LANDWERK LANDWERK#6 #6/ /2015 2015
5
Met gezond verstand DEEL 1
Hugo Backx, directeur GGD GHOR Nederland, kreeg gezondheid in de Omgevingswet De ruimte die gemeenten krijgen om ontwikkelingen met een risico voor de volksgezondheid tegen te houden, zijn in de Omgevingswet expliciet omschreven. Dat betekent dat gezondheid voortaan een grotere rol kan spelen bij het al dan niet toestaan van ruimtelijke omwikkelingen. GGD heeft zich daar hard voor gemaakt en die inspanningen werden door de Tweede Kamer beloond. Maar wat betekent dit nu? Is het een krachtig instrument voor gemeenten? Door Geert van Duinhoven
H
ugo Backx is directeur van GGD GHOR Nederland. Backx is bijzonder tevreden met het feit dat gezondheid een prominente plek heeft gekregen in de Omgevingswet. Backx weet waar hij het over heeft want ten tijde van de uitbraak van de Q-koorts (2008-2009) was hij GGD-directeur van Hart voor Brabant. Hij zag daar dat gemeenten geen instrument in handen hadden om de geitenhouderijen te stoppen terwijl er duizenden mensen ziek werden. “Gemeenten hadden indertijd heel goed in de gaten wat er aan de hand was en wat de oorzaak was van de ziekte. Maar zelfs vergunningen voor uitbreidingen van geitenhouderijen konden ze op grond van gezondheid niet tegenhouden. Op dat moment waren er weliswaar allerlei normen voor geluid, en stank en stoffen, maar de uitbraak van Q-koorts op deze schaal
was nieuw. Bovendien is de Q-koorts ook niet te vatten in normen. De rechter zei in al die gevallen: ik heb de uitbreiding van de geitenhouderij aan allerlei normen getoetst en deze voldoen allen aan de wet. Dat kan dus geen grond zijn om een vergunning te weigeren. Het probleem is namelijk dat er in de huidige wetten geen regels staan over een toetsing door een gemeentebestuur bij onvoorziene omstandigheden. Precies dit probleem hoop ik dat de nieuwe Omgevingswet kan voorkomen.”
Amendement Backx heeft zich er persoonlijk hard voor gemaakt dat gezondheid, weliswaar vlak voor de behandeling in de Tweede Kamer alsnog in de wet werd opgenomen. Heel bijzonder eigenlijk omdat altijd is gezegd dat de Omgevingswet geen nieuwe onder-
werpen zou gaan bevatten maar alleen een herschikking is van bestaande wetten. Betekent het feit dat gezondheid nu toch in de Omgevingswet staat, dat er dus ook extra normen bij komen? Dus nog meer normen en regels om de publieke gezondheid te beschermen? Nee juist niet, zegt Backx. Met de Omgevingswet komen bestuurders volgens hem juist terug in het zadel als beslissers over de openbare ruimte. “De Tweede Kamer heeft een amendement aangenomen waardoor het mogelijk wordt dat, als de gemeente met onvoorziene gezondheidsrisico’s wordt geconfronteerd die nog niet door de wet worden beschermd, toch op kan treden. Zo kan hij een omgevingsvergunning weigeren als naar zijn oordeel sprake is van bijzondere omstandigheden, waardoor het verlenen van de vergunning zou leiden tot nadelig gevolgen voor de gezondheid. De oude wet- en regelgeving gaf hiervoor onvoldoende mogelijkheden. Dat is