Jaarboek1993

WATERSPORTel VERENIGING cy32

ce UWERSZEE

Scheepsassurantiekantoor van Dijk, Majoor + Weekamp biedt een bliksemsgoede bootverzekering met premies die inslaan Watersporters verzekeren watersporters.

Wij zijn zelf watersporters en weten dondersgoed wat echt nodig is.

Natuurlijk geldt dat ook voor onze schadebehandeling Sponsors van o.a. de 24 uurs en de Colin Archer Memorial Race.

Ook u kunt van ons veelzijdig vakmanschap profiteren.

bon Graag zou ik bliksemsnel informatie van u ontvangen: NaamAdresPostcodeWoonplaats• Telefoon-

Bij een aanvraag om informatie geven wij u het interessante boekje

"Leven met bliksem" kado!

Stuur deze bon (zonder postzegel) naar:

M

Scheepsassurantiekantoor DMW Antwoordnummer 605, 1250 WB Laren (NH) of bel: 02153 - 8 66 77 (ook 's avonds) of fax: 02153 - 1 54 39.

WATERSPORTVERENIGING "LAUWERSZEE" voor Zoutkamp en Lauwersoog Opgericht 26 mei 1966 Goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 14 november 1968 - nummer 56 inschrijfnr. Ver. Reg. K.v.K.: V 023570 Vereniging voor zeil-, motorboot-, kanovaarders en andere watersportbeoefenaren.

/7

11

Aangesloten bij de N.N.W.B. Erelid:

H.J. Bos

Winsum

JAARBOEK 1993

21ejaargang

VAN DE REDAKTIE Daar is het dan weer, het nieuwe jaarboek: het 21e alweer.

Zoals u ziet heeft de redaktie een kleine wijziging ondergaan.

Bedankt Christie voor alles wat je gedaan hebt en voor de prettige samenwerking.

Ieder jaar weer is de periode voor het verschijnen van het jaarboek een spannende tijd: wordt het zoals we willen: een weergave van wat er leeft in de vereniging en onder de leden, een bron van informatie over onze sport, een stukje ontspanning?

Ieder jaar weer is het resultaat, ondanks alle voorbereiding toch een verrassing, ziet het er anders uit dan we gedacht hadden.

Soms valt het ons mee, een andere keer tegen, maar echt objectief kunnen we het niet beoordelen, daarvoor zijn we er te veel zelf bij betrokken.

Degenen die dat wel kunnen, zijn onze lezers voor wie we het allemaal gedaan hebben. Juist daarom hebben we uw oordeel nodig: vertel ons wat u goed en minder goed vindt en vooral wat u mist. Alleen dan kan het jaarboek zijn wat het moet zijn: een spiegel van het verenigingsleven.

Ook nu weer danken wij alle medewerkers voor hun bijdrage en wensen we u een goed seizoen toe: het ideale weer en de tochten waarvan u deze winter gedroomd hebt.

De redaktie

REDAKTIE JAARBOEK 1993

REDAKTIEADRES

Janny du Bois Fria Boom Fred Licht Rienk Mulder Ankie Salters

De Larix 20 9741 NS Groningen tel. 050-719454

1

SAMENSTELLING BESTUUR W.S.V. "LAUWERSZEE" Voorzitter

: W.J. Laseur

Secretaris

: mevr. J. du Bois

Penn.meester : W. de Vries Lid

: W. Appelboom

Lid

: S. Lameris

Lid

: M.N. Loos

Lid

: mevr. K. Pettinga

Lid

: mevr. A. Salters

Lid

: L.H. Timmer

W.A. Scholtenstraat 5 9711 XA Groningen De Larix 20 9741 NS Groningen Hoofdkade 27 9503 H B Stadskanaal Grachtstraat 10 9991 BA Middelstum Nassauplein 2A 9717 CR Groningen p/a Noordergat 1 9976 VR Lauwersoog J.P. Santeeweg 43 9312 PC Nietap Kerkpad 3 9884 PD Niehove U. Emmiussingel 19 9711 BB Groningen Noordergat 1 9976 VR Lauwersoog

CLUBSCHIP

tel. 050-136099 tel. 050-719454 tel. 05990-22443 tel. 05955-1885 tel. 050-137370 tel. 05193-9248 tel. 05945-14905 tel. 05949-1428 tel. 050-147272

tel. 05193-49154

De kontributie voor het jaar 1993 bedraagt wederom 30 gulden per lid.

Voor huisgenoot-leden 15 gulden per jaar.

Gironr. vereniging: 1756950 t.n.v. Penningmeester W.S.V. "Lauwerszee".

STICHTING JACHTHAVENS ZOUTKAMP EN LAUWERSOOG Secretariaat Bankrelatie Girorekening

: Kievitweg 34, 9765 JZ Paterswolde 05907-2920 : Rabobank Leens, rek.nr. 33.52.02.799. : 3418104.

Stichtingsbestuur:

Voorzitter Secretaris Penn.meester Lid Lid Lid Havencommissaris

: L.H. Timmer, Groningen. : N. Nieboer, Haren. : H. Dobbe, Zuidlaren.

C. van Wingerden, Haren. : A. Katsman, Roden. : W. Appelboom, Middelstum. : L. Berends, Paterswolde.

Havenmeesters:

"Noordergat" L'oog "Hunzegat" Zoutkamp "Oude Binnenhaven" 2

: E.E. Heerma, Noordergat 1, 9976 VR Lauwersoog,

tel. 05193-49040 : J. Bartelings, Strandweg, Zoutkamp, tel. 05956-2588 : J. Bij de Ley

COMMISSIES VAN DE WATERSPORTVERENIGING "LAUWERSZEE" 4,5t.

Clubschipcommissie:

Fotocommissie:

Tineke Joustra Tet Loos Harm Jan Klamer Kunnie Pettinga Wim de Vries (v.z.)

Menno Buiskool Lena Faber Ankie Salters

Jeugdcommissie:

Wedstrijdcommissie:

Willem Appelboom Henk Boonstra Hugo de Meyer Rob Ratelband Jurriën Kooistra

Arno Baas Jaap Heerma Wim Laseur Gerard Wagena Jaap Went

.7>

Er

$7,

EEN ZOMERACTIVITEIT Zaterdag 11 september 10.30 uur, inschrijven tot 10.00 uur op het Clubschip.

Behendigheidsvaren voor motorboten en zeiljachten met ingebouwde motor. Er

zal in deze twee categorieën gevaren worden. Het grootste deel van de baan zal achteruit gevaren worden langs een aantal merktekens. De vaartijd zal opgenomen worden en men kan min- en pluspunten halen. In ieder van beide categorieën is degene die de meeste punten haalt de beste schipper. Boegschroeven en een tweede motor mogen niet gebruikt worden.

Louwrens Timmer

MIDZOMERNACHTFEEST 19 juni vanaf 22.00 uur

Op de "Pukkel"

We hopen op een gezellige viering van de langste dag, met stralend weer!

Houtskool is aanwezig, ook een paar grote barbecue's.

Ook eigen barbecue's zijn welkom, maar geen kampvuren.

Een muziekinstrument, zoals een mondharmonika of gitaar, verhoogt de gezelligheid.

Wilt U zelf Uw eigen vlees en drankjes meenemen?

N.B. het Clubschip is die avond vanaf 22.00 uur gesloten.

3

VAN DE VOORZITTER WEERSVERANDERING

Er zijn veel soorten watersporters. Wedstrijdzeilen bijvoorbeeld: altijd bezig met techniek, taktiek en materiaalverfijning. Of de luxe-kapiteins die weleens varen, maar toch vooral voor de show kiezen. Rond Lauwersoog vind je weinig vertegenwoordigers van deze soorten. Op de grens van zout en zoet waar geulen en platen, eb en vloed elkaar afwisselen, is een ander soort watersporter neergestreken. Hier tref je de zoekers naar ruimte, de rust en de uitdaging van zee en Lauwersmeer. Zij houden van stilte maar ook van gezelschap op zijn tijd. Dit soort watersporter vindt elkaar al ruim 25 jaar in onze vereniging. Intussen is de vereniging groot geworden. Er gebeurt van alles. Dank zij het werk van commissies is er 's zomers en 's winters een gevarieerd programma.

Dit jaarboekje getuigt van hun enthousiasme. Wat mij opvalt is dat de kern van aktieve leden zo klein is. Voor driekwart van onze 480 leden betekent onze vereniging niet veel meer dan een handig jaarboekje en -soms- een drankje in het clubschip. Iedereen moet dat natuurlijk zelf weten. De aktieve kern en de grote groep stille leden lopen elkaar niet in de weg. Dat kan zo nog wel even doorgaan.

Of niet, nu het weer verandert?

In de jaren '90 hangen zware buien boven onze manier van varen in ons vaargebied.

Om deze af te wenden zijn de ideeën en de aktiviteit van alle leden belangrijk. Eén zo'n onweer komt voort uit het beeld van de milieubedreigende watersport. Een beeld dat niet klopt rond Lauwersoog. Maar het valt niet mee dat duidelijk te maken en de overheden af te houden van sluiting van grote stukken waddengebied. Wij, met anderen, vechten daartegen. Een breed draagvlak in de vereniging is daarbij belangrijk, met veel kontakten op allerlei niveaus.

Een andere bui boven de horizon is, dat onze hobby voor niet weinig leden te duur aan het worden is. Niet alleen vaarbelasting (misschien) of andere bijdragen in de kosten van vaarwegen, maar vooral de voortdurende prijsstijging van materiaal en onderhoud. Tegenhouden kunnen we dat niet, maar in verenigingsverband kun je wel uitwegen bedenken. Wie heeft er een haalbaar plan voor gezamenlijk aanschaf van materiaal, of misschien zelfs voor poolen van boten?

Leden, u ziet het. In de vereniging is van alles te doen. Doe eens mee aan een onderlinge wedstrijd, een tocht, een barbecue en een winteravond met waddenpoëzie of andere belevenissen. Ook als u dat nog niet eerder gedaan hebt. Probeer de sfeer eens en zie dat er ruimte is voor en behoefte aan uw inbreng bij de springlevende WSV Lauwerszee.

Wim Laseur

4

MEDEDELINGEN VAN HET STICHTINGSBESTUUR In 1992 is door de gemeente de Marne besloten om het standpunt van de gelijktijdige ontwikkeling van het project Ballastplatbos en het project Hunzegat te verlaten, financiëringsproblemen lagen hieraan ten grondslag. Ballastplaatbos is intussen gestart, over het Hunzegat zijn wij nog steeds in bespreking. Wij stellen vast dat een oplossing op korte termijn mogelijk is en ook zeer wenselijk, daarover zijn beide partijen het eens. De haven Hunzegat heeft in 1992 een grote onderhoudsbeurt gehad, die geheel door de havenmeester is uitgevoerd. Ook de gebouwen werden door hem keurig onderhouden. Landschappelijk is het een fraaie haven, de bezettingsgraad is helaas wat laag. Wat het Noordergat betreft, hebben we in het najaar besloten om voorzichtig te beginnen met de uitvoering van onze plannen. Vanaf de sluis is de haven nu beter herkenbaar door het plaatsen van een richtingsbord op de 'pukkel'. In verband met de veiligheid is de verlichting op de steigers verbeterd en ook op het terrein zijn enkele lichtpunten bijgeplaatst. De stroomvoorziening op de steigers is uitgebreid. Voor het uitvoeren van karweitjes aan boord kan men nu op redelijke afstand van een stopcontact gebruik maken. Het is vanzelfsprekend niet de bedoeling dat men de hele week 'ingeplugd' is.

De behoefte aan grote boxen blijft toenemen. Wij bouwden er een aantal 11 meter boxen bij en in 1993 zal steiger D met een tiental boxen uitgebreid worden. Wij besloten om een 35 meter lange drijvende steiger aan te schaffen om minder valide schippers en bemanningsleden de mogelijkheid te bieden wat gemakkelijker van en aan boord te komen. Om financiële en praktische reden zien we af van de combinatie toilet- en clubgebouw. Wij zijn intussen begonnen met de renovatie van het bestaande toiletgebouw en hopelijk kunnen we in het voorjaar starten met een tweede toiletgebouw; ongeveer tegenover de vierde steiger. In het gerenoveerde gebouw is ruimte gereserveerd voor een wasserette.

Tot ons genoegen is het gelukt ons haventerrein uit te breiden met de zogenaamde 'pukkel', hoe ons haven terrein aan de zuidzijde ingericht moet worden is nog niet duidelijk en suggesties dienaangaande met ontwerptekening zijn welkom.

Volgens de milieuwetgeving zijn wij vanaf 1 januari 1993 verplicht voor het afspuiten van schepen een milieu-vriendelijke afspuitplaats in te richten. Wij houden onze liggers op de hoogte van de praktische en financiële consequenties van deze uitbreiding.

Wij wensen de gebruikers van onze havens een goed seizoen toe.

Het bestuur

Pastel of olieverf van Uw favoriete schip en natuurlijk al Uw inlijstwerk

BLEEKER Kunsthandel Lijstenmakerij

A-Straat 14 9718 CR Groningen Tel. 050-130862

5

JAARVERSLAG 1992 Een jaar waar we ons nog lang het mooie weer van zullen herinneren! Gelukkig hadden veel mensen vroeg hun vakantie gepland en kunnen dan ook terugkijken op mooie wind en stralende zon, en alleen degenen die in augustus met de boot op stap waren troffen regen en harde wind.

Op 31 december 1992 bestond de vereniging uit 496 leden en we waren het verslagjaar begonnen met 480 leden. Een goed resultaat dus.

Het bestuur bestond op 1 januari uit de volgende leden: Dhr. W. Laseur, voorzitter, Dhr. J.G. van Meggelen, vice-voorzitter, Mw. J. du Bois-Minholts, secretaris, Dhr. W. de Vries, penningmeester, Dhr. A. Katsman, Dhr. M.H. Loos, Mw. K. Pettinga, Mw. A. Salters-Wortelboer, Dhr. L.H. Timmer.

Dhr. Van Meggelen gaf te kennen zich geheel te willen inzetten voor de Stichting CAMR. Hij trad dan ook af tijdens de voorjaarsledenvergadering.

De vakature in het bestuur werd opgevuld door Dhr. W. Appelboom.

Naast lopende en organisatorische problemen werd dit jaar door het bestuur veel aandacht besteed aan de problemen m.b.t. het varen door pleziervaarders op het Wad en aan milieuzaken.

Veranderingen waren er ook in een aantal kommissies van onze vereniging. Allereerst willen we noemen ons erelid Dhr. H.J. Bos die na vele vele jaren van aktief besturen en werk in kommissies "het wil overlaten aan de jongere garde". Hij nam afscheid van de fotokommissie.

Het leek erop dat de aktiviteiten van de jeugdkommissie in het slob zouden geraken aangezien de jongeren die vorig jaar aktief waren als instrukteur niet het totale kommissiewerk over wilden nemen en Dhr. J. Wieringa ook wilde stoppen met zijn aandeel in het Jeugdkommissiewerk. Toch bleek dat anderen dan weer opstaan om het over te nemen. Dhr. H. Boonstra meldde zich tijdens de ledenvergadering en wist nadien een aantal andere ouders mee te slepen om de jeugdinstruktie voor 1992 te realiseren.

Dhr. Appelboom werd vanuit het bestuur toegevoegd aan de Jeugdkommissie.

De wedstrijdkommissie werd uitgebreid met de heer J. Heerma en in het najaar kwam Dhr. A. Baas er bij.

De Clubschipkommissie verdeelde de taken op een andere manier: Het voorzitterschap wordt nu ingevuld door Mw. Pettinga en Dhr. De Vries.

Mw. Koenders verliet de redaktiekommissie en zij werd opgevolgd door Mw. F. BoomOortwijn.

Ook in 1992 begonnen we het verenigingsjaar met de Nieuwjaarsvisite met de traditionele oliebollen op het Clubschip. Gezellig er even uit na al die feestdagen, even snuffelen op Lauwersoog.

De opkomst van leden voor de winteravondaktiviteiten was heel wisselend.

Maar de dan aanwezigen waren heel enthousiast over de door hun bijgewoonde avond. En op de avond boordmenu's smaakten de door vier van onze leden klaargemaakte hapjes ook heel lekker. In maart lieten Pim en Ankie Salters hun dia's zien van de tocht de zomer ervoor getiteld "Badmode in Polen" en in december verzorgden zij een avond dia's over de tocht zomer 1992 diep de Baltic in. Hoe vrij wij waren in de Baltische Staten.

6

Teddy v.d. Zee vertelde in april over het werk op de vuurtoren en liet een videoband over redding op zee zien.

De veiling in maart trok weer vele gegadigden voor een koopje en mensen die voor hen overbodig geworden zaken wilden recyclen op de watersportmarkt.

In april ontvingen alle leden het vol spanning tegemoetgeziene Jaarboek 1992.

De kwaliteit wordt steeds iets verfijnder, maar het blijft moeilijk om andere leden te aktiveren ook eens een bijdrage te leveren.

En Dhr. Loos begon in november twee groepen voor te bereiden op het examen voor het vaarbewijs.

Deze zomer stond weer in het teken van en voorbereiding op de wedstrijd naar Larvik.

Voorbereiding door de wedstrijd naar Helgoland en aktiviteiten richting Pinksterfeesten in Delfzijl en de katerige Katerrace terug (weinig wind).

Daarnaast een 12 uurs-race in juni en in juli de CAMR. Voor het eerst met lopende wind naar Noorwegen.

De wedstrijdkommissie, geassisteerd door Mw. Salters, organiseerde in het najaar weer de volwassenenrace met Optimisten. En in hetzelfde weekend vond ook de Open Nederlandse Kampioenschappen in de Int. Moth plaats. Helaas moesten we voor deze groep konstateren dat het deelnemersaantal verder terugloopt, zodat we nu hebben besloten dat dit voor ons de laatste keer was dat onze vereniging meewerkt aan de organisatie van dit kampioenschap.

Verder uiteraard weer de voor- en najaarsrace.

Spil van verenigingaktiviteiten blijft ons gezellige Clubschip en memorabel in elk geval de afsluiting van het seizoen met een "knallende" barbecue, georganiseerd door onze aktieve Clubschipkommissie.

Janny du Bois

schildersbedrijf glas - service

poelman

) b.v.

WINTERBERGING: OP ONS BEDRIJFSTERREIN ZIJN NOG ENIGE BUITENLIGPLAATSEN BESCHIKBAAR KANTOOR EN WERKPLAATS: ANTILLENSTRAAT 11 - 13 9714 JT GRONINGEN TELEFOON 050 - 710 150

7

WEERBERICHTGEVING IN BINNEN- EN BUITENLAND

A Nederlandse kustwateren en IJsselmeer MARIFOONKANALEN waarop het weerbericht wordt uitgezonden: Goes Rotterdam Scheveningen Haarlem Wieringermeer

23 87 83 25 27

Continentaal Plat L7 West-Terschelling Nes Appingedam Lelystad

28 78 23 27 83

Lokale tijden: 00.05u, 07.05u, 13.05u, 19.05u

RADIO uitgebreide weersverwachting: Lokale tijd ma t/m zo

Station

Windverwachting

Station

06.45u 0733u 08.33u 12.33u 13.33u 17.33u

radio 5

07.00u 18.33u 07.00u 08.00u 13.00u 17.00u 23.00u

radio 1 radio 1 radio 5 radio 5 radio 5 radio 5 radio 1

radio 1

B Buitenland Noordzee en Duitse bocht

Oostzee

08.00u en 19.00u

07.40u en 18.40u k.26 Kiel k.27 Flensburg-Lubeck 09.30u en 21.30u k.1,5,21,23,26,62, 80,84,87 (Rugen)

09.10u en 19.10u

k.23.26 k.27 k.26 k.25 k.28 khz 2614

Elbe Weser Helgoland Nordfriesland Eiderstedt Norddeich Norddeich

De vermelde tijden zijn zomertijd, voor meer uitgebreide informatie zie de uitgave van waterkampioen en KNMI: uitzendtijden weerberichten 1993.

8

OPENINGSTIJDEN BRUGGEN EN SLUIZEN ROND HET LAUWERSMEER Alleen voor de periode van 1 mei tot 1 oktober.

Zoutkamp-Reitdiep tel.: 05956-1305 VHF kan. 22

: Zondag gesloten.

De hoogte van de brug over de openstaande sluis bij normale waterstand plm. 3.40 m. ma. t/m za. 7.00-12.00 en 13.00-18.00 uur. (in juni, juli, aug. tot 19.00 uur).

Lauwersoog tel.: 05193-49043 VHF kan. 22

: ma.t/m vr. van 7.00-20.00 uur. (in mei sluiting 12.00-13.00 uur).

Zaterdag van 7.00-19.00 uur.

Zondag van 9.00-13.00 en 14.00-18.30 uur.

Winterbediening: ma. t/m vr. 7.00-12.00 en 13.00-18.00 uur. za. idem: tot 17.00 uur.

Dokk.nw.Zijlen

: ma. t/m vr. van 7.00-8.00 uur en 8.30-12.00 uur en 13.00-17.30 uur en 18.00-20.00 uur. za. idem maar tot 19.00 uur. zo. 8.30-12.00 en 14.00-17.30 en 18.00-20.00 uur

Hunsingobrug Zoutkamp

: ma.t/m vr. van 8.00-12.00 en 13.00-17.00 za. (vanaf half mei tot half sept.)

8.30-9.00 en 13.00-13.30 en17.30-18.30 zo. (vanaf half mei tot half sept.)

8.30-9.00 en 15.00-15.30 en 18.30-19.30

MARIFOONVERKEER MET BRUGGEN/SLUIZEN EN ZEEVERKEERSPOSTEN Lauwersoog Haven Lauwersoog sluis Zoutkamp sluis/brug Reitdiep Centr. Post Dorkwerdersluis Harlingen sluis Kornwerd sluis Delfzijl sluis Delfzijl Haven Brug Weiwerd Eemskan.

Brug Driebond Eemskan.

Oostersluis Groningen

9 22 22 22 22 22 18 11 14 22 18 20

Schiermonnikoog Ameland Terschelling

5/67 5 2

9

WATERSPORT lR1

VAN GELDER Hoge der A 33 Groningen Telefoon 050-123882 Geopend: Ma 1100 - 18.00 uur Di. t/m vrij 09.00 - 18.00 uur Donderdag koopavond tot 21.00 uur Zaterdag 0940 - 1100 uur.

10

BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS Alarmnummer Artsen dr. Witkamp (Gron. kant Lauw. geb.)

dr. Leusink (Oostmahorn, EnumazijI) dr. Bruinsma (Dokk. Nwe. Zijlen) Clubschip Lauwersoog Douane Lauwersoog Jachthavens DelfzijI

Dokk. Nwe. Zijlen "Lunegat" Lauwersoog "Noordergat" Oostmahorn "Bootsgat" Schiermonnikoog Zoutkamp "H unzegat" Zoutkamp "Oude Binnenhaven" Kompassteller (Roukema DelfzijI) Kustwacht Schiermonnikoog Marechaussee Zoutkamp Rijkspolitie te water Scheveningen Radio Sluis Lauwersoog Sluis Delfzijl Weerbericht Wadden, IJsselmeer

Deltagebied, Biesbosch

06 - 11 05956 - 1300 05193 - 41286 05194 - 202 05193 - 49154 05193 - 49142 05960 - 15004 05112 4,303 05193 - 49040 05193 - 41445 05195 - 31544 05956 - 2588 05956 - 1686 05960 - 13127 05195 - 31247 05956 - 2717 05193 - 49220 058 - 123044 02550 - 62460 05193 - 49043 05960 - 13293 / 10248 06 - 91122352 06 - 91122353

Jachtstalling en reparatiebedrijf Winsum — — — — — — —

winterberging binnen en buiten reparaties en schilderwerk sleepboot aanwezig voor transport zomerligplaatsen hijsinstallatie tot ca. 12 ton 's zomers korting gelegen aan Winsumerdiep

• •

Onderdendamsterweg 51, Winsum post: Dobvenne 8; tel. 05951-2332/2424

11

In de winter klaverjassen?

3evrijdag van de maand Clubschip Lauwersoog aanvang 20.00 uur

VAN DE FOTOCOMMISSIE De fotocommissie heet vanaf nu foto-videocommissie. Deze commissie, uitgebreid met Menno Buiskool, stelt zich ten doel om naast een foto-archief ook een video-archief van de Watersport Vereniging Lauwerszee aan te leggen. In welke vorm dat gestalte moet gaan krijgen, is nog niet helemaal duidelijk. Suggesties zijn daarom van harte welkom.

