ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ τεύχος 170

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ Ταχ.Γραφείο

ΚΕΜΠΑ Αριθμός Άδειας 5 3 73

ΤΑ ΚΑΛΛ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΩΝ ΛΕΣΒΟΥ

Έτος 37ο - Τεύχος 170 Ioύλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2017

ΝΙΑΤΙΚΑ Σπύρου Δοντά 10, 117 43 Μακρυγιάννη

Περιεχόμενα Πρώτη σελίδα........................................................................................................2 Τα εν οίκω...Οι δραστηριότητες του συλλόγου μας................................3 Σεπτέμβριος & «πρωτοχρονιά» Tρύγος, κρασί&ι Διόνυσος ..................4 Προβλήματα του τόπου μας Οι πλημμύρες στην Καλλονή ......................................................................6-7 Iστορικές διαδρομές Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΙΣΣΑΣ ....................................................................................8-9 λογοτεχνία Ο Πλάτανος του Λουτρού........................................................................10-11 Πολιτιστικό Kαλοκαίρι Γιορτή της Αντάμωσης....................................................................................12 Μουσικοθεατρική Παράσταση «Στα μονοπάτια του Έρωτα» ........................................................................13 Τρεις ιστορίες με ψάρια ................................................................................14 Αναμνήσεις από χρόνια περασμένα Μέρος 1ο ......................................15 Αφιέρωμα Στη ρότα των πουλιών..............................................................................16-17 Επιστημονικά θέματα ......................................................................................18 Συνταγή ..............................................................................................................19 Η Ζωή στα χωριά μα ........................................................................................20 ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΧΙΩΤΕΛΛΗΣ ............................................................................22-23 Καθαρισμός ποταμών......................................................................................24 ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ............................................................26 Κοινωνική ζωή....................................................................................................27

ΤΑ ΚΑΛΛ

ΝΙΑΤΙΚΑ

ΕΤΟΣ 37ο ΤΕΥΧΟΣ 170 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2017 ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚΔΟΣΗ • ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ: €0,02

ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΣΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ 147/003546-74 ΙΒΑΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ GR2701101470000014700354674 ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΥΤΛΗΣ ΠΑΡΑΓΩ ΓΗ ΚΑΙ ΕΚΤΥΠΩ ΣΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ GRAPHICA Τρεπεκλής Αθ. Ιωάννης Τηλ/Fax: 2108831927 e-mail: trepeklis1@yahoo.gr

Πρώτη σελίδα Τι να πρωτοπούμε σ’ αυτό το «καλοκαιρινό» τεύχος που αγκαλιάζει και τον ευλογημένο Σεπτέμβρη. Διπλό αφιέρωμα στις πολιτιστικές μας εκδηλώσεις. Καταρχήν το ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ με τη Γιορτή της Αντάμωσης και τη Μουσικοθεατρική παράσταση. Στη γιορτή που ενώνει όλους τους Καλλονιάτες και τους κοντινούς γείτονες φέτος γλεντήσαμε όμορφα και παραδοσιακά στο Άλσος της Αγίας Τριάδας, με την ορχήστρα του Διαμαντή Διονυσίου. Η καθιερωμένη παράσταση φέτος ύμνησε τον έρωτα με παλιές λαϊκές καντάδες αλλά και σύγχρονα τραγούδια μέσα από θεατρικά και μουσικά δρώμενα. Το επόμενο αφιέρωμα αναδεικνύει τον φυσικό πλούτο του νησιού μας, όπως παρουσιάστηκε στην Ημερίδα «Στη ρότα των πουλιών-Μια εκπαιδευτική έρευνα για τους βιότοπους της Λέσβου». Στο λαογραφικό-ανθρωπολογικό μας κείμενο μιλάμε για τον Σεπτέμβριο του τρύγου και του κρασιού, θέλοντας να τονίσουμε τις διαχρονικές συνήθειες και αντιλήψεις του λαού για τον γόνιμο τούτο μήνα. Καινούργια στήλη οι «Ιστορικές Διαδρομές» με τη συνεργασία του φίλου Αργύρη Κεραμιτζή, που μας ξεναγεί στο οδοιπορικό μονοπάτι απ’ την Καλλονή προς τα Παράκοιλα και απ’ την τοποθεσία Μάλαθρα ως την αρχαία Ίσσα. Σκοπός του οδοιπορικού να κάνει ευρύτερα γνωστή την Μορφή στην περιοχή της Ίσσας, η οποία ίσως υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα του νησιού μας. Καινούργιος συνεργάτης ο Μιχάλης Μπάκας περιβαλλοντολόγος απ’ το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, που πρόσφατα τον γνωρίσαμε ως ομιλητή στην Ημερίδα, και ακούσαμε τις υπεύθυνες θέσεις του για το φυσικό περιβάλλον του νησιού μας και την προστασία του. Και βέβαια, συνεχίζουμε την επικοινωνία με τους ξενιτεμένους μας. Η Μαρίκα Παπάζογλου ανοίγει το σεντούκι των παιδικών της αναμνήσεων και μας συγκινεί πάλι… Καλό φθινόπωρο φίλοι, όπου κι αν βρίσκεστε!

Aντιγόνη Μώρου.

Τα εν οίκω... Οι δραστηριότητες του συλλόγου μας

Βράβευση αθλητών Ο Σύλλογός μας στη γιορτή της Αντάμωσης βράβευσε τους παρακάτω αθλητές του λεκανοπεδίου Καλλονής θέλοντας να εξάρει τις επιδόσεις τους: Γρηγορία Κεραμιδά, Ελπίδα Σταμπουλή, Μαντώ Ανθούσα, Αλέξανδρο Κέλμαλη και Ευστράτιο Τζίμη.

Δωρεά βιβλίων Ο Σύλλογος Καλλονιατών έστειλε βιβλία του Παπα - Ράλλη με τίτλο «Τα Απομνημονεύματα» στην ιδιωτική πατρίδα του στην Καλλονή, στη Μητρόπολη, για να μοιραστούν στους ενορίτες των ναών του λεκανοπεδίου Καλλονής.

Προσφορά στα Αθλητικά Σωματεία του λεκανοπεδίου Καλλονής Ο Σύλλογος Καλλονιατών Λέσβου, θέλοντας και δημόσια να εκφράσει τις ευχαριστίες του προς τα Αθλητικά Σωματεία του λεκανοπεδίου Καλλονής, που αφιλοκερδώς προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στη νεολαία μας , προσέφερε από τρείς (3) μπάλες ποδοσφαίρου , και μπάσκετ για το έργο που επιτελείται.

Γιορτή της Αντάμωσης 16/ 08/2017 Ο Σύλλογος Καλλονιατών διοργάνωσε και φέτος την καθιερωμένη γιορτή της Αντάμωσης, αφιερωμένη όπως κάθε χρόνο στους απόδημους της Καλλονής. Η φετινή γιορτή πραγματοποιήθηκε στο Άλσος της Αγίας Τριάδας. Στην επιτυχία της συνέβαλε το μουσικό πρόγραμμα με τον Διαμαντή Διονυσίου και την ορχήστρα του. Περισσότερα για την εκδήλωση στο αφιέρωμά μας.

Μουσικοθεατρική παράσταση «Στα μονοπάτια του έρωτα» 18/08/2017 Σε κείμενο της Αντιγόνης Μώρου και του Παναγιώτη Χρυσίδη ανέβηκε φέτος στο Δημοτικό Σχολείο Καλλονής η μουσικοθεατρική μας παράσταση «Στα μονοπάτια του έρωτα» με γνωστές ρεμπέτικες και λαϊκές καντάδες. Την παράσταση παρακολούθησε πλήθος θεατών από την Καλλονή και τα γύρω χωριά. Περισσότερα στο αφιέρωμά μας.

Ημερίδα για τους βιότοπους της Λέσβου «Στη ρότα των πουλιών» 24/09/2017 Τιμώντας το νησί μας και τις φυσικές του ομορφιές ο Σύλλογός μας διοργάνωσε μαζί με την Ομοσπονδία Λεσβιακών Συλλόγων Αττικής, το Ινστιτούτο Κοινωνικής Δυναμικής, την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής Ημερίδα με τίτλο «Στη ρότα των πουλιών – Μια εκπαιδευτική έρευνα για τους βιότοπους της Λέσβου» στο Αμφιθέατρο του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην εκδήλωση συμμετείχαν 4 σχολεία του νησιού και 4 της Αθήνας. Περισσότερα στο αφιέρωμά μας.

Σεπτέμβριος και «πρωτοχρονιά» Tρύγος, κρασί και Διόνυσος Aντιγόνης Μώρου

Οι φωτογραφίες είναι του Ανδ ρέα Ατσικπάση

Ο Σεπτέμβριος είναι ένας πολύ σημαντικός μήνας, ο μήνας της συγκομιδής των καρπών, κυρίως των σταφυλιών, γι αυτό λέγεται και Τρυγητής. Η 1η μάλιστα Σεπτεμβρίου (Πρωτοσταυριά) απ’ το 313 μ.Χ. ορίσθηκε ως αρχή του θρησκευτικού έτους και εξακολουθεί να γιορτάζεται σε αρκετά μέρη της Ελλάδας ως πρωτοχρονιά1. Είναι βέβαια και η περίοδος που πλησιάζει η σπορά, στη Λέσβο η πρώτη του Σταυρού θεωρείται ξεχωριστή μέρα. Τη μέρα τούτη στέλνουν τον σπόρο στην εκκλησία για να τον ευλογήσει ο παπάς. Σε άλλες περιοχές η μέρα τούτη λαμβάνεται ως αρχή και τέρμα για τις μισθώσεις των εργατών, βοσκών κλπ. Σταματούν και οι καλοκαιρινές συνήθειες, όπως ο μεσημεριανός ύπνος και το δειλινό γεύμα. Κυρίως στην Αίγινα συνηθίζουν τη μέρα αυτή να κηδεύουν με θρήνους τον Λειδινό με μιμική παράσταση, τελετουργία με αρχαία διονυσιακή καταγωγή2. Στις 8 Σεπτεμβρίου, στο Γενέθλιο της Θεοτόκου ή της Παναγιάς της Αποσοδειάς ή της Σταφυλόψης, κόβουν σταφύλια και τα πάνε στην εκκλησιά κι, αφού τα ευλογήσει ο παπάς, τα μοιράζουν στον κόσμο. Το ίδιο έθιμο συναντάμε στη Λέσβο της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα (6 Αυγούστου) σε αρκετές περιοχές, και μάλιστα στην Καλλονή3. «Τρύγος, θέρος, πόλεμος», λέει ο λαός, γιατί στον θερισμό και στον τρύγο οι αγρότες είναι σε κατάσταση εγρήγορσης και ετοιμότητας, σα να βρίσκονται σε καιρό πολέμου. Αυτές οι αντιλήψεις συνδέονται κυρίως με τα αγροτικά 1

έθιμα του θέρους. Σε πολλά χωριά αφήνουν στο θερισμό ένα μέρος του αγρού αθέριστο, γιατί φοβούνται ότι θα χαθεί η ευφορία την άλλη χρονιά. Σε κάποιες μάλιστα περιοχές, όπως στο νησί μας, οι θεριστές παίζουν τον λαγό και τον κυνηγό, έθιμο που διασώζεται και σε ευρωπαϊκούς λαούς4. Πρόκειται για τη δοξασία ότι κάποιος δαίμονας σιταριού εμφανίζεται με τη μορφή λαγού και οι θεριστές τον κυνηγούν με τα δρεπάνια τους, γιατί πιστεύουν ότι πρέπει να σκοτωθεί για να διατηρηθεί η δύναμή του και να μεταδοθεί στο νέο στάχυ. Τις ίδιες ιδέες βρίσκουμε και στον τρύγο, όπου «όταν αποτρυγάνε, αφήνουν ένα κλήμα άτρυτο, πηγαίνει ένας και φέρνει ένα κανάτι αμίλητο νερό και νίβονται όλοι πάνω στο κλήμα.»5 Με το κλήμα και το κρασί γνωρίζουμε πως συνδέθηκε ο θεός Διόνυσος. Σαν θεός της άγριας βλάστησης πρέπει να πρωτοσχετίστηκε με το άγριο και μετά με το ήμερο κλήμα. Όσο για τον σχεδόν αποκλειστικό του σύνδεσμο με το κρασί, πιθανά προέρχεται απ’ τη χρήση του ποτού στην τέλεση των μαιναδικών οργίων του θιάσου του, όπου ταυτίζεται η ενέργεια του κρασιού με την ενέργεια του πνεύματος του Διονύσου.

Γ. Μέγας, Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της λαϊκής λατρείας, Εστία, γ΄εκδ. Αθήνα, 2003, σ. 283 Γ. Μέγας,…σ. 287 Ο Λειδινός είναι ένα φθινοπωρινό αγροτικό, φαλλικό έθιμο, με συμβολικό χαρακτήρα και με διάχυτο το περίφημο σατιρικό πνεύμα του Διονύσου, που από αρχαιοτάτων χρονών μέχρι και σήμερα αναβιώνει στην Κυψέλη της Αίγινας. Ημέρα αναβίωσης του εθίμου ήταν η 14η Σεπτέμβρη, ημέρα της ανύψωσης του τιμίου Σταυρού. Έτσι οι γυναίκες του χωριού μαζεύονταν, κατασκεύαζαν ένα ανδρικό ομοίωμα που το παρουσιαστικό του έδειχνε έναν νέο της αγροτιάς με ντρίλινα ρούχα που τα γέμιζαν με άχυρο, το οποίο συμβόλιζε την εποχή της συγκομιδής. Τον στόλιζαν με στάχια, βασιλικούς και άλλα λουλούδια. Απαραιτήτως του έβαζαν γεννητικά όργανα ως ένδειξη της διαιώνισης και αναπαραγωγής της ζωικής και φυτικής ύπαρξης. Πηγή: Aegina Portal 3 Π. Νικήτας, Το Λεσβιακό μηνολόγιο, στα Λεσβιακά, τομ. Α΄, β΄έκδ. Μυτιλήνη, 2001, σ. 131 4 Μέγας, ό. π. σ. 286 5 Για την Καλλονή και τρύγο βλ. Χρ. Τραγέλλης, Τα Γεωργικά της Λέσβου, ο κάμπος της Καλλονής, εκδ. Δήμου Καλλονής, Αθήνα, 1999, σ. 137-145. Και σε άλλα χωριά υπάρχει το έθιμο, όπως στα Παπιανά Καλλονής και στην Ανεμότια.

