ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ τεύχος 153

ΚΕΜΠΑΘ 1463/99

ΕΝΤΥΠΟ ΚΛΕΙΣΤΟ - ΑΡ. ΑΔ. 1463/99 ΚΕΜΠΑΘ - 2408

Έτος 33ο • Τεύχος 153

Απρίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2013

Από τα αλώνια στα... σαλόνια!

περιεχόμενα Το περιοδικό μας ............................................................... 3 Τα εν οίκω... (Οι δραστηριότητες του Συλλόγου) ........... 4 Τα μάγια και λουλούδια του Μάη οι φωτιές και ο κλήδονας του Αϊ-Γιάννη ........................ 6 Λογοτεχνία: Ο πλάτανος της Πλατείας ........................... 8 Σκαμνιές και σκάμνα ............................... 10 Ο πόθος για τη θάλασσα ......................... 11 Το μπουρίνι του Αϊ-Λιά ............................ 12 Πασχαλινές αναμνήσεις ................................................ 14 Η θυσία της Λευκοθέας στο «Μεσόγειον Έρμα» της Λέσβου .............................. 15 Αφιέρωμα: Α.Ε.Λ. Καλλονής ......................................... 23 Ποίηση: «Τα Παραμιλητά του Κόσμου» ........................ 28 «Ξένος ήμουν, γυμνός ήμουν, πεινασμένος» ............. 29 Τα Μοναστήρια της Λέσβου (Α΄ μέρος) ........................ 30 Όσα ακούει η πλατεία ...................................................... 32 Ειδήσεις - Σχόλια - Διάφορα .......................................... 34 Γρηγορία όνομα & πράμα ............................................... 40 Η σελίδα των νέων: Ανθρωπισμός ή βαρβαρότητα .... 41 Κοινωνική Ζωή ............................................................... 42 Βιβλιοπαρουσίαση: «Τα Νέα Ιστορικά της Καλλονής» 44 ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΑΥΤΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ Χ. ΤΡΑΓΕΛΛΗΣ, Α. ΚΥΡΙΑΖΗΣ, Χ. ΣΤΑΥΡΑΚΟΓΛΟΥ, Α. ΔΟΥΚΕΛΛΗΣ, Τ. ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ, Δ. ΒΑΝΕΛΛΗΣ, Δ. ΔΕΛΗΒΕΗΣ, Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΗΣ, Σ. ΜΙΣΓΙΡΗΣ, Α. ΜΩΡΟΥ, Θ. ΜΥΖΙΚΑΣ, Σ. ΒΑΛΤΑΣ, Γ. ΤΥΡΙΚΟΣ - ΕΡΓΑΣ, Ν. ΒΑΡΒΕΡΙΔΗΣ, Γ. ΠΡΑΓΚΑΣΤΗΣ, ΡΑΝΙΑ ΒΑΛΤΑ, ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΜΠΡΟΣ, ΟΜΑΔΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΛΛΟΝΗΣ

Περιοδικό του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου ΕΤΟΣ 33ο • ΤΕΥΧΟΣ 153 • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2013 ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚΔΟΣΗ • ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ: €0,02 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΩΝ ΛΕΣΒΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΔΟΝΤΑ 10, 117 43, ΑΘΗΝΑ Τηλ./Fax: 210 9242492 . web: www.takalloniatika.gr

Το περιοδικό μας Φίλε αναγνώστη, ξέρω ότι περίμενες με μεγάλη αγωνία και λαχτάρα τούτο το περιοδικό, γιατί αυτό το τεύχος που σηματοδοτεί το τέλος της άνοιξης και τις αρχές του καλοκαιριού σημαίνει κάτι το ιδιαίτερο για σένα. Σημαίνει πως αρχίζεις να ετοιμάζεσαι για το καλοκαιράκι στο χωριό, να δεις γνωστούς και φίλους στην πλατεία, να απολαύσεις τα ουζάκια σου στην παραλία με την παστή σαρδέλα και βέβαια να σχολιάσεις στις παρέες της Καλλονής τα κακώς κείμενα με το χιούμορ που σε διακρίνει πάντα. Ξέρω επίσης ότι ήθελες να χαρείς μαζί με όλους τους συμπατριώτες μας τη νίκη της θρυλικής ποδοσφαιρικής ομάδας της Καλλονής. Ελπίζω τώρα να χάρηκες ακόμη περισσότερο που βλέπεις τούτο το έκτακτο αφιέρωμα στην ΑΕΛΚ, όπως έκτακτη ήταν η πρόκρισή της. Φίλε Καλλονιάτη, τούτο το περιοδικό είναι καρπός της δικής σου συμμετοχής, της άμεσης συνεργασίας, του ενθουσιασμού σου να γράψεις, να ανοίξεις την καρδιά σου, να μιλήσεις με έμπνευση και πάθος, να μοιραστείς τις σκέψεις και τα βιώματά σου. Τούτο το περιοδικό μυρίζει άνοιξη, τραγουδά όμως το καλοκαίρι... Θυμάται πασχαλινές μέρες και παλιά μαγιάτικα πρωινά, αλλά αναπολεί τις φωτιές τ’ Αϊ-Γιάννη και των κοριτσιών τα όνειρα στον κλήδονα... Ιστορεί αναμνήσεις καλλονιάτικες, ενώ ζωντανεύει μνήμες ιστορικές... Βυθίζεται στον κόσμο του μύθου κι ύστερα ξαναβγαίνει αναγεννημένο μέσα από τον ποιητικό λόγο και την προσωπική αφήγηση... Γιατί, φίλε αναγνώστη, το περιοδικό είναι η φωνή μας, μιλάμε, εκφραζόμαστε, ανταλλάσσουμε απόψεις, καλλιεργούμε ένα ζωντανό διάλογο, γεφυρώνουμε αντιθέσεις, αποστάσεις ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, ενώνουμε τα θέλω μας για τον τόπο και τους ανθρώπους του. Γιατί το περιοδικό είναι η ψυχή μας, μέσα απ’ αυτό και μ’ αυτό αισθανόμαστε, συμπάσχουμε, αγωνιούμε και χαιρόμαστε με τις καθημερινές φροντίδες, τα προβλήματα, τις μάχες και τις νίκες των συμπατριωτών μας.

ΕΚΔΟΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ Ξ. ΒΑΛΤΑΣ ΘΗΡΑΣ 15, 153 44, ΓΕΡΑΚΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Τηλ.: 210 6047116, 6992 887809 . e-mail: instaval@yahoo.com

Γιατί το περιοδικό δεν ανήκει σε κανέναν, ανήκει σε όλους μας, είναι εμείς, η ελεύθερη σκέψη, οι ανοιχτοί ορίζοντες, η επικοινωνία χωρίς όριο, η ελπίδα των νέων ανθρώπων.

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ - ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΜΩΡΟΥ ΕΥΕΡΓ. ΓΙΑΒΑΣΗ 73, 153 41 ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Τηλ.: 210 6544573 . e-mail: antimor@otenet.gr

Φίλε αναγνώστη Καλλονιάτη, να θυμάσαι ότι η Καλλονή μπορεί να γίνει καλύτερη, ομορφότερη, βιωσιμότερη, αν εμείς το πιστέψουμε. Αν τη δούμε όπως της αξίζει, όχι εγωιστικά. μονόπλευρα, τοπικιστικά. Οι εποχές αλλάζουν, οι τοπικές κοινωνίες μονιάζουν, οι άνθρωποι μοιράζονται τις εμπειρίες τους. Ας μην ξεχνάμε τις ρίζες μας, η Καλλονή βρίσκεται στην ευρύτερη τοποθεσία της αρχαίας Πύρρας, απολαμβάνει το προνόμιο του «Πυρραίων Ευρίπου», (κόλπου Καλλονής), και του εύφορου φημισμένου κάμπου που έδιναν στην αρχαιότητα σε όλο το νησί τον πλούτο και τα αγαθά τους.

ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ 147/951522-49 ΙΒΑΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ GR60 0110 1530 0000 1539 4544 975 Τη μακέτα του τίτλου σχεδίασε αφιλοκερδώς για το περιοδικό ο ταλαντούχος σχεδιαστής ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤ. ΣΠΕΡΤΟΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟ: ΑΕΛΚ από τα αλώνια (1994) στα σαλόνια (2013) ΗΛ. ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ - ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ: DIATHLASIS ΑΙΟΛΟΥ 71, 15354, ΓΛΥΚΑ ΝΕΡΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Τηλ.: 2106613813. e-mail: info@diathlasis.com.gr

Αγαπητοί Καλλονιάτες, η θέση μας είναι κεντρική, ο κόλπος και ο κάμπος μας είναι η γεωγραφική και φυσική μας δύναμη. Ας τη συμπληρώσουμε σε τούτους τους χαλεπούς καιρούς με τη ψυχική, την ηθική και πνευματική μας ικμάδα. Καλό καλοκαίρι! Αντιγόνη Μώρου, υπεύθυνη σύνταξης

Τα εν οίκω...

συλλόγου οι δραστηριότητες του

Εκδρομή Αγ. Πέτρος Κυνουρίας Μονή Μαλεβής - Παραλία Άστρους (06/04/13) Μια πραγματικά ωραία εκδρομή, με μέγα πλήθος 49 εκδρομείς! Χωρίς γκρίνια και άμα δεν ήταν λίγο προβληματική η διαδρομή θα λέγαμε η τέλεια εκδρομή!

ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΩΝ

Ο Σύνδεσμος Φιλάθλων & Φίλων Αττικής της ΑΕΛ ΚΑΛΛΟΝΗΣ είναι γεγονός! (09/06/13) Η άνοδος της ομάδας μας προκάλεσε «κύμα» ενθουσιασμού σε όλους τους Λέσβιους ανά την Ελλάδα που από τη νέα αγωνιστική περίοδο θα απολαμβάνουν για πρώτη φορά μια ομάδα του νησιού μας στην Super League. Την αρχή για την σύσταση του πρώτου εκτός Λέσβου συνδέσμου της ΑΕΛΚ μας την έκαναν οι Λέσβιοι της Αθήνας. Με πρωτοβουλία του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου συστάθηκε ο Σύνδεσμος Φιλάθλων & Φίλων Αττικής της ΑΕΛ ΚΑΛΛΟΝΗΣ. Την Κυριακή 9 Ιουνίου, πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Συλλόγου (Σπ. Δοντά 10, Αθήνα) η ιδρυτική συνέλευση του Συνδέσμου, στην οποία παραβρέθηκαν περί τα 70 μέλη τα οποία υπέγραψαν και την ιδρυτική διακήρυξη. Στην εκδήλωση έδωσαν το παρόν μεταξύ των άλλων ο πρόεδρος του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου, Σταύρος Βαλτάς, και ο πρόεδρος της Ο.Λ.Σ.Α., Χριστόδουλος Τσακιρέλλης. Στην αρχή ο πρόεδρος του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου Σταύρος Βαλτάς προλόγισε την εκδήλωση λέγοντας: Αγαπητοί συμπατριώτες μέλη του Συλλόγου Καλλονιατών, φίλοι της Α.Ε.Λ. ΚΑΛΛΟΝΗΣ, που κατοικείτε εδώ στην Αττική! Σας κάλεσα σήμερα στα γραφεία του φιλόξενου Συλλόγου μας για να σηκώσουμε την Καλλονή λίγο ψηλότερα. Στα γραφεία του Συλλόγου μας, τα οποία από σήμερα και στο εξής παραχωρούνται στον υπό ίδρυση Σύνδεσμο Φιλάθλων & Φίλων Αττικής της ΑΕΛ ΚΑΛΛΟΝΗΣ. Αυτά που λίγοι δεν τολμούσαμε να ονειρευτούμε για την ομάδα μας έγιναν πραγματικότητα στις 26 Μαΐου 2013. Η Α.Ε.Λ.Κ. είναι πλέον ομάδα της SUPER LEAGUE Α΄ ΕΘΝΙΚΗΣ!!! Τι να ονειρευτούμε τώρα οι αιθεροβάμονες;

Εκδρομή στον Πόρο (26/05/13) Η εκδρομή με το τέλειο τέλος… Η ΚΑΛΛΟΝΗ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΘΝΙΚΗ! Πετυχημένη εκδρομή, με καλοκαιρινό καιρό, αρκετά καλή συμμετοχή, 36 εκδρομείς, χωρίς πολλά απρόοπτα, κάναμε και μπάνιο…! Ένα υπέροχο νησί, με ένα όμορφο ιστορικό μοναστήρι, της Ζωοδόχου Πηγής μέσα στο πράσινο, με τρεχούμενα νερά, δίπλα στη θάλασσα.

Μα τι άλλο την ΕΥΡΩΠΗ!!! Τα όνειρα μας δεν σταματούν πουθενά και η ομάδα μας η Καλλονή μας είναι με την καθοδήγηση του άξιου προέδρου της Νίκου Μιχαλάκη, των ικανότατων παραγόντων προπονητών και παικτών, έτοιμη να τα εκπληρώσει!!! Εμείς εδώ όλοι μαζί ενωμένοι, σαν γροθιά, θα βοηθήσουμε όσο μπορούμε και με όποιο μέσο μπορούμε την Καλλονή μας. Ο Σύνδεσμος Φιλάθλων & Φίλων Αττικής της ΑΕΛ ΚΑΛΛΟΝΗΣ που θα ιδρύσουμε σήμερα, θα είναι πάντα στις επάλξεις, αρωγός και συμπαραστάτης της ομάδας. Την 26η Μαΐου 2013 ο Σύλλογος μας είχε πάει εκδρομή στον Πόρο και στην επιστροφή μάθαμε το χαρμόσυνο γεγονός στον Ισθμό της Κορίνθου! Τα πανηγύρια ξεκίνησαν και δεν σταμάτησαν ακόμα!!! Εύχομαι να μη σταματήσουν ποτέ! Θα ήθελα να κλείσω με τις φράσεις με τις οποίες ανήγγειλα το χαρμόσυνο γεγονός στον Ισθμό της Κορίνθου μέσα στο πούλμαν:

Η ΚΑΛΛΟΝΗ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΗ !!! Η ΚΑΛΛΟΝΗ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗ !!! ΚΑΙ ΟΠΟΙΟΙ ΤΗΝ ΕΠΙΒΟΥΛΕΥΟΝΤΑΙ ΘΑ ΑΠΟΤΥΧΟΥΝ ΟΙΚΤΡΑ!!! Η ΚΑΛΛΟΝΗ ΜΑΣ ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ Α ΕΘΝΙΚΗ!!!! Κατά τη συνέλευση, που διηύθυνε ο Τάκης Ιορδάνης με γραμματέα την Ντίνα Βάκκα-Κυριαζή, διαβάστηκε χαιρετιστήρια επιστολή του προέδρου της Α.Ε.Λ. ΚΑΛΛΟΝΗΣ Νίκου Μιχαλάκη. Τέλος εκλέχτηκε προσωρινή διοίκηση με επικεφαλής τον Ευστράτιο Καλογήρου και την έγκριση του καταστατικού ανέλαβε ο δικηγόρος Βασίλης Κανατάς. Για πληροφορίες - εγγραφές μελών διατίθενται τα τηλέφωνα: 6937-095210, 6992-887809 και 210-9242492.

πρωταθλήματος θα ήθελα να τους βλέπω σε κάθε εντός έδρας αγώνα τα δύο τελευταία χρόνια. Δεν θέλω όμως να σταθώ άλλο στο τι έγινε αλλά στο τι θα γίνει για τη νέα σεζόν. Θα ήθελα να δω το γήπεδο αυτό και πάλι γεμάτο από κόσμο που θα φωνάζει για την ομάδα μας, θα παθιάζεται πάντα μέσα σε κόσμια πλαίσια, όπως ταιριάζει σε εμάς τους Λέσβιους. Φέτος θα είμαστε στη Super League! Tο πιστεύετε; Μια ομάδα της Λέσβου μας στα σαλόνια του Ελληνικού Ποδοσφαίρου! Μια ομάδα του τόπου μας στη Super League! Εσείς δεν το πιστεύατε, όταν το έλεγα, κανείς δεν με πίστευε, μόνο οι κοντινοί μου άνθρωποι και οι στενοί μου συνεργάτες πίστεψαν στους στόχους που είχα θέσει τα τρία τελευταία χρόνια. Η δική μου ΑΕΛΚ λοιπόν, η δική σας ΑΕΛΚ, η ΑΕΛΚ όλων μας, που απέδειξε πως με συστηματική δουλειά και με ανθρώπους που διέπονται από ασίγαστο πάθος για εξέλιξη, που βάζουν μπροστά το συμφέρον της ομάδας μας και μόνο, μπορεί να πετύχει το όνειρο και να γράψει ιστορία! Δεν σας κρύβω πως προσωπικά για μένα και για δυο-τρεις ακόμη συνεργάτες μου η ΑΕΛΚ ήταν αυτό που είχαμε γράψει και στην πανηγυρική μας ανακοίνωση την Κυριακή στις 26 Μαΐου, την ημέρα της ανόδου μας στη Super League, «είναι η τελευταία μας σκέψη πριν κοιμηθούμε». Θέλω να χαιρετίσω την ίδρυση του Συνδέσμου Φιλάθλων Καλλονής Αττικής, μια αγνή κίνηση των Καλλονιατών της Αθήνας. Σήμερα, εσείς, γίνεστε η σπίθα που θα ανάψει τη φλόγα και για άλλους τέτοιους συνδέσμους της ομάδας μας ανά την Ελλάδα.

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΜΑΣ Ν. ΜΙΧΑΛΑΚΗ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΤΗΚΕ ΣΤΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ Κυρίες και κύριοι, Καλλονιάτες και Καλλονιάτισσες, φίλαθλοι της Λέσβου, Θα ήθελα να ήμουν παρών σε αυτή την τόσο σημαντική εκδήλωση για την ομάδα μας αλλά, όπως όλοι γνωρίζετε, βρίσκομαι στο εξωτερικό για επαγγελματικούς λόγους. Όταν πριν από τρία περίπου χρόνια αναλάμβανα την Καλλονή, μία από τις βασικές επιδιώξεις μου ήταν να φέρω τον κόσμο στο γήπεδο. Άνθρωποι κάθε ηλικίας, παιδιά, γονείς ήθελα να είναι δίπλα στην ομάδα. Είχα υποσχεθεί τότε ότι θα έκανα ό,τι ήταν δυνατό για να φέρω καλούς παίκτες και καλούς προπονητές, για να φτιάξουμε μια ανταγωνιστική ομάδα. Είχα πει ότι θα κάνω το πρώτο βήμα για να φέρω τον κόσμο στο γήπεδο. Αν και πετύχαμε τους στόχους που είχαμε θέσει τα δύο τελευταία χρόνια, η ομάδα δεν έτυχε της δέουσας προσοχής από τους Λέσβιους φιλάθλους, ούτε πέρσι που «πιάσαμε» τον στόχο των playoffs ούτε φέτος που πετύχαμε την άνοδο. Δυστυχώς για τρία χρόνια τώρα που η ΑΕΛΚ μας πρωταγωνιστεί στις επαγγελματικές κατηγορίες κόντρα σε αρκετές αντιξοότητες δεν έτυχε της αντιμετώπισης που άξιζε. Για το ταξίδι λοιπόν και όχι μόνο για τον προορισμό, η ΑΕΛΚ άξιζε, άξιζε σε όλους μας θεωρώ, μια πιο δυναμική ανταπόκριση του κόσμου κάθε Κυριακή. Δεν σας κρύβω πως αυτές τις χιλιάδες των θεατών που είδα στο τελευταίο παιχνίδι του

Σας θέλουμε κοντά μας τη νέα χρόνια σε κάθε εκτός έδρας παιχνίδι της ΑΕΛΚ μας. Να στηρίζετε την ομάδα μας, με κόσμιο τρόπο εντός και εκτός γηπέδου, όπως ταιριάζει σε κάθε Λέσβιο! Εσείς θα είστε η σταθερή φωνή της ΑΕΛΚ μας πέρα από τα όρια του νησιού μας κι εμείς θα είμαστε κοντά σας! Καλή αρχή! Με τιμή, Νικόλαος Μιχαλάκης Πρόεδρος της ΠΑΕ ΑΕΛ ΚΑΛΛΟΝΗΣ

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Τα μάγια και λουλούδια του Μάη οι φωτιές κι ο κλήδονας του Αϊ-Γιάννη Η Άνοιξη ήταν και είναι απ’ την αρχαιότητα η διονυσιακή - οργιαστική εποχή της βλάστησης, η κορύφωση της γονιμότητας της φύσης. Ο Μάης περικλείει μέσα του όλα τα θαυμαστά αλλά και μαγικά τούτης της εποχής: «Τριανταφυλλά» και «Λούλουδο» τον αποκαλεί ο λαός, που όμως τον θεωρεί και καταραμένο, «του Μάη η ώρα να μη σ’ εύρει». Απ’ τα Ανθεστήρια των αρχαίων Ελλήνων πάμε στα Ροζάλια των Ρωμαίων και φτάνουμε ως τα σύγχρονα ευρωπαϊκά May Mornings: σ’ όλες τούτες τις ανοιξιάτικες γιορτές διαπιστώνουμε τη λατρεία της καρποφόρας παραγωγής, προσωποποιημένη είτε στα κλαδιά που κρατάνε οι άνθρωποι είτε στα νεαρά παιδιά, τα Μαγιόπουλα ή στα κορίτσια, τις «Νυφούλες του Μάη».1 Στην αρχαιότητα το κλαδί τούτο ήταν η «ειρεσιώνη» που αποτελούσε σύμβολο ευφορίας. Την αφιέρωναν στη θεότητα της Γης και άλλοτε την έβαζαν έξω από την πόρτα του ναού της για να επικαλεστούν τη συνδρομή της κι άλλοτε την κρεμούσαν πάνω στις πόρτες των σπιτιών τους για να την τιμήσουν.2 Στη σύγχρονη λαϊκή λατρεία το Μαγιόπουλο, ένα παιδί στολισμένο με λουλούδια, βγαίνει στους δρόμους την Πρωτομαγιά, το συνοδεύουν με τραγούδια χορός από μασκοφόρους, ενώ εκείνο χορεύει.3 Όλες οι μιμικές πράξεις και τα δρώμενα της Πρωτομαγιάς αποβλέπουν στην αναγέννηση της φύσης και το ξύπνημά της από τη χειμερία νάρκη. Στη Λέσβο τα παλιά τα χρόνια γιορτάζαν την Πρωτομαγιά με μεγάλα γλέντια και μεταμφιέσεις. Ολόκληρες παρέες, φορτωμένοι με αγριολούλουδα, λυγαριές, αγριοκρομμύδες και αγκαθούρες, γυρίζαν στις γειτονιές καβάλα σε σαράντα γαϊδάρους και με τα τραγούδια αλλά και τα γκαρίσματά τους ξεσήκωναν τον κόσμο.4 Ο λαός όμως πιστεύει πως τον Μάη γίνονται τα μάγια απ’ τη νεοελληνική ερμηνεία του ονόματος (Μάης, Μαγιού). Έτσι εξηγείται η μαγική προφύλαξή μας με το σκόρδο που βάζουμε στο στεφάνι του Μάη, το κρεμμύδι και το αγκάθι, αλλά και τα μουτζουρώματα και οι σταυροί στις πόρτες μας, όπως και τα λογής μαγιοβότανα, και τέλος η αποχή από φυτέματα και προπάντων η αποφυγή των γάμων.5 Στο νησί μας στα χωριά πιστεύουν πως τον Μάη βγαίνουν οι Νεράιδες τα βράδια και «παίζουν και γλεντούν στις βρύσες… βγαίνουν του αέρα τα δαιμόνια και σε μαγεύουν και σε παλαβώνουν».6 Άμα τις δεις, πρέπει να κλείσεις τα χείλια σου και να κάνεις το σημάδι του σταυρού, γιατί αλλιώς θα σου πάρουν τη μιλιά. Στην Καλλονή έχουμε τη μαρτυρία της Μυρσίνης Παπαδοπούλου για την Πρωτομαγιά. «Τσείν’ τα’ μέρα σ’κουνόμαστι αυγή τσι τρώμι βλαστό απί’ φτάτσ’λου κλήμα, πίνουμι τσι κρασί μι του κλουρέλ’ τ’ς Κουτσ’νουπέφτ’ς, μη μας γκαρίξ’ γη γάδαρους. Γιατί άμα τσι μας κουμπώσ’ γη γάδαρους, δε πιάν’ γη προυξινιά μας. Αλείβγουμι τσι τς πόρτις μι μέλ’ για να κουλλούν γοι γαμπροί. Ύστιρα πάμι στα χουράφια τσι πέφτουμι στα χουρτάρια, κόφτουμι λουλούδια, στουλίζουμι τσι τς γαδάρ’ μας μι στιφάνια στου λιμό τσι γυρίζουμι πίσου στου χουριό μι τραγούδια: Χειμώνα δε φοβούμαστι, μήτι βουριά κι χιόνια Καλώς τα πάλι τα πουλιά, καλώς τα χελιδόνια.»7

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

> της Αντιγόνης Μώρου Αντίθετα με τον Μάη και την πρώτη του μέρα, εδώ θα ασχοληθούμε με το κορύφωμα του Ιούνη και μια από τις «ειδωλολατρικότερες» γιορτές, του Αϊ - Γιάννη του Κλήδονα ή Λαμπαδάρη ή Λιοτρόπη («τ’ Λ’ τρουπιού»), στις 24 Ιουνίου. Το «λιοτρόπι» σημαίνει θερινή τροπή του ήλιου, είναι το βορειότερο σημείο της τροχιάς του (για μας του β. ημισφαιρίου), ο ήλιος δηλαδή είναι πιο κοντά μας και οι μέρες μεγαλύτερες. Έτσι, η χριστιανική πίστη έρχεται να συνεχίσει την ειδωλολατρική ενσωματώνοντας την ηλιακή πορεία και λατρεία μέσα στον δικό της ημερολογιακό χρόνο. Η εκκλησία στηρίχτηκε στον ευαγγελιστή Λουκά, που θεωρεί τον Ιωάννη τον Πρόδρομο έξι μήνες μεγαλύτερο του Χριστού. Αφού λοιπόν η γέννηση τού Ιησού γιορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου, κατά τις χειμερινές τροπές του ήλιου, λογικό ήταν το Γενέθλιο του Ιωάννη να συμπέσει με τις θερινές τροπές, την 24η Ιουνίου.8 Δυο είναι τα πιο σημαντικά έθιμα του Αϊ-Γιάννη: οι φωτιές που συμβολίζουν τη μορφή του ήλιου και ο κλήδονας, μαντική πρακτική που εκφράζει την αποκαλυπτική του δύναμη. Παλιό το έθιμο της φωτιάς, το συναντάμε στην Π. Διαθήκη, συνδυασμένο με κάποια μαντική πρακτική, το βρίσκουμε αργότερα στους Ρωμαίους με καθαρτήριες φωτιές, και μετά στα βυζαντινά χρόνια. Οι φωτιές τ’ Αϊ- Γιάννη ανάβουν την παραμονή της γιορτής του σ’ όλη την Ελλάδα, στα χωριά, και ιδιαίτερα στα νησιά. Τις πηδούν μεγάλοι και παιδιά «για το καλό του χρόνου», τα κορίτσια για νάχουν καλή παντρειά. Βέβαια, υπάρχει και η αντίληψη πως η καθαρτική δύναμη της φωτιάς βοηθάει να καταστραφεί καθετί το κακό (γι αυτό καίνε στη φωτιά παλιά πράγματα), κι έτσι καθαροί οι άνθρωποι διαβαίνουν από τη μια ηλιακή περίοδο στην άλλη. Είναι δηλαδή έθιμο καθαρτήριο και διαβατήριο μαζί.9 Αφηγείται η Μυρσίνη Παπαδοπούλου από την Καλλονή: «Τ’ Λ’ τρουπιού κάνουμι κάψαλα τσι κάφτουμι αστοιβιές τσι πλατανόκλαδα αμ’ ταγώρια, τα κουκούλια. Μες στ’ φουτιά ρίχναμι τσι τα πιρ’ σνά τα στιφάνια τ’ Μαγιού. Παίρναμι τσι μια πέτρα τσι π’ δούσαμι τσι λέγαμι: Άγισου, μπάλισου, Πέτρα στου τσιφάλι σου. Αγι μου Γιάννη, Κι’ όπου πουνώ να γιάνη.»

(πήλινο δοχείο) και όσα κορίτσια θα πάρουν μέρος στον κλήδονα βάζουν αποβραδίς μες στη γραγούδα ένα αντικείμενο, σημάδι δικό τους (δαχτυλίδι, σκουλαρίκι, νόμισμα, κ. ά.). Το δοχείο σκεπάζεται με κόκκινο πανί, κλειδώνεται με κλειδαριά ή δένεται με κορδόνι και μένει όλη τη νύχτα έξω να το βλέπουν τα’ άστρα. Όλη τη νύχτα τα κορίτσια φυλάνε τον κλήδονα. Το άνοιγμα του κλήδονα γίνεται χαράματα το πρωί πριν βγει ο ήλιος, μαζεύονται οι κοπέλες σ’ όλες τις γειτονιές στις αυλές και με παραδοσιακές διατυπώσεις τον ανοίγουν. Σε κάποια χωριά γίνεται και το απόγευμα. Τώρα παίρνουν μέρος και γυναίκες παντρεμένες, πιο σπάνια και άντρες. Κάθονται γύρω απ’ τη γραγούδα και δυο μικρά παιδιά βγάζουν μέσα απ’ το δοχείο ένα ένα κόσμημα ή άλλο σημάδι. Πρώτα όμως θα ειπωθεί για το καθένα ένα τραγούδι, λαϊκό δίστιχο, που απ’ τη σημασία του κρίνεται η τύχη του κάθε κοριτσιού. Ανοίξιτι του κλήδουνα στ’ αγιού Γιαννιού τη χάρη Κι όποιου ‘νι καλουρίζικου τώρα θα να προυβάλη. Ο Κλήδονας ως λέξη προέρχεται από την αρχαία «κληδόνα», δηλαδή λόγος ή άκουσμα μαντικής. Ήδη το έθιμο περιγράφεται από τα βυζαντινά χρόνια, όταν μαζεύονταν την παραμονή της γιορτής στη γειτονιά ή στα σπίτια κι έντυναν ένα κορίτσι σαν νύφη, γλεντούσαν σα να ήταν γάμος και στο τέλος έριχναν μέσα σε ένα αγγείο με νερό από ένα αντικείμενο ο καθένας. Όταν είχαν όλοι ρίξει, έβαζαν τη νυφούλα να τα βγάλει «κλήρο», μαντεύοντας στον καθένα την τύχη του. Στο νησί μας, άμα τελειώσουν τα κάψαλα, ετοιμάζεται ο κλήδονας που θ’ ανοιχτεί το πρωί της γιορτής. Δυο κορίτσια που ζουν οι γονείς τους παίρνουν τη νύχτα από τρεις βρύσες «τ’ αμίλητο νερό» προσέχοντας την ώρα που το κουβαλούν να μη μιλήσουν σε κανένα. Αυτό το νερό το ρίχνουν μέσα σε μια γραγούδα

Θυμάμαι μαθήτρια ακόμα στο Γυμνάσιο που έτρεχα να πηδήσω τη φωτιά τ’Αϊ-Γιαννιού στο μουράγιο. Έπρεπε να πηδήξουμε τρεις φορές. Δεν πολυκαταλαβαίναμε τη σημασία της τελετουργίας, κάτι λέγαν οι μεγάλοι για καλή τύχη, ειδικά στα κορίτσια. Πάντως ένιωθα χαρούμενη, ζούσα με όλη την ύπαρξή μου τη μοναδική απελευθερωτική εμπειρία, μια φορά τον χρόνο. Σα νάταν να πάρω κάποιο έπαθλο, αν μάλιστα τα κατάφερνα να πηδήσω πολύ ψηλά πάνω απ’ τη φωτιά. Μαζεύαμε, θυμάμαι, τις φούστες μας, τότε δεν φοράγαμε παντελόνια, να μη γίνουν αποκαλύψεις!

Σαν τι τραγούδι να σι’ πω πουλί μου να σ’ αρέση, Πόχεις αγγιλικό κουρμί κι δαχτυλίδι μέση; Σα φουρτουνιάσ’ η θάλασσα τσι έβγιν τα χταπόδια, Τότις θα παντριφτής τσι συ μι τα στραβά σου πόδια.

