel ġebla tal-kunvent tqiegħdet u ġiet imbierka mill-Provinċjal P. Anġeliku Buttigieg tal-Qalb ta’ Ġesù fix-xita nhar is-6 ta' Diċembru 1949. Bil-bini tal-ewwel sular tal-kunvent fl-1951, f’dik li llum hi s-sala parrokkjali, infetħet kappella proviżorja għall-Quddies u s-sagramenti.

L-ewwel Superjur f’Ta’ Xbiex magħżul mill-Kunsill Provinċjali jidher li kien P. Mikiel Tabone tas-Sultana tal-Karmelu fil-bidu tas-snin 50. Il-kunvent inbena fuq il-pjanta tal-perit Andrew Micallef minn Ħal Luqa.

It-tieni sular tsl-kunvent fil-fatt kellu jinbena wara l-ftuħ tal-Knisja.

Aktar tard, fit-2 ta’ Lulju 1960, il-Baruni Salvinu Testaferrata Moroni Viani, bin il-Baruni Pietru Pawl, ta żewġ biċċiet art oħra mal-ġnub tal-art li kienet ġa ngħatat, għat-tul tal-kunvent u l-knisja, fi żmien il-Provinċjal P. Anġ Buhagiar tas-Sagrament Imqaddes.

12

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

KNISJA ĠDIDA L-inħawi ta’ Ta’ Xbiex kienu magħrufa għall-kwiet u s-serenità li joffru. Kien f’dan l-ambjent li kien wasal iż-żmien li tinbena knisja ġdida għas-servizz tal-poplu ta’ Alla, iddedikata lill-Qaddis ta’ Duruelo. L-ewwel ġebla tal-Knisja tqiegħdet u tbierket fil-25 ta' Lulju 1954 f’ċerimonja mmexxija mill-Isqof Karmelitan Tereżjan Mons.

Teofano Stella. Dak iż-żmien kien Prefett Appostoliku tal-Kuwait u sakemm dam ħaj baqa’ jieħu interess speċjali f’Malta.

Il-parrinijiet tal-okkażjoni kienu x-Chev.

Toninu Cassar Torreggiani u n-Nobbli Salvinu Testaferrata Moroni Viani.

Il-pjanta tal-knisja, fuq taħlita armonjuża BażilikaliRumana b'sempliċità li tolqtok, saret mill-Professur Luigi Ferrari ta’ Ġenova, miġjub mill-Provinċjal Vigarju P. Ewsebju Ubezzoni ta’ San Mikiel. Il-bini tal-Knisja kien sar bejn l-1954 u 1958.

Waqt li fil-bini tal-kunvent kien ħadem l-Imgħallem Toni Falzon ta’ B’Kara, il-kuntratur ewlieni tal-knisja kien Henry Ghirlando ta’ Tas-Sliema li għamel ix-xogħol taħt id-direzzjoni ta’ FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

13

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Messrs. Mortimer & Degiorgio. Il-Knisja hija twila 24 metru sa taħt it-taraġ tal-presbiterju, 18-il metru wiesgħa u 12-il metru għolja.

Fit-28 ta’ Novembru 1958 l-Arċisqof Mikiel Gonzi bierek u fetaħ għall-pubbliku l-knisja ġdida u qaddes fiha l-ewwel quddiesa.

14

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Ftit xhur qabel ma saret parroċċa, ġie sistemat il-presbiterju fl-irħam skont ma titlob il-liturġija kif ġiet imġedda wara l-Konċilju Vatikan II. Tqiegħdu l-artal waħdieni b’sostenn wieħed u Tron Ewkaristiku warajh, sbieħ u moderni. Fid-19 ta' Jannar 1969 l-Arċisqof Mikiel Gonzi kkonsagra l-artal tal-irħam tal-presbiterju u qaddes fuqu għall-ewwel darba.

Imma dak li, bla dubju, jolqtok hekk kif tidħol fil-Knisja hija r-riproduzzjoni mkabbra ta’ Kristu Msallab ta’ San Ġwann tas-Salib, li jiddomina l-knsja. Il-mistiku San Ġwann tas-Salib kien pinġa xbieha ta’ Kristu Msallab fuq biċċa karta żgħira u bis-Salib għoli biss 5.7ċm u wiesa’ 4.7ċm, disinn li għadu miżmum bħala relikwa għażiża fil-Monasteru tal-Inkarnazzjoni barra l-ħitan ta’ Avila. Ir-riproduzzjoni ta’ Ta’ Xbiex inħadmet fil-ħadid mill-kumpanija Metal Studio taħt idejn Sunny Muscat minn Tas-Sliema u tħallset minn Cecil Pace u martu Marionne – l-istess koppja benefattriċi tal-artal mejda u t-torri Ewkaristiku – bil-pariri artistiċi tal-istess Marionne Pace.

Il-Kurċifiss tal-ħadid twaħħal f’postu maqtugħ ’il barra mill-ħajt fl-1971. Huwa 420ċm għoli u 240ċm wiesa' minn id għall-oħra tas-Salib. Huwa mbagħad tniżżel aktar ’l isfel sabiex ikun f’livell tajjeb ma’ għajnejn l-assemblea fir-rinnovazzjoni tal-knisja li saret fl-2010, meta kien inżebagħ minn Charles Gaffiero u tqiegħed fejn hu llum taħt id-direzzjoni ta’ Pawlu Borg minn B’Kara.

Huwa l-ikbar riproduzzjoni fid-dinja tax-xbieha li għamel San Ġwann tas-Salib, u s-salib "silhouette" waħdieni fid-dinja Wara t-tqegħid tal-artal tal-knisja, il-kwadru żgħir ta’ San Ġwann tas-Salib u l-Kurċifiss ta’ qabel (li wkoll ġie rrestawrat dan l-aħħar) twaħħlu fis-sagristija.

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

15

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

M alli l-Knisja l-ġdida nfetħet għall-qima pubblika, kienu bdew isiru fiha xogħlijiet oħra meħtieġa għall-kult nisrani.

Saru erba’ konfessjonarji (illum hemm tlieta) imdaħħlin fil-ħitan tal-ġnub tal-knisja, imħallsin mill-Baruni Salvinu Testaferrata Moroni Viani. Tkomplew ukoll il-bankijet kollha.

Fil-bidu tas-sittinijiet tqiegħdu f’posthom l-14-il stazzjon tal-Via Sagra maħdumin Bolzano b’mod artistiku fl-injam “taglio al naturale coloro avorio” b’erba’ jew ħames figuri f’kull stazzjon. Il-Via Sagra ġiet mogħtija minn Maria Stella Debono.

Il-komunità reliġjuża ddeċidiet (fl-1968) li l-1uddiesa għall-Ingliżi fil-Ħdud u l-festi, li kienet issir mill-kappillan tas-Servizzi Militari, tidħol responsabbli għaliha hi.

TWAQQIF TAL-PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB F’TA’ XBIEX Il-knisja parrokkjali ta’ Ta’Xbiex hija magħrufa għall-istil sempliċi tagħha u tiġbdek mill-ewwel. L-attrazzjoni tagħha żdiedet meta l-knisja ġiet irrestawrata u miżbugħa mill-ġdid bil-kuluri addattati mid-disinjatur Carmel Spiteri f’Jannar tal-2010, meta kellu jinbidel is-saqaf ċentrali tal-Knisja f’Diċembru ta’ qabel. Il-Knisja hija tassew imdawla, kemm bis-saħħa tat-twieqi li fiha, kif ukoll minħabba li jifirdu l-ġnub tal-knisja mill-korsija tan-nofs hemm biss erba’ kolonni rqaqtal-Knisja mill-korsija tan-nofs hemm biss erba’ kolonni rqaq.

16

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Il-frekwenza tan-nies lejn din il-knisja ġejja mill-istil sempliċi u eleganti tagħha, il-kumdità fl-amministrazzjoni tas-sagramenti li toffri, u l-ispirtu ta’ lqugħ b’rispett tar-residenti u ta’ dawk li għażlu din il-knisja bħala l-knisja tagħhom. B’territorju mill-Gżira u xi ftit mill-Imsida, il-knisja saret il-parroċċa ta’ Ta’ Xbiex fl-1 ta’ Ġunju 1969, proprju ħamsin sena ilu. Dan seħħ bis-saħħa tad-digriet li ffirma l-Arċisqof ta’ Malta Mons. Mikiel Gonzi.

Il-Provinċjal P. Gabriel Grech (tal-Inkarnazzjoni) fil-31 ta’ Jannar ta’ dik is-sena kien iffirma l-ftehim li sar mal-Arċisqof Gonzi għat-twaqqif tal-parroċċa tagħna. Imbagħad sar l-ewwel kappillan tal-parroċċa u qeda dan il-ministeru għal 9 snin. Il-bidu tal-parroċċa baqa’ mfakkar f’lapida mwaħħla mal-knisja li ġġib il-kliem magħżul mill-Kunsill Ċiviku ta’ Ta’ Xbiex: “Fl-ewwel ta’ Ġunu 1969 – Ta’ Xbiex – Feraħ u Ħassu Kburi – li din il-Knisja Tiegħu – laħqet PARROĊĊA.” Bil-ħolqien tal-Qasam tal-Bini tal-Gvern fl-1979 u biż-żieda, fis-sena 2000, mat-territorju parrokkjali ta’ parti mdaqqsa tal-istess Qasam, li kienet tinkludi l-aħħar erba’ blokki min-naħa tal-Imsida, il-parroċċa saret tħaddan fiha madwar seba’ mitt familja (statistika 2004). Din iż-żieda saret fuq talba tal-parroċċa tal-Imsida. B’hekk ukoll il-konfini parrokkjali ġew jaqblu iktar ma’ dawk ċivili.

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

17

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

L-ewwel magħmudija li qatt saret fil-parroċċa ġiet iċċelebrata fis-16 ta’ Ġunju 1969. Il-battisteru li għandna llum sar mill-aħwa Portelli b’tifkira ta’ ommhom Dolores Portelli (1995//96). F’armonija mal-battisteru ta’ lewn abjad u kannella nsibu ż-żewġ fontijiet tal-ilma mbierek, hekk kif tidħol mill-bieb ċentrali, li kienu ngħataw minn żewġ aħwa fl-1992. Ikomplu mas-sagrament tal-magħmudija, fl-istil u l-lewn fl-irħam, huma l-ambone għax-xandir tal-Kelma ta’ Alla (1996), donazzjoni ta’ Jane Cassar b’tifkira ta’ żewġha Joe Cassar, u s-sedja tas-saċerdot li jippresiedi l-liturġija b’żewġ banketti pariġġ u l-leġiju ta’ quddiemha (1997). Dawn ix-xogħlijiet inħadmu lkoll kemm huma mill-marmista Ronnie Pisani.

Sal-lum il-knisja hija mfittxija biex isiru fiha s-sagramenti: barra l-quddies u l-qrar, hija magħżula tant għaż-żwiġijiet u l-magħmudijiet. Okkażjoni waħdanija kienet l-ordinazzjoni saċerdotali ta’ żewġ Tereżjani, P. Alfred Debono u P. Dumink Borg, li seħħet fit-8 ta’ Mejju 1972, mill-Isqof Mons.

