Η θέση της γυναίκας από την αρχαιότητα ως σήμερα

Η θζςη τησ γυναίκασ από την αρχαιότητα ωσ ςήμερα και οι κατακτήςεισ για την ιςότητα των δφο φφλων

κάζεκα: Project ηκήκα : Β2

ΚΑΡΚΟΤΛΗΑ΢ ΓΔΧΡΓΗΟ΢ ΚΑΦΖ ΠΑΡΑ΢ΚΔΤΖ ΚΑΦΖ ΢ΣΑΤΡΟΤΛΑ ΚΑΦΖ΢ ΘΔΜΗ΢ΣΟΚΛΖ΢ ΚΤΡΗΑΚΟΠΟΤΛΟΤ ΗΧΑΝΝΑ ΚΧ΢ΣΟΠΟΤΛΟ΢ ΘΔΟΓΧΡΟ΢ ΜΑΡΚΟΠΟΤΛΟ΢ ΝΗΚΟΛΑΟ΢ ΜΑΡΚΟΠΟΤΛΟΤ ΔΛΔΝΖ ΜΠΟΣ΢Α ΑΗΚΑΣΔΡΗΝΖ ΝΗΚΟΛΟΠΟΤΛΟΤ ΑΛΔΞΑΝΓΡΑ ΝΗΧΣΖ ΝΗΚΟΛΔΣΑ ΠΗΠΠΑ ΑΓΑΜΑΝΣΗΑ ΣΟΚΑ ΠΑΝΑΓΗΧΣΑ Σ΢ΑΚΡΗΛΖ΢ ΠΑΝΑΓΗΧΣΖ΢ Σ΢ΗΑΣΑ ΔΛΔΝΖ

Δπηβιέπσλ θαζεγεηήο : ΚΑΡΑΗ΢ΚΑΚΖ΢ ΥΡΖ΢ΣΟ΢ ΠΔ09

ΓΔΝΗΚΟ ΛΤΚΔΗΟ ΛΑΛΑ

Πεξηερόκελα:

1. Δηζαγωγή 2. Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο κέζα από κηα ηζηνξηθή αλαδξνκή 2.1 Γεληθά 2.2 Ζ γπλαίθα ζηελ Διιεληζηηθή πεξίνδν 2.3 Ζ γπλαίθα ζηε Ρσκατθή πεξίνδν 2.4 Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηε κεζαησληθή επνρή 3. Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζήκεξα 3.1 Καηάθηεζε δηθαησκάησλ 3.2 Σα θνηλσληθά πξνβιήκαηα ησλ γπλαηθψλ ζηηο δπηηθέο θνηλσλίεο 3.3 Ζ εθπαίδεπζε ησλ γπλαηθψλ 3.4 Ζ βία θαηά ησλ γπλαηθψλ 3.5 Ζ ελδπκαζία ησλ γπλαηθψλ 3.6 ΢εκαληηθέο γπλαίθεο 4. Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζε δηάθνξεο ζξεζθείεο 4.1 Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ Οξζνδνμία 4.2 Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ Καζνιηθή εθθιεζία 4.3 Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζην Ηζιάκ 4.4 Ζ γπλαίθα ζηνλ ηλδνπηζκφ 4.5 Ζ γπλαίθα ζηνλ βνπδηζκφ

5. Φεκηληζκόο 5.1 Οξηζκφο 5.2 ΢θνπνί ηνπ θεκηληζηηθνχ θηλήκαηνο 5.3 Μνξθέο 5.4 Ηζηνξηθή αλαδξνκή 5.5 Ο θεκηληζκφο ζηελ Διιάδα 5.6 Γεχηεξν θαη ηξίην θχκα θεκηληζκνχ 5.7 Πνξηξαίηα Φεκηληζηξηψλ 5.8 Γίθηπα – νξγαλψζεηο - ζπιινγηθφηεηεο

5.9 Ο θνηλσληθφο ξφινο ηεο γπλαίθαο κέζα απφ ηα κάηηα ηεο ινγνηερλίαο

6. Δπίινγνο 7. Πεγέο

1. Δηζαγωγή Ζ γπλαίθα ζήκεξα έρεη θεξδίζεη ηελ ηζνηηκία ηεο κε ην άιιν θχιν. Αλ θαη ππάξρνπλ πνιιά πξάγκαηα πνπ αθφκα πξέπεη λα γίλνπλ γηα ηελ πιήξε ηζφηεηα ησλ δχν θχισλ είλαη αλακθηζβήηεην φηη ππάξρεη πξφνδνο. Γελ ήηαλ πάληα έηζη φκσο. Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο πέξαζε απφ δηάθνξεο θάζεηο ζην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ θαη ε ζεκεξηλή θαηάζηαζε πξνήιζε κεηά απφ καθξφρξνλνπο αγψλεο.

2. Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο κέζα από κηα ηζηνξηθή αλαδξνκή 2.1 Γεληθά Ζ ζέζε θαη ν ξφινο ηεο γπλαίθαο ζην θνηλσληθφ ζχλνιν πέξαζε απφ δηάθνξα επίπεδα θαη είλαη πξφζθαηνη νη αγψλεο πνπ έδσζε ην γπλαηθείν θχιν γηα ηελ εμίζσζε ηνπ κε ηνπο άλδξεο. Κάλνληαο κηα αλαδξνκή ζην παξειζφλ ζα κειεηήζνπκε ηελ δσή θαη ηνλ ξφιν ηεο γπλαίθαο ζηελ Αξραία Διιάδα. Δίλαη πξνηηκφηεξν λα εμεηάζνπκε ηελ ζέζε πνπ θαηείρε ε γπλαίθα ζηελ αζελατθή θνηλσλία ηεο Κιαζηθήο Δπνρήο κηαο θαη απφ ηζηνξηθέο πεγέο πνπ δηαζέηνπκε κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε πνηα ήηαλ ε δσή θαη ξφινο ηεο ζηελ Κιαζηθή Αζήλα. Ζ Αζήλα γηα πεξηζζφηεξν απφ δπν αηψλεο απνηεινχζε θπξίαξρε ζηξαηησηηθή θαη πνιηηηθή δχλακε ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν κε απνηέιεζκα λα έρνπκε κηα πιήξε εηθφλα ηεο δσήο ηεο γπλαίθαο ηελ επνρή εθείλε. ΢ηελ Κιαζηθή Αζήλα ινηπφλ, ν δήκνο ησλ πνιηηψλ ρσξίδνληαλ ζε δηάθνξεο θνηλσληθέο ηάμεηο κέζα απφ ηηο νπνίεο θαζνξίδνληαλ θαη ε ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ αζελατθή θνηλσλία. Δίλαη άιισζηε γλσζηφ, φηη ν πιεζπζκφο ηεο Αηηηθήο δελ απνηεινχληαλ εμνινθιήξνπ απφ Αζελαίνπο πνιίηεο αιιά θαη απφ δνχινπο (αηρκάισηνη πνιέκνπ) θαη απφ κεηνίθνπο (θάηνηθνη άιισλ πφιεσλ πνπ δελ ήηαλ Αζελαίνη πνιίηεο). Έηζη θαη' επέθηαζε θαη ν γπλαηθείνο πιεζπζκφο ήηαλ αλνκνηνγελήο θαη δελ απνηεινχληαλ απνθιεηζηηθά απφ Αζελαίεο αιιά ππήξραλ δνχιεο θαη γπλαίθεο κεηνίθσλ θαη θάζε κηα απφ απηέο ηηο θαηεγνξίεο γπλαηθψλ θαηείραλ

ηελ

δηθή

ηνπο

μερσξηζηή

ζέζε

ζηελ

αζελατθή

θνηλσλία.

Ζ Αζελαία, δειαδή ε γπλαίθα πνπ ήηαλ ζχδπγνο ή θφξε Αζελαίνπ πνιίηε, ήηαλ αξθεηά δχζθνιν λα απνθηήζεη ηελ αλεμαξηεζία ηεο θαη παξέκελε πάληνηε ππφ ηελ θεδεκνλία ηνπ παηέξα ηεο ή ηνπ λφκηκνπ θεδεκφλα ηεο, ηνπ ''θπξίνπ'' ηεο φπσο ιεγφηαλ. Αθφκα θαη κεηά ηνλ γάκν, πνπ πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη δελ ήηαλ επηινγή ηεο λέαο γπλαίθαο, αιιά έλα είδνο δηαθαλνληζκνχ, δειαδή κηα πξνθνξηθή ππφζρεζε

αλάκεζα ζηνλ λφκηκν θεδεκφλα θαη ηνλ κειινληηθφ ηεο ζχδπγν, ε θεδεκνλία ηεο κεηαηνπηδφηαλ ζηνλ ζχδπγν ηεο θαη αλ απηφο αξγφηεξα πέζαηλε, θεδεκφλαο ηεο θαζνξηδφηαλ ν γηνο ηεο ή ν πην θνληηλφο ηεο ζπγγελήο (π.ρ. αδεξθφο). ΢πκπεξαίλνπκε ινηπφλ, φηη ε Αζελαία ήηαλ ζπλερψο θάησ απφ ηελ επνπηεία θάπνηνπ άλδξα ν νπνίνο κεηαμχ άιισλ δηαρεηξηδφηαλ θαη ηελ πεξηνπζία ηεο. ΋ζν θαηξφ ήηαλ αλχπαλδξε, ην ξφιν απηφ ηνλ είρε ν παηέξα ηεο θαη αξγφηεξα κεηά ηνλ γάκν, ε εθκεηάιιεπζε ηεο πεξηνπζίαο…ηεο…γηλφηαλ…απφ…ηνλ…άλδξα…ηεο. Ζ ζπλεηζθνξά ηεο Αζελαίαο γπλαίθαο ζηελ νηθνγελεηαθή πεξηνπζία γηλφηαλ είηε κε νηθηαθά ζθεχε, ρξπζά θνζκήκαηα, αξψκαηα είηε κε αθίλεηε πεξηνπζία φπσο θηήκαηα πνπ απιά παξαρσξνχληαλ ζηνλ γακπξφ λα ηα εθκεηαιιεχεηαη άιια ρσξίο απηά λα ηνπ αλήθνπλ. Αλ ν ζχδπγνο ρσξίζεη ηελ γπλαίθα ηνπ, απηή κπνξεί λα θξαηήζεη ηελ πεξηνπζία πνπ έθεξε καδί ηεο πξηλ ηνλ γάκν, ηελ κηζή αγξνηηθή παξαγσγή (αλ ππάξρεη) θαη ηα κηζά απφ φηη έρεη πθάλεη ε ίδηα κέζα ζην ζπίηη. Δπηπιένλ δηθαηνχηαλ λα πάξεη θαη θάπνηα ρξήκαηα απφ ηνλ ζχδπγν ηεο. ΢ε πεξίπησζε ζαλάηνπ ηνπ ζπδχγνπ ε πξνίθα ηεο ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα έλα δεχηεξν γάκν ελψ αλ είρε παηδηά ζα κπνξνχζε λα κέλεη ζην ζπίηη ηνπ άλδξα ηεο θαη ε πξνίθα ηεο…παξαρσξνχληαλ…ζηα…παηδηά…ηεο. Ζ Αζελαία ινηπφλ δελ είρε ηελ δπλαηφηεηα λα ελεξγήζεη ζαλ ελήιηθε θαη λα πάξεη απνθάζεηο γηα ην ηξφπν δσήο ηεο, αθνχ φπσο φξηδε ν λφκνο είρε ζε φιε ηελ δηάξθεηα ηεο δσήο έλα θεδεκφλα. ΢ηελ κφλε πεξίπησζε πνπ κπνξνχζε λα επέκβεη ήηαλ ζηελ αθχξσζε ηνπ γάκνπ ηεο. Αλ θαη είρε ηελ δπλαηφηεηα λα παξνπζηάζεη κφλε ηεο ηελ αίηεζε δηαδπγίνπ ηεο (αθνχ θαη ν λφκνο ην επέηξεπε) ζηνλ αλψηεξν άξρνληα, ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ελεξγνχζε γηα απηήλ θάπνηνο απφ ηνπο ζπγγελήο ηεο. Απηή ε δπλαηφηεηα, ήηαλ ε κφλε κνξθή αλεμαξηεζίαο πνπ θαηείρε ε Αζελαία κηαο θαη δελ κπνξνχζε λα έρεη θακηά άιιε ζπκκεηνρή ζε πνιηηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Άιισζηε, φπσο είλαη γλσζηφ, ν ξφινο ηεο σο λφκηκε ζχδπγνο Αζελαίνπ πνιίηε πεξηνξηδφηαλ ζηελ γέλλεζε θαη ζσζηή αλαηξνθή ησλ παηδηψλ γηα ηελ ζπλέρηζε ηεο νηθνγέλεηαο θαη ζηελ δηαρείξηζε (αιιά φρη νηθνλνκηθή) ηνπ νίθνπ ηεο. Δίρε ηελ επίβιεςε ησλ ππεξεηξηψλ, θαηεχζπλε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο κέζα ζην ζπίηη, αλαιάκβαλε λα εθπαηδεχζεη ηηο δνχιεο πνπ δελ γλψξηδαλ λα πθαίλνπλ θαη είρε ηελ επνπηεία ηεο ηξνθνχ πνπ ζα κεγάισλε ηα παηδηά ηεο. Ζ Αζελαία ινηπφλ κηαο επηθαλνχο νηθνγέλεηαο, έκελε ζπλέρεηα ζην ζπίηη κε ηηο ππεξέηξηεο, δελ κπνξνχζε λα έρεη ηίπνηα ζηελ πιήξε ηδηνθηεζία ηεο θαη ν κφλνο ιφγνο γηα ηνλ νπνίν έβγαηλε απφ ην ζπίηη ήηαλ γηα λα εθηειέζεη ηα ζξεζθεπηηθά ηεο

θαζήθνληα πξνο ηνπο ζενχο. ΢ην ζεκείν απηφ ζα πξέπεη λα ζεκεηψζνπκε ηνλ ζεκαληηθφ ξφιν πνπ έπαηδαλ νη γπλαίθεο ζηελ θεδεία θαη ζηελ ηαθή ελφο ζπγγεληθνχ πξνζψπνπ.

Απηέο

αλαιάκβαλαλ

φιεο

ηηο

ηεξνηειεζηίεο,

απέδηδαλ

ηηκέο,

κνηξνινγνχζαλ…θαη…ληχλνληαλ…κε…καχξα…ξνχρα. Δθηφο φκσο απφ ηελ Αζελαία λνκηθή ζχδπγν ελφο πνιίηε ππήξραλ θαη νη „‟παιιαθίδεο‟‟ πνπ ήηαλ θησρέο ειεχζεξεο Αζελαίεο ή δνχιεο πνπ ζπλδεφηαλ εξσηηθά κε ηνλ ζχδπγν ηεο Αζελαίαο αιιά δελ είραλ θακηά λνκηθή θαηνρχξσζε απφ ηνλ ζχληξνθν ηεο Αζελαίαο. Σεο πεξηζζφηεξεο θνξέο ε Αζελαία ήηαλ ππνρξεσκέλε λα αλέρεηαη ηελ παξνπζία ηεο αθφκα θαη κέζα ζην ζπίηη ηεο. Απηφ φκσο δελ απνηεινχζε κνηρεία γηα ηνλ Αζελαίν πνιίηε αθνχ ε κφλε κνξθή κνηρείαο πνπ ήηαλ θαηαθξηηέα ήηαλ ε ζχλαςε εξσηηθήο ζρέζε κε ηελ ζχδπγν ελφο άιινπ Αζελαίνπ πνιίηε. Αληίζεηα αλ ε ζχδπγνο απαηνχζε ηνλ ζχδπγν ηεο ηφηε ηηκσξνχληαλ απζηεξά. Ζ ηηκσξία πνπ ηεο επέβαιε ην θνηλσληθφ ζχλνιν επηθεληξψλνληαλ ζηελ απψιεηα ηνπ κνλαδηθνχ δηθαηψκαηνο, ηεο ζπκκεηνρήο ηεο ζε ζξεζθεπηηθέο ηειεηέο, πνπ ήηαλ θαη ε κφλε πνιηηηθή δξαζηεξηφηεηα. Δπηπιένλ πνιιέο θνξέο ν ζχδπγνο ηεο, ηελ ηηκσξνχζε δηψρλνληαο…ηελ…απφ…ην…ζπίηη. Τπήξραλ θαη πνιπάξηζκεο δνχιεο (θπξίσο αηρκάισηεο πνιέκνπ) πνπ είραλ κφλν νηθηαθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ρξεζηκνπνηνχληαλ σο ππεξέηξηεο ή σο εξγάηξηεο. Γελ κπνξνχζαλ λα παληξεπηνχλ ρσξίο ηελ άδεηα ηνπ αθέληε ηνπο, πνπ ηηο είρε αγνξάζεη θαη ζηνλ νπνίν αλήθαλ εμνινθιήξνπ. Απηφο είρε ηελ δπλαηφηεηα λα ηηο πάξεη έλα γηα έλα βξάδπ ζην θξεβάηη ηνπ ή λα ηηο παξαρσξήζεη ζηνπο θίινπο ηνπ κηαο θαη δελ είραλ θακηά κνξθή ειεπζεξίαο αθνχ λνηθηάδνληαλ, πνπιηφληαλ, αγνξάδνληαλ ζχκθσλα κε ηηο θαηαζηάζεηο. Αιιά κπνξνχζαλ φκσο λα ειεπζεξσζνχλ κφλν κε ηελ εχλνηα…ηνπ…ηδηνθηήηε…ηνπο. Δθηφο φκσο απφ ηηο ζπδχγνπο ησλ πινπζίσλ κεηνίθσλ ππήξραλ θαη γπλαίθεο κέηνηθνη πνπ εγθαηαζηάζεθαλ ζηελ Αζήλα, ρσξίο δηθή ηνπο νηθνγέλεηα. Γηα λα επηβηψζνπλ έπξεπε λα απνθηήζνπλ ρξήκαηα θαη ν κφλνο ηξφπνο ήηαλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην κφλν πξάγκα πνπ δηέζεηαλ, ην ζψκα ηνπο. Μεξηθέο απφ απηέο αγνξάζηεθαλ γηα δνχιεο θαη άιιεο ηηο ρξεζηκνπνηνχζαλ γηα ηελ απφθηεζε ηεο εδνλήο. Μειεηψληαο ινηπφλ ηηο δηάθνξεο θαηεγνξίεο γπλαηθψλ ζηελ Αξραία Διιάδα ζπκπεξαίλνπκε φηη ε κφλε γπλαίθα κε θάπνηα δηθαηψκαηα ήηαλ ε εηαίξα, κηαο θαη ήηαλ ε κφλε πνπ θαηείρε ην πξνλφκην ηεο ηδηνθηεζίαο θαη ηεο δηαρείξηζεο ηεο πεξηνπζίαο ηεο. Ήηαλ δειαδή ειεχζεξε λα δηαζέηεη ηνλ εαπηφ ηεο φπσο ήζειε θαη ζε φπνηνλ ήζειε ρσξίο λα πξέπεη λα ινγνδνηήζεη ζε θαλέλα. Σελ αλεμαξηεζία απηή ηεο

εηαίξαο είλαη ζίγνπξν φηη δελ κπνξνχζε λα ηελ έρεη θακία απφ ηηο άιιεο θαηεγνξίεο γπλαηθψλ (Αζελαία, παιιαθίδα, δνύια) αθνχ φιεο ηνπο ήηαλ ππφ θεδεκνλία αθφκα θαη ζηα γεξάκαηα ηνπο. Δίλαη βέβαην φκσο φηη ε εηαίξα δελ είρε θνηλσληθή απνδνρή, φπσο ε λφκηκε ζχδπγνο, θαη ε νηθνλνκηθή ζπληήξεζε ηνπ νίθνπ ηεο εμαξηηφηαλ απφ ηηο ''δσξεέο'' ησλ θίισλ ηεο πνπ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο φκσο δελ ήηαλ επθαηαθξφλεηεο. Έλα πξάκα φκσο είλαη ζίγνπξν, πσο παξφια ηα πξνλφκηα ή ηηο ππνρξεψζεηο πνπ είρε θάζε κηα απφ ηηο θαηεγνξίεο ησλ γπλαηθψλ, θακηά ηνπο δελ κπνξνχζε λα απνθηήζεη ηελ πνιππφζεηε ζπκκεηνρή ζηηο πνιηηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, δηθαίσκα απνθιεηζηηθά ησλ αλδξψλ ηεο επνρήο θαη θαηάθηεζε ηεο ζεκεξηλήο γπλαίθαο. Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ αξραηφηεηα πνίθηιε αλάινγα κε ηελ επνρή, ηνλ ηφπν θαη ηελ θνηλσληθή ηάμε. Ο πεξηνξηζκφο ηεο γπλαίθαο ζην εζσηεξηθφ ηνπ νίθνπ αθνξνχζε, θπξίσο, εθείλεο ησλ πην εχπνξσλ νηθνγελεηψλ. H παξνπζία γπλαηθψλ ζηελ αγνξά, ε χπαξμε εηαίξσλ θαη γπλαηθψλ μελνδφρσλ δείρλεη φηη ε έμνδνο απφ ην ζπίηη δελ ήηαλ θάηη ην απαγνξεπκέλν, αιιά θάηη πνπ δε ζπλεζηδφηαλ, θαη πνπ θπξίσο δελ άξκνδε ζε επγελείο. Απνηεινχζε επνκέλσο έλα ζηνηρείν θνηλσληθήο δηαθνξνπνίεζεο. Ζ ζέζε ησλ γπλαηθψλ θαη ζηελ νηθνγέλεηα αιιά θαη ζηελ θνηλσλία έρεη αιιάμεη ξηδηθά ράξε ζηηο επηζηεκνληθέο θαη ηερλνινγηθέο θαηαζηάζεηο, ζηελ νινέλα εθηεηλφκελε εθβηνκεράληζε, ζηηο ζπλαθφινπζεο αιιαγέο ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή δνκή, αιιά θαη ζηε δηάδνζε λέσλ αληηιήςεσλ. Ζ θνηλσληθή ηεο ζέζε είλαη θαιχηεξε απφ πξηλ. Απηφ ην θαηφξζσζαλ νη γπλαίθεο κε πνιινχο αγψλεο θαη κε ππνκνλή. Έηζη, νη γπλαίθεο δηνξγάλσζαλ ην θεκηληζηηθφ θίλεκα θαη ν ξφινο ηεο γπλαίθαο ηείλεη λα εμηζσζεί κε ην ξφιν ηνπ άληξα ζηε ζεκεξηλή επνρή θαη πξνβιέπεηαη ην κέιινλ θαιχηεξν. Σν έξγν ηεο γπλαίθαο ζήκεξα είλαη δπζθνιφηεξν, αθνχ εθηφο απφ εξγαδφκελε είλαη θαη λνηθνθπξά θαη ζχδπγνο θαη κεηέξα. Απηφ είλαη πνιχ θνπηαζηηθφ θαη εμαληιεί ηηο δπλάκεηο ηεο. Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο αλακθηζβήηεηα έρεη βειηησζεί θαζψο απέθηεζε ην δηθαίσκα κφξθσζεο, εξγαζίαο θαη δηεθδίθεζεο ησλ δηθαησκάησλ ηεο. Παξφια απηά εμαθνινπζεί λα ππάξρεη δηαρσξηζκφο αλάκεζα ζηα δχν θχια. Χο κάλα λα έρεη ηνλ πξψην ιφγν ζηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ. Χο νηθνδέζπνηλα λα είλαη ζεβαζηή. Χο εξγαδφκελε λα πξνζθέξεη κεγάιεο ππεξεζίεο ζηελ αλάπηπμε ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο, αθνχ ην κηζφ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ αλήθεη ζην γπλαηθείν πιεζπζκφ

Ζ γπλαίθα ζηελ πξνθιαζηθή θαη ζηελ πξνρξηζηηαληθή πεξίνδν αιιά θαη ζηελ θιαζζηθή θαη έσο ηελ εκθάληζε ηνπ Υξηζηνχ δελ είρε ηα ίδηα κε ηα ζεκεξηλά δηθαηψκαηα, ηελ ίδηα θνηλσληθή ζέζε θαη ηελ ίδηα πλεπκαηηθή θαιιηέξγεηα θαη επνκέλσο θαη ηελ επηζηεκνληθή θαηάξηηζε. Γειαδή νη γπλαίθεο ληχλνληαλ θαη ζηνιίδνληαλ πνιπηειψο, αιιά ζηε κφξθσζε, ζηε δηνίθεζε θαη ζηα εθιεθηηθά φξγαλα ηεο πνιηηείαο δελ είραλ δηθαηψκαηα. Ζ γπλαίθα ήηαλ κάλα θαη λνηθνθπξά.

2.2 Ζ γπλαίθα ζηελ Διιεληζηηθή πεξίνδν Καηά ηελ Διιεληζηηθή πεξίνδν ε ζέζε ηεο γπλαίθαο βειηηψλεηαη αηζζεηά θαη απνδεζκεχεηαη απφ ην ζπληεξεηηζκφ ησλ θιαζηθψλ ρξφλσλ. ΢ηελ ηέρλε, απηφ αληηθαηνπηξίδεηαη ζηελ εκθάληζε γηα πξψηε θνξά γπκλψλ γπλαηθείσλ αγαικάησλ (π.ρ. ηεο Αθξνδίηεο), θαζψο θαη ζηελ θαηαζθεπή γπλαηθείσλ εηδσιίσλ πνπ δηαθξίλνληαη γηα ηε ράξε ηνπο θαζψο θαη γηα έλαλ ηφλν αηζζεζηαζκνχ. Οη πιεξνθνξίεο πνπ δηαζψδνληαη ζρεηηθά κε ηελ θνηλσληθή ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηνλ ειιεληζηηθφ θφζκν αθνξνχλ σο επί ην πιείζηνλ ηηο γπλαίθεο ησλ αλψηεξσλ θνηλσληθψλ ηάμεσλ θαη κάιηζηα θπξίσο ησλ ειιήλσλ επνίθσλ, θαζψο νη κε ειιεληθέο γξαπηέο καξηπξίεο δελ έρνπλ κειεηεζεί αθφκε δηεμνδηθά. Δίλαη πάλησο θαλεξφ φηη ε θνηλσληθή ζέζε ηεο γπλαίθαο εμαξηηφηαλ ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ εζληθφηεηά ηεο. Έηζη, ε λνκηθή ζέζε ηεο Διιελίδαο πνπ δνχζε γηα παξάδεηγκα ζηελ Αίγππην ήηαλ δηαθνξεηηθή απφ ηεο Αηγχπηηαο. Οη γπλαίθεο είραλ ηε δπλαηφηεηα λα κεηαλαζηεχζνπλ ζηηο λενθαηαθηεκέλεο πεξηνρέο ηνπ ειιεληζηηθνχ θφζκνπ. ΢ηελ Αιεμάλδξεηα, φζεο αλήθαλ ζηε βαζηιηθή νηθνγέλεηα θαζψο θαη εθείλεο πνπ αθνινπζνχζαλ ην εβξατθφ ή ην αηγππηηαθφ λνκηθφ ζχζηεκα κπνξνχζαλ λα ρεηξίδνληαη κφλεο ηνπο ηηο λνκηθέο θαη νηθνλνκηθέο ηνπο ππνζέζεηο, ρσξίο δειαδή ηε δηακεζνιάβεζε ελφο άληξα-θεδεκφλα. Ο ξφινο ηεο γπλαίθαο θαηά ηελ Διιεληζηηθή πεξίνδν δελ πεξηνξηδφηαλ απνθιεηζηηθά ζην ζπίηη, ηελ αλαπαξαγσγή θαη ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ, αλ θαη ε θνηλσλία ήηαλ παηξηαξρηθή. Δλψ, ν ζεζκφο ηνπ γάκνπ ήηαλ ηζρπξφο θαη ε πξνίθα εμαθνινπζνχζε λα απνηειεί κία βαζηθή πξνυπφζεζή ηνπ, ππάξρνπλ πνιιέο αλαθνξέο θαη ζε επππφιεπηεο αλχπαληξεο γπλαίθεο πνπ δνχζαλ αζθψληαο θάπνην επάγγεικα. Γελ ήηαλ αζπλήζηζην θαηλφκελν λα ηηκψληαη κε δεκφζηα αμηψκαηα θαη γπλαίθεο, ζπλήζσο βαζίιηζζεο θαη ηέξεηεο, θαζψο θαη άιιεο πνπ αλήθαλ ζε πςειή θνηλσληθή ηάμε. Απηά πξνζθέξνληαλ σο επηβξάβεπζε ηεο γελλαηνδσξίαο ηνπο ή, ζε νξηζκέλεο

πεξηπηψζεηο, εμαηηίαο ηεο ζπγγέλεηαο εμ αγρηζηείαο κε άληξεο πνπ θαηείραλ ήδε ηέηνηα αμηψκαηα. ΢ηηο γπλαίθεο παξέρνληαλ πεξηζζφηεξεο επθαηξίεο γηα κφξθσζε θαηά ηελ Διιεληζηηθή πεξίνδν, φπσο καξηπξνχλ νη πεξηπηψζεηο πνηεηξηψλ πνπ ηαμίδεπαλ ζηνλ ειιεληζηηθφ θφζκν γηα λα απαγγείινπλ ηα έξγα ηνπο θαη κάιηζηα ζπρλά επηβξαβεχνληαλ κε δεκφζηεο ηηκέο. Δπίζεο ππήξραλ γπλαίθεο θαιιηηέρληδεο, νη πεξηζζφηεξεο θφξεο θαιιηηερλψλ πνπ είραλ κάζεη ηελ ηέρλε απφ ηνλ παηέξα ηνπο. Ζ πην θεκηζκέλε ήηαλ ε Λαΐα ή Λάια απφ ηελ Κχδηθν. Έλαο άιινο επαγγεικαηηθφο ηνκέαο ζηνλ νπνίν απαζρνιήζεθαλ γπλαίθεο ήηαλ ε ηαηξηθή, φπσο δείρλεη ε πεξίπησζε ηεο Αγλνδίθεο -καζήηξηαο ηνπ Ζξφθηινπ- ζηηο αξρέο ηνπ 3νπ αηψλα π.X. 2.3 Ζ γπλαίθα ζηε Ρσκατθή πεξίνδν ΢ηε ξσκατθή θνηλσλία, φπσο θαη ζηελ ειιεληθή, ε γπλαίθα είρε ηε θξνληίδα ηνπ ζπηηηνχ θαη ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ. Οη βαξηέο νηθηαθέο εξγαζίεο εθηεινχληαλ απφ ηνπο δνχινπο, ηνπιάρηζηνλ ζηηο αξηζηνθξαηηθέο νηθνγέλεηεο πνπ είραλ ζηελ θαηνρή ηνπο κεγάιν αξηζκφ ηνπο. Οη γπλαίθεο ησλ πςειψλ θνηλσληθψλ ζηξσκάησλ κνξθψλνληαλ θαη είραλ ηε δπλαηφηεηα λα ζπλνδεχνπλ ηνπο ζπδχγνπο ηνπο ζε εθδειψζεηο θνηλσληθνχ (ζπκπφζηα) ή αθφκε θαη πνιηηηθνχ ραξαθηήξα. ΢ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, κάιηζηα, ε γπλαίθα αλαιάκβαλε έλα ξφιν κέζα ζηελ νηθνγέλεηα πνπ έκνηαδε αξθεηά κε εθείλνλ ηνπ ζπδχγνπ ηεο. Ζ δξάζε ηεο δελ πεξηνξηδφηαλ απνθιεηζηηθά ζην ρψξν ηνπ ζπηηηνχ, αιιά εθηεηλφηαλ θαη ζε δεκφζηνπο ρψξνπο ηεο πφιεο, φπσο ζηελ αγνξά. Δπηπιένλ, γπλαίθεο απφ φιεο ηηο θνηλσληθέο ηάμεηο -αθφκε θαη δνχιεο θαη πφξλεο- πξνζέξρνληαλ ζηα ηεξά, γηα λα ζπκκεηάζρνπλ ζε ζξεζθεπηηθέο ηειεηέο. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη ε πεξίπησζε ηεο Iνπλίαο Θενδψξαο απφ ηε Λπθία, ε νπνία είρε εγθαηαζηαζεί ζηελ Κφξηλζν ζηα κέζα ηνπ 1νπ αηψλα κ.Υ. σο πξέζβεηξα ησλ Λπθίσλ εθεί αλαιακβάλνληαο πνηθίιεο δξαζηεξηφηεηεο πνιηηηθνχ, ζξεζθεπηηθνχ ή αθφκε θαη εκπνξηθνχ ραξαθηήξα. Ζ ξσκατθή αληίιεςε γηα ηε ζέζε ηεο γπλαίθαο είρε ζεηηθφ αληίθηππν θαη ζηελ Διιάδα, φπσο δείρλεη ε αλαβάζκηζε ηνπ θνηλσληθνχ ξφινπ ηεο ζηε Βέξνηα ηεο Μαθεδνλίαο αιιά θαη ε αλάδεημή ηεο ζε ζεκαληηθά αμηψκαηα, θπξίσο ζξεζθεπηηθά.