1. Δ. Σ. Λουκάτος, Πασχαλινά και της Άνοιξης, εκδ. Φιλιππότη, Αθήνα, 1995, γ΄εκδ., σ. 159-60 2. Γ .Α. Μέγας, Ελληνικές Γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας, Εστία, Αθήνα, 2003, γ΄εκδ., σ. 181 3. Βλ. Γ .Α. Μέγας, σ. 229-30. Το ίδιο έθιμο βρίσκουμε στην Εύβοια (Ξηροχώρι) συνδυασμένο με παράκληση βροχής (χωρικός ντυμένος κλαδιά ελιάς λέγεται «Πιπεριά» και βρέχεται από σπίτι σε σπίτι). Εξάλλου, στη Β. Ελλάδα (Ζαγόρι Ηπείρου) έχουμε παράσταση με νεκρανάσταση του σπόρου «Ζαφείρη» (αρχαιότερη μορφή μαγιάτικου εθίμου), σ. 231. Το ίδιο έθιμο μαρτυρείται στη Στυμφαλία με το όνομα «Φουσκοδέντρι». Σχετικά: Αικ. Κακούρη, Γενετική του Θεάτρου, Εκδ. Μαυρομάτης & ΣΙΑ, Αθήνα, 1987, σ. 132.

4. Παν. Νικήτα, Το Λεσβιακό Μηνολόγιο, Λεσβιακά, τομ, α΄, τεύχ. α΄, Μυτιλήνη, 2001, β΄έκδ., σ. 99-100 5. Βλ. Δ. Λουκάτος, σ. 160 6. Βλ. Παν. Νικήτα, σ. 101 7. Βλ. Παν. Νικήτα, σ. 223 8. Βλ. Γ. Α. Μέγας, σ. 257 9. Βλ. Μέγας, σ. 259 και Λουκάτος, σ. 45

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

λογοτεχνία

> του Στρατή Μισγίρη

Ε

χουν και τα φυτά το βασιλιά τους. Άλλωστε έχει επίσημα πολιτογραφηθεί στην επιστήμη της φυτολογίας το «Βασίλειο των φυτών» και ο Πλάτανος είναι ο αναγνωρισμένος και απόλυτα παραδεχτός βασιλιάς τους.Στην Πλατεία της Καλλονής κυριαρχεί με τη μεγαλόπρεπη κορμοστασιά του, τα πολύκλαδα φυλλώματα και την κατοχρονιάτικη ζήση του.

Μού ‘λεγε η Κατίνα Κεφάλα, η ακμαία αεικίνητη της Πλατείας κυρά, πως τον θυμάται απ’ τα παιδικά της χρόνια να δεσπόζει στο δεξί μουράγιο, μπροστά στο πατρικό της σπίτι και ν’ απολαμβάνουν τα καλοκαίρια τη δροσερή σκιά του οι θαμώνες του διπλανού καφενεδιού. Οι περαστικοί στέκονταν να πάρουν την ανάσα τους κάτω απ’ την ολόδροση σιλουέτα του κι οι βολταδόροι θαύμαζαν το μουσικό θρόισμα των ασημόχρυσων φύλλων του. Πάνω απ’ τα εκατό, τα χρόνια της ζωής του. Κι όμως δεν φαίνεται γερασμένος. Στα νιάτα του δέχονταν στον τρυφερό κορμό του τα μονογράμματα των νεαρών ερωτευμένων κι ο κοινοτικός κλητήρας κολλούσε πάνω του τις ανακοινώσεις και τις διακηρύξεις. Και τα παιδιά σκαρφάλωναν βιαστικά να πάρουν τα μικρά αυγουλάκια απ’ τις φωλιές των πουλιών. Μόνο χαρές και καλοσύνες φίλεψε απλόχερα τους παλιούς χωριανούς μας. Η παροιμία του ξενιτεμένου Νικολού τον αδικεί με την ειρωνεία της. Μαζί με την υπόσχεση του γρήγορου γυρισμού, που έγραφε στους δικούς του, έδινε χαιρετίσματα σε συγγενείς και φίλους, χωρίς να ξεχάσει το φίλο των παιδικών του χρόνων, τον πλάτανο. «Χαιρέτα μου τον πλάτανο και Νικολό καρτέρα». Ο Νικολός όμως δεν είναι αφελής, που στέρνει χαιρετίσματα στον πλάτανο του χωριού του. Γιατί κι εμείς οι ξενιτεμένοι κρύβουμε μέσα μας έναν Νικολό. Μόνο που δεν έχουμε τη δύναμη να το μολογήσουμε. Ο Πλάτανος της Πλατείας μας φυτεύτηκε στο φρύδι του δεξιού μουράγιου του Αχερώνα ποταμού από κάποιον πρόγονο της οικογένειας Καρέκου στη δεκαετία του 1880. Απόμακρος από τις συνήθεις παρέες του, τους ελατούς και τους δέντρους, τις καστανιές και τις φτελιάδες, τις ιτιές και τους πεύκους, μεγάλωνε καλόβουλα και υπομονετικά και λιτοδίαιτα, πίνοντας τα μισοπότηρα νερά των θαμώνων του γειτονικού καφενεδιού. Ώσπου οι ρίζες του άγγιξαν την κοίτη του ποταμού, για να χορτάσει

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

νερό. Γιατί «ο πλάτανος θέλει νερό κι η λεύκα θέλει αέρα». Πρόκοβε λοιπόν με εξαιρετική ζωντάνια, ρίζωνε ανάμεσα στις ξερολιθιές και φούντωνε απλώνοντας τα πλατύφυλλα βλαστάρια του. Σα μέστωσε για τα καλά κι έχτισε στέρεα το κορμί του, άρχισε να σκορπίζει τριγύρω τα ελαφρά σποράκια, χωμένα στα μπαμπακιένια συννεφάκια του, να πλανιόνται δω κι εκεί, με την πιο ανάλαφρη ανάσα του αγέρα. Στο πιάσιμο και στο γρήγορο ξεπέτιασμά του ο πλάτανος είναι ευλογημένος απ’ το Θεό. Έτσι και μπήξεις ένα ξερό πλατανόξυλο σε δροσερό χώμα, αλλά να μην είναι ξεφλουδισμένο, θ’ αρχίσει γρήγορα να ντύνεται στα πράσινα, να ριζώνει, να ξεπετά κλαριά και φύλλα και να βλασταίνει σαν το μαγικό ραβδί του Ααρών. Μου είχε διηγηθεί ο Ασημάκης Δέλιος, απόγονος της μεγάλης αρχοντικής οικογένειας των Ντέληδων, πως τότε, γύρω στο ‘32-’35, που είχε κάνει ένα φεγγάρι αγροφύλακας, παραφύλαξε μια νύχτα στα Τσόνια να συλλάβει έναν Ανεμοτίσο τσομπάνη, που βόσκιζε τα πρόβατα σ’ ένα χωράφι, χωρίς να πληρώνει τον ιδιοκτήτη. Αυτός το κατάγγειλε στο Συμβούλιο Αγροφυλακής Καλλονής κι ο Αγροφύλακας της περιοχής Ασημάκης Δέλιος πήρε την εντολή να συλλάβει επαυτοφόρω τον παραβάτη. Πράγματι τον «έπιασε στα πράσα» και του ΄κανε μήνυση. Επιστρέφοντας όμως τη χειμωνιάτικη μεσονύχτια ώρα στο σπίτι του, που ήταν παραδίπλα στον Πλάτανο, άκουσε βογγητά. Πλησίασε και είδε στον κορμό του Πλάτανου δεμένο έναν αδύνατο μεσήλικα άντρα να τουρτουρίζει. Τον έλυσε και τον πήρε στο σπίτι. Ήταν απ’ τα Τελώνια (Άντισσα), του είπε, και είχε έρθει στην Καλλονή ν’ αγοράσει ένα μουλάρι. Καθώς πήγαινε το βράδυ να κοιμηθεί στο Χάνι του Νέμτσα, τον έπιασαν δυο παλικαράδες να τον ληστέψουν. Τα λεφτά όμως τά ‘χε αφήσει στον τουρβά του στο Χάνι. Κι αυτοί για να τον κάνουν να μολογήσει, τον έδεσαν στον Πλάτανο. Ο κορμός του τότες μόλις θα τον αγκάλιαζε ένα ξεπεταγμένο παιδί. Τόσο χοντρός θα ΄ταν. Ύστερα πήρε ψήλος, κλαδώθηκε πάνω απ’ τα κεραμίδια του σπιτιού του Καρέκου και φούντωσε για να προσφέρει τη δροσιά του πιο πολύ στο διπλανό καφενεδάκι.

Αραγμένοι στις ψαθοκαρέκλες τα καλοκαιριάτικα απόβραδα οι δουλευτάδες της αγροτιάς, στέγνωναν τον ιδρώτα τους, απολαμβάνοντας τον «βαρύ γλυκύ» τους ή ρουφώντας ηδονικά το ρακί τους με τη γευστική αποκλειστικότητα των λιτών μεζέδων. Ο καιρός περνούσε και τα χρόνια έτρεχαν κάτω απ’ τις τοπικές ανατροπές. Η γειτονιά του Πλάτανου άλλαξε. Έγιναν όλα αλλιώτικα. Το σόι του Καρέκου σκορπίστηκε. Παντρεύτηκαν τα παιδιά και φαμίλιωσαν στα δικά τους σπίτια. Ο αφέντης Καρέκος μετοίκησε στους ουρανούς, το σπίτι εγκαταλείφθηκε, ερημώθηκε. Το καφενεδάκι έκλεισε, οι κακοκαιρίες το γκρέμισαν. Ο ποταμός καλύφτηκε με χοντρή τσιμεντόπλακα και αφανίστηκε το παραδοσιακό μουράγιο. Ποτάμι και μουράγια έγιναν Πλατεία. Μόνο ο Πλάτανος έμεινε ολόρτος. Να παίρνει με τα χρόνια ψήλος και άπλωμα κι ο κορμός να γίνεται όλο και πιο χοντρός. Σάρκα σφιχτή, ατσαλένια, χωρίς νεύρο και ποντίκι, σάρκα αθλητή. Έτσι, που έγινε παίνεμα. Ο Πλάτανος της Πλατείας! Τόσοι άντρες πρέπει να τον αγκαλιάσουν για να μετρήσουν τα χρόνια του. Πού ‘χει ξεπεράσει τα εκατό. Ωστόσο στέκει στιβαρός, με το χρυσοκίτρινο ξύλο του να λαμποκοπά στο φως. Κι αποτυπώνει τ’ ακούσματα των περαστικών κι αποθηκεύει όλα τα γενόμενα του χωριού, όπως τόσων και τόσων χρόνων τα ‘χει σωρεύσει μέσα του. Στην Καλλονή έχουν έρθει όλα τα πάνω-κάτω. Η εξέλιξη κι ο πολιτισμός έχουν φέρει μια αλλαγή τέτοια, που αγγίζει την τρέλα των χωριανών. Μόνο ο Πλάτανος της Πλατείας στέκει σταθερός, ακλόνητος, γρανιτένιος και συλλογιέται με θλίψη το τωρινό κατάντημα του χωριού του, με το πικρό παράπονο πού ‘χει στα πόδια του, τους ξέχειλους σκουπιδοκουβάδες και τα γατόσκυλα να σέρνουν τις πεταγμένες σακούλες με τ’ αποφάγια των περίοικων. Η αποπνικτική βρωμιά τον κάνει ν’ ασφυκτιά. Όμως ορθώνεται πλατύκλαδος κι αγναντεύει το μέλλον με τη σιγουριά, πως το χωριό του, πως η ευλογημένη Καλλονή, θα ξαναμπεί στην πορεία της προκοπής, της προόδου, της ανέλιξης.

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

λογοτεχνία

Σκαμνιές και σκάμνα* > του Τζανετή Α. Σταυράκη, Ιατρού

Το ειδύλλιο μου με τα σκάμνα άρχισε από πολύ μικρή ηλικία. Η αφορμή ήταν μια πραγματική ιστορία που την άκουσα απ’ την γιαγιά μου και πλην των άλλων πρέπει νάχε και ηθικοπλαστικό χαρακτήρα. Χαρείτε την: Η γιαγιά γεννήθηκε στις αρχές της τελευταίας δεκαετίας του προτελευταίου αιώνα. Κοριτσάκι πια, στις πρώτες τάξεις του σχολειού της, Κυριακή πρωί, αφού την έντυσαν τα καλά της και με παρέα την καλή της φίλη Ευδοκία, έφυγαν για την Εκκλησία .Εκείνη την μέρα ήταν πολύ περήφανη για την καινούρια φορεσιά της. Ήταν ένα άσπρο φουστανάκι με μανίκι κοντό φούσκα και το στήθος στόλιζε ένα κομμάτι κοπτό, ζωγραφισμένο με λουλούδια. Την αμφίεσή της συμπλήρωνε ένα άσπρο ψάθινο καπέλο με μια κόκκινη κορδέλα που έδενε με φιόγκο στο πλάι. Όλοι στην εκκλησία είχαν να κάνουν με την όμορφη εμφάνιση τής γιαγιάς κι αυτό την έκανε να καμαρώνει ακόμα πιο πολύ. Όταν τελείωσε η λειτουργία και μιας και η μέρα ήταν Μαγιάτικη φανταχτερή, αποφάσισαν να κάνουν μια βόλτα στην εξοχή. Λίγο πιο κάτω από την εκκλησία ήταν ένα μεγάλο χωράφι χέρσο που το έσπερναν σιτάρι. Στην μέση του ακριβώς υπήρχε ένα μεγάλο δένδρο, μια σκαμνιά, που στην παχιά σκιά του δροσίζονταν οι θεριστάδες και αλωνάρηδες στον καιρό της συγκομιδής. Πώς τους μπήκε αυτό στο μυαλό, να επισκεφτούν και να δουν από κοντά το δέντρο, που μέχρι εκείνη την στιγμή μόνο από τα παράθυρα των σπιτιών τους θαύμαζαν, ποτέ δεν μπόρεσαν να εξηγήσουν. Έκοψαν λοιπόν μέσα από τα σπαρτά και σε λίγο, να, κάτω από την παχιά σκιά του. Κοιτώντας προς τα κλώνια και το πυκνό του φύλλωμα διαπίστωσαν ότι πλην αυτών μεγάλα μαύρα ζουμερά σκάμνα στόλιζαν το όμορφο δέντρο. Αποφάσισαν να τα δοκιμάσουν αλλά τα κλώνια του ήταν ψηλά. Δοκίμασε η γιαγιά να ανέβει αλλά δεν τα κατάφερε. Σκαρφάλωσε όμως η Ευδοκία που ήταν πιο λεπτή και ευκίνητη. Συμφώνησαν αυτή να τα μαζεύει και να τα ρίχνει από πάνω μέσα στο καπέλο που η γιαγιά κρατούσε ψηλά πάνω απ’ το κεφάλι της. Το αποτέλεσμα μπορείτε να το φανταστείτε, δεν χρειάζεται περιγραφή. Τα σκάμνα είχαν γεύση απίθανη και τα φχαριστήθηκαν αλλά το άσπρο φόρεμα, όπως και το καπέλο, έγιναν πουά και ακατάλληλα προς περαιτέρω χρήση, αφού οι κόκκινοι λεκέδες δεν έφευγαν από το λευκό ύφασμα με τίποτα. Όταν έφτασαν στο σπίτι, ακολούθησε πανδαιμόνιο και οι ποινές ήταν ασυνήθιστα βαριές, αλλά από τότε έμαθε να εκτιμά και να σέβεται τα όμορφα ρούχα, αφού στη μετέπειτα ζωή της ακολούθησε το επάγγελμα της μοδίστρας. Όσο για το ηθικό συμπέρασμα που έφτασε σε μένα, έπιασε τόπο μιας και μου μπήκε στο μυαλό ότι πρέπει να φροντίζω τα ρούχα

10

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

μου για να αποφύγω τέτοιες κακοτοπιές, αλλά έξω απ’ αυτό η ιστορία μού κίνησε την περιέργεια να δοκιμάσω τον καρπό με αποτέλεσμα να τον εκτιμήσω μέχρις αγάπης. Και το ειδύλλιο συνεχίζεται. Όταν ήμουν στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού, η καλή μου θεία και αδελφή της γιαγιάς αγόρασε ένα κτήμα που σε μια άκρη του και δίπλα στο πηγάδι φύτρωνε μια μεγάλη σκαμνιά. Μιας και ο έρωτας για τα σκάμνα ήταν γνωστός, η μάνα μου, Ιούνιο μήνα με το τέλος των διαγωνισμάτων, με πήρε απ’ το χέρι ένα απόγευμα και σαν βόλτα με πήγε εκεί για πρώτη φορά, ένα χιλιόμετρο μακριά από το χωριό. Όταν βρέθηκα κάτω από το δέντρο, έμεινα θαυμάζοντάς το να απλώνεται από πάνω μου σαν πλάτανος, αλλά και η χαρά μου ήταν μεγάλη, όταν μέσα στο φύλλωμα του είδα να κρέμονται τσαμπιά από τα μεγάλα, άσπρα αυτή την φορά, σκάμνα. Ο άνθρωπος, που φρόντιζε το κτήμα, ανέβηκε πάνω κι έπιασε να τραντάζει ένα ένα τα μεγάλα κλωνάρια. Και τότε μια βροχή από ώριμα φρούτα άρχισε να πέφτει απ’ τον ουρανό κάνοντας άσπρο το χαλί απ’ τα πράσινα χόρτα που απλωνόταν από κάτω του. Μαζέψαμε ένα καλάθι για το σπίτι και μέσα στον κουβά του πηγαδιού με το παγωμένο διάφανο νερό ρίξαμε άλλα τόσα και τα απολαύσαμε. Από εκείνη τη χρονιά καθιερώθηκε, μετά το τέλος των εξετάσεων και μέσα στην χαρά των διακοπών που άρχιζαν, να επισκεπτόμαστε το κτήμα με την σκαμνιά και να γιορτάζουμε με τον ευλογημένο αυτόν καρπό. Κι αυτό εμένα μου φαινόταν κάτι σαν έπαθλο.

Με το ειδύλλιο να αποδίδει καρπούς. Και έφτασαν και οι εξετάσεις για τις εισαγωγικές στο πανεπιστήμιο, στην Αθήνα. Πολύ διάβασμα, ξενύχτι, άγχος και το στόμα μου να γεμίζει άφθες. Όταν η μάνα μου στον Μόλυβο έμαθε τα καθέκαστα, δεν έχασε καιρό. Με το πρώτο που κατέβηκε στην πόλη, έστειλε το φάρμακο. Ένα μπουκαλάκι γεμάτο με ένα κοκκινόμαυρο, παχύρρευστο υγρό. Κρασί από μαύρα σκάμνα, «σκαμνιοκράς». Και ένα χαρτάκι με οδηγίες, που το φυλάγω ακόμα μεταξύ των ιερών και οσίων μου, πώς θα αλείβω μ’ ένα μπαμπακάκι τις πληγές. Τη γεύση του δεν τη θυμάμαι, αλλά η δράση του ήταν ακαριαία και θεαματική. Το ειδύλλιο μέχρι σήμερα. Τα πεζοδρόμια και οι φράχτες στα προάστια της Αθήνας είναι φυτεμένα με σκαμνιές. Αλλά και οι κήποι που περιτριγυρίζουν τους σταθμούς του μετρό. Αν βρεθείς, φίλε αναγνώστη, κάτω από ένα τέτοιο δέντρο, μην ντραπείς. Άπλωσε το χέρι σου και φτάσε έναν καρπό. Βάλτον στο στόμα σου, ζούλιξέ τον με τη γλώσσα σου για να αισθανθείς τον χυμό του να σε γεμίζει και άσε τα μάτια σου να περιπλανηθούν μέσα στα φυλλώματα. Μπορεί να δεις ένα παιδάκι με ναυτικό ασπρογάλαζο κουστούμι ή μ’ ένα άσπρο κοριτσίστικο φόρεμα, με κοπτό στο στήθος, να σου γνέφουν μέσα απ’ τα κλώνια. Μην τρομάξεις και βιαστείς να τραβήξεις το βλέμμα σου, απόλαυσέ το. Είναι καλό βάλσαμο για την ψυχή. Και κάτι σαν έπαθλο! * Έτσι λέμε στην τοπική διάλεκτο στα βόρεια του νησιού τα Μούρα και τις Μουριές

λογοτεχνία

Ο πόθος για τη θάλασσα Από μικρή κοίταζε επί ώρες τη θάλασσα. Τις μέρες τα νερά στραφτάλιζαν από τον ήλιο ή γίνονταν γκρίζα όταν συννέφιαζε. Τις νύχτες μαύριζαν κι αυτά σαν τον ουρανό. Αλλά όταν είχε φεγγάρι, αποκτούσαν αυτό το χρώμα που κανείς δεν κατάφερε να περιγράψει ακριβώς... Ήθελε τη θάλασσα. Ήθελε να βρίσκεται μέσα της. Η στεριά γινόταν όλο και πιο αδιάφορη για κείνη. Οι σκέψεις της όλο και πιο αλμυρές. Μια νύχτα, ενήλικη πια, κατάλαβε ότι είχε έρθει η ώρα, ότι δεν μπορούσε πλέον να κάνει αλλιώς. Είχε απαλλαγεί κι από τον τελευταίο της δεσμό με τα στέρεα πράγματα, είχε χωρίσει απ’ αυτά, και τώρα πια το συνειδητοποιούσε: Είχε βαρεθεί το χώμα και το βάρος του σώματος όταν περπατάς σ’ αυτό. Είχε βαρεθεί τον ήλιο που την έκαιγε και το κρύο που την περόνιαζε, τους σκληρούς ήχους που της τρυπούσαν τ’ αυτιά. Στο νερό όλα είναι γαλήνια, πανέμορφα, το τοπία έχουν κάτι από τα όνειρα! Έβγαλε λοιπόν τα ρούχα της, τα πέταξε στην ακτή κι ένοιωσε ένα βάρος, που δεν καταλάβαινε τόσον καιρό ότι κουβαλούσε, να φεύγει από πάνω της. Πήρε μια βαθιά ανάσα και βούτηξε. Όλο και πιο βαθιά, όλο και πιο βαθιά. Ήταν όλα πανέμορφα, όπως τα φανταζόταν τόσο καιρό. Είχαν το μπλε των ονείρων, το νερό ήταν σα χάδι, την τύλιγε από παντού κι εφάρμοζε στο κορμί της κι ήταν δροσερό. Κι οι ήχοι… δεν υπήρχαν! Τίποτα δεν πλήγωνε την ακοή της. Να λοιπόν που υπάρχει η ευτυχία… Πέρασε κάμποσος καιρός κι ακόμα απολάμβανε. Τα πλάσματα, φιλικά και παράξενα, κυμάτιζαν γύρω της κι η κίνησή τους είχε κάτι από τον πιο εξαίσιο χορό. Δεν κρύωνε ούτε και ζεσταινόταν. Και δεν χόρταινε να θαυμάζει τα τοπία που απλώνονταν μπροστά της με ατέλειωτη ποικιλία, τοπία που δεν τολμούσε ούτε καν να ονειρευτεί εκεί έξω.

Κι ύστερα ήρθε ο χειμώνας. Τα νερά άρχισαν να κρυώνουν. Δεν την πείραζε τόσο αυτό, μπορούσε να το συνηθίσει. Αυτό που την πλήγωνε όμως ήταν το γκρίζο. Τα ρεύματα μανιασμένα ανασκάλευαν το βυθό κι η λάσπη θόλωνε τα κάποτε κρυστάλλινα νερά. Δεν έβλεπε πια τα τοπία. Μόνο αχνές σιλουέτες πλασμάτων, φυτών ή βράχων, λίγο πιο σκούρες από το γκρίζο που απλωνόταν παντού. Κι ύστερα πάλι, πιο σκούρες κι απ’ τα σκούρα, μαύρες μέσα στο γκρίζο, ήρθαν κι άλλες, πελώριες

> του Δημήτρη Βανέλλη σιλουέτες, που δεν είχαν τίποτα φιλικό. Ήταν τυχερή που αυτοί οι νεοφερμένοι βρήκαν μπροστά τους άφθονη τροφή, γιατί της πήρε κάμποσο χρόνο - που θα μπορούσε να είναι μοιραίος - για να συνειδητοποιήσει ότι με το κρύο είχαν έρθει κι οι καρχαρίες. Είναι αλήθεια ότι δεν κινδύνεψε πολύ. Η εξυπνάδα της ήταν πολύ ανώτερη των κτηνών. Μπορούσε εύκολα να τους ξεγελά, να κρύβεται όταν χρειαζόταν… Αλλά, να, η παλιά απόλαυση της βόλτας είχε πια χαθεί. Έκανε τις βόλτες της πάντα σε εγρήγορση, με όλες της τις αισθήσεις σε επιφυλακή και τα νεύρα τεντωμένα. Κι αυτό το γκρίζο που δεν έλεγε να φύγει… Μερικές φορές έπιανε τον εαυτό της ν’ αναρωτιέται τι νόημα είχαν αυτές οι βόλτες, αφού ελάχιστα μπορούσε να διακρίνει. Και μια μέρα κατάλαβε ότι δυσανασχετούσε. Κάτι τη ενοχλούσε. Κοίταξε τα δάχτυλά της. Είχαν ζαρώσει τόσο καιρό στο νερό. Το νερό που δεν ήταν πια δροσερό, όπως στην αρχή. Το νερό που είχε αρχίσει να την περονιάζει. Πέρασε κι άλλος καιρός. Δεν φοβόταν πια τους καρχαρίες και το νερό πού και πού ξεθόλωνε και γινόταν πάλι μπλε σαν όνειρο. Τίποτα όμως δεν ήταν όπως στην αρχή. Κάτι ποθούσε, δεν μπορούσε όμως να συλλάβει τι ήταν αυτό. Ώσπου μια μέρα, με τρόμο σχεδόν, κατάλαβε ότι νοσταλγούσε το αεράκι της στεριάς στο πρόσωπό της. Δεν θα πω πολλά ακόμα. Ήρθε η ώρα που συμμάζεψε όσα όνειρα ήταν ακόμα ζωντανά και ξαναβγήκε στη στεριά. Ένοιωθε ηττημένη, δεν μπορούσε όμως να κάνει αλλιώς. Τώρα τις φεγγαροφωτισμένες νύχτες αγναντεύει τα νερά όπως τόσο καιρό πριν. Πού και πού νοιώθει να την πλημμυρίζει η παλιά νοσταλγία γι’ αυτά και θυμάται ηδονικά τις μαγικές στιγμές που έζησε μέσα τους. Όμως ξέρει πια πολύ καλά ότι ούτε σ’ αυτά κρύβεται η ευτυχία. Ο Δημήτρης Βανέλλης γεννήθηκε στη Λέσβο το 1959 και από το 1976 ζει στην Αθήνα. Σπούδασε οικονομικά στη Νομική Σχολή και βιβλιοθηκονομία στα ΤΕΙ Αθηνών. Εργάζεται ως βιβλιοθηκονόμος στη Βιβλιοθήκη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών στην Αθήνα. Έχει γράψει σενάρια κόμικς για πολλούς δημιουργούς του χώρου -που έχουν δημοσιευτεί στη Βαβέλ, στο «9» της Ελευθεροτυπίας, στο Σινεμά κ.α.-, άρθρα, ενώ τέσσερα άλμπουμ της σειράς Φανούρης Άπλας, σε σενάρια δικά του με τον Δημήτρη Καλαϊτζή, εκδόθηκαν τη δεκαετία του ’90 από τη ΜΑΜΟΥΘΚΟΜΙΚΣ (εικόνες του Σπύρου Δερβενιώτη). Το 2011 γράφει τα σενάρια για το άλμπουμ Παραρλάμα και άλλες ιστορίες του Δημοσθένη Βουτυρά (μεταφορά σε κόμικ διηγημάτων του Δημοσθένη Βουτυρά), ενώ το 2012 για το Γιούσουρι και άλλες φανταστικές ιστορίες (μεταφορά σε κόμικ διαφόρων ελληνικών διηγημάτων του πρώτου μισού του 20ού αιώνα). Τις εικόνες για τα δύο αυτά άλμπουμ τις έφτιαξε ο Θανάσης Πέτρου και κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Τόπος. Τα πεζογραφικά του έργα ανήκουν κυρίως στο χώρο της λογοτεχνίας του φανταστικού. Έχει γράψει τις συλλογές διηγημάτων: Η μουσική στο κεφάλι μου (1996), Ασμόλ (1998) (και τα δύο από τις εκδόσεις Δίαυλος), και επίσης το Έξω από την Γκρίζα Χώρα (Ελληνικά Γράμματα, 2006) και Το καλοκαίρι μου έξω από το Θόλο (Μέδουσα, 2006).

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

11

λογοτεχνία

ά ι Λ ϊ Α υ ο τ ι ν ί ρ υ ο π μ ο Τ Π

ήρε το δισάκι του στον ώμο και με το μακρύ μπαστούνι στο χέρι εξαφανίστηκε στην έρημο για να μη πέσει στα χέρια της αιμοβόρας Ιεζάβελ, γυναίκας του βασιλιά Αχαάβ, που τον κυνηγούσε και ήθελε να τον σκοτώσει, γιατί είχε θανατώσει όλους τους ειδωλολάτρες ιερείς. Κρύφτηκε σε μια σπηλιά και από τότε δεν τον είδε κανείς. Μόνο τα θαύματά του μάθαιναν. Αυτά λέει η ιστορία των Εβραίων για τον Προφήτη Ηλία, τον δικό μας Αϊ-Λιά. Η φαντασία των ψαράδων και ο θρύλος, έπλασαν μια παράλληλη ιστορία, δεμένη με τη θάλασσα: Ήταν λέει ψαράς, ναυτικός, άνθρωπος τέλος πάντων της θάλασσας ο Αϊ-Λιάς, και μια μέρα έπεσε σε μεγάλη φουρτούνα. Κινδύνεψε να πνιγεί, ίσα-ίσα που γλίτωσε τα κουπιά της βάρκας του. Τα έβαλε στον ώμο και διάλεξε ένα σίγουρο καταφύγιο μακριά από τη θάλασσα που τόσο τον τρόμαξε. ‘Άραξε στην κορυφή ενός βουνού και βρήκε την ησυχία του. Γι’ αυτό όλα τα εξωκλήσια του Αϊ-Λιά, βρίσκονται σε κορυφές βουνών και λόφων. Ε, η ιστορία με το μύθο, έχουν διαφορές, έχουν και ομοιότητες. Ο Άγιος κυνηγήθηκε, τι κι αν στη μια περίπτωση ο διώκτης του ήταν γυναίκα και στην άλλη η θάλασσα. Και οι δυο είναι θηλυκού γένους και ανήκουν στην ίδια ομάδα: πυρ, γυνή και θάλασσα. Ζήτησε και βρήκε καταφύγιο: Αν κρύφτηκε στη σπηλιά ή στο βουνό, δεν έχει μεγάλη σημασία. Αυτό που άφησε ο θρύλος να φωλιάζει στα μυαλά των ψαράδων είναι, ότι η μέρα που γιορτάζει ο Άγιος, δεν είναι καλή μέρα για να τα βάλεις με τη θάλασσα. Ούτε ψαρέματα ούτε βαρκάδες. Είναι καλύτερα να μένεις στη στεριά. Όλοι φοβούνται το μπουρίνι του Αϊ-Λιά και ας είναι κατακαλόκαιρο! Φοβούνται μην πάθουν το κάζο του Αγίου. Το μπουρίνι δεν προειδοποιεί, ξεσπά ξαφνικά και αλίμονο αν σε βρει μεσοπέλαγα.

•••••

Όλη η ακτή ήταν σπαρμένη με μικρά χωριά, που ζούσαν από τη θάλασσα. Στη απέναντι στεριά υπήρχαν δυο - τρία, μεγάλα χωριά. Εδώ εκτός από τη θάλασσα και η γη έτρεφε τους κατοίκους τους. Σε όλο τούτο τον θαλασσόκοσμο κυριαρχούσε η παρουσία του Μανιάτογλου, ενός ευτραφούς εμπόρου ψαριών και όχι μόνο. Αδίστακτος άνθρωπος, πατούσε στο λαιμό όποιον τον είχε ανάγκη και κυρίως αυτούς, που ήταν μόνιμα χρεωμένοι σ’ αυτόν. Τις τιμές των ψαριών τις όριζε ο ίδιος, αγνοώντας τις διαμαρτυρίες των ψαράδων. Αυτοί δούλευαν για ένα κομμάτι ψωμί κι αυτός κάθε μέρα έκανε το ένα άλλο ένα. Τούτος ο έμπορας ήταν «πολυπράγμων», φαταούλας. Δεν του έφτανε το εμπόριο ψαριών, αλλά συντηρούσε και ένα μεγάλο καΐκι που ψάρευε σε μακρινές θάλασσες, με πλήρωμα ανθρώπους του «σκοινιού και του παλουκιού». Αν καμιά φορά αποφάσιζαν να ψαρέψουν στα νερά της περιοχής, όλο φασαρίες έκαναν, δημιουργώντας επεισόδια, διεκδι-

12

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

διήγημα

> του Αντώνη Δουκέλλη κώντας με βίαιο τρόπο τους ψαρότοπους. Έδιωχναν τους ψαράδες με φωνές και απειλές. Μόλις έφευγαν για μακρινά ταξίδια, ησύχαζε ο τόπος. Οι πιο ανήσυχοι ψαράδες δεν μπορούσαν να ανεχτούν την κηδεμονία του Μανιάτογλου και κάθε τόσο, έφερναν το θέμα στις συζητήσεις που έκαναν στα καφενεία. Οι πολλοί ήταν απρόθυμοι ακόμα και να συζητήσουν το ζήτημα. Άλλοι γιατί του χρωστούσαν λεφτά, άλλοι γιατί πίστευαν ότι δεν θα κατάφερναν τίποτα και άλλοι γιατί...δεν ήθελαν μπλεξίματα. Όμως, σιγά-σιγά, το πράγμα άρχισε να ωριμάζει και οι ψαράδες καταλάβαιναν, ότι δεν μπορεί ένας άνθρωπος να τους «πίνει το αίμα» και αυτοί να τον κοιτάζουν άπραγοι.