Emanwel Gerada. Waħda mill-ewwel deċiżjonijiet tal-Patrijiet (1969) wara t-twaqqif tal-parroċċa kienu li jiġu mwaqqfa dawk l-għaqdiet u attivitajiet li setgħu jkunu ta’ ġid spiritwali u/jew materjali għall-parroċċa u ġie organizzat aħjar it-tqarbin tal-morda, it-tberik tal-Għid u l-akkumpanjament tal-mejtin għaċ-ċimiterju. U ftit wara ġie deċiż li l-quddies ta’ filgħaxija jkun fis-6.00pm. Imbagħad, fis-Sajf tal-1992 (mill-1 ta’ Ġunju) il-ħin tal-quddies fil-Ħdud, festi u matul il-ġimgħa beda jsir kollu kif nafuh illum.

18

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

L-ewwel biċċa xogħol ta’ rħam fil-knisja kien il-presbiterju. L-irħam tal-art hu parlat, bl-arma tal-Ordni fin-nofs b’burdura ta’ lewn ħamrani. It-tqegħid sar xi mkien bejn l-1968 u l-1970, u sar b’għotja ta’ Franky Cassar Torreggiani b’tifkira tal-ġenituri tiegħu Antonio Cassaber Torreggiani u martu Margerita, kif tixhed il-plakka f’aktar dettal li hemm imwaħħla mal-ġenb. Fl-1972, fuq disinn imħejji minn Joe Vassallo, tqiegħed il-paviment tal-art kollha tal-knisja bit-tħabrik u l-għajnuna ta’ bosta min-nies tal-parroċċa. Dan l-irħam tal-art ingħata mill-Avukat Edwin Bonello u sħabu.

Mal-1984 saret iz-zokklatura fit-tondjatura tal-faċċata tal-presbiterju, proġett li tkompla biż-żewġ faċċati tan-naħa tas-sagristija u n-naħa tan-niċċa tal-Madonna tal-Karmnu fl-1989. Imbagħad mal-1996 saret iz-zokklatura fl-irħam tal-4 kolonni tal-knisja (flimkien maż-żewġ lapidi li jfakkru t-tqegħid tal-ewwel ġebla tal-knisja u l-konsagrazzjoni tagħha), u s-sena ta’ wara beda x-xogħol fuq il-kisi taz-zokklaturi taż-żewġ pilastri mal-bieb ewlieni bi rħam parlato, flimkien maż-żewġ bażijiet mal-istess pilastri biex fuqhom jitpoġġew l-istatwi ta’ S. Tereża tal-Bambin Ġesù u l-Qalb ta’ Ġesù.

Fl-1998 ġie approvat li jsir il-kisi tal-knisja kollha bi rħam parlato, xogħol ta’ Ronnie Pisani wkoll.

F’Novembru tal-1981 tqiegħdet fil-knisja l-istatwa titulari ta’ San Ġwann tas-Salib.

Din ġiet imbierka mill-Isqof Francis Adeodatu Micallef fl-ewwel Ħadd tal-Avvent hekk kif tqiegħdet f’postha.

L-istatwa tal-kartapesta, bħal dik ta’ quddiemha ta’ S. Tereża ta’ Ġesù, tinsab fid-daħla-kappella mal-ġenb tal-knisja u nħadmet mill-iskultur Alfred Camilleri Cauchi. Il-figura tal-qaddis Spanjol qiegħda f’qagħda movimentata li dan l-artist Għawdxi hu tant sinonimu magħha. Iżda l-enfażi fuq il-moviment fil-każ ta’ dan il-qaddis għandha l-għan li tissimbolizza l-enerġija spiritwali li baqa’ magħruf għaliha fit-tbatijiet li għadda minnhom f’ħajtu. L-artist iqiegħed importanza kbira fuq is-Salib b’mod u tali li s-salib għandu bixra reali bi zkuk tondi u ħoxnin minflok xi salib pulit u żgħir li min ikun jista’ jżomm f’idejh, bħalma nsibu fi statwi oħra tal-qaddis u qaddisin oħra. L-istess skapular b’mod partikolari, imma xejn inqas il-bqija tal-ilbies, għandu l-piegi mitfugħin b’linji djagonali li, flimkien mal-wiċċ FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

19

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

devozzjonali tiegħu, jindirizzawk lejn is-salib. Il-ġest tal-id li qed tħaddan is-salib hu bbilanċjat bl-id l-oħra miftuħa ’l barra b’sinjal ta’ qima u stagħġib. Il-festa fil-parroċċa ssir fit-33 Ħadd ta’ matul is-sena, il-Ħadd ta’ qabel Kristu Re (sa mill-1979), b’festa interna mingħajr purċissjoni, iżda bis-solennità li jixirqilha u l-kant tal-antifona tal-qaddis Filii Confortamini, mużika ta’ Ġorġ Peresso.

Jolqtok ukoll ir-relikwarju bir-relikwa tal-qaddi fis-sbuħija u d-devozzjoni li jqanqal.

Bi tħejjija għar-Raba’ Ċentinarju mill-mewt ta’ S. Tereża ta’ Ġesù fl-1982, l-istess skultur tal-istatwa ta’ San Ġwann tas-Salib ħadem l-istatwa tagħha li ġiet imbierka mill-provinċjal P. Gabriel Grech. L-aktar li tolqot l-għajn hi l-kappa li tinġabar fuq sieq il-qaddisa u qiegħda żżomm f’postha grazzi għall-ktieb – bħalma għandu San Ġwann tas-Salib bis-sentenza tiegħu – li jfakkar il-kitbiet mistiċi tal-qaddisa. L-istatwa turi inqas moviment minn dik ta’ San Ġwann tas-Salib, imma l-ġest tal-id bil-pluma juri moviment u delikatezza fl-istess ħin, anki minħabba l-mod kif tqiegħdu s-swaba’.

Il-berrittin u l-anġlu li tqiegħdu f’riġlejn il-qaddisa jkomplu juru t-tagħlim mistiku għoli ta’ din l-ewwel mara Duttur tal-Knisja. Meta l-istatwa ġiet irrestawrata sewwa (fl-1998) mill-istess Camilleri Cauchi, ġiet miżbugħa mill-ġdid – bħall-istatwa ta’ San Ġwann tas-Salib – rasha ġiet imtellgħa ’l fuq, b’dirgħajja tal-lemin milwi u mhux dritt bħal qabel, u sarilha l-anġlu ħdejn riġlejha. F’dan l-istess żmien, ġie deċiż li l-vari ta’ S. Tereża u S. Ġwann tas-Salib nibdlulhom posthom bejntiethom, minn naħa għal oħra, biex il-ħarsa tal-wiċċ tkun lejn kull min jidħol fil-Knisja u tilqagħhom. Fl-istess żmien li nħadmet l-istatwa ta’ S. Tereża, tqiegħdet ukoll l-antiporta mal-bieb ewlieni b’tifkira ta’ Frankie Ellul Sullivan, li kien ħadem bosta wkoll sabiex tqiegħed il-paviment tal-irħam fil-knisja kollha. Ix-xogħol fl-injam “robo” tal-antiporta ngħata lil Emmanuele Mugliett ta’ Ħal Tarxien.

L-istatwa devota tad-Duluri tgawdi qima speċjali fil-knisja matul is-sena kollha min-nies, illi joħorġu bi ħġarhom warajha ft-toroq ta’ Ta’ Xbiex nhar il-festa tagħha fil-Ġimgħa ta’ qabel il-Ġimgħa Mqaddsa. Hija l-purċissjoni waħdanija ta’ vara għall-Parroċċa kollha, u ssir b’sens qawwi votiv ta’ ġabra, penitenza u talb. L-istatwa tad-Duluri waslet fil-parroċċa fl-20 ta’ Settembru 2001 u tbierket lejlet il-festa tar-Rużarju, fis-6 ta’ Ottubru. Hija xogħol ukoll ta’ Alfred Camilleri Cauchi imma hi fi 20

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

stil differenti miż-żewġ vari ta’ qabilha. Din id-darba m’għandhiex il-moviment pjuttost eċċessiv u l-piegi tal-ilbies huma aktar delikati u numerużi, b’mod li l-vara tiġbdek aktar għad-devozzjoni.

Il- Madonna tidher wieqfa fuq blata kollha mnikkta u b’diqa, kif juru wiċċha u l-idejn imniżżlin ’l isfel u magħluqin flimkien. Mal-idejn qed iserraħ il-mant kaħlani ċar. Il-polikamija u t-tonalitajiet tal-ilwien fi lbiesha huma pjuttost ċari u għalhekk xi ftit differenti minn dawk dominanti tal-vjola u l-ikħal skur ta’ vari oħra li nsibu f’pajjiżna. L-istatwa għandha velu bajdani fuq rasha bi ftit bizzilla fit-truf u quddiemha puttin żgħir bilqiegħda mkebbeb f’terħa ta’ lewn ħadrani ċar, iżomm f’idejh il-kuruna tax-xewk u l-imsiemer tas-salib.

Il-vara tad-Duluri ngħatat minn William Cassar Torreggiani, waqt li l-bankun u l-forċi (disinn ta’ Alfred Bajada) ingħataw minn Emanwel Zahra.

M’għandniex ninsew il-purċissjoni tal-Qalb ta’ Ġesù bit-tfal tal-Ewwel Tqarbina, il-purċissjoni ċkejkna bil-Bambin fi żmien il-Milied mit-tfal tal-Katekiżmu u l-purċissjoni li ssir bl-istatwa żgħira ta’ San Ġwann tas-Salib maħduma minn Andrew Bugejn mill-Birgu li ngħatat minn Maria u Lawrence Zahra (2016) għat-tfal fil-jiem ta’ tħejjija għall-festa tal-qaddis. Andrew Bugeja ħadem ukoll il-pasturi l-kbar li jintramaw fuq il-presbiterju fi żmien il-Milied. Dawn ingħataw wkoll mill-koppja Maria u Lawrence Zahra (2014).

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

21

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Jilqgħuk fil-bieb ewlieni tal-knisja huma l-istatwi żgħar u ħelwin tal-Qalb ta’ Ġesù u S. Tereża tal-Bambin Ġesù, irrestawrati minn Charles Taliana fl-2005. Ftit ikbar minnhom hija l-istatwa tal-Madonna tal-Karmnu, u quddiemha l-istatwa tal-Bambin ta’ Praga. In-naħa l-oħra ta’ dawn l-aħħar tnejn insibu l-istatwa pjuttost moderna ta’ San Ġużepp miġjuba minn Lourdes, minn fabbrika tal-istatwi (għall-prezz ta’ 400 frank), u tagħha saru ġodda l-bastun u r-raġġiera.

Mal-ġenb tal-knisja nsibu x-xbieha tal-Ħniena Divina fuq il-kanvas plastikat. Hija għolja 3 metri b’metru u nofs. Sabet postha fil-knisja fl-2008 b’donazzjoni ta’ Lawrence Zahra.

