Hippocampus nr. 286 (november/december 2021)

Explore like never before.

MULTIPLE DIVE ALGORITHMS

WIRELESS CONNECTIVITY

www.suunto.com

WIRELESS TANK PRESSURE

SUPERIOR VIEWING

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 286 – nov./dec. 2021

SUUNTO EON STEEL BLACK - NEW

Dieptebeperking Geslaagden Zeestage Examen Duiker-Hulpverlener

HYDROS PRO

HYDROS X

“PAST ZICH AAN HET LICHAAM AAN SUPERCOMFORTABEL.” —PAUL, OCEAAN CINEMATOGRAAF

60M

WATERPROOF

BESTE KOOP

• Scherm voor en achter • Aluminium behuizing

• Richtgetal 22 • Handmatig instelbaar • Leverbaar in wit & zwart

Miami, FL

Jupiter, FL

• Perfecte stabilisatie

€ 289,-

€ 299,-

AOI Q1 ULTRA COMPACTE FLITSER IDEAAL VOOR COMPACT EN MIRRORLESS SUPERKRACHTIGE RICHTLAMPEN, TOTAAL 700 LUMEN

80M

NIEUW

WATERPROOF • Groot en helder beeld • Slechts 1230 gram • 3,5 + uur accuduur

€ 1568,-

WEEFINE WED-7

GROTE FULL HD 7” MONITOR GROOT DISPLAY IN EEN COMPACTE BEHUIZING

100M

SCUBAPRO.EU

250M

WATERPROOF

THOUSING GOPRO HERO 9 & 10 OPTIONEEL MET MACRO LENS EN FILTERSET ROBUUST EN SUPERBETROUWBAAR ONDERWATERHUIS

60M

WATERPROOF • Lichtgewicht ABS-PC • M16 accessoire poort • Dry lock systeem

€ 1695,-

IKELITE CANON R5

VOOR DE POPULAIRE CANON R5 OPTIONELE TTL CONVERTER EN VACUÜMPOMP

100M

WATERPROOF

WATERPROOF

• Ergonomische handvatten • Aluminium behuizing • Water alarm

• Perfecte ergonomie • Aluminium behuizing • Vacuüm systeem

€ 2830,-

ISOTTA Z6 II / Z7 II

VOOR DE GEAVANCEERDE NIKON Z6 II / Z7 II

€ 3541,-

NAUTICAM NA-A1

VOOR DE NIEUWE SONY A1

VAN DE

Het duikmagazine Hippocampus – kortweg Hippo genoemd – draagt de wetenschappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers, sportduikers, instructeurs, technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Maar ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: ..... 4

Regionieuws Gedenkteken aan Gorishoek (Fons Van Dijck - Fonzieduik)................... 18

Reportages Hoeveel vis zwemt er in de Noordzee? .... 6-8 Goed nieuws voor de zee ......................... 10-11 Het Vlaams Instituut voor de Zee breidt uit.................................................... 12-13 Het diepste zwembad ter wereld (Deep Dive Dubai) ................................. 14-17 Een nieuwe Vlaamse beroepsduikschool in Wallonië............................................... 20-21 Belgische mosselen......................................... 22 Duiken wanneer de grenzen gesloten zijn (steengroeven) ...................................... 23-33 Mariniers enteren schip Duik de Noordzee Schoon .................. 34-39 Koraal aan de cocktail (probiotica)...... 40-43 Saoedi-Arabië ............................................ 46-51 1e herkeuringsbedrijf in de wereld ....... 53-54 Leren ademen ........................................... 58-60 De terugkeer van de Beekparelmossel in de Waalse waterlopen ............................. 64-65

Nr. 286 november/december 2021

Van de redactie DOOR IVO MADDER 60 meter, zo diep is het nieuwe zwembad dat deze zomer haar deuren opende in Dubai.

Het is daarmee het diepste zwembad ter wereld.

60 meter, dat is ook de nieuwe dieptebeperking die NELOS invoert. Het volgt daarmee de algemeen aanvaarde veilige diepte voor het duiken met ademlucht. Je kan dus met een gerust hart 'Deep Dive Dubai' gaan verkennen en als je dan toch al aan die kant van de wereld bent, is een bezoek aan de ongerepte – gezonde – riffen van Saoedi-Arabië zeker de moeite waard. Al valt er aan de andere kant van onze eigen taalgrens ook nog heel wat te bewonderen. We doken allemaal wel eens in La Gombe, waar ook de eerste NELOS 'Freediving Cup' plaatsvond, maar wie heeft de Cessna in de Carrière de Flato al gezien? Eén van onze redactieleden ontdekte enkele unieke steengroeven en deelt ze graag met ons. Duik je liever in warmer water, dan is Porto Santo – een klein eilandje voor de kust van Madeira – waar Filip Staes een zilver medaille behaalde tijdens het WK CMAS onderwaterfotografie, misschien een optie? Laat je daar niet verrassen door de sterke stroming en neem zeker een secundair veiligheidsmiddel mee om je visibiliteit te vergroten in het geval je zou afdrijven.

nu al even aan jullie voor. Met 18 zijn ze, de nieuwbakken NELOS 2*Instructeurs en in de NELOS 3*Stage werd zelfs drie op drie gehaald. Dat alle kandidaten 3*I slagen, komt zelden voor. Tel daarbij de 128 nieuwe Duikers-Hulpverleners en je merkt dat het najaar zeer vruchtbaar was.

60 jaar, bijna zolang al is François Blom 3*Instructeur. Hoog tijd dus om hem, samen met de andere jubilarissen, in de bloemetjes te zetten.

En mocht deze editie van de Hippocampus je op ideeën brengen om op zoek te gaan naar goud in de Noordzee, hou er dan rekening mee dat er kapers op de kust zijn en laat je niet enteren!

Duik veilig!

Ivo Madder Coverfoto:

Atlantische

dansgarnaal

(Cinetor­

hynchus rigens), gefotografeerd tijdens het WK CMAS onderwaterfotografie 2021 in Porto Santo

In de volgende editie van de Hippocampus lees je hoe de kandidaten de Zeestage hebben beleefd, maar we stellen de geslaagden

Regionale info www.avos.be www.bravos-vzw.be www.limos-vzw.be www.ovos.be

(Madeira). Camera: Canon EOS SD Mark IV, ISO 200, 1/200 sec. bij f/25. Lens: EF100 mm f/2,8L Macro IS USM. Foto: Danny Van Belle.

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/documentencentrum.

Vaste rubrieken

www.wevos.be

Duikspinsels: Leuke ontmoetingen .............. 5 Persbericht: boot Düsseldorf ....................... 19 Persbericht: Vakantiesalon Brussel .......... 45 Hippoëzie (Water)............................................ 55 Close-up (Shinji Bauters)........................ 56-57 Fijne feestdagen ............................................. 60 Wist je dat? Er zit goud in zeewater...... 62-63 Retro-Hippo....................................................... 66 BEFOS-FEBRAS................................................ 95 NELOS-boetiek.................................................. 96 NELOS-katern/Hippo-colofon.......................97 Lopende agenda............................................... 98

Correcties, tips en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken, -dossiers of -documenten stuur je naar het e-mailadres: cursus@nelos.be. De andere e-mailadressen waarin PPT, documenten of instructormanual staat zijn niet meer in gebruik.

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010.

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Call Center: +32 3 253 69 16.

Hippocampus nov./dec. 2021

3

Inhoudstafel Bondsnieuws

College der 3*Instructeurs

68

Eindelijke een fysieke vergadering waar ook de jubilarissen gevierd werden.

Op weg naar goud

74

Het nieuwe subsidieproject voor jeugd tot 18 jarigen heet: ‘Op weg naar goud’.

WK CMAS OW-foto & -video

83

Verslag van het CMAS wereldkampioenschap onderwater­ foto- en videografie.

Geslaagden Zeestage 2021

70

De nieuwe 2* en 3*Instructeurs van NELOS en LIFRAS.

Examen Duiker-Hulpverlener

76

Verslag van het examen theorie en praktijk Duiker-Hulpverlener 2021 in Oostende.

Vermist op zee ...

88

Aanbevelingen voor het duiken in de Noordzee en vergelijkbare Atlantische wateren.

Start 2 Coach

72

De 'Module 1' wordt omgedoopt tot de module 'Start 2 Coach'.

Examenvragen DHV 2021

78

De examenvragen en de antwoorden, met aansluitend de nieuwe Duiker-Hulpverleners.

Maximale duikdiepte

92

Nieuwe inzichten over duiken met ademlucht en een aangepaste max. duikdiepte.

Controleer regelmatig de pagina www.nelos.be/corona op onze NELOS-website voor aanpassingen van de richtlijnen met betrekking tot het duiken tijdens de coronacrisis. Als gevolg van aanpassingen opgelegd door het Overlegcomité, de Geneeskundige Commissie NELOS of het NELOS-Duikonderricht kunnen de richtlijnen steeds veranderen.

4

Hippocampus nov./dec. 2021

Duikspinsels

Foto: Ralf van Hal & Marcel de Vries.

Een walrus gespot op een zandbank bij Schiermonnikoog.

Leuke ontmoetingen Dolfijnen en bultrugwalvissen herontdekken de Noordzee en nu is er ook een walrus gespot aan de Nederlandse Waddeneilanden. Eén van deze dwaalgasten tegenkomen, lijkt me toch een unieke belevenis.

I

de verte of een kopje in te branding te zien rusten is immers niet altijd een dier in nood. opduiken. Zeehondjes lijken het heel leuk te Ik loop dus altijd in een grote boog om die vinden om verstoppertje te spelen. Waar ik beestjes heen en tracht hen vanop een afjarenlang geen enkele zeehond zag, heb ik stand gade te staan. Mocht daar nu plots er de afgelopen tijd verschillende mogen een walrus liggen, zou ik misschien ook wel ontmoeten. Rustende zeehonden zijn opeven anders piepen …  NATALIE DECROCK vallend vaker aanwezig op onze Vlaamse stranden en hun Advertentie aantal blijft toenemen. Helaas zijn ze ondertussen voor GET WET veel toeristen een maritiem welkome attracties, waarbij er niet altijd evenveel respect is voor deze dieren.

Gelukkig staan de vrijwilligers van het 'North Seal Team' dan paraat om hen te beschermen en de nieuwsgierige kijkers te sensibiliVanaf november staan de seren. Zij doen fannieuwe data voor 2022 op de website. tastisch werk! Een Raadpleeg ook de data van de andere trainingsdata op: zeehond die in het zonnetje ligt uit te

Clubuitje of teambuilding?

www.getwet.nl

Foto: Laura Conijn.

k heb het geluk dicht bij zee te wonen.

In de zomer kan ik dat, gezien de drukte, niet altijd evenveel waarderen, maar tijdens de andere seizoenen geniet ik er des te meer van. Uitwaaien op het strand is voor mij de ideale manier om mijn hoofd leeg te maken. In volle lockdown lag het strand net in de perimeter waarbinnen wij ons mochten verplaatsen. Vermits er verder weinig opties waren, was ik daar dan ook heel vaak te vinden. Wandelen op een strand waar in de verste verte niemand te zien was en dat ik regelmatig voor mij alleen had, zalig!

Nu ja, helemaal alleen kan je het niet echt noemen. De meeuwen en andere vogels waren gelukkig niet opgehokt en altijd talrijk aanwezig. Ze lieten zich dan ook massaal horen. Het strand leek daarnaast af en toe een hindernissenparcours, waarbij je je best moest doen om alle kwallen te ontwijken en uit de 'kelletjes' (nvdr: de stroken waarin het zand wat lager is dan in het omliggende gebied en waar ook bij laag water nog water blijft staan) kwam hier en daar een krabbetje tevoorschijn. Nog leuker was het om rugvinnetjes te spotten, tuimelend in

De walrus ligt te rusten bij de havendam van Terschelling.

Kwaliteit in maritieme praktijktrainingen en wrakduiken Hippocampus nov./dec. 2021

5

Reportage

Overzicht van het achterdek van het onderzoekschip BELGICA met rechts de opstelling van de tonnen met schol voor het eDNA onderzoek.

Foto: Felien Festjens.

Milieu

Hoeveel vis zwemt er in de Noordzee?

Op deze vraag kan je moeilijk een exact antwoord geven. Het is wél mogelijk om aan de hand van wetenschappelijke methodes inzicht te krijgen over hoe het gesteld is met het visbestand in onze Noordzee.

6

Hippocampus nov./dec. 2021

W

e vroegen aan Camille Daniëls hoe dit precies in zijn werk gaat.

Camille is lid van duikclub Am­ phora en studeerde net af als marien bioloog aan de Universiteit Gent. Als voorbereiding op haar masterthesis verbleef ze enkele maanden in Oostende om aan het ILVO onderzoek te doen naar de populatie van de schol.