- Έχουμε και μεις δύναμη και μπορούμε να υπερασπίσουμε το δίκιο μας. Αυτή ήταν η άποψη που επικράτησε ανάμεσα τους και άρχισαν να την πιστεύουν μέρα με τη μέρα, όλο και περισσότεροι. Φώναξαν λοιπόν τον έμπορα και του είπαν την απόφασή τους, ότι από δω και πέρα τις τιμές των ψαριών θα τις καθορίζουν μαζί και όχι αυτός με αυθαίρετο τρόπο, χωρίς να τους υπολογίζει. Στην αρχή ο Μανιάτογλου τους κοίταξε περιφρονητικά και ούτε καν απάντησε σε όσα του είπαν. Στη συνέχεια, έβγαλε ένα λογύδριο, ότι τάχα αυτός συμπαραστέκεται στις οικογένειές τους τόσα χρόνια, ότι αρκετοί του οφείλουν χρήματα πολύ καιρό, αλλά αυτός ούτε που σκέφτηκε να τα ζητήσει και διάφορα άλλα υποκριτικά. Προσπαθούσε με γαλιφιές και καλυμμένες απειλές να φοβίσει τους ψαράδες για να τους αλλάξει γνώμη. Ο εκπρόσωπος των ψαράδων, ένας ψημένος και τραχύς από τον ήλιο και τη θάλασσα πενηντάρης, του απάντησε χωρίς να μασάει τα λόγια του: - Άκουσε κύριε Μανιάτογλου, ή συμφωνούμε να διαμορφώνουμε τις τιμές μαζί, ή από αύριο θα σταματήσουμε να σου δίνουμε τα ψάρια μας. Ο Μανιάτογλου, αντέδρασε υψώνοντας τη φωνή του και του είπε, κοιτάζοντάς τους ψαράδες που κάθονταν στις καρέκλες του καφενείου και παρακολουθούσαν με μεγάλο ενδιαφέρον τη συζήτηση: - Κάντε ό,τι θέλετε. Εγώ πάντως, θα περιμένω αύριο να μου δώσετε τα ψάρια στις τιμές που τα αγοράζω μέχρι τώρα. Αν επιμείνετε σ’ αυτά που λέτε, σας βλέπω να με παρακαλάτε να τα φορτώσω στο αυτοκίνητο μου πριν βρωμίσουν και τα πετάξετε στα σκουπίδια. Το άλλο πρωί, ένα-ένα τα καΐκια και οι ψαρόβαρκες άραζαν στην αμμουδιά των χωριών. Ο κοιλαράς έμπορος πηγαινοέρχονταν στην ακτή, φοβερίζοντας και εκβιάζοντας κυρίως τους

ψαράδες που «είχε στο χέρι» με δανεικά. Η κοιλιά του ανεβοκατέβαινε από την αγωνία. Ξεφυσούσε τον καπνό του πούρου του σαν καμινάδα εργοστασίου. Οι ψαράδες, ψύχραιμοι, έβγαζαν τα ψάρια από τα δίχτυα και τα έβαζαν στα τελάρα. Κανένας δεν απαντούσε στις προκλήσεις του Μανιάτογλου. Μόνο εφάρμοσαν το σχέδιο που είχαν καταστρώσει: Ένα μεγάλο φορτηγό αυτοκίνητο περνούσε από κάθε χωριό και φόρτωνε τα τελάρα με τα ψάρια. Ένα μέρος των ψαριών τοποθετήθηκε σε κάθε είδους ψυγείο: σπιτιού, καφενείου, ταβέρνας, για να μη χαλάσουν. Δυο-τρεις νέοι ψαράδες σαλτάρισαν στο φορτηγό και γύρισαν όλα τα χωριά της περιοχής για να πουλήσουν τα ψάρια. Γύρισαν το απόγευμα με αδειανή την καρότσα του οχήματος. Ο πιο σημαντικός παράγοντας για το γρήγορο ξεπούλημα των ψαριών ήταν η χαμηλή τιμή. Πρώτοι φορά οι χωριάτες έτρωγαν φρέσκο και φτηνό ψάρι. Και την επόμενη αλλά και τις μέρες που ακολούθησαν, έγινε το ίδιο. Τα ψάρια φορτώνονταν στο φορτηγό και μέχρι το απόγευμα είχαν πουληθεί όλα. Ακόμα και οι πιο δύσπιστοι συμφωνούσαν ότι αυτό έπρεπε να είχε γίνει από καιρό. Όλοι ήταν ευχαριστημένοι. Και οι τιμές που πουλούσαν ήταν συμφέρουσες για τους ψαράδες, πολύ πιο καλές από αυτές που τους έδινε ο Μανιάτογλου, αλλά και ο κοσμάκης έτρωγε φτηνό ψάρι. Οι πιο «προχωρημένοι» έλεγαν ότι τώρα που έγινε η αρχή θα πρέπει το πράγμα να πάρει πιο επίσημη μορφή, να ιδρύσουν δηλαδή ένα συνεταιρισμό. Και δω φάνηκαν οι γνωστές διχογνωμίες, όπως γίνεται συνήθως σε κάθε καινούργια ιδέα. Δεν κράτησαν όμως πολύ οι συζητήσεις, γιατί τους πρόλαβε ο Μανιάτογλου. Είδε κι απόειδε, ότι είχε χάσει το παιχνίδι και γύρισε με την ουρά στα σκέλια: Συμφώνησε να διαμορφώνει τις τιμές μαζί με τους ψαράδες και, από την επόμενη μέρα, άρχισε να αγοράζει τα ψάρια των καϊκιών. Οι «προχωρημένοι» αντέδρασαν, επιμένοντας ότι έπρεπε να ιδρύσουν συνεταιρισμό, αλλά οι άνθρωποι ευκολότερα ακολουθούν τον πατημένο δρόμο, παρά προσπαθούν να ανοίξουν καινούριο. Έτσι ξαναγύρισαν στον Μανιάτογλου. Από την άλλη, ο έμπορας έβλεπε ότι έχανε εισόδημα, καθώς τώρα πια δεν μπορούσε ασύδοτα να κανονίζει το κέρδος του. Δηλαδή, να δουλεύουν οι άλλοι και να καρπώνεται αυτός τον κόπο τους . Η στάση του άλλαξε απέναντι στους ψαράδες. Προσπαθούσε να φαίνεται πιο απρόσιτος και δεν τους έδινε θάρρος. Έτσι πίστευε ότι εκείνοι θα προσπαθούσαν να τον πλησιάσουν.

ψάρια και κατέστρεφε την περιουσία τους. Ποιος όμως; Πώς θα μπορούσαν να τον ανακαλύψουν και να τον πιάσουν; Οι άνθρωποι του λιμενικού σταθμού προσπαθούσαν να εντοπίσουν τους δράστες. Έκαναν συχνές περιπολίες με το σκάφος της υπηρεσίας, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Όμως οι ψαράδες δεν μπορούσαν να σταματήσουν να ψαρεύουν. Αυτή ήταν η δουλειά τους, απ’ αυτή ζούσαν. Καλάριζαν κάθε βράδυ και την άλλη μέρα αχάραγα μάζευαν τα δίχτυα. Παραμονή του Αϊ-Λιά -στις 19 του Ιούλη- έριξαν τα δίχτυα τους και γύρισαν στα χωριά τους. Πίστευαν ότι τούτη τη χρονιά ο Άγιος δεν θα έβγαζε το άχτι του με καμιά μυστήρια θαλασσοταραχή, καλοκαιριάτικα. Αλλά, φευ, περασμένα μεσάνυχτα, γέμισε ο ουρανός σύννεφα, άρχισαν τα μπουμπουνητά, η θάλασσα φούσκωσε και έγινε «το έλα να δεις»! Ποιος να τολμήσει να πάει να μαζέψει τα δίχτυα του; Τουλάχιστον, εύχονταν να μην τα έχουν κολλήσει τα ρεύματα στο βυθό και τα ξεσκίσουν στα όστρακα και στα ξύλα που κατεβάζουν οι ποταμοί. Μπουρίνι ήταν και πέρασε. Σε δυο ώρες ο ουρανός καθαρός έδειχνε με μεγαλοπρέπεια τα λαμπερά αστέρια και τους γαλαξίες του. Η θάλασσα ήρεμη σα λίμνη. Πριν χαράξει, οι ψαράδες ήταν στο πόδι. Στα καΐκια και γραμμή να μαζέψουν τα δίχτυα. Όταν έφθασαν στο τόπο που είχαν ρίξει τα δίχτυα τους, αντίκρισαν ξύλα, μουσαμάδες, κουπιά και άλλα εργαλεία της θάλασσας, διάσπαρτα να πλέουν σε όλη την περιοχή. Α, και μερικά σωσίβια με το όνομα του καϊκιού, «Μαριγούλα». Το καΐκι του Μανιάτογλου.

•••••

Η ζωή κυλούσε κανονικά, όταν μια μέρα δυο τρεις ψαράδες παραπονιόταν για ζημιές στα δίχτυα που είχαν ρίξει στη θάλασσα και τα μάζευαν το πρωί. Οι τρύπες στα δίχτυα ήταν παράξενες. Δεν έμοιαζαν με σχισίματα από μεγάλα ψάρια. Σαν να είχε κάποιος ξεψαρίσει τα δίχτυα, αλλά με βιαστικό και άτσαλο τρόπο, κόβοντας τις κλωστές και ανοίγοντας τα «μάτια» του διχτυού. Για λίγες μέρες το φαινόμενο σταμάτησε, αλλά μια μέρα δυο ψαράδες γύρισαν σχεδόν με άδειες κάσσες και πανέρια. Όλα τα ψάρια είχαν «κάνει φτερά» από τα δίχτυα τους. Το πράγμα ήταν ολοφάνερο. Κάποιος τους έκλεβε τα

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

13

Πασχαλινές αναμνήσεις Η καμπάνα της Ζωοδόχου Πηγής Όταν γινόταν η τελετή της Ανάστασης στη Ζωοδόχο Πηγή, πολλοί ήταν εκείνοι που ήθελαν να χτυπήσουν την καμπάνα της για τη μεταφορά του μηνύματος της Ανάστασης. Μάταια ο κυρ Γιάννης Σεβδαλής, στην αρχή, ή ο Παντελής Καλάβαντης αργότερα, αντιδρούσαν. Εκείνη τη χρονιά ο αείμνηστος φίλος και πειραχτήρι, ο Λιβάνης Χριστοφορίδης, περνώντας νωρίς το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου απ’ το μαγαζί μας, μου είπε θριαμβευτικά: - Ρε «Τακέλ’, τα κανόνσα μι τουν μπαρμπα-Γιάνν’ τσι θα χτυπήσου ιγώ τ’ν καμπάνα στν’Ανάστασ’».

- Μπράβο, του είπα, αλλά να τη χτυπάς σιγά για να προλαβαίνεις στην επιστροφή.

Είπε «ευχαριστώ» και χάθηκε στο στενό της εκκλησίας να ρίξει και κανένα τρίγωνο ή πολυβόλο. Το βράδυ στην Ανάσταση με το «Χριστός Ανέστη» που ξεκινά ο αξιαγάπητος Λευίτης παπα-Γιώργης Ράλλης, ξεκινά και το χτύπημα της καμπάνας. Τι έφταιξε όμως; Πριν προλάβει να φτάσει στο «ζωή χαρισάμενος», έσπασε το γλωσσίδι και του έρχεται κατακούτελα του Λιβάνη μας! Ευτυχώς όμως που το βαρίδι δεν βρήκε απευθείας το κεφάλι του, γιατί είχε έρθει κουλούρα το σχοινί. Αποτέλεσμα; Να σπάσει

14

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

> του Δημητρίου Δελήβεη το κεφάλι του, να τον πάρουν τα αίματα και να επιστρατευθεί ο φαρμακοποιός μας, Σπύρος Μαυραγάνης να τον περιθάλψει. Το πάθημα όμως έγινε μάθημα και δεν αντιμετωπίστηκε στο εξής άλλο ατύχημα αυτού του είδους.

Τα βαρελότα της Ανάστασης Όταν ερχόταν η πασχαλινή περίοδος, όλοι οι φίλοι ήταν σε αναβρασμό. Ήθελαν όλοι να εξασφαλίσουν «πρώτο πράμα» για τα βαρελότα τους. Πρώτο μέλημα ήταν να βρεθεί καλό «σίδερο»για το βαρελότο. Σ’ αυτό τον πρώτο λόγο είχαν τα ξαδέρφια μας, Παύλος, Ιγνάτιος και Μιχάλης Μαριόλας. Εκείνοι είχαν και τη δυνατότητα να κάνουν την τρύπα στο «σίδερο», αλλά και να εξασφαλίσουν την κατάλληλη καβίλια. Δεύτερος στόχος ήταν η εξασφάλιση της αμμωνίας. Εδώ γινόταν νοθεία απ’ τους μεγαλύτερούς μας, γι αυτό καταφεύγαμε στους Ιγνάτιο και Ξενοφώντα Μαυραγάνη, προσπαθώντας από καιρό πριν να τα έχουμε καλά μαζί τους. Γιατί είχαν στο φαρμακείο «πρώτο πράμα» πάντα. Τρίτος στόχος ήταν ο εφοδιασμός με θειάφι, που θα γινόταν η ανάμειξή του με την αμμωνία. Ε, σ’ αυτό είχα τον πρώτο λόγο, φροντίζοντας να το πάρουμε απ’ το μπακάλικό μας. Έτσι ολοκληρωνόταν ο κύκλος εφοδιασμού και προετοιμασίας. Εκείνη τη χρονιά η τελετή της Ανάστασης θα γινόταν απ’ τον εξώστη της Μητρόπολης. Δεσπότη τότε δεν είχαμε. Ξέκοψα λοιπόν απ’ τους ψάλτες και παραταχθήκαμε πάνω από δέκα άτομα στον βόρειο τοίχο του Αϊ-Γιάννη.

- Ρε, ρωτά ένας της παρέας, πότε θα ρίξουμε; - Εγώ θα σας πω, αποκρίθηκα μεγαλόφωνα, γιατί εγώ ξέρω πότε θα ξεκινήσει το «Χριστός Ανέστη» ο παπα-Γιώργης. Έτσι κι έγινε. Το «Χριστός Ανέστη» δεν ακούστηκε από την ομοβροντία της πρώτης σειράς. Ακολούθησε η δεύτερη, ώσπου να «γεμίσουμε» κι ως το τέλος του «ζωή χαρισάμενος» έγινε τρεις φορές εναλλαγή. Έλα όμως που πάνω στην ησυχία της στιγμής, ο παπα-Γιώργης γνώρισε τη φωνή μου. Και την άλλη μέρα, λίγο πριν ξεκινήσει η «Δευτερανάσταση», με έστειλε ο ψάλτης να φέρω ένα βιβλίο απ’ το Ιερό. Μόλις με είδε ο παπα-Γιώργης, με βουτά απ’ το αυτί, το τραβά δυνατά (όχι όμως όπως ο Δάσκαλός μας, Αλέκος Ελευθερίου) και μου λέει: Α, εσύ έδωσες το σύνθημα στα Βαρελότα και δεν ακούστηκε το «Χριστός Ανέστη»! Θα το πω στον Χρήστο και κάνε καλά! Γύρισα στο Αναλόγιο με κατακόκκινο αυτί! Βέβαια, αργότερα στο πασχαλινό τραπέζι τα είπα όλα.

- Πρέπει να ντρέπεσαι, είπε ο πατέρας μου. Τίποτε άλλο. Ε, από κείνη τη χρονιά δεν ξαναέπιασα βαρελότο. Ο αγαπητός συμπατριώτης Δ. Δελήβεης τίμησε πολλές φορές την Καλλονή στέλνοντας στον Σύλλογό μας γραπτά του. Μ’ αυτό το τεύχος ξεκινάμε να τα δημοσιεύουμε και έπεται συνέχεια.

Ἡ θυσία τῆς Λευκοθέας Καλλονῆς στό “Μεσόγειον Ἕρμα” τῆς Λέσβου 1

Περί Ἐνάλου θρῦλος

Εἶπε λοιπόν ὁ Πιττακός, ὅτι ἡ ἱστορία αὐτή εἶναι περίφημος καί λέγεται ἀπό πολλούς. Σύμφωνα μέ ἕναν χρησμό πού δόθηκε πρός τούς πρώτους ἐποίκους τῆς Λέσβου, ὅταν κατά τόν πλοῦν των συναντήσουν ἕνα ἕρμα2 πού καλεῖται Μεσόγειον, τότε νά ρίψουν ἐκεῖ ἕναν ταῦρον διά τόν Ποσειδῶνα, διά δέ τήν Ἀμφιτρίτην καί τάς Νηρηΐδας μίαν παρθένον ζωντανήν. Ἑπτά ἦσαν οἱ ἀρχηγοί καί βασιλεῖς, ὄγδοος δέ ὁ Ἐχέλαος, τόν ὁποῖον δελφικός χρησμός εἶχεν ὁρίσει ἀρχηγόν τῆς ἀποικίας. Καί αὐτός μέν ἦτο ακόμη ἄγαμος, οἱ δέ ἑπτά πού εἶχαν θυγατέρας παρθένους ἔρριψαν μεταξύ των κλῆρον, καί αὐτός ἔπεσεν εἰς τήν θυγατέραν τοῦ Σμινθέως. Τήν ἐστόλισαν λοιπόν μέ χρυσά κοσμήματα καί ὡραῖα φορέματα, καί, ὅταν ἔφθασαν εἰς τόν ὁρισθέντα τόπον ἔμελλον νά προσευχηθοῦν καί νά τήν ρίψουν εἰς τήν θάλασσαν.3 ~~~~~ Το παραπάνω κείμενο του ιστορικού και βιογράφου Πλουτάρχου, αναφέρεται στην εποίκηση της Λέσβου από τους Αιολο-Βοιωτούς, υπό την αρχηγία του βασιλιά της Αρκαδίας Εχέλαου, γιου του Πενθίλου, εγγονού του Ορέστη και δισέγγονου του Αγαμέμνονα, που ολοκληρώθηκε κατά τον γεωγράφο Στράβωνα 4 από τον γιο του Εχέλαου, τον Γρα, όταν μετά τον Γρανικό ποταμό πήγε στη Λέσβο το 1054 π. Χ. εκατόν τριάντα χρόνια5 ύστερα από την άλωση της Τροίας.6

Χάρτης του Αρχαιολόγου Ιωάννη Κοντή με τις αρχαίες πόλεις

> του Αριστείδη Στυλ. Κυριαζή

Το “Μεσόγειον Ἕρμα” είναι ο Ὅρμος εις το Μέσσον της γης της Λέσβου, ο αποκαλούμενος σήμερα Κόλπος της Καλλονής, με το ομώνυμο Λεκανοπέδιο όπου δεσπόζει και είναι επισκέψιμος ο μεγαλύτερος τόπος λατρείας του νησιού, με το αρχαίο όνομα “Ιερόν των Μέσσων”, ο Ναός του Δία της Ήρας και του Διόνυσου, το Κοινό όλων των Λεσβίων γνωστό και για τα Καλλιστεία της αρχαιότητας που τιμούσαν το κάλλος των Λεσβίδων, που συμβολικά υμνεί ο Όμηρος στην έκκληση του Αγαμέμνονα όταν για να ξεμανίσει και επανέλθει ο Αχιλλέας στη μάχη υποσχέθηκε να του δώσει επτά πόλεις της Λέσβου: ~~~~~ “κι ἀκόμα θά τοῦ δώσω ἑπτά Λεσβίδες, λαμπρά ἄξιες στίς τέχνες, οἱ ὁποῖες νικοῦσαν στό κάλλος τό γένος τῶν γυναικῶν, ἐκεῖνες πού εἶχα διαλέξει ὅταν αὐτός πόρθησε τήν καλοκτισμένη Λέσβο”.7 ~~~~~ Οι επτά Λεσβίδες είναι οι έξι θυγατέρες-πόλεις του Μάκαρα (Μυτιλήνη, Μήθυμνα, Άντισσα, Ίσσα, Αρίσβα, Αγαμήδη) με εβδόμη την Βρισηΐδα, του Βρίση, ιερέα του Βρισαίου Διόνυσου.8

Ποσειδών και Αμφιτρίτη του Giani Felice, 1802 Κάτω δεξιά: Λευκοθέα και Βάκχος, άγαλμα του Ιρλανδού John Henry Foley

Ο Πλούταρχος προσθέτει ότι: «καθώς ἱστορεῖ ὁ Μυρσίλος ὁ Λέσβιος, ὅταν σύμφωνα μέ χρησμό τῆς Ἀμφιτρίτης οἱ Πενθιλῖδες ἔριξαν στή θάλασσα τήν θυγατέρα τοῦ Σμινθέως, ὁ Ἔναλος ὁ Αἰολεῦς πού τήν ἀγαποῦσε ἔπεσε στή θάλασσα καί βγῆκε σῶος σέ μιά ἀκτή τῆς Λέσβου βοηθούμενος ἀπό ἕνα δελφίνι».11

Κοντά στο Ιερό των Μέσσων, βρίσκονται οι θέσεις τριών από τις επτά Λεσβίδες: H Αρίσβα: Σε ακτίνα 8 χιλιομέτρων ΒΔ, βρίσκονται τα ερείπια της Αρίσβης που κατέστρεψαν οι Μηθυμναίοι, τον 5ο π. Χ. αιώνα.

H Ίσσα: Σε ακτίνα 15 χιλιομέτρων Δυτικά δεσπόζει στον ομώνυμο λόφο, η πόλη της νύμφης Ίσσας που την ερωτεύθηκε ο Απόλλωνας και με τον Ερμή απέκτησε τον Μάντη Πρύλι, ο οποίος προείπε το 1184 π. Χ. στον Αγαμέμνονα που τον επισκέφθηκε στην Ίσσα, ότι η επί εννέα χρόνια απόρθητη Τροία θα πέσει εφόσον κατασκευασθεί ο Δούρειος Ίππος. Η Αγαμήδη: Σε ακτίνα 800 μέτρων Ανατολικά-Νοτιοανατολικά του ιερού των Μέσων στη θέση Κρυονέρι, που ταυτίζεται “με τον αρχαίο τόπο Αγαμήδη και τη διάσημη ομώνυμη κρήνη”.9 Σε ακτίνα 5 χιλιομέτρων Ν-ΝΔ, βρίσκονται τα ερείπια της πόλεως της Πύρρας βυθισμένης από το σεισμό του 231 π. Χ. Εκεί γεννήθηκε ο επικός ποιητής και μουσικός Λέσχης ο Αισχυλίνου Πυρραίος, ο οποίος το 708 π. Χ. έγραψε το κυκλικό έπος “Μικρά Ιλιάς” για τα μετά την “Ιλιάδα” του Ομήρου γεγονότα δηλαδή τα μετά την ταφή του Έκτορα μέχρι την είσοδο του Δούρειου Ίππου στην Τροία. Το έτος 606 π. Χ. έζησαν στην Πύρρα συνεξόριστοι η κατά τον Πλάτωνα δεκάτη μούσα, η Ερέσια Σαπφώ και ο Μυτιληναίος ποιητής Αλκαίος. Την τριετία 345-342 π. Χ. ο Αριστοτέλης και ο μαθητής και διάδοχός του στην Περιπατητική Σχολή Αθηνών ο Ερέσιος Θεόφραστος, μελέτησαν τον από την Πύρρα ονομασθέντα Πυρραίο Εύριπο. Τον 2ο μ. Χ. αιώνα, την Πύρρα ύμνησε και περιέγραψε στο πρώτο ελληνικό βουκολικό μυθιστόρημα “Δάφνις και Χλόη” ο Μυτιληναίος Αύλος Πομπήιος Λόγγος Διονυσόδωρος.10

16

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Επιπλέον τον 3ο π. Χ. αιώνα ο Αντικλείδης ο Αθηναίος, γράφει για την αναφερόμενη εποίκηση της Λέσβου: «ὅτι ὁ Ἔναλος διηγήθηκε τόν τρόπο τῆς σωτηρίας καί ὅτι ἡ μέν παρθένος διέτριβε μέ τίς Νηρηΐδες αὐτός δέ ἔβοσκε τούς ἵππους τοῦ Ποσειδῶνος, καί ἐπίσης ὅταν κάποτε ἕνα μεγάλο ἐπερχόμενο κῦμα τόν ἔβγαλε στήν ἀκτή αὐτός βρέθηκε νά κρατᾶ στά χέρια του ἕνα θαυμάσιο χρυσό κύπελλο σάν τό χάλκινο πού εἶχαν οἱ ἄλλοι ἔποικοι τῆς Λέσβου».12 Η Λευκοθέα «ὀνομάζεται ἀπό τό λευκόν τοῦ ἀφροῦ τῆς θαλάσσης».13 Και ο Μηθυμναίος Μυρσίλος, τον 3ο π. Χ. αιώνα όχι μόνο την κόρη του Κάδμου, την θεά Ινώ, έλεγε Λευκοθέα, αλλά και τις θαλάσσιες θεότητες, «τάς Νηρηΐδας Λευκοθέας ὀνομάζει».14 Εκτός από το μύθο της Λευκοθέας-Καλλονής που θυσιάστηκε στα νερά του Κόλπου Καλλονής επειδή η γυναίκα του Ποσειδώνα, η Αμφιτρίτη, δεν ανεχόταν άλλη καλλονή πιο όμορφη από αυτήν, έχει καταγραφεί από τον ελεγειακό ποιητή Παρθένιο και ο κατά 140 χρόνια προγενέστερος μύθος, της Απριάτης, που αναφέρεται στην έναρξη του Τρωικού πολέμου και σύμφωνα με αυτόν: «Καθώς ἱστορεῖ ὁ Εὐφορίων στό μυθολογικό ἔπος “Θρᾶξ”, ἡ Ἀπριάτη ἦταν κόρη τῆς Λέσβου καί ὁ Τράμβηλος ὁ Τελαμώνιος πού τήν ἐρωτεύθηκε προσπαθοῦσε μέ πολλά μέσα νά βρεῖ ἀνταπόκριση ἀλλά ἐκείνη δέν ἐνέδιδε καθόλου, ὅταν ὅμως ἡ Ἀπριάτη πορευόταν μαζί μέ τίς θεραπαινίδες της πρός τό πατρικό της χωριό τό ὁποῖο ἦταν πλησίον τῆς θαλάσσης, τότε ὁ Τράμβηλος μέ δόλο καί ἀπάτη ἔστησε ἐνέδρα καί τήν αἰχμαλώτισε, καθώς δέ ἐκείνη ὑπερασπιζόταν σθεναρά τήν παρθενίαν της, ὀργισθείς ὁ Τράμβηλος τήν ἔριξε στή θάλασσα πού ἦταν βαθιά κοντά στήν ἀκτή καί ἔτσι αὐτή χάθηκε, ἄν καί μερικοί εἶπαν πώς ἔπεσε στή θάλασσα ὅταν ἐκεῖνος τήν κυνηγοῦσε».15 Συνεχίζοντας ο Παρθένιος γράφει ότι ο Τράμβηλος έχοντας ενοχές από τον πνιγμό της Απριάτης, αν και ήταν πρώτος εξάδελφος του Αχιλλέα, συμμάχησε με

τους ντόπιους εναντίον των εισβολέων συμπατριωτών του και έπεσε στη μάχη, το 1194 π. Χ. και μάλιστα τότε “ὁ Ἀχιλλεύς, λίγο πρίν ὁ ἥρωας τῆς Λέσβου Τράμβηλος πεθάνει, θαυμάζοντας τήν εὐψυχία του, τόν ρώτησε ποιός εἶναι καί ἀπό ποῦ, όταν δέ ἄκουσε ὅτι ἦταν ὁ γιός τοῦ Τελαμῶνος, πολύ λυπήθηκε καί πάνω στήν ἀμμώδη ἀκρογιαλιά μεγάλο μνῆμα ἔφτιαξε, τό ὀνομαζόμενο Ἡρῶον Τραμβήλου”, που υπήρχε μέχρι τον 1ο μ. Χ. αιώνα, τότε που έζησε ο ποιητής Παρθένιος. Αλλά και σήμερα στο ψαροχώρι Νυφίδα του Κόλπου Καλλονής διασώζεται παρόμοιος μύθος για πνιγμό παρθένας καλλονής στη θάλασσα, που μου διηγήθηκε πέρυσι ο Πολιχνιάτης Χαρίλαος Στεφανής: “Ένας πειρατής, μπορεί κι ο ξακουστός Μπαρμπαρόσα, σαν ήλθε στον Κόλπο και ξαπόστασε εδώ στην αμμουδιά, είδε μια μικρή πανέμορφη Νύφη να περπατά για το γάμο της μαζί με άλλες όμορφες που τη συνόδευαν και την τραγουδούσαν. Του άρεσε και με πονηριά πλησίασε να της ευχηθεί “καλά στέφανα”, μα απότομα τη φίλησε και προσπάθησε να την αρπάξει. Εκείνη τον αποπήρε κι έτρεξε να ξεφύγει μέσα από τον αμπελώνα στο βουνό. Από το γρήγορο τρεχαλητό, έχασε το παπούτσι της και γι’ αυτό από τότε, τον τόπο που τη φίλησε τον λένε Φλου, τον Κάμπο που έτρεχε Αμπέλια, το πρώτο βουνό Παπούτσι και το χωριό Νυφίδα. Η Νύφη δεν τον ήθελε και καθώς έτρεχε να ξεφύγει, έπεσε στην ακτή που η θάλασσα είναι βαθιά και πνίγηκε!”16 Εκτός από τα παραπάνω η Καλλονή αναφέρεται ως πρόσωπο και μάλιστα ως θεά από τον Αριστοφάνη όπου στο έργο του Ειρήνη καταγράφει: «Ἀλλά ἐάν κάποιος ἀπό ἐσᾶς εἶναι μυημένος στά Καβείρια Μυστήρια τῆς Σαμοθράκης τώρα ἄς προσευχηθεῖ στήν Καλλονή».17 Αλλά και ο Πλάτων καταγράφει στο Συμπόσιο: «Ὡς Μοῖρα λοιπόν (σ. σ. θεά του πεπρωμένου) καί Εἰλείθυια (σ. σ. θεά του τοκετού) ἐπιστατεῖ εἰς τήν γένεσιν ἡ Καλλονή».18 Πρόσφατα ο Γερμανός χημικός Andreas Woyke, μνημονεύοντας την αναφορά του Πλάτωνα για τη θεά Καλλονή, υποστήριξε ότι: «Η Καλλονή επιδρά ως θεϊκή αρχή σε όλες τις δημιουργικές διεργασίες στη φύση και στον ανθρώπινο τομέα».19 Το 1868 ο Γερμανός καθηγητής του Πανεπιστημίου της Βόννης Hermann Usener μνημονεύοντας τις πα-