Iż-żewġ kwadri l-oħra jinsabu wieħed fuq in-niċċa tal-Madonna tal-Karmnu (fejn tintrema l-Arka tar-Repożizzjoni mogħtija fl-2010 minn Emanwel Zahra) u l-ieħor fuq is-sagristija.

Huma antiki ħafna iktar mill-knisja, il-wieħed sar mir-Ruman Attilio Palombi (ċ 1860-1912) u l-ieħor mill-Malti Giuseppe Calì (1846-1930), it-tnejn tas-seklu dsatax u t-tnejn saru għad-devozzjoni personali, b’personaġġi f’poża pjuttost kalma u li jiġbdulek id-devozzjoni, għalkemm it-tnejn fl-istil partikulari tal-artist. Fil-pittura tad-Duluri naraw il-Madonna liebsa velu bajdani li joħloq kuntrast qawwi mal-ilwien skuri mhux biss tal-libsa ħamranija u l-mant ikħal iżda wkoll mal-karnaġġjon tagħha. Is-sens ta’ solitudni li ġġorr il-figura weħidha, flimkien mal-atmosfera kiebja u ta’ deżolazzjoni jiddominaw il-kwadru, għalkemm is-sħab skur qed jitferraq mid-dawl 22

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

tax-xemx ħierġa minn warajh. Il-Madonna qiegħda żżomm il-mant f’poża ta’ ġabra b’idejha marbutin u b’ħarsitha ‘l isfel lejn il-kuruna, l-imsiemer u l-ħabel li jinsabu fuq il-blat maġenbha.

Min-naħa l-oħra, il-kwadru ta’ San Ġużepp ingħata lill-knisja meta fetħet il-bibien tagħha fl-1958.

Il-kwadru hu tipiku għal Calì għax fih jisħaq fuq l-ispirtu Romantiku u Purista popolari fis-seklu 19 b’ġesti sempliċi u naturali.

Ix-xwejjaħ qed iżomm ġilju f’idu l-leminija - simbolu tal-qaddis – u bl-id l-oħra jħaddan lill-Banbin Ġesù bilqiegħda fuqu.

L-idejn miftuħa tal-Bambin u l-lewn bajdani li tant jispikka jpoġġu lil Ġesù Bambin bħala l-persunaġġ ewlieni tal-kompożizzjoni, tant li San Ġużepp ukoll imejjel ftit rasu lejh b’sens ta’ qima u jħajjar lid-devot jagħmel l-istess. Huwa tassew ironiku li ż-żewġ kwadri li nsibu fil-knisja ta’ Ta’ Xbiex huma xogħol ta’ żewġ artististi rivali eterni ta’ xulxin li f’dan il-każ xogħolhom spiċċa ħdejn xulxin mingħajr polemiċi.

Matul is-sajf tas-sena 1984 kien meħtieġ li jinbidlu ż-żewġ soqfa tal-ġnub tal-knisja, bit-tqegħid mill-Blokrete Ltd ta’ Ħal Lija u mħallsin minn William Cassar Torreggiani. Imbagħad żdiedu s-suffitti għalihom. Is-saqaf tal-presbiterju nbidel sentejn wara. Aktar tard, ġie deċiż (1987) li ssir it-tiswija meħtieġa fuq il-kampnar minn barra u minn ġewwa, bil-parir tal-perit Louis Naudi, u ħdax-il sena sena wara (1998) kellu jinbidel is-saqaf ta’ taħt il-kampnar u fuq il-gallerija, wara l-eżami tiegħu mill-periti Noel Debattista u Louis Busuttil, Iżda l-ikbar biċċa xogħol fir-restawr stutturali kien it-tibdil tas-saqaf ewlieni tal-knisja (li tniżżel b’filata) f’Diċembru tal-2009 u nżebagħ bil-knisja kollha f’Jannar 2010 bl-għajnuna wkoll tal-Gvern Malti. Fl-1985 inħadmu l-bibien tal-ħġieġ fuq il-presbiterju biex setgħet tibda tintuża l-kamra għat-tfal żgħar (crying room), u ġiet sistemata wkoll in-niċċa għall-istatwa tal-Madonna tal-Karmnu li kienet ilha meqjuma sa mill-bidu.

Fl-1986 inbidlet is-sistema elettrika tal-knisja kollha, u wara dan ix-xogħol it-twieqi tal-faċċata saru bil-‘glass blocks’, u mbagħad dawk tal-ġnub bl-istess materjal, sabiex jagħtu aktar dawl u jkunu jaqblu mas-sempliċità tal-knisja fil-kulur tagħhom. Fl-2004 kienet ġiet irranġata s-sagristija bl-art u l-lift kif nafuha llum Ta’ min jgħid ukoll li l-parroċċa ta’ Ta’ Xbiex kienet l-ewwel parroċċa li kellha l-websajt tagħha, sa minn tmiem l-1997/ bidu tal-1998. Il-komunikazzjoni hija importanti, u għalhekk saret “sound FESTA 2018 23 FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

system” ġdida tal-Knisja (2014), b’parti kbira mill-flejjes imħallsa mill-fundraising tal-parroċċa.

Fil-fatt kien bl-għan li n-nies ikunu aktar komdi waqt iċ-ċelebrazzjoni tal-liturġija li ġiet installata l-arja ikkundizzjonata b’7 units (sena 2000), waħda mill-ewwel parroċċi li offriet dan is-servizz; dawn illum ġew mibdula b’7 units akbar, aktar moderna u effikaċi.

Il-kamra għat-tfal żgħar ġiet irrestawrata u mogħtija ħajja ġdida u akkoljenti fl-2017, prattikament l-aħħar opra fil-Knisja.

Wieħed mill-isbaħ xogħlijiet li saru fil-knisja huwa l-orgni b’1600 kanna miġjub mill-Ġermanja tad-ditta Seifert minn Knisja ddedikata lil S. Ġużepp. Ħa ħsieb it-trasport għal Malta f’kontejner mhux inqas minn 8 tunnellati ta’ kanen u materjal tal-orgni, u l-installazzjoni tiegħu l-inġinier Robert Buhagiar.

Il-patrijiet qabbdu lil Benjamin Zammit biex ikun responsabbli f’isem il-komuntà reliġjuża għall-proġett tal-orgni. L-inawgurazzjoni tiegħu saret fil-5 ta’ Jannar 2006 b’serata mill-isbaħ.

Ta’ kull sena, fl-1 ta’ Ġunju, fil-quddies ġewwa Ta’ Xbiex niċċelebraw il-konsagrazzjoni tal-knisja parrokkjali illi saret fl-1989, data magħżula għax f’għeluq l-20 sena minn meta saret parroċċa.

Dakinhar ġiet ikkonsagrata mill-Arċisqof ta’ Malta Ġużeppi Mercieca, illi dilek żewġ slaleb fuq il-kolonni waqt li l-Isqof Karmelitan Tereżjan Francis Adeodatu Micallef dilek it-tnejn l-oħra.

Il-Kongregazzjoni għall-Kult Divin fil-Vatikan kienet tat il-‘fiat’ tagħha fl-ittra tal-24 ta’ Lulju 1998 wara t-talba tal-patrijiet lill-istess kongregazzjoni. L-artal kien diġà kkonsagrat fl-1969, u bil-konsagrazzjoni tal-knisja t-tifħir lil Alla ma jonqosx mill-poplu f’tempju ddedikat lil Alla, b’tifkira xierqa għall-knisja ħajja f’kull żmien.

24

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

50 SENA PARROĊĊA

FESTA 2018

25

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

26

FESTA 2018

50 SENA PARROĊĊA

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

L-Erbgha, l-Ħamis u l-Ġimgħa, 14, 15 u 16 ta’ Novembru Huma jiem ta’ tħejjija għall-festa tal-Missier tagħna San Ġwann tas-Salib.

5.30pm 6.00pm

Rużarju.

Quddiesa bl-omelija fuq San Ġwann tas-Salib, minn Patri Victor Mallia ocd.

Il-kant isir mill-kor tal-parroċċa taħt id-direzzjoni ta’ Mro. Gino Mulé Stagno.

Is-Sibt 17 ta’ Novembru - Lejlet il-Festa 5.30pm 5.55pm 6.00pm

Rużarju.

Translazzjoni Solenni bir-Relikwija tal-Missier tagħna San Ġwann tas-Salib.

Konċelebrazzjoni mmexxija mill-provinċjal Patri Juan DeBono ocd b’omelija fuq il-qaddis. Il-kant isir mill-kor tal-parroċċa taħt id-direzzjoni ta’ Mro. Gino Mulé Stagno.

Il-Ħadd 18 ta’ Novembru - Jum il-Festa U bidu tal-ftuħ taċ-ċelebrazzjonijiet li jfakkru l-ħamsin (50) sena minn mindu l-knisja tagħna saret parroċċa b’digriet tad-19 ta’ Mejju 1969 tal-Arċisqof Mons. Mikiel Gonzi, digriet li beda jgħodd fl-1 ta’ Ġunju 1969, kif tfakkar il-lapida kommemorattiva li hemm fil-faċċata tal-knisja.

7.00am 8.30am 10.00am 11.30am 5.30pm 5.55pm 6.00pm

Quddiesa.

Quddiesa mill-kappillan tal-Imsida Dun Simon Sciberras.

Quddiesa bl-Ingliż.

Quddiesa mill-kappillan tal-Gżira Dun Karm Tanti.

Rużarju.

Tingħata l-Barka Sagramentali.

Konċelebrazzjoni mmexxija mill-Isqof Awżiljarju Mons. Joe Galea Curmi, li jwasslilna l-messaġġ tiegħu fuq San Ġwann tas-Salib. Il-kant isir mill-kor taħt id-direzzjoni ta’ Mro. Gino Ray Sciberras.

Wara jsir Riċeviment għal kulħadd fis-sala tal-Kunvent.

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

27

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

28

FESTA 2018

50 SENA PARROĊĊA

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

50 SENA PARROĊĊA

FESTA 2018

29

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Messaġġ mis-Sindku Għeżież ħbieb, Din hija sena mill-aktar importanti għal ħafna fatturi. Hija sena li fiha ser niċċelebraw 50 sena mit-twaqqif tal-parroċċa. Parroċċa b'sinifikat kbir għalija, jien li jien minn Ta' Xbiex, għaliex f'din il-parroċċa kelli x-xorti li naghmel il-preċett, il-grizma tal-isqof u ż-żwieġ. Hawn min jiftakar il-quddiesa ssir ftit bibien ’l isfel ġo garaxx, sakemm wara nbniet il-knisja ta' San Gwann tas-Salib kif nafuha llum. Ħafna ġibduli l-attenzjoni li din il-festa jixraq li jkollha aktar elementi tradizzjonali kif aħna l-Maltin imdorrijin bihom, iżda żgur li dan huwa argument interessanti u dibattibbli, u madanakollu jien lest li ngħin kif nista’ f'dan ir-rigward.