Δλδεηθηηθνί είλαη νη ηίηινη πνπ απνθηνχζαλ νξηζκέλεο γπλαίθεο, ζχδπγνη ησλ Μαθεδνληαξρψλ (αμησκαηνχρσλ πνπ ηα θαζήθνληά ηνπο ζρεηίδνληαλ κε ηε δηνξγάλσζε ηεο απηνθξαηνξηθήο

ιαηξείαο

ζηελ πφιε), θαζψο θαη ε απνλνκή

δεκφζησλ ηηκψλ ζε γπλαίθεο. Ζ Φιάβηα Ηζηδψξα είρε θαη απηή ηνλ ηίηιν ηνπ άληξα ηεο (Μαθεδνληάξρηζζα), ελψ άιιεο -φπσο ε Αηιία Αιεμάλδξα θαη ε Λνπθία Απξειίαήηαλ αλψηεξεο ηέξεηεο ηεο δεκφζηαο ιαηξείαο. Οη γπλαίθεο επίζεο, φπσο θαίλεηαη απφ ηηο επηγξαθέο ηεο Βέξνηαο, είραλ ηε δπλαηφηεηα λα απειεπζεξψλνπλ δνχινπο θαη λα θάλνπλ δσξεέο. ΢ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο ελεξγνχζαλ αλεμάξηεηα, ελψ ζε θάπνηεο άιιεο κφλν κεηά ηε ζπγθαηάζεζε ησλ αδεξθψλ, ηνπ άληξα ή ηεο θφξεο ηνπο.

2.4 Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηε κεζαησληθή επνρή Δύση Σα ηζηνξηθά ζηνηρεία απνδεηθλχνπλ φηη ν Μεζαίσλαο θαη αλαγλψξηδε ζηε γπλαίθα ζέζε πνιχ θαιχηεξε απ‟ φ,ηη νη πεξηζζφηεξεο πεξίνδνη ηεο Ηζηνξίαο θαη δερφηαλ ηελ ηδηαηηεξφηεηα ηνπ θχινπ ηεο, ζηνηρείν πνιχ ζεκαληηθφ φηαλ ζηελ επνρή καο ην πξφηππν πνπ, ζρεδφλ απνθιεηζηηθά, πξνζθέξεηαη ζηε ζχγρξνλε γπλαίθα είλαη απηφ ηεο κίκεζεο ηνπ άληξα. Η. Γπλαίθεο θαη εμνπζία: Οη γπλαίθεο δελ ήηαλ ππφδνπιεο θαη ππνηαγκέλεο ζην πιαίζην ελφο θφζκνπ ν νπνίνο εκθαλίδεηαη λα θπξηαξρείηαη απφ ηηο αληξηθέο αξεηέο ηππνηψλ ή αζθεηηθψλ κνλαρψλ. Ζ εμνπζία δελ απέθιεηε ηηο γπλαίθεο απφ ηελ θνξπθή ηεο θνηλσλίαο., Ζ ππφκλεζε κεξηθψλ νλνκάησλ αξθεί γηα λα απνδείμεη ην αληίζεην. Ζ Αιηελφξ ηεο Αθπηηαλίαο, ε Λεπθή ηεο Καζηίιιεο θη άιιεο ιηγφηεξν γλσζηέο δηνίθεζαλ επηθξάηεηεο θαη θπβέξλεζαλ ππεθφνπο. Πξάγκαηη, δελ είλαη ιίγα ηα παξαδείγκαηα γπλαηθψλ πνπ αζθνχλ ηε βαζηιηθή εμνπζία φηαλ ν ζχδπγφο ηνπο απνπζηάδεη ή αζζελεί ή απηψλ ζηηο νπνίεο έρεη λνκίκσο αλαηεζεί ε αληηβαζηιεία κέρξη ηελ ελειηθίσζε ηνπ γηνπ ηνπο. Άιιεο πάιη είλαη αξθνχλησο δπλακηθέο ψζηε λα πάξνπλ ηελ εμνπζία ζηα ρέξηα ηνπο θαη ρσξίο λα ζπκβαίλεη θάηη απφ ηα παξαπάλσ. Αλιενόρ: Ωσ κυρία τθσ Ακυιτανίασ, θ Αλιενόρ κα ανατρζψει υπζρ τθσ Αγγλίασ τθν ιςορροπία δυνάμεων μεταξφ των δφο βαςιλείων. Ωσ βαςίλιςςα δεν κα αρκεςκεί ςτθ διοίκθςθ των προςωπικϊν κτιςεϊν τθσ και ςτθν οικονομικι διαχείριςθ τθσ μεγάλθσ περιουςίασ τθσ, οφτε ςτον ρόλο τθσ προςτάτιδασ των γραμμάτων και των τεχνϊν: από το 1160 και μετά είναι ουςιαςτικά αυτι που κυβερνά τθν Αγγλία. Θα φτάςει μζχρι του ςθμείου να προτρζψει τουσ γιουσ τθσ να ςταςιάςουν κατά του πατζρα τουσ (1173). Η κίνθςθ κα ςτοιχίςει ςτθν Αλιενόρ ςχεδόν 15 χρόνια αιχμαλωςίασ. Μετά τον κάνατο του

ςυηφγου τθσ, κα επιςτρζψει ςτθν πολιτικι ςκθνι υποςτθρίηοντασ τον γιο τθσ Ριχάρδο, νζο βαςιλιά τθσ Αγγλίασ. Μζχρι τον κάνατό τθσ (1204) κα παραμείνει δραςτιρια, αναλαμβάνοντασ διπλωματικζσ πρωτοβουλίεσ και επιχειρϊντασ να κακορίςει ςφμφωνα με τισ απόψεισ τθσ τισ λεπτζσ ιςορροπίεσ μεταξφ Γαλλίασ και Αγγλίασ . ΢φμβολα και μζςα τθσ γυναικείασ εξουςίασ: Όπωσ διαπιςτϊνουμε, θ άςκθςθ τθσ εξουςίασ από γυναίκεσ είναι φαινόμενο αρκετά ςυνθκιςμζνο ςτα χρόνια του Μεςαίωνα. Αντικζτωσ, ςτθν Αρχαιότθτα και ςτουσ νεότερουσ χρόνουσ (ωσ τον 20ό αιϊνα) ζχουμε ελάχιςτα παραδείγματα γυναικϊν με ουςιαςτικι εξουςία. Ενδεικτικό των μεςαιωνικϊν αντιλιψεων είναι και το γεγονόσ ότι ςτισ γυναίκεσ που είναι φορείσ εξουςίασ (δυνθτικά ι ουςιαςτικά) παρζχεται τόςο θ ςυμβολικι αναγνϊριςθ του ρόλου αυτοφ όςο και τα αναγκαία υλικά μζςα. ΢ε ςυμβολικό επίπεδο (και το ςυμβολικό ςτοιχείο ζχει μεγάλθ ςθμαςία για τθ ςυγκεκριμζνθ εποχι) παρατθρείται ότι όλεσ οι βαςίλιςςεσ ςτζφονται, όπωσ ακριβϊσ και οι βαςιλείσ. Η τελευταία βαςίλιςςα τθσ Γαλλίασ που ςτζφκθκε ιταν, το 1610, θ Μαρία των Μεδίκων (δεφτερθ ςφηυγοσ του Ερρίκου Δϋ των Βουρβόνων). Εκτόσ από το ςτζμμα μποροφμε να αναφζρουμε τθν προςωπικι ςφραγίδα τθσ βαςίλιςςασ ι τα νομίςματα που φζρουν το όνομά τθσ (περίπτωςθ τθσ Ιςαβζλλασ τθσ Αχαΐασ). ΢ε επίπεδο υλικϊν μζςων, όλεσ οι βαςίλιςςεσ και οι γυναίκεσ τθσ ανϊτερθσ αριςτοκρατίασ ζχουν τθν προςωπικι περιουςία τουσ: εκτόσ από τθν περιουςία με τθν οποία προικίςκθκαν από τισ οικογζνειζσ τουσ ζχουν ςτθν κυριότθτά τουσ και τα περιουςιακά ςτοιχεία τα οποία τουσ δωρίηει ο βαςιλιάσ ι φεουδάρχθσ ςφηυγόσ τουσ. Για παράδειγμα, θ αυτοκράτειρα Θεοφανϊ λαμβάνει από τον Όκωνα εκτάςεισ από τθ Θουριγγία και τθ ΢αξονία μζχρι τθ βορειοανατολικι Ιταλία. Αν όμωσ οι γυναίκεσ μποροφν να αςκιςουν εξουςία, δεν είναι προαπαιτοφμενο να ζχουν και πολιτικά δικαιϊματα και ςυμμετοχι ςτα κοινά; ΙΙ. Γυναίκεσ και πολιτικά δικαιώματα: Όπωσ γνωρίηουμε, ςτα χρόνια τθσ ελλθνικισ και ρωμαϊκισ Αρχαιότθτασ θ γυναίκα ςτερείται πλιρωσ πολιτικϊν δικαιωμάτων. ΢τουσ Νεότερουσ Χρόνουσ πρζπει να φτάςουμε ςτον 20ό αιϊνα για να δοκεί ςτισ γυναίκεσ δικαίωμα ψιφου. ΢το Μεςαίωνα βλζπουμε τισ γυναίκεσ να ψθφίηουν ςτισ ςυνελεφςεισ πόλεων και χωριϊν που καλφπτουν ζνα ευρφ τμιμα τθσ δυτικισ Ευρϊπθσ. Βεβαίωσ, ςτθν εποχι αυτι δεν ψθφίηουν τα άτομα, αλλά οι οικογζνειεσ, οι οποίεσ πράγματι εκπροςωποφνται ςυνικωσ από τον άντρα. Όταν όμωσ αυτόσ αδυνατεί να ςυμμετάςχει ςτθ διαδικαςία (απουςία ι αςκζνεια) ι ζχει πεκάνει, τότε θ οικογζνεια εκπροςωπείται από τθ γυναίκα. Ζνα ωραίο ςχετικό παράδειγμα μασ δίνει θ Ιςτορία τθσ φραγκικισ Πελοποννιςου.

Από τθ μελζτθ του Λαντυρί προκφπτουν τα εξισ ςτοιχεία: πράγματι, θ

κζςθ τθσ γυναίκασ ςτθ ςυντθρθτικι αγροτικι κοινωνία του Μονταγιοφ είναι χειρότερθ από

αυτιν που διαπιςτϊκθκε όςον αφορά τθν αριςτοκρατία. Τπάρχει μιςογυνιςμόσ ςτθ νοοτροπία των χωρικϊν, κακϊσ και αρκετά παραδείγματα ενδοοικογενειακισ βίασ. Εντοφτοισ, υπάρχουν ςχεδόν ιςάρικμεσ περιπτϊςεισ γυναικϊν υποταγμζνων ςτουσ ςυηφγουσ τουσ και γυναικϊν που ζχουν επιβλθκεί κυριολεκτικά ς’ αυτοφσ. ΢τθν πλειονότθτα των περιπτϊςεων υπάρχει ιςορροπία ςτουσ ρόλουσ των ςυηφγων όςον αφορά τθ διαχείριςθ των οικιακϊν και οικογενειακϊν κεμάτων. Η μόνθ γυναίκα ευγενισ που διαμζνει κατά διαςτιματα ςτο χωριό, θ καςτελλάνα Βεατρίκθ του Πλανιςςόλ (χιρα του καςτελλάνου του χωριοφ, δθλαδι του ςτρατιωτικοφ διοικθτι-εκπροςϊπου του τοπικοφ φεουδάρχθ, εν προκειμζνω του κόμθ τθσ Φουά) αποδεικνφει ότι θ κζςθ τθσ γυναίκασ των ανϊτερων τάξεων είναι ςαφϊσ καλφτερθ. Η ερωτικι ηωι τθσ είναι αρκετά ελεφκερθ: οι δφο ςθμαντικότεροι εραςτζσ τθσ είναι ιερωμζνοι! Αν ςτθν περίπτωςθ του πρϊτου, μποροφμε να μιλιςουμε για αποπλάνθςθ τθσ γυναίκασ (ο ιερζασ του χωριοφ Πιερ Κλεργκ είναι κλαςςικι μορφι Καηανόβα), ς’ αυτι του δεφτερου, ο ρόλοσ του “κυνθγοφ” ανικει ςαφϊσ ςτθ Βεατρίκθ (ο Βαρκολομαίοσ Αμιλιάκ είναι ςχεδόν είκοςι χρόνια νεότερόσ τθσ). Η τολμθρι καςτελλάνα κατορκϊνει μάλιςτα να πείςει τον τελευταίο να μετοικιςουν ςε εκκλθςιαςτικι περιφζρεια όπου θ ςυμβίωςθ ιερωμζνου με γυναίκα είναι ανεπίςθμα ανεκτι.

IV. Η θζςη τησ γυναίκασ και το δίκαιο: Σίποτε δεν είναι περιςςότερο ενδεικτικό τθσ εκάςτοτε κοινωνικισ κατάςταςθσ από το δίκαιο. ΢τθν Αρχαία Ελλάδα, θ γυναίκα ακόμθ κι αν ζχει κάποια περιουςία δεν ζχει ικανότθτα προσ δικαιοπραξία. Χαρακτθριςτικό τθσ κζςθσ τθσ γυναίκασ είναι ο κεςμόσ τθσ επίκλθρθσ. Η “επίκλθροσ” είναι θ γυναίκα χωρίσ αδελφοφσ και χωρίσ αρςενικά παιδιά που κανονικά κα ζπρεπε να κλθρονομιςει τθν οικογενειακι περιουςία: δεν είναι όμωσ πραγματικά κλθρονόμοσ, κακϊσ, όπωσ μαρτυρά και ο όροσ, απλϊσ “μεταφζρει” τθν περιουςία. Για να μθ χακεί θ περιουςία από τθν ευρφτερθ οικογζνεια, θ επίκλθροσ είναι υποχρεωμζνθ να παντρευτεί τον εγγφτερο άρρενα ςυγγενι τθσ (π.χ. κείο τθσ), τοφτο δε ακόμθ κι αν είναι παντρεμζνθ, οπότε υποχρεοφται πρϊτα να χωρίςει τον ωσ τότε ςφηυγό τθσ (ςτθ ΢πάρτθ, θ αντίςτοιχθ περίπτωςθ τθσ πατροφχου ρυκμίηεται πάντωσ κατά τρόπο που δείχνει κάποιο ςεβαςμό ςτθ γυναίκα). ΢τθ Ρϊμθ το οικογενειακό δίκαιο επιβάλλει τον νόμο του pater familias, ο οποίοσ ζχει εξουςία ηωισ και κανάτου επί τθσ ςυηφγου και των τζκνων του. Η εξουςία αυτι κατζχεται δια βίου, δεν ςταματά λ.χ. με τθν ενθλικίωςθ των παιδιϊν (αυτό το ςτοιχείο είχε προκαλζςει ιδιαίτερα προβλιματα ςτισ περιοχζσ τθσ αυτοκρατορίασ με ελλθνικό πλθκυςμό: οι Ζλλθνεσ που αποκτοφςαν τθν ιδιότθτα του Ρωμαίου πολίτθ ανακάλυπταν και τισ παρενζργειεσ τισ εφαρμογισ του ρωμαϊκοφ δικαίου. Η αδυναμία ενθλίκων να διαχειριςτοφν τθν

περιουςία τουσ, μια και χρειάηονταν τθν ζγκριςθ του πατζρα τουσ, απαίτθςε ςτθν πράξθ απίςτευτα νομικά τεχνάςματα για να ξεπεραςτεί!). ΢τον Μεςαίωνα αντίκετα ο άντρασ είναι διαχειριςτισ και όχι κφριοσ. Δεν μπορεί λ.χ. να αποκλθρϊςει τον γιο του. Η μελζτθ των ςυμβάςεων και ειδικότερα των ςυμβολαιογραφικϊν πράξεων τθσ μεςαιωνικισ περιόδου είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικι. ΢ε αντίκεςθ με τισ προγενζςτερεσ και μεταγενζςτερεσ ιςτορικζσ περιόδουσ, οι γυναίκεσ του Μεςαίωνα ζχουν πλιρθ δικαιοπρακτικι ικανότθτα και δικι τουσ περιουςία, τθν οποία διαχειρίηονται μόνεσ τουσ χωρίσ να απαιτείται οποιαδιποτε ζγκριςθ του ςυηφγου, του πατζρα ι του γιου τουσ. Η διαπίςτωςθ αυτι αφορά όλεσ τισ κοινωνικζσ τάξεισ. Σο ίδιο ςυμπζραςμα προκφπτει και από τθ μελζτθ των δωρεϊν προσ τα ςτρατιωτικά κρθςκευτικά τάγματα που ζχουν ωσ ςκοπό τθν υπεράςπιςθ των Αγίων Σόπων (Ναΐτεσ και Ιωαννίτεσ): περίπου το 40 % των δωρεϊν προζρχεται από. Από τα ςυμβόλαια αποδεικνφεται επίςθσ ότι οι γυναίκεσ του Μεςαίωνα αςκοφςαν ςχεδόν όλα τα επαγγζλματα: τόςο αυτά που απαιτοφν μόρφωςθ (εκπαιδευτικοί, γιατροί, φαρμακοποιοί, εικονογράφοι βιβλίων) όςο και τα τεχνικά, κακϊσ και κάκε είδουσ εμπορικι και επιχειρθματικι δραςτθριότθτα. Φυςικά το ςυνθκιςμζνο επιχείρθμα αυτϊν που κατθγοροφν τον Μεςαίωνα είναι θ επίκλθςθ του λεγόμενου Νόμου των ΢άλιων Φράγκων, ςφμφωνα με τον οποίο υποτίκεται ότι οι γυναίκεσ αποκλείονταν από τθν κλθρονομικι διαδοχι. Ο ΢αλικόσ Νόμοσ με αυτι τθν μορφι δεν είναι παρά ζνασ ακόμθ μφκοσ, ζνα ερμθνευτικό καταςκεφαςμα των Γάλλων νομικϊν των αρχϊν του 14ου αιϊνα, ςτθν προςπάκεια να αποκλειςτοφν από τον γαλλικό κρόνο κάποια ανεπικφμθτα γυναικεία μζλθ τθσ βαςιλικισ οικογζνειασ (ι μάλλον οι ανεπικφμθτοι ςφηυγοί τουσ). ΢τθν πραγματικότθτα ο Νόμοσ των ΢άλιων Φράγκων απζκλειε τισ γυναίκεσ από τθν κλθρονομικι διαδοχι οριςμζνων εδαφϊν, των οποίων θ κυριότθτα ςυνδεόταν με κάποιασ μορφισ υποχρζωςθ ςτρατιωτικισ υπθρεςίασ – εξ ου και θ λογικι του αποκλειςμοφ. Η επιδείνωςθ τθσ κζςθσ τθσ γυναίκασ ςυμπίπτει με τθν εκ νζου “ανακάλυψθ” του ρωμαϊκοφ δικαίου από τον δυτικό κόςμο (Ιταλία και νομικι ςχολι του Πανεπιςτθμίου τθσ Μπολόνιασ, Γαλλία και βαςιλεία του Φίλιππου του Ωραίου, ο οποίοσ περιτριγυριηόταν από νομικοφσ καταγόμενουσ από τον γαλλικό Νότο και, επομζνωσ, άριςτουσ κατά τεκμιριο γνϊςτεσ του ρωμαϊκοφ δικαίου). Σο ρωμαϊκό δίκαιο παρουςιάηει δφο πλεονεκτιματα: είναι ςαφϊσ καταλλθλότερο από τα μεςαιωνικά ζκιμα για τθ ρφκμιςθ των εμπορικϊν και επιχειρθματικϊν εν γζνει ςυναλλαγϊν και ευνοεί τθ ςυγκζντρωςθ τθσ εξουςίασ και δθ τθσ κρατικισ. Σαυτόχρονα, όμωσ, είναι εξαιρετικά δυςμενζσ για τθ γυναίκα, που ςταδιακά κα βρεκεί ςε κζςθ παρία.

V. Γυναίκεσ και Εκκληςία: Τπάρχουν βεβαίωσ τα γνωςτά μιςογυνικά ςτερεότυπα που παρουςιάηουν τθ γυναίκα ωσ προςωποποίθςθ τθσ αμαρτίασ. Τπάρχουν και τα ιςτορικά ςτοιχεία που παρζχουν μια πολφ πιο ιςορροπθμζνθ εικόνα. Καταρχάσ, θ μεςαιωνικι Εκκλθςία δεν διςτάηει να ανακζςει ςε γυναίκεσ κζςεισ ευκφνθσ με πολιτικι και οικονομικι ιςχφ. Οι θγοφμενεσ των μονϊν αςκοφν εξουςία και διαχειρίηονται πολλζσ φορζσ τεράςτιεσ περιουςίεσ. Και, όςον αφορά τθν εκτίμθςθ τθσ Εκκλθςίασ προσ τισ γυναικείεσ ικανότθτεσ ασ δοφμε ακόμθ ζνα παράδειγμα που παρακζτει θ Περνοφ όταν ο μοναχόσ Ροβζρτοσ του Αρμπριςζλ, μια από τισ μεγαλφτερεσ προςωπικότθτεσ του δυτικοφ μοναςτικοφ κινιματοσ, αποφαςίηει να οργανϊςει το αββαείο του Φοντεβρϊ, ιδρφει δφο κοινόβια (ζνα ανδρϊν και ζνα γυναικϊν). Ο άνκρωποσ αυτόσ, αλθκινόσ φεμινιςτισ, κα ανακζςει τθ διοίκθςθ του αββαείου ςε μια θγουμζνθ, τθν μόλισ 22 ετϊν Πετρονίλλα του ΢εμιγζ (1115)!

Ανάμεςα

ςτισ ςθμαντικζσ γυναικείεσ μορφζσ τθσ Κακολικισ Εκκλθςίασ του Μεςαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικζσ προςωπικότθτεσ που δεν κα διςτάςουν να αναμετρθκοφν με τθν κοςμικι εξουςία υπεραςπίηοντασ τα πιςτεφω τουσ. Ζτςι, θ θγουμζνθ Χίλντεγκαρντ του Μπίνγκεν κα απευκφνει ςτον πανίςχυρο αυτοκράτορα Φρειδερίκο Αϋ Βαρβαρόςα επιςτολζσ με ιδιαίτερα καρραλζο, ζωσ και απειλθτικό, περιεχόμενο, προκειμζνου να ςταματιςει τθν αντιπαπικι, και κατ’ επζκταςθ αντιεκκλθςιαςτικι, πολιτικι του (1168). ΢τθ μεςαιωνικι Ευρϊπθ Εκκλθςία και γράμματα είναι ςυνικωσ αλλθλζνδετα. Όπωσ είναι λογικό οι γυναίκεσ δεν λείπουν από τον τομζα αυτό. Η πρϊτθ εγκυκλοπαίδεια τθσ μεςαιωνικισ Δφςθσ ςυγγράφθκε από γυναίκα. Μερικζσ φορζσ, οι πνευματικζσ και καλλιτεχνικζσ δραςτθριότθτεσ των γυναικϊν τθσ Εκκλθςίασ εκπλιςςουν: ςτο αββαείο του Γκάντερςάιμ ςτθ ΢αξονία βρζκθκαν χειρόγραφα του 10ου αιϊνα που περιείχαν κωμωδίεσ ςε ςτίχουσ με ομοιοκαταλθξία, ςε μίμθςθ των κωμωδιϊν του Σερζντιου. Γενικά , θ κζςθ τθσ γυναίκασ ςτο πλαίςιο τθσ κακολικισ Εκκλθςίασ είναι ακριβϊσ αυτι που κατζχει θ γυναίκα ςτθν κοινωνία τθ ςυγκεκριμζνθ ιςτορικι περίοδο. Ζτςι, θ επιδείνωςθ παρατθρείται ταυτόχρονα ςτθν κοινωνία και ςτθν Εκκλθςία: το 1298 ο πάπασ Βονιφάτιοσ Ηϋ επιβάλλει ςτισ μοναχζσ αυςτθρότερουσ περιοριςμοφσ απ’ ό,τι ςτουσ άνδρεσ μοναχοφσ ι μζλθ κρθςκευτικϊν ταγμάτων, αποκλείοντάσ τισ από κάκε επαφι με τον ζξω κόςμο. Η απϊλεια τθσ “αυτονομίασ” κα ολοκλθρωκεί ςτθ Γαλλία όταν θ διοίκθςθ τθσ Εκκλθςίασ κα περάςει ςτα χζρια τθσ κοςμικισ εξουςίασ: με το Κονκορδάτο τθσ Μπολόνιασ ο πάπασ εκχωρεί ςτον βαςιλιά τθσ Γαλλίασ τθν εξουςία να διορίηει επιςκόπουσ και θγουμζνουσ.

Βπδαληηλή Απηνθξαηνξία:4νο -1453 Ζ Βπδαληηλή Απηνθξαηνξία ή Βπδάληην ή Αλαηνιηθή Ρσκατθή Απηνθξαηνξία αλαθέξεηαη ζηελ απηνθξαηνξία κε πξσηεχνπζα ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε ε νπνία ήηαλ θιεξνλφκν θξάηνο ηνπ γεσγξαθηθνχ ρψξνπ ηεο Ρσκατθήο απηνθξαηνξίαο, κε ρξνληθά φξηα πνπ μεθηλνχλ απφ ηα εγθαίληα ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο ζηηο 11 Μαΐνπ ηνπ 330 θαη θηάλνπλ σο ηελ ηειηθή ηεο πηψζε, ηελ άισζε απφ ηνπο Οζσκαλνχο Σνχξθνπο, ζηηο 29 Μαΐνπ ηνπ 1453(ην 1204 ηελ θαηάιεςε ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο απφ ηνπο Λαηίλνπο). Ρόινη γπλαηθώλ: Απνθιεηζκέλεο απφ δεκφζηα δσή, είλαη ζχδπγνη θαη κεηέξεο. Αζρνινχληαη κφλν κε ηα νηθηαθά. Οη γπλαίθεο αξηζηνθξαηηθήο θαηαγσγήο έθαλαλ επεξγεζίεο: έθαλαλ δσξεέο γηα ηελ αλέγεξζε λαψλ θαη πξφζθεξαλ εζεινληηθή εξγαζία ζηα λνζνθνκεία ηεο επνρήο ΢ε ιίγεο πεξηπηψζεηο ελίζρπαλ νηθνλνκηθά ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο είηε κε αγξνηηθέο εξγαζίεο, είηε αζθψληαο βηνπνξηζηηθφ επάγγεικα (καίεο, ηαηξνί, θαιιηγξάθηζζεο ή λαπθιίξηζζεο) ή νη ρήξεο, πνπ δηαηεξνχζαλ ην δηθαίσκα ηεο θπξηφηεηαο θαη δηαρείξηζεο ηεο νηθνγελεηαθήο πεξηνπζίαο. Μηα γπλαίθα κπνξνχζε λα πθαίλεη επ΄ ακνηβή (πθάληξα ή αλπθάληξα), λα πνπιάεη θξαζί ή λα δηεπζχλεη θαπειεηφ, λα πνπιάεη θξνχηα θαη ιαραληθά. Ζ νηθνγέλεηα (πξψηκε βπδαληηλή πεξίνδνο) Γάκνο: ΢ε ειηθία 15-25 εηψλ γηα ηα αγφξηα θαη 13-16 εηψλ γηα ηα θνξίηζηα. Οη ζχδπγνη, ζχκθσλα κε ηε ρξηζηηαληθή δηδαζθαιία, φθεηιαλ λα επηδεηθλχνπλ αξεηή θαη πίζηε. Οη γπλαίθεο είραλ σο απνθιεηζηηθφ ζθνπφ ζηε δσή ην γάκν θαη ηελ ηεθλνπνηία ελψ ε ζέζε ηνπο κέζα ζην γάκν ήηαλ παξαδνζηαθά θαηψηεξε απφ ηνπ άλδξα. Γηα ηελ επηινγή ζπδχγνπ ν παηέξαο πνιιέο θνξέο δεηνχζε ηε κεζνιάβεζε κηαο θνπζθνπζνχξαο(πξνμελήηξα), ε νπνία πξνζέθεξε ηηο ππεξεζίεο ηεο κε αληάιιαγκα, ζπρλά ην έλα εηθνζηφ ηεο πξνίθαο θαη ηεο πξνγακηαίαο δσξεάο. Τπήξρε ρξεκαηηθή εγγχεζε γηα ηελ ηήξεζε ηεο ππφζρεζεο γάκνπ, ελψ ε γπλαίθα έραλε ηελ πξνίθα ηεο αλ δεηνχζε δηαδχγην. Ζ νηθνγέλεηα θαη ην θχιν ησλ παηδηψλ. Σα αγφξηα ήηαλ πην θαινδερνχκελα γεληθά απφ ηα θνξίηζηα, αθνχ ηα ηειεπηαία ζήκαηλαλ γηα ηνπο γνλείο ηε κειινληηθή ππνρξέσζε πξνηθνδφηεζεο, πνπ ήηαλ ηδηαίηεξα βαξηά γηα νηθνγέλεηεο κε ρακειφ εηζφδεκα θαη κηθξή ή αλχπαξθηε πεξηνπζία. Σα βξέθε απνγαιαθηίδνληαλ ζηελ

ειηθία ησλ δχν ή ηξηψλ εηψλ, νπφηε θαη βαθηίδνληαλ. Ο αλάδνρνο αλαιάκβαλε ηελ πλεπκαηηθή ηνπο θαζνδήγεζε. Μεηαβπδαληηλή πεξίνδνο: Ζ νηθνγέλεηα ηε κεηαβπδαληηλή πεξίνδν (610-1204). ΢ηα ηέιε ηνπ 11νπ θαη ηνλ 12ν αηψλα, ν ζεζκφο ηεο νηθνγέλεηαο εληζρχζεθε μεθηλψληαο απφ ηνλ ίδην ηνλ απηνθξάηνξα, πνπ ζπγθέληξσζε ηελ εμνπζία γχξσ απφ ηελ νηθνγέλεηά ηνπ. Οη Κνκλελνί θαηάθεξαλ λα ζπγθεληξψζνπλ ηελ εμνπζία ζηελ νηθνγέλεηά ηνπο. Η οικογένεια ηε μεηαβσδανηινή περίοδο(610-1204). Ενίζτσζε ηοσ ρόλοσ ηων γσναικών. Σελ πεξίνδν (1081-1204), εληζρχζεθε θαη ν ξφινο ησλ γπλαηθψλ κέζα ζηελ νηθνγέλεηα, θπξίσο ζηηο αλψηεξεο ηάμεηο. Αλ θαη νη νηθνγέλεηεο παξέκεηλαλ παηξηαξρηθέο πνιιέο γπλαίθεο θαίλεηαη φηη απέθηεζαλ ζεκαληηθή κφξθσζε θαη εκθαλίζηεθαλ δξαζηήξηεο αθφκε θαη ζηελ πνιηηηθή. Η εκπαίδεσζε ηων παιδιών: Σα πεξηζζφηεξα παηδηά ιάκβαλαλ θάπνηα ζηνηρεηψδε εθπαίδεπζε κέζα ζην ζπίηη. ΢πρλά νη ίδηνη νη γνλείο θξφληηδαλ λα ηνπο κάζνπλ γξαθή θαη αλάγλσζε, ελψ ηα πεξηζζφηεξα αγφξηα καζήηεπαλ απφ λσξίο θνληά ζε ηερλίηεο, ζπλήζσο ηνπο παηεξάδεο ηνπο. Ζ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ. Λίγα ήηαλ εθείλα ηα παηδηά θαη κάιηζηα απνθιεηζηηθά θαη κφλν αγφξηα πνπ νη γνλείο ηνπο είραλ ηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα λα ηα ζηέιλνπλ ζε ζρνιείν. ΢ην Βπδάληην δελ ππήξρε θξαηηθή κέξηκλα γηα ηελ θαηψηεξε εθπαίδεπζε θη έηζη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο, κε δεδνκέλν φηη νη πεξηζζφηεξνη δάζθαινη ήηαλ θιεξηθνί, ηελ επζχλε ηεο είρε ε εθθιεζία. Σα καζήκαηα γίλνληαλ ζε κηθξά δσκάηηα ζηνλ πεξίβνιν εθθιεζηψλ ή ζε κνλαζηήξηα. Ζ εθπαίδεπζε βαζηδφηαλ, ζπλήζσο, ζηελ εθκάζεζε αλάγλσζεο θαη γξαθήο θαη ζηε κειέηε απνζπαζκάησλ απφ θιαζηθά θαη εθθιεζηαζηηθά θείκελα .Οη ζρνιηθέο πνηλέο ήηαλ πνιιέο θαη πνηθίιεο: απφ ηελ επίπιεμε, ηε λεζηεία, ηελ απνβνιή, κέρξη θαη ηε ζσκαηηθή ηηκσξία. Τπήξραλ φκσο θαη πεξηπηψζεηο (θαη απηφ αθνξά θπξίσο ηα παηδηά ησλ πινπζίσλ) πνπ ην παηδί δελ πήγαηλε ζρνιείν, αιιά εθπαηδεπφηαλ απφ δαζθάινπο ζην ζπίηη. Τα παιδικά παιτνίδια: Σα παηρλίδηα ησλ αγνξηψλ ήηαλ νκαδηθά θαη επηηξαπέδηα θαη γίλνληαλ θαη εθηφο ζπηηηνχ. Σα πεξηζζφηεξα απφ ηα παηρλίδηα απηά παίδνληαη αθφκα ζε φζα κέξε ηα παηδηά δηαζέηνπλ ειεχζεξν ρψξν: ζηξαηησηάθηα, θπλεγεηφ, θξπθηφ θαη άιια. Δθηφο απηψλ, ηα αγφξηα έπαηδαλ κε πήιηλα αινγάθηα θαη ακάμηα, κε

ζβνχξεο ή θαηαζθεχαδαλ κε ρψκα ζπηηάθηα. Σα θνξίηζηα έκελαλ ζην ζπίηη θαη έπαηδαλ κε θέξηλεο, πήιηλεο ή γχςηλεο θνχθιεο, ηα ληληά. Δηδηθφηεξα, νη επξχηεξεο κάδεο ησλ γπλαηθψλ ήηαλ παξαγθσληζκέλεο απ‟ ην πξνζθήλην ηεο πνιηηηθήο θαη θνηλσληθήο δξάζεο ηεο επνρήο ηνπο. Καη‟ επέθηαζε, ε ζρέζε ηνπ ηξφπνπ δσήο κηαο βπδαληηλήο αξρφληηζζαο κε ηνλ ηξφπν δσήο κηαο βπδαληηλήο γπλαίθαο ηεο κεζαίαο θαη θαηψηεξεο ηάμεο παξαπέκπεη ζε αληζφηεηεο θαη δηαθνξέο πνπ εληνπίδεη θαλείο θη αλάκεζα ζηα θχια. Φπζηθά θη αδηακθηζβήηεηα, ε ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηε βπδαληηλή θνηλσλία ήηαλ ππνβαζκηζκέλε ζε ζρέζε κε ηνπ άλδξα. Ζ γπλαίθα ηεο βπδαληηλήο πεξηφδνπ δνχζε ην κεγαιχηεξν δηάζηεκα ηεο δσήο ηεο ζην ζπίηη. Οη έμνδνη, πάληα κε ζπλνδεία, γηα ηελ εθθιεζία, ηα παλεγχξηα θαη ην ινπηξφ, θαζψο θαη νη επηζθέςεηο ζε ζπγγεληθά πξφζσπα, ήηαλ νη κφλεο θνηλσληθά απνδεθηέο δξαζηεξηφηεηεο ηεο γπλαίθαο έμσ απφ ην ζπίηη. Δπίζεο, δελ ήηαλ εππξεπέο λα θάζεηαη ζην ίδην ηξαπέδη κε ηνπο άλδξεο, παξά κφλν αλ ήηαλ πνιχ ζηελά ζπγγεληθά ηεο πξφζσπα, φπσο γηα παξάδεηγκα ν παηέξαο, ν ζχδπγνο θαη νη αδειθνί. ΢πρλά έηξσγε ζε ρσξηζηή αίζνπζα, φπσο ζε ρσξηζηά δσκάηηα απφ ηνπο άληξεο. Απφ πνιχ κηθξή κάζαηλε "ηα ηνπ νίθνπ", ελψ νη γξακκαηηθέο γλψζεηο ηεο πεξηνξίδνληαλ ζπλήζσο ζε γξαθή θαη αλάγλσζε. Κάπνηεο γπλαίθεο, αλαινγηθά ειάρηζηεο, απνθηνχζαλ θαη επξχηεξε κφξθσζε.

