ZELFTEST: Jouw werk-thuisbalans

Zelftest Wanneer doe jij het allemaal?

Tekst Ruben Cassiman Illustraties Meneer Heirman

Verbeterwerk, administratie, lesvoorbereidingen, berichten beantwoorden, vergaderingen en ook nog lesgeven. Leraren hebben allesbehalve een nine to fi ve. Maar wanneer doe jij al dat werk? Elk vogeltje zingt zoals het gebekt is, dus welke gevederde vriend ben jij? En herken je ook collega’s?

Nachtraaf

Deze soort is eerder zeldzaam en rendeert het best tussen 23 en 3 uur ’s nachts. Dan slaapt de rest van het lerarenkorps. Zo profi teert hij optimaal van de afl eidingsvrije uurtjes om lastminutedeadlines te halen. De nachtraaf is dichte familie van de vroege vogel. Die vindt rust tussen 4 en 7 uur en sms’t collega’s wakker: “Goeiemorgen! Ik leg net mijn voorbereiding op je bureau in de klas. Tot zo!”

Stressfactor? Medium. ’s Nachts verzet je bergen werk, maar overdag kan je niet zonder vier liter koffi e.

Valkuil? Andere nachtraven. Die verstoren alsnog de rust met goedbedoelde “Ah-gij-zijt-ook-nog-bezig”-berichtjes. Ook met je nachtrust kan het misgaan: voel je je op vrijdag nog fris als een hoentje?

Tussendoorborstje

Tussendoorborstjes zijn altijd een beetje met schoolwerk bezig. Ze broeden op lesvoorbereidingen in de trein, corrigeren in de wachtzaal bij de dokter en beantwoorden mails op het toilet. Van een strakke planning is geen sprake, maar elk vrij moment grijpen ze als een kans om werk te verzetten.

Stressfactor? Vrij hoog. Maar in ruil krijg je veel fl exibiliteit.

Valkuil? Gestolen momentjes om schoolwerk te doen zijn leuk, maar hoe zorg je ervoor dat je eens helemaal kan ontspannen?

Piepkuiken

Het piepkuiken start net in onderwijs. Het heeft helaas geen stapels lesvoorbereidingen, toetsen of werkbladen waarop het kan terugvallen. Het schoolwerk blokkeert weekends, avonden en woensdagnamiddagen. Wanneer werkt het piepkuiken níet voor school? Een goede mentor, co-teaching of een ondersteunend schoolteam kunnen een piepkuiken vleugels geven. En helpen om opnieuw vrije tijd te vinden.

Stressfactor? Hoog. Alles is nieuw. Schakelen naar automatische piloot zit er nooit in.

Valkuil? Zonder voldoende hulp of ondersteuning dreigen piepkuikens af te haken. Tijdens corona meer dan ooit. Als je heel de tijd op een eiland broedt, verzuip je sneller. De dodo is niet zomaar uitgestorven!

Moederkloek

Nauw verwant met de vadelaar. Moederkloeken verlaten stipt om 16 uur de school en schakelen over op gezinsmodus. Rond 21 uur, wanneer de kinderen in bed wegdromen, klappen ze de laptop opnieuw open en kloppen ze hun tweede shift. Want moederkloek, dat willen ze ook voor hun leerlingen zijn.

Stressfactor? Medium. Sterk afhankelijk van de grote en kleine zorgen in het gezin.

Valkuil? Ouderschap is intens en tijdrovend. Hoe combineer je thuis- en schoolwerk? En vlieg je op routine of vind je nog tijd om nieuwe ideeën of projecten met collega’s uit te werken?

Telefonario

Voor telefonario’s is de smartphone middelpunt en motor van hun werkdynamiek. Daardoor vogelen ze alles steeds ad hoc uit. Een nieuwe melding? Collega’s ontvangen meteen antwoord, op elk uur van de dag. Mails, Pinterest-ideeën, Whatsapp-groepjes, Smartschool, klasblogs: voor alles toveren ze een appje tevoorschijn.

Stressfactor? Hoog. Zeker wanneer de gsm deze twittervogeltjes tot in de slaapkamer volgt.

Valkuil? Telefonario’s staan steeds paraat en bieden graag hulp. Maar kom je ook aan diepgaander werk toe? Of moet je daarvoor de nachtraaf in jezelf aanspreken?

Planingo

Het knutselwerk voor Moederdag, de examenvragen voor juni of de werkblaadjes voor het volgende semester: planingo’s fi ksen het allemaal weken op voorhand. Eind augustus is hun jaaragenda zo gevuld als de gemiddelde kerstkalkoen. Hun weekplanning puzzelen ze tot op het half uur in elkaar. Chaotischer collega’s benijden hoe kundig planingo’s hun werktijd afbakenen.

Stressfactor? Laag. Behalve wanneer een extra opdracht of vraag uit de lucht komt vallen.

Valkuil? Staat jouw strakke planning in steen gebeiteld? Dan kan je moeilijk inspelen op veranderende omstandigheden en verdwijnen kansen voor creatief kunst- en vliegwerk.