Tajjeb li niftakru li deħlin ukoll għall-ħames sena mindu Patri Salv sar kappillan u hawnhekk nieħu l-opportunità sabiex nirringrazzjah flimkien mal-membri tal-kleru, għas-sehem importanti li jagħtu għal din il-parrocca. Il-kappillan tagħna dejjem wera impenn u mħabba lejn il-parruċċani u ta' dan aħna bħala komunità għandna għalfejn inkunu grati ħafna lejh.

Din is-sena wkoll ma kenitx b'kumbinazzjoni li dan il-kunsill reġa’ rebaħ il-Green Council Award għall-ħames sena konsekuttiva minn fost il-kunsilli lokali ta' Malta u Għawdex kollha li jaqgħu taħt l-iskema tal-Green Mt. Dan huwa grazzi għar-residenti li dejjem ikkollaboraw magħna u rrispondew tajjeb għad-direttivi u inizjattivi tagħna. Huwa għalhekk li f'dan il-lokal nemmnu li għandu jinġibed ħabel wieħed u l-awtoritajiet għandhom jissapportjawna f'dak li nagħmlu.

Għamilna bosta proġetti kemm max-xatt u kif ukoll fiż-żoni residenzjali madwar Ta' Xbiex.

Proġetti kemm infrastrutturali, ambjentali u dekorattivi. Organizzajna bosta korsijiet edukattivi u ser inkomplu norganizzaw inizjattivi simili u ġodda u l-parteċipazzjoni tagħkom timliena b'kuraġġ biex nkomplu nħejjulkom aktar korsijiet. Dan barra numru ta' ħarġiet kulturali li jżommu din il-komunità magħquda. Bħalissa qed naħdmu fuq bosta proġetti ambjentali, infrastrutturali u kif ukoll edukattivi, sabiex inkomplu navvanzaw ’il quddiem din il-lokalità li tant nħobbu.

Nagħlaq billi nawgura l-festa t-tajba lill-komunità Tereżjana, lill-parruċċani, residenti u ħbieb.

Nappellalkom sabiex kemm jista’ jkun tipparteċipaw kemm tistgħu fil-programm sabiħ tal-festa u ċ-ċelebrazzjonijiet li dan l-anniversarju tant importanti ħa jġib miegħu.

Max Zammit D.L.I.S (Melit.)

Sindku ta’ Ta’ Xbiex

30

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

50 SENA PARROĊĊA

FESTA 2018

31

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

32

FESTA 2018

50 SENA PARROĊĊA

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Ta’ Xbiex ... il-kunvent li qatt ma xxennaqt inkun fih, il-parroċċa li qatt ma ridt jew xtaqt immexxi!

It-titlu ta’ din il-kitba ġie f’moħħi hekk kif il-kappillan talabni nħażżeż kelmtejn għal dal-ktejjeb tal-festa! Ngħid is-sewwa ilu għal diversi snin iberren f’moħħi l-ħsieb li fis-sena 2019 din il-parroċċa ta’ San Ġwann tas-Salib ta’ Ta’ Xbiex – il-parroċċa tagħna – se tfakkar 50 sena minn dak il-jum tal-1 ta’ Ġunju 1969 li fih il-mibki Arċisqof ta’ Malta Mons. Mikiel Gonzi ħabbar li din il-knisja tagħna għandha tibda titqies bħala parroċċa awtonoma, b’territorju determinat u meħud mill-parroċċi tal-Imsida u l-Gżira. Il-żona bit-toroq u l-familji li kienu assenjati li din iż-żona parrokkjali ġdida kienu murija ċari ħafna fuq mappa tal-lokalità mehmuża mad-digriet tal-Kurja.

Kienu diversi l-viżjonijiet tal-imgħoddi li ġew f’moħħi hekk kif qbadt nikteb xi ħaġa, minkejja li nħsadt għall-ewwel bit-talba tal-kappillan li nagħmel din il-kitba. Ma stajtx insib minn fejn se nibda. Imma fl-aħħar qtajtha li nibda billi nagħmel qrara mal-parruċċani u l-ħbieb, speċjalment dawk li ħadmu miegħi fil-ministeru pastorali. U din il-qrara, mhijiex fuq xi skandlu milli sfortunatement qed nisimgħu bihom illum, imma hi biss verità dwari li jien dejjem żammejt mistura fija għax stħajt nistqarrha qabel. Infatti s-sugu ta’ din il-qrara qiegħed fit-titlu t’hawn fuq!

Qabel xejn imma, issa li ninsab lura f’pajjiżna għal kollox, nistqarr li kuntent ħafna li se nkun nista’ niċċelebra magħkom dan il-ġublew tad-deheb mit-twelid tal-parroċċa ta’ San Ġwann tas-Salib f’Ta’ Xbiex. Għax, fl-aħħar mill-aħħar, minkejja din il-qrara tiegħi, jiena kont il-patri magħżul biex inkun it-tielet kappillan ta’ din il-parroċċa u nħossni privileġġjat inżid illi tħallejt naqdi lil din il-komunità għal ftit inqas minn wieħed u għoxrin sena! U minkejja li għaxar snin ilu (Ġunju 2008) intbgħatt inservi l-poplu t’Alla f’parroċċa oħra lil hinn minn xtutna – u mill-ġdid kontra x-xewqa tiegħi – bqajt u għadni nħobb u ninteressa ruħi f’din il-lokalità ħelwa u kwieta, b’komunità li tgħix f’binjiet ħelwin u li jikkumplimentaw x-xtajta tal-Imsida u Ta’ Xbiex man-naħa l-oħra tal-port ta’ Marsamxett.

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

33

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Id-digriet tal-Arċisqof jgħid ċar u tond li hu kien qed iwaqqaf din il-parroċċa għax il-komunità ta’ dawn l-inħawi bdiet tikber u kellha bżonn min jikkuraha b’ministeru sagramentali regolari u iżjed mill-qrib. Il-preżenza tal-patrijiet Karmelitani Skalzi (it-Tereżjani), li wara bidu umli u mhux bla sagrifiċċji, kienu bnew kunvent u knisja fl-inħawi, għamlitha faċli għall-Arċisqof isib lil min jafda bit-tmexxija ta’ din il-parroċċa ġdida. Kellha tkun l-ewwel waħda, u s’issa għadha wkoll il-waħdanija fil-gżejjer tagħna, iddedikata lid-duttur mistiku u Missier il-Karmelu Tereżjan San Ġwann tas-Salib!

Kont għadni daqsxejn ta’ tifel meta bdejt nersaq ma’ missieri lejn il-patrijiet f’Ta’ Xbiex. Kelli madwar tmienja jew disa’ snin meta ħu missieri, iz-ziju l-patri – Patri Karm Spiteri, Tereżjan – kien intgħażel superjur tal-kunvent ta’ Ta’ Xbiex. Iz-ziju patri kien jiġi jżurna tista’ tgħid kull ġimgħa, billi l-familja tagħna konna noqogħdu qrib, l-Imsida. Kemm-il darba missieri kien ikun irid iwassal xi ħaġa malajr lil ħuħ Patri Karm, u hekk kif jiġi d-dar mix-xogħol kien jimxiha sal-kunvent u jieħu miegħu lili u lil ħija. Biex naslu malajr konna naqsmu ‘mill-għalqa tal-ballun’, jiġifieri dawk l-għelieqi li fuqhom illum hu mibni l-Qasam tad-Djar tal-Gvern. Dak iż-żmien ma kienx hemm wisq bini jew toroq f’Ta Xbiex; sempliċiment dawk il-vilel antiki max-xatt, ’l hawn minn Whitehall Mansions. Ġrajja oħra u li fi tfuliti reġgħet ressqitni lejn Ta’ Xbiex kienet il-mewt tan-nanna, omm missieri u omm iz-ziju l-patri. Ġrat il-għada tal-Milied tas-sena 1961. Filgħodu fid-dlam morna l-knisja (l-Imsida) għall-quddiesa tas-sitta ta’ filgħodu maz-zija t’ommi li kienet toqgħod magħna.

Ma kellniex skola dakinhar għax konna fil-btajjel tal-Milied. Jien u ħija ma stajniex nifhmu għaliex kellna mmorru l-quddiesa ta’ kmieni meta konna bil-vaganzi! Biss malli wasalna lura d-dar sibna lil ommi li qaltilna li kienet qed tistenna lit-tabib biex jagħmel ċertifikat minħabba li n-nanna kienet mietet. Billi dak iż-żmien ftit kienu dawk il-familji li kellhom linja tat-telefown jew karozza privata; allura, kmieni kmieni f’dik il-għodwa xitwija morna passiġġata sa Ta’ Xbiex ma’ missieri biex navżaw liz-ziju patri li n-nanna kienet mietet.

Okkażjoni oħra biex il-familja tagħna tinġabar fil-knisja ta’ Ta’ Xbiex seħħet f’Awwissu tas-sena ta’ wara (1962). Kien wasal il-25 anniversarju mill-ordinazzjoni saċerdotali taz-ziju, Patri Karm. Min-naħa tiegħu ma riedx jagħmel festi speċjali għax il-familja kienet għadha bil-viżtu għall-mewt ta’ ommu tmien xhur qabel! Biss ħutu ma qablux miegħu, u fl-aħħar spiċċa biex jiċċelebra quddiesa kantata ta’ radd il-ħajr fil-knisja ta’ Ta’ Xbiex. Niftakarni bqajt imsaħħar bil-kant sabiħ mill-kor tat-tfal li kien imexxi Patri Klement mill-kunvent ta’ Bormla. Niftakar ukoll lil Patri Kerubin – fl-arkata li hemm fuq il-kamra għat-tfal mal-ġenb tal-altar – jagħmel rekording tal-kant waqt il-quddiesa. Dan ir-rekording, flimkien ma’ xi ritratti tal-okkażjoni li tatni dan l-aħħar oħti, ġabuli ħafna tifkiriet ta’ żminijiet oħra.

Sena wara (1963) jien kont ġejt aċċettat biex nidħol aspirant mal-patrijiet fil-kunvent ta’ Santa Tereża, Bormla. Kelli bħala surmast lil Patri Klement Azzopardi; u fraħt b’dan għax kont għadni impressjonat ħafna bil-kor tat-tfal li kien imexxi u li jien kont smajt fil-quddiesa taz-ziju patri f’Ta’ Xbiex ftit xhur qabel. Intant iz-ziju kien spiċċalu ż-żmien li jkun superjur Ta’ Xbiex u għażel li 34 FESTA 2018 FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

jerġa’ jmur il-missjoni li minn dejjem kien iħobb! Tista’ tgħid li wara li dħalt fil-kunvent iż-żjarat tiegħi f’Ta’ Xbiex kienu rari ħafna. Niftakar li darba, fix-xitwa, konna morna passiġġata max-xatt u waqafna l-kunvent għal kikkra te. Kien diġà qed jidlam u meta dawruna mal-kunvent xejn ma impressjonajt ruħi bil-post; pjuttost bżajt minnu u stkerrahtu! Niftakar ukoll li f’Lulju tal-1965 kont għamilt servizz liturġiku ma’ sħabi l-aspiranti waqt l-ewwel quddiesa solenni tas-saċerdot novell Patri Benjamin Galea.

