Landleven Vlinders

Bewaarnummer

Landleven | Vlinders

ders Vlin x 8 vlinder

tuinen

Zelf aan de slag www.landleven.nl

WWW.LANDLEVEN.NL

prijs: NL/B € 7,95

LAX_0219_001_Cover.indd 1

voor vlinders

geuren n I en kleuren

20-05-19 15:37

Fan van d

e n r i s l v Fotografie Henk Bosma, Otto Kalkhoven

H

et tijdstip waarop mij gevraagd werd om een vlinderspecial te maken, was perfect. Thuis stonden wij op het punt om van de verwilderde woestenij rondom ons Veluwse boerderijtje

weer een tuin te gaan maken. Dat het geen strak biljartlaken zal gaan worden, staat als de spreekwoordelijke paal boven water. Een erf vol leven, met plek voor de steenuil, de bonte specht, talloze mezen en vinken ĂŠn voor de kleinere vliegers. Ze zijn allemaal van harte welkom.

Ik ben een onvervalste vlinderfan. Zo’n teer, kleurrijk, dansend wezentje dat zelfs in de chaos die er nu heerst rondom ons huis vrolijk van plant tot plant dartelt, brengt elke keer weer een glimlach op mijn gezicht. Bij wie niet, zou ik wel durven stellen.

De meest algemene soorten zoals de dagpauwoog, de atalanta, het koolwitje en de citroenvlinder kan ik herkennen. Aan de hand van deze special met talloze portretten, beschrijvingen, achtergronden en een herkenningskaart hoop ik mijn vlinderkennis flink uit te breiden de komende tijd. Maar ze zijn er niet alleen voor de sier. Vlinders zijn belangrijk, benadrukte Ineke Radstaat van De Vlinderstichting, met wie ik met veel plezier samen mocht werken. Onmisbaar in de natuur.

Met elk artikel werd haar punt duidelijker. En met elk artikel kreeg ik meer handvatten om mijn tuin in te richten als een vlinderparadijs.

Ik kan niet wachten om de tips in de praktijk te brengen. Ik wens dat dit kleurrijke naslagwerk dezelfde motiverende en enthousiasmerende uitwerking heeft op jouw tuin.

Esther van Middendorp Redacteur Landleven

Landleven | Vlinders 3

LAX_0219_003_Editorial.indd 3

27-05-19 16:38

Fotografie Leo Deknatel

Over vlinders

INHOUD

10

nginnenpage in niin on ett kko tre orrtr Po es es tje tj witj ett wi re tre orrrtr Po P

22 28

oor rietjes oo do ken d nkke Driin D k uren e kle en en en urre u eu Ge auwtjes blau t ett bl tr tre orrrtr o Po

30 48 50

en mieren j e uwttjes uw au Ba Bl urelia’s ur au t ett a tre orrtr Po

60 66

an vlinders g va ng lan Belan en mst vlindernam om Herrkko de winter? ven vlinders in jve blijijijv Waar bl

78 84 88

ast nka nk en pe pp op Po

100

n ben be bb ub hu Sch

108

cyclus scy nsc ns en L vve Le rievvvlinder ibrie Kollib K

114

In de tuin 6

Nec ecctar t vo ta voor voo orr vli o inde nd rss Nectar vlinders V nde Vli dertu de rtu tuin in n Vlindertuin

12

Pla ante t n voor voor o ru oo upse ps n Planten rupsen

24

Idy ylle le vo le vvoor orr vli o vvlinders, vl nd nde d rs, rss b Idylle bijen en mensen 36

an a s r u e d a s s a b m A het woord

Quiz

Te hooi & te gras Herkenningskaart

40

W ter Win t vli v nde vl ndertu rtu uin i Wintervlindertuin

76

Jaarro Jaa rrond nd d nec e tar tarpla pla l nte ntt Jaarrond nectarplanten

92

Van gazon tot bloemenweide

102

H Hel Help, de buxusmot

116

Klim Kli m Klimop

124

Bl Blo Bloeikalender

126

16

ho Joke Dingel astin Marjolein B oekstra Lodewijk H

En verder

Ho sn Hoe snoei oei ei ikk mi mijn jn vli vlind n nd vlinderstruik

44 62

46

55, 65 en 71 90

Winactie

128

Colofon

131

Zelf doen

Nationale Tu invlindertellin g Nachtvlinde rnacht Nachtvlinde rs lokken

Fruitschaal vo or vlinders Hoe teken ik een vlinder Maak een in sectenhotel Zaadbommen maken Wandelen/fi etsen: vlinde rroutes

19 56 58 72 80 96 106 120

Landleven | Vlinders 5

LAX_0219_005_inhoud.indd 5

27-05-19 16:40

Portret

ay,

Swa Chris van Fotografie g Kars Velin

Ko

i n g n n eni n

e g a p

10 Landleven | Vlinders

LAX_0219_010-011_portret Koninginnenpage.indd 10

27-05-19 17:05

Als je ĂŠĂŠn keer een koninginnenpage hebt gezien, vergeet je dat nooit meer.

