T
A
F
A
L
L
A
R
E
N
Balmaiorreko ehuntze debekaturik geratzen da, sarraskitzea nozitu nahi ez badute. Sartzen diren ardiak zintzur eginen dituzte. Ondorengo hilean biltzen dira Hiru Estatuak Gorteetan. Hiribilduaren izenean Migel Uhaldekoa alkatea eta Johan Zabalegi zinegotzia bidaltzen dituzte.
1484•Ekaina•2 Biarnoko Salbaterratik, Katalina I.a erreginak aintzakotzat hartzen ditu hiribilduak, gerrak eta goseteak direla eta, nozitzen duen despopulazioari buruzko erreguak: “...cómo de poco tiempo acá causantes las grandes guerras mortaldades et fambres que en el dicho nuetro Regno han seydo la dicha villa es mucho dirruyda e diminuyda de vezinos et moradores en grant cantidad de manera que los pocos vezinos que han quedado reciben grandissimo trabajo... Por la quoal causa muchos vezinos de los que están aussentados de la dicha villa e otros que vernian ha abitar en aquella non osan venir y haun muchos de los los que de presente viuen en la dicha villa están para se ausentar de aquella...”. Ondorioz, agintzen du petxa gisa ondu behar zituen 75 liberak 50ean gera daitezela. Dokumentu honetan bertan agertzen dira erregearen zerbitzura zaldia eta armak mantentzen zituzten kapareak zirelako laguntzen barkamena lortzen zuten remisionado edo barkaziodunen izenak. Haien artean, Diego Ezpeletakoa, Txarles Erbitikoa, Grazian Uhaldekoa, Eretako jauna, Johan Zuriko, Martin Balda, Johan Tafallakoa edota Txarles Nabazkoa.
S
T
O
R
I
A
605.
1488•Iraila•30 Piarres Azkoiengoak, Nikolas Etxabarrikoa gotzainaren hiltzaileak, testamentua egiten du Martzilan eta bertan, bere delituagatik ezarritako penitentziak agintzen zion bezala, konpromezua hartzen du bere kontura Tafallan basilika bat eraikitzeko “una basílica en Tafalla, cabo mesón de San Sebastián, donde está seynalada, con su altar en que puedan decir misa por l’anima del obispo de Pamplona”. 606.
1489•Urtarrila
Tafallako Jauregiko mentsula gotikoa, hareharrizkoa. Jehan Lomerena dela uste da. Nafarroako Museoan dago.
604. 1487. urtea Leonor erreginaren azken nahia betetzen da: ehortz dezatela haren gorpua Tafallako frantziskotarren komentuan. Erriberritik hil-segizio luzea abiatu zen Tafalla aldera. Tafallako herria Erriberriko mugaraino atera zen hari harrera egitera suziri, argizari, M E N D E A
I
toatxa eta hiru gurutzerekin. Beltzez jantzitako damek egin zioten gau-beila komentuan, hiribilduko zinegotziekin batera. Biharamunean egin zitzaion hileta-elizkizuna Erregea, Pedro eta Jaime infanteak eta Erresumako Hiru Estatuak aurrean zirela. Hilobia presbiterioko zorupean geratu zen, Nafarroako errege-armarria zuen oihala bertze apaindurarik gabe.
603.
X V .
H
Gillen Monreal hautatzen dute alkate. Bere ordainsaria jaso zuen, bertze guziek bezala, baina berari ematea zegokion otordua ondu gabe: “pero no dio la ayantar como el privilegio y la ordenanza reza, ni ata oy la ha dado tampoco”, erraiten zuen Ganbarak kexuz handik bortz urtetara. Eta erabaki zuten •
1 5 7