H θφξε κπνξνχζε λα παληξεπηεί απφ ηα 12-13 ρξφληα ηεο. Γηα ην γάκν ηεο θξφληηδαλ νη γνλείο. ΢πρλά κάιηζηα βνεζνχζαλ ζηελ επηινγή ηνπ ζπδχγνπ νη πξνμελήηξεο, πνπ είραλ σο ακνηβή πνζνζηά απφ ηελ πξνίθα. Οη ρξηζηηαληθέο αξρέο πνπ θαζφξηδαλ ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο βπδαληηλήο θνηλσλίαο εμαζθάιηδαλ κία αμηνπξεπή δσή ζηελ παληξεκέλε γπλαίθα. Αλεμάξηεηα απφ ηελ θνηλσληθή ηάμε φπνπ αλήθε ήηαλ νηθνδέζπνηλα θαη θπξά. Ζ απφθηεζε παηδηψλ ηελ εμχςσλε. ΢ηνλ επαγγεικαηηθφ ηνκέα ν ξφινο ηεο γπλαίθαο ήηαλ κηθξφο. Οη γπλαίθεο ησλ θησρφηεξσλ θνηλσληθψλ ζηξσκάησλ δνχιεπαλ ζηα ρσξάθηα θαη ζηα εξγαζηήξηα ηεο νηθνγέλεηάο ηνπο. Λίγεο γπλαίθεο, κνξθσκέλεο, ήηαλ ηαηξνί πνπ ζεξάπεπαλ ην γπλαηθείν πιεζπζκφ. Άιιεο, νη ιεγφκελεο θνηλέο, δνχζαλ ζηα κηκαξεία (ιατθά ζέαηξα ) θαη ζηα θαπειεηά. Ο κε ζεβαζκφο πξνο ηελ γπλαίθα σο αλζξψπηλε χπαξμε πάεη πνιχ πίζσ ζηελ ηζηνξία. Ηδηαίηεξα ζηα νινθιεξσηηθά θαζεζηψηα ν ξφινο ηεο ήηαλ πεξηνξηζκέλνο θαη ηα θαζήθνληά ηεο ζηα ζηελά πιαίζηα ηνπ «ζθεχνπο εδνλήο». Ζ αληίιεςε ησλ Οζσκαλψλ γηα ηε γπλαίθα ήηαλ φηη απηή ζα έπξεπε λα απνηειεί ην «θέθη» ηνπ

(ζηξαηησηηθνχ) άληξα θαη ηίπνηε άιιν. Απφ ηε κεξηά ηνπο νη ππφδνπιεο γπλαίθεο ζηα ραξέκηα γηα λα πξνζηαηεπζνχλ ζπζπεηξψζεθαλ ζε ίληξηγθεο θαη ζθεπσξίεο ζπλεξγαδφκελεο κε αληηπάινπο ηνπ αθέληε (ζνπιηάλνπ, ή βεδίξεο, ή παζά, θιπ). Σνπξθνθξαηία Σν Οζσκαληθφ Γνπιεκπφξην ησλ Γπλαηθψλ (ηνπξθηζηί Cariyelik) Σν Σδαξηγειίθη ή άιισο γπλαηθείν δνπιεκπφξην αλάγεηαη πνιχ πην πίζσ απφ ηελ επνρή ηνπ Ηζιάκ. Ζ Βαγδάηε απνηεινχζε ην πην ζεκαληηθφ ζθιαβνπάδαξν ηεο επνρήο ησλ Αββαζίδσλ. Μεηά ηελ επηθξάηεζε ηνπ Ηζιακηζκνχ απηή ε δξαζηεξηφηεηα ζπλερίζηεθε ιφγσ θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ παξαγφλησλ. Ζ γπλαηθεία δνπιεία μεθίλεζε ζην Οζσκαληθφ Υαξέκη επί Οξράλ Μπέε, ν αξηζκφο ησλ ζθιάβσλ γπλαηθψλ ζην Υαξέκη απμήζεθε ηάρηζηα. Ξεθηλψληαο απφ ηα κέζα ηεο πεξηφδνπ ηνπ Βαγηαδήη ηνπ Β‟, ε παξάδνζε ησλ ζνπιηάλσλ, λα παληξεχνληαη ηηο θφξεο ησλ γεηηνληθψλ εγεκνλίζθσλ θαη εγεκφλσλ, ηεξκαηίζηεθε. Σνλ 19ν αηψλα παξφιε ηελ απαγφξεπζε ηεο δνπιείαο ζηελ Οζσκαληθή Απηνθξαηνξία, νη θαπθάζηνη ζπλήζηδαλ λα ζηέιλνπλ ηηο θφξεο ηνπο ζην Οζσκαληθφ Υαξέκη επρφκελνη λα επηιερζνχλ σο ζχδπγνη ηνπ ΢νπιηάλνπ. Σηο αλέηξεθαλ αθφκα απφ πνιχ κηθξέο θαη ηηο πξνεηνίκαδαλ γηα ηέηνηα δσή ζην Υαξέκη ηξαγνπδψληαο ηνπο λαλνπξίζκαηα. Γηδάζθνληαλ ηνπο ηξφπνπο ζην πψο λα ζπκπεξηθεξζνχλ θαη ππεξεηήζνπλ έλαλ άλδξα. ΋ηαλ ήηαλ έθεβεο, εηζάγνληαλ ζηε κχεζε ηνπ Παιαηηνχ θαη αγνξάδνληαλ εάλ επηιέγνληαλ γπλαίθεο ζθιάβεο πνχ γίλνληαλ δεθηέο ζην Υαξέκη έπξεπε λα εμεηαζζνχλ απφ ηαηξνχο θαη καίεο. Δθείλεο πνχ ήζαλ άξξσζηεο ή είραλ θάπνηα αληθαλφηεηα δελ ζα γίλνληαλ πνηέ δεθηέο ζην Υαξέκη. Οη εμαηξεηηθά φκνξθεο αιιά αλέκπεηξεο γπλαίθεο ζθιάβεο έπξεπε λα εθπαηδεπζνχλ πξψηα. Θα αλέξρνληαλ ζηνλ βαζκφ ηνπ βνεζνχ-αθεληηθνχ θαη ηνπ αθεληηθνχ εάλ ήζαλ επηηπρείο αξθεηά. ΢πλήζηδαλ λα θνξνχλ καθξπέο πνπθακίζεο πνχ έθηαλαλ έσο ηηο πηέξλεο ηνπο, ζηελνχο ρηηψλεο θαη έγρξσκα ζθνπθάθηα. Φνξνχζαλ επηδεηθηηθνχο ρηηψλεο πνχ θαηέιεγαλ ζε θξφζζηα. Ζ ιέμε, ραξέκη, πξνέξρεηαη απφ ηελ αξαβηθή haram, πνπ ζεκαίλεη «παξάλνκνο»,…«πξνζηαηεπκέλνο»,…«απαγνξεπκέλνο». Οη γπλαίθεο ζθιάβεο κεηά απφ 9 ρξφληα ζην Υαξέκη είραλ ην δηθαίσκα λα θχγνπλ. Απηφ απνθαιείην «Cirag gikma» (Σδηξάγθ Γθηθκά). Ο ΢νπιηάλνο έδηλε ηε πξνίθα ηεο απειεχζεξεο θαη ηε βνεζνχζε λα παληξεπηεί θάπνηνλ άιινλ. Απηή ε ζθιάβα έπαηξλε έλα έγγξαθν ππνγεγξακκέλν απφ ηνλ ΢νπιηάλν πνχ δήισλε ηελ

απειεπζέξσζή ηεο. Ζ γπλαίθα ζθιάβα πνχ ιάκβαλε ην έγγξαθν κπνξνχζε λα θάλεη φηη ζέιεη ρσξίο θαλέλα εκπφδην. Αληίζεηα απ‟φηη είλαη γλσζηφ, νη ΢νπιηάλνη ζπλήζηδαλ λα θξαηνχλ 10 κε 20 γπλαίθεο ζηα ηδησηηθά δσκάηηα ηνπο. Οη πιένλ φκνξθεο ππεξεηνχζαλ απηνχο θαη εθείλεο πνχ ήζαλ αξθεηά φκνξθεο ζηέιλνληαλ ζηα δσκάηηα ησλ πξηγθήπσλ. Σέινο, εθείλεο πνπ ππνηίζεην φηη ζα γίλνπλ φκνξθεο ζην κέιινλ ζηέιλνληαλ ζηνλ επλνχρν ζεζαπξνθχιαθα θαη ζηηο βνεζνχο αθεληηθά γηα λα αλαηξαθνχλ. Καζεκηά θαληαδφηαλ φηη ήηαλ ππεξβνιηθά φκνξθε, επηδεηθλχνληαο ηε ζηινπέηα ηνπ ζψκαηφο ηεο θάησ απφ ην επεμεξγαζκέλν ζηελφ θφξεκά ηεο. Καηαλάισλε πνιχ ρξφλν κπξνζηά ζηνπο θαζξέθηεο βιέπνληαο ηνλ εαπηφ ηεο γηα ψξεο ελψ ρηέληδε ηα καιιηά ηεο πνχ έθζαλαλ ζην πάησκα. Δίρε ιαθθάθηα ζην ρακνγειαζηφ πξφζσπφ ηεο θαη ήηαλ βέβαηε γηα ηνλ εαπηφ ηεο φηη ηελ ζαχκαδαλ φινη. Με ηα ξνδαιά κάγνπιά ηεο θαη ηα ζζελαξά ζηήζε ηεο ζα ζεθσλφηαλ θαη ζα πεξπαηνχζε κέζα ζηα ρξσκαηηζηά φλεηξά ηεο. Σειηθά φια φζα ζεσξνχκε ζήκεξα δεδνκέλα, ηζρχνπλ; Μπνξεί ζήκεξα ε ηζφηεηα άλδξα- γπλαίθαο λα ζεσξείηαη σο δεδνκέλν, αιιά παιαηφηεξα απηφ ήηαλ ην αλεθπιήξσην φλεηξν θάζε γπλαίθαο! Ζ γπλαίθα ήηαλ θαηαδηθαζκέλε ζε πεξηνξηζκφ απφ ηελ αξρή ηεο χπαξμεο ηεο. Αθφκε θαη έλαο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο θηιφζνθνπο ηεο αξραηφηεηαο –ίζσο θαη ν κεγαιχηεξνο- ηε ζεσξνχζε « Αλψηεξε απφ ηνπο δνχινπο αιιά θαηψηεξε απφ ηνλ άλδξα». ΢ην Μεζαίσλα ε γπλαίθα ζεσξείηαη φξγαλν…ηνπ…ζαηαλά…θαη…κάγηζζα. Αθνχ, ε ζέζε ηεο γπλαίθαο πέξαζε απφ ζαξάληα θχκαηα, κφλν ζηελ επνρή ηνπ Γηαθσηηζκνχ, ζηνραζηέο θαη θηιφζνθνη αξρίδνπλ λα ππνζηεξίδνπλ ηα δηθαηψκαηα ηεο. Βαζηθή αξρή ηνπ Γηαθσηηζκνχ ππήξμε απηή ηεο νηθνπκεληθφηεηαο θαη ηνπ νξζνινγηζκνχ. Απηά φκσο ηα πηζηεχσ δελ αθνξνχζαλ ηηο γπλαίθεο. Οη εθπξφζσπνη ηνπ Γηαθσηηζκνχ, κε επηθεθαιήο ηνλ Ρνπζψ πξνζπάζεζαλ λα λνκηκνπνηήζνπλ ηε ζέζε ηεο ζηελ θνηλσλία, εμεγψληαο φηη ε δηαθνξά ηνπο κε ηνπο άλδξεο νθείιεηαη ζηε γπλαηθεία θχζε. Δπηρείξεζαλ, ινηπφλ, λα νξίζνπλ ηε ζειπθφηεηα κε ηε βνήζεηα ησλ θπζηθψλ επηζηεκψλ θαη ηεο ηαηξηθήο. Ζ ηαηξηθή επηζηήκε απεθάλζε φηη νη γπλαίθεο απνηεινχζαλ μερσξηζηφ είδνο κέζα ζηελ αλζξψπηλε θπιή, ην νπνίν ραξαθηεξηδφηαλ απφ ηελ αλαπαξαγσγηθή ιεηηνπξγία. Δπίζεο, ππνζηεξίρζεθε πσο νη γπλαίθεο βξίζθνληαη πνιχ πην θνληά ζηε θχζε απφ φζν νη άλδξεο, πξάγκα πνπ ζήκαηλε φηη ήηαλ ππεξβνιηθά ζπλαηζζεκαηηθέο, εχπηζηεο θαη αλίθαλεο γηα νξζνινγηθνχο ζπιινγηζκνχο. Έηζη, ε γπλαίθα θαηέιεμε απφιπηα ππνηαγκέλε ζην αλδξηθφ θχιν.

Ο ξφινο ηεο γπλαίθαο ζηελ νηθνγέλεηα ήηαλ λα κεηαβηβάζεη ηηο πλεπκαηηθέο αμίεο ζηελ επφκελε γεληά. Πσο φκσο ζα έθαλε θάηη ηέηνην ζσζηά ρσξίο ηελ απαηηνχκελε κφξθσζε; Οη δηαθσηηζηέο ήηαλ νη πξψηνη πνπ αληηιήθζεθαλ ηηο αληηθάζεηο ησλ ζεσξηψλ ηνπο θαη θάπνηνη απφ απηνχο δηαθνξνπνίεζαλ ηε ζηάζε ηνπο. Ο Diderot ππνζηήξημε φηη νη άλδξεο θαη νη γπλαίθεο δελ δηαθέξνπλ ηφζν, κνινλφηη, θάπνηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ζπλαληψληαη πεξηζζφηεξν ζην έλα απφ ηα δχν θχια. ΢χκθσλα κε ηνλ Voltaire, νη γπλαίθεο ζε δηαλνεηηθφ επίπεδν κπνξνχλ λα θαηνξζψζνπλ φηη θαη νη άλδξεο. Αθφκε, ν Condorcet δηεθδίθεζε ηε γπλαηθεία ηζφηεηα ζηελ πνιηηηθή θαη ζηε κφξθσζε. ΢εκαληηθή είλαη θαη ε ζπκβνιή ησλ πξψησλ θσηηζκέλσλ γπλαηθψλ. ΢ηε Γαιιία, ε Olympe des Gouges δηεθδίθεζε ηα δηθαηψκαηα ησλ γπλαηθψλ ζηε κφξθσζε θαη ζηελ πνιηηηθή αλαπηχζζνληαο έληνλε πνιηηηθή θαη πνιηηηζηηθή δξάζε, ε νπνία ηελ νδήγεζε ζηνλ απνθεθαιηζκφ ηεο απφ ηνλ Ρνβεζπηέξν. ΢ηελ Αγγιία, ε Mary Wollstonecraft (1759-1797) κε ην θεκηζκέλν βηβιίν ηεο « Μία δηθαίσζε ησλ δηθαησκάησλ ηεο γπλαίθαο» έζεζε ην εξψηεκα αλ ν νξζνινγηζκφο ήηαλ ραξαθηεξηζηηθφ κφλν ησλ αλδξψλ, θαηαξξίπηνληαο έηζη ηε βαζηθή αξρή ηνπ δηαθσηηζκνχ. Πάξα ηηο αληηθξνπφκελεο απφςεηο ζε ζρέζε κε ηε γπλαηθεία θχζε φινη νη Γηαθσηηζηέο ζπκθψλεζαλ ζηελ εθπαίδεπζε ηεο γπλαίθαο, είηε γηα ηε ζσζηή κεηάδνζε ησλ πνιηηηζηηθψλ αμηψλ, είηε γηα έλαλ επξχηεξν ζηφρν. Δίλαη γλσζηφο ν θαηαιπηηθφο ξφινο πνπ έρεη παίμεη ην γπλαηθείν θχιν απφ ην 17ν αιιά θπξίσο ην 18ν αηψλα. Δίλαη αθφκα πην γλσζηή θαη αλακθηζβήηεηε ε ζπκβνιή ηεο ζηελ παγθφζκηα ινγνηερλία. Οη γπλαίθεο ζπγγξαθείο έγξαθαλ θπξίσο γηα παηδαγσγηθά ζέκαηα αιιά θαη κπζηζηνξήκαηα. ΢ηελ Αγγιία εθείλε ηελ επνρή νη γπλαίθεο κπζηζηνξηνγξάθνη είραλ θηάζεη αξηζκεηηθά ηνπο άλδξεο ζπλαδέιθνπο ηνπο θαη κάιηζηα ηνπο είραλ μεπεξάζεη ζε νξηζκέλεο κπζηζηνξηνγξαθηθέο θαηεγνξίεο. Αλ θαη ζήκεξα νη γπλαίθεο θαηέρνπλ αξθεηά δηθαηψκαηα, ζπλερίδνπλ λα αληηκεησπίδνπλ ηνλ θνηλσληθφ ξαηζηζκφ απφ ην ηζρπξφ θχιν, γηα απηφ ζα πξέπεη λα αγσληζηνχλ ψζηε λα δηαθπιάμνπλ ηα θεθηεκέλα ηνπο θαη λα θεξδίζνπλ αθφκε πεξηζζφηεξα!

3. Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζήκεξα 3.1 Καηάθηεζε δηθαησκάησλ Με ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ ηα πξάγκαηα άξρηζαλ λα θαιπηεξεχνπλ γηα ηηο γπλαίθεο. Μπνξνχζαλ λα κνξθψλνληαη, λα ζπκκεηέρνπλ ζηα θνηλά θαη άιια πνπ σο ηφηε ηνπο απαγνξεχνληαλ. Αο αλαθέξνπκε ζηε ζπλέρεηα ελ ζπληνκία ηα δηθαηψκαηα ηεο γπλαίθαο.

Καηάθηεζε δηθαηωκάηωλ ζηελ νηθνγελεηαθή δωή 1. Αλαζεψξεζε ηνπ νηθνγελεηαθνχ δηθαίνπ ππέξ ηεο γπλαίθαο ψζηε λα έρεη πξνζσπηθή θαη θνηλσληθή ειεπζεξία.

2. Γηαηεξείηαη θαη πξνβάιιεηαη ην παηξηθφ φλνκα ηεο γπλαίθαο πνπ ηνλψλεη ηελ πξνζσπηθφηεηα ηεο θαη ηε ζπκκεηνρή ηεο ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο δξαζηεξηφηεηάο ηεο.

3. Πξνζαξκφδεηαη ην νηθνγελεηαθφ δίθαην ζηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο θαη θαηαξγείηαη ν ζεζκφο ηεο πξνίθαο.

ζηελ επηζηήκε Ζ γπλαίθα κνξθψλεηαη ρεηξαθεηείηαη πλεπκαηηθά θαη ζηαδηνδξνκεί ζε νπνηαδήπνηε επηζηήκε ή επαγγεικαηηθφ ρψξν. ζηελ εξγαζία 1. Σν δηθαίσκα ίζεο ακνηβήο έλαληη ίζεο εξγαζίαο ηελ εμίζσζε κηζζνινγηθά κε ηνλ άλδξα.

2.Δηζέξρεηαη δπλακηθά ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία ζπκκεηέρεη ζε απνθάζεηο γηα ηελ θαηαζθεπή ζεκαληηθψλ έξγσλ, αλαιακβάλεη δηεπζπληηθνχο ξφινπο θαη παίξλεη δηνηθεηηθέο πξσηνβνπιίεο.

3.Απαζρνιείηαη ηζφηηκα ζε ρψξνπο ηερλνινγίαο, πιεξνθνξηθήο, ζεηηθψλ

επηζηεκψλ ζηνπο νπνίνπο γηα πνιιά ρξφληα εξγάδνληαλ απνθιεηζηηθά κφλν άλδξεο.

4. Απνιακβάλεη ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε θαη ηελ ηαηξνθαξκαθεπηηθή πεξίζαιςε.

5.Πξνζηαηεχεηαη ε κεηξφηεηα θαη παξέρνληαη δηεπθνιχλζεηο ζηε κεηέξα, νη νπνίεο απμάλνληαη θαη βειηηψλνληαη: άδεηα ηνθεηνχ, κεησκέλν σξάξην εξγαζίαο γηα ηε κεηέξα κε βξέθνο ή αλήιηθν παηδί, επηδφκαηα γηα χπαλδξεο ή αλχπαλδξεο κεηέξεο κε αλήιηθν παηδί, γνληθέο άδεηεο.

6.Δπεηεχρζε ε απφθηεζε επηδφκαηνο αλζπγηεηλήο εξγαζίαο, ε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο, ε θαηάξγεζε ησλ δηαθξίζεσλ εηο βάξνο ηεο γπλαίθαο ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο επηζηήκεο.

7. ΢πλδηθαιίδεηαη θαη πξναζπίδεηαη ηα επαγγεικαηηθά ηεο δηθαηψκαηα. ζηελ πνιηηηθή Δμαζθάιηζε ην δηθαίσκα ηνπ «εθιέγεηλ» θαη «εθιέγεζζαη», δξαζηεξηνπνηείηαη πνιηηηθά θαη ζηαδηνδξνκεί σο βνπιεπηήο, ππνπξγφο, πξσζππνπξγφο. ζηνλ αζιεηηζκό ΢πκκεηέρεη θαη δηαθξίλεηαη ζηνλ αζιεηηζκφ ηζφηηκα κε ηνπο άλδξεο . ζηελ ηέρλε Ηζφηηκε παξνπζία θαη ζην ρψξν ηεο ηέρλεο φπνπ κε ηελ επαηζζεζία ηεο πξνζθέξεη θαηάιιειν έδαθνο γηα ηελ θαιιηέξγεηα ησλ ηερλψλ.

Δπίζεο, ε θαηάθηεζε ησλ δηθαησκάησλ ηεο γπλαίθαο ζηελ Διιάδα μεθίλεζε ην 1934, φηαλ νη γπλαίθεο θαινχληαη λα ςεθίζνπλ ζηηο δεκνηηθέο εθινγέο γηα πξψηε θνξά. Σν 70% ήηαλ αλαιθάβεηεο. Κη έηζη, εθείλεο πνπ ςήθηζαλ ζε νιφθιεξε ηε ρψξα δελ μεπεξλνχζαλ ηηο 240! Σειηθά ην δηθαίσκα ηεο γπλαηθείαο ςήθνπ θαηνρπξψλεηαη ζην ΢χληαγκα ηνπ 1952 θαη γηα πξψηε θνξά ν ζειπθφο πιεζπζκφο ζα πξνζέιζεη ζηηο θάιπεο ζηηο βνπιεπηηθέο εθινγέο ηεο 19εο Φεβξνπαξίνπ 1956. ΋κσο νη γπλαίθεο κέζα απφ ηε γλψζε έκαζαλ ηη ζα πεη ειεπζεξία. Γλσζηνπνηήζεθαλ ζ‟ απηέο ηα δηθαηψκαηά ηνπο θη άξρηζαλ λα απαηηνχλ. ΋πσο ήηαλ θπζηθφ, ν ιφγνο ηνπο

δελ κεηξνχζε θαη ηα πξψηα ρξφληα πάζρηδαλ άδηθα γηα ηελ ειεπζεξία ηνπο. ΋ζν πεξλνχζε ν θαηξφο κάζαηλαλ πεξηζζφηεξα θη έηζη δεηνχζαλ πεξηζζφηεξα. ΢ηελ Διιάδα, φπνπ ε λνκηθή ηζφηεηα επηηεχρζεθε ζηαδηαθά ζηε δεθαεηία ηνπ 1980, ε εθπξνζψπεζε ησλ γπλαηθψλ ζε πςειφβαζκεο θξαηηθέο ζέζεηο παξακέλεη ηδηαίηεξα ρακειή. ΋ζνλ αθνξά ζηελ εξγαζία, νη γπλαίθεο ηεο δχζεο έρνπλ θαηαθηήζεη επαγγέικαηα πνπ ζεσξνχληαλ παιαηφηεξα αλδξνθξαηνχκελα (ζηξαηφο, αεξνπνξία θ.ά.) θαη έρνπλ αξζεί πξνεγνχκελεο πξνθαηαιήςεηο ζηνπο εξγαζηαθνχο ρψξνπο. Αθφκα, ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ ρψξν θάλνπλ δπλακηθά ηελ εκθάληζε ηνπο. Οη επθαηξίεο θαη νη δπλαηφηεηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο απμήζεθαλ θαζψο θαη ηα θίλεηξα γηα ηε γπλαηθεία απαζρφιεζε. Σν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ ζην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπ, ζήκεξα δέρεηαη ηελ εξγαδφκελε γπλαίθα θαη ζπδεηά καδί ηεο ηα πξνβιήκαηά ηεο. Ζ γπλαίθα ζήκεξα έρεη ην δηθαίσκα λα ςεθίδεη, λα ζπνπδάδεη, λα εξγάδεηαη θαη λα έρεη πιήξε ηζφηεηα κε ηνλ άληξα. Βέβαηα, ρξεηάδεηαη λα γίλνπλ αθφκα πνιιά γηα λα πεηχρεη ε γπλαίθα ηελ άξηζηε βειηίσζε ηεο ζέζεο ηεο. Οη γπλαίθεο έρνπλ πιένλ αλεμαξηεηνπνηεζεί θαη έρνπλ ειεπζεξία επηινγήο, γλψκεο θαη δσήο. Μπνξνχλ ειεχζεξα λα θαζνξίδνπλ ηνλ ηξφπν δσήο ηνπο (π.ρ. ελδπκαζία, ςπραγσγία). Δπίζεο κπνξνχλ λα αζρνινχληαη κε δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο ηεο αξεζθείαο ηνπο θαζψο θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δεκφζηα δσή. Σέινο, πηνζεηνχλ ζξεζθεπηηθέο αληηιήςεηο αβίαζηα, ζχκθσλα κε ηελ αξρή ηεο αλεμηζξεζθίαο.

3.2 Σα θνηλσληθά πξνβιήκαηα ησλ γπλαηθψλ ζηηο δπηηθέο θνηλσλίεο 1) Αγνξά εξγαζίαο Αλδξψλ θαη Γπλαηθψλ ΢ήκεξα νη γπλαίθεο εηζέξρνληαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο κε ξαγδαίνπο ξπζκνχο. Καηά κέζν φξν, νη γπλαίθεο απνηεινχλ πάλσ απφ ην 50% ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζηα αλεπηπγκέλα θξάηε. Μάιηζηα, δελ είλαη ηπραίν φηη ηα θξάηε πνπ είραλ ηα πςειφηεξα πνζνζηά γπλαηθψλ ζην εξγαηηθφ ηνπο δπλακηθφ απφ ην 1960 θαη κεηά (θαη γεληθφηεξα απφ ηνλ Γεχηεξν Παγθφζκην Πφιεκν) είλαη ζήκεξα ηα πην πξνεγκέλα (απφ νηθνλνκηθή θαη ηερλνινγηθή άπνςε) θξάηε. Παξφι‟ απηά, ε αγνξά εξγαζίαο

εμαθνινπζεί λα είλαη δηρνηνκεκέλε κε βάζε ην θχιν, κε ηελ έλλνηα φηη ηα επαγγέικαηα δηαθξίλνληαη ζε “αληξηθά” θαη “γπλαηθεία”. Σα γπλαηθεία επαγγέικαηα έρνπλ ρακειφηεξεο απνδνρέο, ιηγφηεξεο επθαηξίεο γηα επαγγεικαηηθή αλέιημε θαη ιηγφηεξν θνηλσληθφ θχξνο απφ ηα αληξηθά επαγγέικαηα. Οη γπλαίθεο εξγάδνληαη θπξίσο ζε αλεηδίθεπηεο θαη εκη-αλεηδίθεπηεο ρεηξσλαθηηθέο εξγαζίεο, ή ζε ρακειφβαζκεο θαη ρακειφκηζζεο ππαιιειηθέο ζέζεηο. ΢ε αλψηαηεο δηεπζπληηθέο ζέζεηο βξίζθνπκε ιηγφηεξεο γπλαίθεο απφ φ,ηη άληξεο.

2) Σν Υάζκα Ακνηβψλ Αληξψλ θαη Γπλαηθψλ Οη γπλαίθεο παίξλνπλ ιηγφηεξα ρξήκαηα απφ ηνπο άληξεο γηα ην ίδην, ή παξφκνηo, είδνο απαζρφιεζεο (ε ζχγθξηζε γίλεηαη αλάκεζα ζε άληξεο θαη γπλαίθεο ίζσλ ηππηθψλ πξνζφλησλ).

3) Ζ Άκηζζε Δξγαζία ησλ Γπλαηθψλ Ζ Απαζρφιεζε κε ηα «Οηθηαθά» Καζήθνληα. Τπάξρεη κηα δνπιεηά πνπ εθηειείηαη κε σξάξην πιήξνπο απαζρφιεζεο θαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά απφ γπλαίθεο – ε άκηζζε νηθηαθή εξγαζία. Ζ εξγαζία ησλ γπλαηθψλ κέζα ζην ζπίηη εμαθνινπζεί λα κελ αλαγλσξίδεηαη σο “πξαγκαηηθή” εξγαζία θαη επηθέξεη ρακειφ θνηλσληθφ θχξνο θαη θνηλσληθή ζέζε ζε ζχγθξηζε κε ηελ έκκηζζε απαζρφιεζε.