ραπάνω αναφορές του Αριστοφάνη και του Πλάτωνα υποστηρίζει ότι η Καλλονή είναι θεότητα της ομορφιάς και ταυτίζεται με την Ζηρυνθία Εκάτη των Μυστηρίων Σαμοθράκης.20 Το 1890, ο Γερμανός ιστορικός Karl Tumpel στον δεύτερο τόμο του Αναλυτικού Λεξικού της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας, του Wilhelm Roscher, υποστήριξε: α) H Καλλονή του Συμποσίου του Πλάτωνα είναι η θεά της ομορφιάς, η ίδια η Αφροδίτη. β) Οι Ρόδιοι, ονόμαζαν ειρωνικά Καλλονή την Κασσιέπεια, που ανταγωνιζόταν τις Νηρηΐδες για το κάλλος με αποτέλεσμα να οργισθεί ο Ποσειδώνας και ο σύζυγός της, ο Κηφεύς, βασιλιάς της Φοινικικής Αιθιοπίας, για να κατευνάσει τον θεό εγκατέλειψε στη θάλασσα την κόρη του Ανδρομέδα, που την έσωσε ο Περσέας. γ) Στη Λέσβο, το όνομα Καλλονή διατηρείται ακόμη και σήμερα στον Κόλπο, στο σημερινό Δήμο και στα Βυζαντινά χρόνια στο Φρούριο της Καλλονής. Η παρθένα που ρίπτονταν στα ύδατα ή η μητέρα της, θα έπρεπε με κάποιον τρόπο να έφερε το όνομα “Καλλονή” και το “μεσόγειον ἕρμα” που αποτελούσε τον τόπο των ανθρωποθυσιών, δεν μπορεί παρά να είναι ο σημερινός χαρακτηριστικός Κόλπος της Καλλονής Λέσβου. Ο μύθος της ανθρωποθυσίας στα ύδατα είναι κοινός στη Ρόδο, στη Σαμοθράκη και στη Λέσβο. Τα τρία αυτά νησιά φέρουν το όνομα Αιθιοπία. Στην Σαμοθράκη η Καλλονή ταυτίζεται με την Αφροδίτη-Καβείρα, στη Ρόδο με τη Λευκοθέα-Κάφειρα και στη Λέσβο με τη ΛευκοθέαΚαλλονή. δ) Ο μύθος της Φιλισταίας Ιόππης, γυναίκας του Κηφέα κατά τον οποίο η Ανδρομέδα δέθηκε σε βράχο της Φοινικικής Ιόππης (σημερινής Χάιφα της οποίας κατά τον Otto Gruppe, το ντόπιο όνομά της Iapho σημαίνει

Α) Το 1938, ο Μητροπολίτης Παραμυθίας Αθηναγόρας δημοσίευσε, στο Παράρτημα Ι’ 1938 του Δελτίου της Ιεράς Μητροπόλεως Μηθύμνης, την εργασία του για τις ονομασίες της Αχερώνης και της Καλλονής Λέσβου όπου στη σελίδα 109 υποστήριξε ότι: “διά τοῦ καλ ἤ gal γραφόμενα, ἀναφέρονται εἰς τό ὕδωρ ὡς καί ἐν τῇ Ἑλληνικῇ γλώσσῃ. Σανσκριτικά Kalam-Kamam σημαίνει πεδιάδα, δηλαδή γῆ ὑδατοπότιστον, ἔνυγρον” και στη σελίδα 110 προσθέτει “ἡ ἡμετἐρα Καλλονή, εἰς τήν αὐτήν ἔννοιαν τοῦ ὕδατος ἀναφερομένη, σημαίνει τόπον κατακλυζόμενον ὑπό ὑδάτων ποταμίων ἤ ἄλλων” επίσης για την ονομασία της Αχερώνης της πρωτεύουσας των επτά χωρίων της Καλλονής σημειώνει στη σελ. 111 ότι “ἡ λέξις ἄχ σημαίνει ὕδωρ” και τελικά συμπεραίνει ότι “ἡ Καλλονή-Ἀχερών, ἔλαβε τό ὄνομα αὐτῆς ἐκ τῶν πολλῶν καί καλλίστων ὑδάτων αὐτῆς, χωρίς ἐν τούτοις νά ἀπωλέσῃ τήν ἔννοιαν, ἥν συνήθως ἀποδίδομεν εἰς τήν λέξιν καλός, κάλλος, καλλονή, αἱ ὁποῖαι ἐπίσης ἔχουν ἄμεσον σχέσιν μέ τό ὕδωρ . καλός εἶναι ὁ εὔμορφος, ὁ ὡραῖος, ὁ στιλπνός . ἀλλά καλόν εἶναι καί τό ἠθικόν κάλλος, ἡ ἀρετή ἀντιθέτως πρός τό αἰσχρόν . καί καλλονή ἤ κάλλος ἐπίσης ἡ εὐμορφιά, ἡ ὡραιότης, ἡ ἀσπράδα, ἡ καθαριότης . καλύνω=ἐξωραΐζω . καλλωπίζω κάμνω τό πρόσωπον ὡραῖον . πῶς; διά τοῦ ὕδατος”.24

H Λευκοθέα-Ινώ στο Λούβρο, του Γάλλου Jean-Jules Allasseur, 1862

Καλλονή), συγγενεύει με το μύθο της θεάς της Συρίας Ατεργάτης-Δέρκετω (Αφροδίτης) που ρίχτηκε σε λίμνη και με τη λατρεία του νερού στα τρία αναφερόμενα Ελληνικά νησιά.21 Στη Λέσβο, εκτός από τη λατρεία της Λευκοθέας Καλλονής, έχουν καταγραφεί “οκτώ ονομασίες που προέρχονται από τη λατρεία του Ποσειδώνα, ένα αρκετά υψηλό ποσοστό σε σύγκριση με άλλα μέρη της Ελλάδας”.22 Ιδιαίτερα λατρεύτηκε ως “Ποσειδών Έναλος ή Ενάλιος στου οποίου τη μορφή είχαν ενσωματωθεί οι παραδόσεις για τον ήρωα Έναλο. Στις εν λόγω παραδόσεις υποκρύπτεται αναμφίβολα το γνωστό και συχνά επαναλαμβανόμενο αρχέτυπο του ήρωα-σωτήρα, που κερδίζει τη σύζυγό του ύστερα από αγώνα με κάποια υπερφυσική δύναμη (στοιχειό)- αρχέτυπο που ανάγεται στο ηρωικό στάδιο του κοινωνικού γίγνεσθαι”.23 Για την σημερινή ονομασία του Κόλπου Καλλονής και της ομώνυμης Κωμοπόλεως παραθέτω στη συνέχεια τέσσερις απόψεις που διατυπώθηκαν χρονολογικά από το 1938 μέχρι το 2012:

18

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Β) Το 1987, ο Βάσος Καπάνταης ισχυρίστηκε ότι η ονομασία της κωμοπόλεως Καλλονής προέρχεται από το λόφο «Κόλωνα» επισημαίνοντας ότι «η ίδια περιοχή του ΚΟΛΩΝΑ ή Κολώνα=κίων, λέγεται σήμερα και Τσόνια=Κιόνια=κολωνάκια» συμπεραίνοντας: «Τι φυσικώτερο, λοιπόν, ο ξεχασμένος Κόλωνας, στο νοτιοδυτικό μέρος του κάμπου, να έδωσε από παλιά το όνομά του στους κατοίκους και στον κόλπο».25 Γ) Το 1996, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Lumiere της Λυόν, Guy Labarre, βασιζόμενος σε επιγραφή της Φλαβιανής περιόδου 70-96 μ. Χ. που βρέθηκε το 1969 στην αγορά της αρχαίας Εφέσου, όπου καταγράφονται «περιοχές, εθνότητες και πόλεις της διοικήσεως Περγάμου, όπου συν τοις άλλοις περιλαμβάνονται οι “Χεῖοι”, οι “Μιτυληναῖοι” και οι “Καλληνεῖς”»26 υποστήριξε ότι: «Το όνομα Καλληνείς χαρακτηρίζει τις πόλεις της Λέσβου πλην Μυτιλήνης, που συνεδρίαζαν στο ναό των Μέσσων, κοντά στη σημερινή Καλλονή. Ο όρος Καλληνείς είναι δηλαδή πρόγονος του σημερινού τοπωνυμίου Καλλονή. “Καλληνεῖς “ ήταν πιθανώς συλλογικός όρος που περιελάμβανε τις πόλεις του νησιού με την εξαίρεση της μεγαλύτερης και τυπικά ελεύθερης (Μυτιλήνης)».27 Δ) Το 2012, στα “Καλλονιάτικα”, υποστηρίξαμε με την σύζυγό μου Κωνσταντίνα Βάκκα ότι: «Οι παραπάνω αναφορές για την Λευκοθέα Καλλονή, τη λατρεία του Ποσειδώνα Έναλου στο Μεσόγειον Έρμα, την από τον γιο του Ποσειδώνα ονομαζόμενη πόλη Γέρην28 νότια της Αρίσβης και για τους Καλληνείς, σε συνδυασμό με το ναό της Αφροδίτης στην Πύρρα και στα

κατά την αρχαιότητα διενεργούμενα Καλλιστεία της Λέσβου, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι: Η θεά Αφροδίτη-Καλλονή, η Λευκοθέα της Λέσβου, η θυγατέρα του Σμινθέως, έδωσε το όνομα στα Καλλιστεία, στους Καλληνείς, στον Κόλπο, στον Κάμπο, στο Παλιόκαστρο Καλλονής, στην βραχονησίδα πριν από το στόμιο του Κόλπου, στο ακρωτήριο ανατολικά της εισόδου και στην επί Γατελούζων ευδαίμονα πόλη της Καλλονής».29 Στον εικονιζόμενο στρατιωτικό χάρτη διακρίνονται οι ονομασίες: “Kalloni” για την σημερινή κωμόπολη, η οποία πρωτο-αναφέρεται ιστορικά από τον Αντιβασιλέα του Βυζαντίου Ιωάννη Κατακουζηνό το 1334, όπου εξιστορεί την εκστρατεία του Βασιλέα Ανδρόνικου Παλαιολόγου εναντίον του Γενουάτη Άρχοντα της Νέας Φώκαιας Δομένικου Κατάνια που είχε καταλάβει τη Λέσβο. Η Καλλονή κατεστράφη ολοσχερώς το 1445 όταν ο Τούρκος Σουλτάνος Μουράτ Β’ έστειλε ένα μεγάλο στόλο με τον Βούλγαρο εξωμότη Αρχιναύαρχο Μπαλτάογλου και “οι άνδρες του απήγαγαν περισσότερες από 3000 ψυχές, έσφαξαν πολλά κοπάδια, κατέστρεψαν την ακμάζουσα πόλη της Καλλονής και προξένησαν καταστροφές αξίας μεγαλύτερης των 150.000 δουκάτων”.30 Το 1850, κατά τον Σταυράκη Αναγνώστη, η Αχερώνη και τα «ἄλλα ἔξ Χωρία καί μετ᾽ αὐτῆς ἑπτά, ὀνομάζονται ὅλα “Χωρία τῆς Καλλονῆς”».31

Βραχονησίδα “Καλλονή” στο στόμιο του Κόλπου Καλλονής

“Skala Kallonis” το επίνειο, που μέχρι το 1912 ονομαζόταν Αγία Άννα.

“KOLPOS KALLONIS”, αντί των ονομάτων “Πυρραίων Εύριπος και Μεσόγειον Έρμα.

“Vrach. Kalloni”, Βραχονησίδα Καλλονή και “Ak. Kalloni”, Ακρωτήρι Καλλονή, για τα οποία οι μαθητές του Λυκείου Πολιχνίτου έγραψαν το 2003 σε εργασία τους: “Ξεκινώντας από το στόμιο του Κόλπου, συναντάμε τον φύλακα της εισόδου του. Τον Γαρμπιά ή Γαρμιά ή Καλλονή. Το νησάκι αυτό -έξω από τον κόλπο- φράσσει το στόμιό του, δυσκολεύοντας την είσοδο στα πλοία. Απέχει 550 μέτρα από την πλησιέστερη ακτή, το ακρωτήρι Καλλονή στην ανατολική ακτή της εισόδου στον κόλπο”.33 Το ακρωτήρι ονομάζεται και Γέρο Κάβος ή Γεροράχη που ίσως μνημονεύουν τον γέρο Ποσειδώνα. Στον από το 1834 εικονιζόμενο χάρτη του πλοιάρχου Richard Copeland, που τυπώθηκε στο Λονδίνο, διακρίνουμε το σχέδιο της εισόδου του Κόλπου Καλλονής, με την έξω από το στόμιο βραχονησίδα, να γράφεται ως: “Kalloni Island (Garbia)” και με το Ακρωτήριο ανατολικά από το στόμιο να γράφεται ως: “Cape Kalloni”.

Στρατιωτικός χάρτης Κόλπου Καλλονής

Το 1900, κατά τον Σταύρο Καρυδώνη «ὑπάρχουσι νῦν ἑπτά χωρία, μικρόν ἀπ᾽ ἀλλήλων διέχοντα, ἴδιον ἔχοντα ἕκαστον ὄνομα καί κοινήν τήν προσωνυμίαν “Καλλονή”»32 Μετά την απελευθέρωση του 1912 από την τουρκοκρατία, η Αχερώνη, η μέχρι τότε πρωτεύουσα των επτά χωριών της Καλλονής, μετονομάστηκε σε Καλλονή.

Επίσης στο χάρτη διακρίνουμε ότι από το Ακρωτήρι Καλλονή, το βάθος της θάλασσας αρχίζει απότομα από τα 5 μέτρα και προχωρώντας βορειοανατολικά στην είσοδο του Κόλπου, στο Ακρωτήρι “Πέραμα”, πριν από την παραλία της Νυφίδας, φθάνουμε σε βάθος 24 μέτρων.34 Το παραπάνω επιβεβαιώνει την καταγραφή του Ευφορίωνος στο μύθο της Απριάτης, που προανέφερα στην παραπομπή 15, όταν χάθηκε “στή θάλασσα πού ἦταν βαθιά κοντά στήν ἀκτή” κυνηγημένη από τον ήρωα της Λέσβου Τράμβηλο τον Τελαμώνιο, το 1194 π. Χ.

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

19

Νόμισμα Πύρρας, 4ος π. Χ αιώνας, η Λευκοθέα-Καλλονή και ο τράγος “Kalloni Island” και “Cape Kalloni” στο χάρτη του Captain Richard Copeland το 1834

Η Λατρεία της Αφροδίτης Καλλονής- της Λευκοθέας της Λέσβου- της θυγατέρας του Σμινθέως, ήταν έντονη στον Κόλπο Καλλονής σύμφωνα με τις εξής αναφορές: Ο φιλόσοφος Κλεάνθης σχολιάζοντας τον Γ 64 στίχο της Ιλιάδας: «Μή μοι δῶρ᾽ ἐρατά πρόφερε χρυσέης Ἀφροδίτης», γράφει: «ἐν Λέσβῳ οὕτω τιμᾶσθαι χρυσῆν Ἀφροδίτην».35 Και ο Γεώργιος Ρουσιάδης για τον ίδιο στίχο σημειώνει: «Τινές μέν παράγουσι τό ἐπίθετον τῆς Θεᾶς τοῦτο ἐκ τοῦ χρυσοῦ τῆς Ἔριδος μήλου . ἄλλοι δέ θέλουσιν ὅτι οὕτω ἐκαλεῖτο παρά τῶν Παφίων . καί ἄλλοι πάλιν ὅτι ἀπό τοῦ ἐν Λέσβῳ χρυσοῦ αὐτῆς ναοῦ ἐπωνομάσθη χρυσή».36 Τον 6ο αιώνα μ. Χ. ο Στέφανος Βυζάντιος σημειώνει: «Χρύση: καί τῆς Λεσβίας τόπος». Η Σαπφώ που ύμνησε την Χρυσή Αφροδίτη και το κάλλος δεν τραγουδά τυχαία τη «χαριτωμένη καλλονή» στο επιθαλάμιο: «ὦ κάλ᾽, ὦ χαρίεσσα...» που παραθέτω μεταφρασμένο:37 ~~~~~ Ω καλλονή, ω χαριτωμένη, σ᾽ εσένα πρέπουν τα εγκώμια της Λεσβίας ποιήτριας μ᾽ εσένα αξίζει να παίζει η χρυσή Αφροδίτη και οι Χάριτες με τους τριανταφυλλένιους αστραγάλους...38 ~~~~~ Στη φωτογραφία που παρατίθεται στο κείμενο εικονίζεται πιθανά η θεά Αφροδίτη-Καλλονή, η Λευκοθέα

20

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

της Λέσβου, η όμορφη θεά του αφρού της θαλάσσης, σε ένα νόμισμα της Πύρρας, από τον κατάλογο Νομισμάτων του Βρετανικού Μουσείου, του 1894, όπου αναγράφεται: «ΠΥΡΡΑ, 4ος αιώνας π. Χ., μπρούντζος, γυναικεία κεφαλή (Αφροδίτης;) που φορά σφενδόνη, σκουλαρίκια και περιδέραιο και στην πίσω πλευρά Αίγα και τα αρχικά ΠΥΡ».39 Υποστηρίζω ότι η κατά το 2ο μ. Χ. αιώνα αναφερομένη Αίγα από τον Λόγγο, η θηλάζουσα τον Δάφνι, παραπέμπει στον τράγο του παραπάνω νομίσματος της Πύρρας, του 4ου π. Χ. αιώνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η εικονιζόμενη Λευκοθέα φορεί σφενδόνη, σκουλαρίκια και περιδέραιο όπως απαιτούσε ο χρησμός που αναφέρει ο Πλούταρχος και σημείωσα στην τελευταία φράση της παραπομπής υπ᾽ αριθμ. 3: “τήν ἐστόλισαν λοιπόν μέ χρυσά κοσμήματα καί ὡραῖα φορέματα, καί, ὅταν ἔφθασαν εἰς τόν ὁρισθέντα τόπον ἔμελλον νά προσευχηθοῦν καί νά τήν ρίψουν εἰς τήν θάλασσαν”. Αυτή τη λεπτομέρεια ακολουθούν, στο πανάρχαιο έθιμο της θυσίας του ταύρου, οι Λέσβιοι στα χωριά της Επαρχίας Μηθύμνης, όταν πριν τον θυσιάσουν, τον στολίζουν και καλούν τον ιερέα να διαβάσει την ευχή. Κλείνοντας παραθέτω μεταφρασμένο τον Ορφικό Ύμνο προς τη Λευκοθέα: ~~~~~ Τή Λευκοθέα προσκαλῶ, τήν κόρη τοῦ Κάδμου, τή σεμνή θεά, τήν ἰσχυρή τροφό τοῦ καλλιστέφανου Διόνυσου. Ἄκουσέ με, θεά, ἐσύ πού κυβερνᾶς τόν βαθύστερνο πόντο, πού παίζεις μέ τά κύματα καί εἶσαι τῶν θνητῶν σώτειρα μεγίστη, διότι ἀπό σένα ἐξαρτᾶται ἡ ἀσταθής ὁρμή τῶν πλοίων πού διατρέχουν τό πέλα-

σουν). Δ. 117: “μελαινέων ἕρμ᾽ ὀδυνάων” (μαύρην φωλιά θανάτου).Π. 549: “ἐπεί σφισιν ἕρμα πόληος ἔσκε καί ἀλλοδαπός περ ἐών” (πού εἶχαν προπύργιο τῆς πόλης τους τόν Σαρπηδόνα, κι ἄς ἤτανε ἀλλοδαπός). ψ.

121: “ἡμεῖς δ᾽ ἕρμα πόληος ἀπέκταμεν” (μα εμείς του τόπου τη ζωή, τα πρώτα αρχοντοπαίδια στο Θιάκι ξεπαστρέψαμε).

4.- Στράβων, Γεωγραφικά, βιβλίο ΙΓ, Κεφάλαιο 1, παράγραφος 1.3.

5-Ψευδο-Ηρόδοτος, 2ος αιών μ. Χ., Περί Ομήρου γενέσιος: “Ἀπό γάρ τῆς εἰς Ἴλιον στρατείας, ἥν Ἀγαμέμνων καί Μενέλαος ἤγειραν, ἔτεσιν ὕστερον ἑκατόν καί τριάκοντα Λέσβος ᾠκίσθη κατά πόλεις, πρότερον ἑοῦσα ἄπολις”.

Θυσία του Ταύρου με την ευχή του Ιερέα

γος καί μόνον ἐσύ λυτρώνεις τούς ἀνθρώπους ἀπό τόν οἰκτρό θάνατο στή θάλασσα, πρός ὅσους προστρέχεις ὡς σωτήρια φίλη. Ἀλλά, ὦ θεά δέσποινα, μακάρι νά ἔλθεις μέ εὐχάριστη διάθεση καί νά φέρεις οὔριο ἄνεμο πού ἐπιταχύνει τήν πορεία, ἐπειδή εἶσαι ἀρωγός στά καλοφτιαγμένα πλοῖα καί στούς θαλασσοτάξιδους μῦστες.40

Παραπομπές 1.- Πλούταρχος, 1ος μ. Χ. αιών, Τῶν Ἑπτά Σοφῶν Συμπόσιον. Κεφάλαιο 20 «Περί Ἐνάλου θρῦλος: Ἔφη τοίνυν ὁ Πιττακός ἔνδοξον εἶναι καί μνημονευόμενον ὑπό πολλῶν τόν λόγον. χρησμοῦ γάρ γενομένου τοῖς οἰκίζουσι Λέσβον, ὅταν ἕρματι πλέοντες προστύχωσιν ὅ καλεῖται Μεσόγειον, τότ᾽ ἐνταῦθα Ποσειδῶνι μέν ταῦρον, Ἀμφιτρίτῃ δέ καί Νηρηίσι ζῶσαν καθεῖναι παρθένον. ὄντων οὖν ἀρχηγετῶν ἑπτά καί βασιλέων, ὀγδόυ δέ τοῦ Ἐχελάου πυθοχρήστου τῆς ἀποικίας ἡγεμόνος, οὗτος μέν ἠίθεος ἦν ἔτι, τῶν δέ ἑπτά κληρουμένων, ὅσοις ἄγαμοι παῖδες ἦσαν, καταλαμβάνει θυγατέρα Σμινθέως ὁ κλῆρος, ἥν ἐσθῆτι καί χρυσῷ κοσμήσαντες ὡς ἐγένοντο κατά τόν τόπον, ἔμελλον εὐξάμενοι καθήσειν».

2.-Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης του Ιωάννου Σταματάκου: ἕρμα-ατος, τό ἔρεισμα, ὑποστήριγμα, μεταφορικῶς ἕρμα πόληος=ἔρεισμα πόλεως (προστάτης, ὑπερασπιστής, πόλεως), λατινιστί columen. 2.- ὕφαλος, σκόπελος, θαλάσσης, ὅπου ἐνδέχεται νά προσαράξῃ πλοῖον τι // ὡσαύτως ὕψωμα, λόφος, σωρός χωμάτων (κοινῶς “τούμπα”). 3.-ἕρμα (κοινῶς “σαβούρα”) πλοίων.- ΙΙ “μελαινέων ἕρμ᾽ ὀδυνάων” (Δ. 117): ἐπί ὀξέος βέλους ὡς πηγῆς ὀξυτάτων πόνων.- ΙΙΙ ἕρματα =ἐνώτια (=”σκουλαρίκια”), συγγενής τῷ ὅρμος // γενικῶς, περιδέραιον, ταινία, // ἄλυσις.

3.-Για τη λέξη “ἕρμα” παραθέτω τις πέντε παρακάτω καταγραφές του Ομήρου και εντός παρενθέσεων τις αντίστοιχες μεταφράσεις κατά σειρά από τους Αδαμάντιο Κοραή, Γεώργιο Ρουσιάδη, Δημήτρη Μαρωνίτη και Ζήσιμο Σιδέρη: Α. 486: “ὑπό δ᾽ ἕρματα μακρά τἄνυσσαν” (ὑπέστρωσαν, ὑπέθηκαν ἐρείσματα, στηρίγματα). Β. 154: “ὑπό δ᾽ ᾕρεον ἕρματα νηῶν” (τά ὑπερείσματα οἱ μέν, ἔσπευδον νά σηκώ-

6.- Ερατοσθένης ο Κυρηναίος, (275-195 π. Χ.), Έλλην μαθηματικός, γεωγράφος και αστρονόμος υπολόγισε ότι η εκστρατεία της Τροίας πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία 1194-1184 π. Χ.

7.-Ὁμήρου Ἰλιάς. Ι. 128-130: “δώσω δ᾽ ἑπτά γυναῖκας ἀμύμονα ἔργα ἰδυίας, Λεσβίδας, ἅς ὅτε Λέσβον ἐϋκτιμένην ἕλεν αὐτός ἐξελόμην, αἵ κάλλει ἐνίκων φῦλα γυναικῶν”.

8.- Karl Tumpel, Lesbiaka. 1. Ἑπτά Λεσβίδες, Philologus, τεύχος 49 (1989), σελ. 126.

9.-Χ. Β. Χαρίσης κ. ά., Η αρχαία Αγαμήδη, Λεσβιακά τόμος ΙΘ, 2002, σελ. 195-212.

10.- Άρης Κυριαζής, Ο Δάφνις και η Χλόη ερωτεύθηκαν στην Πύρρα του Κόλπου της Λευκοθέας Καλλονής, Λεσβιακό Ημερολόγιο 2013, σελ. 139-162.

11- Πλούταρχος, Πότερα τῶν ζώων φρονιμώτερα. 984ε: «Ἔναλον δέ τόν Αἰολέα Μυρσίλος ὁ Λέσβιος ἱστορεῖ, τῆς Σμινθέως ἐρῶντα θυγατρός ῥιφείσης κατά χρησμόν τῆς Ἀμφιτρίτης ὑπό τῶν Πενθιλιδῶν, καί αὐτόν ἐξαλόμενον εἰς τήν θάλασσαν ὑπό δελφῖνος σῶον ἐξενεχθῆναι πρός τήν Λέσβον».

12.- Αθήναιος ο Σοφιστής, Δειπνοσοφισταί. Βιβλίο 11, παράγρ.15. (2ος μ. Χ. αιών): «τόν Ἔναλον καί διηγεῖσθαι τόν τρόπον, ὅτι ἡ μέν παρθένος παρά ταῖς Νηρῇσι διέτριβεν, αὐτός δέ τάς τοῦ Ποσειδῶνος ἔβοσκεν ἵππους . καί ποτε (καί) κύματος ἐπιφερομένου μεγάλου συγκολυμβήσαντα αὐτόν ἐκβῆναι ἔχοντα κύπελλον χρυσοῦ οὕτω θαυμασίου ὡς τόν παρ᾽ αὐτοῖς αὐτῷ παραβαλλόμενον οὐδέν διάφορον εἶναι χαλκοῦ».

13.- Lucius Annaeus Cornutus Phil., 1ος μ. Χ. αιών, De natura deorum, page 44, line 1621: «καλοῦσιν δέ τόν Νηρέα καί ἅλιον γέροντα διά τό ὥσπερ πολιάν ἐπανθεῖν τοῖς κύμασι τόν ἀφρόν . καί γάρ ἡ Λευκοθέα τοιοῦτον τι ἐμφαίνει, ἥτις λέγεται Νηρέως εἶναι, δηλονότι τό λευκόν τοῦ ἀφροῦ».

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

21

14.- Etymologicum Magnum. Kallierges p. 561, l. 44: «“Λευκοθέα”: ἡ Ἰνώ . ὅτι ἐμμανής γενομένη, διά τοῦ λευκοῦ πεδίου θέουσα (ὅ ἐστι περί τήν Μεγαρίδα) ἑαυτήν εἰς τήν θάλασσαν ἔρριψε. Μυρσῖνος δέ οὐ μόνον τήν Ἰνώ Λευκοθέαν φησίν, ἀλλά καί τάς Νηρηΐδας Λευκοθέας ὀνομάζει».

15.- Παρθένιoς, 1ος μ. Χ. αιών, Περί Ἐρωτικῶν Παθημάτων, Κεφάλαιο 26. Περί Ἀπριάτης. Ἱστορεῖ Εὐφορίων Θρᾳκί: «Ἐν δέ Λέσβῳ παιδός Ἀπριάτης Τράμβηλος ὁ Τελαμῶνος ἐρασθεἰς πολλά ἐποιεῖτο εἰς τό προσαγαγέσθαι τήν κόρην . ὡς δέ ἐκείνη οὐ πάνυ ἐνεδίδου, ἐνενοεῖτο δόλῳ καί ἀπάτῃ περιγενέσθαι αὐτῆς . πορευομένην οὗν ποτε σύν θεραπενιδίοις ἐπί τε τῶν πατρῴων χωρίων, ὅ πλησίον τῆς θαλάσσης ἔκειτο, λοχήσας εἶλεν . ὡς δέ ἐκείνη πολύ μᾶλλον ἀπεμάχετο τῆς παρθενίας, ὀργισθείς Τράμβηλος ἔρριψεν αὐτήν εἰς τήν θάλασσαν . ἐτύγχανε δέ ἀγχιβαθής οὗσα . καί ἡ μέν ἄρα οὕτως ἀπολώλει . τινές μέντοι ἔφασαν διωκομένην ἑαυτήν ῥῖψαι. Τράμβηλον δὲ οὐ πολὺ μετέπειτα τίσις ἐλάμβανεν ἐκ θεῶν: ἐπειδὴ γὰρ Ἀχιλλεὺς ἐκ τῆς Λέσβου πολλὴν λείαν ἀποτεμόμενος ἤγαγεν, οὗτος, ἐπαγαγομένων αὐτὸν τῶν ἐγχωρίων βοηθόν, συνίσταται αὐτῷ. Ἔνθα δὴ πληγεὶς εἰς τὰ στέρνα παραχρῆμα πίπτει: ἀγάμενος δὲ τῆς ἀλκῆς αὐτὸν Ἀχιλλεὺς ἔτι ἔμπνουν ἀνέκρινεν ὅστις τε ἦν καὶ ὁπόθεν: ἐπεὶ δὲ ἔγνω παῖδα Τελαμῶνος ὄντα, πολλὰ κατοδυράμενος ἐπὶ τῆς ἠιόνος μέγα χῶμα ἔχωσε. Τοῦτο ἔτι νῦν ἡρῷον Τραμβήλου καλεῖται”.

16.- Άρης Κυριαζής, Η Νυφίδα του Κόλπου Καλλονής, εφημερίδα Μυτιλήνης “Εμπρός” 15-9-2012.

17.- Etymologium Gudianum, Kappa 289, line 37: Αριστοφάνης 4ος π. Χ. αιών Ειρήνη: «ἀλλ᾽ εἴ τις ὑμῶν ἐν Σαμοθράκῃ τυγχάνει μεμυημένος, νῦν εὔξαιο καλλον ᾖ».

18.- Ιωάννης Συκουτρής, Πλάτωνος Συμπόσιον. Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα 1934, σελ. 206b. Μεάφραση της από το 385 π. Χ. αναφοράς του Πλάτωνα: «Μοῖρα οὖν καί Εἰλείθυια ἡ Καλλονή ἐστι τῇ γενέσει».

19.- Andreas Woyke, Διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο του Siegen, 2004.

20.- Hermann Usener, «Kallone». Rheinisches Museum, 23, pages 316-377. Unten I. 21.- Tumpel Karl, Ausfuhrliches Lexikon Griechischen und Romischen Mythologie. Herausgegeben von Wilhelm Roscher. Leipziz 1890, τ. Β λήμμα: Kallone (Καλλονή) σ. 936-937.

22.- Emily Shields, The Cults of Lesbos, Wisconsin 1917, page 42: αναφορά στην καταγραφή του Ernestus Sitting στο βιβλίο De Graecorum Nominibus Theophoris Halle 1911 p. 167.

23.- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, Αθήνα 1978, τόμος 23, λήμμα: Έναλος.

24.- Μητροπολίτης Παραμυθίας Αθηναγόρας, “Καλλονή- Ἀχερών” Δελτίον Περιοδικόν της Ιεράς Μητροπόλεως Μηθύμνης, Παράρτημα Ι΄ 1938 σελ. 102-114.

25.-Βάσος Καπάνταης, Περιοδικό «Λεσβιακά». Τόμος Ι, Μυτιλήνη 1987, σελίδες 160-163.

26.- Άρης Κυριαζής, Ἡ Ἀχερώνη τοῦ Ἀχερώνα καί οἱ Καλληνεῖς τῶν Καλλιστείων. Λεσβιακό Ημερολόγιο

22

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

2012, σελ. 116.

27.- Guy Labarre, Les cites de Lesbos aux epoques hellenistique et imperiale. Vol. 1 Paris p. 393.

28- Στέφανος Βυζάντιος, Γεωγραφικό λεξικό «Εθνικά». Λειψία 1825, σ. 91: «Γέρην, πόλις ἤ κώμη Λέσβου, ἀπό Γέρηνος τοῦ Ποσειδῶνος. (τό ἐθνικόν ὁμοφώνως) καί θηλυκῶς Γερηνίς».

29.- Αριστείδης Κυριαζής-Κωνσταντίνα Βάκκα, Ἡ Θεά Καλλονή καί ὁ Λέσβιος ἥρωας Γέρην, υἱός τοῦ Ποσειδῶνος, Περιοδικό “Τα Καλλονιάτικα” τεύχος 149 σελ. 12.

30.-Αναγνωστοπούλου Μαρία, Οι Γατελούζοι της Λέσβου, Λεσβιακά, τ. Ε΄ 1966, σελ. 87, μετάφραση του έργου του William Miller “Essays on the Latin Orient”, Cambridge 1921, σελ. 313-353.

31.- Σταυράκης Αναγνώστης, Η Λεσβιάς Ωδή, Σμύρνη 1850, σελ. 158.

32.- Σταύρος Καρυδώνης, Τά ἐν Καλλονῇ τῆς Λέσβου Ἱερά Σταυροπηγιακά Πατριαρχικά Μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου, Κωνσταντινούπολις 1900, σελ. 22.

33.- Λύκειο Πολιχνίτου, υπεύθυνος καθηγητής Νικέλλης Στρατής, Χημικός-Λυκειάρχης, Βιβλίο-εργασία: “Ένας υπέροχος φίλος, ο Κόλπος Καλλονής”, τεύχος 3, Δεκέμβριος 2003.

34.- Ένθετος χάρτης της Εισόδου του Κόλπου Καλλονής στον ναυτικό χάρτη (Admiralty Chart) της Λέσβου με τίτλο: Mityleni Island with the Gulfs Adramyti and Sandarli, Επισκοπούμενος από τους Captain Richard Copeland, (Royal Navy Her Majesty’s Ship, “Beacon” 1834) και Captain T. Spratt (R. N. C. B., 1863) σε έκδοση του γραφείου υδρογραφίας του Ηνωμένου Βασιλείου του 1860 με εποπτεία του Captain Washington και επαναχάραξη στο Λονδίνο το 1877.

35.- Κλεάνθης, 4ος π. Χ. αιών, Testimonia et fragmenta, Fragment 544 line 1.

36.- Γεώργιος Ρουσιάδης, Ὁμήρου Ἰλιάς. Τμήμα Γ, Βιέννη 1817, σελ. 17.

37.- J. M. Edmonds, Lyra Graeca. Volume 1, London 1922 page 292: «Ὦ κάλ᾽ ὦ χαριεσσα» 38.- ό. π. σελ. 290: Ἰμέριου Λόγοι 9.19 (p. 84 Colonna): «ὦ καλή, ὦ χαρίεσσα . πρέπει γάρ σοι τά τῆς Λεσβίας ἐγκώμια. σοί μέν γάρ ῥοδόσφυροι χάριτες χρυσῆ τ᾽ Ἀφροδίτη συμπαίζουσιν».

39.- Warwick Wroth, Catalogue of the Greek coins of Troas, Aeolis, and Lesbos. 1894, p. 216.

40.-Ορφικός ύμνος Λευκοθέας (Θυμίαμα αρώματα): “Λευκοθέαν καλέω Καδμηίδα, δαίμονα σεμνήν, εὐδύνατον, θρέπτειραν ἐυστεφάνου Διονύσου. κλῦθι, θεά, πόντοιο βαθυστέρνου μεδέουσα, κύμασι τερπομένη, θνητῶν σώτειρα μεγίστη· ἐν σοὶ γὰρ νηῶν πελαγοδρόμος ἄστατος ὁρμή, μούνη δὲ θνητῶν οἰκτρὸν μόρον εἰν ἁλὶ λύεις, οἷς ἂν ἐφορμαίνουσα φίλη σωτήριος ἔλθοις. ἀλλά, θεὰ δέσποινα, μόλοις ἐπαρωγὸς ἐοῦσα νηυσὶν ἐπ᾽ εὐσέλμοις σωτήριος εὔφρονι βουλῆι, μύσταις ἐν πόντωι ναυσίδρομον οὖρον ἄγουσα”. aristeidis2007@gmail.com

αφιερωμα

Α.Ε.Λ. Καλλονής

Από τα αλώνια στα... σαλόνια! > του Θεόφιλου Μυζίκα

Η ΑΕΛΚ έκανε πριν από λίγες εβδομάδες κάτι παραπάνω από θαύμα. Κάτι παραπάνω από άθλο. Μόλις 19 χρόνια πέρασαν από την ίδρυσή της και πλέον «ανήκει» στη μεγαλύτερη κατηγορία της Ελλάδας. Έγινε η «νεότερη» ομάδα της Supelreague. Θα είναι η ομάδα που θα εκπροσωπήσει τη Λέσβο στη μεγάλη κατηγορία για πρώτη φορά στην ιστορία του λεσβιακού ποδοσφαίρου... Έτσι κι εμείς, το λιγότερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε, είναι μία μικρή αναδρομή σ’ αυτή την ΑΡΓΩ (ΑΕΛΚ) που έφτασε στο προορισμό της (Superleague)... Και το ταξίδι ξεκινάει κάπου εκεί... Ήταν Καλοκαίρι του 1994... Λίγοι είχαν την ιδέα, τελικά όλοι την ακολούθησαν... Οι δύο τότε ομάδες του Λεκανοπεδίου που πρωταγωνιστούσαν στα πρωταθλήματα της Λέσβου, Απόλλων Δαφίων και Αρισβαίος Καλλονής θα ένωναν τις δυνάμεις τους.

Εκεί τοποθετήθηκε στον 2ο όμιλο, αλλά οι 27 βαθμοί δεν ήταν αρκετοί για την παραμονή. Έτσι επέστρεψε και πάλι στο τοπικό. Ώσπου το 2000, ο Α.Ο. Αρισβαίος Καλλονής και ο Δήμος Καλλονής θα διοργάνωναν τους Αιγαιοπελαγίτικους Αγώνες στίβου. Με επιχορηγήσεις και βοήθεια από τον Δήμο, το γήπεδο Καλλονής ήταν «στολίδι» για την περιοχή, και πλέον πήρε τη μορφή Σταδίου με όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις. Το αγωνιστικό τερέν ήταν με χορτάρι, υπήρχαν 8 διάδρομοι στίβου αλλά και κερκίδα 750 θέσεων. Έτσι από τη διοργάνωση αυτή, η ΑΕΛΚ επωφελήθηκε στο έπακρο, και θα είχε μια καθώς πρέπει έδρα, και από τις ελάχιστες με χόρτο στο τοπικό Λέσβου, το Δημοτικό Στάδιο πλέον Καλλονής. Όμως η ΑΕΛΚ έδειχνε ότι το τοπικό δεν της άρμοζε, καθώς ήταν φτιαγμένη για πιο μεγάλα πράγματα. Πρωταγωνιστούσε πάντα και ήταν η κορυφαία ομάδα στο Α΄ τοπικό Λέσβου.

Και πράγματι, μετά από αρκετές συζητήσεις εγένετο η Αθλητική Ένωση Λεκανοπεδίου Καλλονής! Δύο χωριά, Καλλονή και Δάφια «ήρθαν» πιο κοντά, και ενώθηκαν με ένα κοινό στόχο... να δουν την ΑΕΛΚ όσο πιο ψηλά γίνεται. Έδρα της ομάδας, το Δημοτικό Γήπεδο Καλλονής. Η ομάδα για 6 χρόνια αγωνιζόταν σε χωμάτινο γήπεδο, και μάλιστα την περίοδο 96-97 συμμετείχε για πρώτη φορά στη Δ’ εθνική.

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

23

Έτσι φυσιολογικά ήρθε η δεύτερή της συμμετοχή στη Δ΄ εθνική τη σεζόν 2002-2003, αυτή τη φορά στον 7ο όμιλο, εκεί όπου τερμάτισε προτελευταία, με 18 βαθμούς και επέστρεψε και πάλι στο τοπικό πρωτάθλημα. Όμως, η «τρίτη και φαρμακερή» συμμετοχή της στη Δ΄εθνική, θα ήταν όντως φαρμακερή! Από τότε, δεν επέστρεψε ποτέ στο τοπικό, γιατί κάπου εκεί ξεκίνησε το όμορφο ταξίδι… Οι Παναγιώτης Δουνιάς και Γιώργος Μαλλής ήταν δυο άνθρωποι που, μαζί με άλλους επιχειρηματίες του Λεκανοπεδίου, θα ένωναν τις δυνάμεις τους για την κοινή τους αγάπη, την ΑΕΛΚ! Έτσι αποφάσισαν να φέρουν στην Καλλονή έναν μεγάλο άσσο των γηπέδων αλλά και μεγάλο ταλέντο της Λέσβου, που πλέον δεν μπορούσε να ακολουθήσει τους ρυθμούς μεγάλων κατηγοριών, μιας και ένα πρόβλημα υγείας δεν του το επέτρεπε. Ο Προκόπης Καρτάλης ήρθε με έναν και μοναδικό στόχο, την άνοδο της ομάδας από το Α΄ τοπικό στη Δ΄ εθνική. Βέβαια ήρθαν κι άλλοι παίκτες, ένας από αυτούς ο Δημήτρης Ταμπουράκης, που συνέβαλαν στα μέγιστα. Έτσι με παίκτη-προπονητή τον Καρτάλη, δεινό σκόρερ τον Ταμπουράκη και κινητήριο δύναμη του κέντρου τον Στρατή Δουνιά, η ΑΕΛΚ βγήκε «αέρα» κατακτώντας πρωτάθλημα και κύπελλο. Η Δ΄ εθνική για τρίτη φορά στην ιστορία της, ήταν γεγονός! Αυτή έμελλε να είναι και η τελευταία της συμμετοχή στα τοπικά πρωταθλήματα. Συνολικά η ΑΕΛΚ μέχρι και την τελευταία της συμμετοχή στο τοπικό, τη σεζόν 2007-2008 κατέκτησε 3 πρωταθλήματα και αναδείχθηκε 2 φορές δευτερα-

24

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

θλήτρια. Συνολικά σε 12 χρόνια παρουσίας, έπαιξε 338 αγώνες στην Α΄τοπική. Είχε 244 νίκες, 50 ισοπαλίες και 44 ήττες. Πέτυχε συνολικά 1.092 τέρματα και δέχθηκε 338. Έτσι τη σεζόν 2008-2009 τοποθετήθηκε στον 8ο όμιλο του Περιφερειακού πρωταθλήματος, στον δυσκολότερο όλων, με τις ομάδες των Αθηνών. Παο Ρουφ, Απόλλων Αθηνών, Νέα Ιονία, Άγιος Ιερόθεος, Άγιαξ Ταύρου, Ολυμπιακός Λιοσίων, Θεμιστοκλής, Άγιοι Ανάργυροι, Αθηναϊκός, Πεύκη, Νηρέας Πάρου, Δόξα Βύρωνα και Βριλήσσια, ήταν οι ομάδες που θα αντιμετώπιζε η ΑΕΛΚ. Όλοι βεβαίως περίμεναν ότι η ομάδα του Λεκανοπεδίου θα πήγαινε απλά για την παραμονή, όμως το δίδυμο των Μαλλή-Δουνιά έφερε τον άλλοτε παίκτη Σωτήρη Αντωνίου και στενό φίλο του Προκόπη Καρτάλη. Ο Αντωνίου, λόγω σοβαρού τραυματισμού του, σταμάτησε το ποδόσφαιρο. Έτσι η Καλλονή θα ήταν η πρώτη ομάδα που θα κοουτσάριζε. Οι κινήσεις του καλοκαιριού ήταν αστραπιαίες και αποκτήθηκαν πολλοί ποδοσφαιριστές. Μέχρι την παρούσα χρονική περίοδο, δεν τους ήξερε κανείς, όμως λίγες εβδομάδες μετά, έγιναν σύνθημα στα χείλη των φιλάθλων! Πέτκαρης, Καραβασίλης (Ιανουάριο), Κριτσωτάκης, Αγιακάτσικας, Χατζηκυριάκος, Βαλιός, Μαγγανάς, Λουτραγώτης, Τσατσαλίδης, Δουνιάς, Καρτάλης, Σεραφίγγος, Φωτιάδης Μελαχροινός, Γκιάτα, Τουμπακάρης, Διονυσάτος(Ιανουάριο), Σαμπάνης Α., Βαμβουκλής, Σελάχας, Ριζούλης, Παπαδόπουλος, Ακριτίδης, Κεραμιδάς, Καδής, Νταής Σαμπάνης Γ. Οι παίκτες αυτοί έδωσαν φοβερές μάχες και τελικά δικαιώθηκαν! Με ένα Κ. Κεντέρης γεμάτο κάθε Κυριακή, η ΑΕΛΚ κατάφερε να έχει μόνο μια ήττα εντός έδρας (Απόλλων Αθ.) και με συνολικό απολογισμό 48 βαθμών τερμάτισε στην 5η θέση! Πρωταθλητής είχε αναδειχθεί, ο ΠΑΟ ΡΟΥΦ.

Το επόμενο καλοκαίρι, οι μεγάλες προσδοκίες συνεχίστηκαν, και σ’ αυτή την προσπάθεια συνέβαλαν και οι Βέρρος-Γώγος, με την είσοδό τους στο συμβούλιο. Έτσι οι μεταγραφές έδιναν και έπαιρναν το καλοκαίρι του 2009 με έναν και μοναδικό στόχο, την ομάδα να τη δουν οι φίλαθλοί της στη Γ΄ εθνική. Πολλοί -αν όχι όλοι- το θεωρούσαν όνειρο απατηλό. Η ΑΕΛΚ τοποθετήθηκε στον 9ο όμιλο μαζί με τις ομάδες του Πειραιά. Βέβαια μαζί με την Καλλονή για πρώτη φορά θα υπήρχαν συνολικά 3 Λεσβιακές ομάδες αντίπαλες στη Δ΄εθνική. Καλλονή, Αιολικός και Διαγόρας Αγ.Παρασκευής θα έπαιζαν αντιμέτωπες. Στο τιμόνι συνέχιζε να βρίσκεται βέβαια ο Σωτήρης Αντωνίου, μετά την πρώτη επιτυχημένη χρονιά. Εκεί θα αντιμετώπιζε ομάδες, όπως Αήττητος Σπάτων, Αχαρναϊκός, Ωρωπός, Αιολικός, Κερατσίνι, Ολυμπιακός Λαυρίου, Κορωπί, Α.Ε.Περάματος, Άρης Αμφιάλης, Ελλάς Ποντίων, Αμφιάλη, Διαγόρας Αγίας Παρασκευής, Μαρκό, Δάφνη Δαφνώνα. Παίκτες, όπως Πέτκαρης, Σελάχας, Τσάμαρης, Ριζούλης, Καδής, Κλειτσάκης, Κριτσωτάκης, Βαλιός, Σαμπάνης, Ζορμπαλάς, Χατζηκυριάκος, Πετρουζέλης, Καρτάλης, Τσατσαλίδης, Καλυβόπουλος, Αγιακάτσικας, Ακριτίδης, Τουμπακάρης, Κεραμιδάς, Μαγκανάς, Νταής, Ντακούλας, Βαμβουκλής, Γονατάς, Δουνιάς, Κάλφας, Φωτιάδης, Σασμπάνης Γ., Σαμπάνης Α., Σοφιάνης αγωνίστηκαν με πάθος, δύναμη και αποφασιστικότητα. Ειδικά στο τελευταίο συγκλονιστικό παιχνίδι με τον Αήττητο Σπάτων, το Κ. Κεντέρης είχε κατακλυστεί από 2.000 κόσμο. Η ισοπαλία μόνο αρκούσε για την άνοδο, όμως η εξέλιξη του παιχνιδιού με τις διαιτητικές αποφάσεις ήταν δραματική. Τελικά το σκορ έληξε 1-1 και έστειλε στον 7ο ουρανό τους πάντες. Η Καλλονή ήταν πρωταθλήτρια με 65 βαθμούς και άφησε πίσω Αχαρναϊκό και Αήττητο Σπάτων που είχαν 62.Τα μεγάλα διπλά εκείνης της περιόδου σε έδρες-φωτιά, όπως Προοδευτική και Αχαρναϊκός, ήταν ορόσημο για τη συνέχεια. «Μοιραία», η πλατεία της Καλλονής γέμισε από κόσμο που φώναζε και πανηγύριζε για την ΑΕΛΚ. Πλέον η ομάδα βρι-

σκόταν στη Football League 2. Δυο ολόκληρα χωριά (Δάφια και Καλλονή), και όχι μόνο, πανηγύριζαν σαν τρελά, για τη μεγάλη επιτυχία. Το καλοκαίρι του 2010 ήταν κομβικό για την ομάδα της Καλλονής. Τα έξοδα στη νέα κατηγορία μεγαλύτερα, οι απαιτήσεις πολλές. Έτσι στο συμβούλιο της Καλλονής μπαίνουν και άλλοι παράγοντες της περιοχής, όπως οι Παναγιώτης Σελάχας και Νίκος Μιχαλάκης. Βέβαια, οι μεταγραφές έδωσαν και πήραν, με στόχο την παραμονή. Η ΑΕΛΚ τοποθετήθηκε στον Βόρειο όμιλο, μαζί με τις ομάδες της Θεσσαλονίκης. Προπονητής της ΑΕΛΚ, ο Μιχάλης Κασάπης, που μαζί με τους ιθύνοντες της ομάδας απέκτησαν πολλούς ποδοσφαιριστές. Ένας από αυτούς ήταν και το μεγάλο αστέρι, ο Βραζιλιάνος Λουτσιάνο Ντε Σόουζα, ο οποίος προκάλεσε αίσθηση με την έλευσή του. Το ρόστερ πλέον για τη Football League 2 τη σεζόν 2010-2011 αποτελούνταν από παίκτες, όπως Καλαϊτζίδης, Αποστολίδης, Θυμιόπουλος, Χάλαρης, Χατζηκυριάκος, Μήτσης, Μπακάλης, Λουτσιάνο, Γάλας, Μακρίδης, Τριανταφύλλου, Καλογερόπουλος, Μάππας, Αγιακάτσικας, Βαλιός, Πετρουζέλης, Βλαστέλλης, Καρτάλης,Λουκίνας, Γκόντζος, Μπακάλης, Σεμπέκος, Λώττας, Σαμπάνης, Κριπιντίρης, Κάλφας, Χρόνης, Ζυγογιάννης, Κοσμίδης, Κεραμιδάς, Σιδηροπουλος, Ντάκουλας, Νταής, Μαραγκός. Μια άγνωστη για την ομάδα του Λεκανοπεδίου κατηγορία, με πολλούς και δυνατούς αντιπάλους. Για άλλη μια χρονιά, το αρνητικό ήταν οι πολλές μετακινήσεις που επέφεραν βεβαίως και πολλά έξοδα. Αντίπαλοι για την ΑΕΛΚ σ’ εκείνη τη σεζόν ήταν ομάδες, όπως Επανομή, Γιαννιτσά, Φωκικός, Α.Ε. Ποντίων, Εορδαϊκός, Τύρναβος, Δόξα Κρανούλας, Νίκη Βόλου, Οδ.Αναγένησης Σερρών, Αετός Σκύδρας, Μέγας Αλέξανδρος Ηράκλειας, Ζάκυνθος, Εθν.Φιλλιπιάδας, Ναυπακτιακός, Κοζάνη, Μακεδονικός.

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

25

Η χρονιά έμελλε να είναι εντυπωσιακή. Παρόλες τις αλλαγές σε διοίκηση και σε προπονητικό επιτελείο, με την ολοκλήρωση του πρώτου γύρου, η ομάδα βγήκε αλώβητη από τις εντάσεις και κατάφερε να τερματίσει δεύτερη πίσω από την Αναγέννηση Επανομής, έχοντας 56 βαθμούς. Στη συγκεκριμένη μάλιστα αγωνιστική περίοδο, προπονητής διετέλεσε και ο Προκόπης Καρτάλης. Το αποτυχημένο «come back» του Σωτήρη Αντωνίου έκανε τον Προκόπη να είναι ο τρίτος προπονητής γι’ αυτή την περίοδο, μετά και τον Μιχάλη Κασάπη. Ήταν αυτός με τον οποίο η ομάδα τελείωσε το πρωτάθλημα παίρνοντας πολύ σημαντικές νίκες. Όμως για καλή της τύχη, το καλοκαίρι του 2011 έγινε μια μεγάλη «κάθαρση» για τους «στημένους» αγώνες στο Ελληνικό ποδόσφαιρο, με αποτέλεσμα να υποβιβαστούν και παράλληλα να προβιβαστούν πολλές ομάδες. Έτσι, αποφασίστηκε οι 4 πρώτες ομάδες από τον κάθε όμιλο της Football League 2 να προβιβαστούν στη Football League. Από τον Βόρειο όμιλο Επανομή, Καλλονή, Φωκικός και Γιαννιτσά προβιβάστηκαν. Όμως αυτό ανακοινώθηκε στα μέσα του καλοκαιριού, κι έτσι οι φίλοι της ΑΕΛΚ δεν είχαν τη χαρά να πανηγυρίσουν, καθώς έγιναν όλα πολύ γρήγορα.

Κάπου εκεί, με την άνοδο της ομάδας αναλαμβάνει και επίσημα πρόεδρος ο Νίκος Μιχαλάκης. Η ομάδα αναγκαστικά, για τις ανάγκες του πρωταθλήματος, φεύγει από το «σπίτι» της, το Κ. Κεντέρης, και μεταναστεύει στο Δημοτικό Στάδιο Μυτιλήνης, το οποίο με λιγότερα έξοδα, και λιγότερα έργα, κάλυπτε τις ανάγκες για τη νέα κατηγορία, τη Football League. Εκείνη τη χρονιά μάλιστα, ο Προκόπης Καρτάλης, ο αρχηγός της ΑΕΛΚ, «κρέμασε» τα ποδοσφαιρικά παπούτσια του για να γίνει ταυτόχρονα ο πρώτος Τεχνικός Διευθυντής της ομάδας. Κερδίζοντας με την ΑΕΛΚ 2 ανόδους, 1 πρωτάθλημα Λέσβου, 2 κύπελλα Λέσβου, και σκοράροντας αμέτρητες φορές, τερμάτισε την καριέρα του με τον πιο επιτυχημένο τρόπο. Έτσι για «χάρη» του ο πρόεδρος απέσυρε τον αριθμό ‘8’ που φόραγε από το τοπικό ως τη Football League 2. Με τον Καρτάλη πλέον από άλλο πόστο, ξεκίνησε ο σχεδιασμός. Βέβαια, μια τέτοια κατηγορία, θέλει και τους ανάλογους παίκτες, με τον Νίκο Μιχαλάκη να μη διστάζει να βάλει το χέρι βαθιά στην τσέπη! Το καλοκαίρι έγινε ο σχεδιασμός, και ο Λουτσιάνο Ντε Σόουζα θα είχε την ευκαιρία να υπηρετήσει το ποδόσφαιρο από άλλο πόστο, αυτό του προπονητή. Η ομάδα μετέβη για πρώτη φορά σε προετοιμασία στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στο Pravets της Βουλγαρίας, σ’ ένα ξενοδοχείο 5 αστέρων με κάθε άνεση. Πλέον η Καλλονή μπορούσε να καμαρώνει για ένα ρόστερ με παίκτες, όπως Σουλογάνης, Μάππας, Καρακώστας, Τζιωρτζιόπουλος, Τραορέ, Κριπιντίρης, Βλαστέλλης, Γάλας, Λεοζίνιο, Μανουσάκης, Μαρσέλο, Μανούσος, Τριανταφύλλου, Μακρίδης, Θέος, Χατζόπουλος, Ντος Σάντος, Σκάγκλια, Θυμιόπουλος, Ταραχούλσκι, Ζουρούδης, Σιλιγαρδάκης, Μήτσης, Προβατίδης, Χωριανόπουλος, Σαμπάνης, Βαλιός. Η νέα πρόκληση της ΑΕΛΚ ήταν γεγονός. Ιστορικά ονόματα του ποδοσφαιρικού χάρτη θα έρχονταν στο νησί, για χάρη της ΑΕΛΚ. Πανθρακικός, Καλλιθέα, Θρασύβουλος, Αγροτικός Αστέρας, Φωκικός, Ηρακλής Ψαχ., Πανσερραϊκός, Βύζας, Βέροια, Πιερικός, Λάρισα, Εθνικός Αστ., Επανομή, Γιαννιτσά, Παναχαϊκή, Πλατανιάς θα ρίχνονταν στη μάχη με διαφορετικούς στόχους η κάθε ομάδα. Όμως στα μέσα του πρωταθλήματος, ο πρόεδρος φέρνει στην ομάδα τον Γιάννη Ματζουράκη. Ένα μεγάλο όνομα των Ελληνικών γηπέδων στον πάγκο της ΑΕΛΚ, με τον «Λούτσι» να γίνεται βοηθός του, με μοναδικό στόχο την άνοδο! Σε ένα πρωτάθλημα 34 αγωνιστικών, η Καλλονή όχι μόνο κατάφερε να παραμείνει στην κατηγορία, αλλά συμμετείχε στα Playoffs ανόδου, καθώς τερμάτισε 6η με 57 βαθμούς. Όμως, δεν κατάφερε να αναδειχθεί πρώτη και να συμμετάσχει στη Superleague. Ωστόσο η σεζόν ολοκληρώθηκε και ήταν απόλυτα επιτυχημένη. Η Διοίκηση όμως της ομάδας, και πιο συγκεκριμένα ο πρόεδρος, Νίκος Μιχαλάκης, ήθελε το κάτι παραπάνω. Αυτό για το οποίο όλοι θα μιλούσαν για την ομάδα. Όλοι, όχι μόνο στο νησί, αλλά και έξω απ’ αυτό. Έτσι, το καλοκαίρι του 2012, ο μεταγραφικός σχεδιασμός ξεκίνησε με ένα και μοναδικό μέλημα, την άνοδο της ομάδας στη μεγάλη κατηγορία! Θα ήταν κάτι που θα ξεπέρναγε τα όρια της ΑΕΛΚ, τα όρια της ποδοσφαιρικής Λέσβου. Και τώρα, ένα χρόνο μετά, όλα έγιναν πραγματικότητα! Όσο τρελό, όσο μεγάλο, όσο τεράστιο κι αν ακούγεται αυτό.

Μια ομάδα που φτιάχτηκε το 1994 και έπαιζε στο χωμάτινο γήπεδο της Καλλονής, 19 χρόνια μετά τη σύστασή της, θα αγωνίζεται στη μεγαλύτερη κατηγορία της Ελλάδας. Σε ένα πρωτάθλημαΜαραθώνιο 40 αγωνιστικών, κατάφερε να τερματίσει στην τρίτη θέση, συγκεντρώνοντας 73 βαθμούς πίσω από Απόλλωνα Αθηνών και Εργοτέλη. Αδιαμφισβήτητα η χρονιά 2013 θα μείνει στην ιστορία, όμως με αυτή την ομάδα για τίποτα δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι. Ίσως να πετύχει μελλοντικά και κάτι μεγαλύτερο που όλοι να μιλάνε γι’αυτό. Και όπως έλεγε το σλόγκαν, A DREAM COME TRUE! Ανάμεσα σε ομάδες, όπως Εργοτέλης, Απόλλων Αθηνών, Παναιτωλικός, Ολυμπιακός Βόλου, Νίκη Βόλου, Ηρακλής, Πανσερραϊκός, Λάρισα, Πιερικός, Δόξα Δράμας, Πιερικός, Καλλιθέα, Φωκικός, Καβάλα, Εθνικός Γαζώρου, Παναχαϊκή, Γιαννιτσά, Βύζας Μεγάρων, Θρασύβουλος, Αναγέννηση Επανομής, κατάφερε να πετύχει πολλές σημαντικές νίκες και να πάρει το χρυσό εισιτήριο. Αν και το καλοκαίρι ο σχεδιασμός ξεκίνησε με τον Τίμο Καβακά, το ξεκίνημα και τα πρώτα παιχνίδια της ομάδας δεν ήταν το ανάλογο. Έτσι ο Νίκος Μιχαλάκης, έφερε στο νησί τον ειδικό σε ανόδους, Μπάμπη Τεννέ. Έτσι μαζί με ένα ποιοτικό ρόστερ ο Μπάμπης Τεννές είχε έναν και μοναδικό στόχο, την Άνοδο! Έτσι, μαζί με τους Μάππα, Παϊερ, Σιδεράκη, Καραγκιολίδη, Βαλιό, Κώτσιο, Νειρα, Χωριανόπουλο, Αναστασιάδη, Μαιστόροβιτς, Σερφά, Βαλιό, Λαμπρόπουλο, Γάλα, Λεοζίνιο, Μανούσο, Μαρσέλο, Σιλιγαρδάκη, Κάντζι, Ντιμπαλά, Κριπιντίρη, Βλαστέλλη, Τόνι Γκονζάλεζ, Γκόβα, Ντάμπο, Χλεμπ, Φρανσισκο Γκονζάλεζ, Γιόνδη, Καζάκη, η ΑΕΛΚ έγραψε με χρυσά γράμματα το όνομά της, και έγινε σύνθημα στα χείλη των φιλάθλων. Μετρώντας ήδη 3 συνδέσμους φιλάθλων, με κύριο τους «Blue Sardines» στην Καλλονή, αλλά και τους «νέους» σε Μελβούρνη και Αθήνα (Σύνδεσμος Φιλάθλων και Φίλων Αττικής της ΑΕΛ Καλλονής), η ΑΕΛΚ μπορεί να υπερηφανεύεται ότι η αγάπη γι’αυτήν εξαπλώνεται. Η μόνη μας ευχή και φιλοδοξία: Να παραμείνει για χρόνια στη μεγάλη κατηγορία και η ΑΡΓΩ να μείνει στο λιμάνι της!

λογοτεχνία

ποιηση ΤΑ ΠΑΡΑΜΙΛΗΤΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ την άνοιξη λαγνεία και ασωτία του κόκκινου.

Γιάννη Κωνσταντέλλη

Η ΛΕΣΒΟΣ την άνοιξη Ανοίγει τα φτερά της πετάει μες στους ελαιώνες της. ΦΟΒΟΣ ΑΠ’ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ Στην Αγία Τριάδα Ανθάκια ευκαλύπτου στα μαλλιά σου Φεγγερά νούφαρα φωτιάς Και φοβάμαι Φοβάμαι αυτό το άδειο που άφησε η νεότητα. ΣΤΟ ΑΛΩΝΑΚΙ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΟΥ Στους γύρω λόφους αναπνοές καπνού Φωνές που κυνηγάει ο άνεμος -αποβροχάρης άνεμοςστο αλωνάκι του Εύριπου λικνίζονται κύματα ερημοκλήσια και γλάροι. Ανάμεσα μνήμη και λήθη μια έρημη θάλασσα. Ο Γιάννης Κωνσταντέλλης γεννήθηκε στην Καλλονή της Λέσβου το 1947. Σπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και είναι δρ. Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου. Υπηρέτησε στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ ασχολείται συστηματικά με τη συγγραφή ποιημάτων, αφού, όπως ο ίδιος λέει χαρακτηριστικά, η ποίηση γι’ αυτόν «είναι ένας τρόπος ζωής». Τα παραμιλητά του κόσμου» είναι η έκτη ποιητική συλλογή του Γιάννη Κωνσταντέλλη. Η ποιητική αυτή σύνθεση αποτελείται από 13 μέρη, ο ποιητής βρίσκεται στο κέντρο μιας σύγκρουσης και μιας αντίστιξης ανάμεσα στην υποκειμενική ελευθερία και την αντικειμενική αναγκαιότητα, προσδοκώντας απελπισμένα τη λύτρωση από την ποιητική διαλεκτική. Πρόκειται για μια «αέναη επιστροφή στα βάθη του εαυτού», όπου αντηχούν παρηγορητικά τα… παραμιλητά του κόσμου. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από τη συνέντευξη του ποιητή στο ΕΜΠΡΟΣ (Σάββατο 08 Ιούνιος 2013 | Βαγγελιώ Χρηστίδου | Πολιτισμός). «Η ποίηση, μια μαγεία που μας μεταμορφώνει εσωτερικά…» Πριν από λίγες ημέρες, οι εκδόσεις «Αιολίδα» παρουσίασαν την ποιητική του συλλογή «Τα Παραμιλητά του Κόσμου». Σήμερα, μία εβδομάδα μετά και τη συνέντευξη του στενού του φίλου ποιητή Τίτου Πατρίκιου, ο Καλλονιάτης ποιητής Γιάννης Κωνσταντέλλης μάς μιλά για τον τρόπο που γράφει, για τα όσα τον εμπνέουν, αλλά για το εάν η ποίηση μπορεί να αλλάξει τον κόσμο…

28

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Κύριε Κωνσταντέλλη, στην ποίησή σας είναι εμφανή τα βιωματικά στοιχεία. Πόσο τα βιώματά σας επηρεάζουν τον τρόπο που γράφετε; ...... Στην ποίησή μου, πράγματι, τα βιωματικά στοιχεία είναι εμφανή, αν βέβαια με τη λέξη “βίωμα” εννοούμε το ίδιο πράγμα, δηλαδή ό,τι από τη ζωή παραμένει υποσυνείδητα στην ψυχή μας και κατευθύνει στη συνέχεια συναισθήματα και ιδέες. Θα έλεγα ότι οι καταστάσεις της ζωής, η “πείρα” της ζωής, είτε ως “βίωμα” προσωπικό είτε ως “εννόηση” και άλλων ανθρώπων, αποτελούν την αφετηρία της ποιητικής μου δημιουργίας. Ωστόσο στο κάθε ποίημά μου το “βίωμα” είναι μόνο το αρχικό σπέρμα που γεννά τα οργανικά στοιχεία που το συνιστούν· ο αναγνώστης ή ακροατής μπορεί να το αναγνωρίσει, να το προσδιορίσει και να το εντάξει στον τόπο και στο χρόνο του: η γενέθλια μικρή μου πόλη, η Καλλονή, και οι άνθρωποί της, ο κάμπος και ο κόλπος της, όπως διασώζονται από τη μνήμη περασμένων δεκαετιών, ο μαγικός Μόλυβος των ερώτων μου, χαρακτηριστικά τοπία της Λέσβου, η Λέσβος ολόκληρη σαν μια απίστευτα υπαρκτή “oυτοπία” είναι ο τόπος· και ο χρόνος, οι δεκαετίες της παιδικής και εφηβικής μου ηλικίας, του ‘50 και του ‘60, μέχρι και σήμερα. ...... Σήμερα, μπορεί η ποίηση να αλλάξει τον κόσμο μας; «Δε γνωρίζω καμμιά περίοδο της ιστορίας που η ποίηση να άλλαξε τον κόσμο. Ίσως μερικές φορές να εκφράζει τις μεγάλες ή μικρές αλλαγές που συντελούνται, αλλά αυτές οφείλονται σε βαθύτερα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά αίτια και όχι στην ποίηση. Νομίζω ότι οι Γάλλοι, κυρίως, υπερρεαλιστές, που συνέδεσαν την ποίηση με την κοινωνική επανάσταση, από υπερβάλλοντα ζήλο και ενθουσιασμό υπερέβαλαν. Ωστόσο η ποίηση είναι ανατρεπτική από τη φύση της, ως λόγος που αντιτίθεται στις καθημερινές συμβατικές ρήσεις, και επομένως και στις κοινωνικές πρακτικές και νοοτροπίες που εκφράζουν. Κι αν δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο στο σύνολό του, μπορεί να αλλάξει ή να βελτιώσει τη ζωή των εραστών της, του καθενός ξεχωριστά. Γιατί η ποίηση είναι μια μαγεία που μας μεταμορφώνει εσωτερικά.»

λογοτεχνία

«Ξένος ήμουν,

> του Γιώργου Τυρικού - Εργά

γυμνός ήμουν, πεινασμένος»

Υ

πάρχουν καταστάσεις που δεν σηκώνουν πολλά λόγια μα και πάλι απαιτούν να μιλήσουμε γι’ αυτές, απαιτούν να μην σιωπούμε. Χτες μέχρι αργά το βράδυ είχαμε στην Καλλονή πρόσφυγες από Σομαλία και Συρία. Έφτασαν στα βόρεια του νησιού και τους πήρε 11 ώρες να κατηφορίσουν στο λεκανοπέδιο. Έφτασαν κομμάτια έξω από την παλιά εφορία και κουκούβισαν στο προαύλιο.

στε σ’ αυτό το στάδιο πλέον), πήραμε τους ανθρώπους και τους βάλαμε στο προαύλιο του Ναού. Ένα πρόχειρο γεύμα, μερικά είδη υγιεινής...Αύριο; Ταξί δεν τους παίρνει. Το λεωφορείο δεν τους παίρνει. Λιμενικό, αστυνομία, ο ένας στέλνει στον άλλο. Θα πρέπει να κάνουν άλλα 45 χιλιόμετρα με τα πόδια μέχρι Μυτιλήνη. Μετά; Τίποτα. Τους το εξηγήσαμε. “Θα περπατήσουμε, τι να γίνει;”

Χτες είδα πάλι να παίζεται το δράμα του Χριστού, αν και με τους θεούς δεν τα πήγαινα ποτέ καλά.

Μεσάνυχτα αφήσαμε τους Σομαλούς να ξεκουραστούν (πόσο να ξεκουραστεί κανείς πάνω στο τσιμέντο κάτω από το βραδινό αγιάζι) και πήγαμε να βρούμε την ομάδα Σύριων που είχε και παιδιά. Φτάσαμε με το αμάξι μέχρι τις Αλυκές, κανείς. Σε κάποιον παράδρομο θα ήταν, κάπου εκεί έξω...Γυρίσαμε πίσω. Όλο το βράδυ εφιάλτες. Ο παπά Στρατής σε κάποια φάση, όταν τους καληνυχτίσαμε, ζήτησε συγνώμη εκ μέρους της χώρας, της πατρίδας του, του νησιού που αγαπάει αλλά τον πικραίνει με κάθε ευκαιρία. “Ζητώ συγνώμη που αυτές τις άγιες μέρες το μόνο που έχουμε να σας προσφέρουμε σαν Έλληνες είναι ένα τοστ και έναν χυμό. Ζητώ συγνώμη που το καλύτερο μέρος που μπορώ να σας βάλω είναι εδώ”. Εγώ μετέφραζα με έναν μεγάλο κόμπο στον λαιμό, έτοιμος να...δεν ξέρω τι. Θυμός λύπη, όλα.

Τον είδα όμως τον ίδιο Ναζωραίο πάλι να λέει, “Ξένος ήμουν, γυμνός ήμουν, πεινασμένος”... Τον είδα μέσα στα κόκκινα από την κούραση μάτια τους, πρόβαλε από τις σχισμές των τριμμένων ρούχων τους. Φαίνεται όμως πως από τις 7 το απόγευμα μέχρι τις 10 κανείς άλλος δεν έβλεπε τον Χριστό εκεί γύρω. Οι εκκλησιαζόμενοι πήγαιναν να ακούσουν το τροπάρι της Κασσιανής, καλοντυμένοι, αφού πια είχαν αγοράσει τα χρειαζούμενα για τις γιορτές. Έριχναν ένα απότομο βλέμμα στους πρόσφυγες (στη Σομαλία και στη Συρία εμφύλιος!) και ψιθύριζαν μεταξύ τους διάφορα λες και κινδύνευαν, λες και κάτι απαράδεκτο ήρθε στην πόλη τους. Δεν έκαναν καμιά κίνηση. Ο εμφύλιος, ο πόνος, η ελεημοσύνη, η αδερφοσύνη (“αφού το κάνατε αυτό σε έναν από τους αδερφούς μου, είναι σαν να το κάνατε σε εμένα !”) όλα υποκρισία, όλα φόβος. Ας κάνουμε μεγάλο-μεγάλο τον σταυρό μας στο “Δι’ ευχών”. Ο Παπά-Στρατής δίπλα μου είχε σπάσει πάλι τα τηλέφωνα να ξεσηκώνει το λιμενικό, την αστυνομία, υπουργεία, κάθε φορά τα ίδια, κάθε φορά τα χέρια όλων δεμένα από έναν αόρατο Πόντιο Πιλάτο. Όταν κανείς πια δεν αναλάμβανε καμιά ευθύνη (είμα-

Η ίδια κατάσταση χρόνια τώρα. Από το 2009. Ένας από τους Σομαλούς κατάλαβε την αμηχανία μας και με χτύπησε στον ώμο. “Πες του παπά πως εδώ είναι ξενοδοχείο πολυτελείας. Είναι χίλιες φορές καλύτερο από κει που ερχόμαστε. Καλύτερα δεν γίνεται” και χαμογελούσε. Χαμογελούσε ένας άνθρωπος, που δεν έχει τίποτα αυτή την στιγμή στον κόσμο παρά εκατό δολάρια στην τσέπη, τα ρούχα που φορά και το σώμα του. Και χαμογελούσε για μας, τους πολιτισμένους, που τα έχουμε όλα, επειδή μας είδε να έχουμε θλίψη. Τέτοιο δώρο δεν μου έχει κάνει άνθρωπος. Να πω ένα τελευταίο. Καθώς ήταν στον δρόμο οι πρόσφυγες μπροστά από την εφορία, τρεις άνθρωποι, εκτός από εμάς, είχαν το θάρρος και την παρρησία και ήρθαν κοντά τους. Ένα ζευγάρι νέων ανθρώπων έφερε μια κούτα χυμό και μπισκότα. Μας τα έδωσε και είπαν “κουράγιο” στους ανθρώπους. Ένας ακόμα, άνθρωπος απλός με το φανελάκι, μεσόκοπος, προχειροντυμένος, ήρθε με μια πλαστική σακούλα με λίγα φρούτα και ένα μπουκάλι νερό. “Δεν ήξερα τι να φέρω”, μου είπε, “λίγο νερό να πιουν”. Σταυρώνεται αιώνια ο Χριστός, μέρα νύχτα. Η ανάστασή του δεν διαρκεί παρά όσο μια αστραπή. Γι’ αυτό το λίγο φως που βαστά μια στιγμή μονάχα, γι’ αυτό το λίγο φως κάνουμε αγάντα και βαστούμε. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στο lesvosnews.net και ακολούθως στις 9-5-2013 δημοσιεύτηκε στο ΕΜΠΡΟΣ.

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

29

τα μοναστήρια μεροσ 1ο

της Λέσβου

Τα μοναστήρια αποτελούν βασικό στοιχείο της θρησκευτικής και πνευματικής μας παράδοσης. Ο μοναχισμός, είναι φανερό ότι ξεκίνησε από την ανάγκη, την επιθυμία των χριστιανών για τη σωτηρία της ψυχής τους. «Ει θέλεις τέλειος είναι, ύπαγε πώλησόν σου τα υπάρχοντα και δος πτωχοίς και έξεις θησαυρόν εν ουρανώ και δεύρο ακολούθει μοι.» Αυτό είπε ο Χριστός και αυτό επιδίωκαν με αυτό τον τρόπο να κάνουν πράξη οι πρώτοι χριστιανοί. Αυτός υπήρξε, λοιπόν, ο βασικός λόγος, ενώ οι ερευνητές επισημαίνουν και άλλους λόγους, όπως οι διωγμοί των χριστιανών, η αντίδραση στην εκκοσμίκευση της χριστιανικής ζωής, η κατά καιρούς κακή οικονομική κατάσταση και ηθική και κοινωνική κρίση και άλλα.

> του Χρήστου Σταυράκογλου ους κλοιούς, μεγάλους χαλκάδες, ένα για την οσφύ, κάτω από τη μέση, και δύο για τους μηρούς, που θα τον κρατούσαν σταθερά πάνω στο στύλο και εκεί πάνω ζούσε με αυστηρή νηστεία. Στην αρχή έτρωγε μια φορά την ημέρα και έπινε νερό, μετά δυο φορές την εβδομάδα, ενώ την περίοδο της Τεσσαρακοστής έμενε χωρίς τροφή. Προσήλκυσε πολλούς θαυμαστές και μαθητές, οι οποίοι ίδρυσαν εκεί κοντά και μοναστήρι, γνωστό ως μοναστήρι της Παναγίας του Μώλου. Ο εικονομάχος αυτοκράτορας Λέων τον καταδίκασε σε θάνατο που τελικά τον απέφυγε, ενώ ο επίσης εικονομάχος μητροπολίτης της Μυτιλήνης αναγκάστηκε να παραιτηθεί, γιατί, όπως έγραφε στην αναφορά του προς τον Πατριάρχη «Ο στυλίτης εστιν ο επίσκοπος και ουκ εγώ.»...

Εμείς σήμερα τα μοναστήρια τα γνωρίζουμε ως κτιριακά συγκροτήματα μέσα στα οποία εγκαταβιώνουν οργανωμένες θρησκευτικές κοινότητες. Πριν από την οργανωμένη αυτή μορφή του μοναχισμού υπήρξε ο ανοργάνωτος ασκητισμός. Άνθρωποι δηλαδή που φλέγονταν από τη λαχτάρα για τη σωτηρία της ψυχής τους μοίραζαν την περιουσία τους στους φτωχούς και κατέφευγαν σε ερημικά μέρη, πάνω στα βουνά ή στην έρημο μέσα σε σπηλιές ή σε καλύβες, όπου ζούσαν με προσευχή και νηστεία. Ένα παξιμάδι και λίγα χόρτα και ό,τι άλλο τους έδινε η φύση τους ήταν αρκετά, για να καλύπτουν τις ανάγκες του σαρκίου. Οι άλλοι πιστοί τους θαύμαζαν απεριόριστα και τους ζήλευαν. Ο σημερινός επισκέπτης του Αγίου Όρους έχει τη δυνατότητα να πάρει μια εικόνα αυτής της μορφής του ασκητισμού. Ιδιαίτερα εκείνος που ξεκινώντας από τη μονή της Μεγίστης Λαύρας θα κάνει τον περίπλου του Άθω, θα δει στα πλευρά των πανύψηλων και απόκρημνων βράχων λακκούβες φυσικές ή πελεκημένες να χάσκουν πάνω από την άβυσσο σαν αητοφωλιές. Εκεί μέσα θα διακρίνει να σαλεύουν άνθρωποι που αποφάσισαν να περάσουν όλη τη ζωή τους, για να νεκρώσουν τις επιθυμίες του σώματος. Οι πρώτοι ερημίτες εμφανίστηκαν στην Αίγυπτο στα τέλη του 3ου μ.Χ. αιώνα. Ο πιο γνωστός είναι ο Άγιος Αντώνιος, που θεωρείται και ο ιδρυτής του ασκητισμού. Απ’ εκεί ο ασκητισμός πέρασε στο Σινά, στη Συρία, τη Μ. Ασία, την Ελλάδα και φυσικά στη Λέσβο. Στη Λέσβο ήρθε αρκετά νωρίς, τον 4ο, μάλλον, αιώνα, ενώ είναι δύσκολο να ορίσουμε τη διάρκειά του, γιατί συνέχισε για μεγάλο διάστημα να λειτουργεί παράλληλα με τον οργανωμένο μοναχισμό. Υπάρχουν μαρτυρίες και έχουν εντοπιστεί αρκετά ησυχαστήρια, τα πιο γνωστά απ’ τα οποία είναι του Αγίου Αλεξάνδρου στη Λαφιώνα, της Αγίας Παρασκευής, της Παναγίας της Φανερωμένης στο Σίγρι, δύο ασκητήρια στη Φτερούντα, της Καλής Λαγκάδας (κρυφή Παναγιά), της Αγίας Θεοφανούς στην Άντισσα, του Αγίου Γρηγορίου στη Γέρα, τρεις σπηλιές στην περιοχή της Θερμής. Μπορούμε ακόμα να αναφέρουμε και τη σκήτη της Αγίας Σιών στην Αγιάσο. Μια από τις πιο ακραίες μορφές ασκητισμού συναντούμε στη Λέσβο και μάλιστα στον 9ο αιώνα, σε εποχή, όπου έχει εξελιχθεί ο οργανωμένος πια μοναχισμός. Πρόκειται για την περίπτωση του οσίου Συμεών, του Στυλίτη. Τον στυλιτικό τρόπο ασκητισμού τον βρίσκουμε στην Ανατολή από τον 5ο αιώνα. Σύμφωνα μ’ αυτόν οι στυλίτες ασκητές δένονταν πάνω σε ψηλούς στύλους -έτσι πίστευαν ότι έρχονται πιο κοντά στο Θεό- και εκεί έμεναν χειμώνα, καλοκαίρι εκτεθειμένοι στις κακές καιρικές συνθήκες με πολύ αυστηρή νηστεία. Στη Λέσβο έχουμε την περίπτωση του οσίου Συμεών του Στυλίτου. Ο Συμεών έστησε ένα ψηλό στύλο στον μώλο, κοντά στο σημερινό λιμάνι της Μυτιλήνης, παράγγειλε και του έφτιαξαν τρεις σιδερένι-

30

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Τα περισσότερα από τα ασκητήρια, όπου ασκήτευαν μεμονωμένοι ζηλωτές μεταβάλλονται σε κοινόβια. Η ατομική άσκηση μεταβάλλεται σε ομαδική και οπωσδήποτε πιο ήπια και όλοι μαζί ζουν κάτω από κοινούς κανόνες. Τα πάντα είναι κοινά, η προσευχή, η λατρεία, η νηστεία, η στέγη, η εργασία (διακόνημα), η τράπεζα. Υπάρχουν βέβαια και τα ιδιόρρυθμα μοναστήρια, όπου κοινή είναι η στέγη και η προσευχή, ενώ η εργασία και το φαγητό ρυθμίζονται σε γενικές γραμμές από τον κάθε μοναχό ξεχωριστά. Με τα σχετικά με την ίδρυση και τη διοίκηση των μοναστηριών ασχολήθηκε η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος (451), η οποία ορίζει ότι για την ίδρυση μοναστηριού απαραίτητη είναι η άδεια του τοπικού επισκόπου.

Οι τοπικοί επίσκοποι ασκούν επίσης πνευματική εποπτεία αλλά και έλεγχο στις δραστηριότητες των μοναχών. Κάθε χριστιανός είχε το δικαίωμα με την άδεια του τοπικού μητροπολίτη να ιδρύσει μοναστήρι. Έχτιζε την εκκλησία, το καθολικό, όπως λεγόταν, του μοναστηριού και τα απαιτούμενα οικήματα, το προικοδοτούσε με κινητή ή και ακίνητη περιουσία, για να αντιμετωπίζονται τα έξοδα της λειτουργίας και προσήλκυε μοναχούς. Μπορούσε ακόμα να συντάσσει το τυπικό, το έγγραφο δηλαδή σύμφωνα με το οποίο θα λειτουργούσε και να εκλέγει τον ηγούμενό του.

Η αρχική περιουσία σιγά, σιγά αυξανόταν με τις περιουσίες των προσερχόμενων μοναχών, τις λεγόμενες αποταγές, τις δωρεές και τα αφιερώματα των πιστών, τις αγορές και σε κάποιες περιπτώσεις με βασιλικές επιχορηγήσεις. Κοντά σ’ αυτά είχε θεσμοθετηθεί τα βυζαντινά χρόνια και φορολογική απαλλαγή (εξκουσσεία). Έτσι οι μοναστηριακές περιουσίες αυξήθηκαν πολύ, ώστε να προκαλούν την ανησυχία των αυτοκρατόρων, κάποιοι από τους οποίους αναγκάζονταν να παίρνουν μέτρα για τον περιορισμό του, χωρίς όμως αποτελέσματα. Στη Λέσβο τα μοναστήρια που είχαν συγκεντρώσει μεγάλες περιουσίες ήταν το Λειμώνος, το Υψηλού, το Κρεωκόπου κ.α. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το Λειμώνος, σύμφωνα με το οθωμανικό κτηματολόγιο γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα, είχε πάνω από διακόσια ακίνητα, αγροκτήματα, ελαιοκτήματα, μεράδες, κήπους, μύλους κ.α. Οι περιουσίες αυτές μικρές ή μεγάλες συχνά, ιδιαίτερα κατά τους τελευταίους χρόνους του Βυζαντίου προκαλούσαν τις εκμεταλλευτικές και αρπακτικές διαθέσεις κάποιων ιδιωτών, ακόμα και ισχυρών μοναστηριών. Χαρακτηριστική είναι η περιπέτεια κάποιων μοναστηριών της Μητρόπολης Μηθύμνης. Ο μητροπολίτης Μηθύμνης προσφεύγει το 1331 στην πατριαρχική σύνοδο και αναφέρει ότι πέντε μεγάλες μη λεσβιακές μονές και ο ισχυρός κυρ Ζωσιμάς αυθαίρετα είχαν καταλάβει και οικειοποηθεί δέκα εξ μοναστήρια της επαρχίας του. Ανάμεσά τους της Μυρσινιώτισσας, του Υψηλού, της Καλής Λαγκάδας, των Πέντε Αγίων του Κρεωκόπου κ.α. Κάθε μονή κατέλαβε από 1 έως 4 λεσβιακά μοναστήρια, ενώ ο κυρ Ζωσιμάς κατέλαβε πέντε. Αναλογίζεται κανείς πόσο ληστρική και εξοργιστική υπήρξε αυτή η συμπεριφορά και εντελώς ανάρμοστη προς τα χριστιανικά ήθη. Ο Πατριάρχης βέβαια πήρε απόφαση να απελευθερωθούν τα καταληφθέντα μοναστήρια και οι περιουσίες τους. Τα μοναστήρια ήταν ιδιωτικά, ενοριακά μητροπολιτικά, πατριαρχικά (σταυροπηγιακά) ή βασιλικά. Παρότι τόσο οι ιεροί κανόνες όσο και η νομοθεσία του Ιουστινιανού απαγόρευαν την αγοραπωλησία μοναστηριού, συχνά

γίνονταν τέτοιες πράξεις. Στο αρχείο της Βατούσας έχουμε οθωμανικό έγγραφο του 1480 σύμφωνα με το οποίο ένας μοναχός πουλά δύο μοναστήρια με τις περιουσίες τους σε μοναχή. Γίνονταν και δωρεές μοναστηριών, παρότι και αυτό το απαγόρευε η νομοθεσία του Ιουστινιανού. Η πρακτική αυτή εισήγαγε το θεσμό των λεγόμενων χαριστικών μοναστηριών. Κάθε ιδιοκτήτης δηλαδή μοναστηριού, κυρίως όταν αυτό παρήκμαζε και ερημωνόταν ή κινδύνευε να ερημωθεί, μπορούσε να το παραχωρήσει με την περιουσία του σε λαϊκό ή κληρικό ή σε άλλο μοναστήρι, με τον όρο να το αναδιοργανώσει, να το ανασυστήσει. Αν δεν ετηρείτο ο όρος, το μοναστήρι με την περιουσία του επέστρεφε στον ιδιοκτήτη του. Παράλληλα προς τον ανδρικό μοναχισμό αναπτύσσεται και ο γυναικείος. Η πρώτη μορφή αυτού του μοναχισμού είναι οι λεγόμενοι παρθενώνες. Από τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού υπήρξαν γυναίκες που θέλησαν να αφοσιωθούν στον Χριστό και να προσφέρουν παράλληλα κοινωνικό έργο σε φτωχούς, ασθενείς και γέροντες της χριστιανικής κοινότητας. Οι γυναίκες αυτές έμεναν στους λεγόμενους παρθενώνες. Στην αρχή τα οικήματα αυτά χτίζονταν κοντά σε κατοικημένους χώρους και μετά σε μικρή απόσταση από τα ανδρικά μοναστήρια. Και στη Λέσβο έχουμε μαρτυρίες και ενδείξεις για τη λειτουργία τέτοιων ιδρυμάτων. Αναφέρεται ότι η οσία Θεοκτίστη η Μηθυμναία που πιθανότατα έζησε τον 9ο αιώνα κλείστηκε σε παρθενώνα που ήταν κτισμένος πολύ κοντά στη Μήθυμνα. Επίσης οι πέντε κόρες που μαρτύρησαν την εποχή των διωγμών είναι πιθανό να ζούσαν σε παρθενώνα κοντά στην Φτερούντα Στη Λέσβο κατά καιρούς είχαν λειτουργήσει πολλά μοναστήρια. Πληροφορίες από γραπτές και προφορικές μαρτυρίες και από αρχαιολογικά ευρήματα έχουμε για 79. Απ’ αυτά τα 34 λειτούργησαν στη Μητρόπολη Μυτιλήνης και τα 45 στη Μητρόπολη Μηθύμνης. Κατά την εποχή της άλωσης της Λέσβου από τους Τούρκους πρέπει να λειτουργούσαν 25. Όλα αυτά σύμφωνα με τους ερευνητές της τοπικής ιστορίας διαλύθηκαν, οι περιουσίες τους δημεύτηκαν από το τουρκικό δημόσιο, καταγράφτηκαν στα κατάστιχα της Νομαρχίας και στη συνέχεια δημοπρατήθηκαν. Όποιος είχε χρήματα μπορούσε να πάρει μέρος στο διαγωνισμό και να αγοράσει ένα ή και περισσότερα μοναστήρια και να τα θέσει σε λειτουργία. Θα παρουσιάσουμε στη συνέχεια με πολύ λίγα στοιχεία τα μοναστήρια που κατά καιρούς λειτούργησαν στη Λέσβο, αντλώντας πληροφορίες από την αναλυτική μελέτη του αείμνηστου Γιάννη Μουτζούρη «Ο Μοναχισμός στη Λέσβο». Δεν θα αναφερθούμε στις μονές του Λειμώνος, της Μυρσινιωτίσσης, του Υψηλού, του Αγίου Ραφαήλ, του Πιθαρίου, της Περιβολής και του Δαμανδρίου, γιατί αυτές θα παρουσιαστούν στο DVD που θα ακολουθήσει. συνεχίζεται

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

31

όσα ακούει η πλατεία γράφει ο Σταύρος Βαλτάς

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί

Το καλοκαίρι ορμάει από παντού. Από την πέτρινη κουπαστή της σκάλας του καμπαναριού της Ζωοδόχου Πηγής, με την καταστραμμένη και μη αποκατασταθείσα κεφαλή του λιονταριού. Από το ανοιχτό μεσημβρινό παράθυρο της κρεβατοκάμαρας, που αγναντεύει τον κατακίτρινο κάμπο. Από τις άσπρες μύτες του αλατιού που ξεπροβάλλουν δειλά στα τηγάνια των αλυκών του κόλπου.

Το καλοκαίρι ορμάει από παντού. Αντλώ την αισιοδοξία μου από μια σκέψη του λογοτέχνη Άρη Σφακιανάκη... όταν κοιτάξουμε την νεότερη ιστορία μας, θα δούμε πολέμους απελευθερωτικούς, εμφυλίους, καταστροφές (Μικρασιατική), χρεοκοπίες, κατοχές, ώστε αυτό που ζούμε σήμερα να είναι κάτι πολύ μικρό, μια παρανυχίδα... Ας είναι, μόνο έτσι αν το δούμε, καταπίνεται το κινίνο!!!

Το καλοκαίρι ορμάει από παντού. Στην ειδησιογραφία της Καλλονής το τρίμηνο ΑπριλίουΜαΐου-Ιουνίου, βλέπουμε και τι δεν βλέπουμε! Αυτοκτονία, Αφγανούς και Σομαλούς πρόσφυγες, αρωγή Παπα Στρατή, οικολογική καταστροφή - βιολογικός, παραιτήσεις δημοτικών αρχόντων, σκουπίδια, ανακλήσεις παραιτήσεων δημοτικών αρχόντων, σαν σκέψη... προσπάθεια αποκατάστασης αγροτικών δρόμων, αλλά και η ομαδάρα μας, η Καλλονή μας, να σκαρφαλώνει στα σαλόνια της SUPER LEAGUE (Α΄ Εθνικής) και αύριο γιατί όχι και στης Ευρώπης!!!

Το καλοκαίρι ορμάει από παντού. Η εποχή της φτωχολογιάς! Μια ντομάτα, λίγη φέτα τυρί, μ’ ένα φανελάκι και ένα κοντό παντελονάκι βγάλαμε το καλοκαίρι! Στη παχιά σκιά ενός πλάτανου, με τα επίμονα τζιτζίκια το καυτό μεσημέρι, στον ξάστερο ουρανό με τα ακούραστα τριζόνια τα δροσερά βράδια !

32

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

(Στίχοι: Γιώργος Σκούρτης )

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί τις πόρτες σπάσαν οι οχτροί κι εμείς γελούσαμε στις γειτονιές την πρώτη μέρα Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί αδέρφια πήραν οι οχτροί κι εμείς κοιτούσαμε τις κοπελιές την άλλη μέρα Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί φωτιά μας ρίξαν οι οχτροί κι εμείς φωνάζαμε στα σκοτεινά την τρίτη μέρα Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί σπαθιά κρατούσαν οι οχτροί κι εμείς τα πήραμε για φυλαχτά την άλλη μέρα Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί μοιράσαν δώρα οι οχτροί κι εμείς γελούσαμε σαν τα παιδιά την πέμπτη μέρα Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί κρατούσαν δίκιο οι οχτροί κι εμείς φωνάζαμε ζήτω και γεια σαν κάθε μέρα

Το καλοκαίρι ορμάει από παντού. Δεν θα είναι μόνη της φέτος η γιορτή της αντάμωσης 16/8/13, θα πλαισιώνεται και από άλλες εκδηλώσεις του συλλόγου μας, στον γενέθλιο τόπο!!! Είπαμε καινούργιος αέρας φυσά στο Δ.Σ. του Συλλόγου!!!

Το καλοκαίρι ορμάει από παντού. Στα χέρια σας κρατάτε το καινούργιο περιοδικό μας ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ. Καινούργιο σε όλα! Τεύχος 153, Περίοδος Γ΄ θα έλεγα, καινούργια εμφάνιση, αλήθεια πώς σας φαίνεται; Νέοι συνεργάτες, νέοι υπεύθυνοι έκδοσης, με νέο αέρα τέλος πάντων, έτοιμο να αρμενίσει με ούριο άνεμο, στις καταγάλανες θάλασσες… της Καλλονιάτικης ενημέρωσης!!! Καλό κατευόδιο!!!

3. ΝΕΡΟ ΜΕ ΟΖΟΝ ή ΝΕΡΟ ΜΕ ΟΥΖΟ;

ΜΕ ΟΥΖΟ ΦΥΣΙΚΑ! ΜΕ ΟΥΖΟ ΚΑΙ... ΜΕΖΕ!!! Σιγά μη μας ακούσει ο Στουρνάρας. Ακούς εκεί ούζο!!! Ακούς εκεί μεζέ!!! Tο... Τεκμήριο!!!

4. ΓΗ ΓΙΔΑ ΣΤΕΡΙΨΙ από ΑΓΙΑΣΩΤΚΟΥ ΞΟΜΠΛΙΑΣΜΑ ΣΤΑ ΛΟΡΤΑ Δηλώσεις μέσω ίντερνετ θα γέν΄τι του δηλώσαν, συστήματα πουλύπλουκα γριγιές γέρ’ πιλαγώσαν.

Χρειγιάζιτι κλειδάρυθμους τουν δίνιν στ΄ν Εφορεία, σαν είσι γέρους κλαίγιτα μιγάλ’ ταλαιπωρία. Μας τουν φουρτώνιν μι του τσάπ τσι θα τουν υπουστούμι, φέτου δεν έχ’ επιστροφή ούλ’ μας π’ν αράδα κστούμι.

Το καλοκαίρι ορμάει από παντού. Σαρώνει τα πάντα, καινούργια ιστοσελίδα του συλλόγου μας στο διαδικτύο www.takalloniatika.gr !!! Αλήθεια πώς σας φαίνεται; Προσπάθεια για συνεχή ενημέρωση, με φρεσκάδα και αμεσότητα!!!

Ούλα μας τα υπάρχουντα έχιν σκουπό ν’ ελέξ’σιν, αφού γη γίδα στέριψι λουγιάζιν να τ,ν αρμέξιν. Γλωσσάρι: τσάπ=με το ζόρι κστούμι=χρωστούμε

5. ΑΠ ΤΗΝ ΚΑΘ’ΣΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ!!!

Ποιος το περίμενε, ότι οι ομάδες της Καλλονής, Αρισβαίος και Απόλλων, που στις δεκαετίες του 1960, 1970, 1980 και του 1990 έπαιζαν μέσα στη λάσπη και στο ξερό ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΚΑΛΛΟΝΗΣ, στην ΚΑΘ’ΣΑ, θα ερχόταν μια ώρα που ενωμένοι πια θα έπαιζαν στη κορυφαία κατηγορία SUPER LEAGUE (Α΄ ΕΘΝΙΚΗ) και μεθαύριο γιατί όχι και στην ΕΥΡΩΠΗ!!!

6. ΟΙ ΓΑΛΑΖΙΕΣ ΣΗΜΑΙΕΣ ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ ΦΕΤΟΣ

Το καλοκαίρι ορμάει από παντού.

Καλοκαίρι, σημαίνει κόλπος, σημαίνει σαρδέλα, σημαίνει ούζο, σημαίνει οικείους, φίλους, γλέντια! Σημαίνει με μια λέξη Καλλονή. Κόντρα σε κάθε αναποδιά, σε κάθε μνημόνιο, τρόικα, ακριβά εισιτήρια, ναύλα κ.λπ. Η πορεία μας σταθερή, το τιμόνι σε σίγουρα χέρια, δείχνει Καλλονή! Κυρία Μέρκελ, ό,τι και να κάνεις, Το καλοκαίρι μας αξίζει χιλιάδες... Μουντο Γερμανίες!!!

ΥΓ.

1. Κρείττον εις κόρακας ή εις κόλακας εμπεσείν. Οι μεν γαρ νεκρούς, οι δε ζώντας εσθίουσιν. Αντισθένης. Ε;... να έχουμε και το νου μας!

2. Μη ξεχνάτε... η είσοδος στο όνειρο (έστω και της θερι-

νής νυκτός) είναι εύκολη σε όλους, η έξοδος είναι (ενίοτε) δύσκολη!!!

Τι να πούμε τι! τι να τραγουδήσουμε… Η Καλλονή πάλι απούσα!!! Δήμος Λέσβου Τσαμάκια , Κανόνι Θέρμης, Εφταλού/ Άγ. Ανάργυροι ,Κάγια, Σκάλα Ερεσσού, Νυφίδα ,Βατερά, Άναξος, Πέτρα, Αγ. Ισίδωρος.

7. Ο καιρός περνάει το καλοκαίρι ας περάσει όσο πιο αργά

γίνεται! Στην Καλλονή θα το περάσουμε έστω και… νοερά! Καλό καλοκαίρι Καλλονιάτες, όπου κι’ αν βρίσκεστε!!!

8. ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΡΕΧΟΥΝ...

Το πουλόβερ της Ελλάδας ξηλώνεται μέρα τη μέρα. Τα γεγονότα τρέχουν με τέτοια ταχύτητα που δεν τα προλαβαίνει ούτε ο ημερήσιος τύπος...! Κλείνει η ΕΡΤ αφήνοντας 2.600 ανέργους, ο κόσμος δειλά δειλά ξεσηκώνεται... Ίσως πιο επίκαιρος σήμερα ο πρόλογος στο μυθιστόρημα του Έρνεστ Χέμινγουεϊ “Για ποιόν χτυπάει η καμπάνα”: Κανένας άνθρωπος δεν είναι μόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό· κάθε άνθρωπος είναι ένα κομμάτι της Ηπείρου, ένα κομμάτι της ενδοχώρας· αν η θάλασσα πάρει μαζί της ένα σβόλο χώμα, η Ευρώπη λιγοστεύει, σαν να ήταν ένα Ακρωτήρι ή σαν να ήταν ένας Πύργος, φίλων σου ή δικός σου· ο θάνατος του κάθε ανθρώπου με λιγοστεύει, γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα. Γι’ αυτό, μη στέλνεις ποτέ να ρωτήσεις για ποιον χτυπά η καμπάνα· για σένα χτυπά. (John Donne)

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

33

ειδήσεις | σχόλια | διάφορα | σκόρπια & ανέλεγκτα Μέσα από τις σελίδες του Κυβερνοχώρου ...και όχι μόνο > Επιμέλεια: Αντιγόνη Μώρου και Σταύρος Ξ. Βαλτάς

ΣΧΟΑΑΠ Καλλονής Από την ομάδα: ΞΥΡΙΣΤΕ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΕΝΟΥΣ • Να μην καταργηθεί η παρέκκλιση των γηπέδων εντός ζώνης οικισμών (2000 m2).

• Μεταβατικές διατάξεις μέχρι και 4 χρόνια για τις παρεκκλίσεις των γηπέδων επί Εθνικών – Επαρχιακών δημοτικών οδών.

• Ευνοϊκές διατάξεις για πέτρινα ή βιοκλιματικά κτίρια προσαύξηση από 150 στα 200m2.

• Νομίμως υφιστάμενες επιχειρήσεις συνεχίζουν να λειτουργούν χωρίς χρονικό περιορισμό.

• Δυνατότητα αύξησης κλινών μέχρι 200 σε όλες τις νόμιμες ξενοδοχειακές μονάδες εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του ΕΟΤ.

• Να γίνει δεκτή η συνένωση των οικισμών σύμφωνα με την πρόταση του ΤΕΕ.

• Να μην τεθεί περιορισμός στις κλίνες ξενοδοχείων.

• Να επιτρέπονται οι γεωτρήσεις μετά από τις κατά τον νόμο απαιτούμενες εγκρίσεις των αρμόδιων υπηρεσιών.

• Να επιτρέπεται η δημιουργία άρτιων και οικοδομήσιμων κατά την § 3α γηπέδων ή συνένωση άρτιων κατά παρέκκλιση κατά την δημοσίευση του παρόντος γηπέδων για την δημιουργία γηπέδου επιφάνειας ίσης ή μεγαλύτερης των 4000 χιλιάδων m2 με πρόσωπο επί κοινόχρηστου χώρου.

• Να προστεθεί το σημείο ότι στις επιτρεπόμενες χρήσεις εντός οικισμών περιλαμβάνονται και οι βιοτεχνίες χαμηλής όχλησης. Να διατηρηθούν και να διευρυνθούν οι οικιστικές ζώνες περιμετρικά των υφισταμένων οικισμών. Δεν ακολουθήθηκε καμιά διαβούλευση για την τροποποιημένη μελέτη από την ποιότητα ζωής ούτε ενημερώθηκαν οι δημότες για την τροποποιημένη μελέτη πριν έρθει να ψηφιστεί όπως αποφασίστηκε κατά πλειοψηφία από το προηγούμενο Δημοτικό Συμβούλιο. Η μελέτη παραμένει επί της ουσίας ίδια, με χαρακτηριστικά προβλήματα όπως: 1. Την απαίτηση μετεγκατάστασης σχεδόν όλων των παραγωγικών και τουριστικών δραστηριοτήτων.

2. Την απαγόρευση εγκατάστασης βιοτεχνιών χαμηλής όχλησης εντός των οικισμών.

34

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

3. Την κατάργηση των παρεκκλίσεων για τα περιμετρικά των οικισμών οικόπεδα.

4. Την θέσπιση ιδιαίτερα αυστηρών περιορισμών στη ζώνη Natura που καταλαμβάνει και το μεγαλύτερο μέρος του πρώην Δήμου.

5. Την μη συνένωση οικισμών όπως η Αρίσβη και η Καλλονή που πρακτικά έχουν ενωθεί.

6. Τον περιορισμό στις κλίνες όλων των τουριστικών μονάδων.

Δράσεις που πραγματοποιήθηκαν από την Ομάδα Εθελοντικής Δράσης Καλλονής την άνοιξη του 2013 Συμμετοχή στο “Let’s do it Greece” Στο πλαίσιο της παγκόσμιας δράσης ‘’Let’s do it Greece” 14-4-2013 πραγματοποιήθηκαν τα παρακάτω:

Σκάλα Καλλονής Βάψιμο (παγκάκια, άγκυρα, λιμενοβραχίονας και μικροί κάδοι απορριμμάτων) - Φύτεμα λουλουδιών στο σιντριβάνι - Καθαρισμός χόρτων με χορτοκοπτικά στην παιδική χαρά και στην γύρω περιοχή. Κλάδεμα ρυχιών - Μάζεμα σκουπιδιών στην γύρω περιοχή - Συγκέντρωση κλαδιών και απορριμμάτων από τις περιοχές (κοντά στο DEL BLUE και παρατηρητήριο).

Αρίσβη Βάψιμο παγκάκια - Κόψιμο χόρτων με χορτοκοπτικά και καθαρισμός του πάρκου και της γύρω περιοχής.

Καλλονή Κόψιμο χόρτων και καθαρισμός του αύλειου χώρου του Δημοτικού Σχολείου Καλλονής - Φύτεμα λουλουδιών και περιποίηση των παρτεριών στο παρκάκι. Στις δράσεις συμμετείχαν και οι σύλλογοι: ”Αγία Άννα” Σκάλας Καλλονής, Γονέων και Κηδεμόνων Δημοτικού Σχολείου Καλλονής, ΣΕΤΑΚ Σκάλας Καλλονής και ΕΥΠΟΙΙΑ.

Ευχαριστούμε τον κ. Σαμίου Μιχάλη (Ανθοπωλείο NEW GARDEN) για την μερική προσφορά λουλουδιών, την επιχείρηση Παπουτσής- Σταυρίδης για την μερική προσφορά χρωμάτων και βερνικιών και την Κοκκινέλλη Ελένη για την προσφορά σάκων απορριμμάτων. Πιστεύουμε πως σήμερα αρκετοί πολίτες αυτής της περιοχής αποδείξαμε πως δεν έχουμε χάσει την “αισθητική” μας και πως νοιαζόμαστε και αγαπάμε τον τόπο μας και δεν μένουμε στα λόγια. Ελπίζουμε να γίνουμε περισσότεροι και οι ασυνείδητοι λιγότεροι!

Οι μαθητές προχώρησαν στην καταγραφή αστοχιών και την επισήμανση ελλείψεων στους δρόμους της Καλλονής (στη συνέχεια στάλθηκαν στη Δημοτική και Αστυνομική αρχή και περιμένουμε τις ενέργειές τους), μοίρασαν φυλλάδια δικής τους έμπνευσης και δημιουργίας στους διερχόμενους οδηγούς και συμπολίτες, συζήτησαν κι ενημερώθηκαν από τους άνδρες της Τροχαίας, βοήθησαν την κ. Σχολική Τροχονόμο στην προσέλευση κι αποχώρηση των συμμαθητών τους στο Δημοτικό Σχολείο Καλλονής.

Μέριμνα για τον βιολογικό Καλλονής Συγκέντρωση ειδών ένδυσης, υπόδησης και παιχνιδιών για τους πρόσφυγες Στις 6-4-2013 γίναμε μάρτυρες του δράματος που παίζεται καθημερινά στις κατασκηνώσεις του ΠΙΚΠΑ στη Μυτιλήνη, όπου φιλοξενούνται προσωρινά πρόσφυγες που λόγω πολέμου ή εξαιρετικά δυσμενών συνθηκών αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους. Τα λόγια είναι φτωχά να περιγράψουν το βλέμμα αυτών των ανθρώπων, την αγωνία των νέων που το μόνο που θέλουν είναι να συνεχίσουν τις σπουδές τους, το χαμόγελο και την ευγένειά τους... Μια ομάδα φίλων εθελοντών φροντίζει για το φαγητό τους. Εκείνα που είναι απαραίτητα και χρήσιμα είναι βασικά είδη ρουχισμού (για γυναίκες, άνδρες και παιδιά), από μια φούστα, ένα παλιό παντελόνι και μια μπλούζα που δεν τα φοράμε πια, ένα ζευγάρι κάλτσες και κλινοσκεπάσματα (σεντόνια, κουβέρτες, πετσέτες), μια μπάλα ποδοσφαίρου ή ένα παιχνίδι για τους μικρότερους. Γι΄ αυτό όλοι κάνουμε την προσπάθεια... Συγκεντρώνουμε ό,τι ο καθένας και η καθεμία μπορεί να φέρει και τα πηγαίνουμε στις κατασκηνώσεις του ΠΙΚΠΑ ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Κατατέθηκαν στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου προσφυγές για το ΣΧΟΟΑΠ Καλλονής. Μέριμνα για τη ρίψη τυρόγαλου στις Αλυκές Καλλονής Η οικολογική αναισθησία ορισμένων συμπολιτών μας δυστυχώς συνεχίζεται. Πιστεύουμε πως όλοι εμείς θα έχουμε τα μάτια ανοιχτά προστατεύοντας και με πράξεις τον πολύτιμο φυσικό πλούτο της περιοχής μας. Γιατί κάποιοι δεν φαίνεται να σκέφτονται ούτε το περιβάλλον ούτε και την ποιότητα ζωής που κληρονομούν στα ίδια τους τα παιδιά...

Οδική συμπεριφορά και κυκλοφοριακή αγωγή Την τελευταία εβδομάδα πριν το κλείσιμο των σχολείων για τις διακοπές του Πάσχα, η Ομάδα Εθελοντικής Δράσης Καλλονής σε συνεργασία με τους μαθητές των τμημάτων της Γ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Καλλονής, μαθητών του Δημοτικού Σχολείου Δαφίων και του ΕΠΑ.Λ Καλλονής και με τη συνδρομή ανδρών της Ο.Ε.Π.Τ.Α και του διοικητή τους κ. Μαϊστρέλλη και της Αστυνομικής Δ/σης Καλλονής, πραγματοποίησαν μια σειρά από δράσεις για την οδική συμπεριφορά και την κυκλοφοριακή αγωγή.

(οι ενέργειές μας είναι σε εξέλιξη)

Παροχή πρωινού (κολατσιού) σε μαθητές που έχουν ανάγκη, στα σχολεία της περιοχής μας. Λειτουργία κοινωνικού φροντιστηρίου Η Ομάδα Εθελοντικής Δράσης Καλλονής, στο πλαίσιο της κοινωνικής προσφοράς της και του εθελοντικού πνεύματος,, εκτός από την παροχή «κολατσιού» από τον Ιανουάριο του 2012 σε μαθητές των σχολείων της περιοχής, ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2012 τη λειτουργία ‘’Κοινωνικού Φροντιστηρίου’’ για μαθητές που διακρίνονται για τη φιλομάθειά τους, αλλά δυσκολεύονται ν’ ανταποκριθούν στις οικονομικές απαιτήσεις που έχει ένας κύκλος φροντιστηριακών μαθημάτων. Τα μαθήματα παραδίδονται σε αίθουσες του ΕΠΑΣ και ΕΠΑΛ Καλλονής από 11 εθελοντές καθηγητές/τριες σύμφωνα με πρόγραμμα το οποίο οργανώθηκε βάσει των αναγκών των μαθητών και την προσφορά των καθηγητών. Απευθύνουμε ένα θερμό ευχαριστήριο μήνυμα σ’ όλους τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι παρέχουν αφιλοκερδώς εκπαιδευτική αρωγή στους μαθητές και σ’ όλους τους συμπολίτες μας που στηρίζουν με οποιοδήποτε τρόπο τις προσπάθειές μας. Το Δ.Σ. του συλλόγου μας συγχαίρει το νέο διοικητικό συμβούλιο για την εκλογή του και ευχόμαστε ευόδωση όλων των προσπαθειών σας, που αφορούν τους κοινούς μας στόχους, σε όλα τα μεγάλα ζητήματα του τόπου μας. Θα είμαστε κοντά στο νέο διοικητικό συμβούλιο και έτοιμοι να συνεργαστούμε για τα κοινά μας οράματα. Με εκτίμηση Η Πρόεδρος Κοκκινέλλη - Γιαννή Ασανούλα

Ο Γενικός Γραμματέας Χατζηιωάννου Χριστόδουλος

Διαγωνισμός μαθητών στη Ζωγραφική ή Κατασκευή με θέμα «Καραβάκι με Πανί» Από την εφημερίδα “ΕΜΠΡΟΣ” Κυριακή 26 Μαϊου 2013 Με επιτυχία και με τις βραβεύσεις των μαθητών που συμμετείχαν και τα έργα των οποίων κρίθηκαν ως τα καλύτερα, ολοκληρώθηκε στο ισόγειο του Επιμελητηρίου Λέσβου ο Διαγωνισμός

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

35

ειδήσεις | σχόλια | διάφορα | σκόρπια & ανέλεγκτα Ζωγραφικής ή Κατασκευής με θέμα «Καραβάκι με Πανί», που διοργάνωσαν η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λέσβου και ο Λεσβιακός Όμιλος Ανοιχτής Θάλασσας (ΛΟΙΑΘ). Ο Διαγωνισμός απευθυνόταν σε παιδιά ηλικίας πέντε έως 12 ετών, μαθητές της Λέσβου που κλήθηκαν να ζωγραφίσουν ή να κατασκευάσουν ατομικά ή σε ομάδες, με υλικά της επιλογής τους, έργα πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Η δράση διοργανώθηκε στο πλαίσιο της «Aegean Regatta 2013», που φέτος θα ξεκινήσει από το Μόλυβο με διοργανωτή το ΛΟΙΑΘ. Τα σχολεία της Λέσβου ανταποκρίθηκαν και συμμετείχαν με έργα των μαθητών τους, που παραδόθηκαν στους διοργανωτές την περασμένη εβδομάδα και παρουσιάστηκαν σε έκθεση που έγινε το περασμένο Σαββατοκύριακο στο ισόγειο του Επιμελητηρίου Λέσβου, όπου την Κυριακή πραγματοποιήθηκαν και οι βραβεύσεις των καλύτερων από αυτά ανά κατηγορία νηπίων, μαθητών Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξης και μαθητών Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης Δημοτικού.

Καλλονής, καθώς και οι κατασκευές της μαθήτριας Καλλιόπης Ντινιακού και Ελένης Σκαμνιώτη από το 1ο Δημοτικό Σχολείο Μυτιλήνης.

- Στην Κατασκευή Δ΄- ΣΤ΄ τάξης δημοτικού σχολείου, βραβεύτηκαν οι εργασίες της Δήμητρας Γελαγώτη και της Ματίνας Παπαϊωάννου από το Δημοτικό Σχολείο Μήθυμνας και η ομαδική εργασία της Δ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Παπάδου - Στη Ζωγραφική Α΄ - Γ΄ τάξης δημοτικού σχολείου, βραβεύτηκαν οι εργασίες της Κωνσταντίνας Βέλου από το Δημοτικό Σχολείο Αγίας Παρασκευής, Νίκου Βερβέρη από το Δημοτικό Σχολείο Πολιχνίτου και Γιασεμής Τσολάκη, από το 3ο Δημοτικό Σχολείο Μυτιλήνης - Στη Ζωγραφική Δ΄ - ΣΤ΄ τάξης δημοτικού, βραβεύτηκαν οι ζωγραφιές της Ντανιέλας Σολομών από το 6ο Δημοτικό Σχολείο Μυτιλήνης, της Μαρίας Αναστασίου από το 1ο Δημοτικό Σχολείο Μυτιλήνης και του Φίλιππου Περγάμαλη από το Δημοτικό Σχολείο Μήθυμνας - Στην Κατασκευή νηπιαγωγείων, βραβεύτηκαν οι ομαδικές κατασκευές του 14ου Νηπιαγωγείου Μυτιλήνης, του 5ου Νηπιαγωγείου Μυτιλήνης και του Νηπιαγωγείου Βρίσας. Τέλος, βραβεία δόθηκαν στην ομαδική ζωγραφική της «Στέγης Θεοφίλου», στη Μυρσίνη - Ταξιαρχούλα Δουμούζη και κατ’ εξαίρεση στη Σταυρούλα Στενού από το Δημοτικό Σχολείο Μούδρου, απ’ όπου και θα περάσει η «Regatta 2013».

Εκδήλωση της “Ευποιίας” για τα μοναστήρια της Λέσβου Τα σχολεία που πήραν μέρος ήταν το Νηπιαγωγείο Βρίσας, το 2ο Νηπιαγωγείο Καλλονής, το 5ο Νηπιαγωγείο Μυτιλήνης, το 6ο Νηπιαγωγείο Μυτιλήνης, το 14ο Νηπιαγωγείο Μυτιλήνης, το Δημοτικό Σχολείο Μήθυμνας, το Δημοτικό Σχολείο Πολιχνίτου, το Δημοτικό Σχολείο Αγίας Παρασκευής, το Δημοτικό Σχολείο Καλλονής, το Δημοτικό Σχολείο Σκοπέλου, το Δημοτικό Σχολείο Παπάδου, το Δημοτικό Σχολείο Ιππείου, το 1ο Δημοτικό Σχολείο Μυτιλήνης, το 3ο Δημοτικό Σχολείο Μυτιλήνης και το 6ο Δημοτικό Σχολείο Μυτιλήνης. και οι βραβεύσεις που έγιναν Η επιτροπή που ορίστηκε για να επιλέξει τα καλύτερα έργα των παιδιών, αποτελούνταν από την υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Μαρία Τζουρά, τον προϊστάμενο Εκπαιδευτικών Θεμάτων της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Γιώργο Ζαφειρίου, τη σύμβουλο της 49ης Περιφέρειας Προσχολικής Αγωγής, Βασιλική Βασίλαρου, το ζωγράφο και μέλος τού ΛΟΙΑΘ και το επίσης μέλος του τελευταίου, Σοφία Βολιώτου. Τα βραβεία που δόθηκαν ανά κατηγορία ήταν: - Στην Κατασκευή Α΄ - Γ΄ τάξης δημοτικού σχολείου, βραβεύτηκε η ομαδική κατασκευή της Α΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου

36

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

27-4-2013, Δημοτικό Θέατρο Καλλονής “Γνωστά και άγνωστα μοναστήρια της Λέσβου.” Την Κυριακή 27/4/2013 στο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΛΛΟΝΗΣ έγινε εκδήλωση οργανωμένη απ την Ευποιία για τα «Γνωστά και άγνωστα μοναστήρια της Λέσβου». Παρόντες ήταν: Ο Μητροπολίτης Μηθύμνης, ο Δήμαρχος Λέσβου κ. Βουνάτσος Δ., ο Αντιδήμαρχος Καλλονής κ. Ζαφειρίου Δημήτρης, ο υπεύθυνος της λειτουργίας των Μονών Λειμώνος κ Μυρσινιωτίσσης, Παν/τος Νικόδημος Παυλόπουλος, πλήθος Ιερέων, οι πρόεδροι της Καλλονής και της Αρίσβης Ελευθερίου Θανάσης και Τσισκάκης Νικόλαος, σύσσωμο το προεδρείο της Ευποιίας, αλλά και οι πρόεδροι και μέλη των άλλων συλλόγων (ΕΘΟΚ, Σιτίζω, Μικρασιατών, Αρίσβης κλπ) καθώς και πλήθος κόσμου που γέμισαν το Δημοτικό Θέατρο. Την εκδήλωση άνοιξε η Πρόεδρος της Ευποιίας, κ. Ευαγγελία Αβαγιανού, ενώ τη χαιρέτησαν τόσο ο Δήμαρχος Λέσβου, όσο και ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Μηθύμνης. Ο κ. Χρήστος Σταυράκογλου για άλλη μια φορά έδωσε στους ακροατές του σε μια ενδιαφέρουσα ανάλυση την εικόνα των μοναστηριών διαμέσου των αιώνων σε κάθε γωνιά της Λέσβου. Δόθηκαν πολύτιμες και άγνωστες πληροφορίες που η πολύτιμη πείρα του καθηγητή έχει αντλήσει απ’ τις ιστορικές πηγές. Την

To προεδρείο των Κυνηγών, όπως συγκροτήθηκαν σε σώμα: ΠΡΟΕΔΡΟΣ :

ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ

ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ: ΑΙΒΑΛΙΩΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ:

ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΚΟΣΜΉΤΟΡΑΣ:

ΖΟΥΜΠΟΥΡΛΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

ΤΑΜΙΑΣ:

ΒΑΚΙΡΛΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ

ΜΕΛΗ:

ΜΑΡΑΓΚΟΣ ΝΙΚΟΣ ΓΕΛΑΓΩΤΗΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ Νίκος Βαρβερίδης

Παιδικά προγράμματα του Fitness Club 2-06-13, Δημοτικό Θέατρο Καλλονής

παράσταση έκλεψε η Μυρτώ Χατζηνικολάου, η οποία μας διάβασε σκέψεις του κ. Σταυράκογλου από την επίσκεψή του στο Άγιο Όρος.

Την Κυριακή 2/6/2013 έγινε στο Δημοτικό Θέατρο Καλλονής η παρουσίαση των παιδικών προγραμμάτων του Fitness Club γυμναστηρίου της Μυρσίνης Γιακουμή. Σε ένα κατάμεστο από κόσμο θέατρο τα παιδιά έκαναν την πανέμορφη επίδειξή της. Τρείς ήταν οι κατηγορίες που ήταν χωρισμένα σε ηλικίες της 4-6 ετών, 6-10 ετών και της 10 και πάνω.

Ακολούθησε το διάρκειας 55 λεπτών ντοκιμαντέρ «Ναοί και μοναστήρια στη Λέσβο», το οποίο έχει προβληθεί και από την κρατική τηλεόραση με μια οπτικοποίηση των παραπάνω. Η εικόνα και ο ήχος του τάλαντου ταξίδεψε το κοινό νοερά σε όλα αυτά τα μοναστήρια, όπου ασκητισμός και Χριστιανισμός έγραψαν την δική τους ξεχωριστή ιστορία στο νησί. Στη συνέχεια, διαβάστηκε από την αντιπρόεδρο του συλλόγου κ. Ελπινίκη Αϊβαλιώτη κείμενο, αφιερωμένο στον Άγιο Ιγνάτιο, κτήτορα της Μονής Λειμώνος. Η εκδήλωση αποχαιρέτησε τους πολυάριθμους φίλους της με τις μελωδίες της Λίας Κεφαλά στο πιάνο. Ήταν μια πολύ όμορφη εκδήλωση, διάρκειας περίπου δύο ωρών, που έδενε με το πνεύμα των ημερών και αξίζουν θερμά συγχαρητήρια για την οργάνωση στο Δ.Σ. της Ευποιίας. Νίκος Βαρβερίδης

Εκλογές Κυνηγετικού Συλλόγου Καλλονής Την Κυριακή 19/5/2013 στις 11 το πρωί στο Δημοτικό Θέατρο Καλλονής έγιναν οι εκλογές για την ανάδειξη νέου Δ.Σ του Κυνηγετικού Συλλόγου Καλλονής. Μετά απο την ψηφοφορία εκλέχτηκαν οι: Ιωάννου Μιχαήλ, Αιβαλιώτης Παναγιώτης, Γελαγώτης Ιγνάτιος, Μαραγκός Νικόλαος, Ζουμπουρλής Αναστάσιος, Καραγιάννης Δημήτρης, οι οποίοι και θα αποτελέσουν το νέο Δ.Σ. Μόλις γίνει η σύσταση σε σώμα θα σου στείλω και την σύνθεσή του.

Την εκδήλωση προλόγισε ο πρόεδρος της σχολής καράτε και δάσκαλος Kyokushin Karate κ. Χριστόδουλος Μπανέλης. Έγιναν χορευτικές επιδείξεις σε μια μεγάλη ποικιλία από μουσικά θέματα απ’ όλο τον κόσμο. Κράτησε γύρω της 2 ώρες και τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς ήταν ενθουσιασμένοι.

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

37

ειδήσεις | σχόλια | διάφορα | σκόρπια & ανέλεγκτα Εργαστήριο υγρότοπων Λέσβου Μία μέρα στον υγρότοπο της Καλλονής με τα μάτια του ερευνητή Από το Lesvos News Εργαστήριο για της Υγρότοπους της Λέσβου διοργανώθηκε από το WWF Ελλάς, το Σάββατο 1η Ιουνίου 2013, στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής με τη συμβολή της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Το σεμινάριο υλοποιείται στο πλαίσιο του εθελοντικού προγράμματος «Δίκτυο Παρακολούθησης της Κατάστασης των Υγρότοπων της Λέσβου», το οποίο υποστηρίζεται από το Σύστημα της Coca-Cola στην Ελλάδα (Coca-Cola Τρία Έψιλον και Coca-Cola Hellas), στο πλαίσιο του περιβαλλοντικού προγράμματος «Αποστολή Νερό». Στόχος του εργαστηρίου ήταν η μετάδοση τεχνογνωσίας και εμπειρίας σε ό, τι αφορά της νησιωτικούς υγρότοπους σε ενεργούς πολίτες που ενδιαφέρονται να συμμετέχουν στην παρακολούθηση των υγροτοπικών περιοχών, μέσω του συγκεκριμένου εθελοντικού προγράμματος.

ενδιαιτημάτων αποτελούν προστιθέμενη αξία για το νησί, καθώς προσελκύουν κάθε χρόνο έναν μεγάλο αριθμό τουριστών γιαπαρατήρηση ειδών και όχι μόνο. Ένα τυπικό παράδειγμα υγρότοπου είναι ο υγρότοπος της Καλλονής. Η εκδήλωση «Μία μέρα στον υγρότοπο της Καλλονής» έχει ως σκοπό, μέσα από μία σειρά δράσεων παρατήρησης της φύσης, ενημέρωσης και προστασίας, να προσκαλέσει τους κατοίκους του νησιού να εξερευνήσουν τον υγρότοπο με τα μάτια του φυσιοδίφη ερευνητή. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των εορτασμών για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος (5 Ιουνίου) και για όλους τους κατοίκους του νησιού, ενώ είναι ιδανική για οικογένειες με μικρότερα παιδιά.

Τα δεκάχρονα του “ΕΜΠΡΟΣ” Τον Απρίλιο γιόρτασε η εφημερίδα «Εμπρός» τη 10η επέτειο από τη 14η Απριλίου 2003, όταν και το «Ε» μετατράπηκε σε ημερήσια εφημερίδα. Αυτή ήταν και η αφορμή για την παρέμβαση που οργανώθηκε στην αγορά της Μυτιλήνης της 13 Απριλίου. Το σύνολο των εργαζομένων στην εφημερίδα, μαζί με τα στελέχη του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας «Επικοινωνία Αιγαίου» που εκδίδει την εφημερίδα, υποδέχονταν της Μυτιληνιούς με ένα πλατύ χαμόγελο, μια δωρεάν εφημερίδα, καθώς και άφθονο υλικό από το κατάστημα «Οδός Αλκαίου» και της εκδόσεις «Αιολίδα». Στην εκδήλωση μίλησε ο διευθυντής του, Μανόλης Μανώλας: «Πριν 10 χρόνια, όταν ξεκινούσαμε αυτήν την όμορφη περιπέτεια, δώσαμε μια υπόσχεση. Να ενημερώνουμε έγκυρα και έγκαιρα τους πολίτες. Δέκα χρόνια μετά λέμε πως τα καταφέραμε. Ανοίξαμε νέους δρόμους στο χώρο της ενημέρωσης σε όφελος του τόπου. Αυτούς τους δρόμους για τον πλουραλισμό και τη διεύρυνση της δημοκρατίας θα συνεχίσουμε να βαδίζουμε.»

Προαπαιτούμενα για τη συμμετοχή στο σεμινάριο ήταν η πρόθεση για συμμετοχή στο εθελοντικό Δίκτυο για της υγρότοπους της Λέσβου, η δυνατότητα μετακίνησης σε υγρότοπους του νησιού ανά τακτά χρονικά διαστήματα, κατοχή κινητού ή φωτογραφικής μηχανής για τη λήψη φωτογραφιών και δυνατότητα επικοινωνίας μέσω διαδικτύου.

Κυριακή 2 Ιουνίου 2013, στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής) Το WWF Ελλάς, στο πλαίσιο του εθελοντικού προγράμματος «Δίκτυο για την Παρακολούθηση της Κατάστασης των Υγρότοπων της Λέσβου» και σε συνεργασία με το προσωπικό του Κέντρου Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής και τη συμβολή της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, διοργανώνει δράση περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης για της υγρότοπους της Λέσβου. Οι υγρότοποι της Λέσβου με τη μεγάλη ποικιλία πουλιών και

38

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Η αρχή έγινε της 14 Απριλίου 2003, με το «Ε» να αριθμεί 12 σελίδες, όλες ασπρόμαυρες. Η μετακόμιση τον Ιούνιο του 2006 στις ιδιόκτητες εγκαταστάσεις της εταιρείας στον Καρά Τεπέ, συνοδεύτηκε από δύο βασικές αλλαγές. Μπήκε χρώμα στην εφημερίδα και ταυτόχρονα αυξήθηκαν οι σελίδες της, που έφτασαν της 28, ενώ σε ειδικές εκδόσεις τις 32. Η εταιρεία ξεκίνησε με έξι μετόχους, της Μιχάλη Ανδριώτη, Μανόλη Μανώλα, Παναγιώτη Μυριτζή, Μιχάλη Ορφανό, Πέτρο Πιτσιλαδή και Παναγιώτη Σελάχα. Στη συνέχεια αποχώρησε ο Μιχάλης Ανδριώτης και στη θέση του εντάχθηκε ο Στρατής Λιαρέλλης. Σήμερα, μετέχουν ακόμη εννέα εταίροι, οι Παναγιώτης Δήσσος, Άρης Ελευθερίου, Παναγιώτης Π. Μαντζώρος, Παναγιώτης Ε. Μαντζώρος, Στρατής Μπουχλής, Γιάννης Πετρέλλης, Στρατής Σγουρέλλης, Κώστας Σκαρλάτος και Ασπασία Φορμεντίνη. Το καλοκαίρι της 2007 ιδρύεται ο εκδοτικός οίκος «Αιολίδα» και τυπώνεται το πρώτο βιβλίο του στις ίδιες εγκαταστάσεις με την εφημερίδα. Της 14 Ιουλίου 2007 «γεννιέται» ως ένθετο στο «Ε» το 15νθήμερο περιοδικό ποικίλης ύλης «View», ενώ λίγους

μήνες μετά, τον Ιανουάριο του 2008, δημιουργείται το αθλητικό έντυπο, το «Εμπρός Sport», που έκτοτε συνοδεύει κάθε Τρίτη το φύλλο της εφημερίδας. Η «Επικοινωνία Αιγαίου Α.Ε.» έκανε τον Αύγουστο του 2009 το παράρτημα του «Ε», το βιβλιοπωλείο «Οδός Αλκαίου».

Γράφει μια ομάδα εθελόντριες για τον καθαρισμό του κοιμητηρίου Αγαπητό περιοδικό, Με αφορμή το προηγούμενο τεύχος σας που κυκλοφόρησε, πήραμε το θάρρος να σας γράψουμε για το θέμα της καθαριότητας του νεκροταφείου Καλλονής. Καλή και άξια η προσπάθεια του Συλλόγου «Ευποιία» για το έργο που επιτελεί εδώ και χρόνια, όμως πρέπει να γίνει λόγος και για τον εθελοντισμό και την προσπάθεια κάποιων γυναικών, που βλέπονταςτην άθλια κατάσταση του νεκροταφείου αποφάσισαν να δράσουν.

Δεν θα σας κουράσουμε με περιττά λόγια αλλά πρέπει να αναφερθούν κάποιες ενέργειες που έγιναν σχετικά με την καθαριότητα. Οι εργασίες ξεκίνησαν τον Μάρτιο και ολοκληρώθηκαν λίγο πριν το Πάσχα. Κόπηκαν κλαδιά δέντρων και δέντρα που ήταν επικίνδυνα. Ασβεστώθηκε ο γύρω τοίχος και μαζεύτηκαν σωροί από χώμα που υπήρχαν σε διάφορα σημεία καθώς και μάρμαρα παλιών μνημείων. Βάλαμε πινακίδες για την τήρηση της καθαριότητας, αγοράστηκαν κάδοι και μπήκαν σ’ όλο τον χώρο για τη συγκέντρωση σκουπιδιών, τέλος αγοράστηκε λάστιχο αρκετών μέτρων για το πλύσιμο των μνημείων και του υπόλοιπου χώρου. Πρέπει να ευχαριστήσουμε όλους εκείνους που με τη συνδρομή τους βοήθησαν στο να πραγματοποιηθούν. Συγκεντρώθηκε ένα αξιοσέβαστο ποσό από τους συγγενείς των θανόντων για όλες αυτές τις εργασίες. Για τις αγορές και τις πληρωμές των εργατών έχουμε κρατήσει τις σχετικές αποδείξεις. Δεν επιδιώκουμε και δεν επιθυμούμε δημοσιοποίηση των ονομάτων μας, απλώς προσπαθήσαμε να συμμορφώσουμε έναν χώρο που δείχνει τον πολιτισμό ενός τόπου. Ακούσαμε σχόλια από πολλούς, όπως πολλοί ήταν κι αυτοί που μας ευχαρίστησαν, δεν πτοηθήκαμε, εμείς συνεχίζουμε να βοηθάμε τον τόπο μας γιατί τον αγαπάμε. Ευχαριστούμε που θα διαβάσετε αυτή την επιστολή και ελπίζουμε να γράψετε κάτι στο περιοδικό σας για την προσπάθειά μας.

Η ΤΑΧΥΤΕΡΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

> του Γιώργου Πραγκαστή

Γρηγορία όνομα&πράμα Η

Γρηγορία Κεραμιδά, δεύτερη κόρη των συμπατριωτών μας Γιάννη Κεραμιδά και Ιωάννας Χατζηδιάκου, είναι την στιγμή που γράφεται αυτό το αρθράκι η ταχύτερη γυναίκα στην Ελλάδα! Από τις αρχές Ιουνίου του 2013 η Γρηγορία έχει κιόλας (καθώς η σεζόν του ανοικτού στίβου βρίσκεται ακόμα στο ξεκίνημά της) τις καλύτερες μέχρι στιγμής επιδόσεις στη χώρα μας για την τρέχουσα χρονιά, τόσο στα 100 μ. όσο και στα 200 μ. γυναικών. Στα 23 της χρόνια – κι αυτά όχι ακόμη συμπληρωμένα – η Γρηγορία έτρεξε πριν από λίγες μέρες, και σε διάστημα μίας εβδομάδας, απανωτά σε 11.78 τα 100 μ. (την 1η Ιουνίου στα «Παπαφλέσσεια», στην Καλαμάτα) και σε 23.82 τα 200 μ. (στις 8 Ιουνίου στα «Βενιζέλεια», στα Χανιά), επιδόσεις που αποτελούν, φυσικά, και ατομικά της ρεκόρ. Έχοντας ξεκινήσει, από τότε που ήταν ακόμα μαθήτρια στην Καλλονή, σαν αθλήτρια του Αρισβαίου Καλλονής (με προπονητή τον Στρατή Βαβαλέρο), έχει φθάσει τώρα, ενώ σπουδάζει νηπιαγωγός, να είναι το πιο προβεβλημένο όνομα ενός ιστορικού συλλόγου όπως ο ΜΕΑΣ Τρίτων Θεσσαλονίκης. Γυμνάζεται κυρίως με τους αδελφούς Τζελέττα, ενώ στο γκρουπ των προπονητών της είναι ακόμη ο Γιώργος Κουτσοθεοδώρου, ο Θεόπιστος Μαυρίδης, αλλά και ο παλιός πρωταθλητής στα σπριντ Γιώργος Θεοδωρίδης. Την ερχόμενη Κυριακή το απόγευμα, σε τέσσερις μέρες δηλαδή από τώρα, η Γρηγορία – σαν μέλος της Εθνικής Ομάδας – θα λάβει μέρος στην πιο σημαντική κούρσα τής έως τώρα καριέρας της, στο θρυλικό και άκρως στιβικό Gateshead (κοντά στο Newcastle) της Αγγλίας, στα πλαίσια της Super League (της ανώτατης κατηγορίας χωρών) του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Εθνικών Ομάδων Στίβου που διεξάγεται εκεί το Σαββατοκύριακο - του Μπρούνο Ζάουλι, όπως ήταν γνωστό στους παλαιότερους. Η Γρηγορία θα τρέξει 200 μ., αν και είχε δικαίωμα να τρέξει και στα 100 μ., αφού με απόφαση του ΣΕΓΑΣ κάθε Έλληνας αθλητής θα αγωνισθεί σε ένα μόνο αγώνισμα. Αντίπαλοί της θα είναι αθλήτριες (μία από κάθε χώρα) από τις 12 κατά τεκμήριο ισχυρότερες στιβικά χώρες της ηπείρου. Όπως αντιλαμβάνεται εύκολα ο καθείς, παρά την τεράστια πρόοδο που έχει σημειώσει η Γρηγορία εντός συνόρων, η μέχρι στιγμής επίδοσή της θα ωχριά εκεί, μπροστά στους χρόνους που οι αθλήτριες της Γαλλίας, της Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Αγγλίας (επί παραδείγματι) έχουν στα πόδια τους. Στα χαρτιά όλες οι αθλήτριες εκεί, και οι 11 σύμφωνα με τις φετινές λίστες της IAAF, θα σταθούν στους βατήρες με καλύτερες επιδόσεις από το καμάρι της Καλλονής... Όμως η Γρηγορία, κατά την ταπεινή μας γνώμη, έχει δυνατότητες πολύ περισσότερες από το 23.50 το οποίο η ίδια έχει βάλει, σύμφωνα με δηλώσεις της, ως στόχο της για φέτος στα 200 μ., μαζί φυσικά με την συμμετοχή της στους Μεσογειακούς Αγώνες του φετινού καλοκαιριού. Ανταγωνισμός σαν αυτόν που θα συναντήσει στην Αγγλία, όπου ειρήσθω εν παρόδω η Εθνική μας ομάδα θα μάχεται για την

40

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

παραμονή της στις 12 καλύτερες ομάδες της Ευρώπης, άρα υπάρχει και ομαδικό κίνητρο, είναι ανώτερος κατά πολύ από αυτόν των Βαλκανικών ή Μεσογειακών Αγώνων. Είναι επομένως απολύτως πιθανόν, μία αθλήτρια που το “λέει η καρδιά της”, όπως η Γρηγορία, να επωφεληθεί από έναν τέτοιο ανταγωνισμό και να κάνει επίδοση (παίρνοντας ταυτόχρονα και “χρυσούς” βαθμούς για την Ελλάδα) που θα εκπλήξει πολλούς... Όταν θα διαβάζετε αυτό το άρθρο, τα αποτελέσματα θα έχουν γίνει προ πολλού γνωστά. Κρυφή μας ελπίδα είναι η Γρηγορία να έχει εκπλήξει τους πάντες σε τέτοιο βαθμό, ώστε ακόμα κι αυτήν την πόρτα (κι ας ακούγεται σαν ιεροσυλία) του φετινού κορυφαίου θεσμού, του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Στίβου (Μόσχα, 12-18 Αυγούστου 2013) να χτυπήσει! Να το θυμάστε: η Γρηγορία μπορεί φέτος να κατεβεί κάτω από τα 23 δευτερόλεπτα στα 200 μ. !!! Κι αν αυτό δεν γίνει τώρα, στο μέλλον θα γίνει οπωσδήποτε... Με τη βοήθεια του Θεού, να μείνει μακριά από σοβαρούς τραυματισμούς μόνο...

Ανθρωπισμός

η σελίδα των νέων

ή βαρβαρότητα > Συνέντευξη στη Ράνια Βαλτά

ς για το αβεβαιότητα , ς η ίσ ρ κ ρχουν Εν καιρώ ισμού, υπά μ το α ι α κ ό φάρο αύριο αλλά λούν φωτειν τε ο π α υ ο π ς για άνθρωποι ς και αγάπη ά ρ ο φ σ ο ρ π ς νθρωπος ανιδιοτελού ας τέτοιος ά ν Έ . ο π ω ρ θ ότητα τον συνάν υ με ταπειν ο π ς τή α τρ α-Σ βρίσκεται είναι ο παπ ηθά όποιον ο β η σ η ν ρ ά ζί του και αυταπ νία μου μα ω ιν ο ικ π ε Η υγχρόνως σε ανάγκη. ζωής και σ α μ η θ ά μ ήταν ένα για μένα. μεγάλη τιμή

Ο «Αγκαλιά» ιδέα της ΜΚ η ε σ η ίν κ ξε οηθείας; Ρ.Β.: Πώς έρει χείρα β φ σ ο ρ π ς ύ ιο και σε πο ησε επίαλιά» ξεκίν γκ Α « Η ς: ρχε πολύ παπα-Στρατή πίσημα υπή νε α ια α έβ β , 9 κόσμο που σημα το 200 νεται στον ύ θ ευ π Α . ας, πατρίπιο μπροστά τως θρησκεί η πλειτή ρ ξα νε α έχει ανάγκη δύο χρόνια . Πριν από υ λο ύ φ τες, τα δύο ι α κ δας ταν μετανάσ ή υ ο μ σ ό κ τραφεί. Το ονότητα του ι έχουν αντισ ο ρ ό ι ο α νι γύρω ό τελευταία χρ άμε είναι ντόπιοι από τη θ η ο ό απ όπου 95% όσων β σί αλλά και νη το λο ό ό ει βοήθεια περιοχή, απ με προσφέρ υ ο χ Έ ν . η γκ ν Αθήνα, τη υπάρχει ανά ν Λήμνο, τη τη ό π α . ς α υ ρ ο νο σε ανθρώπ ω από τα σύ α αλλά και έξ σ ίτ εν μ υ γο Η ετε βρει ύς φορείς έχ γο; ο ικ π το ς υ οιο ωπικό σας έρ Ρ.Β.: Από π στο φιλανθρ η σ τα σ ά ρ α μας συμπ φορείς δεν ί ο ικ π το ι ς: Ο ί έχουν παπα-Στρατή ς οι άνθρωποι στο νησ μω «Αγκαβοήθησαν, ό αμέριστα στο έργο της θεί ύναμη. συμπαραστα έχουν δώσει πολλή δ είναι ας προσπάθεια λιάς» και μ ν τη τή υ α οί του ς σε νών, οι Γιατρ Αρωγοί μα η θ Α ή π ο κ χιεπισ επίσης η Αρ Α. ά και η ΟΛΣ λλ α Κόσμου αντιδράσεις ρατσιστικές τε α σ ή ντ Ρ.Β.: Συνα ωπίσατε; ς τις αντιμετ ώ π ι, να ν α ι, κα φωνές μένες μόνο νω ο εμ Μ ς: άλι να παπα-Στρατή ένες. Βέβαια θέλω π μ ριμ άει μόνο ατάκτως ερ » δεν βοηθ ά λι α γκ Α « η έφτασε τονίσω ότι Έλληνες. Δεν ρκεί ς ίω ρ υ κ ά α αλλ μετανάστες, ην βοηθηθεί με. ς που να μ υ ά ο σ εμ ή θ ε η σ ο β ίς κανε να τον α έσ μ τα ε μ χα βέβαια να εί

Ρ.Β.: Εμείς οι νέοι πώ ς μπορούμε να στηρ ίξουμε την «Αγκαλιά»; παπα-Στρατής: Εσ είς οι νέοι, οι ντόπ ιοι πρέπει να ανοίξετε τα μάτια σας να δείτε ότι υπ άρχουν άνθρωποι σε ανάγ κη δίπλα μας. Μην παίρνετε εμάς ως παράδειγμ α και κοιτάτε μόνο το δικό σας καλό, το χρήμα, τα υλικά αγαθά κα ι όχι τον συνάνθρωπο. Αυτό που χρειάζεται η «Α γκαλιά» είναι ένα πακέτο μα καρόνια, ένα μπουκά λι νερό, δοσμένα όμως με αγ άπη!

Ρ.Β.: Εκτός από τη ν προβολή της «Α γκαλιάς» τους Λέσβιους χα ροποίησε και η άν οδος της ΑΕΛΚ στην Α΄ Εθνικ ή, πώς σχολιάζετε το γεγονός αυτό; παπα-Στρατής: Ό,τι γίνεται καλό για το νησί και προάγει τον τόπο μα ς, είναι τιμή και κα μά ρι για όλους μας. Περιμέ νουμε από την ομάδ α ακόμα μεγαλύτερες διακρ ίσεις, χαρά μας θα είναι να τη δούμε να παίζει και στην Ευρώπη. Όχ ι μόνο γιατί προάγεται ο Αθ λητισμός και η άμιλλ α αλλά γιατί προβάλλεται ο τόπος μας, ο οπ οίος έχει ανάγκη από προβολ ή. Πιστεύω ακράδα ντα ότι η Λέσβος είναι το ωρα ιότερο νησί και ότι οι κάτοικοι της έχουν μεγά λη καρδιά σαν το Αι γαίο και ότι, αν δεν είχε αδικ ηθεί από τους διοικ ήσαντες, η μοίρα της θα ήταν τελείως διαφορετικ ή. Κλείνοντας θέλω να πω ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο, αλλά μπορούμε να δώσουμε ελπίδα στους συνα νθρώπους μας για την επόμενη μέρα, αλλά κα ι χαμόγελο στα μικρ ά παιδιά, που είναι η άνοιξη του κόσμου.

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

41

κοινωνική ζωή βαπτίσεις Η Ελένη Γαληνού και ο Γεώργιος Καραγιαννόπουλος βάπτισαν τον γιο τους και του έδωσαν το όνομα Απόστολος. Η Χρύσα Κωνσταντιδέλλη και ο Μιχάλης Καταξινός βάπτισαν τον γιο τους και του έδωσαν το όνομα Ιγνάτιος Η Γεωργία Μυλωνά και ο Σάββας Κουρουτσάλτης βάπτισαν τον γιο τους και του έδωσαν το όνομα Σάββας. Να τους ζήσουν.

γάμοι Η Έλλη Μίαρη και ο Γιάννης Γρημάνης παντρεύτηκαν με πολιτικό γάμο στην Καλλονή. Η Θεοφανία Ναούμ και ο Γιάννης Χατζηγιαννιδέλλης παντρεύτηκαν με πολιτικό γάμο στην Καλλονή. Η Ασπασία Κικιρίκου και ο Παναγιώτης Πετριτζικλής παντρεύτηκαν με πολιτικό γάμο στην Καλλονή. Να ζήσουν ευτυχισμένοι.

“Πέθανε ο Νίκος ο Βακιρλής” Μ’ αυτή τη φράση «πέθανε ο Νίκος ο Βακιρλής» που τη συνόδευε η έκφραση λύπης, στενοχώριας και άφατου πένθους, διαδόθηκε η θλιβερή είδηση στο λεκανοπέδιο της Καλλονής. Και παρά το γεγονός ότι όλοι περίμεναν το επικείμενο τέλος, αφού τον τελευταίο καιρό ο μεταστάς βρισκόταν κατάκοιτος και απόμακρος απ’ το περιβάλλον, παρ’ όλα αυτά στο άκουσμα της είδησης κανείς δεν ήθελε να το πιστέψει. Γιατί ο Νίκος ήταν αγαπητός σε όλους μας, ήταν ο άνθρωπος της προσφοράς, ένας κοινωνικός και πολιτιστικός παράγοντας, αφθάστου μεγαλείου, ήταν ένας αγωνιστής της ζωής, που από μικρός κατάλαβε ότι για να πετύχεις και να προδεύσεις χρειάζεσαι προσπάθεια, απαιτείται αγώνας, μαζί με επίπονη και σκληρή δουλειά. Ο Νίκος έμεινε ορφανός από μητέρα, όταν ήταν μικρό παιδί και, μόλις έβγαλε το δημοτικό σχολείο, μαθήτεψε στην τέχνη του υποδηματοποιού κοντά σε συγγενείς του. Ήταν έξυπνος και ικανός καθώς, έφηβος πια, είχε γίνει ένας καλός κάλφας, σύμφωνα με τα κρατούντα της εποχής εκείνης, οπότε δειλά δειλά βγήκε «στην πιάτσα» με καλές προϋποθέσεις.

πένθη Πέθανε στο Κεράμι η Κατίνα Κατανάκη συζ. Ζαφειρίου στις 10-4-13 Πέθανε στη Σκάλα Καλλονής η Ιφιγένεια Θεοδοσίου συζ. Εμμανουήλ στις 19-4-13 Πέθανε στην Καλλονή ο Ευστράτιος Μανώλης του Γαβριήλ στις 26-4 13. Πέθανε στη Καλλονή ο Δημήτριος Ψαραδέλλης του Στυλιανού στις 2-5-13. Πέθανε στη Καλλονή ο Γεώργιος Αντωνιάδης στις 9-5-13. Πέθανε στη Καλλονή η Αφροδίτη Μυτάκου στις 11-5-13. Πέθανε στη Σκάλα Καλλονής η Ευθυμία Τσεσμελή στις 26-513. Πέθανε στα Δάφια ο Νικόλαος Βακιρλής στις 16-5-13. Πέθανε στα Δάφια η Μελπομένη Μπάνη Βογιατζή στις 1-6-13. Βίωσε τον θάνατο του αγαπημένου της γιου Μιχάλη Βογιατζή. Πέθανε στη Καλλονή η Μαρία Γανώση στις 8-6-13. Πέθανε στη Καλλονή ο Μενέλαος Καραμπέτσος στις 13-6-13. Θερμά συλλυπητήρια.

42

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Ο αλησμόνητος Νίκος (δεξιά) μαζί με τον φίλο του Χ. Κοντό σε εκδήλωση της Α.Ε.Λ.Κ. Δόθηκε ολοκληρωτικά στο επάγγελμα, μετά την απόλυσή του από τον στρατό, συγκεντρώνοντας στο πρόσωπό του ικανή και επώνυμη πελατεία καθώς ήταν κοινωνικός, αλτρουϊστής, γλυκομίλητος και ευχάριστος στις νεανικές συντροφιές της Καλλονής, όπου πρωτοστατούσε στα γλέντια μια και ήταν καλλίφωνος.

Παράλληλα συμμετείχε στις εκκλησιατικές χορωδίες και για αρκετά χρόνια έψαλλε σε διάφορους ναούς, κυρίως στα Δάφια, όπου εγκαταστάθηκε, όταν παντρεύτηκε, ύστερα από σφοδρό έρωτα, την εκλεκτή της καρδιάς του, την Ειρήνη Χατζημπελαντέρη, με την οποία δημιούργησε μια άριστη και υποδειγματική οικογένεια. Ο Νίκος όμως ήταν, όπως γράψαμε, άνθρωπος της προσφοράς στην κοινωνία, η αγοραία έκφραση «άστα αυτά και κοίτα τη δουλειά και την οικογένειά σου» δεν τον άγγιξε ποτέ. Είχε μέσα του, βαθειά ριζωμένο, το αίσθημα της αλληλεγγύης προς τον συνάνθρωπο, με αυτές τις δυνάμεις που διέθετε. Συμμετείχε ενεργά στα δρώμενα της αθλητικής οικογένειας του τότε «Αρισβαίου» Καλλονής και αργότερα έβαλε τη σφραγίδα του στην ίδρυση του «Απόλλωνα» Δαφίων, του οποίου η σταδιοδρομία στη συνέχεια ήταν αξιοζήλευτη. Κι ακόμα πρωτοστάτησε στη συγχώνευση του «Αρισβαίου» και του «Απόλλωνα», απ’ την οποία προήλθε η Αθλητική Ένωση του Λεκανοπεδίου Καλλονής (ΑΕΛΚ), η οποία ως γνωστόν έφθασε στα ανώτερα κλιμάκια της ποδοσφαιρικής Ελλάδας, μια σπουδαία διάκριση, που δεν πρόλαβε να τη χαρεί και να τη γιορτάσει, όπως εκείνος ήξερε. Σημαντική ήταν η συμμετοχή και προσφορά του στον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, στην εκπαίδευση, καθώς και στον προσκοπισμό. Ήταν, λοιπόν, ο Νίκος ο Βακιρλής ένας διακριτός άνθρωπος με προσφορά στην κοινωνία, που έζησε και υπηρέτησε με πολλή αγάπη και αφοσίωση. Στις λεπτομέρειες της ζωής του ήταν και η αγάπη του για το τάβλι, όπου έβαζε όλη του την τέχνη, την οποία διαφήμιζε κατάλληλα με τα καλόγουστα αστεία του, διανθίζοντας το «ταβλικό» λεξιλόγιο με διάφορες εκφράσεις που έκαναν την ατμόσφαιρα διασκεδαστική και χαρούμενη καθώς είχε πηγαίο χιούμορ. Όπως έμαθα, ο συμπαίκτης και καλός του φίλος, ο παπα-Μανώλης απ’ τον Μεσότοπο, έβαλε μαζί του στον τάφο και ένα τάβλι.

Στην εξόδιο ακολουθία, που έγινε στην εκκλησία των Δαφίων, συνέρρευσε πλήθος κόσμου απ’ όλο το λεκανοπέδιο, που πήγε ν’ αποχαιρετήσει τον φίλο, τον αγωνιστή, τον ήρωα της ζωής, τον σπουδαίο άνθρωπο, τον οραματιστή, τον προδευτικό, που αποτελούσε παράδειγμα προς μίμηση. Γράφοντας αυτά τα λόγια θεωρώ ότι ξεπλήρωσα ένα χρέος απέναντί του, γιατί τον έζησα από κοντά, πήγαινα στο υπέροχο περιβόλι του, καθόμαστε με τις ώρες και κουβεντιάζαμε και, παρά τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε, είχε τα θάρρητά του στον «γέροντά» του, όπως έλεγε τον προφήτη Ηλία και μου έδειχνε το ξωκκλήσι του στον παρακείμενο ομώνυμο λόφο, που το είχε ιδρύσει ο Κυνηγετικός Σύλλογος Καλλονής, με τη δική του φροντίδα. Πάντα με συγκινούσε με το καλωσόρισμά του και με τα καλά του λόγια, όταν αναφερόταν στα βιβλία μου και ιδιαίτερα στο περιοδικό, το οποίο διάβαζε με πάθος και κάθε χρόνο θα έδινε την καθιερωμένη προσφορά του. Προσωπικά θα μου λείψει, όταν το καλοκαίρι δεν θα τον συναντήσω στο στέκι του, στην πλατεία. Όμως κανείς δεν είναι αθάνατος. Ο Νίκος άφησε πίσω του ένα καλό όνομα στην κοινωνία της Καλλονής και έτσι θα τον θυμόμαστε όλοι. Πέθανε στις 16 Μαϊου σε ηλικία 86 ετών. Κλείνοντας αυτό το σημείωμα για τον αλησμόνητο Νίκο Βακιρλή πρέπει, θέλω να γράψω ότι ήταν ένα φωτεινό παράδειγμα καταξιωμένου στην κοινωνία ανθρώπου. Χωρίς να τον ακολουθούν οικογενειακές ετικέτες, με τα λίγα γράμματα που έμαθε, χωρίς οικονομικές ανέσεις, κατόρθωσε να ορθώσει το ανάστημά του και να προσφέρει ανεκτίμητες υπηρεσίες στην ιδιαίτερη πατρίδα μας. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκέπασε. Στα παιδιά του, τον Αριστείδη και τον Λευτέρη, ευχόμαστε να έχουν υγεία και να τιμούν τη μνήμη του. Χρήστος Ι. Τραγέλλης

ανακοινώσεις Συγχαίρουμε τον ανιψιό μας, Νικόλαο Λογιώτατο, που επέλεξε να υπηρετήσει την ιατρική στη γενέτειρά του, Καλλονή. Ευχόμαστε καλή σταδιοδρομία. Βασίλης και Ρίτσα Παπαναγιώτου H Ρουμελιώτου Μυρσίνη αφού εκπόνησε διδακτορική διατριβή, υπέστη δημοσίως την επι διδακτόρια δοκιμασία και ανηγορεύθη διδάκτωρ του Τμήματος Κοινωνιολογίας με βαθμό “Άριστα” Με εκτίμηση, Ανθούλα Παρμακέλλη-Ρουμελιώτου

προσφορές στο περιοδικό Βαλτά Ελένη ...................................... €20 Βαλτά Ουρανία .................................. €20 Μπάνη Μαρία .................................... €20 Δουραμάνη Μυρτώ .......................... €20 Δουραμάνη Μαρία ............................ €20 Δουκέλλης Αντώνιος ........................ €20 Κωλέτης Κωνσταντίνος .................... €50 Κασιώτης Μιχαήλ ............................. €20 Ψαραδέλλη Αφοι ............................ €100 Ψιάχου Ελένη .................................... €30 Βακιρλής Αριστείδης ...................... €100 Στη μνήμη του πατέρα του Νικολάου Λεμονιάς Άννα ................................. $100 Κομνινόγλου Χρύσα .................. $100 AU Συρίγος Χαράλαμπος ...................... $100 Μαλακού Αγγελική ........................... €20 Κέλμαλης Αλέξανδρος ................... €120

το πολιτιστικό διήμερο του Συλλόγου μας τον Αύγουστο Ο Σύλλογος Καλλονιατών σας περιμένει στο πολιτιστικό διήμερο που διοργανώνει στις 16 και 17 Αυγούστου με θέατρο, μουσική, χορό και βέβαια τη Γιορτή της Αντάμωσης στην Αγία Τριάδα.

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

43

[βιβλίοπαρουσίαση] Μόλις κυκλοφόρησε το εικοστό τρίτο βιβλίο του ακούραστου ερευνητή, ευγενούς λάτρη της Καλλονής και φίλου δασκάλου Στρατή Μισγίρη με τον τίτλο “Νέα ιστορικά της Καλλονής, Δημόσιες Υπηρεσίες” συνέχεια του από το 2003 βιβλίου του “Ιστορικά της Καλλονής, Τράπεζες και Οργανισμοί” και του από το 1974 του ιδίου με τον τίτλο “Ιστορία της Καλλονής”. Στο καινούριο βιβλίο καταγράφονται σημαντικά ιστορικά στοιχεία σχετικά με την εγκατάσταση και λειτουργία στην Καλλονή των υπηρεσιών: Δ.Ο.Υ. (Οικονομική Εφορία - Δημόσιο Ταμείο), Ειρηνοδικείο, Δασονομείο, Αγροφυλακή, Κτηνιατρείο, Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης, Πυροσβεστική, Αστυνομία και Κέντρο Υγείας. Ο Στρατής Μισγίρης, ερεύνησε αρχεία εφημερίδων, υπηρεσιών, της Κοινότητας και του Καποδιστριακού Δήμου Καλλονής καθώς και τους Κώδηκες της επί Τουρκοκρατίας Δημογεροντίας της Αχερώνης Καλλονής. Ενδεικτικό είναι το σχετικό πρακτικό που παρατίθεται στο βιβλίο, σε φωτοτυπία αλλά και σε αντιγραφή, από τη σελίδα 67 του Κώδηκα της Αχερώνης με τίτλο “Κανονισμοί-ΑποφάσειςΠρακτικά Δημογεροντίας και Σχολείων”, σύμφωνα με το οποίο στις 29 Απριλίου 1884, οι Δημογέροντες: Παύλος Αναστασιάδης, Αντώνιος Χρ. Δουρουδόγλου και Σταυράκης Καρέκος προσλαμβάνουν τους: Δημήτριο Ι. Γούναρη, Παναγιώτη Ι. Καριώτη, Ευθύμιο Εμμανουήλ Φώνιανη, Ηρακλή Μ. Θεοδωράκη και Στυλιανό Χριστόφα για να “περιποιῶνται δεόντως τήν ἐπιτόπιον πυροσβεστικήν μηχανήν, ὅπως διατελῆ αὕτη ἀείποτε εἰς καλλίστην καί ἐντελῶς πρός χρῆσιν κατάστασιν, καί ἐπαγρυπνῶσι ἐντατικῶς, ἵνα ὧσι πάντοτε ἕτοιμοι εἰς ἔγκαιρον ἐκτέλεσιν τοῦ καθήκοντος αὐτῶν ἐν οἵᾳ περιπτώσει ἐπαπειληθῇ (μή γένοιτο!) πυρκαϊά εἰς ὁποιονδήποτε μέρος, εἴτε ἐντός εἴτε ἐκτός ἐπί τῶν ὁρίων τῆς Κωμοπόλεως ταύτης”. Στο βιβλίο καταγράφονται οι επίπονες, αξιέπαινες και ανιδιοτελείς προσπάθειες των προγόνων μας για την ανάπτυξη της Καλλονής και είναι επίκαιρο στις μέρες μας, κατά τις οποίες σταθήκαμε αδύναμοι να υπερασπισθούμε την παραμονή του Δήμου Καλλονής με τις υπηρεσίες και τους οργανισμούς, δημόσιους και ιδιωτικούς. Συγχαίροντας τον Στρατή Μισγίρη για το εξαίρετο, χρήσιμο και ιστορικά ακριβές βιβλίο του, εύχομαι συνέχιση της συγγραφής του και αντιγράφω από αυτό μερικά σημεία από την σχετική παράγραφο για το πρόσφατο κλείσιμο της Δ.Ο.Υ. Καλλονής:

ΝΕα ιστορικΑ της ΚαλλονΗς

Στρατή Μισγίρη “Ο Καλλικρατικός νόμος, που προέβλεπε τη συρρίκνωση των δημοσίων υπηρεσιών της Λέσβου, με συγχωνεύσεις και καταργήσεις, για λόγους οικονομίας, χτύπησε βάναυσα και την Καλλονή. Δεν αρκέστηκε στη συγχώνευση του Δήμου, ιδρύοντας έναν Δήμο-τέρας για όλο το Νησί, αλλά μετά την κατάργηση του ΟΤΕ, παρόλο που στεγαζόταν σε ιδιόκτητο οίκημα, και την αποψίλωση των υπηρεσιών της ΔΕΗ και του ΙΚΑ, είχε αποφασισθεί και η κατάργηση της ΔΟΥ... Στις 9 Μαρτίου 2012 έγινε λαϊκή συνέλευση παραγόντων και πολιτών στο Δημοτικό Θέατρο Καλλονής με θέμα την κλιμάκωση των αντιδράσεων. Συγκροτήθηκε επιτροπή αγώνα και εστάλησαν ψηφίσματα στους αρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες... Ακολούθησαν καταλήψεις δημοσίων υπηρεσιών, κλείσιμο δρόμων, διάφοροι άλλοι δυναμικοί τρόποι διαμαρτυρίας, ακόμα και ένδικα μέσα για ακύρωση της απόφασης... Η κυβερνητική απόφαση όριζε το κλείσιμο της Εφορίας στις 14 Ιανουαρίου 2013. Και ήταν αμετάκλητη. Την προηγούμενη μέρα κλειδώθηκε με χοντρή αλυσίδα η είσοδος και μπήκε μπροστά ένας μεγάλος βράχος. Με καταδρομικού τύπου επιχείρηση, τα χαράματα της Κυριακής, 20-1-2013 και άκρα μυστικότητα, οργανώθηκε η μεταφορά του αρχείου στη Μυτιλήνη. Με την παρουσία αστυνομικής δύναμης 50 ανδρών, έκοψαν την αλυσίδα, μετακύλησαν το βράχο και με φορτηγά μεταφορικής εταιρείας έγινε βίαια και αυταρχικά η μεταφορά των υπολογιστών και γενικά του αρχείου, χωρίς πρωτόκολλα παραλαβής, με κίνδυνο να χαθούν χρήσιμα στοιχεία φορολογουμένων και προσωπικών δεδομένων. Δεν μπήκε όμως ταφόπετρα στη Δ.Ο.Υ. Καλλονής. Οι ενέργειες για επαναφορά της δεν πρέπει να σταματήσουν. Η ελπίδα δεν εξέλειπε!” Αριστείδης Στυλ. Κυριαζής

aristeidis2007@gmail.com

Η Δ.Ο.Υ. Καλλονής στις 21-01-2013

Διαφημιστικές Ειδήσεις

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

45

46

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