Als u in het foto-archief wilt snuffelen, dan is dat heel gemakkelijk te realiseren, want het fotoboek met onze oudste foto's kunt u kopen voor 45 gulden in het clubschip. De foto's van na het lustrum zitten in de fotomap, die ter inzage in het clubschip ligt.

Maakt u dit seizoen goede foto's of video's, over onderwerpen die met onze vereniging te maken hebben, laat het ons weten. Uw achterkleinkinderen zullen u dankbaar zijn.

ASW

12

JEUGDZEILEN

1992

k,

1 Pa'

Dit jaar deden de instructeurs het anders dan andere jaren. Bij elke les kreeg je een vel papier mee. Daar stond op wat je die zaterdag geleerd had. Die papieren waren ervoor dat je thuis kon leren. Ook stond de knoop erop. Bij sommige lessen was het windstil, bij andere waaide het lekker.

Ook ging je dan scheef en werd je nat, maar ja, wat gaf dat? Sommigen vonden het een beetje eng en stonden op de kant. En de volgende les zeilden diegenen weer vrolijk mee. Bij ĂŠĂŠn van de laatste lessen kregen we een les omslaan. Het was een beetje regenachtig weer en het water was lauw.

In die les kon je lachen als een ander zat te klungelen. Je moest ook hozen. In het clubschip kon je je natte kleren uittrekken en je verkleden. En dan maar weer kijken hoe anderen het ervan af brachten.

In de laatste les deden we wedstrijdje. Iedereen moest een nummer van een bootje trekken. De schoten moesten uit de katrollen en met het zwaardje moest je op de kant gaan staan. De instructeur riep: "klaar voor de start af".

En wegwezen maar. Snel het zwaard in het bootje, schoot in de katrollen, en zeilse. 1 e, 2e of 3e was het beste.

Na de les werden de prijzen uitgedeeld. Daarna was het smullen. We kregen patat.

Ook kon je kiezen tussen lekkerbekje en kibbelingen. Het was heerlijk. Maar tja, toen was weer een zeilseizoen voorbij.

Roeline Boonstra 13

Rana zeevisboten Pioner vis-volgboten ,-.odiac rubberboten

BUITENBOORDMOTOREN • • • •

Suzuki Yamaha Mariner Honda

onderdelen reparaties

Helling en stalling van schepen tot 8 ton

BRANDS VAART O.Z. 11, 9963 PM Warlhuizen telefoon 05957 - 1773 's Maandags gesloten

14

VAN HET ROODE HOOFT, DE CLUBSCHIPCOMMISSIE Over de afgelopen periode hebben we een voortreffelijke bezetting gehad, waardoor het clubschip goed gedraaid heeft. We willen alle dienstdoenden vanaf deze plaats bedanken voor hun grote inzet. Om het komende seizoen weer zo goed te laten worden, doen we een beroep op uw hulp, vooral in de vakantieperiode. Opgave bij Tet Loos tel: 05193-49248.

De afsluiting van het oude jaar en de start van het nieuwe jaar hebben we 30 januari gevierd met een gezellige avond in de Postwagen te Tolbert. Eerst uitgebreid gourmetten en daarna een circuit met oud Hollandse spelen. Spannende spelen, vooral het doelspel, dat met vier personen gespeeld moest worden. Als mensen in zeilwedstrijden net zo fanatiek worden kunnen de spaanders je om de oren vliegen.

Het komende seizoen zullen we weer samen met de wedstrijdcommissie een barbecue organiseren op 25 september (najaarswedstrijd). Wel zullen we de barbecues op poten laten staan!

Het gedrag van clubschipbezoekers om niet op het gevraagde tijdstip te willen vertrekken, waardoor een dienstdoende familie onheus werd bejegend heeft ons doen vermoeden dat het tijdstip van het piekuur hier debet aan is. Dit was dan ook de reden om vorig jaar het tijdstip te veranderen. Helaas leverde dit ook weer een storm van protesten op. Op de bijeenkomst in Tolbert hebben we gepeild wie voor de oude en wie voor de nieuwe tijd voelde. Ook dienstdoenden die niet aanwezig waren zijn naar hun mening gevraagd. We hebben geconstateerd dat het merendeel toch voor herstel van de oude tijd (17-18 uur) is. We zullen in overweging nemen deze tijd weer in te voeren.

Maar dan is het van het grootste belang dat alle bezoekers medewerking verlenen aan het goed (laten) reilen en zeilen van het clubschip.

Het sluiten van het clubschip, officieel om 24.00 uur of eventueel later, hetgeen wordt bepaald door de man of vrouw achter de bar! Dus niet door de laatste bezoekers.

Laatste ronde betekent laatste drankje en niet vijf tegelijk om nog een uur te kunnen blijven zitten.

Let wel: Als u als 'laatzitter' s ochtends nog lekker ligt te slapen, is de clubschip bemanning druk bezig het clubschip weer toonbaar te maken en koffie te zetten voor de ochtendmensen.

De clubschipcommissie hoopt de dienstdoende mensen en bezoekers een prettig verblijf op het clubschip te kunnen aanbieden, hetgeen mede met uw hulp zeker zal slagen.

De clubschipcommissie

fred licht jachttechniek ontwerpen, adviezen, expertise, ergonomie uitrusting.

ing. fred j. licht barthold entensweg 8 9991 cw middelstum telefoon 05955 - 1735

15

VAN DE WEDSTRIJDKOMMISSIE 1992 Traditioneel de zaterdag na de voorjaarsvergadering werd de jaarlijkse verkoping van watersportbenodigdheden in de ruimste zin van het woord georganiseerd, waar dankzij de grote inbreng vele kavels de weg naar een nieuwe eigenaar vonden.

Maar liefst zeven wedstrijden werden er dit jaar uitgeschreven.

De voorjaarsrace dit jaar waarschijnlijk te vroeg georganiseerd, reeds op 9 mei moest er gevaren worden en velen hadden het schip nog niet te water, waardoor het aantal deelnemers lager was dan voorgaande jaren.

In tegenstelling tot voorgaande jaren werd de wedstrijd voor zeewaardig uitgeruste schepen niet naar Borkum maar van Lauwersoog naar het Borkumriff gevaren, alwaar de keuze gemaakt kon worden een wedstrijd door te varen naar Helgoland of te finishen en terug naar Lauwersoog of de Pinksterdagen in DelfzijI te vieren.

Slechts één schip zeilde door naar Helgoland.

De wedstrijd voor ondiepe schepen over het wad naar de Eems werd afgelast door de straffe oostenwind die dag.

Nieuw in het programma was de Katerrace van Borkum naar Lauwersoog, welke gezeild werd op de dag na de Delfzijl-Borkumrace van W.S.V. Neptunus waar jaarlijks vele schepen van W.S.V. Lauwerszee aan mee doen. Deze katerrace werd op de Noordzee gestart door de platbodem Linquenda, welke toch mee moest varen buitenom, omdat hij voor de tocht over het wad te laat was.

De twaalf-uurs race werd voor de tweede keer gevaren en blijkt een groot succes.

Jammer is het dat deze wedstrijd bij uitstek geschikt voor rond- en platbodems in deze groep maar één deelnemer telde.

Deze wedstrijd wordt op het meer gevaren en is geschikt voor het hele gezin, mede omdat tijdens de wedstrijd per ronde van bemanning gewisseld mag worden, behoudens de schipper.

De dag waarop de schippers zich wagen in de kleine Optimisten voor de Optimistenrace is ook een jaarlijks terugkerend evenement geworden. Een gezellig gebeuren, waarin een ieder in een soort afvalrace zo hoog mogelijk probeert te eindigen.

Als dat hier en daar een nat pak oplevert zorgt dat voor de nodige hilariteit.

De Najaarsrace startte een uur te laat, omdat diverse schippers er te weinig rekening mee houden dat schutten bij laag water veel meer tijd vergt dan bij hoog water en beter de dag voor de wedstrijd of 's morgens heel vroeg door de sluis moeten.

Doordat deze dag de wind geheel verstek liet gaan en de stroom voor vele schepen te sterk was om de tonnen korrekt te ronden moesten de schepen voor anker in afwachting van iets meer wind. Dit leverde ons weer een dankbare les op betreffende het na het ankeren het volgen van de juiste wedstrijdbaan, waarover elders in dit blad meer.

Toch finishten nog 20 schepen, van de 35 op de ingekorte baan.

Eén schip zeilde de hele baan uit.

Na de prijsuitreiking had de Clubschipkommissie weer een zeer geslaagde barbequeavond georganiseerd welke mede door het mooie weer een groot succes werd.

Een woord van dank gaat ook uit naar alle schippers van de kontrole- en startschepen dit seizoen en hopen weer een beroep op hun te doen in het komende jaar.

DENK BIJ AANKOPEN AAN ONZE ADVERTEERDERS !

16

De uitslagen van de gevaren wedstrijden: Voorjaarsrace:

Rond- en platbodems:

Vrije klasse 1 en 2:

Vrije klasse 3 en 4:

1. Weerlicht 2. Stern 3. Linquenda 1. Onedin 2. Free 3. Red Lady 1. Aeolus 2. Vixen 3. Linro

L.J. Knol H. Smit A. Baas S.Hoving E.J. Olsmeijer T. Kloosterman J.G. Wagena J. v. Mechelen E. Schuiten

1. Zeewolf 2. Aeolus 3. Bruun-F

P. Hiemstra J.G. Wagena J. Westenbrink

1. Aeolus

J.G. Wagena

Lauwersoog - Borkumriff:

Vrije klasse:

Borkumriff-Helgoland v.v.: Katerrace Borkum-Lauwersoog:

1. Kloek 2. Pollux 3. Simon den Danser

W. Lasseur H. Boersma J. Kuik

1. Onedin 2. Red Lady 3. Zeewolf 1. Linquenda 1. B1 2. B21 3. 527

S.Hoving T. Kloosterman P. Hiemstra A. Baas

12-uurs race:

Vrije klasse

Rond- en platbodems Multi-hulls:

Optimistenrace:

1. P. Salters 2. Rinske Knol

Najaarsrace:

Rond- en platbodems:

Vrije klasse 1 en 2:

Vrije klasse 3 en 4:

1. Tomasvaer 2. Panduon 3. vr. Maria 1. Onedin 2. Condor 3. Nidaros 1. Linro 2. Aeolus 3. Skafhogg

v. Roon Slinkman K.J.A. Fleer S. Hoving A. v. Houten J.M. Roozenburg E. Schuiten J.G. Wagena A. Pot

De wisselbekers voor de beste jaarresultaten werden gewonnen door: S. Hoving Vrije klasse: Onedin A. Baas Linquenda Rond- en platbodems 17

GEBR. NIER GRONINGEN SCHEEPSARTIKELEN en ZEILMAKERIJ

frs?r:

PERFEKT!wurm en LAAG IN PRIJS

á

~.1 at

r IOWI

DÈ ZEILKLEDINGSPECIALIST IN HET NOORDEN (alle topmerken in huis) tevens Uw leverancier van vele accessoires • * * * * *

reddingsmiddelen (Besto, Nelly Hansen, KD-Matic) alle soorten noodsignalen grote kollektie touw (Gleistein, Neptunus) Staaldraad (aanpersen van terminals) groot blokkenprogramma (o.a. Harken) boeken en kaartenkollektie etc. etc. met onze "klantenkaart" extra voordeel.

Bezoek eens onze nieuwe zeer overzichtelijk en kompleet ingerichte watersportwinkel.

GEBR. WATERBORG LAGE DER A 2 - GRONINGEN Tel_ 050-125077 Ook geopend op zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur

18

WEDSTRIJDPROGRAMMA 1993 Zaterdag 22 mei

DUITSE BOCHT wedstrijd voor zeewaardig uitgeruste schepen, buitenom van Lauwersoog naar Borkum.

Start 03.00 uur.

Briefing 21 mei, 20.30 uur.

Zaterdag 22 mei

GARNALENRACE voor rond- en platbodems en ondiepe scherpe jachten over het wad naar de Eems.

Start 09.30 uur.

Briefing 21 mei, 20.30 uur.

Zondag 23 mei

TOERTOCHT van Borkum naar Delfzijl voor de Schepen die de Pinksteraktiviteiten in Delfzijl bijwonen.

Vertrek 09.00 uur.

Za/Zondag 5-6 juni

DELFZIJL-BORKUMRACE v.v., aanmelding Neptunes-Delfzijl.

Vr/Zaterdag 11-12 juni

TOERTOCHT van Delfzijl naar Lauwersoog binnendoor, gezamenlijk met de schepen van Neptunes-Delfzijl (onder voorbehoud).

Zaterdag 19 juni

VOORJAARSRACE voor rond- en platbodems, vrije klasse en multi-hulls.

Start 09.30 uur.

Briefing 18 juni, 20.30 uur.

MIDZOMERNACHTFEEST MET BARBEQUE. Aanmelding tijdig middels formulier.

Za/Zondag 26-27 juni

RUIMWATERWEEKEND VAURIENKLASSE.

Zaterdag 10 juli

12 UURS RACE voor alles wat zeilt op het Lauwersmeer.

Start 07.00 uur.

Briefing 9 juli, 20.30 uur.

Za/Zondag 17-18 juli

RUIMWATERWEEKEND COMBI-NOORD OPTIMISTENKLASSE. Info via klasse-organisatie.

Zondag 12 september

OPTIMISTENRACE onder de ouderen.

Bij de jachthaven.

Start 11.00 uur.

Aanmelding en briefing 10.00 uur.

vervolg z.o.z.

19

C.I.V. Lauwerszee omdat professionals er ook voor kiezen

Voor al uw watersportartikelen o.a.® * kielen * joppers * div. kleding * touw * ketting * staaldraad 3-24 mm. * gereedschap * gasolie - smeerolie C.I.V. Lauwerszee Haven 16 - 9976 VN Lauwersoog Tel. 05193-49291 — Fax. 05193-49176 Elke dag geopend Zaterdags tot 12 uur 's winters Zaterdags tot 3 uur 's zomers

JACEMBOUW 31-2 3C32.-DZIFEZ11.., eigenaar: JOS STRUYK, bouwer van de NIENKE zeil- en motorjachten NIEUWBOUW - ONDERHOUD - REPARATIE van: STALEN - ALUMINIUM - HOUTEN en POLYESTER SCHEPEN specialisatie: hout- en schilderwerk in verwarmde bouwhal eiogen ligplaatsen voor de wal

Eemskanaal Noordzijde 53a 9934 RE DelfzijI aan de jachthaven 't Dok Telefoon 05960 - 18162 Fax 11794

Zaterdag 25 september

NAJAARSRACE voor rond- en platbodems, vrije klasse en multi-hulls.

Start 08.00 uur.

Briefing 24 sept., 20.30 uur.

AFSLUITNGSFEEST MET BARBEQUE. Aanmelding tijdig middels formulier.

Het is voor de deelnemers alsmede voor de wedstrijdkommissie iedere keer weer een geweldig gebeuren als we met een groot aantal zeilers aan de wedstrijden deelnemen. De laatste jaren hadden wij over het aantal deelnemers niet te klagen en het verheugd ons dan ook dat wij het vorig jaar weer vele nieuwe zeilers op de wedstrijden konden begroeten. Maar tevens hebben wij de indruk dat in de havens rond het meer nog vele zeilboten liggen waarvan de bemanningen graag eens een wedstrijd willen meezeilen met hun eigen schip doch drempelvrees hebben om eens buiten de dijk te zeilen. Meldt U aan en wij begeleiden U. Toelichting programma 1993

Gezien de starttijden wordt U verzocht Uw schip te schutten en af te meren in de buitenhaven de avond voor de wedstrijd.

Om in aanmerking te komen voor de wisselbeker/bokaal, moet men zoveel mogelijk punten vergaren, berekend naar de beste zeilresultaten, alsmede het grootste aantal gezeilde wedstrijden.

Geen liggeld in de haven voor deelnemende schepen gedurende de dag voor en de dag na de wedstrijd.

Wedstrijdprogramma van K.Z.V. Neptunus 1993

Zondag 30 mei Pinksteren, wedstrijd op de Eems (vooraf gegaan door een barbeque bij Neptunus op zaterdag 29 mei van 17.00 tot 20.00 uur).

Maandag 31 mei toertocht.

Za/Zondag 5-6 juni BORKUMRACE. Vr/Zaterdag 11-12 juni TOERTOCHT naar LAUWERSOOG. Za/Zondag 3-4 juli SINGLE-HANDED DELFZIJL-BORKUM. Vr/Za/Zondag 27, 28-29 augustus VROUWENWEDSTRIJD Delfzijl-Norderney v.v.

htus HENGELSPORTARTIKELEN

io

MEER DAN 65 JAAR SPECIAAL-ADRES VOOR DE ZEEVISSERIJ

Alle bekende merken voorradig: ABU — Mitchell — DAIWA — DAM — SHAKESPEARE — KUNNAN — SILSTAR BRUCE & WALKER — BROWNING — NORTH WESTERN etc.

Het adres voor uw baars- of snoekbaarshengel.

A-straat 12 — Groningen Tel.: 050 - 121893

21

JACHTHAVEN

MET NET 00G OP : BORKUM SCHIERMONNIKOOG.

AMELAND•TERSCHELLING. FRIESE MEREN EN GRONINGSE MAREN TELEFOON 05193 - 49040

22

VAKANTIE OP HET WAD Deze zomer was het de bedoeling om een lange zeiltocht te maken, maar door familieomstandigheden lukte dat niet.

Nu was het in het voorseizoen ook zo niet bijster aantrekkelijk om een langere tocht in het vooruitzicht te hebben. Toen we aan de vakantie toe waren was het dan ook geen moeilijk besluit om hier op het Wad te blijven.

Uiteindelijk bleek het zelfs een goede keus te zijn want, eerst was er nog wel harde wind, maar toen kwam zonneschijn, stralend weer met weinig wind en wij werden met de dag luier. We voelden ons aan de Riviera! Ook geen probleem dus meer dat onze lange tocht in het water viel. Terwijl we later verhalen van ScandinaviĂŤ-gangers hoorden over harde wind, regen en vaak zelfs stevige tegenwind.

Maar hoogzomer op het Nederlandse Wad is wel vragen om overvolle havens. Grote drukte. Veel geschreeuw. En dat paste uiteraard niet bij het gevoel van rustig en lui de vakantie door te willen brengen.

Dan is het heerlijk een boot te hebben die kan droogvallen. En als die boot dan droogstaand ook nog rechtop blijft staan, ach we waren helemaal tevreden.

We hebben toen we bij de jachthaven van Vlieland lagen (boot lag en wij lagen ook) veel jachten gezien die het vaarplezier niet meer zo zagen zitten: immers het is bekend dat Vlieland een geliefd vakantiedoel is voor hordes bootjes-volk. En dat was te merken. Stampvol. Je kon er bijna niet in of uit. Regelmatig wapperde er dan ook een rode vlag en 's avonds brandde er ook een rode lamp bij: haven vol.

Goede raad is dan duur. Menigeen heeft er kennelijk ook geen rekening mee gehouden dat ie die dag echt de haven niet meer in mag en denkt dat het maar even zal duren: Ze gooien dus een anker overboord. Maar wat is een anker? We zagen bijvoorbeeld een klapdregje vallen met een lijn van ongeveer 8 mm, voor een schip van 10 meter.

Maar ook zagen we dat mensen vlak bij een ander al ten anker liggend schip gingen liggen en zelfs midden in de vaargeul ankerden waar o.a. de veerboot voorbij moest varen.

Het bleek tegen te vallen: soms ging de vlag weg, maar een kwartier later was ie er weer. Dat was dan mooi voor degene die net aan kwam varen: die kon zo (volkomen onschuldig) naar binnen en deed dat dan ook. Maar degene die op dat moment ten anker lag kon dat wel vergeten. Want tegen de tijd dat het anker binnen was hing de bewuste rode vlag er al weer. En dan is goede raad duur.

Sommigen gingen weg (naar Terschelling of terug naar het IJsselmeer). Anderen lieten het anker weer vallen en wachtten verder. Hoe lang.... Soms tot de volgende dag, om dan alsnog de haven in te kunnen of om definitief te vertrekken.

Op een avond, met uiteraard heerlijk rustig weer, oostenwind kracht twee, lagen er zelfs wel twintig boten ten anker met de kennelijke bedoeling in de haven te varen. (Er waren veel meer ankeraars en droogvailers zoals wijzelf, maar die lagen zodanig dat we niet de indruk hadden dat ze iets anders gewild hadden.)

In de loop van de nacht draaide de wind iets en inmiddels was ook het tij gekeerd. Toen we de volgende morgen wakker werden na een heerlijke nachtrust, meeste tijd droogstaand en wel, was er het een en ander te zien van wat er zich 's nachts had afgespeeld.

EĂŠn boot, een kieljacht, lag scheef, net tegen de rand waar het plotseling snel ondiep wordt. Man en vrouw zaten samen in de kuip, de armen om elkaar heen geslagen, een slaapzak om de benen...

32

Even later kwam er een sleepboot de haven uit en ging naar een ander jacht. Deze werd op sleeptouw genomen, en het geheel verdween in de haven.

Sleepbootje de haven weer uit, op weg naar de volgende klant. Hij had er drie achter elkaar.

Toen kwam de veerboot. Met dezelfde rotgang (dus golven) als de eerdere keren dat we hem zagen varen. Klap, klap: kieljacht wat nog steeds scheef lag, op de grond. Het ging goed.Toen ie weer terugkwam, die veerboot, ging het bijna niet goed: een klipper van de bruine vloot was aan het manoeuvreren, veerboot in de achteruit en klipper schoot, met hulp van de steeds aanwezige politieboot nog net op tijd erlangs. Bij de volgende keren dat de veerboot langskwam zagen we dat ie ook nog een andere stand op het gas had...

Die politieboot was niet overbodig. Want vlag of geen vlag, andere wachtende (ankerende) jachten vóór U aan de beurt of niet, er waren toch steeds schepen die de haven invoeren. Nou ze kwamen er bijna net zo snel weer uit! Achteruit varend, want verder dan de havenmond kwamen ze in elk geval niet, door die politieboot zoals U snapt.

Maar 's avonds ging de politie weg. Er werd wel rap gebruik van gemaakt...dat snapt U ook.

Sneu voor de minder drieste medewatersporters die vaak al langer lagen te wachten.

Wij waren blij dat we daar buiten de haven lagen. Gelukkig onafhankelijk van de drukte daarbinnen. We hebben, op de dijk staand het gekrioel daarbinnen wel een aantal keren bekeken.

Ons trouwens wel realiserend dat wij het daarbuiten zo mooi vinden maar dat anderen het daarbinnen in alle drukte naar hun zin hebben. Wij konden in elk geval weg, weliswaar alleen bij voldoende water, maar we hoefden daarvoor geen buurschepen lastig te vallen.

Dan is het Wad ook in de bouwvakweken heel mooi...

We hebben in elk geval van een heerlijke, zeer ontspannen vakantie genoten.

J.B.

Foto: Jan Heuff

33

HET REITDIEP VROEGER EN NU Velen van u zullen, net als ik minstens twee keer per jaar door het Reitdiep varen, aan het begin en aan het eind van het seizoen.

Misschien bent u net als ik telkens weer gefascineerd door deze, door het vlakke Groninger land veranderende voormalige zeearm met zijn oude, verzakte dijken en zijn in onbruik geraakte keer- en schutsluizen bij Wieringerschouw, Aduarderzijl en Zoutkamp.

Telkens als ik die tocht maak, realiseer ik me dat ik deel ben van een eeuwenoude traditie en nieuwsgierig als ik ben, besloot ik eens te gaan snuffelen in de geschiedenis van deze oude zeearm.

Van oudsher vormde het Reitdiep ('t Raitdaip) de gezamenlijke benedenloop van de Drentse A en de Hunze. Het water van de Hunze bereikte het Reitdiep via het Winschoterdiep, dat van de Drentse A via het Hoornse Diep. Omdat de stad Groningen tot de Vestingwet van 1874 een belangrijke vestingstad was, werd ook de toegang over het water afgesloten door poorten zoals de Visserspijpen in het Winschoter Diep.