Niskinfles Een 'Niskinfles' of 'Niskin Water Sampler' is een plastic cilinder met stoppers aan elk uiteinde om de fles volledig af te sluiten. Dit apparaat wordt gebruikt om op een gewenste diepte watermonsters te nemen zonder gevaar voor vermenging met water uit andere diepten. Het water dat door 'Niskinflessen' wordt verzameld, kan worden gebruikt voor het bestuderen van plankton of het meten van de fysieke kenmerken van de zee. 'Niskinflessen' worden vaak ofwel opgesteld in een reeks afzonderlijke flessen of in een carrousel van zes flessen, samen met een CTD-instrument (geleidbaarheid, temperatuur en drukinstrument). De 'Niskinfles' werd in 1966 gepatenteerd door Shale Niskin en was een verbeterde versie van de 'Nansenfles' die in 1894 door Fridtjof Nansen ontworpen werd.

In haar onderzoek zocht Camille naar eDNA (environmental DNA – DNA dat voorkomt in een bepaald milieu).

Elk individu geeft DNA af in zijn omgeving, vissen ook dus. Vanop het oceanografisch onderzoeksschip RV Belgica werden zeewaterstalen uit de Noordzee gehaald en verzameld in 'Niskinflessen'.

De stalen werden gefilterd en uit het extract werd door middel van een aantal formules de hoeveelheid eDNA uitgerekend. Dat was één deel van het onderzoek.

Foto: Felien Festjens.

Foto: Felien Festjens.

Het ILVO (Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek) is een Vlaamse wetenschappelijke instelling waar multidisciplinair onderzoek in de land- en tuinbouw en visserij verricht wordt. In het marien luik van ILVO gebeurt onder meer onderzoek naar vispopulaties, visserijtechniek, aquacultuur en impact van menselijk handelen op het marien milieu. ILVO helpt twee strategische beleidsdoelen te realiseren: een bedachtzame groei voor de duurzame exploitatie van mariene rijkdommen en de bewaking en het herstel van gezonde evenwichten in de mariene ecologie.

Ook worden er zomerstages voor studenten georganiseerd.

Opstelling van de tonnen met schol met ervoor de flessen voor het nemen van stalen.

Camille Daniëls.

Experimenten en collectie van wetenschappelijke data zijn mogelijk via de aanwezige

DNA Desoxyribonucleïnezuur, afgekort als DNA (Engels: Deoxyribonucleic acid), is een biochemisch macromolecuul dat fungeert als belangrijkste drager van erfelijke informatie in alle bekende organismen.

droge en 'natte' labs, het technisch atelier (o.a. een nettenzaal), infrastructuur voor zoutwater aquacultuur en via zeegaande observaties. Samenwerking met reders en uiteraard met VLIZ en andere (inter)nationale mariene onderzoeksgroepen is structureel.

De mariene ILVO-onderzoekers beschikken vanaf 2021 over een nieuw, met VLIZ gedeeld onderzoeksgebouw, namelijk de InnovOcean campus in Oostende. Het ILVO werkt met vaste medewerkers, docoraatsstudenten, bachelor- en masterstudenten.

Een ander deel van het onderzoek gebeurde in een aquariumopstelling. In verscheidene tanks werden verschillende hoeveelheden gevangen vis (1, 2, 4, 6, 8, 10, …) geplaatst. In dit geval de schol, ook wel pladijs genoemd.

Het doel was om te bekijken in welke mate de hoeveelheid DNA overeenstemde met het aantal vissen in de tanks en om vast te stellen of er inderdaad een link is tussen de hoeveelheid gevonden eDNA en het aantal vissen in de tanks. Zo zou het mogelijk zijn om het visbestand op een bepaalde locatie Hippocampus nov./dec. 2021

7

Reportage Milieu

Foto: Felien Festjens.

te stellen hoe het gesteld is met het visbestand in de Noordzee, dit om overbevissing te voorkomen.

dene vispopulaties in de Noordzee nauwkeuriger te bepalen.  MARIJKE VAN CAUWENBERGHE

Op weg naar de eerste tonnen om waterstalen te nemen. Dit werd altijd met twee personen gedaan, een die de flessen aangaf en tonnen opende/sloot en één die de stalen nam.

Foto: Felien Festjens.

Het onderzoek van Camille geeft geen antwoord op de vraag hoeveel vis er in de Noordzee aanwezig is. Het is echter haar overtuiging dat het onderzoek naar eDNA een veelbelovende en duurzame manier is om de grootte en de locatie van de verschei-

te bepalen. De huidige methode om het visbestand te bepalen, gebeurt door het vangen van vis met een boomkor. De foutmarge bij deze methode is echter groot. Bovendien richten deze sleepnetten ook schade aan het milieu en de habitat van de vissen aan.

Het bepalen van het visbestand met eDNA zou een interessante en milieuvriendelijke aanvulling kunnen zijn voor het meer exact bepalen van de visbestanden.

Tijdens het nemen van stalen moest er opgelet worden om contaminatie zoveel mogelijk te vermijden.

Hier worden flessen aangereikt met verse handschoenen om daarna een staal te nemen.

Foto: Sara Maes.

Het begrip 'tijd' is bovendien een belangrijke factor in het eDNA-onderzoek. Aangezien de hoeveelheid eDNA heel tijdsgebonden is, kan men vrij nauwkeurig meten of een bepaalde soort recent op een bepaalde locatie aanwezig was. De onderzoeksmethode met eDNA is relatief nieuw en wordt slechts sinds een tiental jaar gebruikt, vooral in stilstaand water. In een meer dynamisch milieu, zoals de Noordzee wordt de methode nog weinig gebruikt, al zijn de voorlopige onderzoeksresultaten veelbelovend.

Het INBO (Instituut voor Natuur- en Bos­ onderzoek) gebruikt al langer de techniek van eDNA voor onderzoek naar invasieve soorten in plassen, meertjes en beken, zoals onder andere de stierkikker. Dat was een grote hulp in de praktisch aanpak van het onderzoek naar eDNA in de Noordzee. Zo moeten de staalnames onder strikt hygiënische omstandigheden genomen worden om te vermijden dat het staal gecontamineerd wordt en achteraf waardeloos blijkt.

In het onderzoek waar Camille aan deelnam, werd gekeken naar de Europese schol, een belangrijke commerciële soort. Ook wijting en tong zullen in latere onderzoeken aan bod komen. Het is van groot economisch belang zo precies mogelijk vast

8

Hippocampus nov./dec. 2021

Het eDNA-laboratorium waar het DNA uit de gefilterde stalen werd gehaald. Links: Sam Desmet - rechts: Camille Daniëls.

Reportage

Foto: Katalinks - shutterstock.

Milieu

Goed nieuws voor

de zee

De oceanen worden overbevist. De habitats van de zeedieren worden verwoest, terwijl de zeeën warmer, zuurder, vuiler en zuurstofarmer worden. Hoe gek het ook klinkt, volgens een onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift Nature, is er nog hoop – hoop voor de zee.

W

e hebben het allemaal al duizend keer gelezen, maar deze nieuwe studie werpt een ander licht op de zaak. Ze bevat een kaart waarop specifieke gebieden in de oceanen zijn geïdentificeerd. Die zouden, als ze voldoende worden beschermd, bijdragen aan een natuurlijke oplossing voor: klimaatverandering, bescherming van bedreigde zeediersoorten, overvloedig visaanbod voor

10

Hippocampus nov./dec. 2021

consumptie en biodiversiteit. Het visverbod in deze regio's zou bijna 80% van de mariene soorten beschermen en de visvangsten met meer dan 8 miljoen ton verhogen. De zeebodem ongemoeid laten en dus geen visserij met sleepnetten – een destructieve visserijpraktijk – toelaten, zou eveneens voorkomen dat meer dan een miljard ton koolstofdioxide vrijkomt.

Het is trouwens ook de eerste studie die vol-

ledige CO2-uitstoot van de sleepnetvisserij kwantificeert.

identificatie In dit onderzoek is er een nieuwe manier gevonden om de plaatsen te identificeren die – indien beschermd – de voedselproductie zullen stimuleren en het zeeleven en de ecosystemen zullen beschermen, terwijl de CO2-uitstoot wordt verminderd.

Om de prioritaire gebieden te identificeren, analyseerden onderzoekers de onbeschermde oceaanwateren. Daarbij concentreerden ze zich op de mate waarin ze worden bedreigd door menselijke activiteiten. Vervolgens ontwikkelden ze een algoritme om te bepalen waar bescherming de grootste voordelen zou opleveren voor de drie complementaire doelen van biodiversiteitsbescherming, productie van zeevruchten en klimaatmitigatie (manieren om de opwarming te beperken).

beschermingsgebieden Het instellen van beschermde mariene gebieden met strikte regelgeving op die plaatsen, zou meer dan 80% van het verspreidingsgebied van bedreigde soorten beschermen, tegen een huidige dekking van minder dan 2%. Naast de zones die vrij dicht bij de kust liggen, zijn er nog aanvullende beschermingsdoelen die zich bevinden in volle zee, waar internationaal recht van toepassing is. Die omvatten de Mid-Atlantische Rug (een enorm onderwatergebergte), het Mascarene-plateau in de Indische Oceaan, de Nazca Ridge voor de westkust van Zuid-Amerika en de South­west Indian Ridge, tussen Afrika en Antarctica.

Een opmerkelijke prioriteit voor natuurbehoud is Antarctica zelf, dat momenteel weinig bescherming heeft, maar naar verwachting in de nabije toekomst veel kwetsbare soorten zal huisvesten als gevolg van de klimaatverandering.

doelstelling 30/30 De analyse ondersteunt echter de bewering dat 30% de minimale hoeveelheid oceaan is die de wereld moet beschermen

om de mensheid meerdere voordelen te bieden. Er is dus niet één beste oplossing om het leven in zee te redden en deze andere voordelen te verkrijgen. De oplossing hangt af van waar de samenleving of een bepaald land om geeft. De studie biedt een nieuwe manier om deze voorkeuren te integreren en effectieve natuurbeschermingsstrategieën te vinden.

Het is duidelijk dat de mensheid en de economie zullen kunnen profiteren van een gezondere oceaan. Het doel is om tegen 2030 30% van de oceaan (nu slechts 7%) te beschermen. Het rapport volgt de toezeggingen van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Canada, de Europese Commissie en anderen om dit doel op nationale en mondiale schaal te bereiken.

herstel Uit de studie blijkt dat verstandig geplaatste mariene beschermde gebieden (MPA's) die de visserij verbieden, de productie van vis juist zouden stimuleren in een tijd waarin het aanbod van vis slinkt en de vraag toeneemt. Door dit te doen, weerlegt de studie een lang gekoesterde opvatting dat de bescherming van de oceaan de visserij schaadt. In plaats daarvan opent het nieuwe kansen om de industrie nieuw leven in te blazen, net zoals ze lijdt onder een recessie als gevolg van overbevissing en de gevolgen van de opwarming van de aarde.

Het is simpel. Wanneer overbevissing en andere schadelijke activiteiten stoppen, keert het zeeleven terug. Nadat bescherming is ingesteld, neemt de diversiteit en de overvloed aan zeeleven in de loop van de tijd toe, met meetbaar herstel binnen de

reservaten in slechts drie jaar. Doelsoorten en grote roofdieren komen terug en hele ecosystemen worden binnen MPA's hersteld.

oceaanbodem ongemoeid De oceaanbodem is 's werelds grootste koolstofopslagplaats. De onderzoekers ontdekten dat de hoeveelheid CO2 die door de sleepnetpraktijk in de oceaan vrijkomt, groter is dan de jaarlijkse koolstofemissies van de meeste landen, zelfs groter dan de emissies van de wereldwijde luchtvaart.

Uit de studie blijkt dat landen met grote nationale wateren en grote industriële sleepnetvisserij het grootste potentieel hebben om bij te dragen aan de beperking van de klimaatverandering door middel van bescherming van koolstofvoorraden.

onderbelicht De reeks bevindingen van de studie helpt om een leemte te dichten in onze kennis over de effecten van het behoud van de oceaan, die tot nu toe onderbelicht was ten opzichte van het behoud op het land.

Als we de drie meest urgente uitdagingen van onze eeuw willen oplossen – verlies van biodiversiteit, klimaatverandering en voedseltekorten – en dat allemaal tegelijkertijd, moeten we onze oceanen die 70% van de aarde bedekken, beschermen.

Na verloop van tijd kunnen de oceanen zichzelf genezen en weer diensten aan de mensheid verlenen.

CHRISJE DEMUYNCK BRON: NATURE, FUTURITY.ORG

Advertentie

Hippocampus nov./dec. 2021

11

Afbeelding: VLIZ.

Reportage Milieu

Het nieuwe gebouw zal in 2022 zowel het VLIZ als het ILVO huisvesten.

Het Vlaams Instituut voor de Zee breidt uit Op 17 september 2021 vond

Het toekomstige Marien Station Oostende.

in Oostende de vijfde ledendag van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) plaats. De aanwezigen brachten een bezoek aan de nieuwe campus in opbouw op de Oosteroever in

Afbeelding: VLIZ.

Oostende.