4) ΢εμνπαιηθή παξελφριεζε Ζ ζεμνπαιηθή παξελφριεζε αλαθέξεηαη ζε πξνθνξηθή ή ζσκαηηθή ζπκπεξηθνξά πνπ είλαη ζαθψο ζεμνπαιηθνχ ραξαθηήξα

θαη

αλεπηζχκεηε

απφ

ην

πξφζσπν ζην νπνίν απεπζχλεηαη. Πξφθεηηαη γηα έλα θαηλφκελν επίδεημεο θη επηβνιήο ηζρχνο, δηφηη αθνξά ζηελ εθκεηάιιεπζε κηαο ζέζεσο εμνπζίαο απφ απηφλ-ή πνπ ηελ θαηέρεη γηα ίδηνλ (ζεμνπαιηθφ) φθεινο. ΢ηηο πεξηπηψζεηο ζεμνπαιηθήο παξελφριεζεο, νη πςειά ηζηάκελνη (πνπ είλαη ζηε κεγάιε πιεηνςεθία ηνπο άληξεο – δηεπζπληέο, πξντζηάκελνη, θαζεγεηέο, θηι.) απαηηνχλ “ράξεο” ζεμνπαιηθήο θχζεσο κε

αληάιιαγκα ηελ πξφζιεςε ή ηελ πξναγσγή ζε κηα ζέζε, ηελ θαηνρχξσζε πςειήο βαζκνινγίαο, θηι. Ζ αληαπφθξηζε-ππαγσγή ηνπ ζχκαηνο ζηηο ζεμνπαιηθέο νριήζεηο ηνπ δξάζηε “πξνηείλεηαη” σο αληάιιαγκα ηεο δηαηήξεζεο ή ηεο βειηίσζεο ησλ εξγαζηαθψλ ζπλζεθψλ γηα ην ζχκα. Ζ αληαιιαθηηθή απηή ζρέζε, φζν θαη αλ δηαηππψλεηαη σο “πξφηαζε”, είλαη εθβηαζηηθή, ζην βαζκφ πνπ ε κε αληαπφθξηζε απφ ηελ πιεπξά ηνπ ζχκαηνο ζα έρεη σο ζπλέπεηα ηελ επηδείλσζε γη' απηφ ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο. Οη δξάζηεο ζεμνπαιηθήο παξελφριεζεο πνπ θαηέρνπλ ζέζεηο ηζρχνο κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ησλ πθηζηακέλσλ ηνπο, ρξεζηκνπνηψληαο, ζε πεξίπησζε άξλεζεο εθ κέξνπο ησλ ζπκάησλ, εθθνβηζκνχο, εθβηαζκνχο, απεηιέο θαη πηέζεηο.

3.3 Ζ εθπαίδεπζε ησλ γπλαηθψλ Καηά ηε δεθαεηία ηνπ‟90 νη γπλαίθεο μεπέξαζαλ ηνπο άλδξεο φζνλ αθνξά ην επίπεδν εθπαίδεπζεο. ΢ήκεξα ν αξηζκφο ησλ λέσλ

γπλαηθψλ

πνπ

ζα

απνθηήζνπλ

παλεπηζηεκηαθνχο ηίηινπο ζπνπδψλ ελδέρεηαη λα είλαη κεγαιχηεξνο απφ ηνλ αληίζηνηρν ησλ αλδξψλ

ζηηο

πεξηζζφηεξεο

ρψξεο.

΢ην

παξειζφλ νη άλδξεο είραλ πεξηζζφηεξεο δπλαηφηεηεο πξφζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε θαη νη πξνγελέζηεξνη δείθηεο επηζεκαίλνπλ φηη θαηά ην 1990 ζηηο κηζέο απφ ηηο ρψξεο κε ζπγθξίζηκα ζηνηρεία ην πνζνζηφ ησλ Παλεπηζηεκηαθψλ απνθνίησλ ήηαλ πςειφηεξν ζηνπο άλδξεο. Παξ ‟ φια απηά, ε δηάθξηζε ησλ θχισλ παξακέλεη εκθαλήο φζνλ αθνξά ηηο εθπαηδεπηηθέο θαη επαγγεικαηηθέο επηινγέο. ΢πγθεθξηκέλα, νη λένη άλδξεο ηείλνπλ λα επηιέγνπλ παλεπηζηεκηαθνχο θχθινπο ζπνπδψλ πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηε θπζηθή, ηα καζεκαηηθά θαη ηε κεραληθή, ελψ νη λέεο γπλαίθεο πξνηηκνχλ ηηο θνηλσληθέο επηζηήκεο, ηελ πγεία θαη ηελ παηδαγσγηθή. Καηά ηα έηε 1998-1999, πεξηζζφηεξεο γπλαίθεο απ‟ φηη άλδξεο έιαβαλ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε ζηα πεξηζζφηεξα θξάηε – κέιε ηεο ΔΔ.

3.4 Ζ βία θαηά ησλ γπλαηθψλ Ζ βία θαηά ησλ γπλαηθψλ απνηειεί έλα πξφβιεκα πνπ εκθαλίδεηαη ζε φισλ ησλ ηχπσλ ηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο. Δκθαλίδεηαη κε πνηθίιεο κνξθέο, είηε κε ηε

κνξθή ηεο νηθνγελεηαθήο βίαο, είηε κε ηε κνξθή ηεο ζεμνπαιηθήο εθκεηάιιεπζεο, είηε είλαη ζπλαηζζεκαηηθή βία. Γξάζηεο ηεο βίαο κπνξεί λα είλαη απφ ηνλ ζχδπγν ησλ γπλαηθψλ κέρξη θαη ην ίδην ην θξάηνο. Ζ Διιάδα δελ απνηειεί εμαίξεζε θαη ζπκκεηέρεη θαη απηή ζε απηφ ην παηρλίδη ηεο ζησπήο φζνλ αθνξά ην ζέκα ηεο βίαο θαηά ησλ γπλαηθψλ. Σν ζέκα ζπαλίσο θηάλεη ζηελ επηθάλεηα θαη αθφκε πην ζπάληα νξγαλψλνληαη ζρεηηθέο δξάζεηο ή εθδειψζεηο

ελεκέξσζεο,

επαηζζεηνπνίεζεο θαη δξαζηεξηνπνίεζεο.. Ζ άζθεζε ζσκαηηθήο θαη ςπρνινγηθήο βίαο απφ άληξεο πάλσ ζε γπλαίθεο έρεη θνηλσληθέο γελεζηνπξγέο αηηίεο, ηηο ζρέζεηο εμνπζίαο αλάκεζα ζηα θχια, πνπ απνηεινχλ δνκηθφ ζηνηρείν ηεο θνηλσλίαο (βία δνκηθή) θαη εθθξάδνληαη πέξα απφ ηελ άκεζε άζθεζε βίαο ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο θνηλσλίαο, φπσο ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή εμάξηεζε ηεο γπλαίθαο απφ ηνλ άληξα, ζηε κεηνλεθηηθή ζέζε ησλ γπλαηθψλ ζηνλ ηφπν ηεο δνπιεηάο, ζηηο ρεηξφηεξεο επθαηξίεο κφξθσζεο γηα θνξίηζηα θαη γπλαίθεο, φπσο θαη ζηελ ππν-εθπξνζψπεζε ησλ γπλαηθψλ ζε πνιηηηθέο ζέζεηο. Ζ νηθνγελεηαθή βία κπνξεί λα εθδεισζεί κε δηάθνξνπο ηξφπνπο ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο α) ζωκαηηθήο, Ζ ζσκαηηθή θαθνπνίεζε είλαη πξνζβνιή ηεο ζσκαηηθήο αθεξαηφηεηαο ηνπ ζχκαηνο πνπ πξνθαιείηαη απφ βίαηεο επηζέζεηο ηνπ ζχηε. Σα απνηειέζκαηα ηεο αλαιφγσο κε ην βαζκφ θαη ην είδνο ηεο επίζεζεο, θπκαίλνληαη απφ ηξαπκαηηζκνχο ειαθξνχο φπσο κειαληέο, γδαξζίκαηα, ζπάζηκν νζηψλ, θ.α. ή ζνβαξφηεξνπο πνπ κπνξεί κεξηθνί λα απαηηνχλ λνζνθνκεηαθή πεξίζαιςε θαη ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο κέρξη θαη ην ζάλαην ηνπ ζχκαηνο. Οη κηθξφηεξεο θαθνπνηήζεηο πεξηιακβάλνπλ: ραζηνχθη, μπιηέο, ηξάβεγκα καιιηψλ, θ.α. Οη κεγαιχηεξεο πεξηιακβάλνπλ: ραζηνχθηα θαη γξνζηέο ζην πξφζσπν θαη ζην θεθάιη, θισηζηέο θαη γξνζηέο ζε φιν ην ζψκα, θξάμηκν ηεο αλαπλνήο κέρξη ιηπνζπκίαο, ζπξσμηέο θαη πεηάγκαηα κέζα ζην δσκάηην ή απφ ηε ζθάια ή πάλσ ζε αληηθείκελα ή ζπάζηκν ησλ ρεξηψλ, θαςίκαηα απφ ζίδεξν, ηζηγάξν ή θαπηά πγξά, ηξαχκαηα απφ πέηαγκα αληηθεηκέλσλ, καραηξψκαηα, αθξσηεξηαζκνχο θαη ηξαχκαηα απφ ππξνβφια φπια. β) ζεμνπαιηθήο, γ) ζπλαηζζεκαηηθήο,

δ) νηθνλνκηθήο βίαο, ε) ηελ επηβνιή θνηλωληθήο απνκόλωζεο, ζη) αιιά θαη ηνλ ζπλδπαζκό όιωλ ηωλ παξαπάλω ΢ΔΞΗ΢ΜΟ΢:

Ο

ζεμηζκόο

ζεσξείηαη θνηλψο ε δηάθξηζε ελαληίνλ αλζξψπσλ βαζηζκέλε ζην θχιν ηνπο ή ηνλ ζεμνπαιηθφ ηνπο πξνζαλαηνιηζκφ παξά ζηα αηνκηθά ηνπο ιάζε, αιιά κπνξεί

επίζεο

νπνηαδήπνηε

ή

λα

αλαθέξεηαη

ζε

φιεο

ηηο

δηαθνξνπνηήζεηο πνπ βαζίδνληαη ζην θχιν ή ηνλ ζεμνπαιηθφ πξνζαλαηνιηζκφ. Ο φξνο πξνέξρεηαη απφ ηε ιαηηληθή ιέμε sexus=θχιν θαη -ηζκφο. Ο ζεμηζκφο κπνξεί λα αλαθέξεηαη ζε ηξεηο ιεπηά δηαθνξνπνηεκέλεο πίζηεηο ή ζπκπεξηθνξέο: 

Σελ πίζηε πσο ην έλα θχιν είλαη αλψηεξν ηνπ άιινπ



Σελ πίζηε πσο νη άληξεο θαη νη γπλαίθεο είλαη πνιχ δηαθνξεηηθνί θαη φηη απηφ

πξέπεη λα αληαλαθιάηαη έληνλα ζηελ θνηλσλία, ηε γιψζζα, ηα ζεμνπαιηθά δηθαηψκαηα, θαη ην λφκν. 

Μπνξεί επίζεο λα αλαθέξεηαη απιά ζην κίζνο απέλαληη ζηηο γπλαίθεο

(κηζνγπληζκφ) ή ιηγφηεξν θνηλά, κίζνο απέλαληη ζηνπο άληξεο (κηζαλδξηζκφο) Ο ζεμηζκφο ελαληίνλ ησλ γπλαηθψλ απνθαιείηαη ζπρλά ζσβηληζκφο, αλ θαη ν ζσβηληζκφο είλαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα έλαο επξχηεξνο φξνο γηα θάζε αθξαία θαη άινγε ηπθιή αθνζίσζε εθ κέξνπο κηαο νκάδαο ζηελ νπνία θάπνηνο αλήθεη, ηδηαίηεξα φηαλ ε ηπθιή απηή αθνζίσζε εκπεξηέρεη κνρζεξία θαη κίζνο έλαληη κηαο αληίπαιεο νκάδαο. Αλ θαη ε ζεσξία πσο νη γπλαίθεο είλαη αλψηεξεο ησλ αληξψλ είλαη επίζεο ζεμηζκφο, κφλν ζηα πξφζθαηα ρξφληα άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη απηφ ην είδνο «αληίζηξνθνπ ζεμηζκνχ» ζηνλ δεκφζην δηάινγν. Μεξηθέο κνξθέο ζεμνπαιηθήο δηάθξηζεο είλαη παξάλνκεο ζε πνιιέο ρψξεο, αιιά ζρεδφλ φιεο νη ρψξεο έρνπλ λφκνπο πνπ παξέρνπλ εηδηθά δηθαηψκαηα, πξνλφκηα ή επζχλεο ζην έλα θχιν.

3.5 Ζ ελδπκαζία ησλ γπλαηθψλ Ζ γπλαίθα ζηε δχζε απνιακβάλεη ηα αγαζά ηεο ηζφηεηαο ησλ δπν θχισλ, θνξάεη ξνχρα πνπ ηεο αξέζνπλ θαη ηελ θνιαθεχνπλ ρσξίο λα πξέπεη λα ινγνδνηήζεη γηα

ηίπνηα.

Οιφθιεξεο

βηνκεραλίεο

ζηεξίδνληαη ζηελ ελδπκαζία ησλ γπλαηθψλ ζηε Γχζε. ΢ηηο δπηηθέο ρψξεο νη γπλαίθεο αξέζθνληαη ζην λα πεξηπνηνχληαη ηνλ εαπηφ ηνπο. Φξνληίδνπλ ην καθηγηάδ ηνπο, ηα καιιηά ηνπο, ηα ξνχρα ηνπο θαη γεληθά ηνλ θαιισπηζκφ

ηνπο

γηα

λα

είλαη

εππαξνπζίαζηεο. Άιισζηε, είλαη γλσζηφ πσο ην ληχζηκν ρξεζηκνπνηείηαη ηδηαηηέξσο γηα λα πξνζειθχζνπλ ην αληίζεην θχιν. Ζ ελδπκαζία ησλ γπλαηθψλ βέβαηα εμαξηάηαη απφ ηελ νηθνλνκηθή ηνπο επρέξεηα. Έηζη εχπνξεο γπλαίθεο ληχλνληαη κε αθξηβά ελδχκαηα. ελψ άιιεο κε ρακειή νηθνλνκηθή επηθάλεηα θνξνχλ θζελφηεξα θαη πην απιά ξνχρα. Ζ επηινγή ηνπ ξνπρηζκνχ ηνπο εμαξηάηαη επίζεο απφ ηελ ςπρνζχλζεζή ηνπο.

3.6 ΢εκαληηθέο γπλαίθεο ΡΟΕΑ ΠΑΡΚ΢ Ζ Ρφδα Παξθο (4 Φεβξνπαξίνπ 1913-24 Οθησβξίνπ 2005) ήηαλ κηα έγρξσκε κνδίζηξα, πνπ έκειιε λα κείλεη ζηελ ηζηνξία φηαλ, ζηηο 1 Γεθεκβξίνπ

1955,

ζην

Μνληγθφκεξπ

ηεο

Αιακπάκα, αξλήζεθε λα δψζεη ηε ζέζε ηεο ζην ιεσθνξείν ζε έλαλ ιεπθφ, αληηζηεθφκελε ζηελ ηφηε πνιηηηθή θπιεηηθνχ δηαρσξηζκνχ ησλ ΖΠΑ πνπ απαηηνχζε απφ ηνπο έγρξσκνπο πνιίηεο λα θάζνληαη ζην πίζσ κέξνο ηνπ ιεσθνξείνπ θαη λα παξαρσξνχλ ηε ζέζε ηνπο ζηνπο ιεπθνχο. Ζ πξάμε απηή πνιηηηθήο αλππαθνήο

γέλλεζε έλα θίλεκα θαηά ηνπ θπιεηηθνχ δηαρσξηζκνχ ζηελ πφιε απηή, πνπ άκεζα εθθξάζηεθε κε κπντθνηάδ ησλ ιεσθνξείσλ απφ ηνπο έγρξσκνπο επί 381 εκέξεο, θαη βνήζεζε έλαλ απφ ηνπο δηνξγαλσηέο ηνπ θηλήκαηνο απηνχ, νλφκαηη Μάξηηλ Λνχζεξ Κηλγθ, λα μεθηλήζεη κηα δηαδξνκή πνπ ζα νδεγνχζε ζηελ αλάδεημή ηνπ ζε θεληξηθή πνιηηηθή θηγνχξα ζηελ Ακεξηθή. Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο, ε Ρφδα Παξθο ζήκεξα αλαθέξεηαη σο «Μεηέξα ηνπ ζχγρξνλνπ θηλήκαηνο πνιηηηθψλ δηθαησκάησλ». Σν 1996 ηεο απνλεκήζεθε ην Πξνεδξηθφ Μεηάιιην ηεο Διεπζεξίαο. Σν 1999 ηηκήζεθε κε ην Υξπζφ Μεηάιιην ηνπ Κνγθξέζνπ γηα ηνλ αγψλα ηεο θαηά ηνπ ξαηζηζκνχ. Δίλαη ε πξψηε γπλαίθα ηεο νπνίαο ε ζνξφο εθηέζεθε ζε ιατθφ πξνζθχλεκα ζηε Ρνηφληα ηνπ Καπηησιίνπ.

Μειίλα Μεξθνχξε Ζ Μειίλα Μεξθνχξε (Μαξία Ακαιία Μεξθνχξε) (Αζήλα, 18 Οθησβξίνπ 1920 – Νέα Τφξθε, 6 Μαξηίνπ 1994) ήηαλ Διιελίδα εζνπνηφο θαη πνιηηηθφο. Καηαγφηαλ απφ ζπνπδαία νηθνγέλεηα πνιηηηθψλ. Μεγάιε εζνπνηφο βξαβεπκέλε κε δηεζλή βξαβεία θαη παγθφζκηαο αθηηλνβνιίαο πξνζσπηθφηεηα δηεηέιεζε ππνπξγφο Πνιηηηζκνχ φισλ ησλ θπβεξλήζεσλ ηνπ ΠΑ΢ΟΚ απφ ην 1981-1989 θαη 1993-1994. Ζ νηθνγέλεηα Μεξθνχξε είρε θαηαγσγή απφ ην Κεξαηζίλη θαη κέιε ηεο είραλ πνιεκήζεη ζηελ Δπαλάζηαζε ηνπ 1821. Ο παππνχο ηεο Μειίλαο, ΢ππξίδσλ Μεξθνχξεο, είρε δηαηειέζεη γηα πνιιά ρξφληα δήκαξρνο Αζελαίσλ θαη ν παηέξαο ηεο, ΢ηακάηεο Μεξθνχξεο δηεηέιεζε βνπιεπηήο. Σν ΢επηέκβξε ηνπ 1938 γίλεηαη δεθηή ζηε Γξακαηηθή ΢ρνιή ηνπ Δζληθνχ Θεάηξνπ. Πξσηνεκθαλίδεηαη ζηε ζεαηξηθή ζθελή ην 1944 ζην Θέαηξν Βξεηάληα κε ην ζίαζν ηνπ Γηψξγνπ Παππά θαη Αληψλε Γηαλλίδε, κε ην έξγν ηνπ Αιέμε ΢νινκνχ "Σν κνλνπάηη ηεο Λεπηεξηάο". Σν 1960 παίδεη κε ην ζέαηξν Σέρλεο ην "Γιπθφ Πνπιί ηεο Νηφηεο" κε ηνλ πξσηνεκθαληδφκελν ηφηε Γηάλλε Φέξηε. Δπφκελνο ζεκαληηθφο ζηαζκφο ζηελ ζεαηξηθή ηεο θαξηέξα είλαη ην "Illya Darling" πνπ αλεβάδεη, κε πξνπσιεκέλα φια ηα εηζηηήξηα ησλ παξαζηάζεσλ θαη κε

ζπκπξσηαγσληζηή ηνλ Νίθν Κνχξθνπιν, ζην Μπξφληγνπέη ζηηο ΖΠΑ, ελψ είρε ήδε θάλεη πεξηνδεία ζε θάζε πνιηηεία ησλ ΖΠΑ. Σν έξγν είλαη ε ζεαηξηθή δηαζθεπή ηνπ θηλεκαηνγξαθηθνχ έξγνπ "Never on Sunday" (Πνηέ ηελ Κπξηαθή), πνπ ηεο είρε ραξίζεη παγθφζκηα αλαγλψξηζε. Καηά ηα έηε 1967-1974, ηα ρξφληα ηεο δηθηαηνξίαο, απφ ηε ζηηγκή πνπ ηειείσζε ηηο παξαζηάζεηο ηνπ "Illya Darling" έπαημε κφλν ηελ Λπζηζηξάηε ην 1972. Σν 1975 θαη ελψ έρεη επηζηξέςεη ζηελ Διιάδα, αλεβάδεη ζην ζέαηξν Κάππα κε ηνλ Νίθν Κνχξθνπιν ηελ "΋πεξα ηεο πεληάξαο", ην 1976 ηελ "Μήδεηα" κε ην Κ.Θ.Β.Δ., ελψ ην 1978 ην "΢πληξνθηά κε ην Μπξερη" απφ ην Διιεληθφ ζέαηξν ηνπ Μάλνπ Καηξάθε, παξάζηαζε γηα ηελ νπνία γξάθηεθε απφ ην Θάλν Μηθξνχηζηθν ην "Άλλα κελ θιαηο" γηα λα ηξαγνπδεζεί απφ ηε Μειίλα Μεξθνχξε θαη ηνλ Γηάλλε Κνχηξα. Σέινο, ην 1980 αλέβαζε μαλά ην "Γιπθφ πνπιί ηεο Νηφηεο" κε ηνλ Γηάλλε Φέξηε θαη έθιεηζε νπζηαζηηθά ηελ ζεαηξηθή ηεο θαξηέξα κε ην "Οξέζηεηα" ζην Αξραίν Θέαηξν ηεο Δπηδαχξνπ απφ ην Θέαηξν Σέρλεο. Σν 1992 θάλεη κηα ηειεπηαία, έθηαθηε, εκθάληζε ζηελ φπεξα Πσλάδες, ζε βηληενζθνπεκέλε ζθελή, ζην ξφιν ηεο Κιπηαηκλήζηξαο, πνπ παξνπζηάζηεθε ζην Μέγαξν Μνπζηθήο Αζελψλ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο επηαεηίαο (1967-1974) πνιέκεζε ζθνδξά ηε Υνχληα, ρξεζηκνπνηψληαο ηε θήκε θαη ηε ιάκςε πνπ είρε απνθηήζεη, κε ζπλέπεηα λα ηεο αθαηξεζεί ε ειιεληθή ππεθνφηεηα. Έδσζε αξθεηέο ζπλαπιίεο θαη δηνξγάλσζε αξθεηά κεγάιν αξηζκφ πνξεηψλ αληηδηθηαηνξηθνχ ραξαθηήξα. Δπεδίσμε θαη ζπλαληήζεθε κε πνιηηηθνχο αιιά θαη κε πλεπκαηηθέο πξνζσπηθφηεηεο παγθνζκίνπ θχξνπο, κε ζθνπφ λα ηνπο επαηζζεηνπνίεζεη ελάληηα ζηε ρνχληα. Καηά ηελ δηάξθεηα ησλ αγψλσλ ηεο έγηλαλ ελαληίνλ ηεο απφπεηξεο δνινθνλίαο, κία απφ ηηο νπνίεο παξαιίγν λα ηεο ζηεξήζεη ηε δσή. Με ηελ πηψζε ηεο ρνχληαο επηζηξέθεη ζηελ Διιάδα φπνπ θαη εγθαζίζηαληαη κφληκα πιένλ θαη ζπλεξγαδφκελε κε ζηειέρε ηεο αληηζηαζηαθήο νξγάλσζεο Π.Α.Κ. θαη ηνλ Αλδξέα Παπαλδξένπ ηδξχνπλ ην Παλειιήληνλ ΢νζηαιηζηηθφλ Κίλεκα αξγφηεξα [Παλειιήλην ΢νζηαιηζηηθφ Κίλεκα]. Καηεβαίλεη ππνςήθηα ζηε Β` Πεηξαηά ην 1974 αιιά δελ θαηαθέξλεη λα εθιεγεί βνπιεπηήο, πξάγκα ην νπνίν επηηπγράλεη ην 1977. Γηεηέιεζε ππνπξγφο Πνιηηηζκνχ θαηά ηα ρξνληθά δηαζηήκαηα 1981-1989 θαη 1993-1994, ζέζε ε νπνία ηεο έδσζε ην έλαπζκα γηα λα μεθηλήζεη εθζηξαηεία γηα ηελ επηζηξνθή ησλ θιεκκέλσλ καξκάξσλ ηεο Αθξφπνιεο απφ ηνλ Λφξδν Έιγηλ, ηα νπνία βξίζθνληαη ζηηο πξνζήθεο ηνπ Βξεηαληθνχ Μνπζείνπ, λα δεκηνπξγήζεη ην ζεζκφ ησλ δεκνηηθψλ πεξηθεξεηαθψλ ζεάηξσλ (γλσζηά σο ΓΖ.ΠΔ.ΘΔ.) κε ζθνπφ ηελ πνιηηηζηηθή αλάπηπμε ηεο ειιεληθήο πεξηθέξεηαο αιιά θαη ηνλ ζεζκφ ησλ

πνιηηηζηηθψλ πξσηεπνπζψλ ηεο Δπξψπεο, κε πξψηε ηελ Αζήλα ην 1985. Σν 1990 δηεθδίθεζε ηελ δεκαξρία ηεο Αζήλαο, ρσξίο φκσο επηηπρία. ΢ηε δεχηεξε ζεηεία ηεο ζην ππνπξγείν πνιηηηζκνχ δίλεη κεγάιε ζεκαζία ζηελ εηζαγσγή ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ηεο ζεαηξηθήο αγσγήο ζηα ζρνιεία, αιιά θαηαβεβιεκέλε απφ πνιχρξνλε κάρε κε ηνλ θαξθίλν άθεζε ηελ ηειεπηαία ηεο πλνή ζην λνζνθνκείν Memorial ηεο Νέαο Τφξθεο, ηελ Κπξηαθή 6 Μαξηίνπ ηνπ 1994. Ζ ζνξφο ηεο έθηαζε ζηελ Διιάδα ζηηο 8 Μαξηίνπ ηνπ 1994 θαη ηέζεθε ζε δηήκεξν ιατθφ πξνζθχλεκα ζην παξεθθιήζη ηεο Μεηξφπνιεο Αζελψλ, ελψ ηαπηφρξνλα θεξχρζεθε ηξηήκεξν εζληθφ πέλζνο. Σελ Πέκπηε 10 Μαξηίνπ ηνπ 1994 ςάιιεηαη ε λεθξψζηκνο αθνινπζία ζηνλ Καζεδξηθφ Ναφ Αζελψλ θαη ακέζσο κεηά εθαηνληάδεο ρηιηάδεο άλζξσπνη ηε ζπλνδεχνπλ σο ην Α' Νεθξνηαθείν Αζελψλ. Ήηαλ ε πξψηε Διιελίδα πνπ θεδεχηεθε κε ηηκέο αξρεγνχ θξάηνπο. Δληαθηάζηεθε ζε νηθνγελεηαθφ ηάθν. Ο ζάλαηφο ηεο πξνθάιεζε εθδειψζεηο ζπγθίλεζεο ζε φιν ηνλ θφζκν. Πνιινί πνιηηηθνί εγέηεο ζηέιλνπλ ζπιιππεηήξηα κελχκαηα ζηελ νηθνγέλεηά ηεο θαη ζηελ Διιάδα. Σελ ψξα ηεο θεδείαο ηεο ηα ζέαηξα θαη ηα καγαδηά ζην Μπξφληγνπετ παξακέλνπλ θιεηζηά. Δπίζεο έρεη ηδξπζεί, ζχκθσλα κε επηζπκία ηεο, απφ ην ζχδπγφ ηεο Επι Νηαζέλ θαη κε ηε ζπκκεηνρή πξνζσπηθνηήησλ παγθφζκηαο αθηηλνβνιίαο, φπσο ν λνκπειίζηαο πνηεηήο Οδπζζέαο Διχηεο, ν Γάιινο πνιηηηθφο Εαθ Λαλγθ θ.ά. ην Πνιηηηζηηθφ Ίδξπκα Μειίλα Μεξθνχξε, ην νπνίν έρεη σο ζηφρν ηελ επηζηξνθή ησλ θιαπέλησλ καξκάξσλ ηεο Αθξφπνιεο. Ζ Μπελαδίξ Μπνύην (Αγγιηθά: Benazir Bhutto, 21 Ηνπλίνπ 1953 - 27 Γεθεκβξίνπ 2007) ήηαλ πξσζππνπξγφο ηνπ Παθηζηάλ δχν θνξέο. Καηαγφηαλ απφ νηθνγέλεηα πνιηηηθψλ θαη δνινθνλήζεθε ην 2007. Γελλήζεθε ζην Παθηζηάλ ζηηο 21 Ηνπλίνπ ηνπ 1953 θαη ήηαλ θφξε ηνπ πνιηηηθνχ θαη κεηέπεηηα πξνέδξνπ θαη πξσζππνπξγνχ ηνπ Παθηζηάλ, Ενπιθηθάξ Αιί Μπνχην ζηε δεθαεηία ηνπ 1970 ζε κηα απφ ηηο ειάρηζηεο

κε

ζηξαηησηηθέο

θπβεξλήζεηο

ηνπ

Παθηζηάλ απφ ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο Υψξαο. ΢πνχδαζε νηθνλνκηθά, λνκηθά θαη θηινζνθία ζην Υάξβαξλη θαη ζηελ Ομθφξδε. Δπηζηξέθνληαο ζην Παθηζηάλ αλ θαη αξρηθά ήηαλ απξφζπκε λ΄ αλακεηρζεί

κε

ηελ

πνιηηηθή,

ηειηθά

φκσο

αζρνιήζεθε, ηδηαίηεξα κεηά απφ ην πξαμηθφπεκα ηνπ 1977 πνπ έθαλε ν ζηξαηεγφο

Εία Οπι Υαθ θαη θαηέιαβε ηελ εμνπζία φπνπ θαη΄ εληνιή ηνπ ν παηέξαο ηεο αθνχ ζπλειήθζε, εθηειέζηεθε ελψ ε ίδηα ζπλειήθζε θαη θξαηήζεθε θπιαθηζκέλε ζε απνκφλσζε. ΋ηαλ αθέζεθε ειεχζεξε θαηέθπγε ζηελ Αγγιία φπνπ έγηλε εγέηεο ελ εμνξία ηνπ Λατθνχ Κφκκαηνο ηνπ Παθηζηάλ (ην θφκκα πνπ είρε ηδξχζεη ν παηέξαο ηεο). Μέρξη ην 2007 δνχζε εμφξηζηε ζην Λνλδίλν θαη ζην Νηνπκπάη ιφγσ θαηαδηθαζηηθψλ απνθάζεσλ πνπ εθθξεκνχζαλ ελαληίνλ ηεο γηα δηαθζνξά, επί θαηεγνξηψλ πνπ νπδέπνηε φκσο απνδείρζεθαλ. Μάιηζηα ην 2004 ν ζχδπγφο ηεο αθέζεθε ειεχζεξνο κε εγγχεζε. Σν 2007 ε θπβέξλεζε ηνπ Παθηζηάλ απέζπξε θαη ηηο θαηεγνξίεο πνπ ππήξραλ εηο βάξνο ηεο θαη ηεο επηηξάπεθε λα γπξίζεη ζην Παθηζηάλ πξνθεηκέλνπ λα ζπκκεηάζρεη ζηηο εθινγέο. Ζ απφθαζε ηεο λα γπξίζεη θαίλεηαη φηη δελ ήηαλ ηπραία αθνχ είρε επαθέο κε ηηο ΖΠΑ. Σελ κέξα ηεο ππνδνρήο ηεο ζην Καξάηζη ζηηο 18 Οθησβξίνπ 2007 είρε πξαγκαηνπνηεζεί βνκβηζηηθή επίζεζε απφπεηξα απφ θακηθάδη κε απνηέιεζκα λα ζθνησζνχλ 140 άηνκα. Σφηε είρε ζσζεί. ΋κσο ζηηο 27 Γεθεκβξίνπ ηνπ ίδηνπ ρξφλνπ, θακηθάδη ζε πξνεθινγηθή ζπγθέληξσζή ηεο ζην Ραβαιπίληη ηελ δνινθφλεζε ππξνβνιψληαο ηελ αξρηθά ηξεηο θνξέο θαη ζηε ζπλέρεηα ελεξγνπνηψληαο εθξεθηηθά, παξαζέξλνληαο ζην ζάλαην άιια 16 άηνκα, κεξηθά απφ ηα νπνία ήηαλ κέιε ηεο θξνπξάο ηεο, ζχκθσλα πάληα κε ηηο επίζεκεο δειψζεηο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ ηνπ Παθηζηάλ. ΢χκθσλα κε έθζεζε ηεο ΢θφηιαλη Γηαξλη, ν ζάλαηφο ηεο πξνθιήζεθε απφ ρηχπεκα ζην θεθάιη εμαηηίαο ηεο έθξεμεο βφκβαο θαη φρη απφ ζθαίξα, φπσο επηκέλεη ην θφκκα ηεο, ελψ ηελ επίζεζε θαηά ηεο Μπνχην έθεξε εηο πέξαο έλα άηνκν, θαη φρη δχν, φπσο είρε εηπσζεί αξρηθά. Ο δξάζηεο άξρηζε λα ππξνβνιεί ελαληίνλ ηεο Παθηζηαλήο πνιηηηθνχ θαη ηαπηφρξνλα ππξνδφηεζε ηα εθξεθηηθά. Ζ Μπελαδίξ Μπνχην δηαθνκίζζεθε ζην λνζνθνκείν φπνπ θαη ππέθπςε ζηα ηξαχκαηά ηεο ζηηο 15.16 (ψξα Διιάδαο) ην κεζεκέξη ηεο ίδηαο εκέξαο. Ακέζσο ε θπβέξλεζε ηνπ Παθηζηάλ έζπεπζε λα ππνδείμεη σο απηνπξγνχο ηεο δνινθνλίαο ηνπο Σαιηκπάλ θαη ηελ Αι Κάηληα, ζέζε ηελ νπνία δελ θαίλεηαη λα ζπκκεξίδνληαη νη ΖΠΑ αιιά νχηε ε Αι Κάηληα, ε νπνία δηέςεπζε ηελ είδεζε πεξί αλάκεημεο ηεο νξγάλσζεο ζηε δνινθνλία. Μεηά ηε δνινθνλία ηεο μέζπαζαλ ηαξαρέο ζε φιε ηελ επηθξάηεηα ηνπ Παθηζηάλ ελψ ε θπβέξλεζε θήξπμε ηξηήκεξν πέλζνο. Ζ Μπελαδίξ Μπνχην ηάθεθε ζην Μαπζσιείν ηεο νηθνγέλεηαο ζηελ πφιε ΢νπθνχξ, ηεο επαξρίαο ΢ηληρ. Ήηαλ παληξεκέλε, κε πξνμεληφ, κε ηνλ επίζεο πνιηηηθφ Αζίθ Αιί Εαξληάξη θαη είραλ ηξία παηδηά. Ο άληξαο ηεο είρε θαηεγνξεζεί γηα δηαθζνξά ζηελ θπβέξλεζε ηεο Μπνχην, ζηελ νπνία είρε αλαιάβεη αξκνδηφηεηεο πιελ φκσο είρε αθεζεί ειεχζεξνο.