2

4 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

παράδοση - λαογραφία Αλλά και στα Ανθεστήρια γινόταν χρήση του κρασιού. Κατά την πρώτη μέρα, 11η του Ανθεστηριώνα, δηλαδή τα Πιθοίγια, όπως λέει ο Πλούταρχος, «άνοιγαν το νέο κρασί στην Αθήνα. Ήταν αρχαίο έθιμο…να προσφέρουν λίγο σαν σπονδή πριν το πιουν, προσευχόμενοι ταυτόχρονα η χρήση του φαρμάκου να είναι ανώδυνη και ευεργετική».6 Πρόκειται για καθαρή περίπτωση προσφοράς του πρώτου καρπού. Όταν άνοιγε ο πίθος, άρχιζε το γλέντι που διαρκούσε ως την επόμενη (Χόες) και συνεχιζόταν ως και την Τρίτη μέρα (Χύτροι). Η γιορτή ήταν προγονική και δεν επιτρεπόταν να εμποδίσει κανείς τους δούλους ή τους υπηρέτες να γευτούν το κρασί. Κατά την ημέρα των Χοών μάλιστα ελάμβανε χώρα η γαμήλια τελετή της γυναίκας του Άρχοντα Βασιλιά με τον θεό Διόνυσο, και μόνο αυτή τη μέρα στην Αθήνα άνοιγε ο ναός του Διονύσου. Παρά τις μαρτυρίες όμως ότι τα Ανθεστήρια ήταν γιορτή του κρασιού, αφιερωμένη στον Διόνυσο, μια βαθύτερη εξέταση των πηγών αποκαλύπτει μια αρχαιότερη τελετουργία με πληρέστερη σημασία. Η J. H. Harrison στη μελέτη της «Αρχαίες ελληνικές γιορτές»7 θεωρεί ότι το κλειδί για την ερμηνεία των Ανθεστηρίων το δίνει μια τελετουργία των Χύτρων. Τη διέσωσε ο Σουϊδας δίνοντας και ερμηνεία στη φράση που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες «Έξω Κήρες! Δεν είναι πλέον Ανθεστήρια», δηλαδή ότι στα Ανθεστήρια περιφέρονταν φαντάσματα στην πόλη. 8 Αυτό αποδεικνύει ότι ένα μέρος τουλάχιστον της τελετουργίας των Ανθεστηρίων απευθυνόταν στις χθόνιες δυνάμεις που ήταν αρχικά τα φαντάσματα των νεκρών, άρα Γιορτή όλων των Ψυχών.9 Μάλιστα ο σχολιαστής του Αριστοφάνη εξηγεί τις τελετές των Χύτρων λέγοντας ότι οι Αθηναίοι «συνήθιζαν να θυσιάζουν σε τούτη τη γιορτή, όχι σε κάποιον απ’ τους Ολύμπιους θεούς, αλλά στον Χθόνιο Ερμή… Και από τον Χύτρο, όπου μαγειρεύουν όλοι οι πολίτες, κανείς ιερέας δεν τρώει».10 Πίσω λοιπόν απ’ αυτή τη θυσία που αφιερωνόταν σε χθόνιες δυνάμεις βρίσκεται η 6

αρχαιότατη ιδέα του δείπνου των Ψυχών. Ας δούμε όμως συνολικά τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη γιορτή. Καταρχήν, έχουμε μια τελετουργία/σπονδή στον Διόνυσο με το νέο κρασί ή αλλιώς τις απαρχές (πρώτοι καρποί), που είναι τύπος της ιερής «μετάληψης», με σκοπό να μη βλάψει το δώρο του θεού αλλά να κερδηθεί σαν ζωτική δύναμη.11 Εξάλλου, η ονομασία «Ανθεστήρια» βγαίνει απ’ το «ανθέω» και σχετίζεται με το έθιμο των Χοών να στεφανώνουν τα τριόχρονα παιδιά με λουλούδια. Συνδέεται λοιπόν η γιορτή με το χρονιάτικο άνθισμα, αφού ο Διόνυσος έχει σχέση με τη βλάστηση και τα λουλούδια.12 Πάνω απ’όλα τα στοιχεία του Εποχικού Δράματος χαρακτηρίζουν τη γιορτή ως «Πρωτοχρονιά». Ο Θάνατος και η Ανάσταση του Διονύσου ζωντανεύουν μέσα από το θείο δράμα του θνήσκοντος θεού, ο Διόνυσος μετά την Κατάβασή του στον Κάτω Κόσμο ξαναγυρίζει αναστημένος τη μέρα των Χοών στα Ανθεστήρια. Ο Ιερός Γάμος του «Διόνυσου» (που τον παριστάνει ο Άρχων Βασιλεύς) με τη «βασίλισσα» κλείνει το Εποχικό Δράμα στα Ανθεστήρια συμβολίζοντας τη Γονιμότητα. Ας μην ξεχνάμε πως Ιερός Γάμος τελείται και στα Ελευσίνια Μυστήρια με τον ίδιο σκοπό. Το γιατί η άνοδος των Ψυχών πέφτει μέσα στις Πρωτοχρονιές, εξηγείται απ’ το ότι με το πέρασμα απ’ τη μια χρονιά στην άλλη λύνεται η τάξη του κόσμου. H πίστη πως οι ψυχές των νεκρών είναι γονιμικά πνεύματα συναντιέται έντονα στα ταφικά έθιμα των Αθηναίων, γι αυτό και η προσφορά σπόρων στους νεκρούς κατά τους Χύτρους. Αν στην αρχαιότητα λοιπόν ήταν προπάντων η άνοιξη που εορταζόταν σαν μετάβαση στην ανθοφορία και γονιμότητα της γης, στη σημερινή εποχή ο Σεπτέμβριος σηματοδοτεί το πέρασμα απ’ το καλοκαίρι στο φθινόπωρο, είναι ο μήνας του τρύγου, των πρώτων καρπών, της σποράς, γι αυτό τόσο σημαντικός για τη βλάστηση, τη γη. Οι καθαρτικές τελετές του τότε επαναλαμβάνονται και σήμερα με τον ίδιο σκοπό: την ευόδωση της σοδειάς και την ευημερία της κοινότητας.

Πλούταρχος, Συμποσιακών Βιβλία VIII. 3.

J.E. Harrison, Αρχαίες Ελληνικές Γιορτές, μετ. Ελ. Παπαδοπούλου, Ιάμβλιχος, Αθήνα, 1996, σσ. 55-74 8 Harrison, …(Λεμούρια, Ρώμη) σ. 58 9 Harrison, ….σ.. 59 10 Σχολ. Στον Αριστοφάνη, Βάτραχοι, 218 11 Π. Λεκατσάς, Καταγωγή και εξέλιξη της Διονυσιακής θρησκείας, β΄έκδ. Εταιρεία Σπουδών Νεοελ. Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Αθήνας, 1971, σ. 106 12 Π. Λεκατσάς,…σ. 123 7

“Οι πλημμύρες στην “

Καλλονή

Τ

ην περασμένη χρονιά είχαμε καταστροφικές πλημμύρες μετά από έντονη βροχόπτωση σε πολλές περιοχές της Λέσβου. Μεγάλες καταστροφές είχαμε ιδιαίτερα στην Κεντρική και Δυτική Λέσβο, όπου η σφοδρή νεροποντή έπληξε για μία ακόμα φορά αγροτικές εκτάσεις, ενώ σημαντικές ήταν οι απώλειες και σε ζωικό κεφάλαιο. Οι ποταμοί που εκβάλλουν στον Κόλπο της Καλλονής ξεχείλισαν προκαλώντας μεγάλες ζημιές σε κτίσματα τις περιοχής και στις αγροτικές καλλιέργειες. Ζημιές για μια ακόμα χρονιά σημειώθηκαν και μέσα στον οικισμό της Καλλονής. Οι υγρότοποι προσφέρουν πολλές υπηρεσίες. Πέρα από τις καθαρά οικολογικές αξίες της προστασίας της βιοποικιλότητας, συμβάλλουν στην προστασία των εδαφών από τη διάβρωση καθώς συγκρατούν το χώμα που σε άλλη περίπτωση θα κατέληγε στη θάλασσα. Πολύ σημαντικός είναι ο φυσικός καθαρισμός των υδάτων που καταλήγουν στη θάλασσα. Ας σκεφτούμε ότι στον κόλπο της Καλλονής με την παρουσία των υγροτόπων περιμετρικά σε όλο σχεδόν τον κόλπο, όπου καταλήγουν ποταμοί και ρυάκια, έχουμε ένα φυσικό φίλτρο που καθαρίζει τα νερά και προσφέρει στην ποιό-

6 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

τητα των υδάτων του ευαίσθητου κόλπου της Καλλονής παρόλο που, όπως ξέρουμε, για πολλά χρόνια δεν λειτουργούσε καμία μονάδα βιολογικής επεξεργασίας υδάτων στην περιοχή. Ένα άλλο στοιχείο σημαντικό στις λειτουργίες των υγροτόπων είναι η συγκράτηση του νερού στις πλημύρες καθώς μειώνεται η ταχύτητα του σε περίπτωση έντονων βροχοπτώσεων και εμπλουτίζεται ο υδροφόρος ορίζοντας. Φυσικά αναμφισβήτητος είναι στην περίπτωση των υγροτόπων της Καλλονής ο ρόλος των υγροτόπων στην προστασία τοπίων μοναδικής αισθητικής αξίας, που έχουμε την ευ-

Προβλήματα του τόπου μας

Μιχάλη Μπάκα, περιβαλλοντολόγου ΜΔΕ, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

καιρία να χαιρόμαστε εμείς αλλά και οι χιλιάδες επισκέπτες, λάτρεις της φύσης που διαλέγουν τη Λέσβο εξαιτίας του οικολογικού της πλούτου. Τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται μείωση των βροχοπτώσεων, ενώ σε αντίθεση ο αριθμός των πλημμυρών συνεχώς αυξάνεται. Όλοι καταλαβαίνουμε ότι οι κλιματικές αλλαγές «είναι εδώ». Όπως δυστυχώς είδαμε και στις περσινές καταστροφικές πλημύρες, δεν έχουμε συντάξει σχέδια αντιμετώπισης των έντονων πλημμυρών και κλείνουμε τα μάτια σε καταστροφικές ασύδοτες δραστηριότητες, όπως η υπερβόσκηση, οι εκχερσώσεις (μπαζώματα) και οι εμπρησμοί. Οι παλιοί έλεγαν ότι το νερό θα βρει το δρόμο του και, ακόμα και εάν πρόσκαιρα του κλείσουμε τον δρόμο, αυτό με την πρώτη πλημύρα θα εμφανιστεί και πάλι με καταστροφικές δυστυχώς επιπτώσεις. Το παράδειγμα του περιορισμού και τους στενέματος της κοίτης των πο-

ταμών είναι χαρακτηριστικό, με ποτάμια να έχουν αρχικά πλάτος 50 μέτρα και λίγα μέτρα πριν καταλήξουν στη θάλασσα η κοίτη να περιορίζεται στα 25 μέτρα πλάτος, πράγμα που συμβαίνει στον Τσικνιά με αποτέλεσμα, όπως είδαμε πέρσι, με μια μεγάλη νεροποντή στο σημείο αυτό ο ποταμός έσπασε τα αναχώματα και πλημμύρισε. Με το «ξύρισμα» δε του ποταμού με τη χρήση μπουλντόζων στην κοίτη του για τον καθαρισμό του έχει συνέπειες να αυξάνει η ταχύτητα του νερού και σε περίπτωση πλημμύρας το νερό να σπάει τα αναχώματα πολύ πιο εύκολα. Απαιτείται καθαρισμός των ποταμών, σημειακά όπου υπάρχει πρόβλημα, αλλά με μέτρο και όχι αυτό το αδικαιολόγητο ξύρισμα των χειμάρρων. Για αν μην έχουμε λοιπόν και πάλι νέα προβλήματα απαιτείται η ενεργοποίηση των αρμοδίων φορέων για την προετοιμασία και τον σχεδιασμό για την αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων καθώς, απ’ ό,τι φαίνεται είναι θέμα χρόνου να τα αντιμετωπίσουνε και πάλι. Η πρόληψη και ο σχεδιασμός όπως ξέρουμε σώζει.

7 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΙΣΣΑΣ.

Γράφει o: Αργύρης Π. Κεραμιτζής

Αν βγαίνει κάποιο συμπέρασμα από τις ατέλειωτες περιηγήσεις της περιηγητικής μας ομάδας, είναι πως η Λέσβος είναι διάσπαρτη με απομεινάρια αρχαίων πολιτισμών, από τότε που οι Πελασγοί αποίκησαν τον ευλογημένο αυτόν τόπο. Το μικρό αυτό οδοιπορικό στοχεύει να κάνει ευρύτερα γνωστή την Μορφή, που βρίσκεται στην περιοχή της Ίσσας που, ίσως, υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα του νησιού μας.

Αναζητώντας την Μορφή… Ξεκινώντας από την πλατεία Καλλονής, ακολουθούμε τον δρόμο προς τα Παράκοιλα. Προσπερνώντας τις Εννιά καμάρες, βλέπουμε στα δεξιά μας την Ξηροκαστρινή και στο βάθος τον ορεινό όγκο της Ίσσας. Καλύπτουμε μια απόσταση 6.900 μέτρων και, λίγο μετά τον Παχύ Άμμο, φθάνουμε στη θέση ¨Μάλαθρα¨. Ακολουθούμε δεξιά μας τον χωματόδρομο που θα μας οδηγήσει στον προορισμό μας. Ο δρόμος ανηφορικός, δύσκολος, απαιτεί ανθεκτικό αυτοκίνητο. Γι’ αυτούς που το λέει η καρδιά τους, η άλλη λύση είναι η πεζοπορία, που θα απαιτήσει περίπου 90 λεπτά. Στο τέλος της διαδρομής και, αφού αποφύγουμε την διακλάδωση προς τα δεξιά, το θέαμα που αντικρίζουμε μας αποζημιώνει.

Γενική άποψη της Ίσσας. Στο κέντρο το Παλαιόκαστρο και στο βάθος αριστερά η κορυφή της Ίσσας, γνωστή ως ¨Καρύδι¨.

8 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Στο βάθος, 1260 μέτρα βορειοδυτικά, υψώνεται η κορυφή της Ίσσας. Μπροστά μας προβάλει η πετρώδης έξαρση του Παλαιόκαστρου και στη βάση του επιβλητική η ¨Μορφή της Ίσσας¨ δεσπόζει στον χώρο, καθώς ατενίζει αγέρωχη ολόκληρη τη λεκάνη μέχρι πέρα τον κόλπο της Καλλονής. Πλησιάζοντας στη βάση της, η μορφή χάνει κάπως τον δυναμισμό της, αφού τώρα γίνονται ορατές οι ατέλειες που άφησε πίσω του ο χρόνος. Διακρίνονται οι λιτές, χωρίς λεπτομέρειες κόγχες των ματιών που κοιτούν προς τον νοτιά. Ανάμεσά τους, λιγότερο έντονα, η μύτη και το στόμα και παρακάτω ξεκάθαρα το πηγούνι και ο λαιμός. Το ευρύ μέτωπο στεφανώνει προς

ιστορικές διαδρομές τα δεξιά μια πέτρινη έξαρση, που προβάλει και σχηματίζει την κόμη της μορφής. Το δημιούργημα, παρότι λιτό και αυστηρό, δίνει την αίσθηση γυναικείου μάλλον προσώπου. Μια εκτεταμένη ρωγμή στα δεξιά και 2-3 άλλες στα αριστερά μας προειδοποιούν πως το θαύμα αυτό δεν θα υπάρχει για πάντα. Ακριβώς δίπλα και προς τα δεξιά, μια εσοχή, ανάλογων διαστάσεων, μοιραία μας βάζει στον πειρασμό να υποθέσουμε πως μια δεύτερη μορφή -ανδρική ίσως - κάλυπτε το φάτνωμα αυτό, πριν η φύση ή οι άνθρωποι το καταστρέψουν.

