Landwerkbijeenkomst NAEB ‘Bestemmingsplannen nieuwe stijl’ 23-05-2013, Alphen aan den Rijn ‘Bestemmingsplannen nieuwe stijl’. Tijdens deze derde bijeenkomst in de serie ‘Nú al eenvoudig beter’ vertellen de gemeenten Alphen aan den Rijn en Ommen hoe die er in hun ogen uit zouden kunnen zien. Doel: meer flexibiliteit en sneller werken. Maar of er fundamenteel iets verandert?
Ontwikkelingen drijven zoektocht Alphen “Het komt te vaak voor dat regels – bestemmingsplannen – goede ideeën in de weg staan.” Met die zin vat wethouder Tsjeard Hoekstra samen waarom gemeente Alphen aan den Rijn op zoek ging naar een nieuwe aanpak. In die zoektocht heeft een aantal ontwikkelingen centraal gestaan. De eerste ontwikkeling vindt plaats rond de afweging van belangen. Bij het toestaan van ruimtelijke ontwikkelingen is het altijd een kwestie van het afwegen van belangen: die van de eigenaar, die van omwonenden, en het algemeen belang. Die afweging levert altijd spanningen op. Als gemeente probeer je een kader te maken waarin de belangen op een goede manier worden afgewogen. Er is nu een trend gaande waarin het belang van de eigenaar steeds belangrijker wordt. Daardoor is het steeds vaker zoeken naar een manier waarop een ruimtelijke ontwikkeling wél kan worden toegestaan. Een tweede trend die daarbij aansluit, is dat de wereld steeds sneller verandert. Kijk naar ontwikkelingen in de landbouw en naar nieuwe functies in het buitengebied. Dan blijkt dat de huidige systematiek daarop niet goed is ingericht. Er is steeds meer behoefte aan flexibiliteit, geen harde kaders. Opmerkelijk genoeg gaat daar tenslotte ook een trend recht tegenin: de risico-regelreflex. Zijn er risico’s, dan willen we het liefst zo veel mogelijk regels opstellen. Aan de basis van het systeem in Alphen Helmer Wieringa (Land&Co) is intensief betrokken geweest bij de zoektocht van de gemeente Alphen. Hij legt uit wat aan de basis heeft gestaan van het huidige resultaat. Allereerst stond de ontwikkelingsplanologie centraal: - Vaak blijf je binnen de ruimtelijke ordening steken op het werken met kaders, maar op die manier zeg je niet wat je wilt. Ontwikkelingsplanologie legt de nadruk op doelen en uitvoerbaarheid. Dat betekent niet dat ontwikkelingsplanologie geen grenzen heeft. Die zijn er wel degelijk. Zie het als een rechthoek met vier grenzen. De grenzen van drie kanten zijn ‘hard’ en er overheen gaan is onbespreekbaar. De vierde kant bestaat uit ‘gaas’. Ook die geeft een grens (dat moet nu eenmaal in regels) maar geeft tegelijk de richting aan waar je heen wilt. - Daarnaast is ontwikkelingsplanologie ook integraal denken. Niet alleen ruimtelijk, maar ook economisch en sociaal (de drie P’s: People, Planet en Profit). De vraag die de gemeente Alphen zich daarbij stelde: hoe houden we in dit systeemdenken de drie P’s bij elkaar? Net als wethouder Hoekstra benadrukt Wieringa dat een ontwikkeling gaande is, waarin niet langer landbouw het primaat heeft in het landelijk gebied maar de grondgebruiker. Bestemmingsplannen en structuurvisies zijn daarop nog niet goed ingericht. Het vraagt een andere manier van denken.