Tekst Annelore Orije / foto's Aline Schollaart
ETTRINGEN De kans dat je alle klimroutes in België al hebt afgevinkt is quasi onbestaande, maar het kan wel zijn dat je reeds alle Belgische massieven hebt bezocht. Onder het mom van “verandering van spijs doet eten” belichten we in deze rubriek de niet-zo-bekende massieven dicht bij huis. Het arsenaal aan Belgische klimmassieven raakt echter stilaan uitgeput, dus breiden we onze radius uit naar massieven nét over de grens die jouw bezoekje waard zijn. In deze editie trekken we zo naar Ettringen in het district MayenKoblenz in Rijnland-Palts, West-Duitsland. Steenwinning Historiek en oorsprong De vulkaan groep ‘Bellerberg’ vormde zich naar schatting zo’n tweehonderd duizend jaar geleden na een groot aantal individuele uitbarstingen. Het vulkaancomplex is gelegen in de Oost-Eifel tussen de dorpen Ettringen en Kottenheim en de stad Mayen, aan de rand van een breukzone van het Midden-Rijnbekken. Hevige bewegingen zorgden voor verstoringen in het gesteente, zodat langs deze breuk magma opsteeg uit een kamer die zo’n 10 à 20 km dieper onder de aarde zat verscholen. Gasrijke, 1100°C hete magma bereikte de oppervlakte op verschillende plaatsen en vormde zo geleidelijk aan halvemaanvormige krater wanden, die naar vermoeden binnen enkele dagen tot meer dan 20 m hoog werden. Er ontstonden ook langere spleten, die grote hoeveelheden lava produceerden en zo de Ettringer Bellerberg deden ontstaan. Na een tijdje nam de gasdruk uit de magmakamer af en droogden de explosieve fonteinen op. In plaats daarvan kwamen drie grote lavastromen uit de Bellerberg-vulkaan: de Ettringer-lavastroom (westelijk), de Mayen-lavastroom (zuidelijk) en de Winfeldlavastroom (noordelijk). Duizenden jaren later zouden deze, dankzij hun basaltlava afzetting, de basis vormen voor de economie in de omliggende dorpen.
Fast forward naar de jaren 1850. Het vulkanisch stollingsgesteente ‘basalt’ wekte de interesse van de steenindustrie. Het gesteente was rijk aan magnesium en ijzer, en bleek ideaal voor de productie van maalstenen die tot vandaag nog in verschillende Vlaamse en Nederlandse molens terug te vinden zijn. In de beginjaren werden deze machtige stenen kolommen met pure mankracht afgebroken. Via lange ladders bereikten de steenbrekers (de ‘Layer’) hun werkplaats op de muur, om daar zonder enige steiger, stelling of afzekering de rotspilaren los te wrikken.
Links: © Wilhelm Meyer Rechts: © Christof Schäfer
Daar kwam in het begin van de 20e eeuw beterschap in, samen met de uitbouw van de elektriciteitsvoorziening. Pneumatische hamers en brekers namen het zwaarste werk over en grote put kranen op hoge torens, voerden de losgemaakte stenen weg voor verdere verwerking. De productie van molenstenen maakte intussen ook plaats voor het vervaardigen van hardsteen voor gebouwen en wegen. Tot de jaren zeventig ging de mijnbouw er naarstig zijn gang. Goed voor zo’n twintig hectare aan steengroeven en verstrekkende graaf muren. De “Große Wand” in Ettringer Lay is daar, met een lengte van 100 meter, het meest indrukwekkende overblijfsel van. Vanuit die tijd zijn nog heel wat erfstukken terug te vinden, helaas vaak in verval. Aan en op de klimmuren vind je nog oude put kranen, verroeste vrachtwagens en rupsbanden. De basaltlava groeves vormen dan ook een belangrijk onderdeel van de vulkanologische en technische geschiedenis van de streek. Ter herinnering aan deze tijd werden op de muren levensgrote stalen figuren geplaatst, om het dagelijkse leven van de voormalige steenbrekers in beeld te brengen.
24