H

et VLIZ ontstond in 1999 dankzij de steun van de Vlaamse Regering, de Provincie West-Vlaanderen en het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen. Het instituut bouwt via lidmaatschap een gemeenschap van mensen uit met een passie voor de zee(wetenschappen). Het ondersteunt en voert marien onderzoek uit en werkt samen met nationale en internationale instellingen.

Bij het ontstaan telde het VLIZ 12 medewerkers en dat aantal is onderetussen gegroeid tot 134. De activiteiten worden op dit ogenblik uitgevoerd op twee locaties: het Marien Station Oostende (MSO) aan de Slipwaykaai en de InnovOcean Site aan de Wandelaarskaai.

het Marien Station Oostende (MSO) Het Mariene Station Oostende (MSO) is een kustgebonden hub voor wetenschappers.

Het omvat multifunctionele laboratoria,

12

Hippocampus nov./dec. 2021

biedt opslagplaats voor wetenschappelijk materiaal en heeft ruimte voor publieksactiviteiten. In 2021 is aan de bouw van een uitbreiding, Ocean Innovation Space (OIS) genaamd, begonnen. Een zeewaterleiding die in juni werd geïnstalleerd, voorziet de laboratoria van vers zeewater.

Het IOS omvat onder meer de nieuwe mariene roboticaloods, verschillende laboratoria, nieuwe kantoren en een groot terras op de bovenste verdieping. In een tweede fase zullen verschillende opslagplaatsen en een mariene roboticatestfaciliteit worden toegevoegd. Een oude WO II-bunker op de site zal ingericht worden als een biodatabank en een digitale belevingsruimte. Na de renovatie zal de gehele omgeving eruitzien als een klein visserijdorp, zodat het maritieme verleden bewaard blijft.

InnovOcean Campus Op een boogscheut van het MSO komt het nieuwe IOC. Het gebouw dat InnovOcean Campus werd genoemd, zal zonder meer het VLIZ en het ILVO (het Instituut voor Landbouw, visserij- en voedingsonderzoek) huisvesten. Dat gebouw omvat kantoren, seminarie- en vergaderinfrastructuur, ontvangst- en cateringruimten, een bibliotheek, fysico-chemische laboratoria, laboratoria voor aquacultuur en atelierruimtes en zal in september 2022 in gebruik genomen worden. De kostprijs bedraagt 17 miljoen euro en wordt volledig gedragen door de Vlaamse overheid. Voor cijferliefhebbers: er lopen 160 km elektrische kabels in het gebouw en de buitenmuren zijn getooid met 1,3 miljoen blauwe tegels die verwijzen naar

Foto: VLIZ (De Kievith).

Het VLIZ beschikt over een zevenkoppig wetenschappelijk duikteam, aangevuld met een vijftal vrijwilligers. Het wetenschappelijk duikteam opereert meestal vanaf de RV Simon Stevin, het kustonderzoeksschip van het VLIZ. De werkzaamheden die het duikteam uitvoert variëren van staalnames (sediment, water, epifauna, …), over het plaatsen van apparatuur (akoestische ontvangers, hydrofonen, ...), tot het uitvoeren van observaties en het vergaren van onderwaterbeelden. Het lokaliseren en bergen van verloren (wetenschappelijke) apparatuur behoort eveneens tot het takenpakket.

Het wetenschappelijk duikteam is reeds ingezet voor verscheidene wetenschappelijke projecten, waaronder LifeWatch en SeArch.

In het kader van LifeWatch werden een aantal sensornetwerken uitgezet in het Belgisch deel van de Noordzee. Twee hiervan zijn het Akoestisch Ontvangersnetwerk voor Vissen en het Hydrofoonnetwerk voor Walvisachtigen. Voor beide netwerken worden hydrofonen uitgezet op strategische locaties.

Waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van navigatieboeien, maar waar die niet voorhanden zijn worden onderwaterstructuren, zoals scheepswrakken, gebruikt als basis.

De ontvangers worden dan door duikers op de onderwaterstructuren geplaatst.

Binnen het SeArch-project werd door de Hogere Zeevaartschool in Antwerpen in samenwerking met het Vlaams agentschap Onroerend Erfgoed een onderzoek opgestart naar de corrosie en het verval van stalen scheepswrakken. Wetenschappelijke duikers van Onroerend Erfgoed en het VLIZ deden in het kader hiervan plaatdiktemetingen op diverse wrakken in de Noordzee.

Het VLIZ zetelt ook in de 'Belgian Working Group on Scientific Diving', die zorgt voor de opleidingen van wetenschappelijke duikers volgens de richtlijnen van het 'European Marine Board Panel on Scientific Diving'.

 PATRICK SWINNEN

Het VLIZ beschikt over drie onderwaterrobots, waaronder deze Barabas. Hij kan net boven de zeebodem, op een vooraf gedefinieerd traject, varen om zo verschillende metingen uit te voeren.

Foto: VLIZ (Janne Wittoeck).

wetenschappelijk duikteam

Het VLIZ heeft een meetboei geïnstalleerd ter hoogte van het kunstmatig rif in het C-Power windpark. De boei meet continu de temperatuur, het zoutgehalte, de troebelheid, de stroming, de hoeveelheid opgeloste zuurstof, de zuurtegraad (pH) en de productiviteit van het zeewater.

Ze houdt tevens het gedrag en de verplaatstingspatronen van vissen bij en de eventuele aanwezigheid van tandwalvissen.

Foto: VLIZ (Nick Decombel.

de kleur van de zee en de blauwe economie.

Het wordt zonder twijfel de nieuwe ontmoetingsplaats voor de zeewetenschappen.

Foto: VLIZ (Bart De Smet).

Het huidige VLIZ-gebouw krijgt een nieuwe bestemming.

De zooSCAN van het VLIZ maakt digitale beelden van zoöplanktonmonsters en analyseert ze op een snelle en halfautomatische wijze. Doordat zoöplankton aan de basis staat van de voedselketen en de samenstelling van zoöplanktonsoorten soms gebruikt wordt om de ecologie van het water in te schatten, biedt de zooSCAN vooral een groot voordeel in het analyseren van grote monstersets.

Hippocampus nov./dec. 2021

13

Reportage

HET DIEPSTE ZWEMBAD TER WERELD In juli 2021 werd 'Deep Dive Dubai' geopend. Met een diepte van 60 meter mag het terecht de titel van het diepste zwembad ter wereld dragen.

I

n Dubai, een woestijnstad in de Verenigde Arabische Emiraten en de hoofdstad van het gelijknamige emiraat, is zowat alles mogelijk. Je kan er in het midden van de woestijn skiën op een indoorskipiste, voor skydivers is het de 'place to be' en voor de adrenalinejunkies is er de 'Xline Dubai Maria', een tokkelbaan met een lengte van 1 km. Hiermee is dat officieel de langste 'urban zipline' die door een stad heen gaat en waar je met twee personen tegelijk, hangend aan een kabel, binnen een aantal seconden van 0 naar maar liefst

14

Hippocampus nov./dec. 2021

80 km/h accelereert van zodra je vanaf het 170 meter hoge lanceerplatform onder een hoek van 16 graden naar beneden glijdt.

In Dubai hebben ze een reuzenrad dat groter is dan de London Eye en ook voor 's werelds grootste wolkenkrabber – Burj Khalifa – moet je daar zijn. Er zijn in deze hoofdstad nog wel meer wonderen. Zo kon je duiken in 'Ambassador Lagoon' in 'The Lost Chambers Atlantis', een immens groot aquarium met 65.000 waterdieren waaronder walvishaaien en manta's. Opmerkelijk is dat je vanaf nu

ook voor een spectaculaire duik terecht kan in Dubai. Niet zo zeer in de ondiepe, zanderige Perzische Golf, maar wel in het 60 meter diepe zwembad – gelegen in Nad Al Sheba, zo'n 15 minuten van 'downtown Dubai' en 25 minuten van 'Dubai International Airport'.

Saai is het zeker niet, want de makers van 'Deep Dive Dubai' besloten volledig 'out of the box' te denken. Talloze internationale ontwerpteams en professionele themabedrijven werkten hun creatieve ideeën uit.

Het eindresultaat mag er wezen.

Foto: Gerry Blaksley.

Duikplaats

Foto: Naim Chidiac.

Niet-duikers kunnen de duikers volgen vanaf het wateroppervlak of via de grote glazen ramen.

'Deep Dive Dubai' heeft de vorm van een oester, als eerbetoon aan de ouders van de huidige sjeiks – die zo'n 50 jaar geleden leefden. De bevolking was toen veelal actief in de handel, veeteelt, visserij en het winstgevende parelduiken.

Binnenin werd een surrealistische duikomgeving – verdeeld over drie verdiepingen – uitgewerkt in de vorm van een verzonken metropool, geheel intact met stadsmeubilair. Denk hierbij aan lantaarnpalen, telefooncellen, geldautomaten, vuilnisbakken, fietsen, reclameborden, winkelwagentjes en andere alledaagse infrastructuur en artefacten uit een moderne stad. Daarnaast is er ook een volledig gemeubeld appartement, met kamers vol kunstwerken, meubels en speelgoed, waar je in kan rondzwemmen.

Er is ook een werkplaats met auto's, motoren speelautomaten en een 'sjotterkas' (ki­ckertafel). Meerdere hydrofoons laten je genieten van muziek tijdens je duik of zorgen voor akoestische geluidseffecten. Het geavanceerd geluidssysteem kan ook gebruikt worden om duikers terug te roepen in geval van problemen.

Als dat alles nog niet genoeg is, bestaat de mogelijkheid er overdag een nachtduik te maken. Dankzij een ingenieus lichtsysteem kan men het licht regelen van daglicht naar pikkedonker en door de geluid- en lichteffecten worden ongekende zintuigelijke ervaringen gecreëerd.

Duikers moeten ouder zijn dan 10 jaar. Via www.deepdivedubai.com kan je een duik boeken. Een begeleide duik tot 30 meter kost 1.200 AED (278,98 euro). Vrijduiken kan vanaf 900 AED (209,18 euro). Beginners kunnen een 'Discover'-duikervaring boeken aan 1.500 AED (348,64 euro). Elke boeking

laat één toeschouwer gratis toe en je kan maximaal twee extra mensen meenemen, elk voor 100 AED (9,53 euro). Als je boekt voor een duik zijn de duikuitrusting, de gassen en een video van je duikbeleving inclusief. Duikers kunnen gebruikmaken van diverse soorten gassen: ademlucht, nitrox, trimix. Zo kan je bijv. duiken met een open circuit trimix en je decostops inkorten met een mengsel van 50% nitrox.

Niet-duikers kunnen de duikers in de eerste twee verdiepingen volgen vanaf het wateroppervlak of via de grote glazen ramen.

Vanuit het controlecentrum worden de dui-

Ook vanuit de kantine kan je de duikers gadeslaan.

Foto: Naim Chidiac.

surrealistische duikomgeving

Hippocampus nov./dec. 2021

15

Reportage

'Deep Dive Dubai' heeft de vorm van een oester, verwijzend naar het belang van het parelduiken zo'n 50 jaar geleden.

Foto: Tommaso Riva.

Duikplaats

kers continue in de gaten gehouden via 56 camera's die in 'Deep Dive Dubai' geïnstalleerd zijn.

Tafelvoetbal op diepte.

waterzuivering

Foto: Naim Chidiac.

In de woestijn moet je zuinig omspringen met water, zeker bij zo'n groot project als het diepste zwembad. Het zwembadwater wordt behandeld met één van de grootste en snelste filtersystemen die voorhanden is. Elke zes uur circuleert alle water, goed voor 147 miljoen liter, door het filtersysteem, waarbij stof, puin en organisch afval verwijderd wordt. Door middel van ionisatie en uv-licht worden ook bacteriën bestreden en wordt het water gedesinfecteerd. Na het bijsturen van de watertemperatuur naar 30°C komt het terug in het zwembad terecht.

Bijvullen van buitenaf is niet nodig, behalve om het volumeverlies door verdamping te compenseren.

Foto: Naim Chidiac.

meerplaatsherdrukkamer

16

Binnenin werd een surrealistische duikomgeving uitgewerkt in de vorm van een verzonken metropool, geheel intact met stadsmeubilair.

Hippocampus nov./dec. 2021

In de MENA-regio (de regio bestaande uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika) zijn er meerder decompressiekamers aanwezig, maar de grootste en modernste hyperbare afdeling bevindt zich in 'Deep Dive Dubai'.

De faciliteit is volledig geautomatiseerd met

Foto: Jesper Kjoller.

Ook op ondiepte is het leuk duiken.

besluit Met het 60 meter diepe 'Deep Dive Dubai' (www.deepdivedubai.com) heeft Dubai er zonder twijfel een extra wonderlijke, onovertroffen duikattractie bij. Misschien wel een idee om binnenkort eens een reis naar Dubai te plannen, want van 1 oktober 2021 tot 31 maart 2022 vindt er de Wereld Expo 2020 plaats. Een duikje in 'The Lost Chambers Atlantis', 'Deep Dive Dubai' of zelfs in de Perzische Golf zou je dan kunnen inplannen. Je kan die dan ook loggen in DIVES, want die duikplaatsen zijn er al in terug te vinden. 