Behalve de afwatering van het grootste deel van de provincie Groningen en NoordDrenthe was het Reitdiep de enige scheepvaartverbinding van de stad Groningen met de zee.

Voor de bouw van de zeesluizen te Zoutkamp in 1877 was het Reitdiep een echte getijdenrivier. Tot aan de Grote en de Kleine Spilsluizen was er sprake van eb en vloed in de stad. De eb- en vloedkaden aan de Noorderhaven zijn daar nog steeds het bewijs van.

De hoogte van de ebkaden geeft nog een aardig beeld van de gemiddelde hoogwaterstanden. Meestal liepen ze net niet onder.

Zowel de afwateringsfunctie als de scheepvaartfunctie werden in de loop van de achttiende eeuw problematisch.

De afwatering werd vooral bemoeilijkt door de voortgaande ontvening ten behoeve van het turfgraven. Het veen had het water vastgehouden, waardoor er een vrij constante hoeveelheid water was. Door de ontvening veranderde dit en werden de waterstanden in het Reitdiep hoger en minder regelmatig, tot ongenoegen van de boeren in dit gebied, die steeds meer problemen kregen met de afwatering.

De hoge waterstanden betekenden ook gevaar voor de Reitdiepdijken. Vanaf ongeveer 1820 werden er daarom plannen ontwikkeld om het Reitdiep bij Zoutkamp af te sluiten, maar de functie van scheepvaartverbinding maakte dit voorlopig nog onmogelijk. Het gevolg was wel dat de dijken minder goed onderhouden werden. Om het gevaar van dijkdoorbraken bij bijzonder hoge waterstanden te bezweren werden in die gevallen de Spilsluizen geopend, zodat het zeewater in de Hunze en Drentse A terechtkwam en daar overstromingen veroorzaakte, tot groot ongenoegen van de boeren.

Ondanks deze maatregelen ging het soms toch mis. In 1863 bijvoorbeeld sloegen er tijdens een decemberstorm 13 gaten in de Reitdiepdijken en liep een groot deel van Groningen onder water.

Bovendien maakte de vermenging van zout water in het Reitdiep dat dit water, dat dus ook in de Groninger stadsgrachten terechtkwam, ongezond werd om te drinken en door de groei van de bevolking van de stad werden steeds meer mensen afhankelijk 34

van dit water. Aan de andere kant maakten de gezondheidsdeskundigen zich ook zorgen over de gevolgen van afsluiting, waardoor het water in de stadsgrachten niet meer regelmatig ververst zou worden.

Als scheepvaartverbinding was het Reitdiep al lang niet meer ideaal. Ondanks voortdurende baggerwerkzaamheden verzandde het meer en meer en zelfs bij hoog water waren er soms ploegen van 12 tot 15 "scheepstrekkers" nodig om de schepen naar zee te sleuren en Groningen was een belangrijke zeehaven in die tijd. In 1860 was de stad de thuishaven van 188 zeeschepen en telde Veendam er 204, Wildervank 100 en de beide Pekela's 179.

Ter vergelijking kan daarbij gezegd worden dat er in die zelfde tijd in Amsterdam 359 en in Rotterdam 245 schepen thuishoorden. Uiteraard moet daarbij wel bedacht worden dat die schepen aanzienlijk groter waren, zodat het tonnage van Amsterdam toch nog 6 maal zo groot was als dat van Veendam, waarvan de galjoten vrijwel alle wereldzeeĂŤn bevoeren en dat met een bemanning van vier tot zes man en niet te vergeten vrouw. EĂŠn van de zaken waarin de Groninger kustvaart vrijwel uniek was, was namelijk het feit dat de vrouw van de kapitein veelal meevoer.

Hoe dat was om als vrouw aan boord van een galjoot of koftjalk te leven, dat kunt u lezen in de verhalen van schippersvrouwen in het boek van Hylke Speerstra: "Schippers van de zee" (een boek dat eigenlijk niet mag ontbreken in de scheepsbibliotheek).

Door de slechte verbinding van Groningen met de zee dreigde de Groninger kustvaart de concurrentie met die van andere plaatsen te verliezen. In de studie: "De Groninger Zeevaart in de tweede helft der negentiende eeuw" vermeldt de schrijver P.J. van Herwaarden dat de reis van Groningen naar Londen vaak evenveel weken duurde als die van Harlingen naar Londen dagen.

35

Er was nog een groep belanghebbenden die aandrong op verbetering van de vaarweg: de scheepsbouwers.

De scheepsbouw was in de achttiende en de eerste helft van de negentiende eeuw een belangrijke tak van nijverheid in Groningen, vooral in de veenkoloniĂŤn. De schepen die daar van de helling gleden, konden pas worden getuigd als ze de Visserspijpen gepasseerd waren. Aan de Noorderhaven en het Hoge en Lage der A bevonden zich dan ook de zeilmakerijen en mastenmakers.

Maar daarna moest het nieuwe schip nog de moeizame weg door het slik van het Reitdiep afleggen, zoals boven al vermeld, voortgesleurd door ploegen van meer dan tien mannen. Niet alleen dat daardoor de werven drastisch beperkt werden in de afmetingen en diepgang van de te bouwen schepen, de kosten werden door het moeizame transport naar zee zo veel hoger, dat de concurrentie alleen vol te houden was door te bezuinigen op het materiaal.

De schippers die in het boek van Speerstra aan het woord zijn, maken dan ook nogal eens opmerkingen over het feit dat er spinthout werd gebruikt en dat daardoor schepen en levens verloren zijn gegaan.

Al met al was het dus geen wonder dat er al omstreeks 1815 plannen waren om een nieuwe vaarweg van Groningen naar zee tot stand te brengen. Aanvankelijk schijnen de gedachten vooral gegaan te zijn in de richting van verbetering van het Reitdiep, maar dit stuitte op de tegengestelde belangen van landbouw en scheepvaart. Bovendien zouden de schippers dan nog blijven zitten met de vaart door het Friese Zeegat, dat bekend stond als een moeilijk en gevaarlijk water. Daarom ging de voorkeur al snel uit naar een nieuwe verbinding met Delfzijl.

In 1852 stelt het ministerie Thorbecke dan ook voor om het Damsterdiep te verruimen en geschikt te maken voor het bevaren door zeeschepen, maar dat bracht grote problemen met zich mee. Om de bouw van een groot aantal sluizen te voorkomen moest het waterpeil van het Damsterdiep gelijk gemaakt worden aan dat van het Winschoter Diep, wat inhield dat het waterpeil ongeveer anderhalve meter moest worden verhoogd. Dat kon alleen door het aanleggen van kaden aan weerszijden van deze rivier, wat weer grote problemen zou opleveren voor de afwatering. Voorlopig gebeurde er dus niets en de dijken van het Reitdiep raakten verder in de versukkeling; het was immers zonde om daar geld aan te besteden als het Reitdiep toch zou worden afgesloten. Er werd natuurlijk een commissie ingesteld dit tot de conclusie kwam dat het goedkoper en zeker doelmatiger was om een nieuw kanaal te graven naast het Damsterdiep. Daarmee werd tenslotte in 1870 begonnen en na grote moeilijkheden, zware kritiek en het faillissement van een aannemer werd het nieuwe Eemskanaal uiteindelijk op 15 september 1876 opengesteld.

Het is grappig om te lezen dat er ook in die tijd al boze tongen spraken van wanbeheer en onbekwaamheid van het gemeentebestuur.

Toen het besluit om een nieuw kanaal te graven tenslotte was genomen, kon serieus gedacht worden over de afsluiting van het Reitdiep. In 1868 ging de gemeente Groningen akkoord en in 1873 werd het werk aanbesteed, voor de eerste keer wel te verstaan, want ook hier ging het moeizaam en moest er een aannemer sneuvelen eer tenslotte in 1877 de afsluiting voltooid werd.

Behalve de zeesluizen bij Zoutkamp kwam er een sluis bij Wetsinge waardoor het stuk Reitdiep tussen deze sluizen kon dienen als boezem om bij hoge waterstanden in het Friese Zeegat het water te kunnen bergen. Een bijkomend voordeel hiervan was, dat het mogelijk werd om af en toe de sluis bij Wetsinge open te zetten, zodat het water in de stadsgrachten van Groningen kon worden ververst. De "schadelijke uitwasemingen" van het stilstaande water konden op die manier worden bestreden. Men hoopte 36

daarmee de slechte toestand van de volksgezondheid ten gevolge van cholera en tyfus te verbeteren. Als we bedenken dat pas in 1859 een plan werd gemaakt voor een ondergrondse riolering in de stad, kunnen we ons voorstellen dat dit wel wenselijk was. De stad kende in die tijd nog een groot aantal openbare toiletten waar mannen, vrouwen en kinderen gezellig naast elkaar op een rij tonnen met bril konden zitten.

Hoewel het Reitdiep van toen af voornamelijk dienst zou doen als afwateringskanaal, vond het gemeentebestuur gelukkig voor ons toch dat de tjalkvaart naar Holland en BelgiĂŤ via het Reitdiep mogelijk moest blijven, zodat er niet alleen spuisluizen maar echte schutsluizen gebouwd werden. Maar de tocht door het Friese Zeegat bleef in sommige omstandigheden een hachelijk avontuur.

Ik hoop voor u dat u nooit in de situatie zult komen van de schipper van de klipperaak uit het prachtige verhaal in het bovengenoemde boek van Hylke Speerstra: een geladen klipperaak die op de fok voor een zware storm uit in het pikdonker op de sluizen van Zoutkamp toestormt, terwijl de vrouw bezig is te bevallen en de sluiswachters schreeuwen dat de sluis dicht moet omdat het water al twee en een halve meter boven peil staat. " 't Komt mie nait weer over", was de conclusie van de schipper.

R.J.M.M.

Gegevens voor dit artikel zijn behalve uit de bovengenoemde boeken vooral geput uit het bijzonder interessante en leesbare boekje: "Groningen 1850-1900" van Corien Ligtenberg en Caroline Smook, een uitgave van Regio Project Groningen, waaruit ook de illustraties stammen.

37

WETENSWAARDIGHEDEN RONDOM HET LAUWERSMEER De belangrijkste wetenswaardigheden met betrekking tot het Lauwersmeergebied en aangrenzende Wad, die we dit jaar onder ogen moeten zien lijken mij nogal tegenstrijdig: Aan de ene kant hoor en lees je berichten over de voltooiing van de inrichting van het Lauwersmeer. Dit heeft veel te maken met inrichting voor recreatiedoeleinden. Aan de andere kant gaat het om inkrimping van voorzieningen en middelen.

Het is intussen bijna 24 jaar geleden dat het Lauwersmeer ontstond door het leggen van de dijk tussen de Groninger en Friese kust. Een groot gedeelte van de werkzaamheden die hiervoor verricht zijn werd gefinancierd uit middelen van defensie en zij claimden en beheersen intussen ook een groot gedeelte van het toen ontstane Lauwersmeer.

Verder was het toen de bedoeling dat het gebied zou worden ingericht als landbouwgrond, natuurgebied en ten behoeve van de recreatie. Het grootste gedeelte van dit werk is nu voltooid en inmiddels heeft Rijkswaterstaat het beheer overgedragen aan Staatsbosbeheer.

Verdere uitvoering van een plan ten behoeve van recreatie is kortgeleden in uitvoering genomen: denk aan de realisering van vierentwintig huizen in het Ballastplaatbos in het plan Suyderoog. Veel van deze aantrekkelijk ogende en leuk in bosrijke omgeving gesitueerde huizen zijn al verkocht nog voor ze gebouwd zijn.

En medio februari stonden er in de kranten berichten over de aanpak van een recreatieprojekt in de buurt van Zoutkamp.

Het werd aangekondigd met koppen als: "Toch overdekt zwembad in Zoutkamp?" En het blijkt dat een Buro Toerisme Sport en Recreatie, een projektburo dus, plannen heeft, die nog wel verder ontwikkeld moeten worden, aldus een reaktie van de gemeente. Maar de plannen behelzen een overdekt subtropisch zwembad (op de plaats

38

bij de jachthaven waar nu stacaravans staan), 39 bungalows en twee of drie tennisbanen en uitbreiding van de jachthaven. De aanleg zou al oktober dit jaar van start kunnen gaan en per 1 januari 1995 geopend kunnen worden, aldus de projektontwikkelaar. Maar nogmaals, de gemeente stelt zich heel voorzichtig op ten opzichte van deze uitspraken. We zullen het wel zien deze zomer!

De andere helft van het stuk waarmee dit artikel begon slaat op beleidsvoornemens van de overheid: veranderingen die te verwachten zijn bij de Kustwacht en bij de Rijkspolitie. Als een en ander doorgaat zullen wij de gevolgen wel merken: De Politie-organisatie zal kompleet anders gevoerd worden en dat betekent dat in het Lauwersmeer de landpolitie verantwoordelijk wordt. Nu hebben we op het land te maken met de landpolitie en op het water valt de verantwoordelijkheid onder de waterpolitie. En dat is in onze ogen een goede zaak: want regels op het land zijn wel anders dan regels op het water. En landmensen kunnen zich niet altijd goed verplaatsen in de mentaliteit van varenden.

De plannen zijn aldus, maar men hoopt dat het voor het Lauwersmeer nog anders geregeld zou kunnen worden. Onzekerheid dus.

De reorganisatie van de kustwachtposten gestationeerd op de vuurtorens van de Waddeneilanden is uitgebreid in de pers aan de orde geweest de afgelopen maanden.

Op dit moment is de verwachting dat de plannen door zullen gaan, ondanks alle argumenten die tegen zijn. Het lijkt trouwens niet een bezuinigingsronde te zijn. Want zoals het plan er nu ligt gaan de posten op Texel, Ameland en Schiermonnikoog per ĂŠĂŠn januari 1999 dicht en wordt Terschelling uitgebreid. Dat wil zeggen op Texel Ameland en Schiermonnikoog worden elf mensen ontslagen en op Terschelling wordt het aantal van zeven mensen opgevoerd naar eenentwintig. Maar voor onderhoud etc. zullen toch wel weer mensen nodig zijn. Gelukkig staat het pas te gebeuren per een januari 1999. En het gaat om een beleidsbeslissing. Dus er kan nog wel wat veranderen, ook doordat de Tweede Kamer zich er nog over moet buigen, waar waarschijnlijk als dit Jaarboek verschijnt alwel het een en ander van bekend zal zijn. Maar toch....

We kunnen hier nog wel eens de argumenten herhalen waarom wij het belangrijk vinden dat de kustwachtposten op de eilanden bemand blijven, maar zoals het nu lijkt wordt er niet naar argumenten geluisterd, maar gaat het om principiĂŤle beleidsbeslissingen en wij weten zelf wel waarom we bemande kustwachtposten noodzakelijk vinden.

Kennelijk is men trouwens al bezig met de praktijk aan te passen aan het toekomstig beleid: als een visserschip bij nacht om assistentie van de vuurtoren vraagt om het Westgat in te kunnen varen dan wordt ze verteld dat ze beter door kunnen varen naar de Eems of naar Terschelling.

Voor de visserij en voor dieper stekende jachten wordt de aanloop van Lauwersoog ook steeds moeilijker door de verzanding van het Westgat. Er schijnt verschillende informatie te zijn: Rijkswaterstaat beweert dat het Westgat in de vaargeul nergens ondieper is dan vijf meter, maar vissers zeggen dat dat niet meer zo is. Regelmatig stoten grotere kotters in buitengronden en ook diverse jachten weten hierover mee te praten.

Onze ervaringen met jachten luiden dan ook dat het Westgat ondieper en smaller wordt.

In elk geval gaat het om de vraag, zal het Westgat worden uitgebaggerd, of niet. En wie zal dat betalen, Zoete Lieve Geultje???

De laatste berichten luiden dat Rijkswaterstaat absoluut niet in overweging wil nemen het Westergat uit te diepen. Ze zeggen dat steeds grotere kotters naar Lauwersoog willen en daarom het probleem groter lijkt dan het is. En ook dat kunnen we beamen, 39

want in de beginjaren zaten kotters met laag water ook niet zo te worstelen met de bocht van de haveningang naar de visserijhaven. Nu zie je dat toch regelmatig gebeuren.

De eisen met betrekking tot storten van vuilnis, brandstofpompen, afspuitplaatsen voor schepen etc. zullen worden aangescherpt de komende tijd. Er zal daadwerkelijk op gekontroleerd worden. Als we op het Wad ons schip willen verven, dan zullen we er goede kleden onder moeten leggen. Overtreding kost al gauw 500 tot 600 gulden.

Op de kaart 1812, Waddenzee Oostblad 1993 staat op het Lauwersmeer in de noordwesthoek nog weer het speedbootgebied geel ingetekend. We hoorden van de R.P. dat het de bedoeling is dit gebied op te heffen, zodat het op het Lauwersmeer nergens meer is toegestaan om harder te varen dan 12 km per uur.

Om speedbootvaarders toch de gelegenheid te geven hun sport te beoefenen wordt op dit moment overwogen een baan uit te leggen buiten de sluis in de richting van Het Oort.

Dit lijkt ons geen goed alternatief: immers op de bank aan de westkant van Het Oort worden regelmatig zeehonden gesignaleerd. En die moeten toch hun kans hebben daar te blijven. En voorzover watersport verontrustende verstoring veroorzaakt aan zeehonden gaat het om snelvarende motorboten. Een beter alternatief zou in onze ogen zijn een baan ten westen van de spuisluizen, onder de dijk. Dan heeft ieder hetgeen hij wenst: de snelle vaarders hun publiek op de dijk en andere vaarders zijn daar wel wat onrust gewend door de autoweg achter de dijk. Zeehonden zijn daar niet liggend gesignaleerd.

Het gebruik van rode dieselolie is sinds ĂŠĂŠn januari met terugwerkende kracht niet meer toegestaan voor jachten.

Maar bijna ieder heeft afgelopen najaar z'n tank ermee volgegooid. We mogen het ook niet weg laten lopen in het water of op de wal. (Zouden we ook niet willen, zonde immers). Voorlopig zal rode dieselolie in tanks ten behoeve van voortstuwingsmotoren gedoogd worden. Hoe lang is onduidelijk. Wel is duidelijk dat veel zeiljachten toch wel een seizoen of in elk geval tot diep in de vakantie op de tank van afgelopen winter varen. We vinden de maatregel nogal onduidelijk en moeilijk uit te voeren op deze manier.

Over twee jaar weten we waarschijnlijk niet beter en zal het ook wel mogelijk zijn om aan het water op allerlei plekken witte diesel te tanken.

Velen van ons weten trouwens niet dat het mogelijk is, om als we bijvoorbeeld een langere tocht gaan maken dit te melden bij de Kustwacht. Bijvoorbeeld als we op vakantie gaan kunnen we zeggen dat we nu het Westgat verlaten en van plan zijn om daar en daar heen te varen. Mocht de tocht langer duren dan gepland, dan wordt familie thuis vaak ongerust, en is het wel duidelijk wat ons doel was op het moment van afvaart. Als we oversteken naar Schiermonnikoog dan is het uiteraard wel overdreven om te melden dat we de haven van Lauwersoog verlaten en al weer drie kwartier later te vertellen dat we veilig in de haven van Schier liggen.

Ook voor andere gegevens kunnen we de kustwacht inschakelen: weer, waterstand etc. Maar ook dan graag met moed beleid en trouw. Want een weerbericht opvragen gelijk nadat het op de standaardtijd is uitgezonden wordt niet gewaardeerd.

Het gebruik van de sluis in Lauwersoog zal het komend jaar niet veel anders zijn dan het afgelopen jaar. We hebben, vooral in de tweede helft van het seizoen gemerkt dat doorvaart op zaterdagmorgen en zondagmiddag nogal slecht verloopt doordat er dan ook veel charterschepen doorgaan. Dat zal ook het komende jaar weer zo zijn.

40

De chartervaart is trouwens in onderhandeling met de buitenhaven over de aanleg van een steiger voor charterschepen. Dat zou voor ons betekenen dat zij minder door de sluis varen, omdat ze in de buitenhaven hun groepen gasten kunnen wisselen. Het betekent voor ons pertinent niet dat wij toestemming krijgen om ook aan die steiger af te meren.

Nogmaals, schepen worden in de sluis geschut op volgorde van aankomst, tenzij de sluiswachter anders beslist.

Op zondag wordt er alleen geschut voor recreatievaart. Chartervaart maakt ook op zondag gebruik van de sluis, dus zijn zij recreatievaart. En niet alleen op zondag en op maandag weer beroepsvaart.

De gemoederen van watersporters worden ook veel beziggehouden door de voorwaarden waaronder wij op het Wad kunnen varen. De P.K.B. Waddenzee zegt ons dat we tot 200 meter van betonde geulen mogen varen en liggen. Wat is dan 200 meter?

Vanaf de ton? En als de geul aan ĂŠĂŠn kant betond is wat dan? Volgens de bedenker van de regel 200 meter zou het gaan om 200 meter vanaf de rand van de geul. De plek dus waar bij laag water geen water meer staat. Volgens Rijkspolitie en Kustwacht gaat het om 200 meter vanaf de betonning. En zij zijn degenen die bekeuringen uitdelen....

Liggen verder vanaf de denkbeeldige 200 meterlijn zou gedoogd worden, mits er geen excessen voorkomen in het gedrag van het desbetreffende schip. Maar wat zijn excessen? Men laat ons wel merken dat de touwtjes steeds iets strakker zullen worden aangehaald....

In elk geval is het duidelijk dat de watersporters worden ingepakt: Veel verstoring, met schade voor flora en fauna is nooit aangetoond.

En nu lazen we kortgeleden in de krant dat het moratorium ten aanzien van boringen door oliemaatschappijen in het Waddengebied afloopt en dat het maar de vraag is of verder boren in de Waddenzee tegengehouden kan worden....

Alle andere problemen van P.C.B.'s verstoring door vliegtuigen etc. kunnen slecht worden aangepakt en daarom moet datgene wat slecht in de markt ligt (dure watersport met boten van zwart geld) maar worden aangepakt. Of dat nou nuttig is om ons als bootjesvolk van het Wad te weren is dus niet aan de orde.

Maar economische belangen van grote oliemaatschappijen kunnen we kennelijk niet tegenhouden, ondanks de schade die daardoor zal ontstaan.

41

Scheepselectronica Landcommunicatie Het vertrouwde adres voor UW kostbare apparatuur

* Verkoop * Service * Installatie Ons programma omvat o.a.: * * * * * * * *

Navigators Autopiloten Marifoons Echoloden Radar Mobilofoons Autotelefoon Video plotters

Bezoek vrijblijvend onze showroom Haven 20 — 9976 VN Lauwersoog Tel.: 05193-49239 — Fax: 05193-49219

ENKELE STANDAARD GEGEVENS VOOR DE WEDSTRIJDTAKTIEK? 1) In het eerste kruisrak, van de startlijn naar de in de windse boei, moet je vaak kiezen tussen de slag waarbij je wel of niet onder de kust door zeilt. Meestal zal het lonen om onder de wal te zeilen, omdat de wind de neiging heeft loodrecht van de kust af te waaien. Zodoende zal de zeilboot die naar de wal toezeilt steeds scherper kunnen varen hoe dichter zij bij de wal komt. Daardoor kan je, nadat je overstag bent gegaan, tevens over stuurboord hoog blijven lopen. En hoewel de wind dan scherper in zal vallen naarmate je weer verder van de wal afkomt (je moet dus afvallen), zal je toch voor liggen op hen die eerst de slag naar zee hebben gemaakt. Natuurlijk kunnen tij en zeewind soms een voordeel opleveren voor de slag naar zee.

2) Zelfs wanneer je een spinnaker hebt zal de langzaamste koers die zijn, welke plat voor de 'lap' gaat. De snelheid zal toenemen als je een beetje oploeft. Deze langere weg weegt op tegen geringere snelheid van de voor de windse koers.

3) Meestal sturen de jachten, als ze een ruime koers varen, te hoog, omdat iedereen probeert vrije wind te zoeken ten opzichte van de achteroplopende schepen. Kom je dan in de buurt van het merkteken dan verlies je weer veel snelheid omdat je dan enorm moet afvallen. Daarom is de snelste koers als je vrije wind hebt op de rechte koerslijn of zelfs iets lager, dan kun je oploeven en snelheid lopen bij de te ronden ton.