Het is een van de grootste vlinders die je in ons land kan tegenkomen. Met de vleugels open is de spanwijdte wel vijf tot zeven en een halve centimeter. Tegenwoordig kunnen we de koninginnenpage weer in heel Nederland zien.

D

e vleugels hebben een opvallende zwart-gele tekening en aan de ondervleugels zit een soort staartje.

De mannetjes en de vrouwtjes van de koninginnenpage zien er hetzelfde uit. Wanneer een mannetje een vrouwtje vindt, buitelen beide vlinders om elkaar heen in een snelle vlucht en strijken vervolgens neer om te paren.

Soms blijven ze wel twee uur samen voordat het vrouwtje vertrekt om eitjes te leggen.

De rupsen eten graag van schermbloemige planten: vooral venkel, maar ook wilde peen, wortel, karwij, melkeppe, engelwortel, dille en peterselie. Echte moestuinliefhebbers.

Met hun groene en zwarte strepen vallen ook de rupsen van de koninginnenpage erg op.

Om vijanden op afstand te houden hebben ze daarom een trucje: bij gevaar komt een rood, vorkvormig orgaantje tevoorschijn uit de nek van de rups. Dit verspreidt een doordringende stank, die voor ons nog het meeste lijkt op rotte ananas.

een Rups op p

LAX_0219_010-011_portret Koninginnenpage.indd 11

Landleven | Vlinders 11

27-05-19 17:05

n Om o p te ete

Planten voor rupsen Fotografie Ab Baas, Bert van Rijsewijk, Kars Veling

Het lijkt vreemd: planten in je tuin zetten, speciaal om ze te laten opeten. Toch is dat heel belangrijk als je van vlinders houdt. Want zonder rupsen geen vlinders.

24 Landleven | Vlinders

LAX_0219_024-027_planten voor rupsen.indd 24

27-05-19 17:36

De rups van de ligusterpijlstaart is een fraaie verschijning. Hij eet graag liguster, sering en sneeuwbes.

De rups van de koninginnenpage eet zijn buik rond aan dille.

De rups van het klein koolwitje snoept graag van kool.

CafĂŠ of hotel?

Als je in je tuin nectarplanten zet, wordt je tuin een soort cafĂŠ voor vlinders. Ze drinken wat en gaan weer weg. Maar als je ook voedselplanten voor de rupsen in je tuin zet, kan je tuin een echt vlinderhotel worden.

Slim eitjes leggen

Omdat de rupsen meteen eten nodig hebben nadat ze zich hebben ontpopt, leggen de vlindervrouwtjes hun eitjes op de plant waar de rupsen van eten.

De rups van een citroenvlinder op de vuilboom.

Dan kunnen ze meteen aanvallen zodra ze uit het eitje komen.

Landleven | Vlinders 25

LAX_0219_024-027_planten voor rupsen.indd 25

27-05-19 17:36

Fotografie Kars Veling

n voor e m e vli Blo nders, bij en en mensen

Idyllisch

e j k e l p

Hoe noem je een plekje waar het heerlijk toeven is? Een heerlijke omgeving vol met bloemen, waar je lekker weg kunt dromen? Juist, een idylle.

36 Lan 36 Landleven Landle d ven dle en n | Vli Vlinde Vlinders nders nde rs

LAX_0219_036-039 _Idylle.indd 36

28-05-19 12:45

In natte graslanden doet de kattenstaart het goed, wat fijn is voor het landkaartje.

Landleven | Vlinders 37

LAX_0219_036-039 _Idylle.indd 37

28-05-19 08:49

zonde Niet r e lk a a r

Blauwtjes

en mieren

Veel blauwtjes zijn zeldzaam. Ze maken het zichzelf dan ook niet erg gemakkelijk. Hun rupsen eten vaak maar van één soort plant. Als die niet in de buurt is, kunnen ze zich niet voortplanten.

Sommige blauwtjes maken het wel heel bont.

Ze zijn niet alleen afhankelijk van een plant maar ook van … mieren.

Fotografie Judith Borremans, Chris van Swaay, EMS-films

Pimpernelbauwtje

50 Landleven | Vlinders

LAX_0219_050-053_Blauwtjes en mieren.indd 50

28-05-19 09:29

Het pimpernelblauwtje op pimpernel.

Landleven | Vlinders 51

LAX_0219_050-053_Blauwtjes en mieren.indd 51

28-05-19 09:29

Nationale

31 au g & 1 se ustus ptemb er

Nachtvlinder nacht Fotografie Gert Gelmers, Ineke Radstaat, Kars Veling

Kijken naar nachtvlinders is leuk. Daarom organiseert De Vlinderstichting elk jaar de Nationale Nachtvlindernacht. In het hele land wordt dan naar nachtvlinders gekeken. Zo kan iedereen kennis maken met nachtvlinders ĂŠn krijgt De Vlinderstichting een beeld van hoe het met ze gaat.

Huismoeder op vlinderstruik.

56 Landleven | Vlinders

LAX_0219_056-057_nachtvlindernacht.indd 56

Kijk op www.vlinderstichting.nl/ nachtvlindernacht waar en wanneer je nachtvlinders kunt gaan kijken.