Το παράδοξο. Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, η πέτρινη μορφή της Ίσσας, παρά το γεγονός ότι είναι εύκολα ορατή από εκατοντάδες μέτρα μακριά, έγινε γνωστή μόλις πριν 15 χρόνια. Ήταν τότε που σε μια ανάβαση της ορειβατικής μας ομάδας, με στόχο την κορυφή της Ίσσας, φωτογράφησα και δημοσίευσα για πρώτη φορά το φαινόμενο της Μορφής. Οι εντυπωσιακές διαστάσεις και η μεγαλοπρέπειά της προκάλεσαν έντονο προβληματισμό και φαίνεται πως θα συνεχίσει να μας απασχολεί τα επόμενα χρόνια.

Κατασκευή στην ευρύτερη περιοχή νότια της Ίσσας.

και την επιστημονική κοινότητα. Αν τελικά πρόκειται για ανθρώπινο δημιούργημα, τότε ανοίγονται άλλες προοπτικές για την ιστορική έρευνα της Ίσσας. Όποια και να είναι η απάντηση στο ερώτημα αυτό, η ¨ΜΟΡΦΗ¨ δεν θα πάψει ποτέ να εντυπωσιάζει τον επισκέπτη της και να προκαλεί ερωτηματικά.

Το τέλος του οδοιπορικού.

Μεγάλου μήκους, καλοδιατηρημένο πλακόστρωτο μονοπάτι, νότια του Παλαιοκάστρου, που οδηγεί στην περιοχή των Παρακοίλων.

Το δίλημμα; Ποιος τελικά είναι ο δημιουργός της Μορφής της Ίσσας; Είναι ανθρώπινο δημιούργημα ή είναι απλά ένα έργο της φύσης; Το θέμα άρχισε να απασχολεί

Το οδοιπορικό μας θα μπορούσε να τελειώσει εδώ. Για τον περιηγητή όμως που αναζητά την περιπέτεια, μόλις αρχίζει. Ακριβώς πάνω από το βραχώδη όγκο της Μορφής, βρίσκεται το Παλαιόκαστρο, με έναν εκτεταμένο ερειπιώνα και σημαντικά απομεινάρια πανάρχαιου πολιτισμού που άνθισε κάποτε εδώ. Ανατολικότερα η κορυφή της Ίσσας και νότια ένα μικρό σε έκταση οροπέδιο με έντονα σημάδια οικιστικής ανάπτυξης. Όποια και αν είναι η διαδρομή, μας αποζημιώνει, ακόμα και αν δεν δούμε τον μάντη Πρύλη, γιο της Νύμφης Ίσσας και του Ερμή, να ανεβαίνει τα 10 σκαλιά που οδηγούν στον αρχαιολογικό χώρο ακριβώς πάνω από τη ¨Μορφή. Ένα είναι βέβαιο: η περιοχή της Καλλονής μόλις απέκτησε έναν αξιόλογο αρχαιολογικό και τουριστικό προορισμό. Το μέλλον θα δείξει.

9 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Μόνο τον χειμώνα ήταν γραφικός ο ποταμός Αχερώνας με τη συνεχή ροή των βρόχινων νερών που μαζεύει από μια μεγάλη έκταση του κεντρικού Νησιού. Τις άλλες εποχές είχε τα χάλια του με τα λύματα που φορτωνόταν σ' όλο το μάκρος που διασχίζει την πόλη. Στις πολλές βροχές μάλιστα γέμιζε ίσαμε τα χείλια και φούσκωνε και πλημμύριζε, Τώρα έχει σκεπαστεί σ' όλο τον κατοικημένο χώρο. Οι μουριές και τ' άλλα δέντρα που κοσμούσαν τις όχθες σιγά σιγά ξεραίνονται καθώς τα πνίγει το μπετόν και η ξεραΐλα. Μόνο οι δυο Πλάτανοι, της Πλατείας και του Λουτρού, ορθόστητοι και περήφανοι, απόμειναν ν' αγναντεύουν απ' τις πανύψηλες κορφές τους το πλάτεμα της Καλλονής, με τα καινούργια κτηριακά επιτεύγματα.

Ο Πλάτανος του Λουτρού Στρατή Μισγίρη Ο Πλάτανος του Λουτρού, με το χοντρόκορμο στύλωμά του, έχει υψηλό διακλάδισμα, ένα ξέχωρο χάρισμα, έξω απ’ τα συνήθη χαμηλά που γενικά χαρακτηρίζουν τα πλατάνια. Κι ακόμα, το γκριζοπράσινο φλούδι πάνω απ' τη βάση του κορμού του δεν ξεκολλά σε πλάκες, κι αυτό ξέχωρο χάρισμα από τα γενικά συνήθεια της γενιάς του. Τα μακρόμισχα παλαμοειδή φύλλα του λαμπυρίζουν από την πάνω μεριά, καθώς ο ήλιος αντιφεγγίζει το πράσινο χρώμα του σ' ένα παιχνίδισμα με τη χνουδωτή ωχρότητα της κάτω μεριάς. Μετά το πανέμορφο απάνθισμα σχηματίζονται σφαιρικές καρποταξίες. Τα χαριτωμένα μπαλάκια τότε ανοίγουν και παρασέρνονται απ' τ' αλαφρύ αεράκι τα μικρά σποράκια με τα λεπτά καστανότριχα φτεράκια τους σ' αναζήτηση δροσερής ανάπαυλας, για να ριζώσουν και να βλαστήσουν.

10 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Τούτος όμως ο Πλάτανος δεν γεννήθηκε από ένα τέτοιο σποράκι. Έφερε ένα βλαστάρι ο Αντρέας Δέλιος απ' την Ποταμιά και το φύτεψε με χαρά και μεράκι. Η φαμελιά Δέλιου ήταν μεγάλη, πολυμελής, αρχοντική. Με έντονη συμμετοχή στα κοινά ·της Καλλονής σαν Πρόκριτοι στα παλιά αυτά χρόνια. Είχαν πολλά κτήματα, ανάμεσά τους και ένα μεγαλοστρέμματο στην Ποταμιά, με πολλά λιόδεντρα και μεγάλη καλλιεργήσιμη έκταση. Σ' ανάμνηση λοιπόν της γέννησης του πρώτου παιδιού του, του Ασημάκη (Σίμου), φύτεψε τον Πλάτανο τούτο στο πλάτωμα του δρόμου στη γειτονιά του Λουτρού. Ήταν 30 Νοεμβρίου 1895. Το ίδιο έκανε την άλλη χρονιά με το δεύτερο παιδί του. Τη μέρα που η γυναίκα του Ραλλιούδα γέννησε τη Μερόπη φύτεψε τον Πλάτανο της Πλατείας.

λογοτεχνία Οι γείτονες του Λουτρού προστάτευαν και πότιζαν τον Πλάτανό τους. Οι ρίζες του απλώθηκαν μέχρι την όχθη του Αχερώνα ποταμού και γρήγορα ορθώθηκε ο κορμός του και βλάστησε πολύκλαδα με πυκνή φυλλωσιά. Στη δροσιά του μαζεύονταν τα καλοκαιρινά απόβραδα οι κυράδες της γειτονιάς με τ' αδράχτια και τις πλεξοβελόνες, τις μακαρονόζυμες και τ' άλλα σύνεργα δουλειάς και να κουβεντιάσουν για τα γεγονότα και τα συμβάντα του χωριού. Μόλις ερχόταν η κυρά Μαρία, η γεροντότερη της παρέας κι απόθετε το μαξιλάρι της στην πελεκητή πέτρα, που της είχε ο πετρογλύπτης άντρας της, με το παρατσούκλι Πετράς, πρώτη κουβέντα της ήταν να χαιρετήσει τον Πλάτανο. Κάτω απ' τα δασιά σου φύλλα, καθόμαστε τα σκιερά, του ήλιου η κάψα μη μας εύρει, να μας χαρίζεις τη δροσιά. Τις πασχαλιάτικες μέρες έκαναν κούνιες οι κοπέλες και τα παλικάρια, με σχοινιά που κρεμούσαν στα χαμηλά χοντρόκλαδά του και αντηχούσαν τα τραγούδια και τα χαρούμενα ξεφωνητά ως τις πέρα γειτονιές. Ακόμα και ειδύλλια πλέκονταν συχνά με ευτυχή κατάληξη. Κάτω απ' τον Πλάτανο στα πρώτα μεταγερμανικά χρόνια γινόταν το «λαϊκό δικαστήριο». Δικαστές ορίζονταν κάποιοι «γραμματιζούμενοι» χωριανοί για να δικάσουν συγχωριανούς, που καταγγέλλονταν για πράξεις που διέπρατταν σε βάρος άλλων. Με απόφαση δε του Κοινοτικού Συμβουλίου (21-11-1944) είχε οριστεί Γραμματέας, με μισθό «60 οκάδες σίτου και 5% επί των εισπραττομένων εσόδων (προστίμων) από 1ης 101944, αφ' ης λειτουργούν τακτικώς τα λαϊκά δικαστήρια». Λειτούργησε επίσης εκεί και αναθεωρητικό λαϊκό δικαστήριο με Γραμματέα τον Χαρ. Αναγνώστου, ο μηνιαίος μισθός του οποίου αρχικά ορίστηκε σε 60 οκάδες σιτάρι, κατόπιν όμως αυξήθηκε σε 100 οκάδες από 15-1-1945, επειδή τα λαϊκά δικαστήρια Αρίσβης και Δαφίων συγχωνεύτηκαν με της Καλλονής. Το 1925 ο Καραφίλης Μυκονιάτης επανέκαμψε στην Καλλονή από τη Βραζιλία, όπου είχε μεταναστεύσει και ασχολήθηκε με καπνοκαλλιέργειες. Οι δουλειές πήγαν καλά. Τα καπνά τότε έδιναν χρήματα. Ο Καραφίλης είχε στην τσέπη κοντά 50.000 δραχμές (εργ. ημερ.20 δρχ.), ποσό υπολογίσιμο, μέσα στην επερχόμενη οικονομική κρίση. Σκεφτόταν λοιπόν να κάνει κάποια αγορά χωραφιού. Όμως μια μέρα που ήταν στη Μυτιλήνη, κάποιος γνωστός του πρότεινε να αγοράσει το Φορντ αυτοκίνητό του. Το θεώρησε ευκαιρία, σκέφτηκε πως η Καλλονή είχε μόνο ένα αυτοκίνητο, του Στέλιου Ψαραδέλλη, το οποίο δεν επαρκούσε στην εξυπηρέτηση του κόσμου και αποφάσισε να το πάρει. Το παζάρι κατέληξε στις 28.000 δρχ. και το συμβόλαιο αγοράς έγινε στον

δικηγόρο Σπύρο Αναστασάκο. Μετά το καθημερινό δρομολόγιο Καλλονή - Μυτιλήνη – Καλλονή, ο Καραφίλης πάρκαρε το αυτοκίνητο στη γειτονιά του, κάτω απ' τον Πλάτανο του Λουτρού. Μερικές μέρες, τα πρωινά που πήγαινε να το πάρει για να ξεκινήσει το δρομολόγιο, το εύρισκε λερωμένο. Κάποιος τη νύχτα έριχνε πάνω του λάσπες και άλλες βρωμιές. Το 'βαλε πείσμα ο Καραφίλης να τον συλλάβει. Και μια μέρα, μόλις σκοτείνιαζε, σκαρφάλωσε στον Πλάτανο και κούρνιασε στα πυκνά χαμηλά κλαδόφυλλα. Ο δράστης δεν άργησε να φανεί. Κρατούσε ένα παλιοπιάτο γεμάτο λάσπη, μου διηγήθηκε ο Καραφίλης, και πλησίασε το αυτοκίνητο με χίλιες δυο προφυλάξεις. Στάθηκε κοντά, κοίταξε μπροστά-πίσω και γρήγορα γρήγορα πετάει τη λάσπη στην πλαϊνή πλευρά του αυτοκινήτου. Αστραπιαία πηδώ κάτω και τον προλαβαίνω μόλις πατούσε στο γεφύρι του Φαναραδέλλη. Τού 'δωσα κάμποσες γερές σφαλιάρες και τον έσυρα κοντά στο αυτοκίνητο. Έπαιρνα με τη χούφτα μου λάσπη απ' το αυτοκίνητο και την πασάλειβα στα μούτρα του. Ποιος ήταν, Καραφίλη και γιατί το έκανε; Αυτός ήταν ένας Πολυχνιάτης, φύλακας της Αλυκής. Έμενε στη Μάνια. Πήγαινε το πρωί και γύριζε το απόγευμα. Με τα πόδια βέβαια. Κάποια απογεύματα που γύριζα απ' τη Μυτιλήνη, τον συνάντησα στο δρόμο και τον πήρα. Όμως, άμα ήμουν γεμάτος, τον προσπερνούσα χωρίς να σταματήσω. Αυτός τίναζε τα χέρια του και φώναζε να τον πάρω. Αλλά δεν μπορούσα γιατί δεν είχα θέση να τον βάλω. Για να με εκδικηθεί ερχόταν τη νύχτα και μου λέρωνε το αυτοκίνητο. Ευτυχώς ο Πλάτανος με έσωσε, γιατί το πρωί έπρεπε να το πλύνω προτού ξεκινήσω το δρομολόγιο. Άσχετα τώρα αν είχε άσχημο τέλος. Γιατί, Τι συνέβη; Με πήραν μια μέρα ο Σοφοκλής Αντωνιάδης, ο Γιάννης Σμυρνιός και ο ΓαΒριήλ Γώγος να τους πάω στο Μόλυ6ο για δουλειά τους στην Εφορία. Η Καλλονή δεν είχε τότε Εφορία. Στο γυρισμό, στις ανηφορικές στροφές ζεστάθηκε η μηχανή, σταμάτησε. Άρχισε να κυλά πίσω. Τα φρένα δεν έπιαναν. Αμέσως οι άλλοι πήδησαν έξω. Κι εγώ τότε το έριξα στα Βράχια, για ν'αποφύγω τον σκοτωμό μου. Αυτό δα ήταν και το τέλος του. Ο πολυπράγμων Καραφίλης Μυκονιάτης, με προσφορά μεγάλη στην ενοριακή μας εκκλησία και οι άλλοι γείτονες του Πλάτανου, οι παλιοί αυτοί αγνοί άνθρωποι, ο Δημητρός Αλβανός (1900-1969) και ο αδερφός του, και ο Δημητρός Σαμιώτης (Σουσαμλής) (19031960) έχουν μετοικήσει στις πάνω γειτονιές. Ο καθένας με το δικό του τρόπο βίωσε τον Πλάτανο.