4) De wind varieert van kracht en richting tijdens de wedstrijd op alle rakken. Aan de wind zijn deze veranderingen moeilijker te konstateren. Ook hier is het het belangrijkste een zo hoog mogelijke snelheid te hebben, de koers is dan minder belangrijk. Om die snelheid te houden moet je oploeven als de wind afneemt en afvallen in een vlaag.

Draait de wind dan moet je op tijd je koers aanpassen.

5) Als de wind konstant is, is het snelste kruisrak degeen waarbij je twee slagen maakt en over bakboord (voorrang) bij de ton aankomt. Je moet dan wel zorgen dat je precies bij de ton uitkomt.

6) Omdat de wind steeds draait moet je daar goed gebruik van maken. Start over de boeg die je dichter bij het volgende ton brengt. Ruimt de wind dan wordt deze slag steeds gunstiger.

7) Valt de wind steeds verder voorlijker in (afvallen) dan moet je snel overstag gaan.

Gebeurt dit een paar keer, dan wordt de afstand tot de ton steeds korter. Helaas gebeurt dit zelden. Je moet alert blijven en op alle windschiftingen reageren, dan wordt je koffie maar koud.

8) Het is het verstandigste om een kruisrak te varen dat een vorm van een kegel heeft, je vermijdt dan een onnodig risico om te lang een verkeerd wordende slag te maken.

Je moet van deze regel afwijken als er veel windschiftingen zijn.

9) Probeer tijdens het kruisen anderen vuile wind te geven. Dit gebeurt door teruggekaatste wind die achter je terug buigt, ofwel door de windschaduw van je zeilen aan de lijzijde.

Dit is niet bepaald gunstig voor je tegenstander.

43

Enkele wedstrijdregels waar we mee te maken hebben.

1) Een jacht dat te vroeg start verliest alle rechten totdat het is teruggekeerd en opnieuw is gestart en dan op de juiste wijze.

Tijdens het terug keren moet je alle andere schepen ruimte geven. tekening 2)

tekening 1)

tekening 3)

hangt af van het wedstrijdreglement

2) Raak je een ton dan moet je een rondje extra doen.

3) Als je overstag gaat vlak voor een ander schip dan moet de manoeuvre voltooid zijn voordat het andere schip er is. Je moet op koers liggen en met de zeilen vol varen.

4) Wanneer een boord aan boord positie ontstaat voordat het obstakel (ton, ondiepte, voor ankerliggend schip, de wal etc.) bereikt wordt, heeft het jacht dat daar last van krijgt, maar niet zonder de ander te raken kan uitwijken, het recht om ruimte te vragen.

Wordt die boord aan boord situatie verbroken dan moet het schip achter de spiegel van zijn buurman langs.

tekening 4)

d-?

44

5) Loeven van een schip wat jou voorbij wil lopen is toegestaan totdat de mast dwars situatie ontstaat, het ingelopen jacht moet dan weer de snelste weg naar de ton oppakken.

7;1 tekening 5)

6) Ruimte bij de ton. In het aan de windse rak geldt gewoon bakboord heeft voorrang.

Bij het ronden van een ton aan het eind van een ruimwinds rak mag je iemand boven een ton loeven maar dan moet je wel zelf meegaan (teamwedstrijden). Echter je moet dan wel begonnen zijn buiten twee scheepslengten voordat je bij de ton bent. Je moet degene die het recht heeft om de ton te ronden zoveel ruimte geven dat de manoeuvre ook uitgevoerd kan worden. Als de boord aan boord situatie niet voor de twee scheepslengten (van het allervoorste jacht) is bereikt dan heeft het binnenste jacht het recht om de ton ongehinderd te ronden. Wordt de boord aan boord situatie binnenin die twee scheepslengten-cirkel verbroken dan blijft het recht op ruimte wel gehandhaafd.

tekening 6)

IN HET CLUBSCHIP HONDEN AAN DE LIJN, ALTIJD! 45

EVENEMENT VERENIGING VROUWEN ZEILEN 26 t/m 29 AUGUSTUS 1993 Aan belangstellenden, aan scheepseigenaren die overwegen hun schip ter beschikking te stellen van het WZ evenement in augustus.

WZ De vereniging Vrouwen Zeilen is de enige vereniging die leden accepteert die zelf geen schip hebben.

Een extra moeilijkheid is dan te overwinnen als een evenement in Delfzijl (*2) gehouden wordt, waar relatief zeer weinig leden wonen en een eigen schip hebben. Langs deze weg willen we een beroep op u doen om mee te helpen het WZ evenement in Delfzijl ("2) een GROOT EVENEMENT te laten worden.

Daarvoor hebben wij een aantal extra schepen nodig. Waarom doet u(w schip) niet mee?

Risiko's van uitlenen eigen schip Natuurlijk brengt het risiko's met zich mee als u uw schip "zonder meer" uitleent. Als scheepseigenaar kunt u echter gratis mee, het is zeker zo veilig omdat u de enige bent die van de bijzonderheden van uw schip op de hoogte is.

Co-schipper: De WZ heeft om deze reden een "co-schipperschap" ingesteld, waarbij de uiteindelijke verantwoordelijkheid blijft rusten bij de scheepseigenaar. De praktische taakverdeling is dan wel, dat de scheepseigenaar het "stuur en alles wat daarbij komt kijken" uit handen geeft, tenzij hij het nodig acht om in te grijpen.

Bemanning: De door de WZ aangewezen bemanning wordt zo evenwichtig mogelijk samengesteld.

Omdat het schip voor de bemaningsleden vreemd is, zal de bemanning tijd nodig hebben op elkaar ingespeeld te raken. Het is zaak vaste taken af te spreken, zodat er een zekere teamvorming kan ontstaan. Het kan echter niet vergeleken worden met getrainde wedstrijdteams. De WZ leden worden wel geselecteerd op minimale vaardigheidseisen. De WZ is namelijk GEEN zeilschool.

Schade: De leden van de WZ zijn zelf aansprakelijk voor de schade die zij eventueel aanrichten. Zij zullen bijvoorbeeld een overboord gegooide lierhendel moeten vergoeden.

De scheepseigenaren worden geacht een eigen verzekering te hebben. Voor eventueel verlies van noclaim heeft de WZ een aanvullende verzekering om binnen de marge van deze no-claim schade te vergoeden.

Kosten: Het evenement wordt volledig verzorgd, inclusief maaltijden aan boord en op de wal. De scheepseigenaar wordt vrijgehouden van kosten; elk bemanningslid betaalt de vaste evenementprijs van ƒ 220,—.

Het bestuur van de Vereniging Vrouwen Zeilen (*1 voor nadere informatie) nodigt u uit deel te nemen aan: Route: Datum: De inschrijving staat open voor:

Stuurmansbespreking: Inschrijving:

Wedstrijdtocht Wedstrijdtocht Toertocht

de meerdaagse toer-wedstrijdtocht, die zij organiseert.

Delfzijl - Norderney - Borkum - Delfzijl (*2) 27, 28 en 29 augustus 1993.

– jachten (vrouwelijke bemanning) – waarschepen klasse vrouwelijke bemanning – rond- en platbodems (vrouwelijke bemanning) – WZ leden met voldoende zeilervaring.

De stuurmansbespreking zal op donderdagavond 26 augustus 1993 om 20.30 en 21.30 uur worden gehouden in het clubhuis van de zeilvereniging "Neptunus" te Delfzijle2). vóór 10 juni 193 schriftelijk te richten aan: C.M.M. Suijs, Beverhof 24, 9675 NP Winschoten.

Telefonische informatie bij: Astrid Frikke 05130 - 21908 Marijke Knaap 058 - 800616 Carolijn Suijs 05970 - 14542 Vrijdag 27-8 is een zeiltocht naar Norderney gepland.

Zaterdag 28-8 wordt gezeild van Norderney naar Borkum.

Zondag 29-8 wordt teruggezeild van Borkum naar Delfzijl(*2)

Cl) De Vereniging Vrouwen Zeilen is zo'n zeven jaar geleden opgericht om vrouwen in staat te stellen tot zelfstandig(er) vaargedrag aan boord. Het is niet alleen leuk, maar ook veilig als de volledige bemanning van een schip "van wanten" weet. Per jaar worden door de vereniging meerdere evenementen georganiseerd in het hele land. We waren al in België, in Engeland en nu komen we dit jaar ook in Duitsland. Voor meer informatie, schriftelijk: Louisa Rensen, Waalsestraat 9, 3332 EV Zwijndrecht, telefonisch: 078-129490. ('2) Indien de meerderheid van schepen uit Lauwersoog hun schip ter beschikking stellen danwel meer schepen uit Lauwersoog met vrouwelijke bemanning inschrijven zal uit Lauwersoog gestart worden.

46

UW LIDMAATSCHAPSKAART Sinds jaar en dag was het gewoonte om de lidmaatschapskaart van onze vereniging bij dit Jaarboek in te steken.

We deden dat op dikker papier en meestal met een kleurtje.

Deze procedure vergde nogal veel extra werk voor diegenen die het boek moeten versturen. Vandaar dat we al tijden zochten naar een simpeler oplossing. We hebben zelfs overwogen geen lidmaatschapskaarten meer uit te geven, zoals bij veel andere verenigingen gebeurt.

Maar er zijn wel mensen die er gebruik van kunnen maken: sommige verenigingshavens in het westen van Nederland geven korting op liggleden als mensen kunnen aantonen dat ze lid zijn van een bij het K.N.M.V. aangesloten vereniging (en dat zijn wij, getrapt weliswaar, via de N.N.W.B.). En soms ook vraagt ĂŠĂŠn van onze adverteerders naar dit bewijs van lidmaatschap en verleent hiermee korting aan onze leden.

Vandaar de proef zoals U die vindt op de andere helft van dit vel papier.

Wij verzoeken U zelf, indien gewenst, Uw naam en adres in te vullen en het uit het Jaarboek te scheuren als U Uw lidmaatschapskaart als bewijs nodig heeft. Bij voorbaat onze dank.

Bovendien horen we graag Uw reaktie op deze nieuwe gang van zaken.

N.B. In de los uitgegeven boekjes zijn de lidmaatschapskaarten ongeldig gemaakt.

WSV LAUWERSZEE De Larix 20 9741 NS Groningen

BEWIJS VAN LIDMAATSCHAP 1993 NAAM. ADRES. PC + WOONPLAATSBOOTSNAAM.

47

WINDKRACH'. TABELLEN In Nederland werken we allemaal met de windkrachttabel volgens de schaal van Beaufort. Maar in het buitenland is dat veelal niet gebruikelijk.

Als het U nu net zo gaat als ons, dan zit U gelijk met de handen in het haar. Ze noemen (meestal ook al in een voor ons moeilijker taal) in het weerbericht een aantal knopen of meters per seconde, maar we weten niet wat het betekent. Ik kan het dus niet vertalen.

Daarom vermelden we dit jaar voor U en ons maar eens een vertaling van deze tabellen.

Maar wist U dat er ook nog een andere vertaling bestaat?

De redaktie kent het niet meer volledig maar is zoiets als volgt: windkracht 0: het schip ligt stil, de zeilen hangen slap.

1: het schip is nog niet vooruit te branden, maar er zijn kleine rimpeltjes op het water en de buurman raakt iets voor.

2: er komt beweging in het schip.

3: de bemanning vindt dat het leuk waait. Het houdt de schipper aardig bezig.

4: het begint stevig te waaien, de koffiekopjes glijden naar de lage kant en vallen om.

5: het begint wat nat te worden aan dek.

6: een jachtmansstorm, de schipper drentelt naar het havenhoofd en vraagt zich af of uitvaren verantwoord is.

7: alle stootwillen en landvasten worden tevoorschijn gehaald om de storm te trotseren.

8: het waait dat het rookt, we zitten heerlijk binnen en vertellen elkaar sterke verhalen over varen met storm.

9: onder de borrel op het Clubschip zeggen ze dat het minstens elf waait.

WINDKRACHT

BEAUFORTSCHAAL VOOR DE WINDKRACHT

benaming

windsnelheidsequivalenten voor 10m hoogte boven zee

in gebruik bij de

internationale equivalenten 119461

weerdienst van het

gemiddelde

windsnelheid

K.N.M.I. knopen

m/s

windstil

0

1

km/h

<1

0 — 0.2

<1

0.3 —

1.5

1— 3

1—

1.6—

3.3

4— 6

6 — 11

3.4—

5.4

5.5—

7.9

11 — 16

8.0 — 10.7

17 —21

29 — 38 39 — 49

5

zwakke wind

2 .....

3

7-10 12 — 19

matige wind 4 5

vrij krachtige wind

6

krachtige wind

10.8 — 13.8

22 —27

7

harde wind

13.9 — 17.1

28 —33

50 — 61

8

stormachtige wind

17.2 —20.7

34 —40

62 — 74

9

storm

20.8 — 24.4

41 —47

75 — 88

zware storm

24.5 — 28.4

48 —55

89 —102

11

zeer zware storm

28.5 — 32.6

56 —63

103 —117

12

orkaan

>32.6

>63

>117

10

48

20 — 28

JACHTHAVEN HUNZEGAT

Deze haven ligt beschut in een insnijding van het Zoutkamper Ril. Slechts enkele minuten lopen van het oude vissersdorp Zoutkamp. Voor al Uw benodigdheden kunt U daar terecht.

Vraag inlichtingen aan de

Stichting Jachthavens Zoutkamp en Lauwersoog Havenmeester J.H. Bartelings Tel.: 05956 - 2588

RECEPTEN VOOR AAN BOORD De onderstaande recepten bereikten de redactie reeds geruime tijd geleden. Nauwgezet als wij zijn, hebben we ze zorgvuldig beproefd. Hoewel wij uiteraard geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor de gevolgen van het bereiden en nuttigen ervan kunnen wij ze voorzichtig aanbevelen, al raden wij ten sterkste af ze allemaal tegelijk te nuttigen.

Wij stellen het op prijs als u ons wilt laten weten wat uw ervaringen zijn en houden ons aanbevolen voor verbeteringen en aanvullingen. We stellen ons voor dat er in volgende jaarboeken een vervolg komt en nodigen culinair-creatieve lezers uit hun bijdragen te leveren.

Visfilet à la crème

Mosselen in witte wijn

500 gram visfilet, 1 glas witte wijn, 1 glas water, 1 ui, 0,5 - 0,75 mok room, handvol peterselie of bieslook, zout en peper.

2 kg. mosselen, 1 fles witte wijn, 125 gr. boter, 2 eet/. bloem, 4 uien, 1 eetL tomatenpuree, handje peterselie, snufje peper.

De vis in wijn en water stoven, de ui fijn snijden en er over strooien. Zodra de vis gaar is uit de pan nemen. Het vocht in de pan laten en de room erdoor roeren. Dan even kort opkoken en de saus over de vis gieten. Garneren met peterselie of bieslook

Mosselen goed schoonmaken en in een grote pan doen, wijn erbij en de mosselen zo lang laten koken tot ze open gaan.

Mosselen overdoen in een schotel. Boter en bloem verhitten, de helft van het kookvocht erbij voegen. Uien fijnhakken en toevoegen. Even laten koken en de rest van het vocht, tomatenpuree en peper toevoegen. Saus over de mosselen gieten, peterselie erover strooien en opdienen.

Laatste redding 2 ingemaakte zure haringen, 2 uien, 1 augurk, 1 appel, 2 eet/. olie, 1 eetl. azijn, 0,5 mok melk, 1 eetl. mayonaise, dille, peper en zout.

Haringen, uien, augurk en appel kleinsnijden en door elkaar mengen. Een saus van olie, azijn, melk, mayonaise, zout en peper roeren en over de haring gieten. Zo mogelijk een flinke tijd, een nacht lang b.v., laten trekken.

Bestrooit met dille en op toost serveren.

50

Bloody Mary 1 glas tomatensap, 2 vingers wodka, 1 eetl. citroensap, 1 scheut worcestersaus, zout en peper

OUDE ZEEMANSRECEPTEN Arme zeemanslunch 10 sneden oud brood, 3 eieren, 4 eetl. suiker; 1 mok melk, 3 eetl. paneermeel, 125 gr boter of margarine, 1 snuifje kaneel.

Zeebonkomelet 8 eieren, 4 in plakken gesneden tomaten, 1 in schijven gesneden ui, 1 knoflookteen, 1 fijngesneden paprika, 2 eetl. olijfolie, 3 eetl. vleesbouillon (koud), 2 eetl. melk, 125 gr boter, 10 zwarte olijven, handje peterselie, zout en peper.

Olijfolie in een pan verwarmen, en tomaten, uien, fijngehakte knoflook en paprika daarin even bakken. De bouillon met zout en peper toevoegen. Eieren met melk kloppen, met wat peterselie vermengen en in de pan als omelet bakken. Op de omelet wordt de gestoofde groente gedaan. Met peterselie en olijven opdienen.

De eieren met melk en 2 eetl. suiker goed doorroeren, de sneden brood een voor een in de vloeistof dopen, maar niet te week laten worden.

Dan de beide zijden van iedere snee brood met paneermeel bestrooien en in boter bakken. Bestrooien met kaneel en de rest van de suiker.

Biersoep 6 uien, 2 eetL boter of margarine, snufje zout, 3 blokjes kippebouillon, 3 mokken donker bier; 1 eetl. bloem, 0,5 theet. peper.

De uien fijnhakken en in een diepe pan glazig en goudgeel fruiten. Bloem, zout en peper toevoegen, daarna bier en bouillon, 30 minuten laten sudderen op een laag vuur. Serveren met toost.

Ziekenboegsoep 4 mokken melk, 2 eet/. havermout, 2 eetl. suiker; 1 eetl. boter, 1 snufje zout.

Melk verwarmen, havermout erbij,doen, flink roeren en 10 min. laten koken. Zout en suiker erdoor roeren en even voor het opdienen de boter erbij.

51

ylar;htwerf du Bois Winterberging op bew ' aakt terrein.

Reparatie in staal, polyester, hout en epoxy.

Nieuwbouw van elk type schip, idem.

Alle soorten timmerwerk : - teakdekken - binnenbetimmeringen - restauratiewerkzaamheden - masten, zwaarden e.d.

Levering en inbouw van motoren en schroefinstallaties.

Levering en inbouw van alle electronische apparatuur.

Tuigen van alle typen schepen.

Kraan tot 15 ton.

Duikwerkzaamheden :

- Onderwaterinspectie - Schroef klaren etc.

Duinkerkenstraat 18, 9723 BR Groningen. Tel. 050 - 130582 - Fax 050 - 128978

gt Motorenbedrijf Machinefabriek Engineering Techn. handel

PAU!. DINGES PROOSDIJ 59, DELFZIJL TELEFOON 05960-15010

- verkoop - installatie - service -

LEVERING EN REPARATIE VAN : DEALER VAN :

LVO PE TA

MOTOREN ONDERDELEN FILTERS ACCESOIRES SCHEEPSSCHROEVEN SCHROEFASLEIDINGEN

DAF MOTOREN

VAN DE WEDSTRIJDCOMMISSIE OVER TONNEN EN EEN DRAADJE, ofwel de onverwachte uitslag van de najaarsrace 1992 De najaarsrace werd gezeild met weinig wind bij afgaand water. Dat leidde tot problemen bij het ronden van twee boeien, die lang niet alle schippers goed opgelost hebben. Tot verrassing van velen moesten de drie snelste platbodems gediskwalificeerd worden! Zo zat de vork in de steel. De merktekens waar het om gaat zijn de Z8-GL1 bij de monding van de Glinder en de Z7. In de tekening zijn deze M1 en M2 genoemd. De M1 te ronden over bb en de M2 over sb. Om 12.30 uur viel de wind weg. Er liep een forse stroom uit de Glinder, dwars op de Zoutkamperlaag. Op dat moment was de eerste deelnemer voorbij Ml. De rest van het veld dreef op de eb naar buiten, passeerde M1 aan sb en op een enkele uitzondering na en ging voor anker. Toen er later weer wat wind kwam, ging men proberen alsnog M1 te ronden om daarna koers te zetten naar M2. Wat er toen fout kon gaan volgt uit de tekst van art 51.2 van het wedstrijdreglement 1989/1992 van de IYRU. Dit reglement geldt algemeen in Nederland en wordt door ons gevolgd.

Het artikel luidt: Een jacht moet de baan zodanig zeilen, dat het elk merkteken aan de voorgeschreven zijde en in de juiste volgorde rondt of voorbij vaart en wel zo, dat wanneer een draad, die zijn kielzog voorstelt van het tijdstip waarop het start, tot het de wedstrijd beĂŤindigt, zou worden strakgetrokken, deze aan de voorgeschreven zijde van elk merkteken zou komen te liggen en elk te ronden merkteken zou raken.

De correcte manier is: vanaf de ankerplaats (A) terugvaren (stroomopwaarts), M1 over BB ronden, koers zetten naar M2. Dit komt neer op driekwart van een cirkel.

s

Als je dit goed gedaan hebt, kun je nog in de fout gaan, zo werd door de twee platbodems gedemonstreerd. Deze schepen werden door zeer ervaren schippers gestuurd, die besloten stroomhoogte te winnen door over de plaat te gaan varen. Dat maakte het mogelijk op de stroom naar M2 te varen zonder er voorbij te drijven. De tweede figuur geeft hun route aan.

53

Als je nu het draadje van art. 51.2 strak trekt, gebeurt er iets vreselijks.

De fraaie krul windt zich af met als resultaat dat M1 niet gerond is!

Deze platbodems moesten dus gediskwalificeerd worden.

W.L.

DEK() STAAT ER VOOR METALEN RAMEN, DEUREN, PUIEN EN GEVELS

Iradeko Grandyk 1-3 9151 AE Holwerd Tel. 05197-1735 Telefax 05197-2228

54

DE WINTER LOODS Ondanks de grauwe novemberhemel was Jan die zaterdag vroeg opgestaan teneinde op tijd in de winterloods aanwezig te zijn.

De temperatuur was nog redelijk hoog zodat enig schilderwerk best verricht kon worden.

Na een paar koppen koffie en een stuk brood stapte hij in zijn met schuurpapier, kwasten, potten en flessen volgeladen auto en reed temidden van klamloterige bomen en later alleen maar mistnevels richting Lauwersoog.

Het was nog rustig in de loods en dus begon hij maar meteen met het schuren van enkele roestplekken.

Toen Jan na twee uur daarmee klaar was en hij de betreffende plekken in de Owatrol wilde gaan zetten klonk het achter hem: Dat zou ik zo niet doen joh, dat de beste stuurlui komt niet goed.

Verbaasd keek Jan om en zag dat het Piet was, een medeclublid.

"Hoezo?" vroeg Jan, "ik doe wat op de verpakking staat; is dat niet goed?"

"Jaha", zei Piet, "maar het is toch beter dat je alle roest weghaalt met een slijptol en dan kaal materiaal overhoudt. Dan hecht Owatrol beter; heb ik vorig jaar ook gedaan."

"Dat is te zien dat jij dat hebt gedaan", mengde een ander clublid, Kees genaamd, zich in het gesprek, "het bladdert er al goed vanaf".

Toen Jan zag dat Piet heftig wilde reageren zei hij: "Wilt U een borreltje heren, dat kan de discussie veraangenamen en het is bovendien al half twaalf".

Na enig (gemaakt) aarzelen stemden beide heren toe en gezamenlijk gingen ze op de (leugen-)bank voor in de loods zitten alwaar de discussie zich voortzette.

Jan vond het na twee glazen wel genoeg, liet de fles en de discussie voor wat ze waren en ging z'n Owatrol uitsmeren. Piet en Kees waren het nog niet met elkaar eens en praatten verder.

Ook de week daarop was Jan weer als een van de eersten in de loods en begon een witte primer over de inmiddels goed gedroogde Owatrol te smeren.

Daarmee klaar zijnde klonk een stem achter hem welke zei: "Daar zou ik rode menie op gesmeerd hebben, dat witte spul van jou is lang niet zo goed". Het was de stem van Kees.

De vraag hoezo maar achterwege latend antwoordde Jan: "Op naar het borrelplein, dan praten we verder; ik zie Piet ook al aankomen. Alleen nu is ĂŠĂŠn van jullie flessen aan de beurt".

Het is nu 22 januari en morgen gaan Kees en Piet hun eigen schuurprogramma doorpraten.

