Rzeczoznawca czy biegły?

Michał Firlej

Rozmawiając z ludźmi ma się wrażenie, że w potocznym rozumieniu „biegły sądowy” i „rzeczoznawca” to pojęcia, które oznaczają to samo. Nie powinniśmy jednak ich rozumieć jako synonimy, ponieważ są to diametralnie różne odpowiedzialności i obowiązki.

Można w skrócie ująć to następująco: biegły sądowy pracuje dla sądów, rzeczoznawca pracuje dla klientów.

Biegły sądowy

W trakcie spraw sądowych lub postępowań prowadzonych przez np. organy ścigania, osoba prowadząca dane postępowanie musi podjąć decyzje na temat różnych gałęzi wiedzy, o których nie ma szczegółowej wiedzy. W tym celu zasięga opinii od osoby znającej tę tematykę, czyli od biegłego sądowego.

Biegły sądowy jest powoływany przez prezesa sądu okręgowego i wpisywany na listę biegłych przy danym sądzie na okres 5 lat z możliwością przedłużenia. By zostać biegłym, należy korzystać z pełni praw cywilnych i obywatelskich, ukończyć 25 lat, posiadać wiadomości specjalistyczne w danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, dać „rękojmię należytego wykonania obowiązków biegłego” oraz wyrazić zgodę na ustanowienie biegłym.

Część wymagań można w łatwy sposób zweryfikować – wiek, niekaralność, zgoda. Ciekawiej jest jednak z potwierdzeniem posiadania wiedzy oraz z rękojmią wykonania obowiązków.

Praktyka, jaką obserwujemy, wskazuje, iż sąd weryfikuje posiadanie wiedzy na podstawie przedstawionych dokumentów w postaci dyplomów ukończenia kierunkowych studiów lub świadectw potwierdzających uzyskanie kwalifikacji w zawodzie, na przykład dyplomu mistrzowskiego, przy czym znane mi są przypadki, gdy powołano biegłego, który nie ukończył żadnej kierunkowej szkoły ani nie posiadał żadnego potwierdzenia weryfikującego jego wiedzę.

Dodatkowym poświadczeniem dla kandydata jest zasięgnięcie o nim opinii w miejscu zatrudnienia lub, w przypadku osób wykonujących wolny zawód, opinii z organizacji zawodowej.

Jak już ktoś został wpisany na listę biegłych sądowych, może otrzymać od sądu lub innej instytucji, np. prokuratury, zlecenie do zaopiniowania spornego tematu. Biegły otrzyma wtedy pytania, na które ma sformułować odpowiedzi po analizie akt i ewentualnych oględzinach. Następnym krokiem są zarzuty do opinii lub pytania uzupełniające ją. Strony mają prawo do podważenia opinii, mogą też wnioskować o zmianę biegłego.

Pamiętać należy, że biegły nie jest sędzią, odpowiada on na pytania sądu i stron, więc bardzo duże znaczenie mają tu właściwie zadane pytania

Rzeczoznawca

Rzeczoznawca to ktoś, kto zna się na danej tematyce na tyle, żeby określić, co zostało dobrze wykonane, a co zostało wykonane niepoprawnie. Tytuł rzeczoznawcy może pochodzić z różnych nadań, na przykład instytucji państwowych (np. Inspekcja Handlowa), stowarzyszeń (np. Polskie Stowarzyszenie Rzeczoznawców i Biegłych Sądowych) lub po prostu firm. Nie ma więc generalnie tu ścisłego wymagania do jakiejś przynależności. Chociaż są przypadki, gdy dobrze wylegitymować się dokumentem rzeczoznawcy oceniającego z poziomu jednostki naukowo-badawczej. Niezależnie jednak od „siły pieczątki” powstająca opinia przede wszystkim powinna być opracowana w sposób niezależny i poprawny merytorycznie Rzeczoznawcy występują głównie wtedy, gdy jeszcze jest za wcześnie na sąd. Zlecający zatem w pierwszej kolejności będą wracali się do nich o pomoc w celu potwierdzenia swoich ewentualnych obiekcji co do wykonanej pracy. Bardzo często na tym etapie strony zastanawiają się nad uwikłaniem się w postępowanie sądowe – przy czym najlepszym rozwiązaniem jest uniknięcie sporu w sądzie. Ważnym jest zatem, aby opinia była sporządzona z zachowaniem obiektywizmu. W innym przypadku klient zostanie narażony na poniesienie znacznych kosztów, a takie sytuacje niestety są często obserwowane.

Jak widzimy, jest duża różnica pomiędzy biegłym sądowym i rzeczoznawcą , nie powinno się zatem zrównywać tych funkcji i traktować jako jedno. Obie funkcje są funkcjami o wielkiej wadze, stąd powinno się podchodzić do ich pełnienia z należytą starannością i pokorą.

--------------

OD REDAKCJI: Nazwiska biegłych sądowych można znaleźć na stronach poszczególnych sądów okręgowych. Aktualizowana lista biegłych znajduje się też na www.kurierkamieniarski.pl/biegli. O rzeczoznawców kamieniarskich można natomiast pytać w naszych organizacjach branżowych: Polski Związek Kamieniarstwa –www.kamieniarze.org.pl Ogólnopolskie Stowarzyszenie Producentów Wyrobów z Kamienia – www. ospwzk.pl