IVO MADDER

Foto: deepdivedubai.com.

De unieke combinatie van een hyperbaar centrum naast een duikfaciliteit met een diepte van 60 meter opent vele mogelijkheden voor onderzoek op het gebied van duikfysiologie.

Ook een interessante locatie voor vrijduikers.

Door de geluid- en lichteffecten worden ongekende zintuiglijke ervaringen gecreëerd.

Foto: Naim Chidiac.

meerdere kamers, voorzien van comfortabele stoelen voor tien personen, entertainmentsystemen en een grote badkamercabine.

Hippocampus nov./dec. 2021

17

Regionieuws AVOS

Foto's (2): Hans Sterkendries.

Gedenkplaat aan Gorishoek

Ludo Faes, voorzitter van Antwerp Wet Wheels, gaf een inleidende speech.

Wie een duikje gaat doen aan de duikplaats Gorishoek 'De Punt', kan verrast worden. In augustus 2021 is er een gedenkplaat onthuld door de duikschool Antwerp Wet Wheels.

Z

oals elk jaar wordt er in augustus een 'Fonzieduik' georganiseerd door de Antwerpse Wet Wheels club, maar dit jaar was bijzonder. Het is namelijk exact 10 jaar geleden dat hun Duikschoolverantwoordelijke Fons Van Dijck overleed nabij Gorishoek in Tholen. Hij was één van de voortrekkers om mensen met een beperking de mogelijkheid te geven om te dui-

ken. Hij was ook een doorzetter om dit te doen slagen en de club wil zijn levenswerk in de kijker stellen. Met toestemming van de gemeente Tholen en in de aanwezigheid van vele leden en zijn vrouw Sonja is de gedenkplaat onthuld aan de trap waar de duikers te water te gaan.  CHRISJE DEMUYNCK

18

Hippocampus nov./dec. 2021

Foto: Chrisje Demuynck.

Groepsfoto van de leden van duikschool Antwerp Wet Wheels.

Persbericht

Nieuwe duiktoren op boot Düsseldorf 'boot Düsseldorf' is de traditionele start van elk nieuw seizoen voor alle watersportliefhebbers. De duiksport krijgt er al tientallen jaren speciale aandacht.

D

e volgende boot vindt plaats in Düsseldorf van 22 t.e.m. 30 januari 2022. De negendaagse beurs met 220.000 vierkante meter in 17 verschillende hallen zal de internationale markt huisvesten die een boeiend overzicht geeft van de watersport in de hele wereld. Er is hier voor elk wat wils. De focus ligt op boten en jachten, motoren en motortechnologie, uitrusting en accessoires, diensten, kano's, kajaks, kitesurfen, roeien, duiken, surfen, wakeboarden, windsurfen, SUP, vissen, maritieme kunst, jachthavens, watersportfaciliteiten, bestemming kust en charteren. Alle benodigde informatie is te vinden op de boot Düsseldorf-website (www.boot.com).

De noviteit voor 2022 is de nieuwe duiktoren, een echt wonder gemaakt van roestvrij staal en acrylglas. Door de bijzondere constructie met slanke stalen stutten en een groot glasoppervlak heeft de kijker rondom bijna een volledig zicht op wat er in het water gebeurt.

De duiktoren heeft een diameter van acht en een hoogte van vier meter. Met een inhoud van 200 kubieke meter is dat goed voor 200.000 liter water. Op 22 januari wordt hij officieel ingehuldigd.

Tijdens de beurs zijn er passende maatregelen op basis van de geldende coronaregelgeving van toepassing. De exposanten van de duikbranche bevinden zich in hal 11 en 12, vlak naast de toerismehallen 13 en 14. In

Hal 12 vind je de nodige info over het 60 m diepe 'Deep Dive Dubai'. Bij het 'Dive Center' kan je terecht voor duikinitiaties, demonstraties, materiaaltesten en iedere beursdag worden er interessante films over exotische duikbestemmingen getoond, interviews met internationale sterren uitgezonden en aan beginners waardevolle tips voor een proefduik gegeven. Extra aandacht wordt er geschonken aan het technisch duiken en de duidelijke opkomende trend van het vrijduiken. Dagelijks worden er gratis workshops gegeven met tips en tricks voor specifieke onderwaterfotografie en het gebruik van videocamera's en drones. Een bezoek aan de beurs loont zeker de moeite.  IVO MADDER

Advertentie

Mijn passie.

Juist nu.

Tickets uitsluitend online! Bestel ze nu op boot.com

#FOLLOWTHECALL Voor meer informatie: Fairwise bv Hubert Frère-Orbanlaan 213 – B-9000 Gent Tel. +32 (9)245 01 68 info@fairwise.be

Hippocampus nov./dec. 2021 boo2202_TA_ST_175x127_BE_NL.indd 1

19

21.10.21 16:41

Reportage Beroepsduikers

Foto: Boskalis Subsea Services.

Een nieuwe Vlaamse beroepsduikschool in Wallonië ZA

ZA

Een duiker die van zijn hobby zijn beroep wilde maken had tot voor kort de keuze om ofwel bij een duikbedrijf al doende het vak te leren, ofwel naar het buitenland te trekken voor een dure opleiding, want door omstandigheden waren er een paar jaar lang geen opleidingen meer in België. Een vreemde situatie voor een land dat prat gaat op zijn bedrijven in onderwaterbouwwerken. Recentelijk werd deze leemte echter ingevuld en momenteel bieden in Vlaanderen twee centra een opleiding tot beroepsduiker aan.

P

rofessionele duikers zijn onmisbaar in waterbouw, in de olie- en gaswinning, voor 'offshore' windmolenparken en voor de reparatie en het onderhoud van schepen. Ondanks de toename van het gebruik van ROV's ('Remotely Operated Vehicle', een onderwaterrobot die op afstand – meestal vanaf een boot of platform – kan worden bestuurd) blijft de duikindustrie nood hebben aan gespecialiseerde en ervaren beroepsduikers. Net zoals bij sportduiken is een kwaliteits-

20

Hippocampus nov./dec. 2021

volle duikschool de beste plaats voor een continue vorming van goede beroepsduikers. Het opzetten ervan vergt echter een grote investering in materiaal en kader, waardoor Vlaanderen - ondanks enkele pogingen - jaren verstoken was van een beroepsduikschool.

'DiveWise Training and Education Centre' is onder de leiding van beroepsduiker Bart Cassiers al jaren wereldwijd gekend voor zijn kwaliteitsvolle opleidingen in het onderwaterlassen. Binnenkort start het centrum met een nieuwe sessie van de opleiding tot beroepsduiker, maar nu gecentraliseerd op één locatie.

32

50

Een preview van van het in aanbouw zijnde opleidingscentrum in de 'Carrière de Rochefontaine', waar de praktische opleiding zal worden gegeven door het Vlaamse bedrijf DiveWise.

37

Deze opleiding is niet goedkoop, maar je krijgt waar voor je geld (een goede opleiding, je eigen droogpak met onderkledij, enz.). Na de intensieve cursus van 12 weken wordt samen met jou gezocht naar je eerste job, zodat je quasi onmiddellijk aan de slag kan gaan. Je investering betaalt zich op korte termijn terug als je bereid bent om als beroepsduiker 12 uur per dag te werken, waarbij je een kwart van de tijd effectief onder water verblijft.

Het geld kunnen neerleggen is echter geen garantie om aan de cursus te beginnen, want daarvoor moet je ook door de selectieproeven geraken. Na een medische screening word je niet alleen getest op fysieke en sociale vaardigheden, maar ook geïnformeerd over hoe het leven als beroepsduiker eruitziet. Sommigen hebben immers een romantisch beeld van dit beroep en het zou jammer zijn mocht je teleurgesteld voortijdig stoppen met de

opleiding of het beroep. Dit zou niet alleen nefast zijn voor jou, maar ook voor de opleiding en de duikindustrie. Hoewel een beetje duikervaring raadzaam is, moet je niet beschikken over een sportduikbrevet. Je leert duiken tijdens de cursus.

D

ste in

A TE

De on toe do ve rec pla sle Pe bin

do

bo

in

Foto: Trident bv.

Foto: Boskalis Subsea Services.

Doordat 'DiveWise-tec' al sinds 2012 hoogwaardige onderwaterlasopleidingen verzorgt, beschikt het centrum over 'state of the art' duik- en lesmateriaal om je optimaal voor te bereiden op zowel typische 'inshore' activiteiten als op het echte 'offshore' werk met warmwaterpakken. Daarbij wordt vanuit veiligheidsoverwegingen onmiddellijk gestart met 'surface supplied air' duiken en komt het vereiste scubaduiken met volgelaatsmasker en communicatie later aan bod. Het doel is het behalen van de wereldwijd erkende certificaten A3 (scuba-certificaat met volgelaatsmasker en

Meer info op: 'DiveWise-tec' http://divewise-tec.com.

NDC CI (Nederlands Duikcentrum Certificatie Instelling) www.ndcci.nl.

communicatie) en B4 ('surface supplied air' in een natte klok tot 50 m), uitgegeven door het NDC-CI (Nederlands Duikcentrum Certificatie Instelling). Deze certificatie, alsook het diploma en het certificaat onderwaterlassen – afgeleverd door een classificatiebureau (bv Loyds, DNV-GL, ABS, ...) – zijn in het inschrijvingsgeld inbegrepen.

Na een intensieve opleiding in een Ardense steengroeve (Carrière de Rochefontaine) ben je klaar voor je eindtest. De certificering door onafhankelijke organisaties is een bewijs dat de opleiding garant staat voor kwaliteit.

Mocht je er als sportduiker over nadenken om van je sport je beroep te maken, dan heb je vanaf nu de keuze tussen de opleiding aangeboden door de samenwerking tussen 'Sub Akvo Belgium' en 'Syntra AB' - met opleidingsduiken in het Zilvermeer en een paar duiken in Dongelberg - of de opleiding georganiseerd door 'DiveWise-tec' - met alle opleidingsduiken in een diepe steengroeve en het behalen van wereldwijd erkende certificaten en diploma's.  PATRICK VAN HOESERLANDE

Advertentie

Hippocampus nov./dec. 2021

21

Reportage Milieu

Tekening (2): Colruyt Group.

Belgische mosselen Als alles goed gaat, verwachten we tegen 2023 de eerste Belgische mosselen in de winkelrekken, afkomstig uit de eerste Belgische zeeboerderij in de Noordzee.

Na de zomer van 2021 begon de bouw van de eerste zeeboerderij in de Noordzee, net voor de kust van Nieuwpoort. Het is een initiatief van de Colruyt Group. In het begin zal het vooral een mosselboerderij zijn, maar binnen enkele jaren wordt het project uitgebreid naar een echte zeeboerderij, waar ook wieren en oesters gekweekt zullen worden. Het project steunt op de ervaring en kennis opgedaan tijdens veldproeven in de afgelopen jaren, want een mosselkweek in onze woelige Belgische Noordzee zet je niet zomaar op. Gewoon kopiëren van wat in het buitenland gebeurt, is geen optie.

Wij Belgen zijn zot van mosselen en dan is het toch jammer dat we voor een nationaal gerecht als mosselen met friet de schelpen uit de buurlanden moeten halen. We importeren er jaarlijks 26.500 ton van. Nederland is dé hoofdleverancier, gevolgd door Ierland, Spanje en Chili. Op volledige productiecapaciteit zou de Belgische zeeboerderij in het beste geval 2.500 ton moeten produceren. Dat is dus hooguit 10% van wat we jaarlijks verorberen in ons kleine landje.

Mosselboeren vertrekken bij de kweek altijd van hele jonge mosseltjes, het zogenaamde mosselzaad. Die halen ze op natuurlijke mosselbanken of winnen ze op speciaal daartoe ontwikkelde mosselzaadinvang­ installaties (vlottende koorden of netten in zee). Tijdens hun eerste levensweken drijven mossellarven immers rond in het water, nog zonder schelpje. Als de tijd rijp is, zetten de larven zich vast op eender welke harde ondergrond in zee.

De kweek van mosselen gebeurt zowel op palen in het getijdengebied (bijv. 'Bouchots' in Frankrijk), als in het open water van rustige zeearmen of fjorden. Dat laatste kan zowel in bodemcultuur in water van minder

22

Hippocampus nov./dec. 2021

dan 20 meter diep – zoals in Nederland – of in hangcultuur – zoals overal elders gedaan wordt.

Nederland is zowat het enige land waar men mosselen kweekt in bodemcultuur.

De kweker strooit de jonge mosseltjes, 'gevangen' via mosselzaadinvanginstallaties, uit op de zeebodem in speciaal daarvoor voorziene mosselpercelen in de Waddenzee, maar vooral in de Oosterschelde. Daar groeien ze in 10 tot 24 maanden tijd op tot verkoopbare grootte, zonder al te veel zorgen voor de kweker of een al te grote impact op de leefomgeving. Voedsel hoef je ze niet te geven, want het plankton filteren de mosselen zelf uit het water. Een regelmatige controle op aangroei of op zeesterren, die dan verwijderd worden met een soort stofzuiger, is wel nodig.