Jan is naar de Alpen en denkt daar (misschien) aan De winterloods

55

EEN AFVALZAK MET WASGOED We waren ruim een week met de boot op stap geweest en zo langzamerhand werd het tijd om maar weer eens naar huis te gaan. Het gras zou wel hoog geworden zijn. Onze poezen werden uitstekend verzorgd, maar van dat goede mensje konden we niet verwachten dat ze de grasmachine uit de schuur zou halen.

We hadden behoorlijk veel vuile kleren en ik vond het nodig om de slopen en de lakenzakken ook weer eens in de wasmachine te stoppen. En al die vuile spullen had ik in een afvalzak gepropt. Toen we alles wat mee naar huis moest, op de steiger hadden gezet, zei ik: "Laat de hond nog even plassen en neem ook vast wat tassen mee naar de auto. Neem jij straks die zak nog even mee?" Mijn man zei nog iets, maar ik verstond hem niet, want de hond trok me naar de wal, waar hij dadelijk een paar boompjes besproeide.

Toen Caspar en ik bij de auto kwamen, had mijn man alles al in de koffer gezet; we konden weggaan en drie kwartier later stonden we op onze oprit.

"Ik wil eerst een groot glas ijskoud spul meid! We pakken straks wel uit."

We gingen dus eerst naar binnen en dronken koude limonade uit de koelkast, keken de post door, legden de kranten bij elkaar op een stapel, alle twee een poes op schoot.

Men zegt wel altijd dat poezen aan hun huis gehecht zijn, maar die van ons zijn ook erg gesteld op hun mensen. Ze zijn altijd erg blij als we weer thuis komen.

Het liep al tegen negenen toen we de tassen uit de auto wilden halen. "Zeg, waar is mijn zak met wasgoed?" vroeg ik, toen Henk de kofferdeksel weer sloot.

"Welke zak met wasgoed?"

"Die plastic afvalzak die nog op de steiger stond, toen ik met Caspar wegging."

"Die heb ik in de container gegooid. Ik dacht dat er afval in zat."

"Jij grote sufferd!" zei ik boos. "Daar zat mijn vuile was in. Zit dan ook niet altijd onder in die boot. Ik had de rommel al afgevoerd."

Mijn man keek me wat beteuterd aan. "Ik heb je nog gevraagd of die zak weg kon, maar jij gaf geen antwoord."

"Wanneer heb je mij dat dan gevraagd?"

"Toen je met de hond wegliep."

"Ik heb je niet verstaan, Caspar moest zo nodig". We keken elkaar aan net als altijd, als er iets geks gebeurt, voelde ik mijn mondhoeken weer kriebelen, maar ik vond dat ik nu niet lachen kon - al mijn spullen weg!

"In welke container heb je die zak gegooid? "Ik geloof dat hij het kriebelen van mijn mondhoeken gezien had. Hij begon ineens heel hard te lachen. En toen werd ik kwaad! "Sta niet zo stom te lachen," zei ik. "Ik ga direct naar Lauwersoog om in die container naar mijn zak te zoeken".

"Ben je nou helemaal? 't Is nu negen uur, 't is al wel 11 uur voor je terug bent. Ik ga morgenvroeg wel. Wat zat er eigenlijk in die rotzak?"

Ik begon op te tellen: "kussenslopen, lakenzakken, handdoeken, theedoeken, vaatdoekjes, ondergoed, een trui van jou en mijn blauwe trui, mijn lange broek, zakdoeken, pyjama's."

"Hou maar op. Ik zal er morgenvroeg achteraan gaan." En dat deed hij ook. Om acht uur zat hij al in de auto en om bijna tien uur was hij er weer. Zonder afvalzak!

Toen ik de weg naar de jachthaven opdraaide, kwam de vuilniswagen me tegemoet.

Alle containers waren leeg". Ik geloof dat ik hem met open mond aangekeken heb. Ik heb ook maar ĂŠĂŠn ding gezegd: "0".

"Nu hoef je ook niet te wassen", zei hij voorzichtig.

"Nee". Ik ben naar buiten gegaan, heb de grasmachine uit de schuur gehaald en in recordtijd ons gras gemaaid. Ik vroeg me af, waarom ik zo kwaad was. En toen wist ik ineens dat ik nog een keer zo woedend was geweest. Dat was, toen er in de boot inge56

broken was en er spullen waren meegenomen. Zo maar dingen kwijt worden, waar je niets aan kunt doen!

Indertijd had de verzekering niet moeilijk gedaan, maar voor dit zou wel geen verzekering zijn.

"Nou ga je je eerst eens een beetje opfrissen", zei Henk toen hij mijn vuurrood hoofd zag. "Ondertussen schenk ik je een beetje drinken in".

Toen ik even later bij hem in de kamer zat, zei hij: "Nu willen we eens even over die afvalzak praten. Was die nou zo belangrijk?" "Ach", zei ik: "Die zak is weg, daar is niets meer aan te veranderen. We moeten maar denken, dat we een duur weekje gehad hebben. Boven in de linnenkast zullen nog wel wat lakens liggen, waar ik weer zakken van naai. Die handdoeken waren al wel vijftien jaar oud; nu kan ik er ook eens nieuwe neerhangen. Het spijt me alleen zo van mijn trui, die blauwe."

"Die knalblauwe bedoel je?" Ik knikte. "Die stond zo mooi bij mijn bruine armen en mijn bruin gezicht", zei ik wat klein.

"Och, hoe kom je daar nou bij? Die stond je helemaal niet. We gaan straks op stap om een nieuwe trui voor jou te kopen. Eentje die je wel staat".

We hebben een witte trui gekocht en daar lijk ik nog veel bruiner in dan in de blauwe.

En we hebben ook een nieuw horloge gekocht. Mijn oude zat in de linkerzak van de broek die in de afvalzak zat. Die had ik erin gedaan, toen ik de boot met veel water nog schoon had gemaakt.

"Ik hoop dat je er nog lang op mag kijken", zei mijn man. "Ik beloof je dat ik geen afvalzakken meer in de container zal gooien. Kom, dan gaan we nu een ijsje eten. Een hele dikke!"

C. Carolus-Reijer 57

HELGOLAND Een klein eiland voor de kust van Sleswig Holstein, voor de monding van de Elbe en de Weser en de Eider.

Voor velen van ons is het een bekend begrip omdat we er zelf zijn geweest, of omdat we er eens naar toe zouden willen. In elk geval is het dan toch bekend van verhalen van anderen.

Het is een aansturingspunt voor de grote scheepvaart die de Elbe en de Weser wil aanlopen. Jachten varen er naar toe om te slapen voor of na de langere oversteek, maar het eiland is ook in een aantal uren bereikbaar vanaf Wangerooge of een van de andere Waddeneilanden. .

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het een marinebasis en radarpost. Strategisch gelegen voor de kust en de monding van de Jade, Weser en Elbe. Op 18 april 1945 werd het eiland door 1000 vliegtuigen gebombardeerd. Alle inwoners werden toen geĂŤvacueerd.

Ouderen kennen Helgoland van de tijd na de Tweede Wereldoorlog, toen de Engelsen het hoge rotseiland gebruikten als doelwit voor oefeningen met vliegtuigen. De Engelsen hebben zelfs in april 1947 geprobeerd het hele eiland in zee te laten verdwijnen door hevige bombardementen. Dat bleek toch moeilijker te zijn als men dacht maar grote delen van Helgoland waren wel verwoest en het eiland zag er nadien ook anders uit dan voor de Tweede Wereldoorlog.Toen kwamen er internationale protesten. Twee studenten uit Heidelberg "kraakten" het eiland. Samen met een aantal andere gelijkgezinden zetten ze de Europese vlag op het eiland. Onder internationale druk werd toen besloten te stoppen met de vernietiging en in 1952 werd Helgoland overgedragen aan Duitsland.

Ook nu nog kun je de diepe kraters boven op het hoge stuk van het eiland zien.

Het schijnt dus zelfs in deze tijd nog steeds een strategisch belangrijke plek te zijn, ondanks de moderne ideĂŤen over oorlogsvoering.

In de afgelopen eeuwen heeft het kleine Helgoland wel een heel belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis.

58

Wij waren al vaker op Helgoland geweest maar hebben dit jaar voor het eerst tijd uitgetrokken om het hele eiland goed te verkennen. Het is zeker de moeite waard. Een heel bijzondere plek, als je er even bij stilstaat.

Helgoland bestaat uit twee stukken.Wij mogen met onze jachten alleen op het grotere hoge eiland komen. Er is een grote haven, waar het altijd wel wat onrustig is, door vaart van jachten die op meest ongeregelde tijden aankomen en vertrekken. En niet te vergeten door visserijschepen en soms het razende vertrek of de terugkeer van de loodsboot en de reddingboot.

Maar bij zuidelijke winden staat de swell van buiten ook door tot in de binnenhaven.

Wij hebben een keer zelfs ervaren dat de touwtjes van de stootwillen een kuiltje hadden gegraven in het houten potdeksel.

In elk geval is de haven nooit doods, want ieder schip is bemand en ieder heeft z'n eigen verhaal. Het is vaak heel gezellig.

Als je de haven binnenkomt blijkt al gauw dat er weinig voorzieningen zijn voor jachten: er zijn wel drijvende steigers. Maar die zijn gauw vol. Vaak hoor je verhalen over jachten die wel tien soms veertig (!) dik afgemeerd liggen. Als je dan in het binnenste van het schip bent ben je wel snel op de steiger, maar aan boord heb je weinig rust en bent vaak druk doende met stootwillen etc.

Water is alleen te krijgen bij het kantoor van de havenmeesters. Sjouwen met tankjes dus en zuinig aan.

Als je van de haven naar het dorp loopt zie je heel pittoreske huisjes. Smal, hout, puntdaken met een witte rand en mannetje aan mannetje. Het zijn gedeeltelijk woonhuizen maar ook winkeltjes en voorraadschuren voor victualiĂŤn en spirituosa (in andere volgorde te lezen als het gaat om omzet) voor jachten en visserij. Als je verder loopt kom je in het dorp. Alle huizen en winkels lijken op elkaar. En dat is begrijpelijk als je je realiseert hoe dat tot stand is gekomen: Immers alles moet per schip worden aangevoerd, steen voor steen en balk voor balk.

Daar staan ook de winkels voor de scheepvaart en is de aanvoer van alle belastingvrije artikelen waarvoor velen naar Helgoland komen. De bevoorradingsschepen voeren aan en jachten en niet te vergeten de duizenden dagjesmensen voeren het met dezelfde snelheid weer af.... Goed voor de welvaart van de HelgolandersI Die "Buterfahrtschepen" zijn een belevenis op zich: de schepen ankeren op de rede.

Dan komen als vlooien de Helgolander sloepen aangezwermd waar de mensen snel ingestopt worden en naar de wal afgevoerd. Daar worden ze op dezelfde wijze (een mannetje trekken en de ander erachter, om indien nodig een duwtje te geven) uit de sloepen gehesen. Een hele bussiness!

Ieder haast zich naar de winkeltjes om chocolade, drank, parfum en niet te vergeten de boter in het groot in te slaan.

Winkeltjes in het Unterland en ook boven na een lange klim of via de lift bereikbaar, een groot aaantal winkeltjes vol drank, horloges, verrekijkers, parfum en boter.

Boven ook een schitterend uitzicht over zee. In de late avond als het donker geworden is, zie je bij helder weer overal lichten: vuurtorens van de Waddeneilanden en het Halligengebied en vele lampen van schepen die van en naar de Elbe, Jade en Weser varen.

En tot onze grote verrassing zagen we een hele serie volkstuintjes met stokrozen, uien en verdere beplanting.

Een wandeling rondom de noordoostpunt was ook zeer de moeite waard. We hebben er genoten. Harde winden waaiden om de rotsen. Soms heb je moeite om je staande te houden in de stijgwinden die ontstaan doordat de wind die over zee aankomt tegen de rotsen stuit, soms is er een plekje tussen met windstilte. En op de rotsen leven en krijsen duizenden meeuwen. En dan ineens zie je een paar koeien en stieren sjokken boven midden op het eiland.

59

In de loop van jaren zijn diverse naties heerser geweest over het kleine, maar oh zo belangrijke stukje rotsige land midden in de Noordzee: zowel Engeland, Rusland als Denemarken en sinds 1890 is het Duits grondgebied.

Voor de zeevaart was het in vroeger jaren een navigatiepunt en toevluchtsoord voor storm. Maar eigenlijk was het een zeeroversnest. De Hamburgers hadden er een rijk bestaan met hun kaperijvaart.

Het was ook het begin van navigatievuren in deze regio: al in 1630 werd met een open kolenvuur op een stenen sokkel het eerste lichtvuur ingesteld. En na de wederopbouw in 1952 zelfs de sterkste vuurtoren in de Duitse Bocht.

Ook voor verdere navigatie is het een belangrijke plek: Weerstation, kommunikatie (marifoonkanaal 16 en 27 kun je zelfs vaak in Lauwersoog horen).

Op Helgoland is ook een biologisch onderzoekstation voor de zeebodem gevestigd.

Vaak ligt er een schip in de haven van dit onderzoek met allerlei apparatuur aan boord.

Soms kun je het schip ook zien werken in de buurt van het eiland.

Kennelijk is het onderzoek wat hier gebeurt van grote waarde ook gezien vanuit milieuoogpunt. Men heeft hier gegevens over een langere periode dan elders en daarom wordt het onderzoek wat op Helgoland wordt gedaan van zeer belangrijke waarde geacht.

Helgoland bestaat uit twee delen. Het hoge rotseiland Helgoland en het lagere Dune.

De opeenhoping van steenmassa is ontstaan tijdens de laatste ijstijd en later toen het ijs smolt werd het een eiland, hoog uitstekend boven de zee.

Het was een groot eiland, in tegenstelling tot wat we nu kennen. De huidige situatie van het hoge rotseiland met het Unterland en Oberland en het helemaal lage zandeiland Dune ontstond na de stormvloed op Oudejaarsavond 1720 / 1721. Toen werd het eiland in twee stukken gescheurd en ontstond de rede tussen de twee eilanden met de beschutting voor schepen tijdens noodweer.

60

.

/

77 il ■ II .. ....tie ■ 11111.1.111~.. , -.1■

....

-

" N~1

.

•••Q21,, ,, '.•■■■ "t■ •■

/>)

■ :

rt"

.•■■ •■ • /dIP ,"

iL_

••••■ ■ • IMIMIMML „g

■ I

aftik ........:::

D

4

e ‘

17,.,

. .'..,. ,

c,...,.

\

,

.

..

Ha en•

•,,,,. 4

'<:-,. ' '--j_

.

„,...■

4"

anlag ..■

*k f•

1

=

.....!".... r/ -',

,

, /

____ Q5

~a

//

s-- - -- is,-/". , ,-,

kro

4wv — 7" lig

- ..

''•

,„.....›

.

....

PT • wr , % /

-4.--woz... ,,...

=eig1L.YM.

'''

•P

..:Y1Gronel

!.

,...T...

• ..

, . ,a, -. , •Ii...• •eat,4% i..

*!A,

I

ans 'mann mek

?km

Hop Steen/ •••aales............e...

Het is in de oudheid bekend onder de naam Forsetisland en later Heiligenland. Al in de tijd van Karel de Grote werd het eiland beschreven, en het verscheen al in 1325 op een Genuese zeekaart.

Verbazend is het ook dat zoveel soorten vogels deze kleine stip op aarde weten te vinden. Meeuwen noemden we al eerder als bewoners van de rotsen maar je kunt er meer dan 400 vogelsoorten aantreffen.

Wij vonden het een bijzondere belevenis. Na zoveel eerdere keren Helgoland als tussenstop hebben we nu genoten van de aparte sfeer die op dit eiland heerst.

Velen vervloeken dit kleine puntje rots in de Noordzee, maar ga er toch eens relaxed kijken is onze raad.

Bemanning Indeweer 61

COLIN ARCHER MEMORIAL RACE 1992 Voorbereiding Voor de zesde keer sinds 1982 werd deze zomer de Colin Archer Memorial Race, ofwel "Lauwersoog-Larvik", georganiseerd. In de herfst van 1991 las ik in een zeiltijdschrift de aankondiging van de wedstrijd, met de vermelding dat het aantal deelnemers zou word en beperkt tot 100. Per kerende post Martin Loos geschreven dat de Kolme aan de start zou verschijnen. Achteraf blijken er circa 90 inschrijvers te zijn, dus geen reden tot ongerustheid over de deelname. Ook de toestand van het schip en de bemanning behoeven geen reden tot zorg te geven, want de vorige keer gaf de keurmeester het schip een 81/2, terwijl de bemanning fluitend en zingend de storm in het Skagerak over zich heen liet gaan. (Om de zenuwen de baas te blijven?)

Niettemin zijn er allerlei klussen die natuurlijk tot het laatste moment werden uitgesteld. Er moet een nieuw log gemonteerd worden, en er wordt op het laatste moment besloten een windvaanstuurinrichting achter op het schip te bouwen. Dat laatste was geen goede zaak, want het ding blijkt onderweg allerlei onoplosbare kinderziekten te hebben. Niet alleen is het apparaat daardoor onbruikbaar, maar bovendien veroorzaakt de achter de boot aanslepende pendulum (zo heet dat geloof ik) allerlei krachten op het achterschip die er volgens mij niet behoren te zijn. Volgens de rest van de bemanning is er niets aan de hand, maar ik zie de spiegel al uit het schip vallen. Er gebeurt natuurlijk niets, maar je moet toch iets hebben om over te tobben.

Vertrek — Zaterdag 4 juli vertrekken we uit Lelystad, we zijn zondag bij het krieken van de dag bij de verkenningston van het Westgat, dus met de eerste schutting in de jachthaven van Lauwersoog. De bemanning knutselt nog even een joon in elkaar (één goedkope, knalgele bal, één spuitbus schuim, plastic weggooihandschoenen, samen f 15,— en een bamboestok met ijzeren gewicht, gevonden op de dijk ergens bij Trintelhaven) en gaat daarna naar huis om nog een paar dagen te werken. Wij, Hincka en ik, blijven de hele week aan boord, voor de keuringen, om het schip opnieuw in te pakken, om bij te slapen en voor de gezelligheid en de sterke verhalen op het clubschip van de w.s.v. Lauwerszee.

Die sterke verhalen zijn zeer de moeite waard. Het blijkt dat een deel van het CAMRcomité bestaat uit oud-zeevarenden, die allerlei exotische delen van de wereld kennen als hun broekzak. De avonden in het clubschip vliegen om met Oostafrikaanse en Aziatische reisverhalen.

Nu we voor de derde keer dit avontuur meemaken, beginnen we allerlei mensen te kennen en te herkennen. Het sociale aspect van de tocht gaat een steeds grotere plaats innemen.

Donderdagavond komt er hoog bezoek uit Noorwegen, de kleinzoon van Colin Archer met zijn vrouw en leden van het Noorse organisatie-comité. Het wordt weer een late avond.

Op vrijdagmiddag dineren wij met de crew en mijn vader in een echt restaurant en daarna vormt de briefing voor mijn gevoel de start van de wedstrijd. Het gaat nu echt beginnen.

De avond voor de start is net als de voorgaande keren een wat gespannen afwachten in de visserijhaven. Het is jammer dat de haven-autoriteiten niet in staat zijn de vloot een apart stukje steiger in de haven aan te bieden. Daardoor is er wat minder kontakt 62

met de andere deelnemers, terwijl wij bij het krieken van de zaterdag alweer moeten verhalen omdat een garnalenvisser met sportvissers op pad gaat.

De start (wij zien draaiende motoren tot na het startsein(!), indringstarts, tegen de boei aanvaren voor de ogen van het startschip) met weinig wind en een massale ankerpartij in het Westgat is een heel aparte belevenis. Er zijn mede door het mooie weer veel belangstellenden op begeleidingsschepen en toeschouwers op de dijk.

Als ik het goed heb gezien, mochten de officials even de benen strekken op Engelsmanplaat. Vooral de comitĂŠ-leden hebben zich enorm uitgesloofd, dus die mogen even iets anders doen. Het is nu aan ons om iets te doen.

Pas als we 's avonds door de scheepvaartroute varen, en de meeste deelnemers uit het zicht verdwijnen, zijn we echt op weg.

Deutsche Bucht, Fisher, Skagerak Voor de wind, windkracht 1 2 3 4 5 6. Hoewel ook windkracht 7 werd voorspeld, heeft het niet harder gewaaid volgens ons. Wij hebben geen windmeter.

Ik merk dat we eigenlijk weinig ervaring hebben in het voor de wind zeilen, in ieder geval voor de wind op de Noordzeegolven. Ik vind het wel spannend, zeker als er zondag behoorlijk grote en onregelmatige golven staan, die niet in verhouding staan tot de heersende wind. Over de marifoon hoor ik, dat anderen doen alsof ze er veel luchthartiger tegenover staan. Als wij er al een rifje in hebben, hoor ik: "ach ja, het gaat prachtig, alles erop hè, het gaat nu tenminste een beetje lopen."

Dat is natuurlijk ook de reden dat wij er 72 uur voor nodig hebben om in Larvik te komen, terwijl de echte snelle jongens na ongeveer 60 uur al binnen zijn. De supersnelle boten nog veel sneller natuurlijk, maar dat is gewoon heel anders zeilen dan dat toerzeilen van ons.

In de laatste nacht hoor ik op de marifoon dat ze 20 mijl voor Larvik in de windstilte liggen en door de stroom teruggezet worden. Op grond van de ervaringen van de voorgaande twee keer vallen wij iets af om min of meer om het windstilte-gebied heen te varen en vanuit het zuid-oosten de finishlijn aan te lopen. Of het daaraan ligt of aan andere factoren weet ik niet, maar we zijn derde in de Vrije Klasse 2. Rekening houdend met het feit dat ons grootste voorzeil een genua 2 is, is dat geen slecht resultaat.

63

Larvik In Larvik staat weer een heel team klaar om ons te verwelkomen. Ook veel mensen uit Lauwersoog zijn daar alweer aktief. Ze hebben zich enorm uitgesloofd, maar worden belaagd door onmacht. Zo is de douche het grootste deel van de tijd ijskoud, en staat er enige tijd een harde wind recht op de kade waaraan wij liggen, zodat het komfort te wensen overlaat.

Maar er is een kiosk met een terrasje, vanaf sommige boten klinkt luide tot zeer luide muziek, vanaf de meeste schepen wordt uitbundig gevlagd, en de stemming is zeer geanimeerd. Alle gestarte schepen komen langzamerhand aan in Larvik, ook de schepen die met averij te kampen hadden. De klassewinnaars zeilen tegen elkaar in Ynglings, terwijl wij met een gehuurde auto de omgeving verkennen. Tijdens de sailparade, die zonder al te veel instruktie voortreffelijk verloopt, en waarbij Martin Loos (ook) kwaliteiten blijkt te hebben als v.v.v.-medewerker van Larvik, hebben wij schout-bijnacht Anne Mulder aan boord. Wij varen dus als hekkesluiter in de rij. Wij vinden dat een hele eer!

De "ellende" is voor de organisatoren nog niet voorbij, want tijdens de barbecue begint het te regenen. Niet zo maar een buitje, maar een echte natte regen die de hele nacht doorgaat. Het massale feest, nog maar nauwelijks begonnen, gaat als een nachtkaars uit. Een deel van het gezelschap perst zich in het clubhuis van de Larvik Sejlforeniging, zodat het toch wel gezellig is, maar het is toch niet wat het had moeten zijn.

Onze bemanning moet halverwege de avond met de taxi naar de veerboot, wij roeien later in de stromende regen naar onze boot en het wordt stil. De volgende dag schijnt de zon weer. We moeten eerst even wennen om weer met z'n tweeën te zijn. Het was heel gezellig met z'n vijven aan boord. De stemming was opperbest, de bemanning altijd optimistisch gestemd en er werd steeds (binnen de voorzichtige zeilstijl die bij ons aan boord heerst) optimaal gezeild.

De meeste boten vertrekken al gauw, wij hebben nog een dag nodig, maar dan gaan we ook langs de noorse kust, en vervolgens door Denemarken en het Kieler kanaal in een rustig tempo naar huis.

Op Helgoland worden we gepraaid door de bemanning van de Indeweer uit Lauwersoog. Dus alweer nieuwe kennissen erbij, gezellig aan de koffie en de borrel. We waren al van verre herkend. Waardoor?? De joon, van een bamboestok en een knalgele voetbal. Niet slecht hè, voor f 15,—?!