Ζ Ίληηξα Γθάληη (19 Ννεκβξίνπ 1917 - 31 Οθησβξίνπ 1984) ήηαλ ε πξσζππνπξγφο ηεο Γεκνθξαηίαο ηεο Ηλδίαο γηα ηξεηο ζπλερφκελεο ζεηείεο απφ ην 1966 έσο ην 1977 θαη κε ηέηαξηε ζεηεία ην 1980 κέρξη ηελ δνινθνλία ηεο ην 1984, ζπλνιηθά δεθαπέληε ρξφληα. Ήηαλ ε πξψηε θαη κέρξη ζηηγκήο ε κφλε γπλαίθα πξσζππνπξγφο ηεο Ηλδίαο. Ήηαλ κέινο ηεο πνιηηηθά ηζρπξήο δπλαζηείαο Νερξνχ

θαη

κεγάισζε

ζε

εμαηξεηηθά

πνιηηηθνπνηεκέλε αηκφζθαηξα. Παξά ην επίζεηφ ηεο, δελ ήηαλ ζπγγελήο ηνπ Μαράηκα Γθάληη. Ο παππνχο ηεο, Μνηηιαι Νερξνχ, ήηαλ εμέρσλ Ηλδφο εζληθφθξσλ εγέηεο. Ο παηέξαο ηεο, Σδαγνπαραξιαι Νερξνχ, ήηαλ θαζνξηζηηθή θπζηνγλσκία γηα ην θίλεκα αλεμαξηεζίαο ηεο Ηλδίαο θαη ν πξψηνο πξσζππνπξγφο ηεο απηφλνκεο Ηλδίαο. Δπηζηξέθνληαο απφ ηελ Ομθφξδε ην 1941, πξνζρψξεζε ζην θίλεκα αλεμαξηεζίαο ηεο Ηλδίαο. Σε δεθαεηία ηνπ '50, ππεξέηεζε αλεπίζεκα ηνλ παηέξα ηεο σο ηδηαηηέξα γξακκαηέαο ηνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπ σο πξψηνπ πξσζππνπξγνχ ηεο Ηλδίαο. Μεηά ην ζάλαην ηνπ παηέξα ηεο ην 1964, δηνξίζηεθε απφ ηνλ Πξφεδξν ηεο Ηλδίαο σο κέινο ηνπ Ραηδ γηα ΢ακπρα (Rajya Sabha), αλψηεξνπ λνκνζεηηθνχ ζπκβνπιίνπ ηεο Ηλδηθήο Βνπιήο, θαη έγηλε κέινο ηεο θπβεξλεηηθήο νκάδαο ηνπ πξσζππνπξγνχ Λαι Μπαραληνπξ ΢αζηξη σο ππνπξγφο πιεξνθνξηψλ θαη ηχπνπ. Ο ηφηε πξφεδξνο ηνπ θφκκαηνο ηνπ Κνγθξέζνπ Κ. Κακαξαηδ ήηαλ θαζνξηζηηθφο γηα ηελ άλνδν ηεο Ίληηξα Γθάληη ζηελ πξσζππνπξγία κεηά ηνλ μαθληθφ ζάλαην ηνπ ΢άζηξη. Ζ Γθάληη ζχληνκα επέδεημε ηθαλφηεηα λα θεξδίδεη ηηο εθινγέο θαη λα ρεηξίδεηαη επηηπρψο ηνπο αληηπάινπο ηεο. Δηζήγαγε πην αξηζηεξέο νηθνλνκηθέο πνιηηηθέο θαη πξνψζεζε ηελ αγξνηηθή παξαγσγηθφηεηα. Μεηά απφ κηα απνθαζηζηηθή λίθε ζηνλ πφιεκν κε ην Παθηζηάλ ην 1971 αθνινχζεζε πεξίνδνο αζηάζεηαο πνπ ηελ νδήγεζε λα θεξχμεη θαηάζηαζε επείγνπζαο αλάγθεο ην 1975. Δμαηηίαο ησλ ππεξβάζεσλ εμνπζίαο ηεο πεξηφδνπ εθείλεο παξέκεηλε ηξία ρξφληα ζηελ αληηπνιίηεπζε. Ζ Ηληίξα Γθάληη επέζηξεςε ζηελ εμνπζία ην 1980 θαη ε απμαλφκελε εκπινθή ηεο ζηελ θιηκαθνχκελε δηακάρε κε απηνλνκηζηέο ηνπ Παληδάκπ νδήγεζε ηειηθά ζηε δνινθνλία ηεο απφ ζσκαηνθχιαθέο ηεο ην 1984.

4. Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζε δηάθνξεο ζξεζθείεο 4.1 Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ Οξζνδνμία Ζ ρξηζηηαληθή Δθθιεζία ηνπνζεηεί ζην επίθεληξν ηεο δηδαζθαιίαο ηεο ηελ αγάπε, ε νπνία φκσο δελ είλαη αξθεηή γηα λα κπνξέζεη λα αλαγλσξίζεη ζηελ γπλαίθα νξηζκέλα απηνλφεηα δηθαηψκαηά ηεο, φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ην λα αληηκεησπίδεηαη ηζφηηκα. Έρνπκε ινηπφλ δηάθνξεο ελδηαθέξνπζεο απαγνξεχζεηο γηα ηηο γπλαίθεο ζηνλ ρξηζηηαληζκφ, νη νπνίεο βεβαίσο νχηε θαηά δηάλνηα δελ ηζρχνπλ γηα ηνπο άληξεο. Έηζη, νη γπλαίθεο δελ επηηξέπεηαη λα εηζέιζνπλ πνηέ θαη γηα θαλέλαλ ιφγν ζην Ηεξφ ελφο λανχ, δελ κπνξνχλ λα θνηλσλήζνπλ ή λα αζπαζηνχλ ηα εηθνλίζκαηα θαηά ηηο εκέξεο ηεο εκκήλνπ ξήζεσο θαη κπνξνχλ λα έρνπλ νπνηαδήπνηε άιιε ελαζρφιεζε εθηφο απφ ην λα γίλνπλ ηεξείο. Φαίλεηαη φηη αθφκε θνπβαινχλ ην πξνπαηνξηθφ ακάξηεκα ζηελ πιάηε ηνπο, ζχκθσλα κε ην νπνίν επζχλνληαη γηα ηηο ακαξηίεο φινπ ηνπ θφζκνπ. Οη ζπγγξαθείο ηεο Παιαηάο Γηαζήθεο ινηπφλ, επέιεμαλ λα βάινπλ κία γπλαίθα ζηε ζέζε απηή, ελψ είλαη ζαθέο φηη είλαη θαηψηεξεο ησλ αληξψλ κηαο θαη δελ δεκηνπξγεζήθαλ παξάιιεια κε ηνλ Αδάκ αιιά αξγφηεξα, απφ έλα θνκκέλν πατδάθη ηνπ. Αξθεί λα αλαινγηζηεί θαλείο ηελ θχζε ηεο Αγίαο Σξηάδαο: Παηήξ, Τηφο θαη Άγην Πλεχκα. Πνχ αθξηβψο βξίζθεηαη ην ζειπθφ ζηνηρείν; Ζ πξψηε ζε ηεξαξρία γπλαίθα ηεο ρξηζηηαληθήο ζξεζθείαο είλαη ε Παλαγία, ηεο νπνίαο ε θχζε είλαη μεθάζαξα αλζξψπηλε. Αιιά θαη νη δψδεθα εθιεθηνί καζεηέο ηνπ Υξηζηνχ. Ήηαλ φινη άληξεο. Γεληθφηεξα ινηπφλ ν ρξηζηηαληζκφο έρεη κηα παληειψο άιιε αληηκεηψπηζε ηεο γπλαίθαο, ζε ζχγθξηζε κε ηηο ζξεζθείεο ησλ πεξαζκέλσλ εηψλ. Έηζη, αγίεο γίλνληαη φζεο ήηαλ παξζέλεο, δνχζαλ κηα δσή γεκάηε ζηεξήζεηο θαη πέζαηλαλ απφ ηα βαζαληζηήξηα, ηελ ψξα πνπ νη ζεφηεηεο ηελ γνληκφηεηαο ησλ αξραίσλ εηψλ είραλ σο απνζηνιή λα δηδάμνπλ ηελ εδνλή θαη ηε ραξά ηεο δσήο. Ζ ίδηα ε Δθθιεζία απφ ηελ άιιε, θάλεη ιφγν γηα αλχςσζε ηνπ γπλαηθείνπ θχινπ κηαο θαη κε ηελ δηδαζθαιία ηνπ Ηεζνχ Υξηζηνχ θαηαξγήζεθαλ φιεο νη θνηλσληθέο πξνθαηαιήςεηο ζηελ θνηλσλία θαη ηε ζξεζθεία. Αλ ινηπφλ, ν ρξηζηηαληζκφο ζπγθξηζεί κε άιιεο δεκνθηιείο ζξεζθείεο, ηφηε πξάγκαηη, κε κηα

δεχηεξε καηηά ε αληηκεηψπηζε ηεο γπλαίθαο είλαη θαιχηεξε. Σα φζα αθνινπζνχλ γηα Ηζιάκ, Βνπδηζκφ θαη Ηλδνπηζκφ, ιέλε πνιιά. Έρνληαο ππ‟ φςηλ ηα παξαπάλσ εχθνια θαλείο κπνξεί λα ζπκπεξάλεη φηη ε κε ρεηξνηνλία ησλ γπλαηθψλ δελ ζεκαίλεη ππνηίκεζε ηεο γπλαίθαο. Σν εξψηεκα ινηπφλ πνπ πξνθχπηεη είλαη: Γηαηί ε Δθθιεζία δελ ρεηξνηνλεί θαη γπλαίθεο; Γελ ππάξρεη θαλέλαο δνγκαηηθφο πεξηνξηζκφο ζε απηφ. Θεσξεηηθά δειαδή θαη νη γπλαίθεο κπνξνχλ λα ρεηξνηνλεζνχλ Ηεξείο ζηελ Οξζφδνμε Δθθιεζία, αθνχ θακία απαγφξεπζε δελ πθίζηαηαη. Ο Κχξηνο φκσο δηάιεμε σο καζεηέο Σνπ ηνπο 12 εθείλνπο απινχο θη νιηγνγξάκκαηνπο ςαξάδεο ηεο ιίκλεο Γελλεζαξέη θαη ζε απηνχο κεηέδσζε ην ράξηζκα ηεο ηεξσζχλεο. Οη Απφζηνινη κε ηε ζεηξά ηνπο ην κεηέδσζαλ ζηηο επφκελεο γεληέο. Ζ Δθθιεζία καο ζεβάζηεθε ηελ επηινγή απηή ηνπ Κπξίνπ θαη δελ κεηέδσζε ηε ράξε ηεο ηεξσζχλεο ζηηο γπλαίθεο, ρσξίο θαζφινπ απηφ λα ζεκαίλεη ππνηίκεζή ηνπο. Κη εκείο ζήκεξα κέλνπκε πηζηνί ζε κία παξάδνζε είθνζη αηψλσλ, πνπ ζέιεη ηνλ ηεξφ απηφ ζεζκφ λα δηαθνλείηαη απφ άλδξεο θαη πνπ ηειηθψο έιαβε ηνλ ραξαθηήξα Ηεξνχ Καλφλα. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζηε ρεηξνηνλία γπλαηθψλ πξνρψξεζαλ νη πξνηεζηάληεο, νη νπνίνη φκσο δελ αλαγλσξίδνπλ ηελ ηεξά παξάδνζε. Δκείο εδψ ζηελ Οξζνδνμία ζεβφκαζηε ηελ ηεξφηεηα ηεο Παξάδνζήο καο -πνπ είλαη ηζφθπξε κε ηελ Αγία Γξαθή- θαη ηεξνχκε φζα νη πξνεγνχκελεο γεληέο ησλ Αγίσλ Παηέξσλ καο παξέδσζαλ.

4.2 Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ Καζνιηθή εθθιεζία Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ Καζνιηθή Δθθιεζία είλαη ζέκα ην νπνίν έληνλα αλαθηλείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη βξίζθεηαη αθφκε ζε εμέιημε, ε νπνία κάιινλ είλαη…καθξηά…απφ…ηελ…νινθιήξσζή…ηνπ. Απφ ζενινγηθή άπνςε, φινη είλαη ίζνη κέζα ζηελ Δθθιεζία. ΋ινη - άλδξεο θαη γπλαίθεο- θαινχληαη απφ ηνλ Θεφ ζηελ ίδηα αγηφηεηα, θνηλσλνχλ ζην ίδην ΢ψκα θαη Αίκα ηνπ Υξηζηνχ. Δδψ ηζρχεη ν ιφγνο ηνπ Απνζηφινπ Παχινπ φηη ζηελ Δθθιεζία δελ ππάξρεη άξξελ θαη ζήιπ. Δμάιινπ ζηε ζπλείδεζε ηεο Δθθιεζίαο ε Παλαγία θαηέρεη ηελ πξψηε θαη εμέρνπζα ζέζε κεηαμχ φισλ ησλ αγίσλ. ΢ηε ζπγθεθξηκέλε ιεηηνπξγία ηεο Δθθιεζίαο, πάλησο, ν ξφινο ηεο γπλαίθαο ήηαλ αληίζηνηρνο κε εθείλνλ πνπ απηή θαηείρε ζηελ θνηλσλία. Αμηνπξφζεθηε είλαη ε πεξίπησζε ησλ γπλαηθείσλ κνλαρηθψλ ηαγκάησλ. Απηά δηνηθνχληαη απφ ηνπηθέο θαη γεληθέο εγνπκέλεο κε ην ζπκβνχιηφ ηνπο. Οη γεληθέο απηέο εγνπκέλεο θπβεξλνχλ θαη θαζνδεγνχλ αδειθφηεηεο κε εθαηνληάδεο ή ρηιηάδεο κέιε, κε έλα δίθηπν κνλψλ αιιά θαη εθπαηδεπηηθψλ ή θηιαλζξσπηθψλ ηδξπκάησλ ζηηο

πην πξνεγκέλεο θαη ζηηο πην θησρέο ρψξεο ηνπ θφζκνπ. Απηφ φρη κφλν ζήκεξα, αιιά εδψ θαη αηψλεο. ΢ηε ιεηηνπξγία ησλ γπλαηθείσλ κνλαρηθψλ ηαγκάησλ βιέπνπκε άιινηε αξκνληθή ζπλεξγαζία θαη άιινηε έληνλεο αληηπαξαζέζεηο κε ηνπο ηνπηθνχο επηζθφπνπο. Ζ ξηδηθή αιιαγή ηεο ζέζεο ηεο γπλαίθαο ζηε ζεκεξηλή θνηλσλία, φπσο ήηαλ αλακελφκελν, επέθεξε πίεζε αιιαγψλ θαη εληφο ηεο Δθθιεζίαο. Ηδηαίηεξα ζην ζέκα ηεο ηεξαηηθήο ρεηξνηνλίαο. Σν δήηεκα πξνθάιεζε δηαθσλίεο θαη ζπγθξνχζεηο εληφο ηεο Καζνιηθήο Δθθιεζίαο, ηδηαίηεξα ζηελ Ακεξηθή. Θέινληαο λα δψζεη ηέινο ζε απηή ηελ αλαηαξαρή, ν Πάπαο Ησάλλεο Παχινο Β΄ ζπλφςηζε ηε ζέζε ηεο Δθθιεζίαο ζε έλα έγγξαθν γηα ηελ ηεξαηηθή ρεηξνηνλία (Οrdinatio

Sacerdotalis,

1994). ΢ε απηφ ηνλίδεη ηελ πάγηα ζέζε, φηη δειαδή γηα ζενινγηθνχο

ιφγνπο

θαη,

ζχκθσλα κε ηελ παξάδνζε, ε Δθθιεζία ρεηξνηνλεί άλδξεο ηεξείο

θαη

φρη

γπλαίθεο.

Πξάγκαηη ν ηεξέαο ιεηηνπξγεί θαη ελεξγεί «εηο ζέζηλ Υξηζηνχ» θαη ν Υξηζηφο ήηαλ άλδξαο, έλα βαζηθφ ζηνηρείν ηεο αλζξψπηλεο θχζεο ηνπ. Απφ λνκηθή άπνςε, ε Καζνιηθή Δθθιεζία ζεσξεί άθπξε ηε ρεηξνηνλία γπλαηθφο θαη επηβάιιεη πνηλή αθνξηζκνχ

ζηνλ θαζνιηθφ επίζθνπν

πνπ

ζα ηειέζεη

ηέηνηα

ρεηξνηνλία.

Χζηφζν, πέξα απφ ην παξαπάλσ ζέκα ην νπνίν πεξηζζφηεξν ηξαβά ηελ πξνζνρή, δελ πξέπεη λα παξαβιέςνπκε φιεο ηηο κηθξέο ή κεγάιεο αιιαγέο νη νπνίεο ζπληεινχληαη αξγά ή αζφξπβα θαη αιιάδνπλ ηε ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ Δθθιεζία. ΢ήκεξα, κε ηελ άδεηα ηνπ επηζθφπνπ θαη ειιείςεη ηεξέσο, κηα γπλαίθα κπνξεί λα κεηαδψζεη ηε ζεία θνηλσλία ζηνπο αξξψζηνπο ή ζε άιινπο πηζηνχο, κπνξεί λα θεξχμεη ή λα δηεπζχλεη ηελ πξνζεπρή κηαο νκάδαο ή κηαο ελνξίαο, φρη φκσο λα ηειέζεη ηα κπζηήξηα. Οη γπλαίθεο ζπκκεηέρνπλ ζε φιν θαη πεξηζζφηεξνπο ζεζκνχο: ΢ε ελνξηαθά θαη επηζθνπηθά ζπκβνχιηα, δηδάζθνπλ ζε ζενινγηθέο θαη ηεξαηηθέο ζρνιέο, ζπκκεηέρνπλ ζε ζενινγηθέο, θαηερεηηθέο, ιεηηνπξγηθέο ή πνηκαληηθέο επηηξνπέο. ΋ια απηά, ηα νπνία είλαη εμειίμεηο ησλ ηειεπηαίσλ 50 εηψλ, δελ γίλνληαη ρσξίο πξνβιήκαηα, θαη αζθαιψο κέλεη πνιιά λα γίλνπλ αθφκε. Σν βαζηθφ εξψηεκα δελ είλαη αλ νη γπλαίθεο γίλνπλ ηεξείο αιιά αλ νη γπλαίθεο κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ

ζηελ νηθνδνκή ηνπ ζψκαηνο ηεο Δθθιεζίαο ζχκθσλα κε ηηο ηθαλφηεηέο ηνπο, ρσξίο λα παξαγθσλίδνληαη θαη ρσξίο λα ππνηηκψληαη. Γπλαίθα κνλαρή Οη γπλαίθεο πνπ αθηεξψζεθαλ ζην Θεφ θαη αθνινπζνχζαλ κνλαζηηθή δσή είραλ έλαλ έληνλα ελεξγεηηθφ ξφιν ηφζν κέζα ζηε κνλή φζν θη έμσ απ‟ απηήλ φζν ηνπο ην επέηξεπαλ νη θαλφλεο ηεο εθθιεζίαο. Οη δξαζηεξηφηεηέο ηνπο πεξηιάκβαλαλ κνπζηθή, ζέαηξν θαη ζπγγξαθή θεηκέλσλ ζρεηηθά κε ηε κνλή, φπσο ρξνληθά θαη βηνγξαθίεο ησλ ηδξπηψλ ηνπο, βίνπο αγίσλ θαη ζηνραζκνχο πάλσ ζηε ζξεζθεία. Οη δξαζηεξηφηεηέο ηνπο έμσ απ‟ ηε κνλή απνηεινχληαλ θπξίσο απφ θεξχγκαηα, θηιαλζξσπίεο, θξνληίδα ειηθησκέλσλ θαη εθπαίδεπζε λεαξψλ θνξηηζηψλ. Απηά αληηκεησπίζηεθαλ κε θαρππνςία θπξίσο απφ ηελ θαζνιηθή εθθιεζία ε νπνία κε ηε ζχλνδν ηνπ Σξέλην εληαηηθνπνίεζε ηνλ εγθιεηζκφ ζηηο κνλέο, ηελ απζηεξή πεηζαξρία θαη επέβαιε ηνλ έιεγρν απφ επηζθφπνπο. Πέξα απ‟ ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ επηβιήζεθαλ νη κνλαρέο θαη γεληθφηεξα νη γπλαίθεο πνπ είραλ αθηεξψζεη ηε δσή ηνπο ζην Θεφ βξήθαλ δηάθνξνπο ηξφπνπο λα δξάζνπλ ζηε δεκφζηα δσή κε ηε ζπλέλσζε κε άιιεο γπλαίθεο. Ήηαλ ηα ηάγκαηα, ν ξφινο ησλ ηαγκάησλ απηψλ ήηαλ πνιχ ζεκαληηθφο γηα ηηο γπλαίθεο νη νπνίεο ήηαλ κέιε ηνπο γηαηί ηνπο δηλφηαλ ε δπλαηφηεηα λα δξαζηεξηνπνηεζνχλ ζην δεκφζην ρψξν θαη ηαπηφρξνλα λα βνεζήζνπλ άιιεο γπλαίθεο φπσο θαθνπνηεκέλεο ζπδχγνπο, ηεξφδνπιεο, λα βνεζήζνπλ νξθαλά, λα πξνηθνδνηήζνπλ ηηο θησρφηεξεο. Οη δξαζηεξηφηεηεο απηέο ζπλερίζηεθαλ θαη κεηά ηελ επηβνιή ηνπ απζηεξνχ εγθιεηζκνχ ζε κηθξφηεξν βέβαηα βαζκφ θαη κέζα ζηα κνλαζηήξηα. Υαξαθηεξηζηηθά ήηαλ ηα παξαδείγκαηα ( νη Οπξζνπιίλεο απ‟ ηηο νπνίεο μεθίλεζε ε θχξηα θαζνιηθή κεηαξξχζκηζε ζηε γπλαηθεία ζξεζθεπηηθή δσή, κεξηθέο δεθαεηίεο αξγφηεξα ζηελ Αγγιία, ε Μαίξε Γνπφξλη αθνινχζεζε έλα φξακα παξφκνην). ΢ε πεξίπησζε φπνπ νη γπλαίθεο ζα ήζειαλ λα γίλνπλ ηεξείο κφλν ν πξνηεζηαληηζκφο κπνξνχζε λα πξαγκαηνπνηήζεη απηή ηνπο ηελ επηζπκία θαζψο ζηηο πεξηζζφηεξεο πξνηεζηαληηθέο εθθιεζίεο πνπ έρνπλ εηδηθφ ηεξαηείν νη ηεξείο είλαη έγγακνη, ελψ ζε αξθεηέο επηηξέπεηαη θαη ε ρεηξνηνλία γπλαηθψλ.

4.3 Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο ζην Ηζιάκ Σν

Ηζιάκ είλαη κηα κνλνζετζηηθή ζξεζθεία ε νπνία δηακνξθψζεθε κε ην

θήξπγκα θαη ηε δξάζε ηνπ Πξνθήηε Μσάκεζ ζηηο αξρέο ηνπ 7νπ αηψλα. Σν Ηζιάκ

έρεη ιάβεη επηδξάζεηο απφ ηξεηο βαζηθέο ξίδεο: ηε πξντζιακηθή αξαβηθή ζξεζθεία, ηνλ Ηνπδατζκφ θαη ηνλ Υξηζηηαληζκφ. Απφ θηινζνθηθήο πιεπξάο επεξεάζηεθε ηφζν απφ ηελ Πιαησληθή φζν θαη απφ ηελ Αξηζηνηειηθή ζθέςε. ΢ε λνκηθά ζέκαηα, εθηφο απφ ηελ αξαβηθή θιεξνλνκηά, δέρζεθε επηδξάζεηο θαη απφ ηελ ξσκατθή θαη βπδαληηλή παξάδνζε. Ζ αξαβηθή ιέμε «Ιζλάμ» ζεκαίλεη «ππνηαγή», θαη ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο κνπζνπικάλνπο σο «ππνηαγή ζηνλ Θεφ» θαη εθείλνη πνπ απνδέρνληαη ηελ ζξεζθεία ηνπ

Ηζιάκ

νλνκάδνληαη

κνπζιίκ,

πνπ

ζεκαίλεη

«ππνηαγκέλνο»

δειαδή:

«ππνηαγκέλνο ζηνλ Όςηζην». Ζ Ηζιακηθή θνηλσλία είλαη αλδξνθξαηηθή. Ζ ζέζε ηεο γπλαίθαο είλαη θαηψηεξε. Οη Μνπζνπικάλνη ρσξίδνληαη ζε ΢είηεο θαη ΢νπλίηεο Σν Κνξάλη Σν Κνξάλη είλαη ην ηεξφ βηβιίν. ΢ηνπο αλζξψπνπο θπθινθνξεί απιά έλα αληίγξαθφ ηνπ. Σν πξσηφηππν απηφ βξίζθεηαη πάληνηε κπξνζηά ζηνλ Θεφ. Έρεη ηελ ίδηα ζέζε πνπ έρεη ζηνλ ρξηζηηαληζκφ ν Ηεζνχο σο πξναηψληνο Λφγνο ηνπ Θενχ. Έλα απφ ηα ζχκβνια ηνπ Ηζιάκ: Ζ ιέμε «Ο Θεφο»

Ηζιάκ: Ζ γπλαίθα ωο αλδξηθή ηδηνθηεζία Ζ γπλαίθα ζην Ηζιάκ αληηκεησπίδεηαη ζαλ έλα επηειέο αληηθείκελν ρσξίο αμία. Οη κνπζνπικάλνη εξκελεπηέο ηνπ Κνξαλίνπ, ζεσξνχλ φηη ε θαηάζηαζε ηεο γπλαίθαο πξηλ ην Ηζιάκ ήηαλ πνιχ δχζθνιε, θαη νη θνηλσληθέο αληζφηεηεο δελ ηεο άθελαλ πνιιά πεξηζψξηα γηα ζπκκεηνρή ζηελ δεκφζηα δσή. Σν Κνξάλη ινηπφλ, θαη' απηνχο, θαηαπνιέκεζε απηήλ ηελ δηάθξηζε θαη ηελ θαηαδίθαζε επαλεηιεκκέλα.

΢αθψο φκσο ηηο ζεσξεί ππνδεέζηεξεο απφ ηνπο άληξεο: Οη άληξεο είλαη ππεχζπλνη γηα ηηο γπλαίθεο επεηδή ν Αιιάρ έθηηαμε ηνλ άληξα λα ππεξέρεη απφ ηε γπλαίθα θαη επεηδή νη άληξεο μνδεχνπλ ηελ πεξηνπζία ηνπο γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηηο γπλαίθεο. Οη θαιέο γπλαίθεο έηζη είλαη ππάθνπεο θαη δελ απνθαιχπηνπλ ηα απφθξπθα ζεκεία ηνπο. Αλ κεηά ζαο ππαθνχζνπλ, ζπγρσξήζηε ηηο. Ο Αιιάρ είλαη Μεγάινο, Όςηζηνο. Ζ γπλαίθα ζην Κνξάλη Ξεθηλψληαο απφ ηε ζξεζθεία, βιέπνπκε πψο ην ηεξφ βηβιίν ησλ κνπζνπικάλσλ, ην Κνξάλη, ηνλίδεη φηη νη γπλαίθεο «νθείινπλ λα εθπιεξψλνπλ ηα εαπηψλ θαζήθνληα σο αξκφδεη, νη δε άλδξεο λα πξνζθέξνληαη πξνο απηέο κεηά δηθαηνζχλεο,

αιι‟ έρνπζη

ηελ εαπηψλ εμνπζία». Καηά ηε κνπζνπικαληθή

ζξεζθεπηηθή παξάδνζε, ν Μσάκεζ είπε ραξαθηεξηζηηθά γηα ηε ζηάζε ηεο γπλαίθαο πξνο ηνλ ζχδπγν ηεο: «Αλ είρα εμνπζία γηα ην πξνζθχλεκα, ζα έδηλα εληνιή λα πξνζθπλά ε γπλαίθα ηνλ άλδξα ηεο». Κάζε ζχδπγνο είλαη ππνρξεσκέλε λα έρεη ζηάζε πξνζνρήο απέλαληη ζηνλ ζχδπγν ηεο θαη λα ηνλ ππαθνχεη, εθηφο εάλ απηφο ζέιεη θάηη ην νπνίν είλαη ζξεζθεπηηθά απαγνξεπκέλν. Απηή δηακέλεη ζηελ θαηνηθία ηνπ άλδξα ηεο. Υσξίο ηελ άδεηά ηνπ, δελ κπνξεί λα θάλεη επηζθέςεηο, νχηε θαη ειεχζεξε επαγγεικαηηθή δσή. Ζ απαγφξεπζε απηή ππάξρεη θαη ζε λεψηεξεο λνκνζεζίεο, φπσο, παξαδείγκαηνο ράξηλ, ζηελ Αίγππην, ζηε ΢πξία, ζην Ηξάλ θαη ζην Ηξάθ. ΋πσο θαίλεηαη απφ ηα πην πάλσ ρσξία, κηιψληαο ζπλήζσο γηα ηε γπλαίθα θαη ηε ζέζε ηεο ζηελ ηζιακηθή θνηλσλία γίλεηαη αλαθνξά ζηε ζχδπγν-γπλαίθα, κηα θαη ζηηο κνπζνπικαληθέο ρψξεο ην κνληέιν ηεο ειεχζεξεο κνλαρηθήο γπλαίθαο είλαη άγλσζην. Κάζε ζχδπγνο έρεη ην δηθαίσκα λα επηζθέπηεηαη ηνπο γνλείο ηεο θαη ηνπο ζηελνχο ζπγγελείο ηεο, παξφιν πνχ ν ζχδπγνο κπνξεί λα ηεο απαγνξεχζεη λα δέρεηαη επηζθέςεηο, εμαηξνπκέλσλ κηθξψλ παηδηψλ απφ πξνεγνχκελν γάκν, θαη θαηά ηνπο Μαιηθίηεο αθφκα θαη ηνπο γνλείο ηεο κέρξη κφλν κία θνξά ηελ εβδνκάδα. Ζ γπλαίθα είλαη ππνρξεσκέλε λα έρεη ζπδπγηθέο ζρέζεηο κε ηνλ άλδξα ηεο, εθηφο αλ ν ηειεπηαίνο δελ έρεη θαηαβάιεη ην ζπκθσλεκέλν κέξνο ηεο πξνίθαο ε εάλ έλεθα λεζηείαο δηθαηνχηαη λα αξλεζεί. Αδηθαηνιφγεηε άξλεζε ησλ ζπδπγηθψλ ζρέζεσλ δίλεη απηφκαηα ζηνλ άλδξα ην δηθαίσκα γηα έθθξαζε ηεο απνπνκπήο. Σν ίδην απνηέιεζκα έρεη θαη ε ηπρφλ ρξήζε αληηζπιιεπηηθψλ εθ κέξνπο ηεο γπλαίθαο. Σν Κνξάλη επηηξέπεη ζηνπο άλδξεο λα ηηκσξνχλ ηηο γπλαίθεο ζε πεξηπηψζεηο απείζεηαο, ή εθαξκνγήο ησλ θαζεθφλησλ ηνπο, αιιά θαη γηα ιφγνπο βειηίσζεο ηνπ

ραξαθηήξα. Υαξαθηεξηζηηθά είλαη ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ηα ιφγηα ηνπ ρσξίνπ (Αη Γπλαίθεο, 4:38); «Οί άλδξεο είλαη αλψηεξνη ησλ γπλαηθψλ έλεθα ηεο ηδηφηεηνο δη‟ εο ν Θεφο χς‟σζε ηνπο κελ επί ησλ δέ, θαη δηφηη νη άλδξεο πξνηθίδνπζη ηάο γπλαίθαο εθ ηνπ πινχηνπ απηψλ… Ολεηδίδεηε εθείλαο, σλ ηελ απείζεηαλ πηνεηζζε. Θέιεηε νξίζεη εηο απηάο ρσξηζηήλ θνίηελ, ηχπηνληεο απηάο. Δάλ φκσο χπαθνχσζηλ πκάο, έζηε πξνο απηάο επκελείο». Ο ηζιακηθφο θνληακεληαιηζκφο απφ ηε κηα θαη ε παηξηαξρηθή δνκή ηεο θνηλσλίαο απφ ηελ άιιε ζπκβάιινπλ ζηε δηαηήξεζε ηεο αληζφηεηαο κεηαμχ ησλ δχν θχισλ. Οη

έλλνηεο

«γπλαίθα»

θαη

Ηζιάκ

είλαη

κάιινλ

απνθιίλνπζεο.