Minkejja dan il-kuntatt kollu li kelli ma’ Ta’ Xbiex fi tfuliti qatt ma nġbidt jew kelli ħajra niġi ngħix f’dan il-kunvent. U meta kont niġi għall-btajjel tas-sajf tul is-snin li għamilt imsiefer fi żmien l-istudji tiegħi, kont nilob li mmur il-kunvent ta’ Bormla. Kien il-kunvent li bdejt fih il-mixja tiegħi fil-Karmelu u ħabbejtu iżjed minn kull kunvent ieħor. Xħin beda joqrob iż-żmien li ntemm l-istudji u naħseb għall-ordinazzjoni, u x’se nagħmel wara, sħabi ġieli staqsewni f’liema kunvent se nitlob lill-provinċjal jibgħatni. It-tweġiba sa mill-bidu kienet tkun: ‘nippreferi l-ewwel li jħallini fil-kunvent ta’ Bormla, imma jekk dan ma jkunx possibbli, allura jibgħatni f’liema kunvent irid basta mhux Ta’ Xbiex!’ Għax kif semmejt iżjed ’l fuq l-ewwel impressjonijiet tiegħi tal-post xejn ma kienu pjaċevoli u l-post kien jidher kiesaħ u bla ħajja!

Tiskanta kif l-impressjonijiet tal-bidu jeħlu f’moħħok! Kienu għaddew is-snin u għalkemm kont imsiefer nistudja kont naf li Ta’ Xbiex kien sar parroċċa. Intbaħt ukoll li dan il-fatt ġieb miegħu bidla radikali fil-ħidma tal-patrijiet f’dan il-kunvent u fl-organizazzjoni tal-istess ħidma tagħhom għax issa huma, taħt id-direzzjoni tal-kappillan, kienu responsabbli għall-kura tal-erwieħ fdati f’idejhom biex jgħinuhom jikbru fil-fidi u jagħżlu jimxu wara Kristu tul dan il-pellegrinaġġ tal-ħajja. Imma xorta waħda l-fehma tiegħi fuq Ta’ Xbiex baqgħet l-istess! Bqajt naħrab kemm nista’ niġi fil-kunvent jew għal xi funzjoni fil-knisja.

Wara tmien snin saċerdot fil-kunvent ta’ Bormla, il-provinċjal (kien reġa’ sar Patri Gabrijel, wara li kien temm disa’ snin bħala kappillan hawn f’Ta’ Xbiex) kellimni u qalli li xtaqni nibdel il-kunvent. Riedni nkun surmast mal-istudenti fil-kunvent ta’ Birkirkara. Kien Novembru tal-1982 u domt hemm ħames snin. Matulhom kont ġejt Ta’ Xbiex għall-bżonn biss, għax il-post baqa’ ma jiġbidnix! Sena minnhom kelli niġi fil-knisja għax il-kappillan P. Anġeliku talabni nagħmel l-omelija fil-quddiesa kantata tal-festa. Darb’oħra kont wassalt l-istudenti biex jagħmlu servizz fil-quddiesa tal-25 anniversarju mill-ordinazzjoni saċerdotali tal-istess kappillan (Marzu 1984). Ma kontx ħadt

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

35

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

sehem fil-quddiesa għax kienet il-festa liturġika ta’ San Ġużepp u kont mistieden l-Imsida. Minkejja li kont nammira ħafna t-tibdil li kien sar u l-progress li wieħed seta’ jinnota fl-ispirtu u l-ħajja li seħħew fit-18-il sena li Ta’ Xbiex kien ilu parroċċa xorta waħda jkolli nammetti li l-kunvent u l-knisja hawnhekk ma kienu jiġbduni xejn!

Fil-kapitlu provinċjali tas-sena 1987 kien sar provinċjal ġdid, Patri Piju Sammut. Billi kien għadu pjuttost zgħir fl-età stennejna xi ċaqliq u tibdil fit-tqassim tal-aħwa u fl-amministrazzjoni.

Kien hawn xi ftit tal-istennija u eċċitament fil-kunventi kollha. Imma kollox ma’ kollok kien hawn ukoll ċerta serenità. Illum ngħid li, kif jgħidu l-Ingliżi, kien ‘the calm before the storm’. Almenu għalija hekk kien, għax fi ftit ġranet faqqgħet il-bomba li wasslitni Ta’ Xbiex!

Niftakarni nitmasħan sew u ninsisti mal-provinċjal li kont lest immur kull fejn jibgħatni basta mhux Ta’ Xbiex! U hu jinsisti: “ma rridek tmur imkien ħlief fil-kunvent ta’ Ta’ Xbiex, u kun af ukoll li qed nipproponi ismek lill-Arċisqof biex tkun il-kappillan tal-parroċċa.” B’qalbi sewda u tqila bdejt nobdi u qbadt nippakkja ħwejġi u nġorr kollox minn Birkirkara għal Ta’ Xbiex. Illum inħares lejn dawk il-ġrajjiet u nifhem kemm hu minnu dak li jgħid il-Malti li l-bniedem jipproponi u Alla jiddisponi, għax fl-aħħar mill-aħħar hu tassew minnu dak li tfakkarna fih l-Iskrittura Mqaddsa meta twiddibna li l-ħsibijiet u l-pjanijiet tal-bniedem huma bil-wisq differenti minn dawk ta’ Alla!

Bil-mod il-mod bdejt insib posti fil-komunità ġdida u kont kważi bdejt naċċetta din it-tibdila kbira f’ħajti għax issa ma kienx hemm x’nagħmel ħlief naċċetta d-deċiżjoni tas-superjuri u mmidd għonqi għax-xogħol. Il-bidu formali tal-ħidma pastorali tiegħi bħala kappillan u l-għoti tal-mandat – dak li ħafna jgħidulu l-pussess ta’ kappillan – ġie ppjanat għat-12 ta’ Diċembru ta’ dik l-istess sena (1987). Kont irċevejt d-digriet tal-ħatra mill-Kurja u bdejt ukoll nagħmel it-tħejjijiet meħtieġa għaċ-ċelebrazzjoni ... imma kont għadni b’nofs qalb u bdejt nitlob li jiġri xi ħaġa u jitħassar kollox.

U ġara taf, imma xejn traġiku bħalma kont qed nitlob jien!

Kulma ġara kien dan. Ġurnata qabel il-‘pussess’ waslet telefonata mill-Kurja tinfurmana li l-Vigarju Ġenerali – dak iż-żmien Mons. Carmelo Xuereb – li kellu jmexxi ċ-ċelebrazzjoni f’isem l-Arċiqof qabditu l-influwenza u għalhekk kien indispost. Kont ġa bdejt nirringrazzja ’l Alla; u meta staqsejt ‘X’se nagħmlu għal għada?’ il-kelliem weġibni pront pront li l-Kurja ġa ħasbet għal sostitut. Ġie bħala delegat is-segretarju tal-Kurja – Mons. Ġużeppi Lupi – li mexxa hu l-‘pussess’.

36

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

L-attivitajiet ipprogrammati għall-bidu tal-ħidma pastorali tiegħi bħala kappillan kienu ġew ippjanati minn ġimgħat qabel u dawn kienu jinkludu quddiesa kkonċelebrata ma’ sħabi l-patrijiet u mal-parruċċani ġurnata wara l-‘pussess’ jiġifieri fit-13 ta’ Diċembru, jum ta’ btala pubblika f’Jum ir-Repubblika. Fil-jum ta’ wara, l-14 ta’ Diċembru, jum il-festa liturġika tal-patrun tagħna San Ġwann tas-Salib, kelli mmexxi l-quddiesa tal-festa u naqsam ħsieb fuq il-qaddis wara l-qari tal-Evanġelju. Qed insemmi dan għaliex waqt li kont inħejji l-omelija għajnejja waqgħu fuq ‘parir’ li l-qaddis darba ta lil waħda soru. Qalilha, lil Alla jogħġob iżjed tagħmel xi ħaġa għax imġiegħel mill-ubbidjenza milli ssum ħobż u ilma! Laqatni mill-ewwel dan il-kliem u weħel ġo moħħi, iżjed u iżjed billi kont għadni mgerfex fuq iċ-ċaqliqa li kelli nagħmel għall-kunvent li ma ridtx immur fih u naċċetta ministeru li qatt ma aspirajt għalih. Ħadt il-‘parir’ ta’ Ġwanni tas-Salib u għalkemm kont diġà obdejt fuq qalbi, ġeddidt l-ubbidjenza tiegħi din id-darba b’qalbi kollha, u qalbi strieħet. It-toqol u d-dwejjaq li kelli għebu u mtlejt b’faraġ ġdid. Ma niftakarx kif mort fl-omelija li għamilt f’dik il-festa jew x’kienet it-tema li tkellimt fuqha; li naf hu li dak il-‘parir’ li ltqajt miegħu b’kumbinazzjoni kellu jkun providenzjali! Ikkalmani, ġiebli paċi kbira f’qalbi u mlieni b’kuraġġ u tama hekk kif meddejt għonqi għax-xogħol, konvint li din l-opra tajba li Hu kien beda fija, se jtemma Hu wkoll meta jkun il-waqt!

Veru li kelli nistenna wieħed u għoxrin sena biex dak li Hu kien beda fija jwasslu fit-tmiem!

Mhux għax kelli xi għaġġla jew kont imdejjaq, inkella għajjien! Imma fl-aħħar mill-aħħar kollox jasal fi tmiemu meta jkun il-waqt u kif jgħidu l-Ingliżi: all good things come to an end. L-ewwel ħsieb li se nispiċċa minn kappillan għoġobni għax rajt li se jkolli ċans nistrieħ ftit u nibdel ir-rutina tax-xogħol. Biss malajr sibt li Alla kellu pjanijiet oħra għalija u minn Ta’ Xbiex spiċċajt kappillan il-Kanada għal disa’ snin oħra!

Għal ħamsin sena Ta’ Xbiex, imdawwal mill-kliem u l-eżempju tal-qaddis patrun tiegħu San Ġwanni tas-Salib, għex il-ħajja tal-grazzja, għallem il-fidi Kattolika u bil-għejxien tas-sagramenti qaddes u tqaddes! Għandkom patrimonju sabiħ u li tistgħu niftaħru bih. Ibżgħu għalih, fittxu ssaħħuh u kabbruh. Sistu bil-qawwa kollha li dak li sibtu, gawdejtu u bnejtu fis-snin li għaddew, twassluh lil ta’ warajkom għax dan hu l-ġid li żejjinkom u mliekom bih Alla tul ħamsin sena, ġid li ma jitkejjilx, imma jidher fil-frott kotran li Ta’ Xbiex ta lill-Knisja Maltija. Nawgura li l-Mulej jissokta jbierek u jqaddes dan il-frott u jkattru fil-ġejjieni. Inroddu ħajr lill-Mulej u nfaħħruh li għażilna biex inkunu din il-familja mbierka tiegħu u nitolbuh jissokta jberikna għal li ġej!

Patri Victor Mallia o.c.d.

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

37

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Messaġġ minn Patri Wistin Vella o.c.d.