28-05-19 09:43

Witte tijger Wi

TOP

10

rs laten zich goed BOVEN Nachtvlinde laken. bekijken op een wit ken welke nachtkij en der Kin R ONDE n. zij vlinders er te zien

Nationale Nachtvlinder nacht 2018 1.

2.

Maar ’s nachts is het donker, hoe kun je dan nachtvlinders zien?

Dat kan op twee manieren. De eerste is met licht.

Je zet in een donkere omgeving een groot laken neer en plaatst er een sterke lamp achter. Zodra het donker wordt, worden de nachtvlinders aangetrokken door het licht en komen ze op het laken zitten. Er is nog een manier om vlinders te lokken: met een zelfgemaakt stroopmengsel

gamma-uil grijze stipsp anner

3.

huismoeder

4. gerande spanne r 5. gewone stofuil 6. sint-jansvlind er 7. graswortelvlin der 8. kleine zomervli nder 9. gewone wortelui l 10. houtspaander

dat je op de bomen smeert. Kijk voor het recept op pagina 58.

Hagedoornvlinder op een buitenlamp.

Hoe weet ik welke vlinders er op het laken zitten?

Er zijn meer dan 2.400 soorten: meestal heb je een gids nodig om de juiste naam bij een vlinder te vinden. Vaak hebben nachtvlinders mooie namen, zoals groot avondrood, witte tijger, boterbloempje of wapendrager. Omdat er zoveel nachtvlindersoorten zijn, is een indeling gemaakt in 19 families. Zo bestaan er bijvoorbeeld spanners, pijlstaarten en tandvlinders.

Landleven | Vlinders 57

LAX_0219_056-057_nachtvlindernacht.indd 57

04-06-19 08:56

MET STAPSIMPEL PENPLAN

VAN GAZON

e d i t o t e bloemenw Bloeiende velden waar vlinders rondfladderen en waar het gonst van de bijen, zijn plekken waar mensen blij van worden.

Verander je gazon in een bloemenweide. Goed voor bijen, vlinders en kleine beestjes, heerlijk om in te liggen, mooi om naar te kijken. En het scheelt je ook nog eens veel maaien.

Fotografie Gerdien Bos, Henk Bosma, Erik van der Ham, Ruben Stam, Albert Vliegenthart

102 Landleven | Vlinders

LAX_0219_102-105_Van gazon tot bloemenweide.indd 102

28-05-19 11:07

H ĂŠ t geheim Het geheim van een bloemenweide is verschraling van de grond. Een strak gazon moet je af en toe bemesten; wil je bloemen de ruimte geven, dan gebruik je juist geen mest.

Landleven | Vlinders 103

LAX_0219_102-105_Van gazon tot bloemenweide.indd 103

28-05-19 14:06

SLECHTS

€ 29,50

ABONNEMENT A BONNE NT

Landleven

NEEM NU EEN ABONNEMENT OP LANDLEVEN.

Ontvang 10 keer Landleven voor slechts

50 € 29, en profiteer van 53% korting.

LLandle dl n iis hét magazine agazine i v v rr buitenwоen buitenwоen en buitenle n buitenle n.

Ben je ook een buitenmens? En wil je nóg meer van ons mooie land genieten? Van de mooiste plekjes op het platteland en (moes)tuintips tot seizoensrecepten, prachtige fiets- en wandelroutes, creatieve doe-hetzelfideeën en buitenwoonreportages? Dan wil je Landleven!

Ga naar www.landleven.nl/abonneren of gebruik de antwoordkaart

Colofon www.landleven.nl

Klantenservice Telefoon Nederland: 088 - 435 08 00 (€ 0,45 per gesprek), bereikbaar van 9.00 - 17.00 uur België: 078 - 35 33 13 of ga naar www.abonnementen.be E-mail klantenservice@landleven.nl Postadres Postbus 638, 3740 AP Baarn Website www.landleven.nl/klantenservice Landleven Vlinders is een uitgave van Het Mediabedrijf bv Hoofdredacteur Mario Broekhuis Samenstelling Esther van Middendorp Redactie Ineke Radstaat (de Vlinderstichting), Esther van Middendorp

LAX_0219_131_LLabonnement colofon.indd 131

Eindredactie Henk van den Brink, Christel Labee Vormgeving VRHL Content en Creatie, Alphen aan den Rijn, www.vrhl.nl

Levering van tijdschriften en artikelen geschiedt volgens de Leveringsvoorwaarden abonnementen en artikelen. U kunt deze vinden op www.hetmediabedrijf.nl/privacy. U kunt de voorwaarden ook schriftelijk opvragen via de klantenservice. Alle rechten voorbehouden.

Algemeen Directeur Dirk Oeyen Uitgever Hilde Kerperien Marketing Merel de Jong, Catelijn de Reuver, Sanne Zwerink (stagiaire) Sales Tonny Beerten, Danielle Dubbelman, Esther van Uhm (traffic)

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt in enige vorm op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, op enige manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste geweten is samengesteld. Evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor juistheid of aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Adverteren www.landleven.nl/adverteren Tel. 088 - 435 08 20 Druk Roularta Printing Distributie Nederland Aldipress, Ubiway België

28-05-19 11:56