11 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

πολιτιστικό καλοκαίρι της Βικτωρίας Διαλεκτού

Γιορτή της Αντάμωσης Με πολύ κέφι και χορό έγινε φέτος η γιορτή της Αντάμωσης του Συλλόγου μας. Σε έναν όμορφο χώρο, στο άλσος της Αγίας Τριάδας. Χώρος ιδιαίτερα αγαπητός στους Καλλονιάτες, γεμάτος μνήμες από πανηγύρια και διασκέδαση άλλων εποχών. Το πανηγύρι της Αγίας Τριάδας Η προσέλευση τόσο των ομογενών, όσο και των Καλλονιατών που ζουν εκτός και έρχονται τα καλοκαίρια στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, υπήρξε συγκινητική. Όμως η γιορτή της αντάμωσης είναι και μια ξεχωριστή ευκαιρία για να βρεθούν όλοι οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου, και όσων ζουν στα χωριά που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της Καλλονής. Αυτό πιστεύουμε ότι το πετύχαμε, να διασκεδάσουμε όλοι μαζί, να θυμηθούμε, αλλά και να καμαρώσουμε τη νέα γενιά που βοήθησε στην προσπάθειά μας. Αυτό έχει την μεγαλύτερη σημασία για μας, η συνέχιση της προσπάθειας μέσα από τους νέους, η ανανέωση και σιγά-σιγά η παράδοση της σκυτάλης, ώστε να ξαναζωντανέψει η ζωή στον τόπο μας. Στην επιτυχία της εκδήλωσης συνέβαλε βέβαια η μουσική. Καλεσμένος απ’ τον Σύλλογό μας ο Διαμαντής Διονυσίου με την ορχήστρα του ζωντάνεψε τον χώρο με τα τραγούδια του, αλλά και τη ξεχωριστή ζεστή παρουσία του. Φέτος για πρώτη φορά μας τίμησαν με την παρουσία τους όλα τα αθλητικά σωματεία του λεκανοπεδίου. Χόρεψαν και διασκέδασαν μαζί μας μέχρι πρωίας. Πολιτιστικό γεγονός η Αντάμωση, γιατί πολιτισμός είναι η συνύπαρξη, η συμμετοχή στα δρώμενα όλης της κοινότητας. Σας ευχαριστούμε από καρδιάς. Του χρόνου να είμαστε καλά για να βρεθούμε πάλι όλοι στην όμορφη πατρίδα μας.

12 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Άλλα δρώμενα του Αυγούστου Αυγουστιάτικες βραδιές, βραδιές του φεγγαριού, το λεκανοπέδιο Καλλονής βάζει τα καλά του και αρχίζει το ξεφάντωμα. Κάθε χωριό και μια γιορτή. Στα Δάφια παίζει η ορχήστρα, το κρασί ρέει άφθονο, ο Παρθένης αναστενάζει από το μερακλίδικο ζεϊμπέκικο των Δαφιωτών. Η πλατεία γεμάτη κόσμο απ’ όλο το λεκανοπέδιο. .Άνθρωποι φιλόξενοι και γλεντζέδες, γι αυτό πάντα οι γιορτές τους έχουν επιτυχία. Κατηφορίζουμε και φτάνουμε στην Αρίσβη. Ο σύλλογος Μικρασιατών ζωντανεύει μνήμες με τραγούδια απ’ τις χαμένες πατρίδες. Απτάλικα και καρσιλαμάδες ζωντανεύουν την όμορφη πλατεία του χωριού. Τι να πω για τα Παπιανά; Όλοι μαζεύονται σαν μια μεγάλη οικογένεια, στήνουν τα τραπέζια τους και το φαί που φέρνουν απ’ το σπίτι και όσοι πιστοί προσέλθετε. Ορχήστρα δεν υπάρχει. Ό Dj της βραδιάς είναι η Ζωή, Fan του Σολων Λεκκα. Το θέρετρο της Καλλονής, η Σκάλα με τη Γιορτή της σαρδέλας, την ξακουστή.!!!!Κόσμος απ’ όλο το νησί. Εξέδρες στήνονται στην πλατεία του χωριό για να φιλοξενήσουν τις μεγάλες ορχήστρες και τα διάφορα χορευτικά. Πυροτεχνήματα φωτίζουν τον ουρανό και τον κόλπο Καλλονής. Η σαρδέλα, το ούζο και ο χορός έχουν την τιμητική τους αυτή τη βραδιά.

αφιέρωμα

Μουσικοθεατρική Παράσταση

«Στα μονοπάτια του Έρωτα» Το ταξίδι μου στα μονοπάτια του Έρωτα Αρχές Αυγούστου. Η θερμοκρασία έχει χτυπήσει κόκκινο, όμως εμείς νταν στις 7, στον προαύλιο χώρο του δημοτικού σχολείου. Η ίδια παρέα την ίδια ώρα. Οι καθυστερήσεις ορισμένων επίσης σταθερές αλλά, μόλις μαζευόμασταν, ριχνόμασταν στη δουλειά. Ήμασταν άτομα όλων των ηλικιών. Άλλοι ηθοποιοί, άλλοι μουσικοί και κάποιοι από μας τραγουδιστές. Η Αντιγόνη Μώρου, η συντονίστρια όλης της παρέας. Μαζί γράψαμε το κείμενο, ενώ την μουσική επιλογή την έκανε ο Δημήτρης, ο Ραδίτσας. Ένα έργο περισσότερο μουσικό παρά θεατρικό. Όμορφες, αρχοντικές καντάδες που η όμορφη πολυμελής ορχήστρα μας έπαιξε και μαζί της ταξιδέψαμε –συντελεστές και κοινό- στην αγνότητα του έρωτα. Τραγούδια μιας άλλης εποχής ήρθαν και δέσανε με μία εποχή ψυχρή και υλιστική, τη δική μας. Συνθέτες που τον γνώρισαν καλά αυτόν τον φτερωτό άγγελο και τον περιέγραψαν με νότες και με στίχους τους, δεν ήταν δυνατό να απουσιάζουν από «τα μονοπάτια του έρωτα». Ο Θεοδωράκης, ο Ζαμπέτας, ο Απόστολος Χατζηχρήστος, ο Τσιτσάνης, ο Μάρκος Βαμβακάρης κ.α. είναι κάποιοι από εκείνους που έγραψαν γι αυτόν και με τις μελωδίες τους «επιμένουν» στο να μη φοβηθούμε να τον γνωρίσουμε και εμείς. Δεν θα μπορούσαμε να αφήσουμε ασχολίαστους και του αβανταδόρικούς και έξυπνους διαλόγους. Μικροί, ωστόσο περιεκτικοί. Γελάσαμε και προβληματιστήκαμε μ’ αυτούς. Οι ατάκες που το κοινό είτε γέλασε είτε ταυτίστηκε ήταν εκείνες που έφεραν ακόμα πιο κοντά σε μας όσα έγραψαν οι μεγάλοι συνθέτες. Και οι ηθοποιοί με συνέπεια και μεράκι απέναντι στον άψυχο λόγο του χαρτιού, τον ζωντάνεψαν και τον ενσάρκωσαν. Τα μέσα που διαθέταμε ελάχιστα και οι δυνατότητες για να ανέβει η παράσταση δεν περίσσευαν. Η όρεξη και η ίδια η παρέα ανέβασε το έργο στη σκηνή. Το χειροκρότημα αντάξιο της προσπάθειάς μας. Δεν υπάρχει πιο όμορφο συναίσθημα, όταν μοιράζεσαι τους κόπους σου με τον κόσμο. Και ο κόσμος, ας μη ξεχνάμε, είναι ο καθρέφτης της ίδιας μας της παρουσίας. Αυτό το εισπράττεις, όταν έρχεσαι πρόσωπο με πρόσωπο με

το κοινό, όταν ενώνεται γη και ουρανός, σκηνή και πλατεία, δηλαδή την ώρα της υπόκλισης. Προσωπικά, νιώθω πως ταξιδέψαμε όλοι μαζί στα μονοπάτια του έρωτα και θα ήμουν πολύ περήφανος για την όλη δουλειά, αν έστω και ένας θεατής «πήρε» μαζί του αυτό που είδε και αντίκρισε με άλλο πρίσμα, αυτό που λέμε «έρωτα». Παναγιώτη Χρυσίδη Έπαιξαν οι ηθοποιοί: Στράτος Καλαντζής, Μαρία Κέλμαλη, Παναγιώτης Χρυσίδης, Ιωάννα Μόλβαλη, Δημήτρης Καμίτσος, Ελπίδα Πίπη, Σοφία Βουτσινά, Γιώργος Γιαννακός, Ιγνάτιος Γελαγώτης και Σπύρος Ατσικμπάσης. Έπαιξαν οι μουσικοί: Κώστας Καλογήρου, κιθάρα – Γιάννης Κεραμιδάς, μπαγλαμάς – Νικηφόρος Λεγάκης, ούτι και κιθάρα – Δημήτρης Ραδίτσας, μπουζούκι – Κώστας Χαλιός, μπουζούκι και Γωγώ Χατζηκωνσταντή, ακορντεόν. Τραγούδησαν οι: Γωγώ Χατζηκωνσταντή, Γιώργος Γιαννακός, Ιγνάτιος Γελαγώτης, Στράτος Καλαντζής, Δημήτρης Καμίτσος, Κώστας Καλογήρου και Παναγιώτης Χρυσίδης. Ευχαριστούμε για τη συμβολή τους τον Αντιδήμαρχο Καλλονής και Μήθυμνας Ταξιάρχη Βέρρο και τον Πρόεδρο της Δημοτικής Ενότητας Καλλονής Τίτο Καραθεοδώρου.

13 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Τρεις ιστορίες με ψάρια Δημήτρη Δελήβεη Το ψάρι, όπως είναι σε όλους γνωστό, είναι η πιο θρε-

πτική και υγιεινή τροφή για τον άνθρωπο. Τα συστατικά του όλων των ειδών οι επιστήμονες τα επαινούν και προτρέπουν για τον ίδιο λόγο την ευρύτερη χρήση τους. Στο ερώτημα «ποιο είναι το πιο καλό ψάρι;» η απάντηση είναι μία και μοναδική: το φρέσκο, αλλά και το άμεσα κατεψυγμένο που φτάνει αναλλοίωτο στην αγορά. Κι αυτό τρώγεται. Η πρώτη μας ιστορία εξελίσσεται στην Αθήνα, στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Σε μια συντροφιά Λέσβιων φοιτητών, όταν ήρθε η συζήτηση με θέμα το ψάρι, ένας ορεσίβιος φοιτητής μας λέει: «Δε μπουρείτι να φαντασθήτι ρε πιδιά τι σαπλίκ’ φάγαμι απ’ τουν πατέρα μας, η Γιάνν’ς μα τσι γω! Φτος ήθηλι να μας ταϊζ’ τα κότσνα τα μπαρμπούνια, γιατί ήνταν μιρακλής, τσι μεις χτυπιόμαστε τσι λέγαμι πους θέλαμι τα’ γούπες!» Πέρασαν τα χρόνια, γυρίσαμε στη Μυτιλήνη, στις δουλειές μας. Μεγάλο όνομα στην ψαραγορά της Μυτιλήνης ο σωματώδης Γιώργος Κατσούπης. Φόρτωνε ένα απόγεμα πέντε-έξι κάσες γόπες στο φορτηγάκι, πήρε και πέντε-έξι μπαρμπούνια και φτάνει στην Αγιάσο. Οι γόπες, φρεσκότατες απ’ τις τράτες, έγιναν ανάρπαστες. Κάθε αγοραστής όμως έριχνε κι ένα μπαρμπούνι στη ζυγαριά. Το μπαρμπούνι όμως ο πανέξυπνος ψαράς το αφαιρούσε, πριν το τελικό ζύγισμα, με

14 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

το μικρό του δάχτυλο και τύλιγε το χωνί της εφημερίδας με τέτοια ταχύτητα, που δεν γινόταν αντιληπτός. Έτσι, ο αγοραστής έφευγε με την ικανοποίηση ότι θα έτρωγε κι ένα μπαρμπούνι – αλίμονο!- μαζί με τις γόπες. Φυσικά, τα μπαρμπούνια γύρισαν ολάκερα στη Μυτιλήνη. Κι η τελευταία ιστορία, με τη δική μας, την αείμνηστη Βενετία από τη Σκάλα. Μου τη διηγήθηκε στο λιομάζωμα, στη δεκαετία του ’80. «Ρίξαμε το παραγάδι στον κόλπο, σε έναν ψαρότοπο που γνώριζα από ψιθύρους άλλων χωριανών ψαράδων. Όταν το σηκώσαμε, ήταν φορτωμένο με κάπου δεκαπέντε οκάδες θρεμένα λιθρίνια. Εν τω μεταξύ, ένα άλλο δίχτυ μας έδωσε και δυο οκάδες μπαρμπούνια. Ψαριά ευλογημένη! Κι ήταν ξημερώματα του Ταξιάρχη. Τα έβαλα στο πανέρι, τα φρόντισα να διατηρηθούν καλά, και ξεκίνησα απ’ τη Σκάλα για τη Χάρη του στον Μανταμάδο. Πολλοί προσκυνητές έπεφταν με τα μούτρα στα μπαρμπούνια, που τα είχα για δόλωμα. Τελικά, ξεπούλησα τα λιθρίνια, γιατί τα μπαρμπούνια μου τα χτύπησε ένας καλοφαγάς πελάτης μου και δεν ήθελα να του χαλάσω την καρδιά, χρονιάρα μέρα. Έτσι, τα μπαρμπούνια γύρισαν πανηγυρικά στην περιοχή μας, αψηφώντας την κούραση της πεζοδρομίας τω πενήντα περίπου χιλιομέτρων. Τ’ ακούσατε, φίλοι; Ε, τώρα, φάτε μάτια ψάρια!! (Δεκέμβριος 2015)

από την Ξενιτιά Αναμνήσεις από χρόνια περασμένα Μέρος 1ο Μαρίκας Παπάζογλου Μεγαλώνω σ’ έναν τόπο ξένο που τον έκανα δικό μου. Το σπίτι μου εδώ στην ξενιτιά, που την έκανα πατρίδα, είναι περιτριγυρισμένο με κλήματα, ροδιές, συκιές, κυδωνιές για να μου θυμίζουν τα χρόνια που έζησα σαν παιδί στο όμορφο νησί μου. Τα παιδιά μου τα μεγάλωσα με τον δικό μου τρόπο, τον τρόπο που με μεγάλωσαν οι δικοί μου γονείς με νανουρίσματα, όπως τα έλεγε η μάνα μου… Θυμάμαι τη μάνα μου καθισμένη στο πάτωμα του

τα «πστάδια», ξερά σύκα, αφού τρώγαμε αχόρταγα τα φρέσκα σύκα, τα δροσερά και όλο μέλι, μετά απλώναμε τα συκόφυλλα στο χείλος του καλαθιού και μαζεύαμε άλλα τόσα φρέσκα σύκα για τη μαμά μας και τη γιαγιά Μαρία. Απ’ τα ξερά σύκα διάλεγαν τα μεγάλα και τα κρατούσαν για ζεμάτισμα ή και φούρνισμα ή και γεμιστά με μέλι, καρύδια, μπαχάρι και κανέλα. Τα μικρά τα βράζανε και με το χυμό τους κάνανε την υπέροχη και νόστιμη αλευριά με μπόλικο κούτσμα από καρύ-