Advertentie

Wie is Anneloor De Clercq?

• leraar tweede en derde kleuterklas in Montessorischool Klimop Gent • staat achttien jaar voor de klas

Wie is Ann Jacobs?

• ICT-coördinator en deeltijds directeur in Montessorischool

Klimop Gent • dertien jaar ervaring voor de klas

De tablet: meer dan kleuterpret

Tekst Bart De Wilde Beeld Jens Mollenvanger

Kleuters groeien op tussen schermen. Maar daarom swipen ze nog niet zelfstandig digitale vaardigheden bij elkaar. ICTcoördinator Ann en kleuterleraar Anneloor: “Als we tablets reduceren tot amusement, dan onderschatten we kleuters.” Daarom start een prikkelende ICTleerlijn in Klimop Gent al in de kleuterklas.

Anneloor: “In oktober stonden mijn kleuters voor een green screen het weerbericht te presenteren. Een idee opgepikt op Pinterest. Na een lesje weertypes onderscheiden, moesten ze in drie volzinnen vertellen of we morgen storm of zon verwachten. Alleen of samen met mij voor de camera, terwijl hun klasgenoten toekeken. Eerst kwam er geen woord uit, raakte ik zelfs een tikkeltje gefrustreerd. Ondanks onze mooie voorbereiding, moesten ze wennen: wat gebeurt hier allemaal? Daarna knetterden hun breinen: staat de weerman op tv ook voor een lege muur? En doen we dit in december opnieuw? Een kerstboodschap inspreken?”

Ann: “Kleuters zijn beste vrienden met schermen. Maar hun digitale bagage beperken tot swipen en kinderprogramma’s kijken op YouTube? Dan onderschat je hen. Wij willen meer, vanaf de kleuterklas. Digitale geletterdheid is, naast bijvoorbeeld motoriek, taal- en rekenen, een van de ontwikkelingsvelden waarop we als school willen inzetten. Zo’n presentatie voor een green screen opent een wondere wereld. Een cruciale bovendien: schermen vallen niet meer weg te denken uit woonkamers, klaslokalen, achterzakken. Je mag niet verwachten dat kinderen het allemaal zelf ontdekken als je ze een toestel in handen stopt. Dat doen we toch ook niet met boeken? En dus krijgen onze kleuters met beebots de beginstappen van coderen, werken we rond foto’s, oefenen we met apps en leren we ze navigeren in ons schoolplatform.” Anneloor: “Of ik laat ze, als afsluiter van het thema dieren, alle lichaamsdelen inspreken. Heerlijk vinden ze dat. We schotelen ze zelfs subtiel een luikje sociale media voor. Ons schoolplatform Seesaw leent zich daarvoor perfect. Je post foto’s van een opdracht of activiteit, andere kinderen kunnen reageren. Vergelijk het met Instagram voor beginners: kleuters kunnen hartjes sturen of een boodschap inspreken: ‘Wat een mooie walvis heb jij getekend!’ Achter de schermen modereer ik. Ongepaste reactie? Die verschijnt niet op het platform. Ik spreek de kleuter er wel even op aan. ‘Niet zo lief, wat jij daar insprak. Dat kan juf niet posten. Begrijp je dat?’ Ik vraag ze ook om vooraf over foto’s na te denken: ‘Jij staat mooi in beeld, maar wat met je vriend op de achtergrond?’”

VOETEN OP DE VLOER Anneloor: “ICT-opdrachten in een bomvolle kleuterklas, niet altijd makkelijk. Dat ligt niet aan het materiaal: een klastablet voor mij, een touchscreen computer en een kast om extra schermen te lenen. Maar je wil je kinderen van kortbij begeleiden. Daarom stapt Ann als ICT-coördinator mee op de klasvloer. Ze weet daardoor perfect hoe het is om een groepje kleuters te managen en laat niet na om ons te complimenteren: ‘Chapeau hoe jullie vierentwintig kinderen rustig houden, motiveren en aan het werk zetten. Nu: wat wij doen in de klas, doet Ann met het team. Iedereen ziet de meerwaarde van een sterke ICT-leerlijn. Ook collega’s die wat minder ver staan, nemen de draad graag op.”

Ann: “Niets frustrerender voor een kleuterleraar dan een ICT-coördinator die vanaf de zijlijn strakke eisen stelt, maar niet weet dat er tijdens een iPad-les steevast snottebellen op het scherm belanden. Het vraagt bakken energie om kleuters bij de digitale les te houden. Dus neem ik drie keer per jaar een ICT-sessie op mij. We splitsen de klas en starten een doorschuifsysteem: een uurtje bij mij, een uurtje extra zorg bij hun juf. Achteraf deel ik alle info over mijn les en kan de juf die app of activiteit integreren in haar klaswerking.”

“Tablets staan symbool voor de snelle swipe, maar ze lenen zich perfect om executieve functies te trainen”

— Ann, ICTcoördinator

“In die lesuren focus ik op technische aspecten zoals navigeren. De kleuters zien me graag komen: de iPad-juf! Nochtans zijn mijn lessen best saai en technisch. Met begeleide toegang kunnen ze niet uit de app, hoe hard ze ook proberen. Ze leren zich concentreren en doorzetten. Tablets mogen dan symbool staan voor de snelle swipe, eigenlijk lenen ze zich perfect om executieve functies te trainen.”