Ο

κνπζνπικαληζκφο είλαη βαζηά πξνζγεησκέλνο ζηελ παξάδνζε ηνπ θαη δελ έρεη παξεθθιίλεη απηήο ηεο πνξείαο εδψ θαη πνιινχο αηψλεο. Καη ζε πνιιέο απφ ηηο εθθάλζεηο ηνπ, ππάξρεη έλα θνηλφ ζεκείν: Ζ ππνβίβαζε ηεο γπλαίθαο ζε ζρέζε κε ηνλ άληξα. Ζ γπλαίθα πξέπεη λα είλαη θηήκα ηνπ άληξα ηεο, γεγνλφο πνπ θαίλεηαη ζε πνιιέο απνηξφπαηεο πξάμεηο, φκσο ε θιεηηνξηδεθηνκή. Δίλαη πνιχ γλσζηή ε ζέζε ηεο γπλαίθαο ζην Ηζιάκ θαη φινη καο γλσξίδνπκε φηη ζηα ζθιεξνππξεληθά κνπζνπικαληθά θξάηε δελ επηηξέπεηαη λα θπθινθνξνχλ αζπλφδεπηεο εθηφο ζπηηηνχ θαη δελ κπνξνχλ αθφκε νχηε λα επηζθεθηνχλ γπλαηθνιφγν αλ έρνπλ θάπνην πξφβιεκα πγείαο. Δπηπιένλ, πνιιά πξάγκαηα ππνδειψλεη θαη ην γεγνλφο φηη ν παξάδεηζνο ηνπ Ηζιάκ έρεη παξζέλεο θαη φρη παξζέλνπο. Σν ζέκα πνπ εγείξεη επηπιένλ πξνβιεκαηηζκφ είλαη φηη φιε απηή θαηάζηαζε θαίλεηαη θπζηνινγηθή ζε πνιιέο γπλαίθεο κνπζνπικάλεο. Ναη ινηπφλ, κπνξνχλ λα θνξάλε έλα ζηελφ θφξεκα κφλν γηα ηα κάηηα ηνπ άληξα ηνπο, ιέγνληαο φηη «νη ππφινηπνη δελ πξέπεη λα κπνξνχλ λα καο δνπλ γηα λα κελ πξνθαινχκε». Ή αληηκεησπίδνπλ ηνλ αθξσηεξηαζκφ ησλ γελλεηηθψλ ηνπο νξγάλσλ σο κία απαξαίηεηε δηαδηθαζία πνπ πξνθαζνξίδεη ηηο γπλαίθεο, επλνεί ηελ παξζελία θαη ηελ αγλφηεηα θαη ηηο πξνθπιάζζεη απφ ηε ζεμνπαιηθή απνγνήηεπζε λεθξψλνληαο ηελ επηζπκία ηνπο. «Βεβαίσο ζα ηνπο θάλσ πεξηηνκή, αθξηβψο φπσο έγηλε θαη κε κέλα θαη ηε γηαγηά ηνπο. Απηφ είλαη ην έζηκφ καο» δήισζε κηα Αηγχπηηα ζηε Γηεζλή Ακλεζηία αλαθεξφκελε ζηηο ηέζζεξηο θφξεο ηεο. Ο ιφγνο ηνπ αθξσηεξηαζκνχ είλαη ε πεπνίζεζε φηη απηφο κεηψλεη ηε δηάζεζε ηεο γπλαίθαο γηα ζεμ, άξα κεηψλεη θαη ηηο πηζαλφηεηεο λα απαηήζεη ηνλ ζχδπγφ ηεο. Πάιη ινηπφλ θαίλεηαη πψο ζην Ηζιάκ ε γπλαίθα ζεσξείηαη αλδξηθή ηδηνθηεζία. Άιινη ιφγνη πνπ δίλνληαη είλαη φηη ν αθξσηεξηαζκφο απμάλεη ηελ επραξίζηεζε ηνπ άληξα θαη φηη ε αθξσηεξηαζκέλε

γπλαίθα είλαη πην θαζαξή. Άιισζηε ν φξνο «ζίιη ηδη» πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ππνδειψζεη ηνλ αθξσηεξηαζκφ ζεκαίλεη, ζηελ θπξηνιεμία, θάζαξζε. ΢ε νξηζκέλεο θνηλσλίεο κηα κε αθξσηεξηαζκέλε γπλαίθα είλαη αδχλαην λα παληξεπηεί. Ζ θιεηηνξηδεθηνκή θαη ν ιηζνβνιηζκφο ησλ γπλαηθψλ, είλαη νη δχν πιένλ βάλαπζεο ηαθηηθέο ηνπ Ηζιάκ, ηηο νπνίεο πνιιέο απφ ηηο αλζξσπηζηηθέο νξγαλψζεηο ηνπ δπηηθνχ θφζκνπ επηρεηξνχλ λα ζέζνπλ ζε ηέινο. Γηαδύγην Καζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηε ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηελ ηζιακηθή νηθνγέλεηα (είηε απηή είλαη κνπζνπικάλα, είηε φρη) απνηειεί ν ηξφπνο ιχζεο ηνπ γάκνπ ζχκθσλα κε ην κνπζνπικαληθφ ζξεζθεπηηθφ δίθαην θαη ε χπαξμε ηεο πνιπγακίαο. Κάζε γπλαίθα ε νπνία δηαθσλεί κε ηνλ ζχδπγν ηεο θηλδπλεχεη λα εθδησρζεί απφ ηε ζπδπγηθή ηεο εζηία θαηφπηλ κνλνκεξνχο απφθαζεο ηνπ άλδξα ηεο (απνπνκπή). Ζ ζπγθαηάζεζε αλαθνξηθά

ε κε

κε ηελ

ηεο

γπλαίθαο

εμάζθεζε

ηνπ

δηθαηψκαηνο ηνπ άλδξα πξνο ιχζε ηνπ γάκνπ κε απνπνκπή δελ έρεη θακία ζεκαζία. Ζ γπλαίθα είλαη νπζηαζηηθά αδχλαηε ζηε Sharia (Μνπζνπικαληθφ Γίθαην) γηα θάζε είδνπο αληίδξαζε. Γελ είλαη αζχλεζεο ην γεγνλφο ε απνπνκπή λα έρεη θηφιαο πξαγκαηνπνηεζεί ελψ ε αλαπεκθζείζα γπλαίθα λα έρεη πιήξε άγλνηα αλαθνξηθά κε απηήλ. Σφζν νη ΢νπλλίηεο φζν θαη νη ΢εΐηεο λνκηθνί ζπκθσλνχλ σο πξνο ην ζέκα ηεο ιχζεο ηνπ γάκνπ ζηελ πεξίπησζε εθείλε, θαηά ηελ νπνία θάπνηνο ξσηά ηνλ ζχδπγν αλ απέπεκςε κία γπλαίθα ηνπ. Δάλ ν άλδξαο απαληήζεη θαηαθαηηθά, έζησ θαη αλ κέρξη ζηηγκήο δελ ηελ έρεη απνπέκςεη, ε γπλαίθα έρεη ήδε απνπεκθζεί. Τπάξρνπλ αξθεηέο δηθαζηηθέο απνθάζεηο, νη νπνίεο δειψλνπλ ηελ αλάγθε γηα παξνπζία ηεο ίδηαο ηεο γπλαίθαο θαηά ηελ απνπνκπή. Αιιά θαη εάλ αθφκε ν γάκνο ηεο δελ ιπζεί κε απνπνκπή, ν άλδξαο ηεο δηθαηνχηαη λα πάξεη θάπνηα άιιε γπλαίθα, ζε πεξίπησζε πνχ δελ έρεη κέρξη ηφηε άιιεο ηξεηο.

Ζ γπλαίθα κεηέξα Δλψ φπσο βιέπνπκε, δεζπφδεη ε γλψκε ηνπ άλδξα ζε φιεο ηηο κνξθέο ηεο ηζιακηθήο δσήο θαη ελψ ηδαληθή γπλαίθα είλαη ε εππεηζήο θαη ζπλεηή, ε ππνηαγκέλε θαη ζησπειή , παξακέλεη θάπνηα άιιε πηπρή ηεο δσήο γη‟ απηήλ, ε νπνία ηεο δίλεη ζρεηηθή ραξά θαη ζεβαζκφ, αλαγλψξηζε θαη θχξνο, εθείλε ηεο κεηέξαο. Σελ αλαγλψξηζε ζηε κεηέξαγπλαίθα ηφληζε ν Μσάκεζ θάπνηεο θνξέο θαη ηε βξίζθνπκε θαη ζήκεξα βαζηά ξηδσκέλε ζηελ ηζιακηθή παξάδνζε. ΢χκθσλα κε κία ραληίζ (αλαθεξφκαζηε ζηελ ηζιακηθή παξάδνζε πνπ παξαδίδεη ηα ιφγηα θαη

ηηο

πξάμεηο

ηνπ

πξνθήηε

Μσάκεζ)

,

αλαθέξεηαη φηη θάπνηνο ξψηεζε ηνλ Μσάκεζ: «Χ Απφζηνιε ηνπ Αιιάρ, πνίνο είλαη εθείλνο, ν νπνίνο έρεη ηα κεγαιχηεξα δηθαηψκαηα επ‟ εκνχ, σο πξνο ηελ θαιήλ ζπκπεξηθνξά; Δθείλνο (φ Πξνθήηεο) απήληεζελ: „Ζ κήηεξ ζνπ‟.

ΠΟΛΤΓΑΜΗΑ ΢ηελ πξν-ηζιακηθή πεξίνδν ε πνιπγακία απνηεινχζε έλα βαζηά ξηδσκέλν ζχζηεκα θαη εθαξκνδφηαλ φρη κφλν απφ Άξαβεο αιιά θαη απφ πνιιά άιια έζλε. Γελ ήηαλ επνκέλσο ην Ηζιάκ πνπ επέηξεςε θαη εηζήγαγε ηελ πνιπγακία. Αληηζέησο, ρεηξίζηεθε ην ζέκα κε έλαλ πξαθηηθφ ηξφπν, ρσξίο λα πξνθαιέζεη βίαηε αληίδξαζε ζηελ θνηλσλία. Ήηαλ ε πξψηε ζξεζθεία πνπ πεξηφξηζε ηνλ αξηζκφ ησλ ζπδχγσλ ζε 4. ΢χκθσλα κε ην Κνξάλη νη άλδξεο δελ πξέπεη λα ζπκπεξηθέξνληαη άληζα ζηηο ζπδχγνπο ηνπο θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ απηφ ηνπο θαλεί αδχλαην, ηφηε νθείινπλ λα λπκθεπηνχλ κφλν κία! Απηφ ππνδειψλεη, φηη θαλφλαο ζην Ηζιάκ είλαη ε κνλνγακία θαη εμαίξεζε απνηειεί ε πεξηνξηζκέλε πνιπγακία.

4.4 Ζ γπλαίθα ζηνλ ηλδνπηζκφ Βέβαηα, αλ ζηηο ρξηζηηαλέο νξζφδνμεο δελ επηηξέπεηαη λα γίλνπλ ηεξείο, ηη λα πνχλε νη θαθνκνίξεο νη Ηλδνπίζηξηεο πνπ φηαλ πεζάλεη ν ζχδπγφο ηνπο, είλαη

ππνρξεσκέλεο είηε λα κείλνπλ κφλεο γηα ην ππφινηπν ηεο δσήο ηνπο, είηε λα θανχλ νηθεηνζειψο καδί κε ην πηψκα! ΋ζν εμσθξεληθφ θαη αλ αθνχγεηαη, ην παξαπάλσ απνηειεί παιηά παξάδνζε ησλ Ηλδνπηζηψλ θαη θέξεη ηελ νλνκαζία «ζάηη». Σν εθπιεθηηθφ (;) είλαη φηη ππάξρνπλ γπλαίθεο πνπ πέθηνπλ απηνβνχισο ζηελ ππξά, πξνθεηκέλνπ λα γίλνπλ ζάηη, θάηη πνπ ζρεδφλ ηζνδπλακεί κε ην λα αγηάζνπλ. Σνλ βαζαληζηηθφ απηφ ζάλαην κπνξνχλ λα απνθχγνπλ νη έγθπεο θαη νη κεηέξεο κηθξψλ παηδηψλ, αιιά φζεο απφ ηηο ππφινηπεο δελ ην θάλνπλ, ηηκσξνχληαη θαη μαλαγελληνχληαη σο γπλαίθεο κέρξη ηειηθψο λα δερηνχλ λα γίλνπλ θάξβνπλν καδί κε ηνλ λεθξφ ζχληξνθν. Ο παξαινγηζκφο ελάληηα ζηελ γπλαίθα δελ ζηακαηά εθεί ζηνλ Ηλδνπηζκφ. Δθφζνλ κηα γπλαίθα θέξεη ζηνλ θφζκν θνξίηζη, απηφ είλαη έλα κσξφ αλεπηζχκεην, ζε αληίζεζε θπζηθά κε ην αγφξη ην νπνίν είλαη θαινδερνχκελν. Απηφ δελ γίλεηαη κφλν επεηδή ην αγφξη ζα απμήζεη ηα εηζνδήκαηα ηεο νηθνγέλεηαο κε ηνλ γάκν ηνπ, αιιά θαη επεηδή ζα εμαζθαιίζεη ηελ κεηελζάξθσζε ησλ γνληψλ ηνπ. Άιισζηε, νη ηλδνπηζηέο γνλείο κεηελζαξθψλνληαη θαλνληθά κφλν αλ ν γηνο ηνπο ρνξέςεη έλαλ ηειεηνπξγηθφ ρνξφ γχξσ απφ ηελ ππξά φπνπ ζα θανχλ θαηά ηνλ ζάλαηφ ηνπο . . . Έηζη, πξνθεηκέλνπ κηα ηλδνπηζηηθή νηθνγέλεηα λα κελ βξεζεί ζηελ εμαηξεηηθά δπζάξεζηε ζέζε λα πξέπεη λα κεγαιψλεη έλα άρξεζην θνξίηζη, ν ηνθεηφο γίλεηαη ζην ζπίηη κε ηε βνήζεηα κηαο «άγηαα», δειαδή καίαο, θαη ην κσξφ ζθνηψλεηαη επί ηφπνπ αλ δελ έρεη ην πνιππφζεην θχιν. Ζ κεηέξα βεβαίσο δελ εξσηάηαη αθνχ φια ζπκθσλνχληαη κεηαμχ παηέξα θαη άγηαα, ε νπνία δειψλεη φηη ην κσξφ γελλήζεθε λεθξφ. ΢ηηο αζηηθέο πεξηνρέο εθαξκφδεηαη κηα ιηγφηεξν θξηθηαζηηθή κέζνδνο ε νπνία βέβαηα έρεη ηνλ ίδην εμεπηειηζηηθφ γηα ηηο γπλαίθεο ζηφρν: Παξέρεηαη δσξεάλ ακληνθέληεζε, ε νπνία αλ δείμεη πσο ην έκβξπν είλαη ζειπθνχ γέλνπο, ηφηε ε άκβισζε είλαη ζρεδφλ επηβεβιεκέλε. Ζ πξαθηηθή απηή εθαξκνδφηαλ επί ρξφληα ρσξίο θαλείο λα έρεη ηελ παξακηθξή αληίξξεζε αιιά πήξε δεκνζηφηεηα κφλν φηαλ θαηά ιάζνο έγηλε άκβισζε ζε θάπνην αξζεληθφ έκβξπν θαη νη γνλείο κήλπζαλ ηνλ γηαηξφ. Δπίζεο νη δειηάξεδεο ζχδπγνη έρνπλ ην δηθαίσκα, ζχκθσλα κε ηελ Ramayiana, λα επηβάινπλ ζηηο γπλαίθεο ηελ ππξά! Γειαδή, γηα λα απνδείμεη ε γπλαίθα ηελ αζσφηεηα, ηελ πίζηε θαη αθνζίσζε ζηνλ άληξα ηεο έπξεπε κε ζάξξνο λα πέζεη κέζα ζηηο θιφγεο! Αλ ήηαλ πηζηή, δελ ζα θαηγφηαλ, γηαηί ζα ηελ πξνζηάηεπαλ νη ζενί. Αλ θαίγνληαλ ήηαλ έλνρε!

Σν sati θαηαξγήζεθε κε λφκν απφ ηνπο άγγινπο ην1829, παξά ηελ απαγφξεπζε φκσο, Ηλδέο ρήξεο κέρξη ζήκεξα είηε δνινθνλνχληαη απφ ζπγγελείο, είηε ηηο πεξηβξέρνπλ κε βελδίλε θαη ηηο θαίλε, κέρξη ζήκεξα. Γελ έρνπλ δηθαίσκα δεχηεξνπ γάκνπ, νχηε πεξηνπζίαο. Αλ δήζνπλ είλαη ηζφβηεο δνχιεο ζηελ νηθνγέλεηα ηνπ άληξα ηνπο. Γηαδύγην Παξαδνζηαθά, ν Ηλδνπηζκφο δελ εγθξίλεη ηα δηαδχγηα, θαζψο πηζηεχεη ζηελ πίζηε κέζα ζηνλ γάκν. ΢ηελ πξάμε φκσο, αλαγλσξίδεη φηη έλαο γάκνο κπνξεί λα κελ πεηχρεη θαη γη' απηφ επηηξέπεη ηα δηαδχγηα.

4.5 Ζ γπλαίθα ζηνλ βνπδηζκφ Γπλαίθα θαη Βνπδηζκόο: Ζ κεγάιε επαλάζηαζε

Οη αλαηνιηθέο ζξεζθείεο ραξαθηεξίδνληαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ έληνλε θηινζνθηθή δηάζεζε. Παξά ην γεγνλφο απηφ φκσο, ε ιέμε «γπλαίθα», δελ είλαη θαη ε πην ζπρλά ρξεζηκνπνηνχκελε ζηνλ βνπδηζκφ. Λέγεηαη φηη ε ζεία ηνπ Βνχδα ηνλ είρε αθνινπζήζεη καδί κε άιινπο καζεηέο ηνπ ζηνλ δξφκν γηα ηε Φψηηζε. Δίρε θάλεη φιε ηελ πξνεηνηκαζία, είρε λεζηέςεη, είρε μπξίζεη ην θεθάιη ηεο θαη ηελ κεγάιε κέξα καδεχηεθαλ φινη νη καζεηέο πξνθεηκέλνπ λα πάξνπλ ηα λάκαηα ηεο ζνθίαο ηνπ Βνχδα. Ση απέγηλε ε θαεκέλε ε ζεία; Έθαγε πφξηα δηφηη ήηαλε γπλαίθα. Έλα πιένλ ραξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν πνπ δείρλεη φηη ε κεηνλεθηηθή ζέζε ηεο γπλαίθαο είλαη βαζηά ξηδσκέλε ζηε βνπδηζηηθή ζεψξεζε ησλ πξαγκάησλ είλαη φηη ζχκθσλα κε ηηο παξαδφζεηο ηεο Ννηηναλαηνιηθήο Αζίαο, ην πέξαζκα ζηε ληξβάλα είλαη θάηη πνπ ην θαηαθέξλνπλ κφλνλ νη άλδξεο. Δπίζεο, πνιιέο απφ ηηο γπλαίθεο πνπ

βξέζεθαλ ζην παξειζφλ ζην Νηφικα Ληλγθ, βνπδηζηηθφ κνλαζηήξη ζηα Ηκαιάηα, έρνπλ ππνζηεί βαζαληζηήξηα επεηδή δηέπξαμαλ θνβεξά αδηθήκαηα φπσο είλαη ε αλαθνξά ζηνλ Γαιάη Λάκα. Κάπνηεο πνπ πξνζπάζεζαλ λα μεθχγνπλ ράζεθαλ, ελψ πνιιέο ππέζηεζαλ αθξσηεξηαζκνχο ιφγσ ησλ θξπνπαγεκάησλ. Αθφκε θαη νη βνπδίζηξηεο κνλαρέο ινηπφλ, είραλ σο κέιεκα λα καγεηξεχνπλ γηα ηνπο κνλαρνχο θαη λα αθήλνπλ ηελ πξαγκαηηθά ελδηαθέξνπζα δνπιεηά, φπσο ηε κειέηε, γηα ηνπο άληξεο. Κάηη άιιαμε φκσο φηαλ πξηλ 10 πεξίπνπ ρξφληα κηα λέα γεληά απνθαζηζκέλσλ γπλαηθψλ έθηαζαλ ζηελ Ηλδία, αθνχ θηλδχλεςαλ μεθεχγνληαο απφ ηελ θηλεδηθή θαηαπίεζε θαη αλέηξεςαλ ηελ παξάδνζε αηψλσλ. Αλάκεζά ηνπο ήηαλ θαη ε 28ρξνλε Νηέιεθ Γηαλγθί, ε νπνία ην 1990 πεξπάηεζε ζηα βνπλά επί 26 εκέξεο γηα λα πάεη απφ ην Θηβέη ζε κνλαζηήξη ηεο Βφξεηαο Ηλδίαο, θνληά ζηελ θαηνηθία ηνπ εμφξηζηνπ Γαιάη Λάκα ζηελ Νηαξακζάια. H Γηαλγθί αλέθαζελ αδηαθνξνχζε γηα ηνλ γάκν θαη ην κφλν πνπ αλαδεηνχζε ήηαλ ν κνλαρηζκφο. Οη γνλείο ηεο - πνπ δνχζαλ σο λνκάδεο, ελζνπζηάζηεθαλ κε ηελ απφθαζή ηεο. «΢ην Θηβέη δελ ππήξρε πεξίπησζε λα ζπνπδάζσ» είπε. «Δδψ ζην κνλαζηήξη καζαίλνπκε ηνλ πνιηηηζκφ καο, θάηη αδχλαην ζηε ρψξα καο, θξαηνχκε δσληαλή ηελ θνπιηνχξα θαη παξάδνζε ηνπ Θηβέη. Αλ ηειηθψο πάξσ ην Γθέζε, ζέισ λα γίλσ δαζθάια, λα επηζηξέςσ ζην Θηβέη θαη λα δηδάμσ ηνπο άιινπο γηα ηνλ βνπδηζκφ». Αυτό το περιβόθτο Γκζςε, το οποίο μποροφν πλζον και οι γυναίκεσ να αποκτιςουν είναι που ζχει κάνει τθν τρίχα πολλϊν αντρϊν βουδιςτϊν να ςθκϊνεται. Πρόκειται για ζνα διδακτορικό βουδιςτικισ φιλοςοφίασ που ανοίγει τον δρόμο για να χριςκεί κανείσ λάμα.

Αποτελεί

μζροσ

ενόσ

13χρονου

προγράμματοσ ςπουδϊν και επί αιϊνεσ ιταν μια

δραςτθριότθτα

γυναίκεσ.

΢ιμερα,

απαγορευμζνθ κάκε

ςτισ

Παραςκευι

απόγευμα, δεκάδεσ μοναχζσ με ξυριςμζνο κεφάλι ςυγκεντρϊνονται ςτθν αυλι του Ντόλμα Λινγκ και προετοιμάηονται για ζναν πόλεμο του πνεφματοσ, δίνοντασ τον καλφτερό τουσ εαυτό για να μθν θττθκοφν ςτθν αντιπαράκεςθ με τουσ άντρεσ.

5. Φεκηληζκόο 5.1 Οξηζκφο Ο Φεκηληζκφο είλαη κηα ζπιινγή θνηλσληθψλ ζεσξηψλ, πνιηηηθψλ θηλήζεσλ θαη εζηθψλ θηινζνθηψλ, ζε κεγάιν βαζκφ παξαθηλνχκελε απφ ή αλαθεξφκελε ζε εκπεηξίεο γπλαηθψλ, ηδηαίηεξα ζε ζρέζε κε ηελ θνηλσληθή, πνιηηηθή θαη νηθνλνκηθή ηνπο θαηάζηαζε. Χο θνηλσληθφ θίλεκα, ν θεκηληζκφο εζηηάδεηαη θαηά πνιχ ζηνλ πεξηνξηζκφ ή εμάιεηςε ηεο θπιεηηθήο αληζφηεηαο θαη ζηελ πξνψζεζε ησλ δηθαησκάησλ, ησλ ζπκθεξφλησλ θαη ησλ δεηεκάησλ ησλ γπλαηθψλ ζηελ θνηλσλία.

5.2 ΢θνπνί ηνπ θεκηληζηηθνχ θηλήκαηνο Σν θίλεκα ηνπ θεκηληζκνχ, μεθίλεζε κε ζθνπφ λα αλαγλσξηζηνχλ θάπνηα δηθαηψκαηα ζηε γπλαίθα. Βαζηθά αηηήκαηα ησλ θεκηληζηξηψλ ήηαλ ην δηθαίσκα ζηε κφξθσζε, ηελ εξγαζία θαη ηελ ςήθν θαζψο θαη ίζε κεηαρείξηζε αλδξψλ θαη γπλαηθψλ φπσο θαη ε λνκηκνπνίεζε ηεο άκβισζεο. Δπίζεο ζηφρν είρε λα επαηζζεηνπνηήζεη ηελ θνηλή γλψκε ελάληηα ζηηο θαθνπνηήζεηο ησλ γπλαηθψλ αλά ηνλ θφζκν. Έλα θίλεκα πνπ νπζηαζηηθά δελ απέθηεζε πνηέ εληαία ζπλεθηηθή θαη νινθιεξσκέλε ηδενινγία, αιιά νη απαληαρνχ γπλαίθεο αγσλίδνληαλ γηα ηα δηθαηψκαηά ηνπο.

5.3 Μνξθέο 

Ο Φηιειεχζεξνο Φεκηληζκφο είλαη έλα ζπληεξεηηθφ είδνο πνπ επηδηψθεη ηε

λφκηκε ηζφηεηα ησλ γπλαηθψλ κέζα απφ θνηλσληθέο κεηαξξπζκίζεηο θαη ηνλίδεη πσο νη άλδξεο ζαλ θνηλσληθή νκάδα δελ πξέπεη λα αληηθξνπζηνχλ. Βέβαηα ηα κέιε ηνπ θηλήκαηνο έρνπλ πηνζεηήζεη νξηζκέλεο αθξαίεο αληηιήςεηο/αηηήκαηα φπσο ε λνκηκνπνίεζε ησλ γάκσλ κεηαμχ νκνθπινθίισλ θαη ε απνπνηληθνπνίεζε ηεο πνξλείαο. 

Οη Ρηδνζπαζηηθνί Φεκηληζηέο ζεσξνχλ φηη ε θνηλσλία είλαη έλα κνληέιν

παηξηαξρηθήο θαηαπίεζεο πνπ απνζθνπεί ζηελ θαηαπίεζε ησλ γπλαηθψλ θαη ηελ κεηαηξνπή ηνπο ζε ππνρείξηα ηνπ αλδξηθνχ θχινπ. ΢ηφρνο ηνπο είλαη ε θαηάξγεζε ηεο παηξηαξρίαο θαη ε επηθξάηεζε ηεο κεηξηαξρίαο. 

Ο Μαξμηζηηθφο θεκηληζκφο είλαη κηα ππνθαηεγνξία ηεο θεκηληζηηθήο ζεσξίαο

πνπ εζηηάδεη ζηελ απνζχλζεζε ηνπ θαπηηαιηζκνχ σο ηξφπνο γηα ηελ απειεπζέξσζε

ησλ γπλαηθψλ θαη δειψλεη πσο ν θαπηηαιηζκφο, ν νπνίνο απμάλεη ηελ νηθνλνκηθή αληζφηεηα, ηελ εμάξηεζε, ηελ πνιηηηθή ζχγρπζε θαη ηειηθά ηηο κε πγηείο θνηλσληθέο ζρέζεηο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ, είλαη ε ξίδα ηεο θαηαπίεζεο ησλ γπλαηθψλ. 

Ο Τιηζηηθφο θεκηληζκφο ήηαλ θίλεκα ησλ ηειψλ ηνπ 19νπ αηψλα γηα ηελ

απειεπζέξσζε ησλ γπλαηθψλ κέζσ ηεο βειηίσζεο ησλ πιηθψλ ηνπο ζπλζεθψλ. Σν θίλεκα αζρνιήζεθε κε ηελ απαιιαγή ησλ γπλαηθψλ απφ ην βάξνο ζε ζρέζε κε ην λνηθνθπξηφ, ην καγείξεκα θαη άιιεο παξαδνζηαθά γπλαηθείεο νηθηαθέο δνπιεηέο 

Ο Πλεπκαηηθφο θεκηληζκφο είλαη θιάδνο ηνπ θεκηληζκνχ πνπ εζηηάδεηαη ζηα

αθφινπζα δεηήκαηα: 

Θεά, ή ην Θείν Θειπθφ



ζξεζθείεο ησλ γπλαηθψλ



γπλαίθεο ζε ζξεζθεπηηθέο εγεζίεο



ζξεζθεπηηθέο ζθέςεηο απφ κηα θεκηληζηηθή πξννπηηθή



ζξεζθεπηηθέο θαη πλεπκαηηθέο αλάγθεο ησλ γπλαηθψλ

5.4 Ηζηνξηθή αλαδξνκή Ο θεκηληζκφο γελλήζεθε ζηε Γαιιία ηελ πεξίνδν ηνπ Γηαθσηηζκνχ απφ ζηνραζηέο φπσο νη Mary Wortley Montagu θαη Marquis de Condorcet θαη αθνξνχζε αξρηθά ηε ζπκκεηνρή ηεο γπλαίθαο ζηελ επηζηήκε θαη ζηελ εθπαίδεπζε πνπ ζα ηνπο δψζεη ηελ επθαηξία λα ζπλεηζθέξνπλ ζηελ θνηλσλία θαη θαηαθξίλεη ηε ζηάζε νξηζκέλσλ αλδξψλ πνπ νπζηαζηηθά δηαρσξίδνπλ ηηο γπλαίθεο απφ ην αλζξψπηλν είδνο. Αξρηθά, είρε ηελ κνξθή ελφο ηεηξαδίνπ παξαπφλσλ (1789) απφ ηελ Φειηζηηέ ληε Κεξαιηφ, ην νπνίν αξγφηεξα εμειίρζεθε απφ ηελ Οιέκπ ληε Γθνπδ ζηελ ιεγφκελε Γηαθήξπμε Γηθαηωκάηωλ ηωλ Γπλαηθώλ (1791) ζηελ νπνία ππνζηεξηδφηαλ ην αίηεκα φισλ ησλ αζηηθψλ θαη πνιηηηθψλ δηθαησκάησλ θαη πξνβάιινληαλ νη ηδενινγηθνί ιφγνη πνπ βξίζθνληαλ ζηε βάζε ησλ δηεθδηθήζεσλ απηψλ. Σελ πεξίνδν εθείλε εκθαλίζηεθαλ ζηε Γαιιία πνιιέο γπλαηθείεο ιέζρεο, νη νπνίεο αληηπξνζψπεπαλ ηηο πξψηεο ηνικεξέο εθδειψζεηο ηεο θεκηληζηηθήο ηδέαο, πνπ άξρηδε λα επηβάιιεηαη σο θίλεκα. ΢ηηο Ζ.Π.Α. ε πάιε γηα ην δηθαίσκα ηεο ςήθνπ ήηαλ καθξνρξφληα. Ζ γέλλεζε ηνπ θεκηληζηηθνχ θηλήκαηνο έγηλε ην 1848, φηαλ ζηελ Νέα Τφξθε κηα νκάδα γπλαηθψλ, κε επηθεθαιήο ηε Λνπθξηηία Μνη θαη ηελ Διίδακπεζ Κάληπ ΢ηάληνλ, ζπγθάιεζαλ ην πξψην ζπλέδξην ζηελ ηζηνξία ηνπ θεκηληζηηθνχ θηλήκαηνο γηα λα παξνπζηάζνπλ κηα Γηαθήξπμε Αηζζεκάησλ (θαηά ην πξφηππν ηεο Γηαθήξπμεο ηεο

Αλεμαξηεζίαο), αιεζηλφ πξφγξακκα ηνπ κειινληηθνχ θεκηληζηηθνχ θηλήκαηνο, ζηελ νπνία, εθηφο απφ ην αίηεκα ηεο πνιηηηθήο ςήθνπ, παξνπζηάδνληαλ νη πεξηνξηζκνί πνπ επηβάιινληαλ…ζηηο...γπλαίθεο..ζηηο..ζπνπδέο,..ζηελ..εξγαζία,..ζην..γάκν..θιπ. Σν 1869 ε Διίδακπεζ Κάληπ ΢ηάληνλ θαη ε ΢νχδαλ Άληνλπ ίδξπζαλ ηελ «Δζληθή Οξγάλσζε γηα ηε γπλαηθεία ςήθν» πνπ είρε ζθνπφ λα πεηχρεη ηξνπνπνίεζε ηνπ Οκνζπνλδηαθνχ ΢πληάγκαηνο ψζηε λα εμαζθαιίδεη ηε γπλαηθεία ςήθν. ΢πγρξφλσο κηα άιιε θεκηληζηηθή νκάδα ίδξπζε ηελ «Ακεξηθαληθή Οξγάλσζε γηα ηε γπλαηθεία ςήθν», πνπ επηδίσθε ηελ θαηάθηεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο ςήθνπ κε ηηο ηξνπνπνηήζεηο..ησλ..ζπληαγκάησλ..ησλ..δηαθφξσλ..Πνιηηεηψλ. Σνλ Αχγνπζην ηνπ 1854 ε Φξεηδεξίθε Μπξέκεξ δεκνζίεπζε ζηνπο «Σάηκο» κηα έθθιεζε γηα δηεζλή ζπλεξγαζία ησλ γπλαηθψλ. Έηζη, πξνεηνηκάζηεθε ην πξψην Γηεζλέο ΢πλέδξην Γπλαηθψλ ζηελ Οπάζηγθηνλ, ην 1888. Ζ Δθηειεζηηθή Δπηηξνπή ηνπ έζεζε ηηο βάζεηο ηεο παξαπέξα πνξείαο ηνπ δηεζλνχο θεκηληζηηθνχ θηλήκαηνο. Ζ 8 ηνπ Μάξηε 1857 είλαη κέξα – νξφζεκν γηα ην παγθφζκην θεκηληζηηθφ θίλεκα. Σελ εκέξα εθείλε νη εξγάηξηεο ηκαηηζκνχ ηεο Νέαο Τφξθεο μεζεθψζεθαλ γηα πξψηε θνξά ζαλ εξγαδφκελεο γπλαίθεο, έθαλαλ απεξγία θαη δηαδήισζαλ ζηνπο δξφκνπο δηακαξηπξφκελεο γηα ηνπο άζιηνπο φξνπο δνπιεηάο. Ζ αζηπλνκία ηηο ρηχπεζε. Σν 1910 ε Γεξκαλίδα επαλαζηάηξηα Κιάξα Σζέηθηλ πξφηεηλε ζην ΢νζηαιηζηηθφ ΢πλέδξην ηεο Κνπεγράγεο λα θεξπρζεί ε 8 ηνπ Μάξηε ζαλ παγθφζκηα αγσληζηηθή κέξα

ηεο

γπλαίθαο.