Έλα ύπνε και πάρε το Και πάνε το στους μπαξέδες Και γέμισε τους κόρφους του Λουλούδια μενεξέδες. Κοιμήσου και παρήγγειλα στην Πόλη τα προικιά σου στη Βενετιά τα ρούχα σου και τα διαμαντικά σου. Νάνι νάνι του μουρέλι μ’ να κάνει! σπιτιού μας, που έβαζε ένα μαξιλάρι στα πόδια της και κουνούσε πάνω του το μωρό και το νανούριζε κι, όταν εκείνο κοιμόταν, τραβούσε τα πόδια της απ’ το μαξιλάρι και το άφηνε στο πάτωμα για να κοιμηθεί, αφού είχε στρώσει την κουβερτούλα. Θυμάμαι και τα παραμύθια που μας έλεγε, δεν ήξερε πολλά, αλλά θυμάμαι την «Κακιά Πεντάμορφη», «Το Άνθος των Ανθών» και «Το Βατραχέλι» που πάντα μας το έλεγε ο πατέρας με πολύ χιούμορ. Η κυδωνιά και η ροδιά μου θυμίζουν χρόνια περασμένα, όμορφα, καλοκαιρινά, τον μανάβη από τον Σκουτάρο με το γαϊδουράκι, τα κοφίνια γεμάτα ρόδια, κυδώνια κομμένα με το κλωναράκι τους, να έρχεται στη γειτονιά μας για να τα ξεπουλήσει και τα διάλεγαν να τα κρεμάσουν για τον χειμώνα στο ταβάνι του σπιτιού και κάτω απ’ τη σκάλα. Τα σύκα το καλοκαίρι ….μας στέλνανε εμάς τα παιδιά στην κούλα, ένα κτηματάκι έξω απ’ την Καλλονή, όπου είχε μια πελώρια συκιά, που μπορούσες να κατοικήσεις στη ρίζα της. Εμείς τα παιδιά παίρναμε το καλάθι πρωί πρωί και ξεκινούσαμε να μαζέψουμε

δια. Επίσης με το ζωμό κάνανε το βράσμα. Δεν θα ξεχάσω στη σάγια της γιαγιάς μου Μαρίας στον Μεκεμέ τον ξεσηκωμό. Κάτω απ’ τη σάγια γινόταν όλα. Σε μεγάλη φωτιά βράζανε σε ένα καζάνι με μπόλικη βάγια νερό, όπου ζεματούσαν τα σύκα, και μετά τα βάζανε στο δώμα να στεγνώσουν στον ήλιο. Με τα μικρά σύκα κάνανε το βράσμα και το ριτσέλι, βράζανε μέσα κολοκύθι τραγανό, κυδώνια και φλούδες από πορτοκάλι. Το χρησιμοποιούσαν τον χειμώνα για να γλυκαθούν. Αυτό το βράσμα (πετιμέζι) ήταν η ζάχαρη της εποχής της δικής μου -η πλατσέντα και τα μελομακάρουνα μελωμένα με το βράσμα, η επίσημη πλατσέντα ήταν μελωμένη με σιρόπι. Τα βράδια τον χειμώνα ο χαλβάς της στιγμής στο τηγάνι της φωτιάς, αλεύρι καβουρντισμένο και μελωμένο με βράσμα, σερβιρισμένο κουταλιές, ήταν το αγαπημένο μας γλυκό, με το μαγγάλι στη μέση του δωματίου να καίει πυρήνα για ζεστασιά…. (συνεχίζεται στο επόμενο)

15 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Στη ρότα των πουλιών Όταν βρεθείς στη ρότα των πουλιών, δεν το ξεχνάς ποτέ. Κι όταν βρεθείς μαζί με παιδιά, γίνεται μάθημα ζωής, αισιοδοξίας και αγάπης. Γιατί τα πουλιά είναι ένας κόσμος ολόκληρος, μαγικός, αναπάντεχα κοντινός… Ποιος δεν έχει τρέξει σαν παιδί να υποδεχτεί τον πελαργό απ’ το μακρινό του ταξίδι; Ποιος δεν έχει παίξει με τα χελιδόνια που έχτισαν φωλιά έξω απ’ το παράθυρό του; Πόσες φορές δεν βρεθήκαμε σε ένα ακρογιάλι να θαυμάζουμε τα γλαροπούλια στις βουτιές τους στο νερό της θάλασσας; Πόσες φορές δεν συναντήσαμε εμείς οι νησιώτες της Λέσβου τα φλαμίνκος στις αλυκές της Καλλονής και σταθήκαμε βουβοί μπροστά στην παράξενη ομορφιά τους; Την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η Ημερίδα «Στη ρότα των πουλιών – Μια εκπαιδευτική έρευνα για τους βιότοπους της Λέσβου». Την εκδήλωση διοργάνωσαν ο Σύλλογος Καλλονιατών Λέσβου, η Ομοσπονδία Λεσβιακών Συλλόγων Αττικής (ΟΛΣΑ), το Ινστιτούτο Κοινωνικής Δυναμικής, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής με τη χορηγία του Δήμου Λέσβου, της Blue Star Ferries και την ευγενική υποστήριξη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

16 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

αφιέρωμα

Συμμετείχαν 4 σχολεία της Λέσβου με έρευνα πεδίου στο θέμα των βιότοπων της Λέσβου. Πράγματι, οι μαθητές του 4ου Λυκείου Μυτιλήνης, του ΕΠΑΛ Καλλονής, του ΓΕΛ Πολιχνίτου και του ΓΕΛ Άντισσας, και με τη βοήθεια της περιβαλλοντολόγου κ. Ελένης Γαληνού, αναζήτησαν υγρότοπους στην περιοχή τους (Αλυκές Καλλονής και Πολιχνίτου, χείμαρροι Τσικνιάς, Βούβαρης, Μυλοπόταμος, Εννιά Καμάρες, Ποταμιά, αλλά και μικροί υγρότοποι στη Δυτική Λέσβο). Εκεί παρατήρησαν διάφορα είδη μεταναστευτικών πουλιών, που έρχονται στο νησί μας την άνοιξη, όπως ο Καλαμοκανάς, ο Κρυπτοτσικνιάς, το Σμυρνοτσίχλονο, το Νανογλάρονο, τα βιντεοσκόπησαν και κατέγραψαν τόσο τα χαρακτηριστικά τους, όσο και τη συμπεριφορά τους. Επίσης πήραν μέρος 4 σχολεία της Αθήνας με βιβλιογραφική έρευνα. Έτσι, το 1ο ΓΕΛ Χαλανδρίου, το 2ο ΓΕΛ Χαλανδρίου, το 5ο ΓΕΛ Χαλανδρίου και το 4ο ΓΕΛ Αγίας Παρασκευής ασχολήθηκαν με τα ίδια πουλιά αλλά εστίασαν στο ταξίδι της μετανάστευσης και τις δυσκολίες του, με τη βοήθεια του φωτογράφου άγριας φύσης, Χρήστου Βλάχου, που επισκέφθηκε τα σχολεία. Σκοπός της Ημερίδας ήταν να μεταδοθεί μέσα από την περιβαλλοντική έρευνα των μαθητών η γνώση για την άγρια φύση και τους υγρότοπους της Λέσβου, αλλά και η διερεύνηση των τρόπων προστασίας του ιδιαίτερου αυτού περιβάλλοντος, όπως και η τόνωση του ορνιθοτουρισμού στο νησί μας. Η παρουσίαση των μαθητικών ομάδων είχε μεγάλο ενδιαφέρον. Τα παιδιά αγκάλιασαν με ιδιαίτερη ευαισθησία το αντικείμενό τους, οι παρατηρήσεις τους χαρακτηρίζονταν από αγάπη για το περιβάλλον που ζούνε, από αγάπη για τα πουλιά και το ταξίδι τους. Οι επιστημονικές τους περιγραφές εναλλάσσονταν με την απόδοση συναισθημάτων, οι μαθητές ανακάλυψαν την άγρια φύση, την ομορφιά της, τα πλάσματα που ως χθες αγνοούσαν ή δεν είχαν ποτέ δει με προσοχή. Η Ημερίδα έκλεισε τις εργασίες της με το εκπαιδευτικό δρώμενο που παρουσίασαν από κοινού με τη συμμετοχή μεγάλων και μικρών οι εκπρόσωποι της Ορνιθολογικής Εταιρείας, Ευγενία Πανώριου και Ρούλα Τρίγκου. Το παιχνίδι και η συνεργασία ήταν ο καλύτερος τρόπος για να κλείσει τις εργασίες της αυτή η εκπαιδευτική Ημερίδα για τα πουλιά του νησιού μας.

17 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Επιστημονικά θέματα

Η «σπαστική κολίτιδα» Η «σπαστική κολίτιδα» Η «σπαστική κολίτιδα» ή το σύνδρομο του ευερεθίστου εντέρου, όπως ονομάζεται σήμερα, είναι μια χρόνια λειτουργική κατάσταση του πεπτικού συστήματος, που διαχωρίζεται από τις άλλες λειτουργικές καταστάσεις του πεπτικού με βάση τα κριτήρια RomeIV. Χαρακτηρίζεται από πόνο στην κοιλιά και συγχρόνως μεταβολή των ατομικών συνηθειών του εντέρου (διάρροια ή δυσκοιλιότητα ή εναλλαγή τους) χωρίς την αναγνώριση κάποιας αιτίας. Συνυπάρχουν συνήθως μετεωρισμός (φούσκωμα στην κοιλιά), πολλά αέρια, ερυγές, δυσπεψία, ναυτία, γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση, αλλά και συμπτώματα εκτός πεπτικού, όπως σεξουαλική δυσλειτουργία και συχνουρία. Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται και σε πολλές άλλες διαταραχές που πεπτικού συστήματος, καλοήθεις και κακοήθεις, και δεν υπάρχει κάποια ειδική εξέταση για τη διάγνωση του συνδρόμου. Έτσι η διάγνωση τίθεται, αφού αποκλεισθούν οι άλλες διαταραχές, με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού, κλινικής εξέτασης, επιλεγμένων παρακλινικών εξετάσεων (αιματολογικών, βιοχημικών, απεικονιστικών και κολονοσκόπησης ιδίως σε ασθενείς μεγαλύτερους των 40 ετών). Υπολογίζεται ότι από το σύνδρομο του ευερεθίστου εντέρου υποφέρει το 10-20% του γενικού πληθυσμού, αλλά μόνο το 15% αναζητά ιατρική βοήθεια. Μακροχρόνια δεν οδηγεί σε σοβαρά προβλήματα υγείας. Προσοχή όμως χρειάζεται, όταν υπάρχει μεταβολή των συνήθων συμπτωμάτων και εμφάνιση εντερορραγίας, αναιμίας, επιδείνωσης του πόνου ή νυκτερινών πόνων και παθολογικές αιματολογικές εξετάσεις, που σημαίνει εμφάνιση μιας άλλης διαταραχής. Στην αιτιολογία του εμπλέκονται διαταραχές της κινητικότητας του πεπτικού σωλήνα (ανώμαλες και έντονες συσπάσεις-κωλικοί), διαταραχές της σπλαγχνικής αντίληψης των ερεθισμάτων (διαφορετική αξιολόγηση του πόνου, του αέρα, της έπειξης προς κένωση, της δυσφορίας στηδυσκοιλιότητα), ψυχολογικές επιβαρύνσεις (παλαιότερες σωματικές, λεκτικές ή σεξουαλικές κακοποιήσεις που επιδεινώνονται σε καταστάσεις άγχους και stress) και ενδοαυλικοί παράγοντες του πεπτικού σωλήνα (συστατικά τροφών, προϊόντα πέψης, χλωρίδα του εντέρου, χολικά οξέα, διαταραχές του εντερικού επιθηλίου και του εντερικού νευρικού συστήματος). Σε μερικές περιπτώσεις το σύνδρομο εμφανίζεται μετά από βακτηριδιακές ή ιογενείς λοιμώξεις του πεπτικού σωλήνα.

18 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Στόχος της θεραπείας είναι η ανακούφιση των συμπτωμάτων, η αναγνώριση και τροποποίηση των παραγόντων που τα επιδεινώνουν και η υποβοήθηση του ασθενούς να κατανοήσει την κατάστασή του. Σε γενικές γραμμές η θεραπεία είναι χρονοβόρα, συνδυαστική και τις περισσότερες φορές δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Θεραπευτικά μέσα που χρησιμοποιούνται είναι οι διαιτητικές οδηγίες, τα φάρμακα και η ψυχολογική/ψυχιατρική προσέγγιση. Διαιτητικές οδηγίες: Το πρώτο θεραπευτικό βήμα είναι ο προσδιορισμός των υπεύθυνων τροφών, η αποφυγή τουςκαι η σταδιακή τους επαναχορήγηση. Οι διαιτητικές οδηγίες εξαρτώνται από το επικρατούν σύμπτωμα (διάρροια, δυσκοιλιότητα, μετεωρισμός). Συνήθως αποφεύγονται τροφές που παράγουν αέρα (όσπρια-κυρίως φασόλια, λάχανο, κουνουπίδι, μπρόκολο και σε μικρότερο βαθμό κρεμμύδι, σέλινο, δαμάσκηνα κ.α., ανάλογα με την ευαισθησία του κάθε ατόμου) και γαλακτοκομικά -κυρίως γάλα και παγωτό και σε μικρότερο βαθμό γιαούρτι και τυρί, δεδομένου ότι σε πολλούς ασθενείς συνυπάρχει ανεπάρκεια λακτάσης, χορηγούνται φυτικές ίνες σε περιπτώσεις δυσκοιλιότητας (ευδιάλυτες όταν υπάρχει μετεωρισμός) και αποφεύγονται σε περιπτώσεις διάρροιας. Η χαμηλή FODPAPsδίαιτα που συστήνεται τελευταία φαίνεται να δίνει σε μερικές μελέτες κάποια ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Φάρμακα: Δεν υπάρχει ειδικό φάρμακο γα την θεραπεία του συνδρόμου και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στοχεύουν στην ύφεση των επικρατούντων συμπτωμάτων (πόνος, διάρροια, δυσκοιλιότητα). Χορηγούνται συνήθως σπασμολυτικά, ήπια αντικαταθλιπτικά, αντιδιαρροικά, υπακτικά, αγχολυτικά, νεώτερα φάρμακα που αυξάνουν ή ελαττώνουν τη κινητικότητα και απορροφητικότητα του εντέρου και αντιβιοτικά (rifaximin). Για το έλαιο μέντας, τα διάφορα βότανα και τα προβιοτικά δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις για την θεραπευτική τους αποτελεσματικότητα. Ψυχολογική/ψυχιατρικήπροσέγγιση: Εφαρμόζονται η ψυχολογική υποστήριξη, η αυτοκατανόηση και η υπνοθεραπεία, σε περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται στη συνήθη αγωγή. Ευστάθιος Δ Παπαβασιλείου MD, AGAF, FEGH, MASGE Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών τ. Συντονιστής Διευθυντής Γαστρεντερολογίας ΕΣΥ

Συνταγή

της Βικτωρίας Διαλεκτού

Σαν βγεις στον πηγαιμό για Καλλονή να εύχεσαι να είναι μακρά η παραμονή σου για να μπορέσεις να απολαύσεις όλο τον θησαυρό, που μας δίνει απλόχερα η θάλασσα της. Ποτέ δεν μας άφησε παραπονεμένους. Μπορεί φέτος να μη φάγαμε τη φημισμένη παπαλίνα, αλλά μας αποζημίωσε με τα γευστικά χταπόδια της. Μια όμορφη φθινοπωρινή συνταγή:

Χταπόδι με Κυδώνια και Κρεμμύδια. Βράζουμε ένα χταπόδι χωρίς νερό, σε μια σκεπασμένη κατσαρόλα να βγάλει τα υγρά του, σε χαμηλή φωτιά. Στα 15 λεπτά το βγάζουμε και το κόβουμε σε μεγάλα κομμάτια. Το ξαναρίχνουμε στην κατσαρόλα μαζί με ένα ποτηράκι κόκκινο κρασί, ένα φύλλο δάφνη και λίγους κόκκους μπαχάρι. Το βράζουμε για πολύ λίγο. Έχουμε σωτάρει για λίγο τα κρεμμύδια και τα προσθέτουμε στο χταπόδι μαζί με το λάδι και μια ντομάτα σε κύβους. Όταν μαλακώσουν αρκετά τα υλικά μας, ρίχνουμε τα κυδώνια κομμένα σε χοντρές φέτες, λίγο αλάτι, κόκκινο πιπέρι και ένα κουταλάκι ζάχαρη. Το κατεβάζουμε από τη φωτιά με το λαδάκι του. Συνοδεύεται με κόκκινο κρασί και φυσικά με μπόλικο ζεστό ψωμί!!!!!! Έναν μεζέ που θα τον φτιάξετε πολλές φορές γιατί είναι πεντανόστιμος και θα αρέσει στους καλεσμένους σας!