Spaanse mosselen worden dan weer hoofdzakelijk gekweekt op koorden, die zijn opgehangen aan vlotten in rustige zeearmen. In Ierland en Chili komt de productie voornamelijk van hangcultuur met lijnen die net onder het wateroppervlak drijvend worden gehouden. Hangcultuur aan touwen, bevestigd aan boeien, blijkt ook in de Belgische Noordzee de beste keuze. Maar dan wel in aangepaste vorm, want de Noordzee is een heel ruwe zee. De installatie moet dus bestand zijn tegen de sterke stromingen en golfwerking in het open water.

Net zoals een boer pacht betaalt voor de grond die hij bewerkt, moet de Colruyt Group betalen om het stukje zee voor Nieuwpoort te exploiteren. Om welk bedrag het gaat, is niet bekend. Het bedrijf is ook verplicht de monitoringskosten voor het project op zich te nemen. Zo zal de BMM, de Wetenschappelijke Dienst Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee, met het onderzoeksschip Belgica op gezette tijden tests doen om te zien wat de impact van de boerderij is op het milieu. Hierdoor rekent men dat er tot 2024 met verliezen gewerkt zal worden, zoals vermeld staat in de milieuvergunningsaanvraag.

De verwachting is dat de Belgische mossel zich vlot zal kunnen onderscheiden van mosselen die nu reeds op onze markt beschikbaar zijn. Zo neemt het marktklaar krijgen van mosselen in hangcultuur in het Belgische deel van de Noordzee slechts 18 maanden in beslag. En de vleeswaarden halen wel 40-45%. Ter vergelijking: de Zeeuwse mossel uit bodemcultuur heeft meestal maar een vleeswaarde van 30-35% en doet er twee jaar over om dat te bereiken. Ook de smaak en textuur van de Belgische mossel is anders dan van de Zeeuwse. Uitkijken geblazen dus om straks te proeven.  IVO MADDER

Reportage

Foto: Laurent Miroult.

Duikplaats

Duiken wanneer de grenzen gesloten zijn…

De winter staat voor de deur, het water van de Oosterschelde koelt zienderogen af. De betoverende flora en fauna van tijdens de zomermaanden zijn nog slechts een schim van zichzelf. Tijd voor de 'winter-door-duikers' onder ons om het kompas 180 graden te draaien en naar de steengroeven over de taalgrens te trekken. Net als vorig jaar, al was het toen niet altijd evident, Corona weet je wel…

Zeeland werd 'no-go' zone en in Wallonië wist men de eerste weken helemaal niet hoe men een groep duikers coronaproof te water moest krijgen. Menig steengroeve sloot (begrijpelijk) een tijdje de deuren. De Put van Ekeren was zowat de enige plaats waar je als duiker nog terecht kon. De geparkeerde wagens stonden er dan ook elk weekend tot aan de Noorderlaan. Gelukkig, dankzij de vrijwilligers van AVOS kon duikend België er wel steeds op een veilige manier te water blijven gaan, hoedje af!

J

e was er ongetwijfeld wel eens bij aan toch nog wel wat adresjes waar je kon duide Ekerse dijk, waar je nu vaak heel ken. Na reservatie en mits het zich houden ver weg moest parkeren. Dus soms aan de plaatselijke COVID-regels konden meer wandelaar dan duiker, maar toch mijn buddy en ik elke zondag wel ergens zo blij dat we ondanks alles nog konden terecht voor een duikje. Zo bedook ik afduiken. In de Nekker, Vodelée, La Gombe, gelopen winter in eigen land in liefst negen Dongelberg, om er maar enkele te noevoor mij onbekende waters. men, overal ging het slot erop, 'lock down' door COVID. Waarom sloten al deze duikplaatsen? Was dit een federale beslissing of veegden bezorgde burgemeesters Brussel voor hun eigen deur?

Waver Waren het de uitbaLe Raph, Lessines Trois fontaines ters van de steengroeDoornik ven die uit vrees voor boetes, Bergen Namen eieren voor hun geld kozen of was Dour Flato Charleroi het echt wel de angst op besmetting door het virus.

Villers-Deux-Eglises De volgende weken, clubduiken waren die periode onmogelijk, kwamen meer en meer buddy's met de vraag waar en hoe er nog Helaas gedoken kon worden. Daarop begonnen we niet te comgezamenlijk het internet af te speuren om bineren met de gekende onze winterse zondagen toch nog kunnen aprèsduik, met lekker streekin te kleuren. Ons opzoekingswerk werd bebiertje, in het lokale clubhuis. De loond. Via sociale media en Whatsapp werd horeca was, ik moet het je niet vertellen, geer al snel info uitgewisseld over bekende sloten omwille van de coronamaatregelen. en minder bekende duikstekken. Er bleken

Van deze 'nieuwe' duikplaatsen zijn er enkele me in het bijzonder bijgebleven. Toegegeven, het water is er misschien niet zo helder als in Vodelée en je hebt er niet het visbestand van La Gombe. Deze plekken hebben me allemaal kunnen bekoren door de sfeer, mooi afgezonken objecten of een prachtig decor. Deze steengroeven verdienen jouw bezoekje tijdens de komende maanden.

Maak op de volgende bladzijden kennis met vijf minder bekende, maar wel interessante steengroeven over de taalgrens.

Veel plezier deze winter. JAN DIEU

Speciale dank aan Philippe PDK, Laurent Miroult, Fréderic Sampaix, Vincent Costermans, Stef Van Hoecke en Marc Allemeersch voor de foto's en hun bijdrage aan dit artikel!

Hippocampus nov./dec. 2021

23

Carrière de Flato

Reportage Foto's (3): Frédéric Sampaix.

Duikplaats

• • • • • •

•

Een zweefvliegtuig 'zwevend' boven de bodem.

• • • • • • •

Ook genoemd: Floreffe.

Adres: Rue Euriette, 5150 Floreffe.

Website: www.fpp-plongee.be.

Reserveren: reservation@fpp-plongee.be.

Info/contact: info@fpp-plongee.be 0498 57 95 33 (laurent).

Openingsuren 'zomeruur' periode: - weekdagen vanaf 18.00 uur (tot 20.30 uur te water); - zaterdag en zondag 10.00 uur / 14.00 uur (tot 16.30 uur te water).

Openingsuren 'winteruur' periode: check de website voor up-to-date-info.

Prijs duiker: 3 euro, instructeur: 1 euro.

Parking: ruime parking voor 45 wagens.

Vullen: ter plaatse vullen kan niet.

Max. diepte: 14 meter.

Kleedkamers aanwezig.

Kantine met lokale biertjes, frisdrank en snacks.

Weetje: In deze groeve, die wordt beheerd door de Namense duikschool, werd dolomiet ontgonnen voor de glasindustrie in de jaren '70.

Het unieke decor werd gebruikt voor de film ‘Mandy' met Nicolas Cage. Verschillende wrakjes, een Cessna en een zweefvliegtuig, een kleine sloep, verschillende beelden en een kabelbaancabine zijn naast kruis het ruime visbestand de troeven van Flato.

N

-2m

-11m zweefvliegtuig

ou d

cabine

-16m Petit Pascal

-2m -1m

Boeg van een scheepswrak.

Een Cessna, verhoogd geplaatst.

24

Hippocampus nov./dec. 2021

-9m

-1m

ew eg

-9m

rotsen

zeilschip

-9m

Mijn duik in Flato

Ik parkeer aan de oever van de zonCessna overgoten steengroeve. Op een kiezel-11m strandje liggen enkele aangemeerde sloepen. Onder het kristalheldere wateroppervlak tekenen zich de contouren af van een kleine lagune. Ik ben zwaar onder de indruk. Als Colombus voet aan wal zette in Amerika, was het in mijn verbeelding hier in deze baai. We laten ons van de richel vallen en glijden de diepte in, één voor één doemen de afgezonken wrakken voor ons op. Slim hoe de objecten hier afgezonken zijn.

Door ze wat hoger te plaatsen heb je hier minder stofwolken, veroorzaakt door vinzwemmende duikers. We draaien en zetten koers naar de overkant.

Een reuzegrote snoek, enkele karpers, een school voorns en een steur kruisen ons pad. Deze steengroeve is misschien niet diep en zodus minder geschikt voor proeven, maar een duik hier is één grote, betoverende beleving.

Te water •

Foto's (3): Frédéric Sampaix.

Naast de lagune zie je in het diepe gedeelte de contouren van twee scheepswrakjes.

Foto: Stef Van Hoecke.

Carrière de Flato

Ook deze fiets werd mooi rechtop geplaatst om zich maximaal te laten bewonderen.

Zon, hoge beboste wanden, aangemeerde sloepen, Flato heeft een betoverend decor.

Een kabelbaancabine zweeft enkele meters onder het wateroppervlak.

Hippocampus nov./dec. 2021

25

Reportage Duikplaats

Carrière Le Raph

Foto's (6): Marc Allemeersch.

Een fiets tegen de muur, vergeten door de eigenaar.

26

Hippocampus nov./dec. 2021

Doorgang van één van de werkmanshuisjes.

Een borstbeeld verzonken in de zandbodem.

Alles is bedekt onder een dikke laag zand en stof.

le Site de Raph à Lessines

• • • • • • • •

Ook genoemd: Lessines.

Adres: rue Latérale, 7860 Lessines.

Website: niet van toepassing.

Inschrijvingen & afspraak: op de oude site van de steengroeve Cosyns. Kruispunt van de Edingse steenweg en de steenweg van Bergen naar Gent te Lessines (begin van de rue de la Loge). De plaats is aangeduid op Google Maps.

Omdat er niet meer gedoken wordt in Cosyns, verplaatst men zich in colonne naar de nieuwe plek, le Raph, op 1 km afstand van de site van Cosyns. Er wordt niet rechtsreeks naar de nieuwe site gereden, omdat de plaats om in te schrijven, het vulstation, de toiletten en het clublokaal zich bevinden op de site van Cosyns.

Reserveren: EPSM@skynet.be.

Info/contact: 0475 456 048 (Marc Allemeersch).

Openingsuren: zondag 10.30 uur.

Prijs per duik: 5 euro (een tweede duik kan aangevraagd worden voor groepen).

Parking: ruime parking voor 30 auto's.

Vullen: ter plaatse, 200 bar op de site van Cosyns, 300 bar vulstation in opbouw.

Max. diepte: 32 m.

Weetje: Een aantal gebouwtjes en objecten herinneren aan de vroegere mijnactiviteit.

Je vindt er ook een autowrak, een gezonken zeilboot en een fiets. Een visbestand van koi, karper en steur werd uitgezet. Momenteel is er op weekdagen nog activiteit op de site, wat kan leiden tot een verminderde zichtbaarheid.

De watertemperatuur blijft er ook in de winter aangenaam. De groeve heeft een enorme oppervlakte, er rest nog veel te ontdekken. Aan de oppervlakte bevindt zich een milieuproject met drijvende plantentuinen die bescherming bieden aan tal van vogelsoorten. Aan de steengroeve zijn er zowel kleedkamers als toiletten voor vrouwelijke duikers. Een veiligheidsmotorboot, EHBO-uitrusting, zuurstof, EAD en EHBO-kit zijn aanwezig.

Er is mogelijkheid tot een gezellige après-duik in het clubhuis op de Cosynssite. Je kan er zelfs, na reservatie, een BBQ organiseren mits consumptie van dranken aan de EPSM-bar.

De groeve heeft een enorme oppervlakte.

Welkom op de site van 'de Raph'.

Bij onze duik lag er een dun laagje sneeuw en had het water een ijsblauwe kleur.

Foto: Stef Van Hoecke.

• • • •

Mijn duik in Le Raph Via een oude industriële site, bedekt onder een dun laagje sneeuw, dalen we af naar de parking. Achter ons stort er zich een watervalletje naar beneden. Het water van de steengroeve heeft een ijsblauwe kleur.

De site is enorm en maakt indruk, de buitentemperatuur blijft vandaag onder het vriespunt. We gaan te water via een spekglad ponton en navigeren naar de werkmanshuisjes. Alles ligt onder een dikke laag stof, net of het hier ook gesneeuwd heeft. We komen nog enkele voorwerpen tegen, door het mindere zicht duiken we er bijna tegen aan. Terug op het ponton beseffen we dat er hier nog veel te ontdekken valt, maar daarvoor mag het zicht wel beter zijn. Tijdens de zomer is dit ook effectief gebeurd.

Hippocampus nov./dec. 2021

27

Carrière les Trois Fontaines

Reportage

•

Duikplaats

• • • • •

Foto: Vincent Costermans.

Debriefen op een rondvarend platform? Dat kan hier.

Foto: Philippe PDK.

• • • • • •

Adres: Rue des Trois Fontaines 102, 1457 Walhain.