Jaap Woltjer, Lelystad.

64

C.A.M.R.'92: KALM BEGONNEN, SNEL GEZEILD Een wens werd vervuld: tegen de tachtig boten zijn van start gegaan en ze hebben allemaal het einddoel gehaald. Een flink aantal eveneens: ditmaal waren er geen jubilea als aansporing zoals twee jaar terug (de 5e CAMR, 950-jarig bestaan van de stad Groningen en de 650e van Rotterdam). Aanvankelijk leek het er helemaal niet op dat er snelle tijden zouden komen. Met zwakke westelijke wind bij de start en windstilte in het Westgat waren de verwachtingen op een vlot verlopende race flink gezakt. Zenuwslopend, maar koren op de molen voor lichtweerspecialisten. Martin Loos besloot in die eerste fase zelfs de wedstrijd met 24 uur te verlengen.

Een kleine dertig kwamen het Westgat uit, zoekend naar windrimpels waar minder tij tegen stond. De rest lag tegen etenstijd noodgedwongen voor anker.

Achteraf werd het de snelste CAM-Race; de 'Impact' (een Beneteau 45) brak met haar totaal van 46 uur het record van de Whitbread racer 'Philips Innovator' dat stond op 52 uur. Zij vlogen onder spinnaker de route langs, soms surfende met 17 knoop.

In tegenstelling met alle voorgaande keren nu geen stormachtige noordwesters. In het Skagerak blies een zuidwest 6 tot 7 de voorste gelederen voor maandagavond al de finish over. Spinnakers maakten daar de dienst uit. Meer dan een tiental scheurde of vloog uit de lijken. Doordat er hard gevaren kon worden bleven schades uiteraard niet uit; schoten braken, vallen knapten en een tweetal roeren braken. De 'Orc' verloor 36 mijl voor de finish haar roerblad. Na een Mayday oproep en noodseinen werd ze door een reddingboot binnengebracht. Met een inderhaast in elkaar geflanst nieuw blad kon ze later nog de wedstrijd reglementair uitzeilen.

De minder snelle deelnemers hebben het zwaarder te verduren gehad. In de namiddag en avond van maandag (13 juli) sloegen zware regenbuien en soms onweer het veld uiteen. Windstiltes vertraagden de voortgang; tegenwind en zeer onrustige zeegang maakten de laatste loodjes weer echt Colin Archer-achtig zwaar.

Voor de 'Redjeki', de Liberator 35 waar ik op bemande, verliep de race wisselvallig. We slaagden erin het Westgat uit te komen door vlaagjes te zoeken en stroom te ontwijken boven de noordwestkant van Schiermonikoog. Eenmaal buiten gekomen zette de oostelijk geworden wind door en ging het spinnakerend zo hoog mogelijk verder.

Tot aan het donker treinden we zo voort. Wind en zeegang leken toen genuagebruik zinniger te maken. Op de zondagochtend kroop de wind iets naar het zuiden en dus ging de vrij breed gesneden spi weer bij. Door een onrustig golfpatroon klapte de spi een paar keer in en dat bleek op een gegeven moment catastrofaal. Met een knal, gevolgd door gevreesde scheurgeluiden barstte de fraaie mooi staande spi uit elkaar.

Enigszins timide hebben we toen de resterende goede delen geborgen. Zonder spi zou een goed resultaat er waarschijnlijk niet meer inzitten dachten we.

Met dubbele voorzeilen kom je echter ook een heel eind en de windkracht en richting bleven gunstig. De wind ruimde verder, doordraaiende door het zuiden.

Net voorbij de kop van Jutland hing opeens de voorstag helemaal slap. Gelukkig bleef alles hangen aan de fokkeval en met iets ruimer sturen was het onder kontrole te houden. Wim direkt naar voren. Met de voorstag was niets mis; wel met de 16 mm dikke rvs stevenbout waar de stag aan hing met een opgeschroefd oog. Vlak onder de moer doormidden gebroken!

Het kostte drie kwartier om met zware harpen de stag weer vast te zetten op het stevenbeslag. Samen met de spival zot.t de zaak stevig genoeg moeten zijn. Gezien de harde zuidwester in het Skagerak leverde dat geen problemen op. Al surfende op de steeds hoger en langer wordende golven kwam de Redjeki nog tot een piek van 14 knopen. Een wedstrijd binnen een race wie de langste en snelste surf zou maken. Mijn piek was 13, Wim spande de kroon met 14 knoop.

65

keilmakerij Uilhoorn Usquert Zeilmakerij en Zonweringsbedrijf Sinds 1954

Tevens mobiele werkplaats tel. 05950 - 2924

Voor al uw:

levensmiddelen, diepvriesen drogistartikelen vers vlees, vers brood en verse groente

BAICKYJES ILLNDIVERK

Het hele jaar door, dagelijks geopend

Kooyenga's Supermarkt en Slijterij

siii► DIJKSTBLICS BAKKERIJ bij de molen teletoon 21302 ANJUM

Tot ziens in onze zaak op de Haven van Lauwersoog.

Vanuit de jachthaven gemakkelijk lopend te bereiken via een trapje over de dijk.

Elke dag komt de bakker in de jachthaven en in bungalowpark „Robbenoord". Van ± 9 uur — ± 12 uur kunt U ons dus vinden op Lauwersoog met een wagen vol verse warmebakkers-produkten.

Niet thuis? Dan rijdt U toch even naar de hoek bij de molen in Anjum. In onze winkel willen wij U graag van dienst zijn.

Tot ziens bij:

Telefoon: 05193 - 49053 - 41752

Dijkstra's warme bakkerij bij de molen Anjum (tel. 05193-21302) Al meer dan 50 jaar Uw beste bakker voor het beste brood

Met Noorwegen maandagnamiddag in zicht, circa 10 mijl voor de finish, brak de steeds dreigender geworden onweersbui over ons los. De AP gaf rood, het plensde en striemde over dek en een woeste stoot wind recht van voren ramde de giek naar stuurboord.

De bulletalie aan bakboord brak, de grootzeilschoot zwiepte over en het scheenbeen van Harry werd buffer tussen schoot en kuiprand.

Wit om de neus en dizzy van pijn verdween hij naar de hondekooi. Naar zijn idee kon er wel iets gescheurd of gebroken zijn. Een voelbare breuk viel niet te ontdekken. Bewegen en belasten ging nog wel een beetje, zij het pijnlijk. Geen direkte reden om akkuut hulp in te roepen. Uit voorzorg hebben we toch maar de jury in Larvik opgeroepen om voorbereid te zijn op mogelijke komplikaties.

Na verloop van tijd vertoonde de AP weer enig hoopgevend leven. De finish was rechtop in de wind. Vlagerig, soms slapjes en schiftende bij een zeer wanordelijke zeegang. Het kustgebied daar staat erom bekend. Vaart maken was een hele opgave; met een flinke knik in de schoten kwam de vaart er een beetje in. Een deelnemer in de buurt met aangesnoerde schoten bleef ter plekke op en neer dansen. De provisorisch vastgezette voorstag kreeg het vol voor de kiezen met dat hobbelen aan de wind. Dichter onder de kust werd het helderder, de Svenner-vuurtoren blipte geduldig en alleen de finishboei liet zich in de schemering moeilijk ontdekken.

Uiteindelijk kwam er toch nog een tweede plaats uit de bus. De 'Garuda' uit Lauwersoog bleek in berekende tijd een uur voor te liggen. En dat met een gave spi en zonder dikke onweersbui; 'slechts' een geknapte spinnakerschoot.

Goed gevaren, dat wel, een dikke pluim waard.

Johan Klaver met de 'Danae' had maar één uur zonder spi gevaren. Zij hadden continu de zwaar weer spi opgehad, stabiel geschoot en zaten met alle hens op de hoge kant.

'Securité, securité, haal ons uit de planee, we kunnen niet meer stoppen.' Een prima op elkaar ingespeeld team; goed voor de eerste plaats IMS-B. In de match-race met de noorse Ynglings veroverden zij zeer verdiend de hoofdprijs: het door het maandblad 'Zeilen' aangeboden halfmodel van de oorspronkelijke reddingboot 'Colin Archer' De hele club zeilers lag in de handelshaven van Larvik. Geen fraaie plek, maar wel allemaal bij elkaar en op loopafstand van de stad. In tegenstelling met de voorgaande keren liet de zon het afweten, ze was moe van twee maand continu werken. Boreas en pluvius voerden de boventoon. Ondanks dat was de slotfase wederom een topper. De races met de Ynglings werden onder prachtige omstandigheden verzeild. Kort daarna gedurende de prijsuitreiking sloeg het weer om en plensde het vrijuit. Het feest werd met veel plezier vochtig maar warm voortgezet in het gezellige bomvolle clubhuis (tot in de kleine uurtjes).

De CAMR organisatoren hebben het weer gefikst, een zesde succes.

Ik ook tevreden; ook mijn zesde race was goed verlopen.

Tijdens de later gehouden bijeenkomst in november kwam een en ander tot uiting.

Veel enthousiasme en opvallend weinig kritiese geluiden.

De meesten kwamen van zeilers die voor de eerste keer hadden meegedaan. Met name over de starttijd; Martin Loos wist duidelijk te maken dat dit alles met de veiligheid te maken had. Dit vanwege het tij in het Westgat. Op de gekozen manier hoefden de begeleidende schepen niet direkt hulpverlenende akties te gaan ondernemen. Een ongunstige tij-, wind- en zeegangkombinatie zou met zoveel schepen adequate hulp. verlening belemmeren.

Vanaf deze plaats een pluim voor de CAMR-organisatie en al haar medewerkenden.

Fred Licht 67

Van de tocht van Blue naar de Baltische Staten geven deze tekeningen een hele kleine sfeerimpressie.

68

Virtsu Estland

1\

69

Russian lnnKnivastu Estland

VAREN OP EN WRAKDUIKEN IN DE NOORDZEE Door de goede weersomstandigheden van de afgelopen zomer, hebben wij veel weekeinden met de Zeester kunnen uitvaren om met sportduikers te gaan wrakduiken op de Noordzee.

De wrakken waar wij op duiken zijn erg verschillend, zodat iedere duik weer een avontuur op zich is. De bedoeling is dus om zoveel mogelijk wrakken te lokaliseren. De posities staan vermeld in het wrakken-register.

Elk wrak dat gepeild wordt door Rijkswaterstaat of de Hydrografische dienst van de Marine krijgt een nummer, daar de naam van het wrak vaak niet bekend is. De positie wordt aangegeven in graden, minuten en seconden.

Na de seconden omgerekend te hebben in honderdsten van minuten, varen we met de AP-navigator naar de positie en zoeken hier de bodem af met de fishfounder.

De watersporters die met hun boot op zee varen komen ten noordwesten van de verkenningston van het Huibertgat de west kardinale tonnen tegen van de Kalo en de Amerskerk.

Het wrakkenregister geeft aan dat de Kalo op een positie ligt van: 53° 35' 18" NB 6° 10' 11" OL dit is: 53° 35' 30/1oo NB 6° 10' 18/mo OL Wij hebben het wrak gevonden op de positie van: 53° 35' 27/100 NB en 6° 10' 17/loo OL. Dit is dus 54 m. Zuidelijker en 10 m. Oostelijker.

Bij een ruwe zee is het moeilijk om een wrak op de fishfounder te herkennen omdat deze de deining ook aangeeft. Het zoeken naar nieuwe wrakken doen wij bij voorkeur bij een rustige zee, wat overigens niet zo vaak voorkomt.

Naast elk wrak bevindt zich een slijpgeul die vaak tussen de 5 en 10 meter dieper is dan de omliggende bodem.

Aan de kant van het wrak waar geen stroom loopt bevindt zich altijd een grote school vis.

Als we tijdens het zoeken geen wrak op het scherm zien maar een slijpgat of een school vis dan weten we dat we vlak bij het wrak zijn langs gekomen.

De Victorie city boven Ameland ligt op een diepte van 18 m. maar heeft een slijpgeul van 33 m.

Dit komt omdat het schip in twee helften is gebroken en de stroom hier tussendoor glipt.

Het duiken doen we op de kentering omdat er dan weinig stroom loopt. De Zeester ligt dan met een tros aan het wrak vast, die daar door twee duikers is bevestigd. De blauw/witte seinvlag A hangt dan in de mast, zodat andere schepen weten dat er zich duikers in het water bevinden en dus afstand kunnen houden.

Als er op wrakken gedoken wordt die in de aanloop route liggen van b.v. het Rifgat of de Westereems dan nemen we kontakt op met de loodsboot en geven we onze positie door. Grote schepen die dan de Eems willen op- of afvaren worden dan door de loodsboot ingelicht.

72

De Kalo en de Amerskerk zijn de enige wrakken boven Ameland en Schiermonnikoog waar een wrakton bij ligt.

In de drie jaar die we met de Zeester op wrakken-jacht zijn hebben we ongeveer 30

wrakken gevonden.

Hier volgen enkele van deze wrakken met hun wraknr., naam (indien bekend) en positie.

Ten noorden van Ameland Wraknummer:

Naam:

Positie:

Oriënte

53° 34' 25" NB 530 5° 56' 95" OL Cubaans vrachtschip, 't ligt intact op z'n zijkant. Lading was sinaasappelen.

Opgedoken voorwerpen: Telegraaf uit de stuurhut en enige borden uit de kombuis.

53° 35' 13" NB 5° 56' 91" OL Grieks vrachtschip, staat recht op de bodem. Lading cementzakken.

Opgedoken voorwerpen: Telegraaf, sleeplog en enige patrijspoorten.

479

Elphis

392

Eurebian Sun

532

Victoria City

562

onbekend

53° 37' 76" NB bij TE 5° 56' 40" OL route Vrachtschip. Lading rollen ijzer. Brug en masten door de marine opgeblazen, anders leveren deze gevaar op voor de scheepvaart.

53° 33' 80" NB 5° 37' 40" OL Engels vrachtschip gezonken in 1958 door aanvaring in dichte mist.

53° 32' 65" NB 5° 52' 15" OL Stoomschip. Wrak ligt op de bodem uit elkaar. 2 grote stoomketels.

Opgedoken voorwerpen: 2 koperen boordlichten petroleum, enkele patrijspoorten.

Ten noorden van het Westgat

423

onbekend

53° 36' 19" NB 6° 01' 96" OL

Stoomschip. Wrak ligt uit elkaar.

367

53° 43" NB 6° 02' 88" OL Staat recht op de bodem. Wrak ligt vol met lege bierflessen.

1086 394

onbekend

Tyningo Stoomschip

53° 37' 88" NB 6° 03' 17" OL

Wilhelm Luhring

53° 38' 25" NB 6° 00' 33" OL

Duitse kustvaarder. Lading boomstammen.

73

Ten noorden van Schiermonnikoog

1113

Frie Ling Maus

53° 38' 77" NB 6° 07' 07" OL Stoomschip. 3 stoomketels. Alleen voorschip nog intact.

420

Erns von Briesen

467

onbekend

161

onbekend

- 53° 35' 88" NB 6° 07' 62" OL Duitse voorposter. Boot met een kanon op het voorschip.

53° 34' 60" NB 6° 12' 68" OL Duits oorlogschip 2eWereldoorlog. Ligt op de zijkant.

53° 40' 38" NB 6° 20' 27" OL Duitse Sperrbrecher 2eWereldoorlog. Bel opgedoken met opschrift IRIS 1935, 2 patrijspoorten.

1089

Capella

53° 38' 08" NB 6° 12' 95" OL

Schip intact. Ligt op zijkant.

1116

Lasbeck

53° 38' 65" NB 6° 15' 72" OL

Stoomschip. 2 stoomketels.

Wij hopen vanaf de maand april weer volop te kunnen genieten van mooi weer en heel veel duikplezier.

U begrijpt dat wij, indien mogelijk, ieder week-end weer zullen uitvaren om op de wrakken in de Noordzee te gaan duiken.

Klaas Koch

74

BOTJES IN DE DOLLARD De bot is een platvissoort die voorkomt van de Middellandse Zee tot aan de Baltische wateren. Het is een echte kustgebonden soort. De schol is de verder uit de kust voorkomende naaste verwant van de bot. Botten komen ook voor in de Waddenzee. Vroeger werd er veel op gevist, tegenwoordig is het een commercieel niet zo interessante soort. Bijzonder aan de bot is, dat hij zowel in zoet als in zout water kan leven.

Botten zetten hun eieren in de Noordzee af in februari-maart. De eieren zijn ongeveer een millimeter groot, en geheel doorzichtig; door het zoutgehalte van het zeewater drijven de eieren. Na ongeveer een week komen de eieren uit: ze worden dan larven genoemd (Afbeelding 1). Ze zijn op dat moment 3 mm klein, en doorzichtig met kleine zwarte pigmentvlekjes. Hun voedsel krijgen ze uit de dooierzak, die een restant is van het ei. Doordat ze nog zo klein zijn laten ze zich passief meevoeren door de zeestroming. Meegevoerd door de stroming en het getij, arriveren ze omstreeks april in de Waddenzee in groten getale, en zo ook in de Dollard. De Dollard vervult in het leven van de bot de funktie van kinderkamergebied.

a mm

Afbeelding 1 de botlarve op de eerste en twaalfde dag Inmiddels zijn de botlarven dan bijna 1 cm groot, en er is iets merkwaardigs met ze aan de hand: ĂŠĂŠn van de twee ogen begint te verschuiven. Eerst nog nauwelijks merkbaar, de larve is nog gewoon symmetrisch (Afbeelding 2). Maar na een paar dagen zie je wel degelijk iets veranderen, en kun je constateren dat de larve "plat" wordt. Dit proces heet de metamorfose, en het is iets dat bij alle platvissoorten plaatsvindt in de loop van de ontwikkeling.

Als je omstreeks april/mei bij Nieuw Statenzijl door de schutsluis de Westerwoldse Aa opvaart, zul je tijdens het schutten in de sluiskom botlarven, die zich in het laatste stadium van de metamorfose bevinden, kunnen zien zwemmen. Ze trekken naar het zoete water toe.

Dreven de larven eerst passief in het water, na de metamorfose gaan ze op de bodem leven en beginnen aktief te zwemmen en voedsel te zoeken. Het is dan zo'n beetje eind mei. De temperatuur van het water is nu ook wat hoger, en daardoor groeien de botjes snel. Totdat ze 3 cm groot zijn, lopen ze het gevaar om door garnalen opgevreten te worden. Van de massale hoeveelheden larven die er aanvankelijk waren blijft maar een fraktie in leven.

Als het Waddenzeewater niet zo troebel zou zijn, zou je kunnen zien dat het onder water een levendige bedoening is. Met opkomend water trekken botjes in de Dollard de 75

Afbeelding 2 de metamorfose

4ca

4b

4b

5

platen op om zich vol te vreten met voornamelijk slijk-garnaaltjes (Corophium) - hoewel onderdelen van wormen ook niet versmaad worden - en als het water afgaat trekken ze zich - volgegeten - weer terug in de prielen en geulen. De botjes houden van de wat meer slikkige platen en vrij ondiep water. Behalve jonge bot, trekt ook jonge schol de platen op. Andere vissoorten die 's zomers in de Dollard boven de platen te vinden zijn, zijn grondels, spiering, zeenaalden en een enkele puitaal. Jonge garnalen komen ook in grote hoeveelheden voor.

In september zijn de botten die in maart werden geboren al ongeveer 8 cm groot. Van september tot het volgende voorjaar groeien ze niet veel meer, en wanneer de watertemperatuur in het najaar sterk daalt, zoeken de jonge botten dieper water op. Behalve in de Waddenzee en Dollard, kun je de bot vanwege zijn voorkeur voor zoet water ook aantreffen in onder andere de Eems, het Lauwersmeer en het IJsselmeer.

De botten vinden op hun weg naar het zoete water vaak hindernissen in de vorm van dijken en sluizen. Was de voormalige Zuiderzee een belangrijk gebied voor botten, tegenwoordig wordt de toegankelijkheid van het IJsselmeer voor vissen bemoeilijkt door de Afsluitdijk. Het is nog niet goed bekend waarom botten naar zoet water trekken: misschien omdat de watertemperaturen er hoger zijn en ze daardoor sneller kunnen groeien, misschien omdat er meer voedsel en minder concurrentie van andere vissoorten is, of omdat ze er minder last hebben van besmetting met parasieten.

Wanneer de botten geslachtsrijp worden, rond hun tweede of derde levensjaar, verlaten ze het zoete water om zich in zee voort te planten. Hierna blijven ze definitief op zee.

Zwanette Jager - marien biologe 76

AANLOOP VAN HET WESTGAT ZONDAG 5 JULI '92: een gure, drijfnatte en zilte inswinger voorafgaand aan de CAM Race Een tocht met slecht weer is een beproeving voor mens en materiaal. Als voorafje van de Colin Archer Memorial Race maakt ze duidelijk waar het nog aan kan schorten. De 'Redjeki' van Wim de Kleine kwam buitenom naar Lauwersoog in het weekeinde voorafgaande aan de start van de eigenlijke race. De hele CAMR-bemanning was aan boord: Wim de Kleine, zijn zoon Iskander, Jaap Elzinga, Harry Wolfkamp en schrijver dezes Fred Licht.

Het werd afzien door een harde gure wind uit ONO, regen, bakken buiswater en een dikke 3 meter tijverschil. De volle, door wind versterkte eb bij springtij stond tegen op de Zoutkamperlaag.

Een wijze van toegift als je denkt het gehad te hebben.

Het is zaterdag 4 juli wanneer de 'Redjeki' Hindeloopen achter zich laat. De hele club is aan boord, vijf man sterk. Samen de boot buitenom naar Lauwersoog brengen. Een sfeerproefje voor de komende wedstrijd. Eerst naar Vlieland. Daar overnachten en vroeg in de ochtend er weer uit om bijtijds in Lauwersoog te kunnen zijn.

De eerste etappe verloopt naar wens; een noordoostenwind tĂŠgen betekent grotendeels opkruisen. Da's geen ramp want de 'Redjeki' vindt dat lekker en laat zich licht sturen. Het is een stijf gebouwd, degelijk schip naar ontwerp van Ed Dubois: een Liberator 35. Ze heeft mooie lijnen, beweegt prettig en heeft een zeer ruime kuip met stuurwiel. Schipper Wim kan er mee lezen en schrijven.

Voor de sluis in Kornwerderzand moeten we even pauzeren wegens de drukte. Daarna gaat het via de Boontjes langs Harlingen richting eilanden. Even na half twee is het hoogwater voor Harlingen. Vanaf dat moment zal de eb met toenemende sterkte naar buiten jagen. Op die dag met een maximaal tijverschil voor de maand juli vanwege springtij. Met de stroom mee uiteraard geen probleem. Een matige noordooster zorgt voor een borrelend zog en het waterige zonnetje doet de rest. Boven de Richel vallen we zo ver mogelijk af om een heel eind tegenstroom in de Vliesloot te vermijden. Het gorgelt daar met zeker 3 knoop om de boeien! We blijven niet langer dan nodig in de hoofdstroom en kruipen onder de wal naar de jachthaven. Een aantal andere zeilers sukkelen voordewind nog rond de oostpunt van Vlieland. De een na de ander gaat met motorgeweld verandering in de situatie brengen terwijl wij reeds binnen een plaatsje zoeken voor de nacht. Even na 7 de volgende ochtend zal de vloed opkomen. Het is dan zaak bijtijds weg te zijn door de Stortemelk.

Je kunt niet op Vlieland geweest zijn zonder even een beentje gestrekt te hebben in het dorp. Natuurlijk hadden we ook wel zin in een lekkere hap en vonden ons plekje in het bruine sfeertje van het visrestaurant.

S'ochtends vroeg eruit; samen met een Dehler die richting Borkum ging. Bewolkt weer, grauw, matig zicht en een stevige 4 uit noordoost! Het zou toenemen volgens de verwachtingen Al voor de laatste Stortemelk-boeien was er ruimte om hoog aan de wind over bakboord langs de Westergronden te komen. Hoe eerder dat kon, hoe voordeliger. Vroeger was de route naar het oosten een stuk korter via het Boomkensdiep en het Noordgat. Tegenwoordig moet je weer helemaal met een omweg om de gronden heen via de Stortemelk. Dat kost uren tijd, zeker als er gekruist moet worden naar Lauwersoog.

