Landleven juni 2024

VOOR BUITENWONEN & BUITENLEVEN

Zelf maken:

tafel en bank tegelijk

Toekomst met agroforestry

Wat te doen in de kas

MET

streekdracht Walcherse In KRIELTJES

Wartenster mosterd

Gemaakt

met mosterdzaad van Friese akker

FrieseEchtemosterd

Voor Jacob Nauta begon het mosterd maken bijna als een grapje, maar ondertussen is het uitgegroeid tot een serieuze zaak. “Iedereen vindt onze mosterd zo lekker, hij is zowat niet aan te slepen.” Wat de mosterd uniek maakt? De smaak én het feit dat Jacob mosterdzaad gebruikt dat in Friesland wordt verbouwd.

Warten is een klein dorpje ten zuidoosten van Leeuwarden. “Vroeger moest ik altijd aan mensen uitleggen waar Warten ligt”, vertelt Jacob Nauta. “Maar pas geleden zei iemand tegen me: ‘O, Warten, van de mosterd!’” Voor Jacob een moment om trots op te zijn. Sinds een jaar of twaalf maakt hij echte Friese mosterd. “Het begon heel klein. Ik ben zelfstandig ondernemer en ik was voorzi er van een streekproductenclubje. Wij kwamen tot de conclusie dat er helemaal geen Friese mosterd bestond. Nou, wat er niet was zijn we zelf maar gaan maken!” De eerste honderd potjes met mosterd maakte Jacob voor een plaatselijke kerstmarkt. Hij verkocht ze binnen een dag. “Dat was natuurlijk fantastisch”, vertelt hij. “We zijn gewoon begonnen, met ons eigen recept. Je kunt de mosterd zelf wel lekker vinden, maar je moet hem kunnen verkopen. Als de mensen het niet lekker vinden, hoef je het ook niet te maken.”

Het eerste product in het mosterdassortiment was de grove naturel mosterd. “Die mosterd is voor ons de basis van alles. Het is een mosterd die veel mensen lekker vinden, met een knapperige bite

van mosterdzaadjes. Het enige nadeel van deze mosterd is dat hij niet goed blij plakken aan de bi erbal. Dat is niet ideaal voor in de horeca of voor op de borrelplank thuis.” De tweede mosterd die in Warten werd gemaakt is daarom de gladde naturel mosterd. “Deze fijne mosterd is helemaal glad gemalen en perfect voor bij de bi erbal.”

Het succes van Jacobs mosterd bleef enkele jaren stabiel. “Ik maakte de mosterd in de wintermaanden, dan heb ik het niet zo druk met mijn andere werk. Dat was leuk om te doen. In mijn kleine productieruimte maakte ik een paar duizend po en per jaar. Ik produceerde mosterd in de winter en kon de hele zomer vooruit met de voorraad.” Toen kwam corona en viel Jacobs hoofdwerk, namelijk het verhuren van zijn boerderij voor feesten en partijen, helemaal stil. “Mijn bedrijf kwam stil te liggen, maar ik wil wel graag mijn eigen brood verdienen. Ik heb me nog meer op de mosterd gestort. Via een aantal groothandels heb ik toen de afzet van de mosterd vergroot.” De mosterdhandel leek voorspoedig te gaan, maar toen diende het volgende probleem zich aan: de

HOEDERS VAN DE WALCHERSE DRACHT

Hoe groter hoe hoger de krul, de status

Op straat in het Zeeuwse Arnemuiden is Janny Schroevers een bijzondere verschijning.

Ze loopt geregeld in klederdracht, dat vinden ze in dit oude vissersdorp heel gewoon.

Zoals zo veel dingen voor deze dorpelingen gewoon lijken, maar dat niet zijn. “Arnemuiden is een ‘overgangsdorp’ tussen Walcheren en Beveland”, vertelt coupeuse Wilma de Groot.

“Dat hoor je terug in het taaltje en zie je in de gedragingen en ook in de klederdracht. Net even anders.”

Tekst GEERTE VIERWIND en DOUWE ANNE VERBRUGGE

OTTO KALKHOVEN

J a de K p helpt de boer met bomen

agroforestry in de Pionier

Jade Koop (27) is geen ‘voedselbosmeisje’ dat onrealistische dromen over een betere wereld najaagt. Ze is eerder een nuchtere ‘bomenboer’ met het diploma van de hogere landbouwschool. Jade helpt agrariërs met het inpassen van bomen en struiken op hun bedrijf. “Er moet wat te oogsten zijn, zodat het een gezond bedrijfsmodel oplevert. Uitgangspunt is dat je de kracht van de natuur gebruikt om het totaal te versterken.”

In de provincie Noord-Brabant is in de afgelopen jaren meer dan vijfhonderd hectare landbouwgrond omgezet in agroforestry.

Tekst MARIO BROEKHUIS | Fotografie HANNEKE REIJBROEK

Voedselbossen mogen dan trendy zijn en drie kruiwagens vol appels, een emmer hazelnoten of twintig po en jam is een aardige hobby, maar voor een serieus alternatief in de landbouw is meer nodig. Jade Koop van Jade Reforestry uit het Brabantse Schijndel legt uit: “Voedselbossen zijn interessant dichter bij de stad, waar de sociale integratie een onderdeel is. Dan hee zo’n bos veel waarde die je niet economisch kunt berekenen. Agroforestry moet gewoon renderen. Het is een nieuwe ontwikkeling waarbij boeren aan de slag gaan met het aanplanten van bomen. Niet alleen boeren die willen stoppen, ook als ze willen verbreden of meer natuurinclusief willen werken. Melkveehouders die schaduw voor hun koeien willen of werken aan de gezondheid van hun veestapel. Als ze dan toch een boom neerze en, waarom dan geen notenboom waar je van kunt oogsten? Of als je voederbomen in een haag aanplant, waar de koeien van eten, dan kun je kiezen voor wilg die pijnstillend werkt of hazelaar als ontstekingsremmer. Voederbomen leveren geen product dat je op de markt brengt, maar ze geven meerwaarde in het bedrijf. Zo zijn er veel mogelijkheden. Als een boerenbedrijf naast een natuurgebied ligt, kijk je naar wat het mooiste aansluit. Daar zit de kracht van agroforestry: dat je natuurlijke ecosystemen creëert en daarmee de draagkracht voor een gezonde landbouw.”

Nostalgie naar de boomgaard en hakhoutbosjes van vroeger is daarbij niet aan de orde. “Wat we nu doen is in een modern jasje. Wij gaan niet meer met een hakbijl of handzaag het bos in, daar zijn moderne machines voor. Ook op dit gebied is er automatisering en robotisering. Schaal is belangrijk, daarin zit de winst.”

Een gewas erbij

Agroforestry is het telen van bomen op agrarische grond als onderdeel van het boerenbedrijf, als ware het een gewas als tarwe of bieten. Het is geen bosbouw. Is het een woordspelletje of wat is precies het verschil? “De natuur maakt geen onderscheid, maar bosgrond hee als bestemming ‘natuur’ en met een agrarische bestemming is het drie keer zo veel waard. Daarom is het voor een boer belangrijk dat het landbouwgrond blij , anders verliest hij de waarde van zijn grond.” Met bomen komt er ‘gewoon’ een gewas bij, alhoewel,

Vijfde generatie in familieboerderij

Liefdevol behouden

en aangepast

Lisanne Klein Brinke is de vijfde generatie van haar familie die boerderij Klein Orsouw bewoont. In het voorhuis van de negentiende-eeuwse hoeve in Ruurlo verbouwde ze de voormalige woning van haar opa en oma tot een eigentijds, maar knus thuis. Met liefde voor haar voorouders geeft ze haar eigen twist aan haar stukje van het familiehuis.

VOOR & NA

De verbouwing

Tekst ANGELA GROENBOS Fotografie OTTO KALKHOVEN

De winst van het leven

Peter

Stet vond tweede roeping in brons

in vertrouwenOogsten

HANNEKE REIJBROEK

Tekst KLASKE BAKKER | Fotografie

Angelique van Doormalen en Floor van den Born werken samen aan hun ideale wereld in zelfoogsttuin Hof Bredelaar, tussen Arnhem en Nijmegen. “Met een oogstabonnement mag je oogsten wat je wilt, hoeveel je wilt en wanneer je wilt. Vertrouwen is bij ons de kern.”

Het is een groene bu erzone tussen Arnhem en Nijmegen: Park Lingezegen. In dit landschapspark van ruim zeventien vierkante kilometer is er ruimte voor mensen, landbouw, natuur en cultuur. “Hof Bredelaar is een ‘pocketpark’ in Lingezegen, een parkje in een park om het zo maar te noemen”, vertelt Floor van den Born. “Op Hof Bredelaar zijn we drie jaar geleden gestart met een biologische tuinderij. We beheren een hectare grond, waarvan we vierduizend vierkante meter gebruiken als teeltgrond.” Samen met haar partner in crime Angelique van Doormalen kreeg ze de kans om haar dromen

MOOIE MIX VAN BROCANTE EN INDUSTRIEEL

Voormalige antiekzaak

vol contrasten

Hun interieur is een verzameling van brocante en industrieel.

Een mix die uitstekend past in de voormalige antiekzaak aan de dijk in het buitengebied van het Zuid-Hollandse Heinenoord. Samen met hun zes katten bewonen Nienke en Niels Grove het karaktervolle pand. Nienke: “Het moet niet alleen mooi zijn, vooral ook praktisch.”

Tekst ESTHER VAN MIDDENDORP | Fotografie SIETSKE DE VRIES

Voor dubbel gebruik BANK & TAFEL INEEN

DIT HEBT U NODIG:

4 x blokhut profiel grenen

2,8 x 15,5 x 180 cm

2 x afdekplank grenen

2,8 x 13,5 x 180 cm

5 x tuinbalk geschaafd

4,4 x 6,8 x 240 cm

40 x hardhoutschroef

5.0 x 90 mm rvs

24 x hardhoutschroef

5.0 x 50 mm rvs

16 x platkopschroef

4.0 x 50 mm rvs

2 x staartheng 150 mm

12 x meubelglijder kunststof

EN VERDER:

accuboor houtboor 5 mm

Is het een tuintafel of een tuinbank? Deze ‘banktafel’ is het allebei. Een fijne zitplaats wordt in een handomdraai een praktische buitentafel. Maak dit grappige multifunctionele meubelstuk aan de hand van de werkbeschrijving van Landleven-timmerman Nick van Zutphen.

Ontwerp, tekst, productie & fotografie NICK VAN ZUTPHEN

Bewerking ESTHER VAN MIDDENDORP

Illustraties MADY NIJENHUIS

houtlijm watervast lijmklemmen potlood rolmaat

schilderstape schuurpapier (korrel 80 en 150) tuinbeits (eiken) tuinbeits blauw (en tandenborstel) verstekzaag winkelhaak

Met een overmaat aan zoetsappig fruit aan de slag voor een frisse vruchtensiroop. Als het gaat om biodiversiteit is er alle aandacht voor bloemetjes en bijtjes. Maar ook het rijke waterleven kan een steuntje gebruiken. In eigen vijver bijvoorbeeld. Door te kiezen voor inheemse vissoorten in plaats van exotische. We gaan op zoek naar het bijzondere verhaal achter drie voordeuren die slechts zelden worden gebruikt. En kippenpoep vertelt ons alles over de gezondheid van de kip, mits je weet waar op te letten.

Courgette inmaken