Website: www.timberdiving.be.

Reserveren: www.timberdiving.be (reservatie).

Info/contact: 0479 89 35 01. contact@timberdiving.be (Vincent).

Openingsuren winter/zomer: - dinsdagavond vanaf 18.00 uur; - donderdagavond vanaf 18.00 uur; - zondag: ochtend 9.30 uur / namiddag 14.00 uur.

Je kan de groeve ook privé afhuren met je duikschool/buddy's vanaf 15 personen.

Prijs per duik: 5 euro.

Parking: max. 13 wagens! In elke wagen mogen wel meerdere duikers zitten.

Vullen: ter plaatse vullen kan niet.

Max. diepte: bodemplateau op 18 meter met een diepste punt op 19 meter.

Weetje: Deze voormalige kwartsietgroeve ligt ingesloten in een bosrijk park. Wie te water gaat moet eerst door de gewelfde kantine om zich dan verder klaar te maken op een richel, tot aan de middel in het water. Op de bodem van de groeve liggen heel wat bomen. Ze vormen de habitat van honderden Turkse rivierkreeften, nauw verwant met de Europese rivierkreeft maar met smallere scharen en een ruwer pantser. Een koordenparcours leidt je onder andere langs een sloep- en autowrakje. Tijdens je duik kom je ook steuren en koi karpers tegen. Geniet er van een heerlijke cheeseburger en lokaal biertje tijdens een rondvaartje op het drijvende ponton.

N

10m

16m 18m

Foto: Stef Van Hoecke.

Honderden Turkse rivierkreeften hebben een thuis in de steengroeve.

De site van les Trois Fontaines is op z'n minst te zeggen tot de verbeelding sprekend.

Mijn duik in les Trois Fontaines

28

Hippocampus nov./dec. 2021

We willen het koordenparcours volgen, omdat we dan de meeste objecten zouden tegenkomen. Strak plan. Al zakkend stellen we vast dat we al met beter zicht gedoken hebben. Na enkele meters zijn we de koord immers al kwijt. Op kompas, noord-oost, naar het midden van de put dan maar… we duiken er tussen omgevallen bomen. Onze lampen zorgen voor een mysterieus lichtspel op stammen en takken. Ons publiek, honderden Turkse rivierkreeftjes.

Honderden? Ze zitten overal! Ik hoor de grap straks al komen: Heb je dat zoetwaterkreeftje gezien? We kruisen een steur en aan de overkant gaan we boven de rotsblokken duiken, het is alsof ze een arena omsluiten. We zien nog enkele afgezonken wrakjes, maar de kreeftjes in hun gesluierde habitat stelen hier de show!

Foto: Stef Van Hoecke.

Tussen de rotsen vind je de maquette van een toestel van Sobelair.

Foto's (3): Vincent Costermans.

Les Trois Fontaines

Turkse rivierkreeften zijn nauw verwant aan de Europese rivierkreeft. Ze hebben smallere scharen en een ruwer pantser.

Langs een richel loop je het water in.

Op de bodem van de groeve vind je onder andere een autowrak.

Hippocampus nov./dec. 2021

29

Reportage Duikplaats

Carrière Dour

Foto's (6): Laurent Miroult.

Tussen de bomen glijden in Dour, echt een magische belevenis.

30

Hippocampus nov./dec. 2021

Met de scooter boven een wrak.

De bomen zijn begroeid met zoetwatermosselen.

Omsluierd op zoek naar grote jagers.

Carrière Dour

• • • • • •

Ook genoemd: Fours à Chaux Waroquier.

Adres: Rue des Andrieux 174, 7370 Elouges.

Website: www.hainosaurusboussudour.be.

Reserveren: hainosaurusboussudour@gmail.com.

Info/contact: JC Calcus 0495 52 1497.

Openingsuren zomer (van 15 mei tot 15 oktober): - woensdag / donderdag: 17.30 tot 20.30 uur; - zondag: 10.00 tot 13.30 uur.

Openingsuren winter: - zondag: 10.00 tot 13.30 uur.

Prijs per duik: 5,00 euro.

Parking: winter 35 plaatsen, zomer 55 plaatsen.

Vullen: ter plaatse, 220 bar (4,00 euro).

Max. diepte: 20 m (de diepte kan een beetje verschillen naargelang het seizoen).

Weetje: Tussen 1950 en 1980 werd deze groeve geëxploiteerd voor industriële kalk. De bodem is vrij licht van kleur, wat de zichtbaarheid ten goede komt. Verspreid op de bodem liggen het wrak van de 'Nieuwport' (sic), een 30 jaar oud schip dat meerdere keren de Atlantische Oceaan is overgestoken, autowrakken, betonmolens, oude werktuigen en winkelwagentjes. Je komt er snoek, baars, karper, paling, rivierkreeft en steur tegen. Terug boven kan je debriefen in een gezellig barretje met lokale biertjes en snacks.

Er worden zelfs pizza's geleverd op bestelling.

Wie een onderwaterscooter wenst te huren kan dit mits reservatie. De groeve met je club afhuren? Dat kan op zaterdag tussen 10.00 en 18.00 uur van mei tot oktober.

Op de achtersteven van dit wrak lezen we 'Nieuwport' (sic).

Foto: Stef Van Hoecke.

• • • • • •

rotsen rooster

N

bomen bomen

-10

boot

-15

-6

Te water gaan kan vanaf dit ponton.

wagens

boot

ponton

Groepsfoto boven de 'Nieuwport'.

-10 wagen

buizen

motor hok

huisje

-20 bos

bos

Onze duik Na een flinke wandeling zijn we blij om van het ponton te kunnen springen. Habituees raadden ons aan om rechts weg te duiken. Langs een hokje belanden we al snel in het bos, dat zich uitstrekt langs de wand.

De bomen zijn gehuld in sluiers en begroeid met zoetwatermosselen. Een imposant decor! We steken over en komen de meeste van de afgezonken wrakken en voorwerpen tegen centraler in de groeve. Eigenlijk kunnen we gewoon rond ons kijken en van object naar object duiken, we hebben meters zicht.

Hippocampus nov./dec. 2021

31

Reportage Duikplaats

Carrière de Villers-Deux-Eglises

De soms kaarsrechte wanden lijken met een reuzenmes uitgehakt.

Foto's (6): Laurent Miroult.

• • • • • • • • • • •

Ook genoemd: Carrière du Traigneaux.

Adres: Rue des Traigneaux 104, 5630 Cerfontaine.

Website: www.carrierevillers.be.

Reserveren: carrierevillers@gmail.com.

Info/contact: Vanessa +32 0495 19 44 86.

Openingsuren: - dinsdag en donderdag van 18.00 tot 20.00 uur; - zaterdag en zondag van 10.00 tot 16.00 uur.

Prijs per duik: 6 euro.

Parking: ruime parking.

Vullen: ter plaatse, (200 bar); 10 /12 liter: 3 euro; 15 liter: 4 euro; dubbelset: 6 euro.

Max. diepte: 28 m.

Weetje: In de groeve van Villers-Deux-Églises werd er eerst aan ijzerwinning gedaan. Daarna werd er rood marmer ontgonnen, bestemd voor verschillende Belgische en Franse abdijen.

Deze privégroeve is relatief klein, je maakt er in één duik makkelijk drie toertjes. De wanden zijn als het ware met een reuzenmes recht afgesneden, centraal heb je een geul met een maximum diepte van 28 meter. Op de verschillende niveaus en tegen de wanden vind je overal ondergedompelde objecten die herinneren aan de oorspronkelijke bestemming: wielen, lieren, katrollen, een motor, een mobiele pomp enz.

Deze 'eyecatchers' zijn bij de betere in de Belgische steengroeves. Je ontmoet er karpers, zoetwatermosselen, sponzen, snoek en steur.

N

Op de plateaus ligt onder andere dit wrak.

Onder het ponton ligt deze camionette.

Onze duik We storten ons direct in de diepte voor ons. Op het diepste punt, in de centrale geul, vangen we nog net een glimp op van twee steuren. Langs de kaarsrechte muren stijgend, gaan we wat ondieper duiken. We passeren langs de oude objecten, ooit gebruikt in de groeve. De rails, de wagentjes en de ijzeren constructies doen ons vergeten dat het toch niet echt heel warm is onder water. We botsen op enkele karpers en vergapen ons nog aan een heus anker en enkele wrakjes. Terwijl we nog een rondje draaien, stijgen we langzaam tot aan het ponton.

32

Hippocampus nov./dec. 2021

Villers-Deux-Eglises

Foto: Stef Van Hoecke.

Een blik op de onderkant van het ponton vanuit de diepte.

Via ladders kan je naar de andere niveaus in de steengroeve.

Objecten uit het verleden.

Tegen de wanden vind je allerlei constructies uit de tijd dat de groeve nog ontgonnen werd.

Hippocampus nov./dec. 2021

33

Reportage

Foto's (3): Joost van Uffelen.

Milieu

Mariniers enteren schip

Duik de Noordzee Schoon Tijdens een opruimactie van vistuig op een wrak worden we geënterd. Zwaar-

bewapende mariniers enteren ons schip en ook vanuit een helikopter houden ze ons onder schot. De mariniers denken te maken te krijgen met bewapende drugskoeriers. Dit kan fataal voor ons aflopen.

D

it jaar gaan we twee schoonmaakexpedities uitvoeren op de Noordzee.

Ondanks het feit dat we inmiddels meer dan 65.000 kilo aan oude visnetten en afval uit de Noordzee hebben opgevist, zijn we hier nog lang niet mee klaar. Op ieder wrak waar we voor het eerst komen, hangen netten, vislijnen en vislood met die akelige haken en vrolijke gekleurde inktvisjes, het lokaas van de sportvisser. We hebben inmiddels honderden wrakken be-

34

Hippocampus nov./dec. 2021

zocht over de gehele Noordzee, maar nog nooit een wrak aangetroffen zonder sporen van de visserij.

Het plan is om in juni de 15e Duik de Noordzee Schoon expeditie te organiseren in de zuidelijke Noordzee. Er is echter een probleem. Ons vertrouwde expeditieschip de Cdt. Fourcault is niet ter beschikking, omdat de eigenaar met een bergingsactie bezig is.

Het wordt een uitdaging om een geschikt

schip met goede bemanning te vinden. Eind vorig jaar heb ik de eigenaar van de MS Tender uit Lauwersoog leren kennen. Normaal gezien wordt dit schip ingezet voor het sportvissen en er is aan boord geen uitrusting voor het Noordzeeduiken. Er zal dus flink geklust en geïnvesteerd moeten worden om hier veilig mee op expeditie te kunnen. Na dagen van timmeren en zagen heb ik vier grote en stevige zitbanken gemaakt, waar we met 20 duikers op kunnen zitten en

De postzakken, gevuld met vistuig afval en dus niet met drugs, worden bovengehaald.

de Klipper Op vrijdagavond 11 juni 2021 komen de 18 geselecteerde duikers aan boord. Hieronder ook onze drie Belgische SDDNZS-duikers, Eddy, Frankie en Kathleen. Iedereen, inclusief de bemanning, moet een coronasneltest ondergaan voordat ze aan boord stappen.

Na een rustige nacht springen we op zaterdagmorgen het bijna rimpelloze water in boven het wrak van de Klipper. Als ik afdaal via de shotline, zie ik op 15 meter diepte de grijze contouren al opdoemen. Altijd een magisch moment voor een wrakduiker. De

scholen vis hangen boven de Klipper en het dregankertje ligt midden in het wrak en dat maakt het voor mij eenvoudig om de shotlijn te bevestigen. Samen met mijn buddy maak ik het ankertje los en hij laat het met een hefballon opstijgen naar het wateroppervlak. Het teken dat de andere duikers, die ongeduldig staan te trappelen, kunnen volgen.

Dit wrak bezocht ik 30 jaar geleden voor de eerste keer. Het stond trots overeind met haar steven wel vijf meter boven het zand en twee stokankers aan stuur- en bakboord op het zand tegen de kiel. Omhoog zwemmend kom je nu bij het grote ronde gat, waar ooit de boegspriet heeft gezeten. Als je hier over de bak zwemt, zie je het reserve-anker en een grote winch om met handkracht

Op ieder wrak waar we voor het eerst komen, hangen netten en vinden we vislijnen en vislood.

Foto: Naim Chidiac.

we onze duikspullen zeevast kunnen opbergen. We kopen een luchtcompressor en een nitroxpaneel. De eigenaar maakt een mooie duiktrap en een duiklift om ons inspanningsloos uit het water te tillen na de duik.

Get Wet Maritiem levert de verdere veiligheidsmiddelen. Ook een mooie stand-byboot en kratten met zuurstofflessen komen aan boord. We zijn klaar om alles uit te proberen en het weer ziet er fantastisch uit.

Hippocampus nov./dec. 2021

35

Reportage Milieu

Sportvissers laten ongewild ook heel wat afval achter: vislijnen, vishaken en vislood.

De gevulde postzakken.

tinwrak

de zeilen te hijsen.