Nifraħ magħkom fil-ħamsin sena mit-twaqqif tal-parroċċa Kelli l-privileġġ li naqdi fil-parroċċa bħala kappillan għal ftit snin jien ukoll. Ġejt imsejjaħ meta kelli 63 sena lejn tmiem l-aqwa tiegħi. Jidhirli li qsamt magħkom l-aħjar li tani Alla waqt li nitlob maħfra lil min inqast.

Napprezza ħafna l-kollaborazzjoni li sibt u li seħbitni fil-kuraġġ biex jien ukoll naqdi dmiri sewwa l-aktar fil-konfessjunarju, fid-djar, fuq l-altar u l-uffiċċju. Ħdimna flimkien biex ikollna parroċċa ħajja li tilqa’ lil kulħadd. Żammejt il-persuni tal-parroċċa żgħar u kbar f’qalbi u ħsiebi. Inħossni kburi li gawdet il-fiduċja ta’ ħafna għax kont ta’ xi għajnuna għalihom. Ħassejt l-iebes ukoll, iżda erfajtu b’responsabbiltà. Fraħt ħafna meta qsamt magħkom il-kisba b’suċċess ta’ inizjattivi li dħalna għalihom, bħall-pubblikazzjoni ta’ kalendarji/djarji u ktieb fuq il-familja, jew fejn komplejna fit-tajjeb ta’ min ġie qabilna. Xtaqt li kellna aktar ħidma bi sħab mat-tfal u ż-żgħażagħ, illum ukoll diffiċli ħafna. Ħdima b’risq il-ħajja spiritwali ta’ kull persuna u gruppi.

Għalhekk is-swali u l-kmamar imgħammra b’apparat xieraq…

L-awgurju tiegħi, u nerġa’ ntennih bħalma għamilt kemm- il darba meta kont fostkom, nissoktaw naħdmu flimkien għall-glorja ta’ Alla mingħajr ma tħarsu lejn wiċċ ħadd għall-akbar ġid ta’ xulxin f’Ta’ Xbiex. Lil dawk, imbagħad, li ħadmu miegħi fil-qrib, fost dawn insemmi b’qima lil mibki s-Sur Anthony Cachia Castelletti, u li jien nibqa’ nżomm lilu u għadd ta’ oħrajn għal dejjem f’qalbi. Nawguralhom li tkomplu taqdu fil-parroċċa b’kemm tifilħu.

Temmejt iż-żmien tiegħi fostkom bl-għoti lili wkoll ta’ ‘ġieħ Ta’ Xbiex’. Iżda l-premju li napprezza bis-sħiħ u ngawdih minn issa hu mingħand il-Mulej, li ħdejh kollox qajla jiswa xi ħaġa.

Grazzi u awguri lil kulħadd.

38

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

ALLA HU TASSEW FESTA! Kien tiela’ b’pass meqjus lejn il-knisja li kien hemm fil-quċċata tal-muntanja.

Imma t-telgħa kienet wieqfa u iebsa. U t-temp ma kienx jgħin għaliex kien hemm ħafna riħ u xita. Kien hemm ħafna li qatgħulu qalbu. Imma hu baqa’ miexi. Qalbu kienet ġa hemmhekk – fil-kappella. Issa ried sempliċement iġorr lil ġismu.

Dan hu s-sigriet, li ħafna ma jifhmux, ta’ San Ġwann tas-Salib. Huwa kien namrat. U minn iħobb ma jarax kantunieri. Irid jasal. Irid jingħaqad ma’ min iħobb. U lest li jwarrab kull xkiel li hemm fit-triq. U jneħħi kull ostakolu li b’xi mod jista’ jfixklu milli jasal. Hu iffissat fuq Alla.

Għalhekk San Ġwann tas-Salib jinsisti tant fuq ix-xejn. Xejn, xejn, xejn (nada, nada, nada) huwa ħażżeż fid-disinn li pinġa meta xtaq jesprimi l-viżjoni tiegħu ta’ x’inhi l-mixja li tati għall-ħajja. Din hija t-triq dritta li twassal ħalli tikseb lil Alla. Twarrab kollox. Tiknes kollox. Ma ġġorr xejn miegħek.

Tiċċaħħad minn kollox. Ħalli jkollok lilU. Ħafna jarawha bħala esaġerazzjoni. Min jgħid hekk, qatt ma ħabb.

ISAMMREK Fil-kummentarju li jagħmel għall-poeżija tiegħu Il-Kantiku Spiritwali, insibu frażijiet li jsammruk: “Is-saħħa tar-ruħ qiegħda filli tħobb lil Alla”. “Kollox jimxi bl-imħabba u fl-imħabba.” “Fl-aħħar mill-aħħar, għal dan il-għan ta’ mħabba ġejna maħluqa.” “Il-qalb ma tixba’ b’xejn ħlief b’Alla.” “Il-għan ta’ kollox hi l-imħabba..” Ħajtu kienet movimentata ħafna. “Meta kellu sentejn, imut ħuh ta’ qablu, ta’ tmien snin jitlef lil missieru u ta’ tnax il-sena ommu daħlitu f’orfantrofju għat-tfal fqar, ta’ ħdax il-sena daħħluh jaħdem fi sptar ta’ mard jittieħed. Ta’ wieħed u għoxrin sena jidħol fl-Ordni tal-Karmelu. Ta’ erba’ u għoxrin sena, saċerdpt novell, hu u għaddej minn kriżi eżistenzjali qawwija, jiltaqa’ ma’ Santa Tereża li tikkonvinċih jibda r-Riforma fil-Karmelu stess. Ta’ ħamsa u teltin sena jduq il-ħabs – disa’ xhur fuq dieta ta’ ħobż, ilma u sardine. Ta’ seba’ u erbgħin sena, sħabu stess iwarrbuh u jsib ruħu jduq il-qrusa ta’ l-inġustizza.”

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

39

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Kien bniedem aktarx riflessiv. Poetiku. Tant li kiteb poeżiji li għadhom meqjusa bħala kapulavur fil-letteratura Spanjola – il-Kantiku Spritwali, poeżija li tiddeskrivi l-avventura bejn Alla u r-ruħ, Il-Lejl Mudlam u t-Telgħa tal-Għolja tal-Karmelu li jfasslu it-triq li minnha għandu jgħaddi kull nisrani ħa jasal sa għand Alla, il-Fjamma Ħajja tal-Imħabba li tpinġi b’mod liriku is-sebħ tal-għaqda tar-ruħ ma’ Alla. “O, l-aktar poeta fost il-qaddisin kollha… u l-aktar qaddis fost il-poeti kollha” (Manuel Machado, 1874-1947) KIEN JAF IĦOBB Imma noqogħdu attenti, ma kienx xi tip li għadda ħajtu jikteb, magħluq ġewwa kunvent. Iċ-ċirkustanzi tal-ħajja ġagħluh jivvjaġġa ħafna. Kien direttur spiritwali ta’ ħafna sorijiet tal-klawsura u għalhekk kien imur iqararhom fil-monasteri taghhom. Kien ukoll lest li jmidd idu għax-xogħol manwali, anke xogħol tal-bini! Kwalità ħelwa li kellu kienet li kien jaf japprezza. “Kien rikonoxxenti, jgħidilna s-sagristan ta’ Granada, ma’ min kien iġib xi warda jew xi garofano lis-Santissimu Sagrament!”

L-importanza tiegħu fl-istorja tal-Kristjaneżmu hi li għaraf ifisser b’mod ċar l-intriċċi tal-mixja progressiva tan-nisrani lejn Alla. Spjega id-diffikultajiet u n-nasbiet li wieħed/waħda tiltaqa’ magħom hija u tterraq lejn Alla. Qerq kemm minn ġewwa u kif ukoll minn barra. U joffri soluzzjonijiet prattiċi. Kien psikologu fin..

San Ġwann Pawlu II, li kien midħla sew tal-Qaddis, għaliex kiteb it-teżi tad-dottorat fuq il-fidi f’San Ġwann tas-Salib, kiteb hekk, “L-eżempju ta’ ħajtu hu ideal ta’ ħajja, il-kitbiet tiegħu teżor li għandu jinqasam ma’ dawk kollha li llum qed ifittxu l-wiċċ ta’ Alla, id-duttrina tiegħu kelma attwali.”

Aħna ninbidlu f’min inħobbu, kien iħobb jgħid il-qaddis tagħna. Ejjew ninbidlu fiH billi nħobbuH. Hekk il-ħajja tagħna ssir festa… bħal tiegħU!

Patri Piju Sammut o.c.d.

40

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

50 SENA PARROĊĊA

FESTA 2018

41

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

TA’ XBIEX MIMLI FATTI STORIĊI Miktub minn Joseph John Meli (Riċerkatur u kittieb dwar Ta’ Xbiex) u Dr Clyde Meli.

Fil-passat tkellimna ma’ Fr. Manny fuq stejjer tal-passat u qalilna li jekk ma jinkitbux jintilfu għal kollox. Kien għamilna kurraġġ biex nibdew niġbru xi fatti. Fil-fatt bdejna fuq l-isem u l-arma ta’ Ta' Xbiex li turi r-rota tal-bastiment peress li hija l-marina prinċipali u kienet l-ewwel waħda li twaqqfet f'Malta. Illum ġbarna aktar minn 180 paġna ta’ informazzjoni fuq Ta’ Xbiex. "Xbiex" tiġi minn "Xawbas" – pjanta selvaġġa tax-xewk - jew minn "Tax-Xbiek" li tfisser "ix-xbieki.

Oħrajn jargumentaw li l-isem tiegħu ġej mill-kelma "Tbexbix", li tagħtina t-tifsira ta '"tlugħ ix-xemx" (minħabba l-pożizzjoni ġeografika tagħha) u fil-fatt wieħed jista jara x-xemx tisbaħ minn din iż-żona u tinżel ukoll.

Nafu dwar l-istorja ta’ Malta, li meta l-forzi ta’ Napuljun okkupaw il-gżira ta' Malta kienu sakkru ruħhom ġewwa l-Belt kapitali fis-sena 1798. Iżda ż-żona ta’ Ta' Xbiex kienet għadha mhix mibnija jew okkupata, u din kienet biss sit tas-sajd. Ta’ Xbiex kien jintuża minn ħafna Maltin li kienu joqogħdu moħbija fost is-siġar u kienu jżommu għajnejhom iffissati fuq il-Belt fejn kien hemm il-Franċiżi. Kienu mbaghad jgħaddu l-informazzjoni tagħhom lill-mexxejja Maltin.

42

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Konna kellimna sajjied anzjan li jiftakar meta s-sajjieda kienu kienu jpoġġu x-xbieki tagħhom biex jinxfu tul il-kosta li tiffaċċja lill-Manoel Island u dik tal-Belt Valletta, mill-post fejn illum hemm il-Waterpolo Club (issa restorant) sa fejn jinsab ir-restorant Irrerra. F’dawk is-snin kien hemm biss ftit residenti li jgħixu hawn fis-sajf jew għal skopijiet ta' kaċċa.

Wieħed minn dan il-bini kien imsejjaħ "Ir-Razzett l-Aħmar" u wara ftit aktar vilel inbnew tul il-baħar.

Is-sena setgħet kienet l-1928 jew l-1934, dokument mid-Dipartiment Tas-Saħħa ta l-approvazzjoni tal-permess datat 1930 għall-vilel li kienu jinsabu tul ix-xatt ta' Ta' Xbiex. Din kienet l-ewwel darba li ssemmiet Triq il-Kosta ta’ Ta' Xbiex jew Ix-Xatt, iżda aktar tard inżammet separata u mbagħad ġiet imsejħa bħala Ta’ Xbiex Terrace, jew kif nafuha llum r-Rampa Ta’ Xbiex.

Il-motto ta’ Ta' Xbiex huwa "Unitatae Fortior" bil-Latin, li bil-Malti tfisser, “fl-għaqda hemm is-Saħħa” u bl-Ingliż tiġi "Stronger United". Dan ġie ppruvat fi ħdan il-membri lokali tal-Kunsill miż-żewġ partiti li jaħdmu tajjeb flimkien għall-ġid tar-residenti kollha u huma kollha jaħdmu ħafna għas-suċċess ta’ Ta' Xbiex.

L-ewwel Karmelitani Skalzi kienu qed ifittxu art biex jibnu knisja fl-Imsida jew il-Gżira. Għalhekk ġew offruti art f'tal-Qrejten. Din l-art kienet proprjetà ta’ Piju Ebejer li akkwistaha min-Nobbli Giuseppe Borg Carabott. Għalhekk għadda 1,253 qasab kwadri ta' art lill-patrijiet sabiex jinbena l-kunvent u wara l-knisja. Il-Gvernatur Ġenerali tal-ordni approva l-pjan u x-xogħol beda, iżda ma rnexxilhomx jiksbu l-permess mill-awtoritajiet uffiċjalment bil-miktub meħtieġ. Kulma kellhom kien ftehim verbali. Imma dak li ta din l approvazzjoni bil-fomm kien sfortunatament miet mingħajr ma kiteb il-permess fuq karta. Il-bini kien fi stadju avvanzat biss, għalhekk l-awtoritajiet Ingliżi ordnawhom biex iżarmaw dak li kien diġà nbena minnhom peress li kellhom pjanijiet biex jibnu sptar kbir (St.Luke's) u aktar tard l-art ittieħdet.

Wara dan kien ġara li l-provinċjal tal-ordni tal-Karmelitani Skalzi kien inkwieta hafna, u marad, u fl-aħħar kien miet. Ir-raġuni kienet li huwa wkoll naqas milli jlesti l-pjanijiet tiegħu minħabba l-inkwiet tiegħu dwar dan.

Tajjeb insemmu li ma stajniex insibu jekk din l-art f'Gwardamanġa għalkemm ittieħdet għall-bini ta’ sptar, għadhiex tappartjeni lill-ordni tat-Tereżjani. Jeħtieġ aktar riċerka dwar dan.

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

43

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Issa wara l-Ewwel Gwerra Dinjija, ingħatat biċċa art oħra din id-darba f'Ta 'Xbiex li fil-fatt kien post tal-kaċċa għall-fniek selvaġġi, art tan-Nobbli P.P. Testaferrata Moroni Viani. Tajjeb li nsemmu li wara l-1930 jew l-1935 xi vilel inbnew hdejn ix-xatt, fejn aktar tard sar magħruf bħala Ir-Rampa Ta 'Xbiex (jew Ta’ Xbiex Terrace).

Il-patrijiet għażlu li jibnu knisja li kienet fuq stil sempliċi ta’ Bażilika Rumana simili bhal dawk mibnija bejn is-sekli 4 u 13 f'Ruma, Ravenna, Milan, u Ġenova. Il-pjanijiet ġew imfassla mill-Professur Luigi Ferrari ta’ Ġenova li pprepara wkoll disinn li ssodisfa x-xewqat tagħhom.

Tajjeb insemmi li l-faċċata ta’ barra ssegwi l-proporzjoni ta’ dan l-istil, jintgħaraf mit-twieqi sbieħ tagħha.

Biex tinbena din il-knisja f’ Ta' Xbiex, il-patrijiet kienu fdaw din il-ħidma lill-kumpanija ta’ Henry Ghirlando li kienet ikkummissjonata biex twettaq dan ix-xogħol.

Fil-25 ta’ Lulju 1954 (is-Sibt) saret ċelebrazzjoni kbira u Mons. Teofano Stella, OCD li kien l-Isqof u l-Prefett Apostoliku fil-Kuwajt kien bierek l-art u l-pedament tal-knisja ġiet iddedikata lil San Ġwann tas-Salib. Dan tal-aħħar huwa il-missier spiritwali tal-Ordni Karmelitana riformata u duttur mistiku tal-Knisja.

Ix-xogħol mexa ’l quddiem b'ħeffa wkoll bl-għajnuna tas-sidien tal-art tal-lokalità. Dawn kienu taw fondi lill-pirjol tal-knisja. Il-knisja ġiet inawgurata u mbierka mill-Arċisqof Michael Gonzi u dan ġara nhar it-28 ta' Novembru, 1958.

Il-knisja parrokkjali ta’ San Ġwann tas-Salib hija proprjetà tat-Terezjani Skalzi. Din ġiet iddikjarata bħala parroċċa ġdida għal Ta’ Xbiex fis-sena 1969. Biex tikkommemora din id-data importanti, il-komunità ta' Ta' Xbiex li f'dak iż-żmien kienet biss ta’ 1500, fuq l-inizjattiva tal-Kumitat Ċiviku Ta' Xbiex, iddeċidew li jqiegħdu plakka fuq il-faċċata tal-knisja biex tfakkar il-bidu ta' din il-parroċċa ġdida għal Ta' Xbiex. Il-kliem li ntgħażel minn Albert M. Cassola biex jikkommemora din l-okkażjoni jgħid "Fl-Ewwel ta’ Ġunju 1969 Ta' Xbiex feraħ u ħassu kburi - li din il-knisja tiegħu laħqet parroċċa”.

Dan il-Kumitat Ċiviku għal Ta Xbiex kien attiv ħafna u kien jinġabar madwar din il-parroċċa l-ġdida. Għalhekk, ir-residenti kollha ta' Ta' Xbiex ħassewhom kuntenti ħafna u kburin għaliex matul l-1 ta’ Ġunju 1969 il-knisja tagħhom saret formalment parroċċa. Il-kumitat għal xi żmien kien attiv ħafna u twaqqfu fil-parroċċa diversi gruppi oħra bħal-Legjun ta' Marija bi praesidium għall-irġiel, u oħrajn għan-nisa, bniet u subien. Fil-fatt, l-ewwel praesidium tan-nisa f’Malta kienet f’Ta’ Xbiex.

44 FESTA 2018 FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Il-pittura ta’ San Ġużepp kienet magħmula minn Giuseppe Calì li żar din il-knisja minn żmien għal żmien. Suppost kellha tingħata ’l-parroċċa tal-Imsida, iżda ma kellhomx spazju. Missier u omm Giuseppe Calì kienu t-tnejn Naplitani. Missieru kien professur u artist tad-drama jismu Raffaele Calì. Ommu kienet Giovanna Padiglione. Calì kien twieled fil-Belt Valletta fis-sena 1846 u miet fis-sena 1930.

Dik tal-Madonna tad-Duluri saret minn Attilio Palombi, pittur Taljan ta’ fama. L-istatwa ta' San Ġwann tas-Salib kienet magħmula mill-famuż artist Alfred Camilleri Cauchi fis-sena 1981. Din kienet ġiet imbierka mill-mibki Isqof Francis Adeodato Micallef ocd.

F’Ta’ Xbiex wara s-sena 1936, bdew jinbnew ħafna aktar djar u vilel ħdejn iż-żona residenzjali tax-Xatt, ir-Rampa u ħdejn l-ambaxxata Taljana. Iktar riċentement inbena l-Housing Estate. Però hemm ħafna aktar stejjer dwar Ta’ Xbiex, bħal nies importanti fis-soċjetà Maltija li ħarġu minn Ta’ Xbiex. Ir-riċerka tagħna għadha għaddejja, u minn għandu xi informazzjoni huwa mitlub jgħaddiha lilna jew lill-kappillan.

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

45

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

I choose Implants!

Dr Jean Paul Demajo Dental and Implant Surgeon

It is a fact that the majority of the population wishes to have straight teeth. It is also a fact that they want them white and natural looking. Patients never request crooked, yellow or poor-looking teeth. So straight, white and natural looking, are adjectives patients often use to describe the type of smile they wish to have. Patients also request that they receive the necessary treatment in the quickest time with the minimal number of injections and appointments. A typical scenario is a soon to be bride and mother of the bride. Unfortunately time is very often an essential part of it especially when the treatment involves braces and tooth alignment. The proposition of having a treatment plan spanning over a year or two is absurd and is quickly shot down.

Quick fixes are often attractive but by far not the best choice, as they tend to be nonconservative in nature and destructive towards the tooth tissue. Often, upon patient’s wishes, dentists are made to propose alternative treatment plans involving elective extractions, crown building and the fixation of porcelain veneers. This may be a controversial topic, which in some countries may even have you lose your licence. Having said that, in other countries it is done following the patients requests reasoning on the lines of the teeth are theirs and they decide. Time and money are also factors, which push patients to opt for the second or third option of treatment leaving the unattractive first option out altogether.

What is a must is to inform the patients of all the treatment options that are available in dentistry discussing in detail their advantages and disadvantages. It is then up to the patient to choose their preferred option. Let us not forget that even dentists like providing their patients with straight, white good-looking teeth. Dentists might disagree with the patients’ choice of plan but might also understand where they are coming from for time and money are not always available. Ask your dentist!

46

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

A Case Study A middle aged lady wishes to fix her top four front teeth. She is extremely conscious of them and is always covering her mouth.

As time went by, the teeth got worse. She is not interested in braces and wishes a relatively quick fix. She didn’t wish to touch any of the other teeth. Besides aesthetics her main concerns were how they would feel on her lip and whether it would have an effect on her speech. It was decided to remove the four front top teeth and place three dental implants. These implants were then restored with a porcelain bridge, straight and relatively white looking teeth.

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

47

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

MY LOVELY HOMETOWN The area known as Ta’ Xbiex, between Msida and Gzira was a beautiful setting that enjoys a countryside scene surrounded by a curved coastline of magnificent blue sea. It offers spectacular views of historic and picturesque Manoel Island, the imposing bastions as well as the striking silhouette of Valletta.

At the end of the war, top ranking Naval Officers lived in Ta’ Xbiex as many war ships lay tied up on large black buoys in the creeks. The village offered them a number of outstanding residences in a serene and tranquil area at a short distance from the harbours of Valletta where the rest of the fleet of warships were berthed.

There were a number of warehouse stores that were ideal for the storage and also the use of depots as their workshops with the convenience of slipways to up and down small boats.

“White Hall Mansions”, a prominent building, accommodated the “wrens” that were the female contingent of Officers and service women who were posted with the forces based on the island to give us defence, during difficult times of war.

Having always lived in Ta’ Xbiex, I remember fishermen spreading their nets and fishing tackle along the coastline to repair and prepare them for their next catch. The only other boats at sea were numerous Luzzus and fishing boats that regularly left and returned to harbour.

Few were privately owned boats tied up at the marina.

48

FESTA 2018

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

The local inhabitants were small in number during the fifties, occupying or building other attractive villas scattered in the main streets. It was in the next decade that the government of the time acquired a large portion of land to develop into Blocks of apartments to create new homes too many hailing from other parts of our island.

This is when there was a great change in the number of residences as well as in the number of families that have formed the existing community. Ta’ Xbiex, therefore grew into a sizeable area using Msida and Gzira for any commercial needs. Our Zone was reserved as a non-commercial area, looking smart and special. With great interest we all followed various stages of our Parish Church, which unites us and helps us continually with our spiritual needs, being always there with open doors to each individual. We are very grateful for years of deep dedication that have established St. John of the Cross Parish Chruch since its foundation back in 1949.

Dedicated to my late parents Cecil and Marionne Pace

Christine Cassar Torregiani

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

49

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

50 sena Parroċċa San Ġwann tas–Salib Hu ta' unur għalija li ser nagħmel dan il-messaġġ fl-okkażjoni tal-50 anniversarju ta' meta l-parroċċa tagħna mmexxija mill-patrijiet Karmelitani Tereżjani ddedikata lil San Ġwann tas-Salib saret parroċċa. Illum il-parroċċa tagħna b' popolazzjoni ta' 1800 persuna hi mmexxija mill-kappillan ħabrieki Patri Salv Spagnol u l-Viċi Kappillan Patri Alfred Vassallo. Għal dan l-anniversarju ser isiru festi kbar matul is-sena u għalhekk nappella lill-poplu biex jieħu sehem f’dawn il- festi. Jien fejn stajt dejjem tajt l-għajnuna li kien hemm bżonn fi ħdan il-parroċċa u hekk ser nagħmel biex dawn il-festi jirnexxu. Biex festi bħal dawn jirnexxu jigu organizzati ħarġiet kulturali f' Malta u f' Għawdex u ikliet fis-sajf u fil-Milied mill-kummisjoni Fund Raising Għal dawn l-aħħar 30 Sena li l-familja tiegħi ilha toqgħod f' Ta' Xbiex saret taqliba kbira. Minn raħal vera kwiet bi ftit vilel ’l hawn u ’l hemm żdied bi blokki ta' appartamenti f' dik il-parti li ngħidulha l-Qasam tal-Bini tal-Gvern kif ukoll ix-Xatt Ta' Xbiex.

Bl-għajnuna tal-komunità tal-patrijiet Karmelitani Tereżjani fi ftit taż-żmien Ta' Xbiex ingħaqad f' familja waħda fejn kulħadd addatta ruħu għall-ambjent li minn żmien għal ieħor dejjem jinbidel .

F' Ta' Xbiex illum għandna 13-il ambaxxata li kull sena jieħdu sehem f' Festa Connecting Through Culture organizzata mill-Kunsill Lokali ta’ Ta' Xbiex, kumpaniji kummerċjali tal-gaming, tal-finanzi, tal-assigurazzjoni, ufficini u restoranti ta’ fama fejn tieħu pjaċir tmur fihom.

Kunsill Lokali Ta' Xbiex .

Għal dawn l-aħħar 12-il sena li ilni kunsillier fil-Kunsill Lokali Ta' Xbiex jien tajt dak kollu li nista' għal-lokal tagħna u dejjem ħdimt għall-għaqda fil-Kunsill Lokali u biex ikun hemm koperazzjoni bejn il-Kunsill Lokali u l-parroċċa, dejjem għall-ġid tal-lokalità. Kull min ġie għandi, għal xi għajnuna jien smajtu u aġixxejt.

Illum id-dekasteru tiegħi fil-Kunsill Lokali Ta’ Xbiex hu dak tal-Edukazzjoni u għalhekk kont ta’ għajnuna biex jiġu organizzati diversi korsijiet fuq is-saħħa, il-familja, il-kompjuter u l-artiġjanar.

Ta' Xbiex Sport Club Fil-5 Snin li ilni attiv f'Ta' Xbiex Sport Club jien dejjem kelli kariga ta' ċerta importanza. Illum jien għandi l-kariga ta’ segretarju tal-klabb u ta' kunsillier fi hdan il-kunsill ġenerali tal-MFA. Biex tmexxi klabb tal-futbol trid ħafna xogħol u finanzi. Minkejja dan, aħna bl-għajnuna ta' diversi persuni u kumpaniji li jisponsorjaw il-klabb qegħdin nikkompetu fit-3 diviżjoni u fil-minors tal-MFA u din is-sena ser insaħħu t-tim tagħna biex nippruvaw intejbu l-pożizzjoni tagna fil-klassifikazzjoni.

Nagħlaq billi nixtieq il-festa t-tajba tal-patrun tagħna San Ġwann tas-Salib lil kull min joqħqod f' Ta' Xbiex. Nixtieq ukoll il-Milied u s-Sena t-Tajba lil kulhadd.

Eugenio Muscat - Kunsillier Kunsill Lokali Ta' Xbiex 50

FESTA 2018

Email: muscateugenio@gmail.com

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

50 SENA PARROĊĊA

Ta' Xbiex kif sibtu u issa Jiena mwieled f' dan ir-raħal ċkejken li jinsab bejn l-Imsida u l-Gżira.

L-inħawi tiegħu dejjem kienu imfittxija għax jinsabu qrib il-belt Valletta u tas-Sliema, żewġ ċentri importanti fil-ħajja ta' gżiritna.

Meta missieri xtara l-art f'dawn l-inħawi, ftit kienu n-nies li qablu miegħu, għax għal dak iż-żmien l-art kienet għolja ħafna u ħadd ma kien jobsor li dan kien ser ikun investiment daqshekk siewi. Ftit kienu dawk li pproġettaw fit-tul u wiżnu s-sabiħ ta' dan ir-raħal fil-ħajja ta' kuljum. Kien tassew post ideali biex trabbi lil uliedek ’il bogħod mill-fastidju ta' bliet b'ħafna nies u viċin biżżejjed biex tilħaqhom għall-bżonnijiet li jinqalgħu.

Bħala tfal konna nistgħu nilagħbu u niġġerrew fl-għelieqi tal-madwar, nistadu fil-baħar li jaħbat max-xtajta tagħna, ingawdu bid-dgħajjes li wieħed kien jibni jew jixtri mill-idejn. Insomma jien nista' ngħid li jien u l-ġirien tiegħi għaddejna tfulija mill-isbaħ. Ta' Xbiex kien raħal b'arja nadifa u bi spazji sbieħ ta' rikreazzjoni. Konna spiss nistadu u ngħumu fis-sajf waqt li fix-xitwa erħina nilagħbu fil-kampanja kollha fjuri sofor u ħaxix. Għalija Ta' Xbiex ta' tfuliti kien ġenna tal-art. Flimkien ma' ħbiebi konna abbatini u Fra Avertano kien jieħu ħsiebna qisna wliedu.

Ir-relazzjoni tagħna t-tfal mal-Karmelitani Tereżjani kienet dejjem il-qofol tal-formazzjoni spiritwali taghna.

Hawnhekk nixtieq insemmi l-attività tagħna fil-Ġimgħa Imqaddsa. Inħabbtu l-bibien biex niġbru l-fjuri bojod mill-ġonna għas-Sepulkru ta' Ħamis ix-Xirka. Okkażjoni oħra li bqajt niftakar hi meta l-knisja ta' Ta' Xbiex saret parroċċa. Aħna t-tfal dewwibna x-xema’ f' bottijiet. Dawn il-fjokkoli nxtegħlu fuq il-bjut u fil-kwiet iċċelebrajna l-ewwel festa tagħna.

Illum il-post tad-dgħajjes tagħna ġie meħud minn jottijiet kbar li ħafna jistgħu jgawdu minn distanza, għax ftit huma dawk li jistgħu jakkwistawhom. Il-ftit għelieqi li ma nbnewx huma mdawrin minn ħitan tal-brikks. Il-parti l-kbira tad-djar huma abitati minn nies anzjani għax il-prezz tagħhom għoli wisq biex jinxtraw minn koppji ġodda li jixtiequ jiffurmaw familja. Zdiedu wkoll numru ta' uffiċini u għaldaqstant inħolqot il-problema tal-parking. It-toroq saru arterji tat-traffiku.

Insomma dan ir-raħal ċkejken bħal ħafna rħula oħra Maltin, safa’ vittma tal-progress kummerċjali minn soċjetà li aktar ma jgħaddi ż-żmien aktar issir materjalista b'kilba għall-ġid temporanju. Kilba li qed twassalna għal xifer l-irdum.

Tgħd hemm ċans li jittieħdu xi direttivi li jservu biex dak li gawdejna aħna nkunu nistgħu ngħadduh lil uliedna?

Anthony Debono FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

FESTA 2018

51

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

MILL-15 SAT-23 TA’ DIĊEMBRU 5.30pm 6.00pm

50 SENA PARROĊĊA

NOVENA TAL-MILIED

Rużarju.

QUDDIESA bil-kant u l-omelija minn Fr. Anthony Fitzpatrick.

IT-TNEJN 24 TA’ DIĊEMBRU

LEJLET IL-MILIED

11.00pm

Velja bil-kant tal-Milied bis-sehem tal-Marivyan Quartet u l-organista Mro. Gino Mule Stagno.

12.00am

Quddiesa Solenni tat-twelid tal-Mulej Ġesù mmexxija minn l-Arċisqof Emeritu Mons. Pawl Cremona OP, li fiha ssir il-prietka tal-Milied minn Eve Farrugia. Wara l-Quddiesa jkollna refreshments imħejjija mill-Kummissjoni Djakonija fis-sala parrokkjali.

IS-SIBT 29 TA’ DIĊEMBRU 6.00pm

STEDINA GĦAL-FAMILJI

Quddiesa animata mill-Kummissjoni Familja f'għeluq il-50 sena tal-parroċċa li għaliha huma mistiedna l-familji kollha tagħna. Iqaddes Patri Alfred Vassallo ocd, Viċi-Kappillan. Wara l-quddiesa tingħata tifkira tal-okkażjoni ATTIVITAJIET OĦRA IL-ĦAMIS 20 TA’ DIĊEMBRU 5.30pm

Purċissjoni bil-Bambin bis-sehem tat-tfal li jattendu l-klassijiet tal-katekiżmu.

Wara l-purċissjoni t-tfal ikollhom il-FESTIN TAL-MILIED IS-SIBT 22 TA’ DIĊEMBRU 8.00pm

52

FESTA 2018

BUFFET DINNER

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA

50 SENA PARROĊĊA

FESTA 2018

53

PARROĊĊA SAN ĠWANN TAS-SALIB TA' XBIEX

54

FESTA 2018

50 SENA PARROĊĊA

FEJN M’HEMMX IMĦABBA QIEGĦED L-IMĦABBA U TIEĦU L-IMĦABBA