EEN PLATFORM Anneloor: “Dat onze kleuters op school digitale skills oefenen, hielp ons tijdens de lockdown. We stuurden opdrachten door: rangschik blokken van dik naar dun. Of breng een Lego-mannetje in beeld in de natuur. Lukt dat, vroegen we aan hun ouders. Of slorpen onze opdrachten te veel tijd op? Nee, ze waren blij dat kleuters bleven leren. Slechts twee of drie kleuters stuurden niet meteen foto’s door. Het enige toestel in huis ging terecht eerst naar grote broer of zus.”

Ann: “We wilden het simpel houden tijdens de lockdown: ons vertrouwde platform combineren met Keynote. Daarin verzamelden we met symbolen de taken van de dag. Daarnaast een aanvinkvakje. Altijd opnieuw hetzelfde visuele sjabloon, dezelfde werkwijze. Onze kleuters konden zelf ontcijferen wat de juf verwachtte. Eerst het overzicht bekijken, daarna swipen naar de opdrachten.” “Dat we al jaren voor één platform kiezen, bleek goud waard. Na een periode proefdraaien, wisten we het zeker: Seesaw biedt alles wat we verwachten. En dus verlieten we de gratis versie voor de betalende variant. In onderwijs denken we te snel dat alles gratis moet, zeker omdat krappe werkingsmiddelen een duurzaam en innovatief ICT-beleid moeilijk maken. Mijn kleine kruistocht: wat goed is mag wél wat centen kosten. Niet dat alle kleuterscholen nu dat platform moeten aankopen. Een ICT-beleid baseer je op pedagogische keuzes, niet omgekeerd. Zoek eerst uit wat je wil bereiken. Daarna welke investeringen je daarvoor wil doen.”

COMMUNITY BUILDERS Ann: “Zo’n digitaal platform waarin leerlingen oefenen, geeft meteen mooie kansen om ouderbetrokkenheid te stimuleren. Kleuterleraren zijn immers dé community builders van de school. Niemand documenteert levendiger het leerproces van de school. Als zij met foto’s uit de klas en digitale opdrachten ouders meekrijgen, zitten we voor negen jaar gebeiteld.”

“Ons platform draait op alle schermen, vertaalt teksten automatisch in andere talen, is GDPR-proof. Ideaal voor ons diverse publiek, zo werken we aan gelijke kansen. Elke ouder wil graag een vlieg op de muur zijn, zien dat zijn kind openbloeit in de kleuterklas. Vandaag hebben we 98 procent

“Dat onze kleuters op school digitale skills oefenen, hielp ons tijdens de lockdown”

— Anneloor, kleuterleraar

ouderbetrokkenheid. Als je dan een Albanese mama een anderstalige ouder hoort aanraden om zich snel aan te melden, dan krijg je een krop in de keel.”

NA DE KLEUTERKLAS Anneloor: “In de kleuterklas start een leerlijn die graad per graad groeit. Zelfstandig inloggen, nadenken over wachtwoorden, dat krijgen kinderen in de eerste graad voorgeschoteld. Ze leren alles zelf doen. Mijn eigen dochter van zeven betrapte ik toen ze op Google Earth een bepaald huis zocht. Daarna zoomde ze in: ‘Misschien stapt oma straks naar buiten.’ Kon ik uitleggen dat Google Earth met opgenomen beelden werkt.”

Ann: “In de tweede graad helpen we kinderen om zelf te creëren: video’s, collages en mindmaps. Vanaf het vijfde moet alles zelfstandig. ‘Zet je tablet klaar voor een Quizlet of een zelfstandige leeractiviteit.’ Een paar tellen later start de les. Alle vorderingen verzamelen we in een digitaal portfolio. Wie bladert niet graag in het fotoboek van zijn schoolcarrière?”

ICT-COÖRDINATOR EN DIRECTEUR Ann: “Misschien maakt mijn dubbelrol van deeltijds directeur en ICT-coördinator het makkelijker om van ICT een speerpunt te maken. Ik kom in alle klassen, weet wat leraren nodig hebben aan toestellen of kennis én kan wegen op het schoolbudget. Bovendien creëerde mijn collega-directeur met haar sterke financiële beleid en bewuste keuzes een spaarpotje om technologie uit te breiden en te vernieuwen.”

“Maar dan nog lukt het niet als je team niet mee wil en als een oudere pc rondjes blijft draaien. Niet hier, mijn collega’s inspireren en motiveren elkaar. Ik ondersteun waar nodig en moet ze soms zelfs intomen in hun digitale ambities. ‘Alle begrip als de digitale kerstkaart niet lukt, want het zijn zware weken. Focus nu maar op wat kinderen nodig hebben en trek de stekker even uit dat idee. Misschien kan het volgend jaar wel weer uit de kast?’”