De Dehler was verder de Stortemelk afgevaren maar was ons een eind voor. Ook zij vonden het kennelijk handzamer om zeil te minderen. Echt aangenaam weer was het niet, doordouwen maar en kijken of we een beetje konden opschieten. Je mikt er zo mogelijk op om met het tij mee door het Westgat naar binnen te komen.

77

Opschieten deed het helaas niet. Op en neer slagen makende tussen de TE-route en de kust ploegde Redjeki oostwaarts. Het zicht werd er niet beter op. De wind was net te oostelijk om lange slagen langs de kust te maken, zelfs uiteindelijk niet boven Ameland.

Een enkele zeilende tegenligger deinde onder vol tuig relaxed westwaarts. Wij daarentegen tornden verder met de high aspect fok en een rif, koud en nat, deels al wat stilletjes door katterigheid en doorsiepelende zoute ellende. Moeizaam hoogte houdende met de boortoren boven Ameland in zicht. Maar wéér een extra slag naar het noorden makende om niet te dichtbij de uitlopers van de Wierumergronden te komen.

Duidelijk was al wel dat we tij tegen zouden hebben. Even voor 3 kenterde het tij en zou de stroom naar buiten gaan lopen. Loodgrijze massa's trokken over, af en toe het zicht bemoeilijkend. Ongemakkelijke steile golven en flinke kletsende rollers stoven over.

Wéér een slag naar het Westgat maken over stuurboord. Er moest genoeg water staan op dat moment om langs de gronden in het Westgat te kunnen komen. Het poeierde er over, een wilde dans door water en schuim. Verder voor aan stuurboord kuifde het wit en heftig. Dat zou geen doen zijn om daar doorheen te gaan al zou er voldoende water staan. Via de marifoon (Kustwacht Schiermonnikoog) kwam de mededeling dat er wel rollers voorkwamen in het Westgat, maar dat binnenlopen in principe te doen zou zijn mits goed bedacht zijnde op achteropkomende brekers.

Vooruit was het te wit van brekers en geen boei in zicht. Wim besloot hoe dan ook nog een slag naar buiten te maken naar dieper water. Eerst de verkenningston zien en vervolgens vanuit een noorderlijker positie het gat inlopen.

Dat leek eindeloos lang te duren, verder hotsebotsend. Krap een mijl verder verwijderd was daar moeizaam de ton waar te nemen en ook een boei van het Westgat. Overstag gaan viel niet mee, kunst en vliegwerk om op het juiste moment tussen alle zeeën in door de wind te gaan met voldoende snelheid.

En toen klaarmaken om het gat in te lopen, halve wind varende. Eindelijk gemakkelijker lopende en met iets van opgewondenheid om surfers te maken het Westgat in. Een rif eruit om goed vaart te houden voor het sturen en voldoende druk in de zeilen. Ondanks alle verkilling, volgelopen laarzen en doorweekte delen toch de lol nog te pakken. In de buurt van de WG1 kwam er een dikke zee achterop en in een wervel van bruisend schuim kwam de kont omhoog en schoot de 'Redjeki' versnellend vooruit.

Machtige momenten zijn dat, zeker als alles onder controle blijft. En dat was het dan zo'n beetje. De overige rollers in weer dieper water waren beduidend minder spectaculair.

Na alle spanning en wilde bewegingen van de afgelopen uren leek het stuk water naar en voorbij de Engelsmanplaat een trage rit.

Een fikse stroom tegen vertraagde de vaart over de grond aanzienlijk, ondanks snelheden van 8 knoop.

Wat wil je. Eb bij maximaal springtij, de Zoutkamperlaag uitgejaagd door een harde noordooster. Eindeloos lang dat laatste stuk. Hoog aan de wind, overstuivend buiswater door een narrig korte golfslag; op dat moment kruipt de kilte naar binnen.

Zeker voor de doornatte katterige scheepsmaatjes aan boord. Ik nog lekker voelend met m'n warme dichte geïsoleerde pak; een zegening onder die omstandigheden.

Zouden we de sluis nog halen? Het leek een dubbeltje op z'n kant te worden. Toch maar via de marifoon een seintje geven dat we er aan kwamen. Nul, komma, nul; het witte kastje had zoveel druipers over zich heen gekregen dat het was verzopen in eeuwige stilte. Reparatie bleek later niet eens haalbaar; het zoute water liep er nog uit Om half zeven liepen we binnen, dubbel rood op de sluis; helaas!

- een half uur te laat!

Een stevig inswingertje. Een paar zwakke punten in de uitrusting hadden zich ondubbelzinnig gemanifesteerd. Een paar goede zeilpakken en een andere marifoon stonden nu hoog op de prioriteitenlijst.

78

Tijdens de Colin Archer Memorial Race zijn die vernieuwingen uitstekend van pas gekomen!

Nuttig zo'n goed afgelopen doopje vooraf, die ervaring blijft goed hangen Fred Licht

79

ALLERLEI Jaarboek 1993 is op het Clubschip in voorraad, ook voor niet-leden en als tweede exemplaar thuis. Prijs f 10,— Zomertijd 1993 begint op 28 maart om 02.00 dur en eindigt 26 september 03.00 uur.

Denkt U bij nieuwe "aanschaffen" aan onze adverteerders? Zij hebben U en ons veel te bieden!

Zeilplank-opbergtip: voor f 45,— in de kelder van het Clubschip.

Op het mededelingenbord in het Clubschip kunt U Uw advertentie kwijt (wel even terughalen als de koop gesloten is) en er zijn mededelingen over data van schietoefeningen, waarschijnlijk de nieuwste ontwikkelingen m.b.t. diepten op het Wad in onze regio en verdere voor ons als watersporters van belang zijnde mededelingen.

De Friese Elfstedentocht per boot. Een evenement van klasse!

Dit jaar van 19 tot 25 juli. Inschrijfgeld f 100,—. Voor motor-, zeil-, roeiboten en kano's.

Inschrijven bij Friese Elfstedenweek, Lucas van Leydenstraat 22, 8932 DJ Leeuwarden.

Het fotoboek kunt U nog steeds kopen op het Clubschip en bij het secretariaat van de vereniging.

Zeillessen: voor beginners en gevorderden op zaterdagochtenden voor maximaal

drie groepen à 12 deelnemers in de leeftijd van 7 t/m 12 jaar. Inlichtingen en opgave vóór 15 april bij H. Boonstra, Valge 19, Leens, telefoon 05957-1811.

Clubschipdienst doen? Eventueel zelfs een hele week in de zomer of één van de

weekends of een gedeelte van een zomerweek. Schroom niet. U wordt ingewijd in alle kneepjes!

Aanmelden bij Mw.T.Loos, tel 05192-49248.

En ook de wedstrijdkommissie kan Uw hulp gebruiken tijdens evenementen. Schiet ze even aan. Een half woord is genoeg....

In de winter Klaverjassen: 3evrijdagavond in de maand.

U bent ook éénmalig welkom. (En ze spelen niet met het mes op tafel!)

Al "redder aan de wal"? Donateur van de K.N.R.M.? Gauw doen!

Spinozastraat 1, 1018 HD Amsterdam. Giro: 26363. Minimaal f 25,—. U steunt zo het reddingswerk en blijft op de hoogte van aktiviteiten door toezending van "De Reddingboot".

Zwemvesten: Zoekt U een goede bestemming voor Uw in onbruik geraakte zwem-

vesten voor kinderen van 7 tot en met 12 jaar?

Schenk ze dan aan de Jeugdkommissie en bel H. Boonstra, telefoon 05957-1811.

Vrouwenzeilen naar Norderney zie blz. 3

80

De fotokommissie heeft in het Clubschip een fototoestel liggen. Niet om daar te laten liggen, maar om voor de vereniging bezienswaardige feiten vast te leggen. Dus maakt U een gedenkwaardig feit mee, neem dan even kontakt op met de clubschipdienstdoenden.

Ook het komend seizoen kunt U er op woensdagavond even tussenuit knijpen: Midweekzeilwedstrijden van 1 mei tot 1 juli. Start 19.00 uur. Inl.: Ankie Salters.

Op zaterdag tussen 17.00 en 18.00 uur kosten alle drankjes en koffie en thee f 1,— per stuk (buitenlands gedistilleerd en longdrinks uiteraard ƒ 2,—) tijdens het "Happy Hour" op het Clubschip.

De STAN (Sail Training Association Nederland) wil jongeren in de leeftijd van 16 tot 25 jaar de gelegenheid bieden om deel te nemen aan zeezeilreizen. Schepen vanaf 30 voet (9.14 m) kunnen aan STAN-wedstrijden deelnemen, mits de bemanning uit zeker 50% jongeren bestaat. Informatie Clubschip of Postbus 55, 2340 AB Oegstgeest, tel. 071-153013. Iets voor Uw schip en bemanning?

Denkt U aan de Motorbootbehendigjeidsrace?

Zaterdag 11 september (zie blz . ?'n?)

Deze beelden van de kleine Int. Moth's zult U het komend jaar waarschijnlijk niet zien op het Lauwersmeer: helaas werd de groep deelnemers aan de wedstrijden zo klein dat we hebben moeten besluiten de organisatie dit jaar niet op ons te nemen.

81

GETIJVERSCHILLEN Gemiddelde tijdsverschillen voor Hoog en Laag water ten opzichte van Lauwersoog.

Men dient rekening te houden met de mogelijkheid van aanzienlijke tijdsverschillen, afwijkingen.

Ameland (Nes) Baltrum Borkum Bremerhaven Brunsbuttel Cuxhaven DelfzijI Den Helder Den Oever Dover Eemshaven Emden Harlingen Hoek van Holland Holwerd Kornwerderzand Langeoog Noordpolderzijl Norderney Oude Schild (Texel) Schiermonnikoog Spiekeroog Terschelling Vlieland Wangeroog Wilhelmshaven

H.W.

L.W.

+ 0.07 + 1.08 + 1.03 + 2.58 + 3.48 + 2.43 + 1.48 - 2.36 - 1.39 + 1.38 + 1.08 + 2.28 - 0.27 + 4.17 + 0.15 - 0.44 + 1.13 + 0.53 + 0.58 - 1.53 + 0.11 + 1.23 - 0.49 - 1.23 + 1.23 + 2.28

+ 0.14 + 1.29 + 1.09 + 3.25 + 4.41 + 3.21 + 2.24 - 2.11 - 0.49 + + + + + + +

1.38 2.14 1.04 4.21 1.00 0.08 1.49

+ 1.29 - 1.37 + 0.05 + 1.49 - 0.42 - 1.04 + 1.49 + 2.39

Denk om de zomertijd: ĂŠĂŠn uur erbij tellen.

GETIJTAFELS:

82

De getijtafels zijn overgenomen uit "Getijtafels voor Nederland 1992", uitgegeven op last van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat.

DELFZIJL mei 1993 datum

1 za 2 zo 3 ma 4 di 5 wo 6 do VM 5.34 7 vr 8 za 9 zo 10 ma II di 12 wo 13 do LK 14.19 14 vr IS za 16 zo 17 ma 18 di 19 wo 20 do 21 vr

NM 16.06

22 za 23 zo 24 ma 25 di 26 wo 27 do 28 vr 29 za 30 zo 31 ma

EK 20.21

juni 1993

hoogwater

laagwater

h min NAP MET +cm c.q. zomertijd

h min NAP MET - cm

7.50 20.16 9.05 21.26 10.10 22.30 11.10 23.26 11.54 -

99 131 105 138 116 147 126 152 134 -

1.26 13.51 2.42 15.05 356 16.20 5.00 17.28 6.06 18.32

163 144 171 153 185 169 194 180 197 189

0.21 12.51 1.05 13.36 1.56 14.16 2.34 14.55 3.30 15.46

154 143 153 150 150 156 143 159 134 157

7.03 19.29 7.53 20.18 8.36 21.01 9.13 21.41 9.49 22.18

196 198 195 205 194 '209 191 208 187 200

4.10 16.20 4.44 17.06 5.46 17.56 6.36 18.44 7.30 19.50

122 152 110 144 101 136 96 129 95 125

10.26 22.56 10.59 23.36 11.36 0.16 12.19 1.10 13.25

179 187 170 172 158 158 145 147 133

8.30 20.55 9.34 21.54 10.46 23.00 11.36 23.46 12.16 -

99 124 107 127 119 133 130 137 139 -

2.20 14.51 3.30 15.56 4.26 16.52 5.20 17.46 6.06 18.30

145 132 155 144 168 158 178 167 183 174

0.30 12.55 1.16 13.36 1.56 14.16 2.31 14.46 3.06 15.26

141 147 142 151 142 154 140 156 135 157

6.51 19.16 7.33 19.56 8.13 20.36 8.51 21.19 9.26 21.55

186 180 188 186 188 190 185 191 179 187

3.46 16.06 4.36 16.50 5.26 17.45 6.36 18.34 7.36 19.56 8.36 21.01

130 157 123 155 115 150 108 144 105 140 108 140

10.00 22.36 10.46 23.22 11.31 0.12 12.26 1.12 13.31 2.20 14.46

173 182 167 178 162 174 156 172 154 174 158

datum

1 di 2 wo 3 do 4 vr

VM 15.02

5 za 6 zo 7 ma 8 di 9 wo 10 do II vr 12 za

LK 7.36

13 zo 14 ma 15 di 16 wo 17 do 18 vr 19 za 20 zo NM 3.52 21 ma 22 di 23 wo 24 do 25 vr 26 za 27 zo EK 0.43 28 ma 29 di 30 wo

hoogwater

laagwater

h min NAP MET +cm c.q. zomertijd

h min NAP MET - cm

9.40 22.06 10.47 23.06 11.36 0.06 12.31 0.56 13.04

115 141 124 143 135 143 146 142 154

3.26 15.52 4.30 17.00 5.39 18.11 6.42 19.13 7.36 20.04

80 68 84 76 84 83 83 91 83 97

1.40 14.01 2.30 14.40 3.16 15.14 3.56 16.06 4.24 16.46

139 161 134 164 127 163 120 159 113 152

8.16 20.47 8.58 21.26 9.31 22.03 10.06 22.36 10.38 23.10

82 99 81 98 81 93 79 86 75 74

5.09 17.36 6.01 18.17 6.51 19.00 7.45 20.05 8.46 21.06

108 143 103 134 100 126 100 120 104 119

11.12 23.46 11.49 0.26 12.36 1.11 13.25 2.20 14.40

66 62 55 52 44 45 33 42 29

9.45 21.55 10.46 23.16 11.34 0.06 12.30 0.56 13.16

113 123 126 130 138 136 148 139 154

3.30 16.05 4.29 17.00 5.29 17.56 6.19 18.46 7.06 19.39

49 38 61 52 71 64 76 72 77 80

1.32 13.56 2.16 14.36 3.06 15.10 3.45 15.56 4.25 16.46

140 159 138 163 136 168 134 170 130 169

7.56 20.28 8.42 21.13 9.23 21.56 10.06 22.39 10.46 23.20

78 87 78 92 78 95 76 92 73 87

5.21 17.36 6.04 18.26 7.05 19.26 8.06 20.30 9./6 21.46

125 163 118 154 113 144 112 137 116 133

11.29 0.08 12.16 0.56 13.11 1.56 14.16 2.55 15.26

80 65 72 60 66 57 64 59

70

LLWS 1985.0 =NAP -207 cm ; LAT =NAP -225 cm Cursief gedrukte tijdstippen zijn in ZOMERTIJD.

83

DELFZIJL augustus 1993

juli 1993 datum

hoogwater

laagwater

h min NAP MET +cm c.q. zomertijd

h min NAP MET -cm

10.21 22.51 11.26 23.55 12.16

26 34 38 35 50

4 zo VM 1.45 5 ma

0.51 13.05 1.36 13.46

6 di

1 do 2 vr 3 za

7 wo 8 do 9 vr 10 za I I zo 12 ma LK 0.49 13 di 14 wo 15 do 16 vr

datum

0.39 12.44 1.36 13.30 1.53 14.05 2.25 14.36

57 35 62 31 64 27 65 28 67

6.05 18.46 7.01 19.33 7.47 20.16 8.22 20.51 8.55 21.18

65 84 71 88 71 83 68 76 71 74

3.00 15.16 3.30 15.46 4.06 16.26 4.36 16.51 5.00 17.05

32 67 34 62 30 51 23 40 17 30

9.22 21.49 9.52 22.15 10.26 22.46 10.50 23.08 11.21 23.41

75 74 76 69 68 59 59 52 52 48

5.20 17.56 5.55 18.46 7.04 19.54 9.04 21.55 10.36 23.06

15 24 13 17 11 11 16 18 34 31

11.55

46

0.20 12.46 1.16 13.50 2.29 15.26 4.08 16.50

42 36 30 23 20 23 29 43

11.36 0.05 12.26 1.00 13.15 1.46 14.01 2.24 14.46

52 41 65 45 73 45 78 45 81

5.16 17.56 6.20 19.03 7.22 19.56 8.11 20.42 8.56 21.26

45 61 57 76 66 88 76 96 85 200

3.16 15.26 3.55 16.05 4.38 16.56 5.21 17.34 6.06 18.36

45 81 45 76 42 65 37 50 31 35

9.40 22.05 10.19 22.47 10.58 23.26 11.39

191 197 191 185 183 169 171

0.00 12.26

151 155

7.07 19.40 8.16 21.06 9.24 22.31 10.57 23.36 11.50

27 23 27 18 35 25 51 35 64 40 66

0.45 13.18 1.50 14.35 3.16 16.00 4.32 17.20 5.46 18.22 6.42 19.10

135 140 122 132 122 143 139 164 158 181 169 183

35 58 32 63

2.15 14.19 2.55 15.00 3.25 15.40 4.06 16.16 4.34 16.55

28 66 25 67 24 65 22 59 18 49

8.40 21.10 9.16 21.46 9.46 22.16 10.16 22.46 10.51 23.18

74

6 vr

77 84 80 82 77 74 70 63

7 za

5.26 17.30 5.44 18.06 6.24 18.40 7.24 19.34 8.35 21.04

12 38 06 28 03 21 02 15 06 15

11.22 23.49 11.56

60 54 50

0.25 12.38 1.11 13.30 2.16 14.45

47 41 40 30 33 23

13 vr

10.05 22.35 11.06 23.35 12.06

3.36 16.16 4.46 17.14 5.48 18.22 6.46 19.21 7.39 20.13

36 34 49 51 60 65 65 76 70 87

16 ma

4 wo 5 do

8 zo 9 ma 10 di II wo

14 za 15 zo

2.09 14.15 2.50 15.00 3.36 15.46 4.16 16.31 4.54 17.16

41 71 40 76 39 79 37 77 33 68

8.28 21.01 9.14 21.46 9.56 22.27 10.38 23.07 11.16 23.49

76 96 82 202 186 200 185 191 180 178

5.46 18.05 6.46 19.00 7.36 19.55 8.35 21.15 9.56 22.46 11.05 23.46

27 56 21 42 18 30 21 25 30 27 44 33

11.58

171

26 do

0.31 12.45 1.20 13.46 2.22 15.00 3.36 16.20 9.56 17.46

164 160 151 149 142 146 142 154 151 169

27 vr

23 vr

25 zo 26 ma EK 5.25 27 di 28 wo 29 do 30 vr 31 za

17 di

Cursiefgedrukte tijdstippen zijn in ZOMERTIJD.

NM 21.28

18 wo 19 do 20 vr 21 za 22 zo 23 ma 24 di 25 wo

28 za 29 zo 30 ma 31 di

LLWS 1985.0 = NAP -207 cm ; LAT = NAP -225 cm

84

LK 17.19

12 do

21 wo

24 za

h min NAP MET - cm

12.05

0.25 12.50 1.20 13.36

22 do

h min NAP MET + cm c.q. zomertijd 1 zo

65 66 67 75 71 86 74 91 74 90

19 ma NM 13.24 20 di

18 zo

laagwater

2 ma VM 14.09 3 di

4.06 16.41 5.16 17.56 6.21 18.59 7.18 19.48 8.03 20.33

19 23 35 33 49 39 59 41 65

17 za

hoogwater

EK 11.57

0.30 12.45

DELFZIJL

september 1993 datum

1 wo VM 4.33 2 do 3 vr 4 za 5 zo 6 ma 7 di 8 wo 9 do LK 8.26 10 vr II za 12 zo 13 ma 14 di 15 wo 16 do NM 5.10 17 vr 18 za 19 zo 20 ma 21 di 22 wo EK 21.32 23 do 24 vr 25 za 26 zo 27 ma 28 di 29 wo 30 do VM 19.54

oktober 1993

hoogwater

laagwater

h min NAP MET + cm c.q. zomertijd

h min NAP MET - cm

1.04 13.10 1.46 13.33 2.06 14.05 2.25 14.46 3.07 15.15

136 164 132 162 135 165 142 166 145 162

7.23 19.50 8.01 20.23 8.28 20.51 8.59 21.19 9.29 21.46

168 173 163 164 163 164 168 166 170 163

3.36 15.48 4.06 16.16 4.26 16.46 4.35 17.25 5.24 18.15

142 152 134 140 128 131 126 124 124 116

9.56 22.11 10.23 22.36 10.51 23.06 11.26 23.46 12.12 -

163 155 155 148 150 146 147 141 139

6.35 19.24 7.54 21.14 10.05 22.46 11.05 23.46 11.55 -

121 109 121 115 137 130 157 142 170 -

0.41 13.18 1.50 14.50 3.35 16.16 4.46 17.31 5.56 18.36

128 125 113 121 116 141 137 162 152 175

0.35 12.46 1.20 13.36 2.06 14.21 2.46 15.02 3.31 15.46

148 177 150 180 151 181 152 178 153 169

6.56 19.29 7.48 20.18 8.36 21.01 9.19 21.44 9.59 22.23

165 183 174 187 184 188 190 183 189 172

4.11 16.30 4.56 17.14 5.36 18.04 6.36 19.15 7.46 20.24

151 157 146 141 141 126 136 116 134 113

10.37 22.58 11.18 23.32 11.58 0.16 12.55 1.16 14.15

181 157 167 141 150 125 132 111 122

7.54 21.00 9.36 22.10 10.31 23.06 11.15 23.34 11.45 -

139 122 153 136 165 142 166 141 162 -

2.46 14.29 2.59 15.56 4.16 16.56 5.06 17.38 5.56 18.18

109 133 128 153 149 169 161 171 161 l'63

datum

1 vr 2 za 3 zo 4 ma 5 di 6 wo 7 do 8 vr

LK 20.35

9 za 10 zo 11 ma 12 di 13 wo 14 do 15 vr

NM 12.36

16 za 17 zo 18 ma 19 di 20 wo 21 do 22 vr

EK 9.52

23 za 24 zo 25 ma 26 di 27 wo 28 do 29 vr 30 za VM 13.38

31 zo

hoogwater

laagwater

h min NAP MET + cm c.q. zomertijd

h min NAP MET - cm

0.05 12.10 0.37 12.40 0.54 13.10 1.36 13.45 2.06 14.16

140 160 144 162 151 163 154 159 151 150

6.28 18.48 7.02 19.16 7.28 19.48 8.01 20.16 8.28 20.41

157 156 156 156 161 160 163 158 159 151

2.37 14.46 2.45 15.20 3.36 16.05 4.26 17.06 5.20 18.15

145 140 140 131 137 122 133 113 130 108

8.56 21.06 9.26 21.36 10.00 22.18 10.50 23.16 11.58 -

151 145 147 143 145 138 138 125 127 -

6.34 19.55 8.25 21.05 9.35 22.10 10.31 23.00 11.21 23.56

130 114 142 128 158 140 170 148 176 152

0.26 13.26 1.56 14.51 3.16 15.59 4.20 17.06 5.26 18.01

112 125 115 144 135 162 151 170 161 174

12.05 0.36 12.49 1.16 13.40 2.01 14.26 2.34 15.10

177 156 175 159 169 161 159 159 146

6.23 18.51 7.13 19.36 7.56 20.15 8.39 20.57 9.19 21.33

170 174 178 173 184 169 183 161 176 150

3.26 16.00 4.17 16.56 5.05 17.50 6.17 18.56 7.20 20.15

155 132 149 119 143 112 139 110 140 115

9.59 22.09 10.35 22.46 11.28 23.40 12.36 0.56 13.50

163 138 146 125 131 113 120 106 124

8.45 21.36 9.56 22.26 10.41 23.06 11.17 23.30 11.45 0.06 12.16

146 127 154 137 157 142 155 146 155 151 156

2.21 14.54 3.26 16.06 4.26 16.56 5.12 17.36 5.56 18.11 6.32 18.46

117 138 134 151 147 156 151 154 150 152 151 153

LLWS 1985.0 = NAP -207 cm ; LAT = NAP -225 cm Cursiefgedrukte tijdstippen zijn in ZOMERTIJD.