Κη

απφ

ηφηε

γηνξηάδεηαη

ζ‟

φιν

ηνλ

θφζκν.

΢ηελ Δπξψπε ε είζνδνο ζπλερψο πεξηζζφηεξσλ γπλαηθψλ ζηε βηνκεραλία παξνπζίαζε έληνλα ην πξφβιεκα ηεο γπλαηθείαο ρεηξαθέηεζεο ζηα εξγαηηθά θφκκαηα. Ο Καξι Μαξμ θαη θπξίσο αξγφηεξα ν Μπέκπει ππνζηήξηδε ηελ αλάγθε ηεο αλαγλψξηζεο ησλ αζηηθψλ πνιηηηθψλ δηθαησκάησλ ησλ γπλαηθψλ, αλ θαη έθθξαζε ηελ πεπνίζεζε φηη κφλν κε ηε δεκηνπξγία ηεο ζνζηαιηζηηθήο θνηλσλίαο ζα ήηαλ δπλαηή ε απφιπηε ρεηξαθέηεζή ηνπο. Παξφκνηα, νη Γεξκαλίδεο θεκηλίζηξηεο ζεσξνχζαλ φηη κφλν ν ζνζηαιηζκφο ζα εμαζθάιηδε ηειηθά ηε γπλαηθεία ρεηξαθέηεζε θαη..αγσλίζηεθαλ..ελεξγεηηθά..γηα..ηελ..επηθξάηεζή..ηνπ. Πέξα απφ ην δπηηθφ θφζκν, εκθαλίδεηαη ν θεκηληζκφο θαη ζηελ Κίλα. Ζ Κίνπ Σδηλ πνπ έδεζε ζηα ηέιε ηνπ 19νπ θαη ζηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα, αλαπηχζζεη πινχζην θαη πνιχπιεπξν έξγν. Ζ ηνικεξή Κηλέδα απεπζχλεηαη ζηηο ζπκπαηξηψηηζζέο ηεο δίλνληαο εμαηξεηηθή ζεκαζία ζηελ αιιειεγγχε κεηαμχ ησλ γπλαηθψλ ζαλ θηλεηήξηα δχλακε ηεο πάιεο ηνπο γηα ηε ρεηξαθέηεζε. Υεηξαθέηεζε πνπ δελ πξφθεηηαη πνηέ λα ηνπο ηελ παξαρσξήζνπλ νη άληξεο, αλ νη ίδηεο δελ παιέςνπλ γηα λα

ηελ…επηβάινπλ. Απφ ην 1900 ηδξχνληαη ζ‟ φιε ηελ Κίλα ζχιινγνη ελάληηα ζην δέζηκν ησλ πνδηψλ, ην έξγν ησλ νπνίσλ πξνβάιιεηαη απφ ηνλ πξννδεπηηθφ Σχπν πνπ αθηεξψλεη φιν θαη πεξηζζφηεξν ρψξν ζηελ ηζφηεηα ησλ θχισλ. Σελ ίδηα επνρή θάλεη ηελ πξψηε εκθάληζή ηνπ ν θηλέδηθνο θεκηληζηηθφο Σχπνο θαη παξάιιεια αλαπηχζζεηαη κηα ζηξαηεπκέλε γπλαηθεία ινγνηερλία πνπ βάδεη ζαλ ζηφρν ην μχπλεκα ησλ ζπλεηδήζεσλ. ΢ηε Βξεηαλία απφ ηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα έρεη αξρίζεη ην γπλαηθείν θίλεκα. Οη βνπιεπηέο ήδε απφ ην 1866 αξρίδνπλ λα ππνβάιινπλ «Τπνκλήκαηα Γπλαηθψλ» ζην Κνηλνβνχιην γηα δηθαίσκα ςήθνπ, ελψ ζηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα νη Αγγιίδεο θαηαιαβαίλνπλ πηα θαιά πσο αλ νη ίδηεο δελ πάξνπλ ηελ θαηάζηαζε ζηα ρέξηα ηνπο, ην αίηεκά ηνπο δελ πξφθεηηαη λα ηθαλνπνηεζεί. Έηζη, ε πξψηε κνξθή πνπ έιαβε ην θίλεκα ήηαλ νη ζνπθξαδέηεο ηεο Αγγιίαο. ΢πγθεθξηκέλα ην 1903 ηδξχεηαη ζηε Βξεηαλία ε πξψηε γπλαηθεία νξγάλσζε δηεθδηθήζεσλ, ε «Women‟s Social and Political Union», κε πξσηνβνπιία ηεο Έκειηλ Πάλθρεξζη πνπ πηνζεηεί ηελ πάιε. Γπλαίθεο μερχλνληαη ζηνπο δξφκνπο, δηαδειψζεηο ηαξάδνπλ ηελ θαζεκεξηλή δσή ηνπ Λνλδίλνπ, ελψ πνιιέο ζπιιακβάλνληαη. Ο αλδξηθφο πιεζπζκφο νλφκαζε ηηο γπλαίθεο απηέο ππνηηκεηηθά «ζνπθξαδέηεο» νη νπνίεο πνιιέο θνξέο έγηλαλ ζηφρνο γεινηνπνηήζεσλ, αιιά θαη θπιαθίζηεθαλ θαη δεκηνχξγεζαλ πνιιέο ζνβαξέο δπζθνιίεο ζηηο θξαηηθέο αξρέο. Οη ζνπθξαδέηεο είλαη εθείλεο πνπ φρη κφλν ζα ηαξάμνπλ ηα ήζπρα λεξά ηνπ αλδξηθνχ θαηεζηεκέλνπ, αιιά ζα μεζεθψζνπλ θαη ην γπλαηθείν πιεζπζκφ φισλ ησλ ππνινίπσλ ρσξψλ, πνπ ε κία κεηά ηελ άιιε αξρίδνπλ λα απνθηνχλ ην πνιππφζεην δηθαίσκα ηεο ςήθνπ.

5.5 Ο θεκηληζκφο ζηελ Διιάδα ΢ηε ρψξα καο, ην έξγν ησλ θεκηληζηξηψλ ήηαλ αξθεηά πην δχζθνιν θαζψο έπξεπε λα αληηκεησπηζηνχλ νξηζκέλεο νπηζζνδξνκηθέο αληηιήςεηο θαη ε λννηξνπία ηνπ Έιιελα ηεο επνρήο πνπ ήζειε ηε γπλαίθα πιήξσο ππνηαγκέλε ζε απηφλ, λα αζρνιείηαη κφλν κε νηθηαθέο εξγαζίεο θαη ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ ηνπ. Έηζη νη Διιελίδεο

ζηελ

πιεηνςεθία

ηνπο

παξακέλνπλ

αλαιθάβεηεο,

αλίθαλεο

λα

αληηδξάζνπλ θαη λα δηεθδηθήζνπλ νπνηνδήπνηε πνιηηηθφ δηθαίσκα. Χζηφζν ζηηο 8 ηνπ Μάξηε ηνπ 1887 θπθινθφξεζε ην πξψην θχιιν ηεο «Δθεκεξίδνο ησλ Κπξηψλ» απφ ηελ Καιιηξξφε Παξξέλ πνπ ππήξμε θαη ε πξψηε Διιελίδα δεκνζηνγξάθνο. Σν 1911

ε Παξξέλ πξσηνζηάηεζε ζηελ ίδξπζε ηνπ «Λπθείνπ ησλ Διιελίδσλ», πνπ είλαη θαη ε πξψηε…ζπζηεκαηηθή…πξνζπάζεηα…ζηελ…Διιάδα…γπλαηθείαο..δξάζεο//θαη..ρεηξ αθέηεζεο. Ο νξγαλσκέλνο αγψλαο γηα ηελ πνιηηηθή ρεηξαθέηεζε ηεο Διιελίδαο άξρηζε ην 1920 κε ηελ ίδξπζε ηνπ «΢πλδέζκνπ γηα ηα δηθαηψκαηα ηεο γπλαηθφο», κε απνθιεηζηηθφ ζθνπφ λ‟ αγσληζηεί γηα ηελ πνιηηηθή, θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή εμχςσζε ηεο γπλαίθαο κε ηνλ άληξα. Ο ΢χλδεζκνο ήηαλ ηκήκα ηεο κεγάιεο δηεζλνχο νξγάλσζεο ππέξ ηεο γπλαηθείαο ςήθνπ «International Woman Suffrage Alliance». Πξφεδξνο ηνπ ΢πλδέζκνπ εμειέγε ε Μαξία Νεγξεπφληε θαη Αληηπξφεδξνο ε Αχξα Θενδσξνπνχινπ. Σν 1924 θπθινθφξεζε ν «Αγψλαο ηεο Γπλαίθαο». Μεληαίν δειηίν ηνπ ΢πλδέζκνπ Διιελίδσλ ππέξ ησλ δηθαησκάησλ ηεο Γπλαηθφο. ΢ηελ πξψηε ζειίδα ηνπ πξψηνπ θχιινπ γξάθεη: «ΕΖΣΟΤΜΔ ΓΗΚΑΗΧΜΑΣΑ ΠΟΛΗΣΗΚΑ, Α΢ΣΗΚΑ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΑ Η΢Α ΚΑΗ ΟΛΑ ΓΗΑ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΑΝΓΡΑ». Πξφεδξνο

ηνπ…Γηνηθεηηθνχ..΢πκβνπιίνπ…ήηαλ…ε..Αχξα...Θενδσξνπνχινπ. Σν 1926 ηδξχεηαη ε «΢νζηαιηζηηθή Οξγάλσζε Γπλαηθψλ», ηκήκα ηνπ «΢νζηαιηζηηθνχ Κφκκαηνο ηεο Διιάδνο» θαη ηνπ «Γηεζλνχο ΢πκβνπιίνπ ΢νζηαιηζηξηψλ». Απεπζχλεηαη θπξίσο ζηηο εξγαδφκελεο γπλαίθεο θαη εθδίδεη ην πεξηνδηθφ «΢νζηαιηζηηθή..Εσή». Ο αγψλαο ζα απνδψζεη θαξπνχο ην 1930, φηαλ επί θπβέξλεζεο Βεληδέινπ παξαρσξείηαη ην δηθαίσκα ςήθνπ ζηηο γπλαίθεο, εθφζνλ φκσο απηέο πιεξνχλ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηηο θάιπεο κπνξνχζαλ λα πξνζέιζνπλ κφλν νη εγγξάκκαηεο γπλαίθεο πνπ είραλ μεπεξάζεη ην 30ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπο θαη θπζηθά δελ είραλ ην δηθαίσκα ηνπ εθιέγεζζαη, αιιά κφλν ηνπ εθιέγεηλ. Γεδνκέλνπ φηη ην 70% ησλ γπλαηθψλ ηηο επνρήο δελ δηέζεηαλ επαξθέο κνξθσηηθφ (ήηαλ νπζηαζηηθά αγξάκκαηεο), νη γπλαηθείεο ςήθνη ζηηο εθινγέο ηνπ 1934 δελ μεπέξαζαλ παλειιελίσο ηηο 250. Πιήξε πνιηηηθά δηθαηψκαηα ζα θαηνρπξσζνχλ ζην γπλαηθείν θχιν πεξίπνπ 20 ρξφληα κεηά, ην 1952, φηαλ ε θπβέξλεζε, ζέινληαο λα δψζεη ηελ εηθφλα κηαο δεκνθξαηηθήο θνηλσλίαο κεηά ηνλ ειιεληθφ εκθχιην, επηηξέπεη ην εθιέγεηλ θαη ην εθιέγεζζαη ζε φιεο ηηο γπλαίθεο άλσ ησλ 21 εηψλ. Φπζηθά ε δξάζε ησλ θεκηληζηηθψλ θηλεκάησλ δελ ζηακαηάεη εδψ, κέρξη θαη ζήκεξα παξαηεξείηαη αληζφηεηα φζν αθνξά ηελ επθνιία εχξεζεο εξγαζίαο, ηνπο κηζζνχο θαη γεληθφηεξα ηελ..κεηαρείξηζε..ησλ..δχν..θχισλ.

5.6 Γεχηεξν θαη ηξίην θχκα θεκηληζκνχ Σν δεχηεξν θχκα ηνπ Φεκηληζκνχ εκθαλίδεηαη ζε Ακεξηθή θαη Δπξψπε ηε δεθαεηία ηνπ `60 (ζηελ Διιάδα ην 1975). Οη γπλαίθεο νλφκαζαλ ην δηθφ ηνπο θίλεκα «Κίλεκα γηα ηελ Απειεπζέξσζε ησλ Γπλαηθψλ». Οη θεκηλίζηξηεο ζπγθξνηνχληαη ζε κηθξέο απηφλνκεο νκάδεο ρσξίο ηεξαξρία, αδέζκεπηεο απφ θάζε θνκκαηηθφ έιεγρν θαη απφ πνιηηηθή ή άιιε νξγάλσζε. Δίλαη νκάδεο απηνζπλείδεζεο, δξάζεο θαη ζεσξίαο πνπ εκθαλίδνληαη ζε ρψξνπο δνπιεηάο, ζηα Παλεπηζηήκηα, ζε γεηηνληέο, ζε πφιεηο, ζε ζρνιέο. Δλψλνληαη κε βάζε έλα ζέκα θνηλνχ ελδηαθέξνληνο θαη δηαιχνπλ ηελ νκάδα φηαλ νη κεηαμχ ηνπο δηαθσλίεο είλαη αγεθχξσηεο – θη απηφ εμεγεί γηαηί ηφζεο πνιιέο νκάδεο ήηαλ ηφζν βξαρχβηεο. Οη αλαιχζεηο ηνπο βαζίδνληαη ζηηο εκπεηξίεο θαη ηε γλψζε θαη ζπλδένπλ ην ηδησηηθφ κε ην δεκφζην. Οη γπλαίθεο θαη νη άληξεο έρνπλ έλα πξνθαζνξηζκέλν θνηλσληθφ ξφιν. Σν θνηλσληθφ θχιν θαηαζθεπάδεηαη απφ θαη κε ηηο ηδηφηεηεο πνπ έρεη ην βηνινγηθφ θχιν: ζειπθφ ή αξζεληθφ, νη νπνίεο θαη πξνζδηνξίδνπλ ηε ζέζε ηνπο ζηελ θνηλσλία. Καη απηφ είλαη αθξηβψο πνπ πξνζπαζνχλ λα αλαηξέςνπλ νη θεκηλίζηξηεο. Έηζη, ε θαηαπίεζε ησλ γπλαηθψλ κπνξεί λα εξκελεπζεί, εξεπλεζεί, θαηαλνεζεί θαη αιιάμεη κφλν κέζα απφ ην απηφλνκν θίλεκα ησλ…γπλαηθψλ. Ο θεκηληζκφο ζηηο κέξεο καο, θαληάδεη γηα πνιινχο ληθεηήο κηαο αδπζψπεηεο κάρεο. Μέρξη πνηνλ φκσο βαζκφ, κπνξνχκε λα πεηζηνχκε γηα θάηη ηέηνην, ζε κηα επνρή πνπ παξαηεξείηαη άγξηνο ζάλαηνο πνιιψλ γπλαηθψλ είηε απφ μπινδαξκφ, είηε απφ έλδεηα ή αλεξγία? Οη ακνηβέο γπλαηθψλ γηα παξνρή εξγαζίαο σο επί ην πιείζηνλ θπκαίλνληαη ζε ρακειφηεξα επίπεδα απφ απηέο ησλ αλδξψλ. Αο κελ μερλάκε, φηη αθφκα νη δνπιεηέο ηνπ ζπηηηνχ παξακέλνπλ γπλαηθεία ππφζεζε θαη πσο ηφζα ρξφληα κεηά ηελ ππξνδφηεζε ηνπ θεκηληζηηθνχ θηλήκαηνο, ηίζεηαη μαλά θαη μαλά ην δήηεκα ηνπ αλ απνηεινχλ εξγαζία νη δνπιείεο ηνπ ζπηηηνχ. Αλακθηζβήηεηα, πνιινί απφ ηνπο ζηφρνπο πνπ έζεζε ζηηο απαξρέο ηνπ ην ζπγθεθξηκέλν θίλεκα έρνπλ επηηεπρζεί θαη κάιηζηα κε κεγάιε επηηπρία. Σν πξφβιεκα φκσο, εληνπίδεηαη ζην θαηά πφζν έρνπκε ηελ δπλαηφηεηα λα ρξεζηκνπνηνχκε ηνλ φξν "επηηπρία", φηαλ καο παξνπζηάδνληαη δεδνκέλα φπσο ηα παξαπάλσ! ΋ηαλ ζε πνιηηηζκνχο ηνπ εηθνζηνχ πξψηνπ αηψλα, γπλαίθεο θπθινθνξνχλ κε κηζνθαιπκκέλα πξφζσπα θαη αλεζπρνχλ γηα ηηο ελνριήζεηο θαη ηα πβξηζηηθά ζρφιηα άιισλ ηα νπνία πξέπεη λα απνθεχγνπλ, θαζψο απαγνξεχεηαη λα δερζνχλ! Καη φια απηά ζην βσκφ κηαο ζξεζθείαο!

5.7 Πνξηξαίηα Φεκηληζηξηψλ Βηθηόξηα Γνύληραι: Ζ Βηθηφξηα Γνχληραι (Victoria Woodhull, 1838 1927) ππήξμε ζεκαληηθή πξνδξνκηθή κνξθή ηνπ θεκηληζηηθνχ θηλήκαηνο ησλ ΖΠΑ. Αλ θαη ρξνληθά

ηνπνζεηείηαη

ζην

«πξψην

θχκα»

θεκηληζηξηψλ, νη αληηιήςεηο ηεο ήηαλ πνιχ ξηδνζπαζηηθφηεξεο. Δίλαη γλσζηή θπξίσο σο ε πξψηε γπλαίθα πνπ έζεζε ππνςεθηφηεηα γηα ην αμίσκα ηνπ πξνέδξνπ, ζε κηα επνρή πνπ νη γπλαίθεο δελ επηηξεπφηαλ θαλ λα ςεθίζνπλ, θαζψο γηα ηελ πξψηε δεκνζίεπζε ηνπ Κνκ. Γελλεκέλε ζε έλα κηθξφ ρσξηφ ηνπ Οράην. ΢ηα 14 ηεο παληξεχηεθε ην γηαηξφ Κάληλγθ Γνχληραι, αιιά κεηά απφ έλδεθα ρξφληα θαη κε δχν παηδηά, δηεθδίθεζε θαη πέηπρε δηαδχγην απφ ηνλ αιθννιηθφ ζχδπγφ ηεο. Αλ θαη ζήκεξα απηφ θαίλεηαη θπζηνινγηθφ, φηαλ ζπλέβε επξφθεηην γηα ξηδνζπαζηηθή πξάμε ελάληηα ζε έλα θαηεζηεκέλν πνπ ζηηγκάηηδε θαη ζπρλά απνκφλσλε ηε πνιηηηθή δξαζηεξηφηεηα. Ζ ζρέζε ηεο Γνχληραι κε ην νξγαλσκέλν θεκηληζηηθφ θίλεκα ήηαλ επακθνηεξίδνπζα. Θεσξνχζε ηηο επίζεκεο γπλαηθείεο νξγαλψζεηο σο θνηλσληθά κεηξηνπαζείο θαη εζηθά ζπληεξεηηθέο, αθνχ πεξηφξηδαλ ην δηεθδηθεηηθφ πιαίζηφ ηνπο ζηελ θαηάθηεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ςήθνπ, ρσξίο λα ζέηνπλ επξχηεξα αηηήκαηα ζρεηηθά κε ηε γπλαίθα θαη ηελ θνηλσλία. Αλ θαη κνλνγακηθή, ε Γνχληραι ππνζηήξηδε φηη ε γπλαίθα πξέπεη λα έρεη ην απφιπην δηθαίσκα απηνδηάζεζεο ηνπ ζψκαηφο ηεο θαη επηινγήο ηνπ εξσηηθνχ ζπληξφθνπ ηεο. ΢ρεηηθά κε ην δηθαίσκα ςήθνπ ζηηο γπλαίθεο, ππνζηήξηδε φηη νη γπλαίθεο δε ζα έπξεπε λα αγσλίδνληαη γηα ηε λνκνζεηηθή θαηνρχξσζή ηνπ αιιά γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ, αθνχ (κε κηα δηθή ηεο εξκελεία) ην ΢χληαγκα ηνπο ην είρε ήδε παξαρσξήζεη, δεδνκέλνπ φηη δελ έθαλε ζαθή δηάθξηζε αλάκεζα ζε άλδξεο θαη γπλαίθεο. Σν 1872 ήηαλ ππνςήθηα ζηηο πξνεδξηθέο εθινγέο, κε ππνςήθην αληηπξφεδξν ηνλ έγρξσκν πξψελ ζθιάβν Φξέληεξηθ Νηάγθιαο. Τπάξρνπλ ακθηβνιίεο θαηά πφζνλ απηή ε ππνςεθηφηεηα εγθξίζεθε σο λφκηκε απφ ηηο αξρέο, φκσο ηελ επνρή εθείλε ηα ςεθνδέιηηα δελ ηππψλνληαλ απφ ην θξάηνο ή ηηο πνιηηείεο, αιιά απφ ηνπο ππνςεθίνπο πνπ ηα δηέλεκαλ ζηνπο νπαδνχο ηνπο γηα λα ηα ξίμνπλ ζηελ θάιπε.

Έκηιη Πάλθρεξζη: Ζ Έκηιη Πάλθρεξζη γελληέηαη σο Emmeline Goulden ζηηο 15 Ηνπιίνπ 1858 ζε πξνάζηην ηνπ Μάληζεζηεξ, κέζα

ζε

πνιπκειή

εξγαηηθή

νηθνγέλεηα δέθα θαη πιένλ παηδηψλ. Δπηζηξέθνληαο ζην Μάληζεζηεξ, ηελ πεξηκέλεη ν γάκνο: ην 1878, ζε ειηθία 20 εηψλ, ζα παληξεπηεί ηνλ θαηά 24 ρξφληα κεγαιχηεξφ ηεο δηθεγφξν Ρίηζαξλη Πάλθρεξζη, ν νπνίνο σζηφζν ζα απνδεηρζεί ππνζηεξηθηήο ηνπ θηλήκαηνο ησλ ζνπθξαδέησλ. Μαδί απέθηεζαλ 5 παηδηά, ελψ ν ζάλαηφο ηνπ ην 1898 ζα αθήζεη ηελ..Έκηιη…ζε…θαηάζηαζε…ζνθ. Ζ εγεηηθή κνξθή ηνπ δεκνθξαηηθνχ αγψλα ησλ Βξεηαλίδσλ γηα ίζα πνιηηηθά δηθαηψκαηα δελ ζα δίζηαδε λα ρξεζηκνπνηήζεη αθφκα θαη ηξνκνθξαηηθέο κεζφδνπο γηα..λα..αθνπζηεί..ε..θσλή..ηεο. Ζ πεξίθεκε ζνπθξαδέηα ήηαλ καρεηηθή, δηεθδηθεηηθή, απφιπηε: «Ζ αλζξψπηλε δσή είλαη γηα καο ηεξή», ζα εθθσλήζεη, «ιέκε φκσο φηη αλ κηα δσή πξέπεη λα ζπζηαζηεί, απηή ζα είλαη ε δηθή καο. Γελ ζα ην θάλνπκε κφλεο καο, ζα θέξνπκε φκσο ηνλ ερζξφ ζε ηέηνηα ζέζε πνπ ζα πξέπεη λα δηαιέμεη αλάκεζα ζην λα καο δψζεη ειεπζεξία ή λα καο δψζεη ζάλαην»! .

Με ηε βνήζεηα ηνπ ζπδχγνπ ηεο, ηδξχεη κηα λέα γπλαηθεία έλσζε, ηε Women‟s

Franchise League (WFL), θαη ξίρλεηαη κε ηα κνχηξα ζηνλ αγψλα. Ζ WFL ζεσξνχηαλ ξηδνζπαζηηθή, θαζψο πιάη ζην δηθαίσκα ςήθνπ ππνζηήξηδε ηα ίζα δηθαηψκαηα ηεο γπλαίθαο ζηνπο ηνκείο ηνπ δηαδπγίνπ θαη ηεο θιεξνλνκηάο, κε ηηο κεηξηνπαζέζηεξεο ζνπθξαδέηεο λα απνθαινχλ ηελ έλσζή ηεο «αθξναξηζηεξή»! Ήηαλ αθξηβψο ζηελ αηκαηνβακκέλε πεξίνδν ηνπ πνιέκνπ πνπ νη γπλαίθεο ζα αλαγθάδνληαλ λα εξγαζηνχλ καδηθά ζηα εξγνζηάζηα θαη ζα έθαλαλ πνιιέο «αλδξηθέο» δνπιεηέο, φπσο νδεγνί ιεσθνξείσλ θαη ηαρπδξφκνη, θάλνληαο ην ζηεξεφηππν γηα ηε δηάθξηζε ησλ θχισλ λα κπάδεη απφ παληνχ: ε ξαγδαία θνηλσληθή αιιαγή πνπ επέβαιιαλ νη πνιεκηθέο αλάγθεο βνήζεζε λα εθκεδεληζηεί ε αληίζεζε ζηε γπλαηθεία ςήθν. Με ην ηέινο ηνπ Α‟ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ ινηπφλ, θαλείο πιένλ δελ έρεη αληίξξεζε θαη εθρσξείηαη

έηζη ζηηο Βξεηαλίδεο άλσ ησλ 30 εηψλ (κε κπφιηθνπο θπζηθά πεξηνξηζκνχο) ην πνιππφζεην δηθαίσκα ςήθνπ!

΢ηκόλ Νηε Μπνβνπάξ: Ζ ΢ηκφλ Ληζί Δξλεζηίλ Μαξί Μπεξηξάλ ληε Μπνβνπάξ (Simone-Lucie-ErnestineMarie Bertrand de Beauvoir) γελλήζεθε ζηηο 9 Ηαλνπαξίνπ ηνπ 1908 ζην Παξίζη, ζηνπο

θφιπνπο

κηαο

μεπεζκέλεο

αξηζηνθξαηηθήο νηθνγέλεηαο. Αθνχ έιαβε ηε βαζηθή κφξθσζε ζε ηδησηηθά ζρνιεία, ζπνχδαζε θηινζνθία ζηε ΢νξβφλλε, φπνπ ζπλάληεζε ηνλ ζπκθνηηεηή ηεο Εαλ Πσι ΢αξηξ (1905-1980), κε ηνλ νπνίν δεκηνχξγεζε κία ειεχζεξε ζρέζε, πνπ θξάηεζε ζε φιε ηνπο ηε δσή .Σν 1949 εμέδσζε ην θηινζνθηθφ δνθίκην «Σν δεχηεξν θχιν», πνπ ηελ έθαλε δηάζεκε ζε φιν ηνλ θφζκν. Δίλαη κία εκπεξηζηαησκέλε θαη θινγεξή έθθιεζε γηα ηελ θαηάξγεζε εθείλνπ πνπ απνθαινχζε κχζν ηνπ «αηψληνπ ζειπθνχ». Σε δεθαεηία ηνπ '60 ην βηβιίν απηφ ζεσξήζεθε έλα απφ ηα θιαζζηθά έξγα ηεο θεκηληζηηθήο ινγνηερλίαο θαη βξηζθφηαλ γηα πνιιά ρξφληα ζηε ιίζηα ηνπ Βαηηθαλνχ κε ηα απαγνξεπκέλα βηβιία (Index Librorum Prohibitorum). Ζ ληε Μπνβνπάξ ππνζηεξίδεη φηη ηα βαζηθά δηθαηψκαηα ηνπ αηφκνπ πξέπεη λα ζηεξίδνληαη ζηελ ηζφηεηα δηθαησκάησλ ηνπ άλδξα θαη ηεο γπλαίθαο. Απηά ζεκειηψλνληαη ζηελ θνηλή δνκή ηεο χπαξμήο ηνπο, αλεμάξηεηα απφ ηε ζεμνπαιηθφηεηά ηνπο. Ζ Μπνβνπάξ ζεσξήζεθε ε κεηέξα ηνπ (κεηά ην 1968) θεκηληζκνχ, κε θηινζνθηθά γξαπηά πνπ ζπλδέζεθαλ, αλ θαη ήηαλ αλεμάξηεηα, κε ηνλ ΢αξηξηαλφ ππαξμηζκφ. Πέζαλε απφ πλεπκνλία ζηηο 14 Απξηιίνπ ηνπ 1986 θαη ηάθεθε πιάη ζηνλ ΢αξηξ ζην Κνηκεηήξην Μνλπαξλάο ηνπ Παξηζηνχ. Ζ ΢ηκφλ ληε Μπνβνπάξ επηρεηξεκαηνινγεί κέζσ ελφο θεκηληζηηθνχ ππαξμηζκνχ ζην Γεχηεξν Φχιν. Χο ππαξμίζηξηα ε Μπoβνπάξ απνδέρεηαη ηελ αξρή πσο ε χπαξμε πξνεγείηαη ηεο νπζίαο. Δπνκέλσο δελ γελληέηαη θαλείο γπλαίθα, αιιά γίλεηαη. Ζ αλάιπζή ηεο εζηηάδεη ζηελ ηδέα ηνπ Άιινπ. Ζ θαηαζθεπή ηεο γπλαίθαο σο ην ηππηθφ παξάδεηγκα Άιινπ είλαη γηα ηελ Μπνβνπάξ ην ζεκέιην ηεο θαηαπίεζεο ησλ γπλαηθψλ. Ζ Μπνβνπάξ ππνζηεξίδεη πσο δηα κέζνπ ηεο ηζηνξίαο νη γπλαίθεο έρνπλ ζεσξεζεί σο ε παξέθθιηζε, ε αλσκαιία. Αθφκε θαη ε πξψηκε θεκηλίζηξηα Mary Wollstonecraft ζεσξεί ηνπο άληξεο σο ην ηδαληθφ ζην νπνίν

ζα έπξεπε λα αλέιζνπλ νη γπλαίθεο. Ζ Μπoβνπάξ ιέεη πσο απηή ε ζηάζε έρεη θξαηήζεη πίζσ ηηο γπλαίθεο δηαηεξψληαο ηελ αληίιεςε πσο νη γπλαίθεο είλαη ε παξέθθιηζε απφ ην θαλνληθφ, φηη είλαη παξείζαθηεο πνπ πξνζπαζνχλ λα εμνκνησζνχλ κε ηελ “θαλνληθφηεηα”. Λέεη επίζεο πσο αλ ν θεκηληζκφο ζέιεη λα πξνρσξήζεη, πξέπεη λα θαηαξξίςεη ηελ ππφζεζε απηή. Ρόδα..Ηκβξηώηε..1898-1977: Δληαγκέλε

ζην

ρψξν ηεο

Δληαίαο

Γεκνθξαηηθήο

Αξηζηεξάο (ΔΓΑ), ε Ηκβξηψηε ππήξμε ε πξψηε ειιελίδα εθπαηδεπηηθφο

πνπ

έθηαζε

σο

ηνπ

βαζκνχ

ηνπ

γπκλαζηάξρε (1934). Γχν ρξφληα αξγφηεξα ίδξπζε ην Πξφηππνλ ΢ρνιείσλ Αλσκάισλ Παίδσλ, φπνπ εθάξκνζε πξσηνπνξηαθέο

γηα

ηελ

επνρή

ηεο

παηδαγσγηθέο

κεζφδνπο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο γεξκαληθήο θαηνρήο πήξε κέξνο ζηελ Δζληθή Αληίζηαζε θαη πήξε κέξνο ζηε ζχληαμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ηεο ΠΔΔΑ, ελψ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ εκθπιίνπ ν ΔΛΑ΢ ηεο αλέζεζε ηε δηεχζπλζε ηνπ Παηδαγσγηθνχ Φξνληηζηεξίνπ ηεο Σχξλαο, ζηα πιαίζηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ νπνίνπ ζπλεξγάζηεθε θαη ζηε ζπγγξαθή ηνπ ζρνιηθνχ αλαγλσζηηθνχ Σ‟ Αεηφπνπια. Απφ ην 1948 θαη γηα ηξία ρξφληα έδεζε εμφξηζηε γηα πνιηηηθνχο ιφγνπο. Σν 1967 έγηλε κέινο ηνπ ΚΚΔ..