19 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Σε απόγνωση φέτος οι ψαράδες της Σκάλας Καλλονής. H φημισμένη σαρδέλα του κόλπου μας, αν και ήταν άφθονη, ήταν τόσο μικρή που απαγορεύτηκε η αλιεία της. Aυτό είχε σαν αποτέλεσμα ζημιά στην τσέπη των ψαράδων και φυσικά στις δικές μας γευστικές απολαύσεις.

Τα παιδιά της Καλλονής βρήκαν ξανά τον χώρο τους για ξέγνοιαστο παιχνίδι στην ανακαινισμένη παιδική χαρά. Χρώματα και καινούργια παιχνίδια γέμισαν τον χώρο.

“

Στη μέση του καλοκαιριού ο υδράργυρος να χτυπά κόκκινο, και η Καλλονή χωρίς νερό αρκετές μέρες. Το νερό νεράκι είπαν οι Καλλονιάτες. Ευτυχώς η λειψυδρία κράτησε για λίγο Χάρη στην παρέμβαση των τοπικών δημοτικών παραγόντων το πρόβλημα λύθηκε με επιτυχία.

“

•

Το ανακαινισμένο λαογραφικό Μουσείο στο Λουτρό της Καλλονής άνοιξε τις πύλες του για να θαυμάσουν οι επισκέπτες το μεγάλο αριθμό εκθεμάτων από την λαογραφική παράδοση του τόπου μας. Κάθε Τετάρτη μπορούν όσοι θέλουν να το επισκεφθούν.

11-13 Αυγούστου έγινε τριήμερος εορτασμός για τη Γιορτή Σαρδέλας στη Σκάλα Καλλονής. Παρασκευή 11 Αυγούστου μουσικοχορευτική εκδήλωση, Σάββατο 12 Αυγούστου μουσική βραδιά με το συγκρότημα «Δυτικά απ’ το Αϊβαλί» και Κυριακή 13 Αυγούστου συναυλία με τις Νάσια Κονιτοπούλου και Χριστίνα Μαραγκόζη. Ο κόσμος κατέκλυσε το όμορφο ψαροχώρι μας και απόλαυσε για άλλη μια φορά τη σαρδέλα-παπαλίνα του κόλπου Καλλονής.

20 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

•

Ο Ηλίας Λασκαρίδης, μαρμαράς από τα Αριανά, είναι ο υπερτυχερός που κέρδισε το μηχανάκι της λαχειοφόρου αγοράς μας. Ο Σύλλογος του εύχεται να είναι καλοτάξιδο!

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟΥ ΚΑΛΛΟΝΗΣ ΛΕΣΒΟΥ Προς: ΣΥΛΛΟΓΟ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΩΝ ΑΘΗΝΑΣ

Καλλονή 19 Οκτ. 2017

Το 1994 από τοπικούς ποδοσφαιρικούς παράγοντες του Λεκανοπεδίου Καλλονής δημιουργήθηκε η ΑΘΛΙΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟΥ ΚΑΛΛΟΝΗΣ (ΑΕΛΚ). Το Σωματείο μετά από μια μεγάλη παρουσία και πορεία στα ποδοσφαιρικά δρώμενα της Λέσβου, αλλά και πανελλαδικά, είναι σε αδράνεια, αφού όμως κατάφερε να γράψει αθλητική ιστορία που πολλοί τη χάρηκαν, αλλά και αρκετοί την ζήλεψαν περιμένοντας καρτερικά να κλείσει ο κύκλος. Όπως και να είναι όμως η ιστορία έχει γραφεί και δεν διαγράφεται. Εμείς ως κάτοικοι του Λεκανοπέδιου θέλουμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους συνέβαλαν θετικά στη λαμπρή πορεία της ΑΕΛΚ, όλα αυτά τα χρόνια. Επειδή όμως η ζωή συνεχίζεται εμείς οι λίγοι τώρα, θέλουμε να σας ενημερώσουμε ότι ολοκληρώνονται οι νόμιμες διαδικασίες αναγνώρισης του νέου Σωματείου με την επωνυμία «ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟΥ ΚΑΛΛΟΝΗΣ ΛΕΣΒΟΥ», με πρωταρχικό σκοπό και αποστολή η παροχή υπηρεσιών με στόχο την ποδοσφαιρική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Η διαμόρφωση του χαρακτήρα τους μέσα στην κρίση αξιών που περνάμε αποτελεί στοίχημα των προπονητών και υπεύθυνων της Α.Π.Λ. ΚΑΛΛΟΝΗΣ. Σήμερα στην Ακαδημία φοιτούν 60 παιδιά σε όλες τις κατηγορίες συνολικά. Λαμβάνουν μέρος δε στα πρωταθλήματα υποδομών που διοργανώνει η ΕΠΣ ΛΕΣΒΟΥ. Φυσικά και εκεί στόχος μας είναι η συμμετοχή και όχι ο πρωταθλητισμός. Θεωρούμε καθήκον μας να ευχαριστήσουμε τους γονείς των παιδιών που είναι στυλοβάτες της προσπάθειας μας, όπως και το Δ.Σ. του Συλλόγου Καλλονιατών της Αθήνας που από την πρώτη στιγμή είναι κοντά μας ηθικά και υλικά με την αποστολή υλικού απαραίτητου για την λειτουργία της Ακαδημίας. Κλείνοντας θα θέλαμε να επισημάνουμε την απουσία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Λεκανοπεδίου μέχρι τα΄ρα τουλάχιστον σε μια προσπάθεια που είναι συλλογική για την ανάπτυξη του Λεκανοπεδίου στο χώρο του αθλητισμού με την παρατήρηση ότι δικαίωμα χρήσης του αγωνιστικού χώρου στο στάδιο «Κεντέρης» έχουν και τα παιδιά της Ακαδημίας που είναι παιδιά δημοτών του Λεκανοπεδίου. Όσοι εκτιμήσουν τώρα και όχι μετά την προσπάθεια αυτή θέλουμε τη βοήθεια τους. Ευχαριστούμε για τη συνεργασία σας και σας ευχόμαστε κάθε επιτυχία στο έργο σας. ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΟΙΚΟΥΣΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΧΑΡΗΣ Δ. ΚΑΛΛΙΑΣ

21 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΧΙΩΤΕΛΛΗΣ Φτωχαίνουμε. Φτωχαίνουμε γιατί, άνθρωποι οραματιστές, αγνοί πατριώτες που αγαπούν με πάθος τον μακρινό γενέθλιο τόπο, που πασχίζουν για την προκοπή και την ανάδειξή του και που αγωνίζονται να κρατήσουν ζωντανές τις παραδόσεις, σηκώνουν άγκυρα νωρίς για το ταξίδι της αιωνιότητας. «Φεύγουν», αφήνοντας δυσαναπλήρωτο κενό και μια στυφή γεύση στο στόμα αυτών, που τους έζησαν και κοινώνησαν τα μεράκια της ψυχής τους. Φτώχυναν η Πετρούπολη, τα Δάφια , η Λέσβος και κάθε λεσβιακή ψυχή στα πέρατα του κόσμου. Ο πράος, ο σεμνός, ο ακέραιος, ο μελίρρυτος, Αχιλλέας Χιωτέλλης, Πρόεδρος του Συλλόγου Μυτιληναίων Πετρούπολης, ταξίδεψε για τη «γειτονιά των αγγέλων» το Σάββατο στις 7 Οκτωβρίου. Η ζωή του ολόκληρη ήταν κατακλυσμένη από πάθος. Πάθος αγνό, ανθρώπινο που αγγίζει τον νου και τη ψυχή. Πάθος για δημιουργία, γνώση, αλληλεγγύη. Αγαπούσε αυτό που έκανε και δινόταν ολοκληρωτικά σ' αυτό. Εκλέχτηκε πρόεδρος του Συλλόγου Μυτιληναίων Πετρούπολης πριν από 22 χρόνια και παρέμεινε μέχρι σήμερα. Πήρε μια συλλογικότητα στα σπάργανα και δημιούργησε έναν θεσμό. Γιατί ο Σύλλογος αποτελεί θεσμό της Πετρούπολης, που η αίγλη και η οντότητά του ξεπερνούν τα σύνορα της χώρας, καθώς ενημερώνει για τη δράση του τις λεσβιακές κοινότητες της Αμερικής και της Αυστραλίας. Ήταν και είναι το καμάρι της πόλης, με την μεγαλύτερη πνευματική ακτινοβολία. Ο Σύλλογος ήταν έργο ζωής για τον Αχιλλέα και η έπαλξη, από όπου εκδήλωνε την θερμή αγάπη, τη λατρεία του, για το νησί του, μέσα από το πλήθος των ωραίων και διδακτικών εκδηλώσεων. Με τη συνεργασία των μελών του Συμβουλίου, ίδρυσε χορωδία, η οποία κάτω από την καθοδήγησή του και με μέλη απλούς ανθρώπους, σκορπούσε ρίγη συγκίνησης σε όσους άκουγαν υψηλές εκτελέσεις έργων μεγάλων Ελλήνων συνθετών και ποιητών. Ήταν πολύ εκλεκτικός στις επιλογές του. Η «Νοστωδία», εκτελούσε έργα του Μ. Θεοδωράκη, Μ. Χατζηδάκη, Σ. Ξαρχάκου σε ποίηση Ο. Ελύτη, Τ. Λειβαδίτη, Ν. Γκάτσου, Γ. Ρίτσου και άλλων μεγάλων της ελληνικής ποίησης. Το χορευτικό τμήμα του Συλλόγου έδωσε αξεπέραστες παραστάσεις στο θέατρο Πέτρας. Η Θεατρική Ομάδα, της οποίας ήταν μέλος, με απαράμιλλες δικές του ερμηνείες που άγγιζαν την ψυχή των θεατών, αντλούσε τα έργα της από τη λεσβιακή ηθογραφία και από τα πάθη του λαού μας στις δύσκολες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα. Όλα τα λαμπρά τέκνα της Λέσβου, που διέπρεψαν στα γράμματα και τις τέχνες, οι πνευματικοί ογκόλιθοι του τόπου του (Σαπφώ, Ελύτης, Μυριβήλης, Βενέζης, Κόντογλου, Εφταλιώτης, Ιακωβίδης), υμνήθηκαν και μπήκαν στο βάθρο που τους άξιζε στη συνείδηση των μελών του Συλλόγου και των κατοίκων της Πετρούπολης, καθώς εξέχουσες σύγχρονες

22 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

προσωπικότητες του νησιού προσέγγισαν το έργο και την προσφορά τους στην κοινωνία. Πλήθος άλλων εκδηλώσεων γίνονταν μαγνήτης, για να πυκνώσουν τη συμμετοχή των Λεσβίων και όχι μόνο, στον Σύλλογο, που αγαπούσαν και εκτιμούσαν ειλικρινά τον Πρόεδρό τους. Τα ημερολόγια του Συλλόγου, άλλο ένα πεδίο πάθους για τον Αχιλλέα, αποτελούν συλλεκτικά αριστουργήματα, που καδραρισμένα, κοσμούν τοίχους σπιτιών, σχολείων και πνευματικών ιδρυμάτων. Για όλο τούτο το μέγιστο έργο ποτέ δεν υπερηφανευόταν και ποτέ δεν κόμπαζε. «Είναι συλλογική δουλειά... είναι έργο όλων των μελών του Συμβουλίου», επαναλάμβανε με σεμνότητα σε όσους από καρδιάς τον συνέχαιραν, για τα καταπληκτικά αποτελέσματα των εκδηλώσεων. Κορυφαία προτεραιότητα του Συλλόγου ήταν και είναι η κοινωνική του δράση στις δύσκολες εποχές που ζούμε, με μπροστάρη αυτών των δράσεων τον Αχιλλέα. Άνθρωπος βαθιά πολιτικοποιημένος νοιαζόταν για το κάθε τι που αφορούσε στην πρόοδο και την εξέλιξη των δυο πατρίδων του: της Λέσβου και της Πετρούπολης. Ο Αχιλλέας μπήκε στον στίβο της ζωής από μικρός, δίπλα στον αγρότη πατέρα του. Στο χωράφι τους στα Τριάντααγροτική περιοχή της γενέτειράς του, τα Δάφια- μπολιάστηκε με τη γη και το μόχθο της. Παιδί ακόμα ερχόταν στο χωριό μου στη Σκάλα Καλλονής φέρνοντας με το γαϊδουράκι ζαρζαβατικά για το μοναδικό μανάβικο του χωριού. Ζυμωμένος με τη γη ήταν άριστος γνώστης της σκληρής αγροτικής ζωής. Ήταν απόλαυση να τον ακούς να εξηγεί, πώς φυτεύουν τα φυντάνια του καπνού, πώς τα ποτίζουν πώς «κιρντίζουν» τα μεστωμένα φύλα, πώς τα βελονιάζουν και τα ξηραίνουν στο ήλιο. Είχε απεριόριστες γνώσεις για τα δένδρα και τα φυτά, που τους συμπεριφερόταν σαν όντα με ψυχή, που έχουν ανάγκη από αγάπη και περιποίηση. Μικρός ακόμα, ορφάνεψε από μάνα και τελειώνοντας το γυμνάσιο Καλλονής, ήρθε στο καμίνι της πρωτεύουσας, όπου πάλεψε για την επιβίωση, αλλάζοντας εργασίες χωρίς να βαρυγκωμά για τον κάματο και τις αντιξοότητες της δουλειάς. Με γνώση και φρόνηση, βάδισε σωστά στον δρόμο της ζωής και δημιούργησε μια ωραία οικογένεια με την σύντροφο της ζωής του Βικτώρια Βατούση, Λέσβια και η ίδια και τα υπέροχα παιδιά τους τη Γεωργία, απόφοιτη Μουσικής Τεχνολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου- και τον Αλέξανδρο, Διδάκτορα αστροφυσικής. Δυο εξαίρετα παιδιά, που βαδίζουν στα χνάρια των γονιών τους, με ήθος αρχές και αξίες. Μια άλλη πτυχή του πολυτάλαντου αυτού νησιώτη, ήταν η ευρυμάθειά του, κυρίως σε ζητήματα της ιστορίας. Εκπλησσόταν κανείς από την βαθιά γνώση του για την ελληνική ιστορία σε όλες τις περιόδους της. Ο Αχιλλέας ήταν ένας συνεπής μελετητής της ιστορίας και στενότερα της λεσβιακής, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το διάβασμα ήταν μια διαρκής δραστηριότητά του, ήταν το οξυγόνο που τον αναζωογονούσε και του έδινε δύναμη να μαθαίνει και να γίνεται ακόμα καλύτερος άνθρωπος, μια ανθρωπιά που την πρόσφερε απλόχερα στους γύρω του. Η αρρώστια δεν τον λύγισε. Ο Αχιλλέας ήταν «όσο κορμί, τόσο ψυχή». Δεν υπέστειλε ποτέ τη σημαία της προσφοράς στην οικογένειά του, στον Σύλλογο, στην κοινωνία. Ήταν πα-