85

LAUWERSOOG juni 1993

mei 1993 datum

hoogwater

laagwater

datum

h min NAP MET + cm c.q. zomertijd

h min NAP MET - cm

145 136 149 144 150 149 148 152 145 154

6 zo

0.00 12.05 0.45 12.56 1.35 13.25 2.04 14.05 2.55 14.54

105 125 100 128 94 127 86 122 79 115

5.55 18.36 6.40 19.16 7.15 19.56 7.55 20.36 8.35 21.16

145 156 147 157 149 155 148 150 143 141

3.25 15.46 4.26 16.36 5.05 17.15 5.54 18.05 7.16 19.14

72 106 67 97 65 90 65 85 70 85

9.16 21.56 10.06 22.36 10.46 23.26 11.34 0.25 12.56

135 130 124 121 114 114 106

20 zo NM 3.52

8.10 20.14 9.06 21.20 10.06 22.10 10.40 23.06 11.26 23.34

80 89 91 95 101 100 110 102 116 103

1.41 13.54 2.46 15.06 3.25 15.55 4.12 16.39 5.01 1 7.25

119 111 128 122 137 132 142 139 144 144

150 145 152 150 153 153 152 155 150 155

21 ma

12.05

22 di

0.30 12.30 1.15 13.15 2.06 14.06 2.45 14.56

122 103 128 101 132 98 134 94 132

5.40 18.15 6.14 19.00 6.59 19.39 7.45 20.31 8.24 21.16

145 149 145 153 146 155 145 154 142 150

146 152 140 147 133 141 126 138 124 139 128

26 za

3.46 15.51 4.30 16.40 5.35 17.45 6.25 18.45 7.36 19.55

88 127 83 119 78 110 78 103 82 100

9.21 21.54 10.10 22.56 11.10 23.56 12.16 1.06 13.36

139 144 134 138 129 132 126 130 128

0.50 13.16 2.06 14.26 3.00 15.26 3.56 16.20

114 137 123 149 137 158 148 159 154

11.00 23.20 11.34 0.16 12.15 1.00 13.05 1.45 13.56

107 119 114 115 120 109 123 99 120

4.46 17.15 5.36 18.05 6.16 18.46 6.56 19.26 7.36 20.05

157 158 155 162 154 165 154 166 153 162

2.30 14.24 3.04 15.14 4.05 13 do LK 14.19 16.04 4.45 14 vr 17.04 5.55 15 za 18.04

87 114 74 106 65 98 59 91 59 88

8.15 20.56 8.58 21.36 9.46 22.26 10.35 23.20 11.24 -

148 152 139 139 127 126 115 117 106 -

11 vr

7.06 19.20 7.54 20.26 9.05 21.04 9.45 22.07 10.31 22.47

63 89 72 92 83 96 93 100 102 103

0.36 12.45 1.40 14.06 2.41 15.00 3.26 15.46 4.06 16.25

115 106 124 116 135 127 143 135 148 140

16 wo

11.05 23.15 11.45 23.55 12.10 0.35 12.46 1.15 13.13

108 105 113 105 117 103 120 99 121

4.46 17.05 5.26 17.48 5.55 18.26 6.36 19.05 7.10 19.39

2.06 14.05 2.56 15.06 3.50 28 vr EK 20.21 16.00 4.45 29 za 17.07 5.50 30 zo 17.55 31 ma 6.55 19.10

93 121 86 118 79 114 73 109 71 106 73 106

7.50 20.25 8.36 21.12 9.25 22.03 10.26 23.16 11.35 0.26 12.51

5 wo 6 do VM 5.34 7 vr 8 za 9 zo 10 ma 11 di

12 wo

16 zo 17 ma 18 di 19 wo 20 do 21 vr 22 za 23 zo 24 ma 25 di 26 wo 27 do

NM 16.06

1 di

2 wo

7 ma 8 di 9 wo 10 do

12 za LK 7.36 13 zo 14 ma 15 di

17 do 18 vr 19 za

23 wo 24 do 25 vr

27 zo EK 0.43 28 ma 29 di 30 wo

LLWS 1985.0 =NAP -170 cm ; LAT -NAP -180 cm Cursiefgedrukte tijdstippen zijn in ZOMERTIJD.

86

h min NAP MET -cm

1.30 13.56 2.36 14.55 3.30 15.55 4.19 17.01 5.16 17.55

11.56

4 di

h min NAP MET +cm c.q. zomertijd 80 107 89 108 99 109 109 107 118 -

65 98 70 104 80 111 90 117 98 119

3 ma

laagwater

8.05 20.15 9.06 21.26 9.44 3 do 22.15 10.46 4 vr VM 15.02 23.16 11.14 5 za -

6.10 18.25 7.15 19.46 8.36 20.34 9.30 21.40 10.27 22.36

1 za 2 zo

hoogwater

113 104

LAUWERSOOG juli 1993 datum

1 do 2 vr 3 za 4 zo VM 5 ma

1.45

augustus 1993

hoogwater

laagwater

h min NAP MET +cm c.q. zomertijd

h min NAP MET -cm

8.30 21.05 9.35 22.16 10.15 23.05 11.04

23.56 11.44

6 di

0.35 12.35 1.16 13.16 1.50

7 wo 8 do

/3.56

9 vr

2.25 14.35 3.06 15.16

10 za 11 zo

3.24

12 ma LK 0.49

13 di

15.34 4.05 16.20

4.54 16.54 5.47 18.04 7.15 19.24

14 wo 15 do 16 vr

8.25 20.40 9.20 21.35 18 zo 10.16 22.45 19 ma NM 11.06 13.24 23.36 20 di 11.45

17 za

92 100 103 100 113

17.51 5.44 18.31 6.30 19.06 7.06 19.41 7.40 20.09 8.16 20.46 8.50 21.26

139 147 143 148 147 146 145 139 138 130

78 102 73 94 70 86 69 82 75 83

9.26 21.56 10.00 22.36 10.46 23.15 11.39

128 122 119 115 109 109 101 105 98

87 90

1.40 14.20 2.56 15.26

121 98 127 96 131

94 132 92 129 89 122 84 112

101

2.05 14.46 3.16 15.46 4 10 16.57

5.06

0.26 13.07

109 108 119 121 128 132 133 140 136 146

1 zo

3 di

16 ma

9.57 22.15 10.47 21.28 23.26 18 wo 11.26

17 di

5.25

16.20

9.50 22.35 10.46 23.14 11.45

137 129 128 118 119

26 do

0.30 13.11 1.46 14.26 2.56 15.40

111

29 zo

17.21

29 do 30 vr 31 za

5.56 18.25 7.05 19.46 8.10 20.55 9.14 22.10

116 141 122 119 133

17.04 5.50 18.25 7.25 20.04 8.56 21.14

15 zo

93 121 87 108 85 97 88 92 97 94 109 99

28 wo

101

4.34

14 za

4.06 4.45

1.26

3.44 16,04

13 vr

26 ma EK 27 di

132 98 134

/3.35

11 wo

NM

_

19 do

0.06 12.17 0.44 12.56

20 vr 21 za

1.24 13.40 2.10 14.26 2.49 15.17

22 zo 23 ma 24 di

EK 11.57

25 wo

27 vr 28 za

30 ma 31 di

127 99 130 -

12.50

0.56

12 do

19.46 7.45 20.26 8.26 21.06 9.05 21.46

25 zo

97

1.44 14.06 8 zo 2.14 14.30 9 ma 2.44 15.06 10 di LK 3.14 17.19 15.24

139 152 143 155 146 154 146 149 143 140

6.55

0.26 12.25

7 za

6.04 18.55

3.46 16.26 4.36 17.15 5.26 18.06

120 100

6 vr

107 137 107 142 106 144 104 141 99 133

24 za

h min NAP MET -cm

10,14

5 do

0.25 12.26 1.16 13.05 1.56 13.56 2.36 14.45 3.14 15.30

23 vr

h min NAP MET + cm

22.55 11.10 14.09 23.45 11.46

4 wo

-

22 do

laagwater

2 ma VM

97 113 103 122 106 130 -

21 wo

hoogwater

c.q. zomertijd

132 134 134 140 136 144 136 147 136 147

100

datum

3.35 16.06 4.14 17.05 5.20 18.06 6.30 19.14 7.50

20.56 9.16 22.00 10.16 22.44 10.55 23.30

132 101

126 97 117

91 106 85 97

81 89 78 82 77 79

86 86 102 97

118 106 130 111

139 114 145 115 149 115

149 114 143 110 131 104 116 98 101

95 90 96 86 104 92 117

102 128 106 132

105

4.06 16.46 4.55

1735 5.40 18.10 6.16 18.46

6.46 19.16 7.16 19.45 7.50 20.15 8.20 20.46 8.45 21.11 9.21 21.40 10.01 22.25 10.44 23.26 12.06 0.45 13.46 2.16 14.56 3.26 15.55 4.16 16.56 5.10 17.55 6.01 18.41

6.46 19.20 7.30 20.06 8.10 20.46 8.56 21.16

127 140 131 142 132 139 133 137 137 138 142 139 142 135 136

127 127

121 120 116

112 108 101 97

92 92 96 101 113 115

129 125

138 131 144 136 149 141 151

21.55 10.20 22.45

146 148 147 141 143 131 135 118 123 104

11.14 23.44 12.39

109 92 103

1.26 14.15 2.40 15.25 3.45 16.26 4.46 17.10

94 112 108 127 122 136 128 137

9.36

LLWS 1985.0 =NAP -170 cm ; LAT =NAP -180 cm

87

LAUWERSOOG september 1993 datum

oktober 1993

hoogwater

laagwater

h min NAP MET + cm c.q. zomertijd

h min NAP MET - cm

1 wo VM 4.33

11.37

2 do

0.05 11.55 0.15 12.26 0.45 12.56 1.26 13.35

131 103 132 107 133 112 133 114 127

5.26 17.51 5.55 18.15 6.20 18.46 6.56 19.16 7.20 19.40

128 132 127 128 130 129 134 131 135 129

1.56 13.44 2.04 14.14 2.25 14.45 3.04 15.34 3.54 16.35

110 118 104 108 98 99 94 90 90 81

7.50 20.06 8.16 20.36 8.46 20.59 9.19 21.45 10.16 22.34

130 123 123 118 118 114 113 106 102 92

5.05 18.04 6.44 19.35 8.04 21.00 9.15 22.00 10.10 22.56

87 78 93 85 108 99 125 110 138 116

11.26 0.06 13.06 1.34 14.36 2.5e 15.36 3.44 16.26

91 82 92 89 110 107 128 120 137

16 do NM 5.10 17 vr

11.00 23.40 11.46

18 za

0.26 12.35 1.06 13.26 1.35 14.06

146 120 150 122 151 124 147 123 138

4.45 17.20 5.36 18.16 6.20 18.56 7.06 19.24 7.45 20.05

128 141 133 141 139 140 143 137 144 131

2.26 14.50 3.06 15.45 3.50 16.45 4.50 17.34 6.05 19.00

121 125 116 109 110 94 105 84 104 83

8.25 20.46 9.16 21.26 9.56 22.16 10.55 23.14 12.27 -

140 121 130 109 116 95 101 82 93 -

6.25 19.25 7.35 20.36 8.46 21.31 9.30 22.06 10.06 22.25

110 91 121 103 131 110 133 110 130 III

0.55 12.45 1.16 13.56 2.16 14.50 3.10 15.36 3.50 16.09

82 103 98 119 114 129 123 129 123 125

3 vr 4 za 5 zo 6 ma 7 di 8 wo 9 do LK 8.26 10 vr I1 za 12 zo 13 ma 14 di 15 wo

19 zo 20 ma 21 di 22 wo EK 21.32 23 do 24 vr 25 za 26 zo 27 ma 28 di 29 wo 30 do VM 19.54

datum

t vr

Cursief-gedrukte tijdstippen zijn in ZOMERTIJD.

laagwater

h min NAP MET + cm c.q. zomertijd

h min NAP MET - cm

10.14 22.45 10.44 23.04 11.25 23.35 11.55

5 di

0.15 12.14

129 116 130 121 130 123 126 121 118

6 wo

0.46 13.05 1.10 13.25 1.56 14.15 2.34 15.35 3.44 16.50

116 109 112 99 107 89 102 81 99 79

6.50 18.59 7.26 19.35 8.00 20.21 8.50 21.09 9.54 22.25

120 116 116 III 112 103 103 90 92 79

5.15 18.20 6.35 19.35 7.45 2036 8.46 21.26 9.24 22.11

103 86 115 98 129 109 139 117 145 123

11.36 0.11 12.55 1.26 14.00 2.20 14.56 3.16 15.46

94 86 111 103 127 118 134 126 134

10.27 22.56 11.10 2336 11.55 0.10 12.56 0.55 13.36

147 127 146 131 140 133 129 131 116

4.11 16.36 5.01 17.20 5.45 17.54 6.26 18.46 7.05 19.26

131 132 135 130 138 127 139 123 135 116

1.45 14.15 2.36 15.21 335 16.15 4.30 17.25 5.45 18.34

126 101 119 89 113 81 110 80 III 86

7.50 19.59 8.40 20.50 9.35 21.45 10.39 23.04 12.16 -

126 107 113 95 99 83 90 78 93

6.54 19.44 8.05 20.34 8.56 21.15 9.14 21.35 9.45 22.15 10.25 22.45

116 96 123 105 125 111 124 115 124 121 125 126

0.36 13.16 1.35 14.05 2.30 14.56 3.16 15.36 3.50 16.06 4.26 16.41

88 106 102 116 112 120 115 119 115 118 116 119

2 za 3 zo 4 ma

7 do 8 vr LK 20.35 9 za 10 zo 11 ma 12 di 13 wo 14 do 15 vr

NM 12.36

16 za 17 zo 18 ma 19 di 20 wo 21 do 22 vr

EK 9.52

23 za 24 zo 25 ma 26 di 27 wo 28 do 29 vr 30 za VM 13.38 31 zo

LLWS 1985.0 = NAP -170 cm ; LAT = NAP -180 cm

88

hoogwater

4.25 16.39 4.56 17.10 5.27 17.41 5.49 18.06 6.26 18.36

121 122 122 123 125 125 127 124 124 120

r

WAGENBORG PASSAGIERSDIENSTEN B.V.

BOOT-BUS-DIENSTREGELING SCHIERMONNIKOOG, GELDIG VAN I JANUARI 1993 T/M 28 MEI 1994 MAANDAG T/MVRIJDAG VAN LAUWERSOOG bus van Groningen (GADO)

(I)

bus van Leeuwarden (FRAM) bus van Dokkum (FRAM)

boot van Lauwersoog

08.20

10.20

12.20

16.20

18.20

f4 08.22 0 10.22 (D 12.22 0 16.22 C4) 18.22 C 06.04 C 09.04 CO 11.04 5 13.04 C 17.04 C 19.04

06.30

09.30

© 11.30

13.30

1730

(1 19.30

MAANDAG T/M VRIJDAG VAN SCHIERMONNIK000 boot van Schiermonnikoog 07.30 10.30 (2) 12.30 14.30 18.30

® 20.30

bus in Dokkum (FRAM)

08.48

11.48

13.48

15.48

19.48

C 21.48

bus in Leeuwarden (FRAM)

09.28

12.28

14.28

16.28

20.28

C 22.28

bus in Groningen (GADO)

09.23

12.20

C 14.20

16.23

20.23

'-.'' 22.23

0 aara.luitende Nis 111, 06.10. eenrek 7outkamp 0 van 01/07 t/tn 31/08/93 (D alleen op vrijdag. niet opI

e.ld,en

0 vanaf 01/06/03. eenrek. 12 Ovanal- 01/06/93. ,, nnck. 54

ZATERDAG VAN LAUWERSOOG 08.20

bus van Groningen (GADO)

bus van Dokkum (FRANI)

boot van Lauwersoog

10.20

C 12.20

16.20

2.08.11 '5., 10.22

bus van Leeuwarden (FRAM)

'...i. 06.04 ST',09.04

06.30

09.30

..5 " 12.22 '5. 16.22 ). 11.04 3, 13.04 9.. 1 -.04

'2)11.30 2)13.30

ZATERDAG VAN SCHIERMONNIKOOG boot van Schiermonnikoog 07.30 10.30 a.) 12.30

1730

a 14.30

1830

bus in Dokkum (FAAM)

08.48

11.48

13.48

'C 15.48

19.48

bus in Leeuwarden (FRAM)

09.28

12.28

14.28

16.28

20.28

bus in Groningen (GADO)

09.23

12.20

C 14.23 r116.23

20.23

0 kam' 01/06/93. vertrek. 54 0 van 01/06 1./to 31/0R/93 0 ,.n 01/04 1/tri 31/10/93. vanaf 01/06/93.1enr 1. FRAM 1254 0 vanaf 01/06/03. vertrek 0500 0 vana101/116/03. eenrek- 12 ZON- EN FEESTDAGEN VAN LAUWERSOOG bus van Groningen(GADO)

08.20

10.20

C 14.20

bus van Leeuwarden (FRA1A) 0 08.11 ® 10.25 2 14.25

16.20

a. 16.25

18.20 18.25

Extra afvaarten met aansluitend bus/ervoer: van Lauwersoog van Schiermonnikoog op

C 09.04 1) ''. 10.54 C 15.04 C 17.04 C. 18.54

11.30

12.30

a 1530

20/05/93,31/05/93.

12/05/94

© 19.30

13.30

14.30

19/02/93. 18/12/93 20/02/94

ZON- EN FEESTDAGEN VAN SCHIERMONNIKOOG boot van Schiermonnikoog 10.30 ® 12.30 a,16.30 18.30 2) 20.30

15.30 19.30

16.30 20.30

28/02/94 19/05/93. 24/05/93 31/(15/93, 23/05/94.

bus van Dokkum (FRAM)

boot van Lauwersoog

0930

(D 11.30

17.30

bus in Dokkum (FRAM)

11.48

(C 13.48

CO 17.48

19.48

bus in Leeuwarden (FRAM)

12.25

14.25

18.25

20.25

C O 22.25

bus in Groningen (GADO)

12.20

CO 14.23 CO 18.20 20.23

C 22.20

C) 21.48

Informatie over extra ingelaste afvaarten: zie Teletekst pag. '23.

(D van 111/04 t/n1 30/00/93. vanaf 01/46/94. venrek 0 .00 0 van 01/07 Cm 3 1/0,U93 0 van 01/113 1/n1 31/ ;2/9. , vanal 01,0 0 vanaf 011/06/93. vertrek. 12 0 VilIrdi 01106/93. v Wrok. 54 OVERMACHT VOORREHOUDEN. OVERNAME TOEGESTAAN MITS ONGEWLIZKED.

IN

LET OP GEWIJZIGDE VERTREKTIJDEN VAN DE FRAM PER 1 JUNI 1993.

N.B. Juiste gegevens bustijden kunnen op feestdagen afwijken.

Gegevens nog niet volledig bekend bij bij ter perse gaan van Jaarboek.

89

INHOUDSOPGAVE JAARBOEK 1993 1 2 3 4 5 6 8 9 11 12 13 15 16 19 23 32 34 38 43 46 47 48 50 53 55 56 58 62 68 72 75 77 80 82 83 89 90 91

90

Van de redaktie Samenstelling bestuur en gegevens Stichting Jachthavens Commissies en speciale aktiviteiten Van de voorzitter Mededelingen Stichting Jachthavens Jaarverslag 1992 Weerberichten Bruggen en sluizen (openingstijden en marifoon) Belangrijke telefoonnummers Fotocommissie Jeugdzeilen Clubschipcommissie Wedstrijdcommissie Wedstrijdprogramma Ledenlijst Vakantie op het Wad Het Reitdiep vroeger en nu Wetenswaardigheden Lauwersmeer Standaardgegevens wedstrijdtaktiek Vrouwenzeilen Lidmaatschapskaart Windkrachttabellen Recepten voor aan boord Van de wedstrijdcommissie De winterloods Een afvalzak met wasgoed Helgoland CAMR 1992 Tekeningen Blue in de Baltische Staten Wrakduiken in de Noordzee Botjes in de Dollard Aanloop Westgat zondag 5 juli 1992 Allerlei Getijverschillen Getijdetafel Delfzijl / Lauwersoog Dienstregeling bus / boot Schiermonnikoog Inhoudsopgave Wedstrijdformulier

GEGEVENS WEDSTRIJDSCHEPEN

N.B. volledig invullen s.v.p.

E

co

E

z

Klasse: I.M.S. u_ 1--

0

—J

LL

2 cci

O

'E

"E

tr) N E cn o cr; N 2 (1)

b>

0)

c

w

(1)

ID ID

ID

c

c c

tn

a)

E c 5

:E

a

CD

0)

Zeilboot/motorboot

(1)

/ kampioenschap Int. Moth.

d

Marifoon: a/nee j

n

is bereidbij de volgende evenementen teassisteren:

E

ASSISTENTIESCHEPEN:

O 02

Diameter schroef:

á

Aantal schroefbladen, indien vast opgestelde motor:

CD CO

Klapschroef:

2

Doorha len wat niet van toepassing is.

c

Spi./Bollejan etc.:

‘j-

Aanhangmotor:

(gemeten schepen)

N.K.K. — NietGemeten — Multihull— Rond-/Platbodem.

Staal/ Hout/ Kunststof

Zeil-/Wedstrijdnr:

"

E "E _.

O

E cri cc c

E

6 1.

0

E

a)

E ca

c

0

91

Gefrankeerd opsturen naar:

AANMELDINGSFORMULIER WEDSTRIJDKOM MISSIE 1993

J.G. Wagena Kramerstraat 21 9731 ML Groningen tel. 050-423230-423232

N.B. Volledig invullen s.v.p.

Ondergetekende: Naam: Adres:

tel.:

Postcode:

Woonplaats:

Geeft zich op voor de volgende activiteit(en): ❑ Lauwersoog - Borkum

start 22 mei

03.00 uur

❑ Garnalenrace L'oog - Borkum (over het wad)

start 22 mei

09.30 uur

❑ Voorjaarsrace

start 19 juni

09.30 uur

❑ Twaalf-uurs race

start 10 juli

07.00 uur

❑ Optimisten wedstrijd

start 12 sept.

11.00 uur

❑ Najaarsrace

start 25 sept. 08.00 uur

❑ Barbecue midzomernachtfeest na vrjr.race 19 juni met

pers.

❑ Barbecue afsluitingsfeest na najr.race 25 sept. met

pers.

Handtekening deelnemer:

Let op eventuele mededelingen op het bord in het clubschip!

92

ABMA'S JACHTWERF 'DE DOMP' BV, bouwers van de bekende Domp-zeilkruisers DK770, DK825, DK900 'multiknik' en DK860 met of zonder AK en de Dompvlets tot 11 meter

8605 CJ Sneek - tel.: 05150 - 19065

Honda buitenboordmotoren en generatoren SABB FARYMANN RENAULT YANMAR NANNI N&M Scheepsartikelen >4'

ABMA'S JACHTWERF 'DE DOMP' BV Groenedijk 29a 8605 CJ Sneek Holland Tel. 05150 - 19065

GE. MERG GRONINGEN SCHEEPSARTIKELEN en ZEILMAKERIJ

PERFEKT! KWALITEIT en LAAG IN PRIJS DE ZEILKLEDINGSPECIALIST IN HET NOORDEN (alle topmerken in huis) tevens Uw leverancier van vele accessoires * * * * * *

reddingsmiddelen (Besto, Helly Hansen, KD-Matic) alle soorten noodsignalen grote kollektie touw (Gleistein, Neptunus) Staaldraad (aanpersen van terminals) groot blokkenprogramma (o.a. Harken) boeken en kaartenkollektie etc. etc. met onze "klantenkaart" extra voordeel.

Bezoekeens onze nieuwe zeer overzichtelijk enkompleetingerichte watersportwinkel.

GEBR. WATERBORG LAGE DER A 2 - GRONINGEN Te!. 050- 125077 Ook geopend op zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur