LAD-magazine, maart 2022

Magazine

# 37 - Maart 2022 Kwartaalmagazine van de Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband (LAD)

Op koers met een coach

Empathie in de spreekkamer

Invloed uitoefenen in Medische AdviesRaad

Inschrijving LAD-trainingen voor 2022 geopend

Voorwoord

­­­­

Durf

te springen

Ik vind dat een mooie ontwikkeling en zie het effect daar­ van ook om me heen. Coaching was vijftien jaar geleden nog een zeldzaam begrip in de artsenwereld. Een coach nemen, dan gaf je toch toe dat je het vak eigenlijk niet aan kon? Gelukkig weten we inmiddels wel beter. Een coach kan ontzettend zinvol zijn om te ontdekken waar je hart ligt, hoe je nog beter kan worden in bepaalde com­ petenties, hoe je effectiever kan zijn in je werk, kortom: hoe je je kan ontwikkelen tot een zelfbewuste arts die ook nog eens lekker in zijn vel zit. Niks geen zwaktebod dus!

Natuurlijk is coaching geen doel op zich, zoals Anne en Laila zelf ook benadrukken. Er zijn immers meerdere wegen die naar Rome leiden. Daarom vind ik het zo mooi dat de jonge artsen van Zin in Zorg, waar de LAD mede-initiatiefnemer van is, begin dit jaar een leidraad Persoonlijke ontwikkeling hebben gelanceerd (zie ook pagina 19 in dit nummer). Die leidraad biedt zowel

LAD magazine | 2

(jonge) artsen als zorginstellingen handvatten om persoonlijke ontwikkeling – of dat nou in de vorm van coaching, inter­visie of een andere vorm is – een vast onderdeel te laten worden van je werkzaamheden.

Als LAD zitten we als het om persoonlijke ontwikkeling gaat ook niet stil. Vanuit het project Gezond en veilig werken begeleiden we sinds vorig jaar groepen artsen in instellingen, bijvoorbeeld om de werkdruk aan te pakken, een fijner werkklimaat te creëren of om de inspraak van artsen beter te regelen. Uiteindelijk doel is een procesinterventie te ontwikkelen die artsen van een afdeling of instelling helpt de werkcultuur te verbeteren en de duurzame inzetbaarheid te vergroten. Bij Hecht, de eerste instelling waar we vorig jaar zijn begonnen, is onlangs de eerste Medische AdviesRaad opgericht. Een mijl­paal waar we stiekem best trots op zijn. De betrokken artsen moesten af en toe even uit hun comfortzone om een plan te durven agenderen of om te onderhandelen om iets voor elkaar te krijgen – competenties die ze van­ uit de opleiding niet hebben meegekregen. De mooiste ‘lesson learned’ (zie ook het artikel op pagina 12-14) kwam misschien wel van vertrouwensarts Henrique Sachse: “Je moet geduld hebben, met kleine stapjes tevreden zijn, en af en toe: gewoon springen.”

En dat is precies wat je soms moet doen om verder te groeien!

Suzanne Booij Voorzitter LAD

Colofon: Kwartaalblad van de Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband (LAD) met nieuws, opinie en achtergrondinformatie. (oplage 34.700) Redactieadres Mercatorlaan 1200, Postbus 20058, 3502 LB Utrecht, Telefoon 088 13 44 100, E-mail: redactie@lad.nl Redactie Caroline van den Brekel, Marjolein Dekker en Corrie Kooijman. Met medewerking van Lyanneke Krauss Columnist Inoek Koopmans (anios interne geneeskunde) Illustraties Ronald Slabbers Fotografie Ivar Pel Ontwerp Member Since Druk Centrum Drukwerk - ISSN-nummer 2213-9923

Meer dan duizend medisch specialisten en aios hebben sinds 2017 deelgenomen aan een coachingstraject bij Challenge & Support. De resultaten van de pilotstudie zijn veelbelovend: artsen blijken na het coachingstraject een betere werk-privébalans te hebben, kunnen beter omgaan met stress en ervaren meer autonomie. Kinderarts-hema­ to­loog Anne de Pagter en kinderarts Laila van der Heijden vertellen er in dit magazine meer over. Ze merken beiden dat persoonlijke en professionele ontwikkeling op de werk­­ vloer steeds vaker onderwerp van gesprek wordt in vak­ groepen waar coaching (structureel) wordt aan­geboden.

4

Werk/privé

8

Het effect van coaching

Vijf jaar na de start is Challenge & Support uitgegroeid tot een landelijk coachingsprogramma waaraan intussen meer dan duizend medisch specialisten (in opleiding) hebben deel­ge­ nomen. De resultaten van de pilotstudie zijn veel­be­lovend: deelnemers kregen een betere werk-privébalans, konden beter omgaan met stress en ervaarden meer autonomie.

7 Nieuwe columnist Anios interne geneeskunde Inoek Koopmans neemt in dit magazine het stokje over van Doa Shaikhani. De komende twee jaar is ze onze vaste columnist en neemt ze je mee in haar zoektocht om haar weg te vinden als kersverse dokter.

“Empathie tonen hoeft niet veel tijd te kosten” Huisarts Frans Derksen maakt zich al zijn hele loopbaan hard voor meer empathie in de relatie tussen arts en patiënt. Begin dit jaar verscheen zijn boek Empathie in de spreekkamer. “Je inleven in patiënten hoeft niet veel tijd te kosten. Alleen al door het stellen van een geïnteresseerde vraag kun je laten zien dat je betrokken bent.”

12 Medische AdviesRaad Ze waren de eersten die zich eind 2020 aanmeldden voor een pilot Gezond en veilig werken van de LAD. Intussen hebben de artsen bij Hecht een Medische AdviesRaad opgericht. Ze zitten regelmatig aan tafel bij de directie om mee te denken over strategische beslissingen en een gezond werkklimaat. “Het leek meteen alsof de lijnen korter zijn.”

17

15

LAD-lid in beeld

LAD-trainingen

Charlotte Boateng is aios kinder- en jeugdpsychiatrie.

“Als het lukt een kind te bereiken, heb ik echt het gevoel dat ik ergens aan bijdraag.”

Hoe vergroot je je invloedvaardigheden en hoe onder­ handel je slim om iemand te overtuigen? Over die vragen gaan de trainingen ‘Beter in beeld’ en ‘Beter in onderhandelen’, die exclusief aan LAD-leden worden aangeboden. De trainingsdata voor 2022 zijn bekend, dus wees er snel bij!

10

16

18

Agenda

Nieuwe regelingen

In ’t kort

Waar gaat de LAD zich dit jaar hard voor maken en wat heb je daaraan als lid?

Bekijk alle activiteiten en prioriteiten in onze jaaragenda.

Dit jaar worden diverse nieuwe wetten van kracht. De juristen van het Kennisen dienstverleningscentrum zetten de belangrijkste op een rij.

Lees de column van Caroline van den Brekel, het laatste nieuws over congressen, LAD-activiteiten en andere zaken.

Maart 2021 | 3

Tekst Marjolein Dekker Foto Ivar Pel

Coachin Acht jaar geleden wist Anne De Pagter, kinderarts-hematoloog in het Erasmus MC, nauwelijks iets over coaching. “Ik was in opleiding tot kinderarts en volgde daarnaast een opleiding didactiek. Executive coaching was daar een standaard onderdeel van, maar ik zei aanvankelijk: ‘Dat hoeft voor mij niet hoor.’ Ik wist natuurlijk wel dat een coach in het bedrijfs­leven al best gangbaar was, maar in mijn omgeving werd het vooral ingezet om een probleem op te lossen.”

Eyeopener

Het was voor haar een eyeopener toen ze merkte hoe fijn het is om met een coach van gedachten te wisselen over haar loopbaan.

“Ik leerde dat executive coaching niet is in­ gegeven vanuit een probleem, maar vanuit het idee dat je jezelf kan blijven ontwikkelen en effectiever kunt worden. Stel dat je al kunt schaatsen, dan is de vraag hoe je dat nog beter kunt doen op een manier die bij je past en waar ook je team iets aan heeft. Een coach hoeft je dus niet, zoals ik dacht, uit het wak te trekken.”

LAD magazine | 4

Andere route

Het coachingstraject bracht De Pagter zelf tot het inzicht dat de voor haar uitgestippelde route niet goed aansloot bij wat ze wilde. “Het lag voor de hand dat ik me na mijn promotie verder in infectieziekten zou specialiseren. Een prachtig vakgebied, maar door na te denken wat echt bij mij past, besloot ik een andere richting in te slaan. Zo ben ik uiteindelijk in de kinderhematologie beland. Dat ik voor een ander vakgebied koos, is voor mij echter niet de belangrijkste winst. Coaching heeft er vooral voor gezorgd dat ik veel beter weet wie ik ben, wat ik belangrijk vind en hoe ik als arts wil bijdragen aan een betere zorg.”

Aanvankelijk kreeg ze wel eens de vraag of ze de beslissing om te switchen van vakgebied niet op eigen houtje had kunnen maken. Ze glimlacht. “Coachen is niet de beslissing bij iemand anders neerleggen; het gaat erom dat je op een structurele en onafhankelijke manier met iemand spart over wat je drijft en welke keuzes je maakt. Ik ga zelf regelmatig terug naar mijn coach, omdat het fijn is om te blijven

reflecteren. Het houdt me op koers. Dat gun ik iedereen.”

Uitgangspunten

Dat gunnen was precies de reden waarom ze aanklopte bij Matthijs de Hoog, hoofd IC Kinderen in het Erasmus MC en hoogleraar medische vervolgopleidingen, met de vraag of coaching niet aan de hele vakgroep kon worden aangeboden. Samen werkten ze aan de ontwikkeling van Challenge & Support, dat in 2017 als pilot van start ging voor de kinderartsen (in opleiding) in het Erasmus MC en LUMC. “We hadden een aantal uitgangspunten geformuleerd. Zo moest de behoefte van de professional het vertrekpunt zijn. Daarnaast wilden we coaching in een vertrouwelijke setting door een professionele coach aanbieden: iemand die niet alleen een gedegen opleiding heeft gedaan, maar ook ervaring heeft met medici en weet in wat voor werkklimaat wij opereren. Iedere deelnemer moest bovendien zelf zijn coach kunnen uitzoeken, omdat uit onderzoek blijkt dat een goede match tot een beter resultaat leidt. Verder wilden we het

V.l.n.r.: Amando Heesterman (directeur Challenge & Support), Anne de Pagter (initiatiefnemer en kinderarts-hematoloog) en Marieke Sueters (gynaecoloog)

ng

Vijf jaar na de start is Challenge & Support uitgegroeid tot een landelijk coachingsprogramma waaraan intussen meer dan duizend medisch specialisten (in opleiding) hebben deelgenomen. De resultaten zijn veelbelovend en de ‘beweging’ is nog lang niet klaar: dit jaar wordt het programma ondergebracht in een stichting. “Dit hadden we vijf jaar geleden niet durven dromen”, zegt Anne de Pagter, één van de initiatiefnemers.

houdt je op koers

programma inbedden in de afdeling, waarbij iedereen (op vrijwillige basis) de kans kreeg deel te nemen. Jezelf ontwikkelen stopt immers niet als je klaar bent met je opleiding.”

Een ander belangrijk uitgangspunt was om het effect van het coachingstraject te onderzoeken. Challenge & Support zocht daarvoor de samenwerking met de afdeling Arbeids- en Organisatiepsychologie van de Universiteit van Amsterdam. De Pagter: “Bij patiënten zoek je naar de beste behandeling door behandelingen te evalueren. Dat wilden we hier ook.

Wetenschappelijk onderzoek is echt de ruggengraat van het programma.”

Resultaten pilot

57 kinderartsen (in opleiding) uit het Erasmus MC en LUMC meldden zich aan voor de pilot.

Zij kregen allemaal zes coachingsgesprekken in tien maanden tijd. Voorafgaand, tijdens en na afloop van het traject kregen zij en hun coaches vragen voorgelegd; datzelfde gebeur­ de bij een controlegroep met artsen die het pro­gramma niet volgden. De resultaten van de pilot bleken veelbelovend.

De Pagter: “Het wetenschappelijk onderzoek heeft het zogeheten Job Demands Resources model als basis. Volgens dit model leiden hoge werkeisen en een hoge werkdruk tot een verhoogd risico op burn-out symptomen (zoals uitputting), maar hebben hulpbronnen daar een beschermend effect op. Hulpbronnen heb je in je werk, zoals support van leidinggevenden en collega’s, maar autonomie is er bijvoorbeeld ook een.”

“Jezelf ontwikkelen stopt niet als je klaar bent met je opleiding” Anne de Pagter, kinderarts-hematoloog

“Daarnaast kun je putten uit persoonlijke hulp­bronnen, zoals flexibiliteit, veerkracht en zelf­compassie. Het mooie is dat uit onze pilot­ studie bleek dat coaching die hulpbronnen versterkt. De artsen die hebben meegedaan, kregen een betere werk-privébalans, konden beter omgaan met stress en ervaarden meer

autonomie. Ze konden dus makkelijker om­ gaan met de hoge werkdruk en wisten ook sneller te herkennen wanneer ze een hulpbron moeten inschakelen.”

Weloverwogen

Na de pilot meldden diverse andere vak­ groepen zich aan. De kinderartsen van het Wil­helmina Kinderziekenhuis waren eind 2019 de eersten buiten het Erasmus MC en LUMC. Een van de initiatiefnemers was Laila van der Heijden, kinderarts in het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ), maar destijds aios in het UMCU/WKZ. “Ik was al een tijdje geïnteres­ seerd in ontwikkelingsgerichte coaching en zelf ook op zoek naar een goede coach. Ik wilde met iemand reflecteren op mijn loop­ baan, zodat ik weloverwogen keuzes kon maken voor de toekomst.” Tijdens haar zoek­tocht kwam ze, mede door haar be­stuurs­func­ tie binnen de Junior Afdeling van de Neder­­landse Vereniging voor Kinder­genees­kunde, in aanraking met Challenge & Support. “Met ondersteuning van mijn opleider en afdelings­ hoofd lukte het om Challenge & Support Maart 2021 | 5

Challenge & Support in een notendop open te stellen voor onze gehele vak­groep. Dat was fantastisch.”

Van der Heijden heeft er veel aan gehad.

“Iedereen heeft een eigen coachvraag. Zelf was ik vooral op zoek naar een manier om wijs om te gaan met de veelheid aan dingen die ik leuk vind. Wat vind ik nou echt belangrijk in mijn werk? Hoe kan ik dingen die mij energie geven, combineren? Welke vervolgstappen in mijn carrière passen daar het beste bij?”

Ieder traject is persoonlijk, benadrukt Van der Heijden. Voor haar vormen de kernwaarden, die zij verkende tijdens de coachingsessies, nog steeds een kapstok die ze elke dag ge­ bruikt. “Ik merk dat ik dankzij coaching nog beter weet wat ik wil, waardoor ik keuzes meer welover­wogen maak.”

Onafhankelijke stichting

Van der Heijden is intussen als ambassadeur betrokken bij Challenge & Support en helpt mee het programma verder te ontwikkelen. Ze treedt regelmatig op bij kick-off bijeenkomsten van vakgroepen die interesse hebben. Daarnaast is ze een van de kartrekkers om Challenge & Support onder te brengen in een onafhanke­ lijke stichting. “Die ambitie hadden we al langer, zodat het voor ziekenhuizen makkelij­ k­er wordt om zich aan te sluiten. Het past heel goed bij wat we willen. We zijn geen ‘commercieel’ bedrijf en zien Challenge & Support als een beweging waar mensen zich bij kunnen aansluiten. Doel is dat het vanzelfsprekend wordt om professionele en persoonlijke ontwikkeling als onderdeel van je loopbaan te zien. Waarbij we ons natuurlijk realiseren dat coaching slechts een middel is, op een palet van andere ondersteuningsvormen, zoals intervisie en peer support.”

Het mooie vindt Van der Heijden dat die van­ zelfsprekendheid van coaching al aan het ont­staan is. “Als een vakgroep zich aanmeldt, mogen alle artsen zelf kiezen of ze meedoen.

Soms doet 30 procent mee; andere keren 70 procent, dat verschilt per vakgroep. Elk jaar wordt het programma vervolgens opnieuw aan­geboden en het leuke is dat je ziet dat bij de tweede keer ook mensen meedoen die dat

LAD magazine | 6

Sinds de start in 2017 kozen meer dan duizend medisch specialisten (in opleiding) van 21 verschillende specialismen voor een coachingstraject bij Challenge & Support. Het gaat om 41 vakgroepen en 2 medische staven uit in totaal 16 ziekenhuizen.

“Dankzij coaching maak ik mijn keuzes weloverwogen” Laila van der Heijden, kinderarts

bij de eerste ronde nog niet wilden. Ook worden persoonlijke en professionele ont­wik­ke­ling op de werkvloer steeds vaker onder­werp van gesprek. Dat is precies de beweging die we beogen.”

Uitbreiding

Naast het vormen van een stichting staat er dit jaar meer op de agenda. “Een tijdje geleden werden we benaderd door een groep coas­si­s­ tenten in het Erasmus MC”, zegt De Pagter. “Zij vroegen zich af of ze ook kunnen meedoen.

Natuurlijk zijn hun uitgangspunten anders, dus we hebben voor hen Match your Future ontwikkeld, een programma dat zich meer richt op loopbaankeuze. Naast de co’s hebben ook verpleegkundigen interesse en in een los­staand programma worden nu de stappen naar een pilotstudie gestart.”

De Pagter benadrukt dat het programma daar­­ naast steeds verder wordt geprofessionali­ seerd. “We weten intussen wat coaching op indi­vidueel niveau oplevert, maar zijn ook be­nieuwd naar de effecten op het team, welke inter­venties het beste werken en wat de lange­ termijneffecten zijn. We zijn dus nog lang niet ‘klaar’. Ik vind het nog iedere dag een groot avontuur.”

Het programma bestaat uit een verandertraject voor de vakgroep, waarbij deelnemers zelf kunnen kiezen of ze aan het traject van maximaal 6 coachingsgesprekken in 10 maanden tijd willen deelnemen.

Deelnemers kunnen kiezen uit ruim 50 professionele coaches die zich in filmpjes op de website voorstellen.

Het Erasmus MC en LUMC droegen financieel bij aan de ontwikkeling van het programma. Vakgroepen die zich aanmelden, betalen een bijdrage. Daarnaast betaalt elke deelnemer 1.350 euro per traject.

Medisch specialisten kunnen dit bedrag opvoeren in hun persoonlijk budget of als ontwikkelingskosten; aios krijgen de kosten vaak voor een groot deel vergoed.

Challenge & Support was in internationaal verband een van de eerste programma’s dat de effectiviteit van coaching bij medische professionals onderzocht, waaruit een samenwerking met het Institute of Coaching (Harvard Medical School) groeide.

Interesse om deel te nemen of op zoek naar meer informatie?

Mail naar info@challengesupport.nu of kijk voor meer informatie op www.challengesupport.nu.

Hoe kies je als jonge dokter je

droombaan?

Inoek Koopmans (27) rondde in augustus 2019 haar opleiding geneeskunde af. Toen ze haar diploma op zak had, wist ze niet direct welke kant ze op wilde. Ze ging in gesprek met dokters binnen en buiten het ziekenhuis over de keuzes die zij hebben gemaakt.

Intussen is ze erachter wat ze het liefste wil: internist worden! Ze werkt momenteel als anios interne geneeskunde in het Isala ziekenhuis. Over de zoektocht naar haar droombaan schrijft ze blogs op haar website doktersdiehetandersdoen.nl.

Je kunt haar ook volgen op Instagram via @doktersdiehetandersdoen.

Als puber was ik naïef, ik wilde een studie doen waarbij direct duidelijk is wat je gaat worden. Geen International Business of Design Art Technology. Ik wilde geneeskunde studeren en dokter worden. Zo, keuze gemaakt!

Ja, ik zei het al, ik was naïef. Bij de studie ge­nees­ kunde horen natuurlijk ook enorm veel keuzes: binnen of buiten het ziekenhuis? Opereren of een beschouwend vak? Jonge of oude patiënten, of allebei? Acute geneeskunde of toch liever poli? En zo kunnen we nog wel even doorgaan. De keuze voor het vak waarin je je wilt specialiseren, is een van de grootste keuzes die je als arts-assistent mag maken. Maar hoe doe je dat?

We kennen allemaal de verhalen van anderen die precies weten wat ze willen: “Sinds ik Grey’s Anatomy voor het eerst zag wist ik het, ik word chirurg”, “vanaf m’n vijfde wist ik al dat ik cardio­ loog wil worden” of “ik ben een geboren kinder­ arts”. Alsof er geen twijfel is en alles altijd loopt zoals je zou willen. Helaas is dat natuurlijk ook heel vaak niet het geval. Alhoewel, helaas? Is dat eigenlijk wel erg?

Een goede, weloverwogen keuze maken wordt niet echt gestimuleerd tijdens je coschappen. Je krijgt een keurige lijst waarop precies staat vermeld waar je wanneer moet zijn voor elk co­schap, met name binnen het ziekenhuis. Best overzichtelijk. Je werkt het rijtje keurig af en voor je het weet ben je dokter.

En dan begint het echte werk! Maar waar word je blij van? Wat is voor jou belangrijk in je werk?

Wat voor persoon ben je en wie wil je zijn als dokter?

Heel belangrijke vragen waar we vaak niet bij stil­staan. We stappen op de trein die toevallig voor­bijkomt en denderen maar door. Voor reflectie is geen tijd en bovenal vinden we het een beetje zweverig.

Ik was al meer dan een jaar dokter en wist het nóg niet!

Toen ik mijn studie geneeskunde afrondde, ben ik gestart als anios cardiologie. Een prachtig vak, maar het bleek voor mij geen 100% match. Ik voelde dat ik niet op mijn plek zat. Ik wilde iets anders en moest opnieuw een keuze maken – en het liefst een beetje snel. Ik was al meer dan een jaar dokter en wist het nóg niet! Iedereen om me heen wist het al wel. Wat nou als ik er niet achter zou komen?

Straks ben ik te laat! Niet echt helpen­de gedachten natuurlijk ...

Toen de gedachtenstorm ging liggen, ging ik op onderzoek uit. Om een goede keuze te kunnen maken, moet je natuurlijk de verschillende opties kennen. Ik ging in gesprek met dokters binnen en buiten het ziekenhuis. Hoe zag hun dag eruit en hoe hadden zij hun keuze gemaakt?

Daarnaast evalueerde ik dagelijks mijn werkdag: wat was leuk en wat kon ik missen als kiespijn?

Geen taboe op twijfels. Uiteindelijk heb ik mijn droombaan gekozen zoals een goede dokter zou doen: ik heb een lijst gemaakt met opties, oftewel een ruime differentiaaldiagnose, en afgestreept wat ik uitgesloten had. De (werk)diagnose a.k.a. droombaan bleef over. Voilà!

Maart 2021 | 7

Werk/privé

Tekst Lyanneke Krauss Fotorgafie Ivar Pel

Empathie tonen is een

keuze Al zijn hele carrière maakt huisarts Frans Derksen zich hard voor meer empathie in de relatie tussen arts en patiënt.

Want, zo zegt hij, empathie zorgt voor meer informatie over de patiënt en leidt daardoor tot betere keuzes in zorg en behandeling. Begin dit jaar verscheen zijn boek Empathie in de spreekkamer.

LAD magazine | 8

Tekst Lyanneke Krauss Foto Ivar Pel

Gezellig. Zo omschrijft Derksen de huisartsen­ praktijk in Doetinchem waar hij jarenlang werkte. Hij schrijft dit toe aan de relatie met zijn patiënten. “Ik vond het altijd fijn om echt contact te maken met mensen en een kijkje in hun leven te mogen nemen. Wanneer je oprecht interesse toont, vertellen patiënten je ook veel. Juist die kennis maakt het makke­ lijker om gezamenlijk behandelopties tegen elkaar af te wegen en daarin de juiste keuze te maken. Het is in ons vak ontzettend be­lang­rijk de patiënt hierdoor te enablen en em­power­en.”

Frans Derksen (74) werkte 35 jaar lang als huisarts. In 2010 stopte hij met zijn praktijk, omdat hij de kans kreeg te gaan promoveren op het onderwerp empathie in de communicatie tussen arts en patiënt. Begin dit jaar verscheen zijn boek Empathie in de spreekkamer dat zich specifiek richt op aios. Derksen is getrouwd en woont in Doetinchem.

Hij heeft twee kinderen en twee kleinkinderen.

leiden door ervaring en stelt zich daardoor wat flexibeler op.” Is empathie eigenlijk wel iets wat je kunt aanleren? Is het niet gewoon een eigenschap die je wel of niet bezit? “Bij de één is empathie vanzelfsprekender aanwezig dan bij de ander. Toch is bij iedereen wel een bepaalde mate van empathie aanwezig, alleen hebben sommigen dat wat meer van huis uit meegekregen dan anderen. Ik ben inmiddels tot de slotsom gekomen dat interesse in een ander ook nodig is om jezelf te leren kennen.”

De arts als patiënt Promotieonderzoek

In 2010 publiceerde Derksen het boek Empathie, bestaat ze nog?, dat bestemd was voor startende huisartsen en waarin hij zijn praktijkervaringen deelde. Na het ver­schijnen van dit boek kwam Derksen in contact met twee hoogleraren die dit onder­­werp uitermate ge­ schikt vonden voor weten­­schap­pelijk onder­ zoek. Tegelijkertijd lieten zij doorschemeren dat zoiets een zwaar traject zou zijn. Maar het zaadje was geplant en de twijfel gezaaid. “Ik wist niet zeker of pro­mo­veren wel iets voor mij was en ik was inmiddels al 63 jaar. Tot een be­­vriende arts zei dat onderzoek in feite neer­ komt op structuur aanbrengen in de rommel.

Dat waren gerust­stellende woorden voor mij, want als huisarts deed ik niet anders.”

Spagaat

Derksen besloot te stoppen met zijn praktijk en zich volledig te richten op zijn promotie­ onderzoek naar empathie in de communicatie tussen arts en patiënt. Hij legt uit waarom dit onderwerp hem zo aan het hart gaat. “Uit mijn onderzoek blijkt dat patiënten veel waarde hechten aan het inlevingsvermogen van een dokter. Alleen is niet iedere arts daar even be­dreven in. Vooral bij jonge artsen en aios zie je dat ze zich nog focussen op protocollen, maar in een spagaat terecht komen wanneer er een emotionele patiënt voor ze zit. Dat laatste vraagt echt om andere vaardigheden. De wat oudere generatie durft zich wat meer te laten

De werkdruk onder huisartsen is hoog en ook voor consulten lijkt steeds minder tijd te zijn.

Sommigen zullen zeggen dat er geen ruimte is om empathie te tonen richting patiënten.

Volgens Derksen is dat een misvatting. “Je in­ leven in patiënten hoeft niet veel tijd te kosten, alleen al door het stellen van een geïnteres­ seerde vraag kun je laten zien dat je betrok­ken bent. Voor patiënten is dat heel fijn.

“Je inleven in patiënten hoeft niet veel tijd te kosten” Dat heb ik zelf ook zo ervaren toen ik onder behandeling was van een handtherapeut en dus aan de andere kant stond. Er was in het ziekenhuis een foto van mijn hand gemaakt.

Het eerste wat de therapeut vroeg toen ik weer een afspraak had, was hoe de uitslag van de foto was. Zoiets kan ik ontzettend waarderen.

Ik heb het namelijk ook wel eens anders meegemaakt.”

Derksen denkt ook dat huisartsen binnen een praktijk hun krachten soms beter zouden kunnen verdelen. “Als dokter heb je wel eens een patiënt van wie je niet zo goed weet wat je ermee aan moet. Het kan dan heel zinvol zijn deze patiënt eens met een van je collega’s te laten praten. Die heeft misschien weer een andere kijk op dingen en dat komt de patiënt alleen maar ten goede.”

Authenticiteit

Wie denkt dat Derksen na zijn promoveren op zijn lauweren ging rusten, heeft het mis.

Hij zette zijn wetenschappelijk onderzoek voort onder aios huisartsgeneeskunde.

Dit onderzoek richtte zich op hun mening over empathie en op hun ervaringen met onderwijs over dit onderwerp. In het kader hiervan werden focusgroepen georganiseerd die bestonden uit aios in het begin van de opleiding, aan het begin van hun tweede jaar en aan het einde van de opleiding. Na een wetenschappelijke publicatie besloot hij speciaal voor deze doelgroep een boek te schrijven over empathie in de spreekkamer.

“Ik vond de bijeenkomsten met de focus­ groepen ontzettend leuk en er kwamen ook interes­sante vragen uit voort. Deze vragen besloot ik toen centraal te stellen in mijn boek.”

Het boek, dat begin dit jaar verscheen, richt zich niet alleen op het huisartsenvak, maar op aios in alle specialismen. Wat is de belang­ rijkste boodschap die Derksen artsen wil mee­­­­geven? “Empathie tonen is een keuze. Een keuze waarbij authenticiteit bovendien heel belang­­­rijk is. Je moet als arts niet gekunsteld over­­komen.”

Kers op de taart

Is Derksen er dan nu klaar voor om het vak los te laten? Daarop lacht hij ontken­nend.

“Ik wil nog een laatste kunstje vertonen.

Misschien krijg ik de kans om in het nieuwe opleidingsplan voor de Huisarts­opleiding een alinea te schrijven over em­pathie en didactische adviezen voor de opleiding.

Voor mij is dit de kers op de taart, omdat dit onderwerp op deze manier voor de komende jaren min of meer ver­ankerd wordt in de op­ leiding.” Hoewel hij het hierna rustiger aan gaat doen, zal Derksen zich aller­minst vervelen. “Ik wil graag meer gaan golfen en daarnaast ben ik opa van twee geweldige kleinkinderen. Ik ben dan wel de zeventig gepasseerd, ik voel me gelukkig nog jong van geest.”

Maart 2021 | 9

Jaarkalender

De LAD-activiteiten in 2022 Meer inspraak, een fijne werkcultuur en heldere randvoorwaarden om het werken in de zorg aantrekkelijk te houden: het zijn een paar speerpunten uit het beleidsplan van de LAD voor dit jaar. Wat gaan we precies doen en wat heeft u daar als lid aan? We zetten de belangrijkste activiteiten voor 2022 op een rij.

1

2

Cao’s en sociaal plannen: goede arbeidsvoorwaarden

Juridische dienst­verlening: onze juristen helpen graag!

De grootste uitdaging voor de komende jaren is het behap­ baar houden/maken van de werkdruk en zoeken naar oplos­singen voor het grote arbeidsmarkttekort in de zorg.

Zorgprofessionals willen waardering, willen werken in gezonde omstandigheden en wensen meer zeggenschap en ruimte om het werk te doen waarvoor ze zijn opgeleid. De roep hierom is, mede door de COVID-pandemie, steeds groter geworden.

De focus van de LAD ligt dan ook op het creëren van rand­ voorwaarden om het werken in de zorg aantrekkelijk(er) te maken. Aan alle cao-tafels zijn een evenwichtige loons­ verhoging, minder werkdruk, meer inspraak en een gezond en veilig werkklimaat belangrijke onderwerpen.

Dit jaar wordt er weer onderhandeld over een aantal nieuwe cao’s, waaronder een Cao SBOH en een nieuwe Arbeids­voor­ waardenregeling Medisch Specialisten (AMS). Behalve over cao’s onderhandelen we jaarlijks in honderden instellingen over sociaal plannen, bijvoorbeeld als sprake is van een fusie, reorganisatie of faillissement. De insteek is dan om gedwongen ontslag te voorkomen en afspraken te maken over behoud van werk.

Zit je in een lastig re-integratietraject? Wil je van baan wisselen, maar houdt een concurrentiebeding je tegen?

Of dreig je in een arbeidsconflict te belanden? Neem dan contact op met het Kennis- en dienstverleningscentrum van de Federatie Medisch Specialisten en de LAD. Je kunt kosteloos voor 20 uur per jaar (coassistenten: 10 uur) van deze dienstverlening gebruikmaken. Indien nodig kunnen wij ook voor je procederen bij de rechter. Bovendien bieden onze juristen ondersteuning aan groepen professionals, bijvoorbeeld bij het oprichten van een medische staf.

LAD magazine | 10

Het Kennis- en dienstverleningscentrum behandelde vorig jaar 2.746 vragen/dossiers. Bijna 60 procent ging over arbeids­ rechtelijke onderwerpen, zoals arbeids­over­een­komsten, cao’s, salaris, ziekte en re-integratie.

Meer weten?

Kijk op www.lad.nl/lad-voor-u/juridischevragen, bel naar 088-13 44 112 of mail naar bureau@lad.nl.

3

4

Positionering: meer inspraak bij beleid

Gezond en veilig werken: vergroten inzetbaarheid

De LAD vindt het belangrijk dat artsen en andere zorgprofessionals als volwaardig gesprekspartner betrokken zijn bij de inhoud en organisatie van de zorg. Dat komt niet alleen de kwaliteit van zorg ten goede, maar zorgt er ook voor dat artsen zich meer betrokken voelen bij de zorginstelling waar ze werken. Daarom pleiten we voor inspraak van alle artsen en andere zorgprofessionals. Een greep uit wat we gaan doen:

Gezond en veilig werken, dat onder andere gaat over een aanvaardbare werkdruk, veerkracht en een prettige werk­ cultuur, is een van de belangrijkste speerpunten van de LAD. Primair worden afspraken daarover geregeld aan cao-tafels, maar daarnaast begeleidt de LAD sinds vorig jaar ook groepen artsen bij het realiseren van een gezonder en veiliger werk­ klimaat. Doel is een procesinterventie te ontwikkelen die artsen helpt de werkcultuur te verbeteren en duurzame inzet­ baarheid te vergroten.

•

• •

•

Samen met de Federatie Medisch Specialisten onder­ steunen we medisch specialisten die actief zijn in Verenigingen Medisch Specialisten in Dienstverband (VMSD’s) in algemene ziekenhuizen, stafconventen in umc’s en medische staven in ggz-instellingen.

Samen met Verenso pleiten we voor meer inspraak van specialisten ouderengeneeskunde, gezien hun toenemende verantwoordelijkheden binnen VVT-instellingen.

We inventariseren hoe we de positionering van artsen in GGD’en kunnen verbeteren op basis van de ervaring die we hebben opgedaan vanuit het project Gezond en veilig werken (zie ook het artikel op pagina 12-14).

Samen met beroepsvereniging VVGN gaan we kijken hoe we de positie van verslavingsartsen kunnen verbeteren binnen ggz-instellingen.

In 2022 gaan we groepen artsen in 24 instellingen begeleiden in alle zorgdisciplines: van GGD’en tot VVT-instellingen en van ziekenhuizen tot ggz-instellingen. We doen die ervaring bewust breed op om tot een zo effectief mogelijke proces­ interventie te komen. Ieder traject start met een nulmeting om te kijken hoe de fysieke en emotionele belasting van artsen is, in hoeverre ze inspraak hebben en hoe de werkcultuur wordt ervaren. Op basis van de nulmeting bepalen de artsen zelf aan welke thema’s ze willen werken. Gedurende een tweejarig traject worden ze daarin door de LAD begeleid. Alle trajecten worden in samenspraak met de raad van bestuur of directie van de zorginstelling gestart.

Meer weten?

Trainingen

Naast deze activiteiten voor specifieke ledengroepen bieden we voor alle LAD-leden dit jaar weer de trainingen Beter in beeld en Beter in onderhandelen aan. Lees er meer over op pagina 17.

Zichtbaar In 2021 heeft de LAD een breed leden­ onderzoek gedaan om te inventariseren hoe de leden tegen de LAD aankijken: doen we de juiste dingen en doen we die naar

Mail naar lad.gvw@lad.nl.

tevredenheid? Uit het onderzoek is gebleken dat LAD-leden vooral behoefte hebben aan een sterke werknemersorganisatie die zich primair richt op collectieve belangen­ behartiging en individuele dienstverlening, en die daarnaast zichtbaar(der) is op thema’s op

het snijvlak arts en werk. Een andere uitkomst is dat leden behoefte hebben aan meer ge­ seg­menteerde communicatie met berichten die alleen voor hen relevant zijn. De LAD is een traject gestart om die koers verder uit te werken.

Maart 2021 | 11

Tekst Marjolein Dekker Illustratie Ronald Slabbers

“We doen dit echt in

samenspraak Ze waren de eersten die zich eind 2020 aanmeldden voor een pilot Gezond en veilig werken van de LAD. Een jaar later hebben de artsen bij Hecht een Medische AdviesRaad opgericht. Acht artsen zitten nu regelmatig aan tafel bij de directie om mee te denken over strategische beslissingen, een gezond werkklimaat en het medische beleid. “We gaan regelmatig uit onze comfortzone, ontzettend leuk en leerzaam.”

LAD magazine | 12

“

De LAD startte eind 2020 het project Gezond en veilig werken, om groepen artsen in instel­ l­ingen te begeleiden bij het realiseren van een gezonder en veiliger werkklimaat. In een aantal instellingen gingen pilots van start, die begonnen met een nulmeting: hoe zit het met de werkdruk, geeft het werk voldoende energie en hoe is de inspraak van de artsen bij beleidsbeslissingen geregeld? Op basis van de nulmeting bepalen artsen zelf aan welke thema’s ze willen werken. Ze worden gedurende twee jaar door de LAD begeleid om knelpunten aan te pakken.

Frustratie

Een paar artsen bij Hecht, dat bestaat uit GGD Hollands Midden, RAV Hollands Midden, GHOR Hollands Midden en het Zorg- en Veilig­ heids­huis Hollands Midden, besloot zich eind 2020 aan te melden voor de pilot. Een van hen was jeugdarts Ingrid van Oosterhout. “We zijn een grote organisatie, ontstaan vanuit diverse fusies en samenvoegingen. We hadden daar­ door het gevoel dat we steeds meer op afstand van beleidsafwegingen kwamen te staan. Dat leverde frustratie op. We waren op zoek naar een manier om dat om te buigen.”

Na een gesprek met de LAD en de directie werd een nulmeting gestart. Daaruit kwam naar voren dat de artsen zeer bevlogen zijn, maar een hoge werkbelasting ervaren. Daar­ naast hebben ze het gevoel weinig inspraak te heb­ben. Ze willen graag meepraten over beleids­keuzes en onderhandelingen met de gemeente, maar krijgen die ruimte in hun ogen onvoldoende.

Medische AdviesRaad

Op basis van de nulmeting werden vier werk­ groepen geformeerd (positionering/inspraak, werkbelasting, communicatie en waardering).

Rode draad was de wens om een medische staf op te richten: een orgaan dat namens alle artsen spreekt en de spreekbuis is voor de directie. Van Oosterhout: “In ziekenhuizen en ggz-instellingen zijn medische staven al heel gebruikelijk, maar bij GGD’en nog niet, terwijl de behoefte bij ons heel groot was. We wilden onze inspraak formeel regelen.”

De LAD begeleidde de artsen het afgelopen jaar bij het oprichten van een medische staf, die uitmondde in de Medische AdviesRaad (MAR). “We hebben voor die naam gekozen omdat hier ook stafartsen werken. Dan zou

de term ‘medische staf’ verwarrend zijn geweest”, aldus Van Oosterhout.

Behapbaar

Algemeen directeur Dennis Christmas is van meet af aan voorstander geweest van de MAR. “Ik heb veel in de ziekenhuiswereld gewerkt waar artsen al verenigd zijn. Toen ik hier kwam, miste ik een medische staf, maar ik had omgekeerd ook geen idee hoe ik de inspraak in een instelling met zoveel locaties kon organiseren. We hebben ruim honderd artsen in dienst. Dat zijn er te veel om met iedereen individueel in gesprek te gaan. Toen artsen zelf aanklopten met het idee dat ze zich wilden verenigen heb ik meteen gezegd dat ik hen die ruimte wilde geven, maar dan wel op een behapbare manier. Met de MAR is die wens, dankzij de ondersteuning vanuit de LAD, gerealiseerd. Het is een vertegenwoordigend orgaan dat spreekt namens alle artsen.”

Projecten in 24 instellingen Hecht is een van de instellingen die zich aanmeldde voor een pilot Gezond en veilig werken. De resultaten van deze en andere pilots waren zo veelbelovend dat de LAD ze heeft geborgd in het project Gezond en veilig werken. Uiteindelijk doel is een procesinterventie te ontwikkelen die artsen van een afdeling of instelling helpt om de werkcultuur te verbeteren en de duurzame inzetbaarheid te vergroten. Dit jaar worden groepen artsen in 24 instellingen begeleid.

Fundament

De werkgroepvoorzitters en een aantal enthousias­te leden uit de werkgroepen vormen nu samen de MAR. Ze zijn met z’n achten en afkomstig uit alle verschillende resultaat­­verantwoordelijke eenheden. Naast Van Oosterhout zitten ook Henrique Sachse (vertrouwensarts) en Lara Cajko (jeugdarts) in de MAR. “We zijn nog bezig om alles formeel vast te leggen”, zegt Cajko. “Voor nu is de MAR organisch ontstaan vanuit de werkgroepen, maar in de toekomst willen we dat de MARleden worden gekozen. Het huis is dus nog niet af, maar het fundament staat.”

“Plannen moeten niet vanuit een ivoren toren komen” Sachse beaamt dat. “We zijn bezig met onze missie en visie en willen dat de MAR niet als een ‘extra’ laag wordt gezien. We gaan het werk van al bestaande overlegorganen dus niet dunnetjes overdoen, maar kijken wat de MAR kan toevoegen. Dat is nog even zoeken, maar we hebben intussen twee overleggen met de directie gehad. Dat voelde goed. Het leek alsof de lijnen nu al korter zijn.”

Onderwerpen

Volgens Christmas zijn er veel onderwerpen die zich lenen voor het overleg met de

MAR. “Een van de problemen waar we mee kampen, is het moeilijk kunnen vervullen van vacatures. We zitten er al een tijdje over te denken basisartsen aan te nemen die we dan binnenshuis verder kunnen opleiden. Dat is nou typisch een onderwerp waar we de hulp van artsen bij nodig hebben.”

Ook het medische beleid vindt hij een belang­ rijk thema, evenals de werkdruk. “Werkdruk bestaat uit twee componenten: de gemeten en beleefde werkdruk. Bij ons is de beleefde werkdruk hoog, dus is het goed daarover in gesprek te gaan: waar lopen artsen tegenaan?

Hoe kunnen we anders of efficiënter werken?

Plannen daarvoor moeten niet vanuit een ivoren toren komen, maar in samenspraak ontstaan.”

Ondersteuning

Cajko vertelt dat de MAR wordt gevoed met onder­werpen die in de werkgroepen spelen.

“Zo hebben de forensisch artsen aangegeven een vorm van ondersteuning te missen. Zij maken soms heel akelige dingen mee, en dan is het moeilijk zomaar over te gaan tot de orde van de dag. Via de MAR kunnen we bespreken hoe we die ondersteuning kunnen vorm­geven.”

Maart 2021 | 13

Een ander onderwerp dat komend jaar op de agenda staat, is het zogeheten rekenmodel.

Uit de nulmeting kwam naar voren dat artsen zich soms een productiefactor voelen. Van Oosterhout: “We gaan kijken naar de rol en ver­antwoordelijkheden van artsen en het manage­­ment. Doel is tot een formatie­ begroting te komen die recht doet aan ons werk en de tijds­besteding. Dat is nog lang niet klaar en we hebben best wat hobbels te nemen. Maar dat we het nu samen doen in plaats van top-down, is al winst.”

we moeten nog wel in onze rol groeien.” Een leerzaam proces, vindt Cajko. “Ik vind het ont­zet­tend gaaf dat we de gelegenheid krijgen hier onze weg in te vinden. In het verleden is vaak geprobeerd om dingen te veranderen, maar steeds zonder succes. Dat we nu na een jaar een MAR hebben en dit écht met elkaar aan het doen zijn, is leuk.”

Groeien

Draagvlak

de andere artsen het gevoel hebben dat we hen goed vertegenwoordigen. Zo’n achter­ banraadpleging hoeft niet heel officieel, we kunnen ideeën ook toetsen in de disciplineoverleggen. Maar we willen heel graag inves­ teren in het creëren van draagvlak in deze oprichtingsfase.”

Kleine stapjes

“Af en toe moet je gewoon durven springen”

Christmas benadrukt dat artsen en directie “echt niet alleen maar liefjes naar elkaar zul­ len glimlachen. Ik gok dat we over sommige onder­werpen flink kunnen botsen, maar dat hoort bij het spel. Het gaat er uiteindelijk om dat je in samenspraak tot een goed besluit komt.”

Van Oosterhout benadrukt dat dat ‘spel’ voor de directie wel makkelijker is dan andersom.

“Wij zijn het niet gewend om tegen de directie te zeggen dat we het ergens niet mee eens zijn of om ergens over te onderhandelen, dus

Christmas vindt het goed om te zien dat het groepje initiatiefnemers nu zelf in de MAR zit en heel natuurlijk het mandaat heeft weten te verkrijgen. “Daar ben ik blij mee. Ik hoop namelijk niet dat we in de toekomst bij iedere beslissing een achterbanraadpleging hoeven te doen, want dan zou de MAR haar doel voorbijschieten.”

Van Oosterhout haakt daar toch even op in.

“Natuurlijk zijn wij de spreekbuis, maar zeker in het begin zijn die achterbanraadplegingen af en toe wel nodig, juist om te zorgen dat

Na een jaar ‘pionieren’ zijn Van Oosterhout, Sachse en Cajko trots op waar ze staan. “Het belangrijkste wat ik zelf heb geleerd, is dat je geduld moet hebben, enthousiast moet blijven, met kleine stapjes tevreden moet zijn en af en toe gewoon moet springen”, zegt Sachse. “Uit je comfortzone durven stappen is mis­schien wel de belangrijkste randvoorwaarde om dit tot een succes te maken.”

Christmas voegt daaraan toe dat een directie er ook in moet geloven. “Als zorgprofessionals zich willen organiseren, wordt dat nog wel eens als een bedreiging gezien en dat is jammer. Ik denk dat als we over twee jaar terug­blik­ken op de MAR, we maar één con­ clusie kun­nen trekken: dat we nooit meer anders willen.”

- Advertentie -

Mag ik naast mijn dienstverband een eigen bedrijf oprichten?

Audrey is parttime kinderarts in een umc, maar wil ook een eigen bedrijfje opstarten. Zij vraagt zich af of zij hier toestemming voor moet vragen aan haar werkgever. Onze jurist legt haar uit dat een eigen bedrijf als nevenwerkzaamheid kan worden gezien. In een arbeidsovereenkomst en/of de cao zijn hierover vaak regels opgenomen. Audrey wil zich specifiek richten op diabeteszorg voor kinderen en dat ligt in lijn met haar eigen werk. Ze wordt daarom geadviseerd schriftelijk toestemming te vragen, omdat de werkgever dit als concurrerend kan beschouwen.

Juridische vragen? Bel:

088 - 134 41 12 Het Kennis- en dienstverleningscentrum is een samenwerking tussen de Federatie Medisch Specialisten en de Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband. Wij geven juridisch advies bij onder andere arbeidsconflicten, opleidingsgeschillen en MSB-contracten.

Specialist LAD Medisch magazine | 14 ADV 2020 196x117 V1 BLAUW DEF.indd

2

19-11-2020 17:31

Tekst Marjolein Dekker

Al negen jaar krijgt de speciaal voor LAD-leden ontwikkelde training ‘Beter in beeld’ een 8,5 als rapportcijfer. Datzelfde geldt voor de verdiepings­training ‘Beter in onderhandelen’, die sinds 2017 wordt aangeboden. Vanwege COVID-19 konden de trainingen vorig jaar niet altijd doorgaan, dus we hopen dat dit in 2022 wél kan. De data zijn in ieder geval bekend en de inschrijving is geopend!

LAD-trainingen: verbeter je invloedvaardigheden Een patiënt die van alles eist, een raad van bestuur die niet meegaat in een voorstel van je vakgroep en collega’s die anders tegen ge­­zond roosteren aankijken dan jij: artsen en andere zorgprofessionals zijn zich er lang niet altijd van bewust, maar in de dagelijkse prak­tijk worden hun invloedvaardigheden best vaak op de proef gesteld. Hoe kun je je invloed laten gelden bij strategische beslissingen? En hoe zorg je dat je een ander overtuigt? Dat zijn vaak geen competenties die artsen tijdens hun opleiding leren, terwijl ze belangrijk zijn om je werk als arts effectief te kunnen uitoefenen.

Beter in beeld

De LAD ontwikkelde daarom in 2013 samen met VvAA de training ‘Beter in beeld’. Tijdens deze training leren deelnemers wat hun kern­kwaliteiten zijn en hoe ze die kunnen in­zetten om hun invloedssfeer te vergroten in het con­­ tact met collega’s, patiënten en bestuurders.

‘Beter in beeld’ beslaat een dag en is inter­

actief van opzet: er wordt veel geoefend met gesimuleerde situaties uit de dagelijkse prak­ tijk. Tijdens de training analyseren de deel­ nemers hun werkomgeving en eigen functio­ neren. De kunst is volgens trainers Mascha de Ridder en Remco Heukels “om aan te kloppen bij het juiste loket, de juiste persoon en het juiste moment om je boodschap goed voor het voetlicht te brengen”.

Beter in onderhandelen

Wanneer en waar?

Beter in beeld wordt dit jaar gegeven op dinsdag 17 mei en vrijdag 16 september.

Beter in onderhandelen staat gepland op woensdag 22 juni en vrijdag 23 september.

De afgelopen negen jaar hebben al heel wat LAD-leden de training gevolgd: van aios tot medisch specialisten en van huisartsen tot jeugd­artsen en ziekenhuisapothekers. Van de oud-deelnemers kreeg de LAD regelmatig het signaal dat er behoefte was aan een ver­­diepings­slag: ze wilden zich verder ont­ wik­kelen in onderhandelingsvaardigheden.

Dat was vijf jaar geleden aanleiding om de verdiepingstraining ‘Beter in onderhandelen’ te lanceren. Tijdens deze training, die even­ eens een dag duurt, leren deelnemers dat onder­handelen meer is dan iemand op inhoud overtuigen. Er is de hele dag een acteur aanwezig om, laagdrempelig en veilig, direct duidelijke casuïstiek live in beeld te brengen.

De trainingen duren van 09.30-17.00 uur en vinden plaats bij NBC Congrescentrum, Blokhoeve 1 in Nieuwe­gein (zowel met het OV als de auto goed bereikbaar). De trainingen worden exclusief aangeboden aan LAD-leden voor een speciaal tarief van 450 euro.

De training ‘Beter in beeld’ wordt gegeven voor Mascha de Ridder en Remco Heukels; ‘Beter in onderhandelen’ door Leonie Gebbink. Alle drie zijn ze thuis zijn in de werkomgeving van artsen en andere zorgprofessionals. Per training is plek voor maximaal 12 personen.

Meer weten? Kijk op www.lad.nl/ beterinbeeld en/of www.lad.nl/ beterinonderhandelen.

Accreditatie (6 punten) is geregeld voor artsen Maatschappij + Gezondheid (alle profielen daarbinnen), artsen voor ver­­standelijk gehandicapten, bedrijfs­­artsen, huisartsen, medisch specialisten, SEHartsen, specialisten ouderengeneeskunde, verslavings­artsen, verzekeringsartsen en zieken­huis­artsen.

Maart 2021 | 15

Nieuws

Nieuwe regelingen op komst ...

Betaald ouderschapsverlof, een nieuwe Europese richtlijn over transparante arbeidsvoorwaarden en de komst van een budget om je positie op de arbeids­ markt te verbeteren ... Allemaal nieuwe regelingen die dit jaar van kracht worden. Wat houden ze in en wat heb je eraan als arts? Het Kennis- en dienst­ verleningscentrum zet de belangrijkste regelingen op een rij.

Betaald ouderschapsverlof

Op 2 augustus 2022 treedt de Wet betaald ouderschapsverlof in werking. Ouders hebben nu al recht op 26 weken ouderschapsverlof voor kinderen tot acht jaar, maar dit ouderschapsverlof was tot nu toe onbetaald.

Wat er met de nieuwe wet verandert, is dat je je loon gedurende 9 van de 26 weken ouderschapsverlof gedeeltelijk doorbetaald kunt krijgen. Je kunt hiervoor via je werkgever een uitkering aanvragen bij het UWV. Deze uitkering is gelijk aan 50% van het eigen salaris tot maximaal 50% van het maximum dagloon (€ 228,76 per dag; € 4.975,53 per maand). Je krijgt de eerste 9 weken alleen betaald als je deze in het eerste levensjaar van je kind opneemt. Interesse? Zorg dan dat je tijdig bij je werkgever (ten minste twee maanden voor de datum waarop het verlof ingaat) schriftelijk aangeeft dat je van de regeling gebruik wilt maken.

Transparante arbeidsvoorwaarden

Een andere regeling die – zoals het er nu uitziet – op 1 augustus in werking treedt, is het wetsvoorstel voor de implementatie van de EU-richtlijn Transparantie en voor­spel­­bare arbeidsvoorwaarden. Doel is meer tran­sparan­ tie over de afspraken die werk­gevers en werk­ nemers maken over arbeids­voorwaarden. Daar­ naast beoogt de wet de ‘voorspelbaarheid’ van het arbeidspatroon te ver­groten. De volgende wijzigingen zijn relevant: • Werkgevers worden verplicht om werk­ nemers schriftelijk te informeren over de normale werk- en rusttijden, het

LAD magazine | 16

•

•

•

opleidings- en ontslagbeleid. Als sprake is van een voorspelbaar werkpatroon, moet de werkgever de werknemer laten weten op welke dagen en uren hij moet werken.

Bij een onvoorspelbaar werkpatroon moet de werkgever laten weten welke dagen en uren de werknemer kan worden verplicht te werken en wat de minimale termijn voor oproeping en het aantal gewaarborgde betaalde uren is.

In steeds meer cao’s wordt geregeld dat de werkgever opleiding/scholing vergoedt die verplicht is volgens de wet of een cao. Met de nieuwe wet wordt dit nu wettelijk vastgelegd. Alle werknemers krijgen ‘verplichte’ scholing dus vergoed en kunnen deze onder werktijd volgen.

Staat er een studiekostenbeding met een terugbetalingsverplichting in jouw arbeids­ overeenkomst? Dan is die straks niet meer geldig.

In sommige arbeidsovereenkomsten wordt een ‘nevenwerkzaamhedenbeding’ opgenomen: een beding waarin je werk­ gever je verbiedt of beperkt om buiten je werk werkzaamheden voor anderen te verrichten. Zulke bedingen worden straks nietig verklaard, tenzij sprake is van een objectieve rechtvaardigingsgrond.

Werknemers met een onregelmatig en onvoorspelbaar arbeidspatroon kunnen na 26 weken dienstverband bij de werk­ gever vragen om een werkrooster met meer voorspelbare en zekere arbeids­ voorwaarden. De werkgever is overigens niet verplicht in te stemmen met zo’n

•

verzoek. Als hij het verzoek afwijst, kan de werknemer een procedure bij de rechter starten.

Het wetsvoorstel bevat tot slot een alge­ meen benadelings- en een opzegver­bod.

Dit houdt in dat als je een beroep doet op de rechten in de wet (zoals het doen van een verzoek om een werkrooster met meer voorspelbare arbeidsvoorwaarden), je daar geen nadeel van mag ondervinden en je contract niet mag worden opgezegd.

Overige wetten en regelingen

Sinds 1 maart 2022 kun je een STAP-budget (STimulering ArbeidsmarktPositie) aan­ vragen en een opleiding volgen uit het scholings­register van DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs). Je krijgt maximaal € 1.000 per jaar vergoed. Momenteel zijn er helaas nog geen medische opleidingen opgenomen in het register. Meer info: www.stap-budget.nl.

Daarnaast gelden sinds 1 januari 2022 de thuis­werkkostenvergoeding (je kunt een onbelaste vergoeding van maximaal twee euro per dag toegekend krijgen) en het ver­bod op rookruimtes in alle gebouwen waar wordt gewerkt. Verder zijn de mede­ zeggen­­­schapsrechten uitgebreid, waardoor werknemers die pas drie maanden in dienst zijn, zich verkiesbaar mogen stellen en kun­ nen stem­men voor ondernemings­raad­ver­ kiezingen.

Meer weten? Vraag onze juristen gerust om advies via 088 – 13 44 112 of bureau@lad.nl.

Tekst Marjolein Dekker Fotografie Ivar Pel

Charlotte Boateng Aios kinder- en jeugdpsychiatrie, LUMC Curium Waarom heb je voor dit vak gekozen?

“Wij doen meer dan alleen praten”

“Op mijn zeventiende ging ik Liberal arts & sciences studeren en leerde toen meer over het menselijk brein. Dat vond ik zo interessant dat ik na mijn bachelor ben overgestapt naar genees­ kunde. Neurologie lag voor de hand, maar de wereld buiten het ziekenhuis trok me meer en dus koos ik voor psychiatrie. Daar heb ik geen seconde spijt van gehad. Ik vind het fascinerend dat over het brein nog zoveel te leren is en dat alles in je hoofd zo bepalend kan zijn voor wat je doet en wie je bent. De kinder- en jeugdpsychiatrie vind ik interessant omdat het brein in die fase nog volop in ontwikkeling is. Ik heb niet alleen te maken met kinderen, maar ook met hun ouders, de school en familie. Dat maakt het heel dynamisch.”

Wat geeft jou energie in je werk?

“Als het lukt om écht contact te maken met kinderen, zodat ze me vertrouwen en ik goed kan inspelen op de hulpvraag. Ik heb soms te maken met kinderen die geen fijne start hebben gehad of die een trauma hebben opgelopen. Als het dan lukt om een kind te bereiken, zodat hij over emotioneel beladen onder­werpen durft te praten, heb ik echt het gevoel dat ik ergens aan bijdraag.”

Wat zijn vooroordelen over psychiaters?

“Dat ze alleen maar kunnen praten en pillen voorschrijven.

Ons werk is zoveel meer dan dat! Natuurlijk, wij doen geen operaties, maar we doen wel complexe behandelingen, zoals elektroconvulsietherapie. Het is jammer dat psychiatrie nog niet door iedereen als een volwaardig medisch specialisme wordt gezien.”

Wat is voor jou de toegevoegde waarde van de LAD?

“Ik ben bestuurslid geweest bij De Jonge Specialist. In die periode heb ik de LAD goed leren kennen en gezien wat er allemaal komt kijken bij het regelen van goede arbeids­voor­ waarden, zodat artsen gezond en veilig kunnen werken.

Daardoor ben ik me zelf ook meer bewust geworden van het feit dat je als arts goed voor jezelf moet zorgen. Ik vind het vooral een fijn idee dat ik op een organisatie als de LAD kan terugvallen die me ‘ontzorgt’ en juridische hulp biedt als ik die ooit nodig heb.”

Huisartsen, aios, medisch specialisten en sociaal geneeskundigen: de LAD heeft leden in alle disciplines. Wie zijn ze en wat drijft hen? In deze rubriek brengen we LAD-leden letterlijk in beeld.

Maart 2021 | 17

Column ­­­­­

DJS Congres én Basisartsencongres op 1 oktober Op zaterdag 1 oktober vindt zowel het DJS Congres als het Basisartsencongres plaats, dit keer eindelijk weer als een ‘fysieke’ bijeen­­komst in de Jaarbeurs in Utrecht. Beide con­ gres­sen staan in het teken van alles wat je niet leert tijdens je opleiding of het werken als jonge arts.

Het kan aantrekkelijker ...

Het zijn momenteel roerige tijden in het sociaal-economische domein in de zorg.

De financiële ruimte voor arbeids­voor­ waardelijke verbeteringen is beperkt, terwijl de noodzaak om te inves­teren in zorgprofessionals misschien wel groter is dan ooit. In alle zorg­sectoren is de werkdruk hoog en hebben we te maken met uitzonderlijk hoge ziekte­ ver­zuimpercentages. Intussen loopt het arbeids­markttekort in rap tempo op.

Volgens de meest recente raming vanuit het Prognosemodel Zorg en Welzijn zitten we in 2031 met een tekort van 135.000 medewerkers in de sector zorg en welzijn.

Gelukkig kondigde Conny Helder, de nieuwe minister voor Langdurige Zorg en Sport, onlangs in een brief aan de Tweede Kamer aan dat het aan­trek­ke­­ lijker maken van het werken in de zorg hoge prioriteit moet hebben. Ik hoop dat er heel snel een plan van aan­pak komt. ‘Aantrekkelijke arbeids­voor­waar­ den’ is op dit moment namelijk niet bepaald een vanzelfsprekendheid aan cao-tafels ...

Bij alle cao’s die we de afgelopen tijd hebben afgesloten, verliepen de onder­handelingen moeizaam. Met name bij de salarisparagraaf zien we de tendens dat de salarisachterstand bij de ‘middengroepen’ moet worden

LAD magazine | 18

opgehoest door de hogere inkomens.

Het gebeurde tweeënhalf jaar geleden al bij de Cao Ziekenhuizen, en bij de onderhandelingen voor de nieuwste cao opnieuw. LAD-leden hebben uiteindelijk ingestemd met het akkoord omdat er ook veel inhoudelijke verbeteringen zijn binnengehaald, maar hebben wel een duidelijk signaal afgegeven: tot hier en niet verder. Een verbetering van de ene groep mag met andere woorden niet ten koste gaan van een andere groep; dat staat haaks op het principe van een cao. Iedere zorgprofessional werkt uiteindelijk even hard.

Zolang de inflatie hoog blijft en de finan­ciële ruimte beperkt, ligt er echter een uitdaging om arbeids­voor­waar­de­­lijke verbeteringen te realiseren. Ik hoop dat de minister daar rekening mee houdt en in haar plan uitgaat van voor­uitgang voor iedereen die in de zorg werkt.

Daarnaast zou ik haar met klem willen vragen om vooral ook aan artsen en andere zorgprofessionals te vragen hoe werken in de zorg nou aan­trekke­lijker kan worden gemaakt. Qua inspraak, regie op het eigen werk en het terug­ dringen van de werk- en regeldruk valt er namelijk nog een wereld te win­nen.

Wij denken er graag over mee!

Caroline van den Brekel, directeur

Het DJS Congres wordt georganiseerd door De Jonge Specialist, LAD, Federatie Medisch Specialisten en VvAA, en is primair bedoeld voor aios, anios en arts-onderzoekers. Tijdens dit congres kunnen a(n)ios workshops naar keuze volgen en wordt ook de Opleidingsprijs uitgereikt aan de beste opleider van Nederland.

Het Basisartsencongres is een initiatief van de LAD en De Jonge Specialist en is interessant voor coassistenten die bijna klaar zijn of basis­ artsen die net zijn afgestudeerd. Zij krijgen hand­vatten aangereikt om keuzes te maken voor hun loopbaan: is promoveren interessant?

Wil je binnen of buiten het ziekenhuis werken?

Hoe bereid je je voor op je eerste artsenbaan?

Een kaartje kost slechts 55 euro, inclusief lunch, borrel en drie workshops naar keuze.

Binnen­kort vind je meer informatie op de web­ site van de LAD.

50.000 In 2031 wordt in verpleeghuizen een tekort van 50.000 medewerkers verwacht; in de ziekenhuizen gaat het om 30.000 medewerkers bron: Prognosemodel Zorg en Welzijn, ABF Research

In het kort

Maak zelf werk van Zin in Zorg Hoe zorg je dat je met plezier naar je werk gaat, fit blijft en voldoende tijd hebt voor patiënten? Over die vragen hebben vijftig jonge artsen zich de afgelopen maanden gebogen voor de beweging Zin in Zorg. Hun verbetervoorstellen staan nu op een rij in de Zin in Zorg Startkit.

Eén op de vier aios heeft wel eens overwogen met zijn opleiding te stoppen vanwege de hoge werkdruk of het gevoel altijd ‘gehaast’ te moeten werken. Om jonge artsen voor het vak te behouden en een cultuurverandering voor jong én oud aan te jagen, startten de LAD, De Jonge Specialist, VvAA en de Landelijke Organisatie van Aspirant Huisartsen (LOVAH) eind 2019 de beweging Zin in Zorg. Intussen hebben ruim 700 jonge artsen zich hierbij aangesloten.

Challenges

In 2021 werkten vijf teams van ieder tien jonge artsen aan Zin in Zorg challenges. Zo boog een team zich over de vraag hoe artsen meer inspraak kunnen krijgen en ontwikkelde een ander team een leidraaid om persoonlijke ont­wikkeling een vast onderdeel van je werk­ zaamheden te maken. Het derde team hield zich bezig met het beter zichtbaar maken van de mens achter de dokter en het vierde en vijfde team deden voorstellen voor het positief hervormen van de werkcultuur, waarin over­ werken niet langer de norm is.

Alle bevindingen en aanbevelingen werden eind januari op de Dag van het Werkplezier in de Zorg gepresenteerd. Jonge artsen én zorg­ instellingen die met de Zin in Zorg-thema’s aan de slag willen, kunnen alle documenten en tips vinden op zininzorg.nl/startkit.

Vraag je LADcontributie terug Wist je dat je (een deel van) de LAD-contributie vaak kan declareren bij je werkgever? Onze insteek is namelijk om in cao’s afspraken te maken over de vergoeding van de contributie van beroeps- en belangenorganisaties. De afspraken verschillen per cao en werknemer, maar vaak kun je minimaal 40 procent terug­ krijgen. Zo is in de Cao GGZ afgesproken dat de werkgever jouw vakbondscontributie on­­belast mag vergoeden uit de vrije ruimte van de werkkostenregeling. Ook in de Cao Gehandicaptenzorg kan de werkgever de vrije ruimte in de werkkostenregeling gebruiken voor vergoeding van de LAD-contributie. Je ruilt dan een deel brutosalaris in en krijgt hier een netto vergoeding voor terug. In de Cao Ziekenhuizen staat dat de werkgever de contri­ butie op jouw verzoek met het brutoloon kan ver­rekenen. Wil je weten wat precies voor jou geldt? Ga dan naar onze website: www.lad.nl/ lidmaatschap/contributie.

Intussen op Twitter …

LAD @LADactueel 1.460 specialisten ouderengeneeskunde (in opleiding) en andere artsen in de #VVT hebben de petitie van de LAD en @verenso getekend.

Ze willen meer waardering van de specialist ouderengeneeskunde. “Dit signaal kunnen werkgevers niet negeren.”

79%

4.200

23

In 4 op de 5 ziekenhuizen wordt intervisie aangeboden, maar niet iedereen is ermee bekend. Soms geldt intervisie voor een selecte groep

4.200 artsen en andere zorgprofessionals tekenden de petitie voor een betere Cao Ziekenhuizen

Het Capaciteitsorgaan heeft geadviseerd het aantal opleidingsplekken voor artsen M+G/infectieziektebestrijding uit te breiden van 16 naar 23

bron: Zin in Zorg

bron: LAD/FBZ

bron: Capaciteitsorgaan

Maart 2021 | 19

Meer mogelijk voor jouw hypotheek via VvAA Speciaal voor VvAA zijn de acceptatiecriteria voor startende zorgverleners door een aantal hypotheekverstrekkers aangepast.

Daardoor biedt VvAA meer mogelijkheden.

Dit geldt ook als je werkzaam bent als arts-assistent (al dan niet in opleiding) met een tijdelijke arbeidsovereenkomst.

Hypotheekadvies op maat via VvAA We weten hoe hoog je werkdruk is. Daarom: Hoef je ons minder uit te leggen. Onze adviseurs zijn geschoold om zorgverleners te adviseren.

Heb je contact waar en wanneer het jóu uitkomt: online, telefonisch, thuis of op je werk.

Kunnen we de (financiële) gegevens die VvAA al van je heeft op jouw verzoek hergebruiken.

Plan een afspraak in via: vvaa.nl/advies/hypotheekadvies Of bel naar 030-247 40 25. Mailen kan ook naar hypotheken@vvaa.nl.

De stem en steun van zorgverleners