Pod lupą: Nazwiska rodowe

Choć o nazwiskach powstał już jeden artykuł na łamach Kuriera, poniższy tekst będzie na temat, który poprzednio nie został dogłębnie opisany. Mowa o nazwiskach rodowych oraz możliwościach ich zapisu na tablicach nagrobnych.

W Polsce kobieta zwyczajowo przyjmuje nazwisko rodowe męża w momencie zawarcia związku małżeńskiego. W niektórych sytuacjach panie decydują się na pozostanie przy własnym nazwisku rodowym lub przyjęcie nazwiska dwuczłonowego, jednak w większości przypadków żona przyjmuje nazwisko męża i przestaje używać rodowego, które od tej pory będzie jej nazwiskiem panieńskim.

Zdarza się, że na tablicy nagrobnej rodzina zmarłej chce uwiecznić także jej nazwisko panieńskie. Jest to zrozumiałe, zwłaszcza gdy w rodzinie nie ma męskiego potomka i nazwisko rodowe po prostu znika z użycia. Jedną z możliwości dodania go na nagrobku jest zastosowanie wyrażenia „z domu” (skrót „z d.”), którego użyjemy po nazwisku męża. Można też posłużyć się formą łacińską de domo, lecz jest dość rzadko spotykana.

Anna Nowak z domu Kowalska Anna Nowak z d. Kowalska Anna Nowak de domo Kowalska

Nazwisko rodowe powinno być zapisane w mianowniku. Wyjątkiem będzie archaiczna już forma Anna Nowak z Kowalskich, która była popularna w okresie przedwojennym, stąd raczej nie spotkamy jej na nowszych nagrobkach. Nie powinno się używać formy nazwiska z końcówką -ówna (Anna Kowalska z d. Nowakówna), dlatego że nazwisko rodowe samo w sobie to Nowak, a Nowakówna to wyłącznie forma odojcowska, której będzie używać tylko kobieta niezamężna.

Jeśli chodzi o interpunkcję, zasady nie są jednoznaczne. Nie będzie błędem postawienie przecinka przed wyrażeniem „z domu”, zwłaszcza jeśli używamy go w całym zdaniu. Wydaje się jednak, iż w przypadku użycia „z d.” na tablicy nagrobnej rozsądniej będzie ten przecinek pominąć lub nawet umieścić formułę „z domu (z d.) [nazwisko panieńskie]” poniżej imienia i nazwiska po mężu.

W przypadku stosowania skrótu błędem natomiast jest zapis bez odstępu między literami: zd.

Jeśli mają Państwo jakiekolwiek wątpliwości językowe, zwłaszcza te dotyczące kamieniarstwa, gorąco zachęcamy do przesyłania pytań na adres biuro@kurierkamieniarski.pl. 