Αύξα Θενδωξνπνύινπ: ε πξωηνπόξνο ηνπ γπλαηθείνπ θηλήκαηνο ζηελ Διιάδα

Ζ Αχξα Θενδσξνπνχινπ, έρνληαο δηαηειέζεη πξφεδξνο ηνπ ΢πλδέζκνπ γηα ηα Γηθαηψκαηα ηεο Γπλαίθαο, απφ ην 1922 θαη γηα 35 ζπλαπηά έηε, αγσληδφηαλ πάληα κε ηελ ίδηα ζέξκε γηα ηελ απφιπηε ηζφηεηα ηεο γπλαίθαο", ηνλίδεη ζε δειψζεηο ηνπ ζην ΑΠΔ-ΜΠΔ,

απφ

ηελ

Οξεζηηάδα,

ν

Δθδφηεο

-

Γηεπζπληήο "Βνξέα", ΢ηαχξνο Παπαζαλάθεο. Καη ζπλερίδεη: "Δίλαη πξαγκαηηθά κνλαδηθφ ην θαηλφκελν απηφ. Δξγάζηεθε φζν θακηά άιιε γπλαίθα ζηελ Διιάδα, κε ζχζηεκα, κε αμηνζαχκαζηε νξγαλσηηθή ηθαλφηεηα, κε απφιπηα δεκνθξαηηθή

αληίιεςε, κε δηνξαηηθφηεηα, κε αδάκαζην ζάξξνο θαη θπξίσο κε πξσηνπνξηαθή, πάληνηε, αληίιεςε φισλ ησλ ζεκάησλ, γεληθψλ θαη εηδηθψλ". Χο ην ηέινο ηεο δσήο ηεο παξαθνινπζνχζε φιε ηελ πλεπκαηηθή θαη θαιιηηερληθή θίλεζε, απφιπηα ελεκεξσκέλε γηα θάζε αμηφινγε εθδήισζε θαη ηηο πην ζχγρξνλεο ηάζεηο. Υαξαθηεξηζηηθά είλαη ηα φζα έγξαςε ε γλσζηή Αγγιίδα θεκηλίζηξηα, Λαίδε Μάξγθαξεη Κφξκπεη Άζκππ, παιαηά ζπλεξγάηξηα ηεο Αχξαο θαη πξφεδξνο ηεο Γηεζλνχο Έλσζεο Γπλαηθψλ, ζην θχιιν ηνπ Απξηιίνπ 1963 ηνπ Γειηίνπ "International Women's News": "Ο αηθλίδηνο ζάλαηνο ηεο Αχξαο Θενδσξνπνχινπ είλαη κηα ζιηβεξή είδεζε γηα φινπο εκάο, πνπ ζπκφκαζηε ηα πνιιά ρξφληα πνπ ππήξμε ζπλεξγάηξηά καο ζηε δηνίθεζε ηεο Alliance. Ζ Αχξα ππήξμε κηα εξγάηξηα ηεο ηδέαο, κε κεγάιε θαξδηά, ζε επνρή πνπ ν θεκηληζκφο ζηελ Διιάδα απείρε πνιχ ηνπ λα γίλεηαη παξαδεθηφο. Ζ Αχξα είρε απέξαλην ζάξξνο θαη θσηεηλφ πλεχκα θαη ελέπλεε φινπο φζνη εξγάδνληαλ καδί ηεο" Καιιηξξόε Παξξέλ: Ζ πξψηε Διιελίδα θεκηλίζηξηα δηεθδηθεί θαη ηνλ ηίηιν ηεο πξψηεο Διιελίδαο δεκνζηνγξάθνπ θαη εθδφηξηαο φηαλ ην 1888 άξρηζε λα εθδίδεη ηελ εβδνκαδηαία εθεκεξίδα Εθεμερίς ηων Κσριών, πνπ ζπληάζζνληαλ απνθιεηζηηθά απφ γπλαίθεο θαη απεπζπλφηαλ ζε γπλαίθεο θπξίσο ηεο Αζήλαο θαη ηνπ Πεηξαηά. Ζ εθεκεξίδα απηή ζπλέρηζε λα εθδίδεηαη γηα ηξηάληα ζρεδφλ ρξφληα κέρξη ην 1918 φηαλ ε Καιιηξξφε εμνξίζηεθε ζηελ Όδξα γηα ηα πνιηηηθά ηεο θξνλήκαηα. ΢ηφρνο ηεο εθεκεξίδαο ήηαλ λα εηζάγεη θαη ζηελ Διιάδα ηνπο θεκηληζηηθνχο πξνβιεκαηηζκνχο πνπ ήδε απαζρνινχζαλ ηηο γπλαίθεο ησλ δπηηθνεπξσπατθψλ θξαηψλ θαη λα αθππλίζεη ηηο ζπλεηδήζεηο ησλ γπλαηθψλ ηεο ηφηε επνρήο. 52 ρξφληα κεηά ην ζάλαηφ ηεο, ζηηο 6 Ηνπλίνπ 1992, ε Καιιηξξφε Παξξέλ ηηκήζεθε απφ ηελ Διιεληθή Γεκνθξαηία κε ηα απνθαιππηήξηα ηεο πξνηνκήο ηεο ζην Α' Νεθξνηαθείν Αζελψλ, αξηζηεξά ηεο εηζφδνπ πξν ησλ κεγάισλ καπζσιείσλ.

5.8 Φεκηληζηηθέο νξγαλψζεηο ζήκεξα

΢ήκεξα κπνξνχκε λα δνχκε πιήζνο νξγαλψζεσλ θαη θνξέσλ, θηλεκαηηθψλ, ζεζκηθψλ ή αλάκηθησλ,

κεγάιε

πλεπκαηηθή παξαγσγή θαη ζεζκνχο αλάιπζεο ησλ θνηλσληθψλ εμειίμεσλ κέζα απφ ην πξίζκα ηνπ θνηλσληθνχ θχινπ

θαη

επαλεξκελείαο

ηεο

θνηλσληθήο πξαγκαηηθφηεηαο θαη ηεο ηζηνξίαο. ΢ε νιφθιεξν ηνλ θφζκν, ηα γπλαηθεία θαη θεκηληζηηθά θηλήκαηα είλαη

παξφληα

ζηα

θνηλσληθά

δξψκελα. Μέζα απφ πνιιέο θαη πνηθίιεο ζπιινγηθφηεηεο, δίθηπα θαη παξεκβάζεηο ζηελ θνηλσλία θαη ζηνπο ζεζκνχο. Ζ αληίιεςε ηεο ηζφηεηαο κε ηελ αληίιεςε ηεο γπλαηθείαο απειεπζέξσζεο κπνξεί λα αληηπαξαηίζεληαη αιιά θαη λα ζπλδπάδνληαη ζε δηάθνξα επίπεδα. Σνλίδνπλ πνιχ δεηήκαηα εξγαζίαο θαη απαζρφιεζεο, κηζζψλ, δηθαησκάησλ ησλ γπλαηθψλ, λνκηθήο ηζφηεηαο. Σα θεκηληζηηθά θηλήκαηα, θαηά θχξην ιφγν αλαθέξνληαη ζηελ ηζηνξηθή θαηνρχξσζε ησλ ξφισλ ησλ δχν θχισλ θαη ζηνλ αγψλα γηα ηελ αλαηξνπή απηψλ ησλ ξφισλ ηεο θνηλσληθήο πξαγκαηηθφηεηαο θαη ηεο ηζηνξίαο.

5.8 Γίθηπα – νξγαλψζεηο - ζπιινγηθφηεηεο



Σν Δπξσπατθφ Λφκπη Γπλαηθψλ (European Women‟s Lobby), πνπ

πεξηιακβάλεη γπλαηθείεο νξγαλψζεηο απφ φιεο ηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. ΢πκκεηέρνπλ ζ‟ απηφ πεξίπνπ 6000 νξγαλψζεηο κε θαηαζηαηηθφ ή θάπνηαο κνξθήο ηππηθή ππφζηαζε. 

΢ηελ Διιάδα ην Δπξσπατθφ Λφκπη Γπλαηθψλ πεξηιακβάλεη πεξίπνπ

40

νξγαλψζεηο, αιιά έρεη ειάρηζηε παξνπζία πιένλ είηε ζην δεκφζην ρψξν είηε ζηνπο ζεζκνχο. Ζ Παγθφζκηα Πνξεία Γπλαηθψλ, δηεζλέο δίθηπν πνπ πεξηιακβάλεη πεξίπνπ 6000 νξγαλψζεηο, κε έκθαζε ζηε βία θαηά ησλ γπλαηθψλ θαη ζηε θηψρεηα ησλ γπλαηθψλ θαη βαζηθφ κνηίβν ηνλ αγψλα ησλ γπλαηθψλ ελάληηα ζηνλ θαπηηαιηζκφ θαη ηελ παηξηαξρία. 

΢ηελ Διιάδα ε ΠΠΓ ζπγθξνηήζεθε κε κεγάιε αηζηνδνμία ην 2000,

θαη

νξγάλσζε ηε ζπκκεηνρή ζηηο δηεζλείο εθζηξαηείεο.

Σν 2000,

ζηελ Παγθφζκηα

Πνξεία, κε ζηφρν ηε δηαδήισζε ζηηο Βξπμέιιεο πνπ είρε ηειηθά πεξίπνπ 35.000 γπλαίθεο απ‟ φιε ηελ Δπξψπε, θαη ζηε Νέα Τφξθε, κπξνζηά απφ ηνλ ΟΖΔ, κε 15.000 γπλαίθεο απ‟ φιν ηνλ θφζκν. 

Σν Δπξσπατθφ Φφξνπκ Αξηζηεξψλ Φεκηληζηξηψλ έδξαζε ζηελ Δπξψπε απφ

ην 1988 έσο ην 2002, κε νξγαλψζεηο ζε πνιιέο ρψξεο θαη εηήζηα ζπλέδξηα κέρξη ην 1996. Δίρε άπνςε θαη έθαλε πνιηηηθή γηα ηε κεηαλάζηεπζε, ηελ πνιπεζληθή θαη πνιππνιηηηζκηθή θνηλσλία, ηελ αξηζηεξά, ηελ εξγαζία θαη ηε βία. Τπνζηήξημε ηηο πνζνζηψζεηο ζηελ εθινγηθή δηαδηθαζία αιιά θαη ζηνπο ζεζκνχο ηνπ θηλήκαηνο. 

΢ηελ Διιάδα ζπγθξνηήζεθε δπλακηθή νκάδα κε πνιιέο δξαζηεξηφηεηεο απφ

ην 1992. Δμέδσζε δχν βηβιία θαη πνιιέο αλαθνηλψζεηο κέρξη ην 2002. Μπνξεί λα εθηηκεζεί φηη ε νξκεηηθή άλνδνο ηεο Παγθφζκηαο Πνξείαο δηεζλψο θαη ζηελ Δπξψπε, απνξξφθεζε ηε δπλακηθή θαη ηα ζηειέρε ηνπ ΔΦΑΦ. 

Γίθηπα κεηαλαζηξηψλ ζε επξσπατθφ επίπεδν, πνπ θάλνπλ επεμεξγαζίεο θαη

ππνβάιινπλ αηηήκαηα ζε ζεζκηθνχο θαη θηλεκαηηθνχο θνξείο, παξεπξίζθνληαη ζηα θνηλσληθά θφξα θαη θηλεηνπνηνχληαη γηα ηα αηηήκαηά ηνπο. 

Γίθηπα κνπζνπικάλσλ γπλαηθψλ ή θεκηληζηξηψλ, κε ζηφρν ηελ ππεξάζπηζε

ησλ πνιηηηζκηθψλ δηθαησκάησλ ηνπο ζηελ Δπξψπε (θαη ζηνλ θφζκν), ηνλ αγψλα ελαληίνλ ηνπ ηκπεξηαιηζκνχ θαη ηνπ πνιηηηζκηθνχ ηκπεξηαιηζκνχ, ηελ εξκελεία ησλ ζξεζθεπηηθψλ θεηκέλσλ ηνπ Ηζιάκ θαη ηνλ αγψλα ελαληίνλ ηεο ηζιακνθνβίαο. 

Γίθηπα ρξηζηηαλψλ θεκηληζηξηψλ κε ζηφρν θπξίσο ηελ επαλεξκελεία ησλ

ηεξψλ θεηκέλσλ θαη ηελ ακθηζβήηεζε ηνπ δεπηεξεχνληνο ξφινπ ησλ γπλαηθψλ ζηε ρξηζηηαληθή ζξεζθεία. Αγσλίδνληαη γηα ίζα δηθαηψκαηα κέζα ζην πιαίζην ηεο εθθιεζίαο, ηελ ηεξνζχλε θ.ιπ. 

Τπάξρνπλ πνιιά κηθξφηεξα αιιά ζεκαληηθά δίθηπα ζηε ζεκεξηλή Δπξψπε

΢ηελ Διιάδα ζήκεξα, έρνπκε, ζε φιε ηε ρψξα: 

γπλαηθεία ηκήκαηα ησλ πνιηηηθψλ θνκκάησλ,



γπλαηθεία ηκήκαηα θάπνησλ ζπλδηθάησλ, νκνζπνλδηψλ, Γ΢ΔΔ απηφλνκεο

αιιά ειεγρφκελεο απφ θφκκαηα γπλαηθείεο νξγαλψζεηο κε ζηφρν ηνπο ηελ δηνρέηεπζε ηεο πνιηηηθήο ηνπ θφκκαηφο ηνπο ζηελ θνηλσλία ησλ γπλαηθψλ, 

απηφλνκεο θεκηληζηηθέο νξγαλψζεηο



απηφλνκεο γπλαηθείεο νξγαλψζεηο



δίθηπα γπλαηθψλ κε ζηφρνπο δξαζηεξηφηεηεο γπλαηθείσλ δηθαησκάησλ



Γπλαηθεία ηκήκαηα ΜΚΟ ή θνηλσληθψλ νξγαλψζεσλ, δηαθφξσλ εηδψλ



Μηα γπλαηθεία Οκάδα Απηνάκπλαο



νξγαλψζεηο θαη/ή δίθηπα κεηαλαζηξηψλ



νξγάλσζε (ηνπιάρηζηνλ κία) ηζηγγάλσλ γπλαηθψλ



αγξνηηθνχο ή αγξνηνπξηζηηθνχο ζπλεηαηξηζκνχο γπλαηθψλ (πεξίπνπ 500)

Κύξηεο δξαζηεξηόηεηεο: 

Ο αγψλαο ελαληίνλ ηεο βίαο θαηά ησλ γπλαηθψλ θαη ηνπ ηξάθηθηλγθ



Ο αγψλαο γηα ηελ ηζφηεηα ζηελ εξγαζία θαη ελαληίνλ ηεο ζεμνπαιηθήο

παξελφριεζεο 

Ο

αγψλαο

γηα

ηε

ζπκθηιίσζε

επαγγεικαηηθψλ

θαη

νηθνγελεηαθψλ

ππνρξεψζεσλ θαη γηα ηα δχν θχια 

Ο αγψλαο γηα ηζφηεηα ζηελ πνιηηηθή ζπκκεηνρή, κε ζεηηθέο δηαθξίζεηο θαη

πνζνζηψζεηο ζε επίζεκνπο θνξείο ηεο πνιηηείαο. 

Ο αγψλαο γηα ηελ αλαινγηθή εθπξνζψπεζε ησλ δχν θχισλ ζηηο εγεζίεο ησλ

ζπλδηθαιηζηηθψλ θαη πνιηηηθψλ νξγαλψζεσλ ή θηλεκάησλ. 

Ο αγψλαο ελαληίνλ ηνπ ζεμηζκνχ ζηα κίληηα



Ο αγψλαο γηα ηελ ηζφηεηα κεηαμχ ληφπησλ θαη κεηαλαζηξηψλ γπλαηθψλ



Ο αγψλαο ελαληίνλ ηεο θηψρηαο θαη ηεο αλεξγίαο ησλ γπλαηθψλ



Γηεζληζηηθή αιιειεγγχε

5.9 Ο θνηλσληθφο ξφινο ηεο γπλαίθαο κέζα απφ ηα κάηηα ηεο ινγνηερλίαο Πνιχ εχγισηηεο γηα ηνλ θνηλσληθφ ξφιν ηεο γπλαίθαο είλαη νη εηθφλεο ησλ γπλαηθψλ κέζα απφ ηα ινγνηερληθά θείκελα. Κη απηφ γηαηί ε ινγνηερλία, φπσο θαη θάζε άιιε κνξθή ηέρλεο, έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα καο παξνπζηάδεη κε έλαλ μεθάζαξν ηξφπν ηηο αληηιήςεηο ησλ δηαθφξσλ θνηλσληψλ γηα ην ξφιν ηεο γπλαίθαο. Δκείο επηιέμακε ινηπφλ έμη ινγνηερληθά θείκελα θαη ηηο αληίζηνηρεο εξσίδεο. Μέζα απφ ηηο ηζηνξίεο ησλ εξσίδσλ απηψλ πξνβάιινληαη ηα ζηεξεφηππα πνπ ε θάζε θνηλσλία έρεη γηα ην ξφιν ηεο γπλαίθαο. Ζ πξψηε καο εξσίδα είλαη ε γλσζηή ζε φινπο καο Πελειφπε ηεο Οδχζζεηαο ηνπ Oκήξνπ. Ζ νκεξηθή θνηλσλία είλαη ε θνηλσλία ησλ κπθελατθψλ θαη ησλ γεσκεηξηθψλ ρξφλσλ (1200-800 π. Υ. ). Ζ Πελειφπε απνηειεί βέβαηα πξφηππν γπλαίθαο γηα νιφθιεξε ηελ αξραηφηεηα θαη φρη κφλν. Μέζα απφ ηελ εηθφλα ηεο

Πελειφπεο πεξλάεη θαη ε αληίιεςε ηεο αξραηφηεηαο γηα ηε ζσζηή γπλαηθεία ζπκπεξηθνξά : ν κφλνο ηξφπνο γηα λα πεηχρεη θνηλσληθή αλαγλψξηζε ε γπλαίθα ηεο αξραηφηεηαο είλαη λα εθπιεξψζεη κε επηηπρία ην ξφιν ηεο πηζηήο ζπδχγνπ. Ζ γπλαίθα εθηφο ηνπ γάκνπ ζρεδφλ δελ ππάξρεη θνηλσληθά. Ζ Πελειφπε είλαη βαζίιηζζα επεηδή ν άληξαο ηεο είλαη βαζηιηάο. Γη‟ απηφ θαη φηαλ ζεσξείηαη λεθξφο ή εμαθαληζκέλνο είλαη απφιπηα απηνλφεην φηη πξέπεη λα αληηθαηαζηαζεί. Ζ Πελειφπε δειαδή δελ κπνξεί λα αζθήζεη θακία πνιηηηθή εμνπζία. Ο θφζκνο ινηπφλ ηεο νκεξηθήο Πελειφπεο είλαη ν πεξηνξηζκέλνο θφζκνο ηνπ ζπηηηνχ ηεο. Ζ Πελειφπε παξνπζηάδεηαη θιεηζκέλε ζηνλ γπλαηθσλίηε λα αζρνιείηαη κφλν κε ηηο νηθηαθέο ηεο αζρνιίεο. Σνλ ίδην θνηλσληθφ ξφιν επηβεβαηψλεη θαη ην αξλεηηθφ πξφηππν ηεο δεχηεξεο εξσίδαο καο ηεο Διέλεο. Ζ Διέλε θαηαδηθάδεηαη ζηα κάηηα ηεο θνηλσλίαο γηαηί ππήξμε άπηζηε ζχδπγνο. Λεηηνχξγεζε δειαδή εθηφο ησλ πιαηζίσλ ηνπ γάκνπ. Γη απηφ θαη ε απηζηία ηεο ζεσξήζεθε ε αηηία ηνπ ηξσηθνχ πνιέκνπ. Ο ΋κεξνο ζηελ Ηιηάδα αιιά θαη ν Δπξηπίδεο ζηηο Σξσάδεο ηελ παξνπζηάδνπλ εγσίζηξηα, ζθιεξή θαη ρεηξηζηηθή. Δληφο ησλ πιαηζίσλ ηεο παξάδνζεο πνπ ζέιεη ηε γπλαίθα πηζηή, αγλή θαη παξαδνζηαθή θηλείηαη θαη ε Αληηγφλε. Παξφιν πνπ θαίλεηαη λα αληηκάρεηαη ηνλ άλδξα Κξένληα, ε Αληηγφλε ην θάλεη απηφ γηα λα ππεξαζπηζηεί ηελ νηθνγέλεηά ηεο θαη ηνλ άγξαθν ζξεζθεπηηθφ λφκν. Ζ κνλαδηθή δειαδή πεξίπησζε πνπ κηα γπλαίθα κπνξεί λα αληηηαρζεί ζηελ αλδξηθή βνχιεζε είλαη γηα λα ππεξαζπηζηεί ηε ζξεζθεία θαη ηελ νηθνγέλεηά ηεο . Aπηά ηαηξηάδνπλ θαη κε ηηο ηζηνξηθέο καο γλψζεηο θαζψο είλαη ηζηνξηθά απνδεδεηγκέλν φηη ε γπλαίθα ζηελ αξραηφηεηα δελ δηέζεηε, ιφγσ ηνπ θχινπ ηεο, πνιηηηθφ θαη θνηλσληθφ ξφιν. Ζ γπλαίθα δηέζεηε κφλν ηδησηηθφ θαη ζξεζθεπηηθφ βίν. Δπηπιένλ ζηελ ηζηνξία ηεο Αληηγφλεο βιέπνπκε γηα πξψηε θνξά λα πξνβάιιεηαη ην ηδαληθφ ηνπ αγλνχ έξσηα πνπ αλαπηχζζεηαη αλάκεζα ζε δχν λένπο, ηελ Αληηγφλε θαη ηνλ Αίκνλα. Δίλαη έλαο άιινο ηξφπνο χπαξμεο ηεο γπλαίθαο: ν δξφκνο εδψ πεξλάεη κέζα απφ ηνλ έξσηα. Απηφο είλαη πνπ δίλεη λφεκα ζηελ χπαξμε ηεο λεαξήο Αληηγφλεο. Ζ Αξηάγλε ηνπ ΢ηξαηή Σζίξθα είλαη γπλαίθα ηνπ Γηνλχζε ΢αξίδε θαη δνπλ ζηελ Αίγππην εθεί ε Αξηάγλε ζπκάηαη έλα πεξηζηαηηθφ κε ηε θφξε ηεο ηελ Οπξαλία φπνπ θηλδχλεςε απφ κία αηκνξξαγία ζηε κχηε. Καζψο δελ βξήθε ηνλ ζχδπγφ ηεο ζηε δνπιεηά θψλαμε βνήζεηα θαη ηελ βνήζεζε έλαο Αηγχπηηνο γείηνλαο φπνπ έζσζε ην παηδί ηεο. Αθνχ ε πεξηπέηεηα ηνπ θνξηηζηνχ ηειείσζε αίζηα φηαλ άξρηζε λα δηεγείηαη

ζηνλ άληξα ηεο ην πεξηζηαηηθφ ην κφλν ηνπ ζρφιην ήηαλ πσο έλαο καχξνο άγγημε ην παηδί ηνπ. Ζ ζέζε ηεο Αξηάγλεο ζην ζπίηη, ην νπνίν ππνηίζεηαη φηη είλαη ην δηθφ ηεο πεδίν, είλαη πεξηνξηζκέλε. Δλψ ε άπνςή ηεο είλαη αληίζεηε κε απηή ηνπ άληξα ηεο δελ ηελ εθθξάδεη θαλεξά. Βιέπνπκε πσο ε γπλαίθα αξρίδεη λα ακθηζβεηεί θαη αξρίδεη λα απνθηά ηελ δηθή ηεο άπνςε. Παξφιν πνπ ε Αξηάγλε έθαλε θάηη γηα ην θαιφ ηεο νηθνγέλεηαο, έπξεπε λα αληηκεησπίζεη ηελ απαμίσζή ηνπ εθφζνλ ε πξάμε ήηαλ αληίζεηε κε ηα δηθά ηνπ πηζηεχσ. ΋κσο παξαηεξνχκε φηη γηα λα ζψζεη ην παηδί ηεο ε Αξηάγλε δελ ζθέθηεθε ηίπνηα, φηη δειαδή ζα είρε ζχγθξνπζε κε ηνλ άληξα ηεο. Σέινο βιέπνπκε φηη παξφιν πνπ ε θνηλσλία ζέιεη ηε γπλαίθα λα είλαη κφλν ζην ζπίηη, ε γλψκε ηεο δελ κεηξάεη γηα ηηο απνθάζεηο ηνπ ζπηηηνχ ή ηελ δηαπαηδαγψγεζε ησλ παηδηψλ, γηα φια ηζρχεη απηφ πνπ ζα πεη ν άληξαο. Έλα αθφκα είδνο γπλαίθαο είλαη ε Αξεηνχζα ηνπ Β. Κνξλάξνπ. Ζ Αξεηνχζα ήηαλ θφξε ηνπ ελφο βαζηιηά θαη εξσηεχηεθε έλαλ άληξα θαηψηεξεο θνηλσληθήο ηάμεο. Ο παηέξαο ηεο δελ ηνλ δέρεηαη γηα άληξα ηεο θαη έηζη ηνλ εμνξίδεη. Σφηε ν γάκνο ζηεξηδφηαλ ζηα νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά ζπκθέξνληα ησλ δχν νηθνγελεηψλ. Δπνκέλσο ε ξνκαληηθή αγάπε πνπ είρε ε Αξεηνχζα γηα ηνλ Δξσηφθξηην δελ ππήξρε πηζαλφηεηα λα αλαπηπρζεί. Ζ επηινγή ηνπ ζπληξφθνπ γηλφηαλ απφ ηνπο γνλείο θαη εηδηθά αλ ην παηδί ηνπο ήηαλ θφξε. Δπνκέλσο ε Αξεηνχζα ζε αληίζεζε κε ηηο γπλαίθεο εθείλεο ηεο επνρήο παξνπζηάδεηαη δπλακηθή, ηνικεξή, θαη απνθαζηζηηθή. Δίλαη κία λέα θνπέια πνπ πηζηεχεη ζηελ πξνζσπηθή ειεπζεξία θαη βνχιεζε. Γηεθδηθεί ην δηθαίσκα ζηηο πξνζσπηθέο επηινγέο. Δθφζνλ ε Aξεηνχζα αξλείηαη λα απνδερζεί ηε ζέζε ηνπ παηέξα ηεο γηα ηνλ γάκν εθείλνο ηεο θπιαθίδεη έσο φηνπ απνδερζεί ηε βνχιεζε ηνπ παηέξα. Παξαηεξνχκε πσο δελ είλαη κηα ζρέζε ηξπθεξφηεηαο θαη θξνληίδαο αλάκεζά ηνπο, αιιά κηα ζρέζε πνπ ν έλαο δηαηάδεη (παηέξαο) θαη ν άιινο πξέπεη λα ππαθνχζεη (Αξεηνχζα). Σε ζρέζε απηή ινηπφλ ε Αξεηνχζα ηελ αξλείηαη θαη ηελ απνξξίπηεη. Βιέπνπκε πσο ηφηε δελ είρε ζεκαζία αλ ε γπλαίθα ήηαλ ζχδπγνο ή θφξε έπξεπε λα ππαθνχεη ζηηο εληνιέο ηνπ άλδξα αλ θαη απηφο ήηαλ ζχδπγνο ή παηέξαο. Σέινο ε πνηήηξηα Κηθή Γεκνπιά αλαθέξεηαη ζε έλα πνίεκα ηεο ην ζεκείν αλαγλσξίζεσο φπνπ πεξηγξάθεη έλα άγαικα γπλαίθαο δεκέλν ζε έλα πάξθν. Ζ πνηήηξηα πηζηεχεη πσο παξά ηνπο ηφζνπο αγψλεο πνπ έρνπλ γίλεη γηα λα κελ ζηεξείηαη ε γπλαίθα ηελ ειεπζεξία ηεο ε γλψκε ηεο είλαη πσο παξφια απηά ε γπλαίθα ζπλερίδεη λα είλαη αηρκάισηε κηαο αλδξνθξαηνχκελεο θνηλσλίαο.

΢εκείν Αλαγλωξίζεωο Άγαικα γπλαίθαο κε δεκέλα ρέξηα ΋ινη ζε ιέλε θαηεπζείαλ άγαικα, εγψ ζε πξνζθσλψ γπλαίθα θαηεπζείαλ. ΢ηνιίδεηο θάπνην πάξθν. Απφ καθξηά εμαπαηάο. Θαξξεί θαλείο πσο έρεηο ειαθξά αλαθαζίζεη λα ζπκεζείο έλα σξαίν φλεηξν πνπ είδεο, πσο παίξλεηο θφξα λα ην δήζεηο. Απφ θνληά μεθαζαξίδεη ην φλεηξν: δεκέλα είλαη πηζζάγθσλα ηα ρέξηα ζνπ κ‟ έλα ζθνηλί καξκάξηλν θη ε ζηάζε ζνπ είλαη ε ζέιεζή ζνπ θάηη λα ζε βνεζήζεη λα μεθχγεηο ηελ αγσλία ηνπ αηρκαιψηνπ. Έηζη ζε παξαγγείιαλε ζην γιχπηε: αηρκάισηε. Γελ κπνξείο νχηε κηα βξνρή λα δπγίζεηο ζην ρέξη ζνπ, νχηε κηα ειαθξηά καξγαξίηα. Γεκέλα είλαη ηα ρέξηα ζνπ. Καη δελ είλ‟ ην κάξκαξν κφλν ν Άξγνο. Αλ θάηη πήγαηλε λ‟ αιιάμεη ζηελ πνξεία ησλ καξκάξσλ, αλ άξρηδαλ η‟ αγάικαηα αγψλεο γηα ειεπζεξίεο θαη ηζφηεηεο,

φπσο νη δνχινη, νη λεθξνί θαη ην αίζζεκά καο, εζχ ζα πνξεπφζνπλα κεο ζηελ θνζκνγνλία ησλ καξκάξσλ κε δεκέλα πάιη ηα ρέξηα, αηρκάισηε. ΋ινη ζε ιέλε θαηεπζείαλ άγαικα, εγψ ζε ιέσ γπλαίθα ακέζσο. ΋ρη γηαηί γπλαίθα ζε παξέδσζε ζην κάξκαξν ν γιχπηεο θη ππφζρνληαη νη γνθνί ζνπ επγνλία αγαικάησλ, θαιή ζνδεηά αθηλεζίαο. Γηα ηα δεκέλα ρέξηα ζνπ, πνπ έρεηο φζνπο πνιινχο αηψλεο ζε γλσξίδσ, ζε ιέσ γπλαίθα. ΢ε ιέσ γπλαίθα Γηαηί είζαη αηρκάισηε.

6. Δπίινγνο Τπάξρεη αδηακθηζβήηεηε πξφνδνο ηεο ζέζεο ηεο γπλαίθαο ζην πέξαζκα ησλ αηψλσλ. Ηδηαίηεξα έρεη αλαβαζκηζηεί ν ξφινο ηεο γπλαίθαο ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο αθνχ πνιιά δηθαηψκαηα ησλ γπλαηθψλ θεξδήζεθαλ απηήλ ηελ πεξίνδν. Χζηφζν ε εμάιεηςε ηνπ ζπλφινπ ησλ δηαθξίζεσλ θαη ε πιήξεο ηζφηεηα ησλ δχν θχισλ ζηελ πξάμε απνηειεί αθφκα δεηνχκελν. Οη ζχγρξνλεο θνηλσλίεο πξέπεη λα νινθιεξψζνπλ ηελ πξφνδν πνπ έρεη ζπληειεζηεί ψζηε λα κηιάκε γηα κηα πξαγκαηηθή ηζφηεηα ησλ δχν θχισλ.

7. Πεγέο 1. Βηθηπαίδεηα 2. Δγθπθινπαίδεηα Γνκή 3. feminist.net.tripod.com 4. www.ime.gr 5. ecopana.wordpress.com 6. lyk-agrou.ker.sch.gr 7. www.isotita.gr 8. www.kethi.gr 9. www.sideboom.com 10. www.hellasontheweb.org