ρών με δύναμη νου και ψυχής στο δύσκολο δρόμο που όδευε, μέχρι το τέλος. Όλοι οι φίλοι του τον θαυμάζαμε. Χωρίς αυτός να το καταλαβαίνει, μας έδινε κάθε μέρα μαθήματα αισιοδοξίας και καρτερικότητας. Άνθρωπος απέραντα συναισθηματικός, εκφραζόταν μέσα από τον χορό και το τραγούδι, όπως από τα παλιά χρόνια κάνουν οι Λέσβιοι. Το «απτάλικο του Αχιλλέα» ήταν το έναυσμα για να αρχίσει το γλέντι στις χαρούμενες εκδηλώσεις του Συλλόγου. Με το κεφάλι γερτό, τις απότομες αλλά αρμονικές κινήσεις των χεριών και το δυνατό χτύπημα του ποδιού στο πάτωμα, έβγαζε τη ψυχή του προς τα έξω και το ντέρτι του μερακλή. Γιατί ο Αχιλλέας ήταν πάνω απ' όλα ένας μερακλής άνθρωπος. Είναι οπωσδήποτε βαρύ και αντίθετο προς τη φυσική τάξη, ο δάσκαλος να καλείται να αποχαιρετήσει τον μαθητή που πήρε τον δρόμο για το μεγάλο ταξίδι. Ωστόσο αποτελεί χρέος που πρέπει να εκπληρωθεί, όταν μάλιστα πρόκειται για μαθητή που τιμούσε τον δάσκαλο και που τον έκανε να κολακεύεται να πιστεύει ότι κάτι πρόσφερε κι εκείνος στη στέρεη πνευματική του συγκρότηση και την κοινωνική του παράσταση. Είχα πολλά να πω για τον Αχιλλέα, αλλά με προλαβαίνει ο επιστήθιος φίλος του και συνεπής συνοδοιπόρος στις καλλιτεχνικές τους δραστηριότητες, ο Αντώνης Δουκέλλης, που τα έγραψε και τα καλοέγραψε σχεδόν όλα στην τοπική εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ. Εκείνο που απομένει σε μένα είναι να προσθέσω λίγα ακόμα που εκπορεύονται από την ιδιαίτερη σχέση μας δασκάλου και μαθητή που μας συνέδεε. Κάθε φορά που μάθαινα για τις δραστηριότητες του Αχιλλέα, συνήθως μέσα στον Εκπολιτιστικό Σύλλογο των Μυτιληναίων της Πετρούπολης ή που έφτανε στα χέρια μου κάποιο απ’ τα μοναδικά ημερολόγια που εξέδιδαν, στα μάτια μου πρόβαλλε ο έφηβος των δεκαεφτά χρόνων που γνώρισα στα μαθητικά θρανία, νέος κι εγώ δάσκαλος στα μέσα της δεκαετίας του’60. Επιμελής, εργατικός, πρόθυμος, σεμνός , ευφυής πειθαρχικός, όλα αυτά και άλλα ακόμα στον υπερθετικό βαθμό. Πρόσωπο ζωντανό, εκφραστικό, διψασμένο για γνώση και πρόοδο. Έβλεπε με προσήλωση στα μάτια τον δάσκαλο, σαν να του έλεγε: συνέχιζε, δάσκαλε, απ’ όσα βγαίνουν απ’ το στόμα σου τίποτα δεν πέφτει κάτω. Τα μαζεύω, όπως τα ψίχουλα απ’ το φτωχικό μας τραπέζι. Είχα πάντα --και φυσικά δεν ήμουν ο μόνος απ’ τους καθηγητές του Γυμνασίου-- ιδιαίτερη συμπάθεια και εμπιστοσύνη στα αγροτόπαιδα και στα άλλα παιδιά που προέρχονταν από οικογένειες βιοπαλαιστών. Λόγοι συγγένειας; Όχι μόνο. Αυτά τα παιδιά μπαίνουν πολύ νωρίς στον αγώνα της ζωής. Βλέπουν τον καθημερινό μόχθο, τις στερήσεις και τη λαχτάρα των γονιών τους να τους δημι-

Ένας άνθρωπος μπολιασμένος με τη ζωή, ήταν η ίδια η ζωή! Για όλους εμάς που πορευτήκαμε μαζί του, που νοιώσαμε τις ίδιες συγκινήσεις, που τραγουδήσαμε και χορέψαμε παρέα, θα μείνει στην καρδιά μας σαν ο καλός φίλος, ο ξεχωριστός άνθρωπος. Καλό ταξίδι φίλε «Πένθησε με μέτρο τους φίλους σου. Γιατί δεν έχουν πεθάνει, αλλά τον ίδιο δρόμο που όλοι αναγκαστικά θα περάσουμε, αυτοί τον πήραν πρώτοι». Πλούταρχος (46-127 μ.χ.) Αντώνης Δουκέλλης

ουργήσουν μια καλύτερη απ τη δική τους ζωή. Και η συναίσθηση αυτής της προσπάθειας τους κάνει να φιλοτιμούνται να ανταποκριθούν στις προσδοκίες τους με τον προσωπικό τους αγώνα και παράλληλα να οπλίζονται με έναν πλούσιο συναισθηματισμό που τους συνοδεύει σ’ όλη τους τη ζωή και γίνεται πηγή δημιουργίας και προσφοράς. Θεωρούσα, όπως ήταν φυσικό, χρέος μου, μιας και δεν διδασκόταν ακόμα μάθημα του Επαγγελματικού Προσανατολισμού, να συζητώ κάπου, κάπου τα μελλοντικά επαγγελματικά τους όνειρα και να προσφέρω τις δικές μου γνώσεις και απόψεις. Τον Αχιλλέα τον έβλεπα πιο πολύ για δάσκαλο. Είχε και ιδιαίτερη κλίση στα φιλολογικά μαθήματα. Δάσκαλος δεν έγινε, ωστόσο δε έπεσα έξω στις εκτιμήσεις μου. Δεν άσκησε βέβαια ποτέ το δασκαλίκι ως επάγγελμα, το άσκησε όμως σ’ όλα τα χρόνια της πνευματικής του ωριμότητας ως κοινωνικό λειτούργημα. ‘Έκαιγε μέσα του η φλόγα του δασκάλου και θεωρούσε ανθρώπινο χρέος του να κάνει τους ανθρώπους του στενού περιβάλλοντός του κοινωνούς των γνώσεων και των πνευματικών και καλαισθητικών εμπειριών του. «Ο Αχιλλέας», μου έλεγε πριν από χρόνια μια άλλη μαθήτριά μου που ανήκε στον κύκλο του Συλλόγου, μας συγκεντρώνει και μας διαβάζει και μας αναλύει ωραία κείμενα που σταχυολογεί απ’ τη λογοτεχνία και την επικαιρότητα.» Ποιος επαγγελματίας δάσκαλος το κάνει αυτό; Επίσημο βήμα του υπήρξε επί 22 ολόκληρα χρόνια ο Σύλλογος Μυτιληναίων της Πετρούπολης. Ο Σύλλογος που προκαλεί τον θαυμασμό όσων παρακολουθούν τις δραστηριότητές του. Σαν τίτλος παραξενεύει εκείνον που τον ακούει για πρώτη φορά. Πόσοι είναι τάχα οι Λέσβιοι ενός περιφερειακού Δήμου της Αττικής που θα μπορούσαν να συγκροτήσουν ένα παραγωγικό σωματείο. Και όμως αυτός ο Σύλλογος με την εμπνευσμένη καθοδήγηση του Αχιλλέα και τη συστράτευση ανθρώπων με καλλιεργημένη κοινωνική συνείδηση, με πνευματικά ενδια-

φέροντα και καλλιτεχνικές δεξιότητες, παρουσίασε τέτοιο έργο, που δεν νομίζω να έχει παρουσιάσει άλλο εκτός Λέσβου Λεσβιακό Σωματείο. Θεατρικές παραστάσεις, επετειακοί εορτασμοί, φιλολογικές βραδιές, διαλέξεις, παραδοσιακές μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις ζωντάνευαν τη λαϊκή λεσβιακή παράδοση, έδιναν ιδιαίτερο εορταστικό χρώμα στην τοπική κοινωνία, και προκαλούσαν τη γενική εκτίμηση και αναγνώριση. Το έργο όμως που ξεχωρίζει για την αξία και τη διαχρονικότητά του είναι τα ημερολόγια που εξέδιδε ανελλιπώς όλα αυτά τα χρόνια. Θα είχα μάλιστα να προτείνω στους ανθρώπους του Συλλόγου που, όπως μαθαίνω είναι αποφασισμένοι να συνεχίσουν με τον ίδιο ζήλο το έργο του Αχιλλέα, να εξετάσουν το ενδεχόμενο της επανέκδοσής τους σε έναν τόμο. Θα είναι μια σημαντική προσφορά στη λεσβιακή παράδοση και μια ένδειξη τιμής στη μνήμη του κύριου δημιουργού τους. Ο Αχιλλέας υπήρξε σπουδαίος άνθρωπος! Προικισμένος με το μεγαλείο της ψυχής και τη δίψα της δημιουργίας και της προσφοράς, που τα κράτησε μέσα του αμείωτα, κι όταν ακόμα έβλεπε το τέλος να τον πλησιάζει. Ηχούν ακόμα στ’ αυτιά μου τα τελευταία του λόγια. «Πώς τα πας με την υγεία σου, Αχιλλέα;» τον ρώτησα στην τελευταία μας τηλεφωνική επικοινωνία, βλέποντας ότι δεν φάνηκε το καλοκαίρι στο νησί, όπως συνήθιζε. Κλωθογύρισε λίγο τα λόγια του και μετά παραμερίζοντας τις απαισιόδοξες σκέψεις, «Εντάξει, δάσκαλε, θα το παλέψουμε». Δεν τα κατάφερε, όμως το πάλεψε με δύναμη και αξιοπρέπεια, δίνοντας συγχρόνως το τελευταίο μεγάλο μάθημα στους ανθρώπους που στάθηκαν πάντα κοντά του. Μαχητής της ζωής, νικητής του θανάτου! Τον θάνατο δεν τον νικάς αλλιώς παρά μόνο, όταν δεν τον φοβάσαι. Καλό σου ταξίδι, Αχιλλέα. Οι φίλοι σου όλοι, μια πλατιά οικογένεια, πονούμε για τον πρόωρο μισεμό σου. Ο δάσκαλός σου Χρήστος Αν. Σταυράκογλου

23 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

πριν

Καθαρισμός ποταμών Ο Δήμος έκανε παρέμβαση στα περιφερειακά ποτάμια και η Περιφέρεια στον Αχέρωνα και στην Ποταμιά. Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου έχοντας ως βασική προτεραιότητα την αντιπλημμυρική προστασία, συνεχίζει τις εργασίες για τον καθαρισμό χειμάρρων και την αποκατάσταση των αναχωμάτων τους, τόσο με χωματουργικά μηχανήματα της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων Π.Ε. Λέσβου, όσο και στο πλαίσιο των 2 έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη για τον καθαρισμό χειμάρρων στην Βορειοανατολική και στη Δυτική Λέσβο. Πιο συγκεκριμένα ολοκληρώθηκαν οι εργασίες για τον καθαρισμό χειμάρρων και την αποκατάσταση της λειτουργίας αντιπλημμυρικών και τεχνικών έργων στις περιοχές: •Στον χείμαρρο της Ποταμιάς στην Καλλονή •Στον χείμαρρο «Μυλοπόταμος» στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής και Σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες για τον καθαρισμό χειμάρρων στις περιοχές: •Στον χείμαρρο του Χρούσου στην περιοχή του Μεσοτόπου •Στον χείμαρρο «Ταξιάρχης» στα Παράκοιλα •Στον χείμαρρο «Αχέρωνας» στην Καλλονή Με την επίβλεψη και ευθύνη του Προέδρου Δημοτικής Ενότητας Καλλονής κ. Τίτου Καραθεοδώρου και του Αντιδημάρχου κ. Ταξιάρχη Βέρρου, καθαρίστηκε ο Καθάριος ποταμός, όπως δείχνουν οι φωτογραφίες.

Μετά

24 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΟΣΟ ΕΛΛΑΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ € 500 ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΟΜΟΙΡΗ € 50 ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΣΑΚΑΛΗΣ € 20 ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΣΑΡΑΝΤΕΛΛΗΣ € 30 ΦΛΩΡΕΝΣ ΣΑΡΑΝΤΕΛΛΗ € 30 ΜΥΡΣΙΝΗ ΓΙΑΝΝΟΥ € 17 ΕΥΝΙΚΗ ΧΑΛΚΟΔΑΙΜΩΝ € 30 ΣΤΕΛΛΑ ΑΝΔΡΙΩΤΑΚΗ-ΚΛΕΙΔΑΡΑ $100 ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΑΠΑΜΑΝΩΛΗ-ΛΑΚΑΣΣΑ € 50 ΕΥΡΙΚΛΕΙΑ ΠΑΠΑΜΑΝΩΛΗ-ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ € 30 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ € 20 ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΙΟΥΒΑΝΗΣ € 50 ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΖΩΡΑ € 20 ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΜΩΡΟΥ € 20 ΕΒΡΟ ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑ € 20 ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΟΣΒΑΝΗ € 30 ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ € 20 ΑΝΝΑ ΛΕΜΟΝΙΑ $150 ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΒΑΣΤΑΚΗ-ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗ € 50 ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΚΑΛΛΙΑ € 20 ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΓΡΙΜΑΝΗΣ $AUS50 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΟΜΒΕΛΛΗΣ € 30 ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΕΡΒΑΝΑ € 50 ΤΑΞΙΑΡΧΟΥΛΑ ΚΛΕΙΔΑΡΑ $100 ΤΑΣΟΣ ΒΑΒΛΑΔΕΛΛΗΣ € 50 ΛΟΥΛΑ ΔΡΑΚΟΥΛΗ € 50 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΕΡΡΟΣ € 60 ΜΑΡΩ ΒΕΡΡΟΥ € 10 ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΣΑΛΗΣ € 50 ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ € 40 ΕΛΕΝΗ ΜΑΡΜΑΡΟΥ-ΚΟΝΙΝΙΟΥ € 40 ΕΙΡΗΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΟΥ € 60 (Εις μνήμη των γονεων της Γεωργιου & Χαρικλειας και της θειας της Νικης ΤΑΚΗΣ ΚΟΥΤΖΑΒΕΚΙΑΡΗΣ € 20 ΚΥΒΕΛΗ ΚΑΤΡΑΝΤΖΗ € 20 ΜΑΡΙΑ ΒΡΑΤΣΑΝΟΥ € 20 ΡΑΛΙΟΥΔΑ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΗ € 20 ΝΤΙΝΑ ΚΑΒΟΥΡΑ € 20 ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΣΚΟΠΕΛΙΤΗΣ € 20 ΑΡΧΟΝΤΙΑ ΣΚΟΠΕΛΙΤΗ € 20 ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΣΕΒΑΣΤΟΣ $200 ΟΥΡΑΝΙΑ ΚΑΡΕΚΟΥ € 50 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΤΖΗΑΝΔΡΕΟΥ $100 ΠΙΤΑΛΙΔΑΣ $100 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΦΙΔΗΣ € 100

26 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΙΩΑΝΝΑ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ-ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΙΣΜΗΝΗ ΠΑΛΛΗ ΝΕΛΛΗ ΤΣΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΚΑ ΚΡΑΛΛΗ ΦΩΤΗΣ ΚΑΡΙΩΤΗΣ ΘΕΡΑΠΩΝ ΜΑΝΩΛΑΚΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΕΛΥΘΕΡΙΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΗ ΕΥΔΟΞΙΑ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΟΓΛΟΥ ΟΥΡΑΝΙΑ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΣΑΠΦΩ ΜΑΛΛΗ ΤΡΙΑΔΑ ΜΥΚΟΝΙΑΤΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΜΥΚΟΝΙΑΤΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΥΚΟΝΙΑΤΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΓΙΟΥΒΑΝΗΣ ΑΡΕΤΗ ΒΟΥΓΑΜΑΛΗ

ΠΟΣΟ € 20 € 50 € 50 $AUS50 € 20 € 20 $100 € 15 € 50 € 30 € 60 € 30 € 25 € 30 € 100 € 100 € 50 $50

Σημειωση Σε δύο συνδρομές των 50 ευρω και 150$ Αυστραλίας δεν απεικονίζονται ευκρινώς τα ονοματεπώνυμα στο στέλεχος του μπλόκ αποδείξεων. Παρακαλούνται οι ενδιαφερόμενοι να επικοινωνήσουν με τον Ταμία του Συλλόγου στο 6944330972, ώστε η καταχώρησής τους να πραγματοποιηθεί στο επόμενο περιοδικό

ΧΟΡΗΓΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΥ POLAT AE GRECOTEL AE ΚΟΥΣΚΟΣ ΑΕ

€ 1,000 € 500 € 600

ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ ΔΙΑΦΗΜΙΖΟΜΕΝΩΝ ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΑΜΙΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΠΑΤΣΑΝΤΖΟΓΛΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΜΟΥΦΛΟΥΖΕΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ- ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ ΠΑΡΙΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ ΑΦΟΙ Ν.ΒΑΜΒΟΥΚΛΗ & ΣΙΑ ΟΕ ΑΝΘΟΥΛΑ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗ-ΠΑΡΜΑΚΕΛΗ ΑΦΟΙ ΨΑΡΑΔΕΛΛΗ ΑΦΟΙ ΤΡΙΠΑΤΖΗ

€ 100 € 80 € 150 € 120 € 120 € 300 € 50 € 400 € 140

κοινωνική ζωή γάμοι • Ο Σταύρος Κάνογλου και η Ελπίδα Νιαούμη • Ο Δημήτρης Μπούμπουλας και η Ευδοξία Δριβάλου • Ο Άγγελος Βουγιούκας και η Θεοδώρα Μπούμπουλα • Ο Ευστράτιος Γιαννακός και η Λένα Χατζηκωνσταντίνου • Ο Σπύρος Πετριτζικλής και η Πολυξένη Παυσανία • Ο Παναγιώτης Χατζηκωνσταντής και η Κατερίνα Στρατηλά.

• Την Κυριακή 20-8 έγινε ο γάμος της Μαρίας Σωτηροπούλου, κόρης του Γιώργου Σωτηρόπουλου και της Ελπίδας Πρωτοπαπαδάκη, με τον Charles Gobert στο Ναύπλιο.

• Ο Βασίλης- Μάριος Μάντζιος του Γεωργίου και της Ιωάννας Μουρσαλιώτου και η Σοφία Τσατήρη παντρέυτηκαν στις 2/9/2017στον ιερό ναό Αγίας Τριάδος Νέας Κηφισιάς.

βαπτίσεις • Ο Γ. Χρυσόπουλος και η Δημ. Δαρδαμάνη βάπτισαν τον γιο τους και του έδωσαν το όνομα Ιωάννης.

• Ο Ε. Γιαννακός και η Λένα Χατζηκωνσταντίνου βάπτισαν τον γιο τους και του έδωσαν το όνομα Γεώργιος.

• Ο Σπ. Πετριτζικλής και η Πολυξένη Παυσανία βάπτισαν την κόρη τους και της έδωσαν το όνομα Ιωάννα.

• Ο Ορφ. Αμολοχίτης και η Παρασκευή Παναγιωτίδου βάπτισαν τον γιο τους και του έδωσαν το όνομα Άρης – Χριστόφορος.

πένθη Κατά τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο απεβίωσαν οι: • Στέλλα Καρέκου, Ευστράτιος Αθηνιώτης, Ιγνάτιος Χονδρονικόλας, Ευγενία Ψαραδέλλη, Ευστράτιος Αναστασίου, Αντωνία Τραγέλλη • Η Νίκη Φραγκούλη-Καφίδου απεβίωσε στις 29 Ιουλίου στην Αμερική μετά από αυτοκινητιστικό δυστύχημα.

• Σε προηγούμενο τεύχος, δεν δημοσιεύτηκε η αναγγελία θανάτου της Όλγας Ατσικμπάση, που πέθανε στην Καλλονή και η κηδεία της έγινε στα Δάφια.

• Στις 12 Ιουλίου έφυγε από την ζωή ο Μιχάλης Αλμπαντάκης, σύζυγος της Βάνας Βογιατζή από το Κεράμι. Αν και Κρητικός, αγάπησε το νησί μας και ιδιαίτερα το Κεράμι σαν δεύτερη πατρίδα. Τα περισσότερα καλοκαίρια της ζωής του τα πέρασε στο χωριό μαζί με την όμορφη οικογένειά του. Ένας ευαίσθητος άνθρωπος, λάτρης της ποίησης και της τέχνης. Κρατώ στην καρδιά μου τον καλό του λόγο και την μεγάλη του αγάπη για το χωριό. Στην Κρήτη γεννήθηκες, αγαπητέ Μιχάλη, μα το Κεράμι σου έδωσε την πιο ζεστή αγκάλη!!!!! Βικτωρία Διαλεκτού

Από τη μικρή Πηνελόπη στη μεγάλη Πηνελόπη -Άντε, βρε κορούλα μ! Πότε θα έρθεις; Μαύρα μάτια έκανα!

-Ρε γιαγιά, τι να κάνω; Αφού δεν προλαβαίνω! Θα έρθω κάποια στιγμή… Πόσες φορές θα ήθελα να έχω έρθει! Δε φανταζόμουν, όμως, ότι τελειώνει ο χρόνος. Σε φανταζόμουν στο γάμο μου να χορεύεις καρσιλαμά… Τώρα, ποιος θα τον χορέψει; Κάθομαι και σκέφτομαι, αν σου είπα ποτέ «σ’ αγαπώ». Σ’ αγαπώ πολύ, γιαγιά!! Και αγαπώ και αυτά που αγαπούσες…. Το νησί σου, τον τόπο σου.. Την Καλλονή που πήγαινες τα καλοκαίρια και γύριζες τα τουλούμια.. Η γιαγιά η Μυτιληνιά! Η γιαγιά η φινετσάτη, η κομψή, η αρχοντική, η αξιοπρεπής. Το μάτι σου έπεφτε πάντα πάνω στο καλύτερο, στο πιο φίνο, στο πιο ντελικάτο, στο πιο ακριβό. Κάτι έχω πάρει, νομίζω, από αυτά. Και να σκεφτεί κανείς ότι ποτέ δε μου άρεσε το όνομά μου. Τώρα, όμως, ξέρω ότι είναι ό,τι πολυτιμότερο έχω από εσένα! Έπρεπε να φύγεις για να αρχίσει να μου αρέσει. Τώρα το λέω πιο καμαρωτά «ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ», όπως η γιαγιά μου!! Καλό ταξίδι πολυαγαπημένη μου γιαγιά Πάντα χαραγμένη στην καρδιά και στην ψυχή μου Η εγγονή σου

«Στη μάνα που με ανέστησε και με φρόντισε όσο τίποτε άλλο» Πηνελοπίτσα μου Στο «Δεύτε τελευταίον ασπασμόν», με γονάτισες στην κυριολεξία. Όπως είπαν αρκετοί, είχες μια φυσική και εκπληκτική γλυκύτητα, ηρεμία και ομορφιά, φαινόσουν σαν να κοιμόσουν. Εκ φύσεως καλή και υπομονετική, ποτέ δεν έλεγες κακή λέξη για κανένα. Είχες ευεργετήσει αρκετούς και αυτήν που υπέρμετρα ευεργέτησες εις βάρος και της υγείας σου, σε πλήρωσε με τον χειρότερο τρόπο. Μάνα πως άντεξες τέτοιο μεγάλο σταυρό με τόσα πολλά και μεγάλα καρφιά; Πάλεψες με πολλά θηρία και με μένα τον ανυπότακτο και ατίθασο, που σου έκανα καμιά φορά την ζωή δύσκολη. Με διαπαιδαγώγησες δια του παραδείγματός σου και των συμβουλών σου, αλλά μου φαίνεται ότι δεν υπήρξα και τόσο καλός μαθητής. Δεν ξέρω αν ήμουν καλός γιός, θέλω να πιστεύω ότι υπήρξα καλός, αλλά σίγουρα δεν γνωρίζω αν σου προσέφερα τόσα όσα άξιζες. Σε ευχαριστώ για όσα μου πρόσφερες απλόχερα, ειδικά δε για όσα στοιχεία κληρονόμησα από τον υπέροχο χαρακτήρα σου. Ας είσαι καλά όπου και αν είσαι και να ξέρεις ότι ο Βασιλάκης σου, όπως με έλεγες, θα σε θυμάται για πάντα. Ο γιός σου Βασίλης Παπαδόπουλος

27 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Καλλονή 81107, Λέσβος - Τηλ. 22530 23620, 6978 698071 - e-maill: Kallonigold@yahoo.gr

ΑΛΕΞΕΛΛΗΣ ΜΑΡΙΟΣ Φυσικοθεραπευτής - Καλλονή

Εμπορικό Κέντρο ΓΙΑΝΝΗ, Όπισθεν Λ.Ε.Θ. Καλλονής, 811 07 Καλλονή, Λέσβος Λέσβου

2253023329

- 6973019492

marios.alexellhs1973@hotmail.com

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Γ. ΡΟΔΙΤΗΣ Δ Ι ΚΗ Γ Ο ΡΟ Σ

ΚΑΛΟΝΗ ΛΕΣΒΟΥ 81107 (Εμπορικό Κέντρο Αλβανού) ΤΗΛ.: 22530 29898, FAX: 22530 29899 KIN.: 6972460303 E-maill:alexandrosroditis@hotmail.com

ΑΘΗΝΑ Στρ. ΜΙΣΓΙΡΗ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΟΣ

Ιατρείο: Καλλονή Λέσβου (Εμπορικό Κέντρο Αλβανού)

30 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Τηλ/Fax: 22530 24590 Kin. 697 22 85 470 e-mail: athinamisgiri@gmail.com

Αγαπητά μας μέλη Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε για τα κατωτέρω θέματα: 1) Λόγω σοβαρής οικονομικής δυσχέρειας του ταμείου του συλλόγου, που αφορά στα λειτουργικά του έξοδα και την έκδοση του περιοδικού, παρακαλούμε όπως: α) Τακτοποιηθούν οικονομικά όλα τα μέλη του Συλλόγου. β) Όσοι διαφημίζοντα ήδη ή όσοι επιθυμούν να διαφημιστούν στο περιοδικό του Συλλόγου, να καταβάλουν τα έξοδα διαφήμισης που τους αναλογούν. Σημ. Για οποιοδήποτε θέμα κοστολογίου επικοινωνείστε με τον Σύλλογο.

2) Παρακαλούνται όσοι επιθυμούν την δημοσίευση άρθρων τους στο περιοδικό, να αποστέλλουν αυτά στο e-mail της κας Αντιγόνης Μώρου (antigon.mo@gmail.com), σε ηλεκτρονική μορφή.

3) Για τυχόν παράπονα, παραλείψεις, επισημάνσεις ή υποδείξεις σχετικές με την λειτουργία του περιοδικού ή του Συλλόγου εν γένει, να απευθύνεστε στη διεύθυνση του περιοδικού ούτως ώστε αυτά να τίθενται υπόψιν του Διοικητικού Συμβουλίου.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ

Χαρίκλεια Τ. Βαλτά Χειρούργος Οδοντίατρος Απόφοιτος Πανεπιστημείου Manchester

Καλλονή Λέσβου Γραφείο : Τηλ.- Fax: 22530 23490 Οικία: 22530 22233

Ο Σύλλογος Καλλονιατών Λέσβου ευχαριστεί θερμά την Ελλάδα Νικοδήμου για την έμπρακτη υποστήριξή της στις δραστηριότητές μας το καλοκαίρι με τα ποσά των 500 και 200 Ευρώ. Στην πατριώτισσά μας ευχόμαστε να είναι καλά και να την έχουμε σύντομα κοντά μας.

ΤΣΟΥΝΤΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΣ - ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΣ

Ιατρείο: Καλλονή Λέσβου (Εμπορικό Κέντρο Αλβανού) Τηλ/Fax: 22530 24590 Kin. 6946008966 e-mail: ptsounas@gmail.com

31 ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