Dan gaat het dek een etage lager verder en stuit je op de gaten waar de patrijspoorten ooit hebben gezeten en op sommige plaatsen nog aanwezig zijn. Over bakboord ligt de middenmast afgebroken op het zand. Hier kan je ook het vrachtruim inzwemmen, waar vroeger de lading malt lag opgeslagen. Volgens Google ontkiemd en gedroogd graan voor de bereiding van bier, jenever en whisky. Vandaar dat ik de grote scholen vis hier gedrogeerd zie rondzwemmen of is dat mijn eigen diepteroes?

We halen met het duikteam zes postzakken vol netten, vislijnen en vislood naar boven.

Een mooie duik met een prima resultaat.

36

Hippocampus nov./dec. 2021

Voor de middagduik staat de Gaw Guan Sia op het programma. Dit wrak is bij de wrakduikers beter bekend als het 'Tinwrak'. Dit oude stoomschip kwam geladen met hoogwaardig tin uit Indonesië op 16-121889 in aanvaring met de SS Leerdam van de Holland-Amerika Lijn. Beide schepen zijn hierbij gezonken. Als ik op dit wrak rondkijk, is het zicht helaas maar vijf meter.

Wat een verschil met de ochtendduik! Aan de romp van het wrak kan je zien dat hier de afgelopen jaren driftig met grote grijpers is geborgen. Het grootse deel van dit wrak ligt als schroot over de bodem verspreid en overal liggen lange dikke bamboestengels die boven op de tinblokken hebben gelegen.

We halen hier nog wat vislijnen en netrestanten naar boven, maar gaan dit wrak in de toekomst niet meer bezoeken. Omdat het midzomer is, staat het zonnetje haar best te doen en kunnen wij nog een derde duik maken. Hiervoor kiezen wij een onbekend groot

wrak met hydrografienummer 1802. Dit blijkt een schot in de roos te zijn. We hebben weer de laagwaterkentering, dus hetzelfde goede zicht als bij de ochtendduik. Het gehele wrak van meer dan 100 meter lengte blijkt vol te hangen met oude visnetten. Via de dekken kan je door het wrak heen zwemmen zonder een reel mee te moeten nemen, omdat er overal grote openingen zijn.

Er zijn opvallend veel steenbolken die om ons heen blijven draaien. Aangezien dit geen consumptievis is, wordt hier niet actief op gevist. Het blijft een grappige verschijning in de gestreepte pyjama die mooi oplicht in het schijnsel van onze duiklampen.

We snijden hier met ons team van achttien duikers een big bag helemaal vol. Dit was een mooie en erg productieve duik.

Nadat we aan dek zijn bijgekomen met een lekker warm drankje en de sterke verhalen zijn verteld, wordt het tijd voor het duikplan voor de volgende dag. Omdat dit een perfect wrak voor ons is met in de vroege ochtend

Foto's (5): Joost van Uffelen.

Postzakken vol met netten, vislijnen en vislood.

Ons team van achttien duikers snijdt de netten los en verzamelt ze in postzakken.

weer de mooie kentering, is het duikplan snel gemaakt.

mitrailleur op scherp De volgende dag maken we nog een zeer productieve duik en dan krijgen we plots onverwacht bezoek. We zijn allemaal veilig aan boord, het schip is opgeruimd en twee big bags staan propvol op het voordek. We genieten van de zon, de vlakke zee en van de mooie duiken die we hebben gemaakt. Leuk, denken we.

Een helikopter komt hard aanvliegen en blijft achter ons duikschip hangen. Wij varen met een snelheid van negen knopen in de richting van Vlissingen voor de laatste duik van dit weekend. In de verte komen twee razendsnelle RIB's aansnellen. Ik sta op het achterdek en zie ze als eerste aankomen, gevolgd door het schip van de kustwacht, dat op volle kracht naderbij komt. Ik denk terug aan mijn marinierstijd ruim 40 jaar geleden. Prachtig om met deze snelle boten

te varen en schepen te enteren om ze te doorzoeken. Ik steek mijn duimen op als ze op tien meter afstand zijn en denk dat wij als oefenobject gebruikt gaan worden. Joost, onze hoffotograaf, schiet de ene mooie foto na de andere. De helikoper hangt nu naast ons schip en een langeafstandscherpschutter houdt van bovenaf alles onder controle. Even verderop vliegt een andere helikopter mee. Dan gaat het snel. We worden geënterd aan bak- en stuurboord, de zwaar bewapende eenheid probeert zo snel mogelijk aan dek te komen.

Al struikelend komt een marinier ons slingerende schip op. Vanaf IJmuiden is hij twee uur lang in een verkrampte houding naar ons schip gestuiterd. Hij valt, terwijl zijn mitrailleur op mij en Klaudie zijn gericht. Dit wapen en de marinier staan op scherp. Ze denken te maken te krijgen met bewapende drugskoeriers. Dit kan fataal voor ons aflopen.

handen omhoog We worden toegeschreeuwd dat we onze handen omhoog moeten steken en ons moeten omdraaien. Als ik zeg dat het wel een hele serieuze oefening is, moet ik mijn mond houden. Met drie man bezetten ze het stuurhuis en de kapitein moet de koers wijzigen naar de Maasvlakte. Hun overrompelingstechniek heeft gewerkt.

Ik probeer de leidinggevende politieofficier te spreken om hem het misverstand uit te leggen. Hij heeft de leiding over deze commando's en mariniers in tijdelijke poliHippocampus nov./dec. 2021

37

Reportage Milieu

Bij de Maasvlakte aangekomen duikt een duiker van de douane onder het schip op zoek naar drugs.

Na een tijdje worden de vuurwapens weggedraaid, maar de opdracht blijft dezelfde: naar de Maasvlakte varen om ons schip grondig te doorzoeken.

Terwijl de douane het schip onderzoekt, worden alle opvarenden door de politieofficier verhoord.

tiedienst bij de DSI. De Dienst Speciale Interventies is de zwaarst bewapende arrestatie-eenheid in Nederland. In 1975 was ik bij de oprichting van de BSE, de Bijzondere Bijstand Eenheid van het Korps Mariniers.

Met deze club ben ik betrokken geweest bij een zestal gijzelingen, waaronder de treinkaping. Ik ken de manier van werken en snap dat zij zijn gestuurd om ons naar een locatie te brengen waar we ondervraagd gaan worden.

Na enig aandringen lukt het mij om met de officier een rondje te maken over het schip om te kijken hoe het met iedereen gaat.

Als ik hem onze missie uitleg, 'Een schone Noordzee' en hij de propvolle big bags

38

Hippocampus nov./dec. 2021

met netten ruikt, snapt hij dat we niet de criminelen zijn waarvoor zij vanuit IJmuiden twee uur lang naar ons toe zijn komen stuiteren.

De in aanslag gehouden vuurwapens worden weggedraaid en we raken zelfs in gesprek met onze gijzelnemers. Ze blijven afstandelijk, maar willen wel wat drinken en als ze onze overheerlijke koffie hebben geproefd, kunnen er zelfs een paar glimlachen. Hun opdracht blijft echter ongewijzigd, de bestemming blijft de Maasvlakte.

Dat gaat ons minimaal acht uur extra vaartijd kosten en als we naar het toilet willen, moeten we toestemming vragen aan de zwaarbewapende DSI-mannen.

We doden de tijd met bijpraten, lezen en een praatje maken met onze nieuwe vrienden…

Als we na vier uur varen aankomen, staat er een politiecomité van twaalf mannen en vrouwen klaar, specialisten van de douane, en een douaneduiker die onder het schip duikt. Twee speurhonden snuffelen over bijna het hele schip, het valt me op dat ze met een grote boog om de big bags op het voordek heen lopen. Hoe zou dat toch komen?

Terwijl de douane het schip hier en daar openbreekt en met spiegels onderzoekt, worden alle opvarenden verhoord door de officier van justitie. Ik vind het nu toch wel een hele bijzondere duikdag worden. Dit heb ik in mijn hele duikcarrière nog niet eerder meegemaakt. Als alles achter de rug is, geven ze hun vergissing toe. Wat was er aan de hand?

Foto's (5): Joost van Uffelen.

De opkuisactie heeft heel wat afval naar boven gebracht.

drugstransport De afgelopen nacht was op korte afstand een verdacht drugstransportschip uit Zuid­ Amerika gepasseerd, terwijl wij voor anker lagen te slapen. Justitie vermoedde dat er drugspakketten overboord werden gezet.

Toen wij de volgende dag na de duik zigzaggend plastic, touwwerk en oude netten uit zee visten onderweg naar Vlissingen, was de link snel gelegd. Wij waren het duikschip dat de drugs opviste. Jammer dat de inlichtingendienst zijn huiswerk niet goed had gemaakt. Ons duikschip de MS Tender en de eigenaar hebben nog nooit iets met drugs te maken gehad. De duikclub aan boord

heet Stichting Duik de Noordzee Schoon.

Zou dat het vreemde vaargedrag misschien kunnen verklaren? Was het nodig om het meest zware middel dat we in Nederland hebben in te zetten? Op een zondag met in totaal meer dan 50 overheidsdienaren tegen overwerktarief?

Verder al het materiaal en brandstof en dan nog de CO2-uitstoot of ga ik nu te ver? Na een uitvoerig excuus voor de manier waarop dit allemaal was gegaan, is ons een schadevergoeding aangeboden. Gelukkig is het allemaal goed afgelopen en justitie geeft toe hier heel veel van te hebben geleerd en

Dit jaar zijn er opvallend veel steenbolken die om ons en de spinkrabben heen blijven draaien.

het in het vervolg anders aan te pakken. Wij meerden 's morgens om 04.00 uur aan in de haven van Vlissingen, 11 uur later dan ons oorspronkelijke vaarplan. Na het enerverende oefenweekend waren wij klaar voor de expeditie. BEN STIEFELHAGEN

Advertentie

Hippocampus nov./dec. 2021

39

Reportage

Koraal aan de cocktail Kunnen probiotica koraalriffen helpen?

Milieu

Koraalriffen zijn de regenwouden van de zee, met onvoorstelbaar veel diersoorten per vierkante meter. Koraal houdt van warm zeewater. 27°C is ideaal, maar té warm is dodelijk. Stijgt de watertemperatuur boven 29°C, dan stoten de koraalpoliepen de algen uit waarmee ze in symbiose leven.

De koralen verliezen hun kleur. Dit proces wordt 'coral bleaching' (koraalverbleking) genoemd. Dat proces is omkeerbaar, al krijgt het koraal er een flinke klap van. Duurt deze zogenoemde 'bleaching' langer dan enkele weken, dan sterft het koraal onherroepelijk af.

O

p basis van het huidige klimaatbeleid stevenen we volgens het Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering (IPCC) af op een opwarming van de aarde met 0,4 tot 1,1°C tegen 2025 en, in het meest pessimistische scenario, tot 5,8°C in 2100.

Geen wonder dat biologen die koralen bestuderen een beetje zenuwachtig worden en aan ongewone en gewaagde oplossingen beginnen te denken. Sommigen proberen koraal te kweken dat beter tegen de warmte kan, al dan niet met behulp van genetische modificatie. Andere onderzoekers bestuderen of probiotica koraalriffen gezond kunnen houden.

experimenten Op de site van Aqua Rio, het grootste aquarium van Zuid-Amerika, zijn mariene biologen van de universiteit van Rio de Janeiro druk aan het werk om de overlevingskan-

40

Hippocampus nov./dec. 2021

sen van koraalriffen op te krikken. In het lab staan twintig aquariums met koralen in de prachtigste kleuren. Enkele aquaria worden behandeld met een vloeistof bestaande uit een cocktail van probiotica, nuttige bacteriën die het koraal weerbaarder moeten maken. Andere worden dan weer behandeld met raderdieren gevuld met probiotica. Met hun mondopeningen eten koralen die microscopisch kleine zeedieren op. Een derde reeks aquariums krijgt beide behandelingen, een vierde blijft ongemoeid. Na verloop van tijd moet blijken of de koralen er gezonder op worden en of de probiotica ze wapenen tegen de opwarming van het zeewater en de ziekte-uitbraken die de riffen steeds vaker treffen.

Het experiment bouwt voort op werk van Raquel Peixoto. Haar reddingsplan voor koralen – een cocktail van bacteriën, toe te dienen in de oceaan – is gedurfd, maar om-

Raquel Peixoto

• Doctoraat Microbiolgy, Federale Universiteit van Rio de Janeiro, Brazilië, 2005.

• MS Biotechnologie, Federale Universiteit van Rio de Janeiro, Brazilië, 2001.

• BS Biologische Wetenschappen, Federale Universiteit van Rio de Janeiro, Brazilië, 1998.

Prof. Peixoto's onderzoek heeft de protocollen geschetst en het concept bewezen dat de manipulatie van koraalgeassocieerde micro-organismen, met behulp van Beneficial Micro-organismen

Foto: Luc Rooman.

streden. Daarom proberen de onderzoekers de methode zo zorgvuldig mogelijk te testen in het lab.

In hun experiment voerden de onderzoekers de watertemperatuur in de twintig aquariums stelselmatig op. Een deel van de koralen kreeg geregeld probiotica toegediend. Het resultaat was spectaculair. Na een aantal weken was ruim een derde van de onbehandelde koralen gestorven, maar bijna alle behandelde koralen leefden nog.

Ze bleken minder sterk uitdrukking te geven aan genen die coderen voor ontsteking en voor celdood. Peixoto vermoedt dat de probiotica de koralen een soort buffer geven die hen beter bestand maakt tegen milieuverstoringen. Dat is ook interessant voor andere herstelmaatregelen. Als we laboratoriumkoralen de juiste cocktail kunnen toedienen voor we ze in zee transplanteren, zou dat de overlevingskansen van de koralen sterk kunnen verhogen.

Ook in Bonaire loopt een experiment van de 'Reef Renewal Foundation' om het uitsterven van koralen te voorkomen. In zogenaamde 'nurseries' wordt koraal onder beschermde omstandigheden hersteld en opgekweekt om vervolgens uitgeplant te worden op plekken waar het koraal verdwenen is. Deze koralen overleven onder normale omstandigheden goed, maar milieuverstoringen vormen ook voor deze herstelde koraalriffen een groot gevaar.

Modificatie van het koraalmicrobioom is ook hier een veelbelovende strategie om het koraal weerbaarder te maken tegen milieuverstoringen. Dit microbioom bevat bacteriën die gunstige effecten op de gezondheid en weerbaarheid van koralen hebben. Het extra toedienen van deze gunstige bacteriën in de vorm van een probioticum zou koraal beter bestand moeten maken tegen milieuverstoringen.

verbleking (bleaching) Steenkoralen maken deel uit van de koraalriffen van tropische oceanen. Zij vormen een symbiose met zoöxanthellae. Dit zijn eencellige algen die werken volgens het proces van fotosynthese. Door dit proces worden bepaalde voedingsstoffen geproduceerd die de koraalkolonies in leven houden. Bij bepaalde vormen van stress op het ecosysteem worden de zoöxanthellae afgestoten, wat leidt tot een kleurverlies of verbleking van de steenkoralen. Sinds 1980 is 94 procent van alle koraalriffen minstens één keer getroffen door ernstige verbleking. Volgens schattingen van UNEP, het milieuprogramma van de Verenigde Naties, zullen de meeste riffen tegen 2034 jaar na jaar verbleken. Als we niets doen, zal alle koraal tegen 2100 dood zijn, ook als we onze koolstofemissies eindelijk onder controle zouden krijgen.

Wetenschappers zoals Peixoto geloven dat probiotica de trend kan doen keren. Die zou-

Koraalverbleking. Het middelste deel is nog levend koraal. In de witte zijkanten hebben de symbiotische algen het koraal verlaten.

voor koralen (BMC's), mogelijk is en de veerkracht en weerstand van de gastheer tegen milieubedreigingen kan vergroten.

Dit baanbrekende werk heeft bijgedragen aan het effenen van de weg voor nieuwe benaderingen om mechanismen van mariene microbiologie en symbiotische interacties te onthullen en te onderzoeken.

Foto: Ivo Madder.

Als oprichter en voorzitter van het Beneficial Microbes for Marine Organisms-netwerk (BMMO), is het haar doel om een krachtig internationaal platform te blijven promoten waar basiskennis kan worden versterkt en omgezet in producten die kunnen worden gebruikt voor mariene ecosystemen en duurzame ontwikkeling, als onderdeel van haar projecten over bescherming, herstel en rehabilitatie van koraalriffen.

Hippocampus nov./dec. 2021

41

Tekening: Raquel Peixoto.

Reportage Milieu

Probiotica, wat is dat eigenlijk?

Probiotica zijn levende micro-organismen, meestal bacteriën, die wanneer in voldoende hoeveelheden toegediend, een gunstig effect hebben op de gastheer. Zij kunnen een ideaal milieu creëren, waardoor de schadelijke 'broertjes' het lastiger krijgen.

den beschadigde koralen de kans geven zich te herstellen en gekweekt koraal robuuster maken, voordat het getransplanteerd wordt op noodlijdende riffen. Maar het is een radicaal idee dat grote vragen oproept waarop we het antwoord vooralsnog niet kennen. Zullen de bacteriën niet wegspoelen met de stroming? Is zo'n behandeling van honderden kilometers lange riffen niet te arbeidsintensief om betaalbaar te zijn? Zal het mariene ecosysteem niet fundamenteel veranderen? Sommige deskundigen vrezen ook dat we ongewild nieuwe ziektes kunnen loslaten op de koralen, zoals onlangs in een lab gebeurde. En niemand weet wat de gevolgen zullen zijn hoger in de voedselketen, bij de vissen en krabben die zich tegoed doen aan de koraalpoliepen.

Onderzoekers proberen al sinds de jaren 1970 beschadigde riffen te repareren. Rond de eeuwwisseling werden voor het eerst koralen opgekweekt en getransplanteerd op riffen die averij opliepen door visserij, duikactiviteiten of storm. Een paar jaar later stond koraalverbleking al hoog op de wetenschappelijke agenda. Onderzoekers aan het Mote Marine Laboratory in Florida ontdekten dat wanneer je stukjes koraal afbreekt, die fragmentjes razendsnel uitgroeien tot volwaardige babykoralen. (Koralen

planten zich voort door zaad- en eicellen uit te stoten in het water, of door een deel van de kolonie af te stoten en zo zichzelf te klonen).

ongewenste gevolgen Microbiologie is altijd contextgebonden. Als je de concentratie van een 'gunstig' type koraalbacteriën wijzigt, kan dat ook andere belangrijke bacteriën beïnvloeden. De wisselwerking in het microbioom is bijzonder complex en moeilijk voorspelbaar. Dat baart sceptici van de baanbrekende probioticabehandeling zorgen. Ze zijn bang voor onomkeerbare schade aan het microbioom van koralen of van complete mariene ecosystemen.

Een van hen is moleculair ecoloog Ty Roach, die aan het Hawaii Institute of Marine Biology ook met probiotica experimenteert. "Hoe meer ik ermee bezig ben, hoe meer ik me zorgen maak", zegt hij. Sommige van de koralen in zijn lab werden ziek nadat zijn team ze injecteerde met een dosis van hun eigen bacteriën. Er vormde zich een dikke slijmlaag op hun oppervlak, alsof ze een allergische reactie hadden, waar-

Een hardkoraal dat begint te verbleken. In het middengedeelte zijn er zelfs al algen die onder invloed van de

42

Hippocampus nov./dec. 2021

Foto: Ivo Madder.

warmte het afgestorven koraal beginnen overwoekeren.

na het poliepweefsel begon af te sterven.

Het was verontrustend, maar verrast was Roach niet."In het microbioom van koraal zitten stafylococcen en die bacterie komt ook bij de mens voor en kan een ziekteverwekker zijn. Er is ook nog bijzonder weinig collegiale toetsing gebeurd op onderzoek naar de precieze biologische mechanismen waarmee probiotica koralen zouden beschermen", weet Roach verder te vertellen."We weten bijvoorbeeld niet waarom behandelde koralen beter om kunnen met warmere temperaturen". Hij vraagt zich ook af of vissen, algen, schaaldieren en

PDMSP, wat is dat nu weer?

We leren allemaal op school dat bomen en andere planten de zo noodzakelijke zuurstof produceren. We leren echter niet dat de helft van alle zuurstofproductie niet aan land, maar door de gigantische aantallen microscopisch kleine plantjes in de zee wordt aangemaakt.

Ditzelfde 'fytoplankton' absorbeert ook nog eens de helft van alle door de mens uitgestoten CO2 op aarde, en doet een belangrijk deel van deze gasvormige hoofdrolspeler in het klimaatverhaal 'verdwijnen' naar de diepzee. Bij stress of sterfte komt uit deze algjes dimethylsulfonioproprionaat (DMSP) vrij, dat door bacteriën wordt omgezet in dimethylsulfide (DMS): de typische 'zeeluchtgeur'! Dit 'angstzweet van de zee' blijkt bovendien de wolkenvorming en dus een zekere afkoeling te stimuleren.

Hierdoor en door het gigantische absorptievermogen van het plantaardige plankton voor CO2, vervult dit microscopische oceaanleven een cruciale rol in het ganse klimaatgebeuren.

Foto: Ivo Madder.

Tekening: Raquel Peixoto.

De algen hebben de poliepen van het tafelkoraal verlaten.

andere mariene organismen buiten schot zullen blijven. Koraalriffen zijn bijzonder rijke ecosystemen, waar heel veel soorten met elkaar in contact komen. Hoe weet je zeker dat je met een probiotische ingreep geen rampzalige kettingreactie in gang zet?

Hoe het ook zij, de situatie is intussen zo

penibel dat natuurbeschermingsfondsen niet langer willen wachten. Peixoto's onderzoek wordt deels gefinancierd door het WWF in Brazilië. Na massale koraalverbleking in 2019 wilde het natuurfonds niet langer werkloos blijven toekijken. Ook de

Great Barrier Reef Foundation gelooft in de mogelijkheden van probiotica. De organisatie zet honderdduizenden euro's opzij voor onderzoek, en bekijkt samen met Peixoto en Australische wetenschappers hoe probiotica kunnen worden ingezet – op voorwaarde dat kleinschalige tests goed verlopen. "Het is een inhaaloperatie die we moeten doen", klinkt het bij de stichting. "Je moet de sprong wagen en een paar ideeën uitproberen". Peixoto weet wat er op het spel staat, maar de gebleekte koraalspooksteden die ze door haar duikbril ziet sterken haar in haar vastberadenheid om radicaal te handelen. Ze weet dat sommigen vinden dat ze overhaast te werk gaat, maar ze is een optimist met een rotsvast geloof in bioremediëring. "Het is tijd om het grof geschut in te zetten", vindt ze. "Als we al de technologieën rond krijgen, kunnen we die prachtige, florerende koraalriffen behouden", zegt ze.

"Zonder onze gerichte hulp," voorspelt ze, "staan de wereldzeeën voor een heel erg lange, heel erg duistere nacht". MARIJKE VAN CAUWENBERGHE

Niet enkel hoge watertemperaturen zijn verantwoordelijk voor 'coral bleaching'. De vuurworm draagt bij het vreten een bacterie over die koraalverbleking veroorzaakt.

Foto: Ivo Madder.

Gunstige bacteriën zorgen voor een gezond en veerkrachtig koraalrif.

Bronnen • • • •

Eos magazine Wikipedia goednieuws.nl VLIZ

Hippocampus nov./dec. 2021

43

Duikshop zeeën de

7

Bekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 16.00 u

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be n ingsure de open 1 G ewijz ig g vanaf 1/01/202 a rd te a & z u op .00 0 u tot 12 0 u. van 10.0 16.0 t to u 0 van 13.0

44

Hippocampus nov./dec. 2021

Foto: ARG - A. Renaud.

Persbericht

Vakantiesalon 2022 De plaats om inspiratie op te doen.

Het is niet alleen weer mogelijk om te reizen, maar ook om beurzen te bezoeken en zo inspiratie op te doen en je reis voor te bereiden.

E

én van die beurzen is het Vakantiesalon, dat zal plaatsvinden in Brussels Expo van 3 tot 6 februari 2022.

In deze editie ligt de focus op Europa, met de Ardèche als gastbestemming in 2022.

De Ardèche is beroemd om zijn adembenemende landschappen, bijzonder mooie natuur en vele outdooractiviteiten zoals bijvoorbeeld kajakken. Daarnaast is de streek ook bekend om zijn grotten, waarvan de bekendste toch wel de grot van Chauvet-Pont d'Arc is. Deze grot is zo speciaal dat ze deel uitmaakt van het Unesco Werelderfgoed. En indien je honger hiermee nog niet gestild is, beschikt de Ardèche nog over meer dan genoeg

geheime plekjes die klaar zijn om door jou ontdekt te worden. Hierdoor is de Ardèche dus echt een aanrader om eens te gaan bezoeken met je vrienden of familie!

Via verschillende kleine paadjes langs de kastanjebomen, wijngaarden en olijfbomen kom je uit bij één van die typische charmante Franse dorpjes en langs de Douxvallei kan je de 'Ardèchetrein' nemen om de vallei eens op een unieke manier te bewonderen. De Ardèche is ook gekend van de gebroeders Montgolfier.

Zij lieten in Annonay de eerste heteluchtballon varen.

De gastronomie in de Ardèche is verrassend. De chefs zijn ware smaakkunste-

naars en nemen je mee op een heerlijk gastronomisch avontuur. Kenmerkend is het gebruik van de kastanje, die je in veel van de lokale gerechten terugvindt.

Je kan je uiteraard ook laten inspireren door een aantal verre bestemmingen, waarbij er verschillende reisagentschapen klaar zullen staan om je te helpen een reis te organiseren die helemaal voldoet aan jouw behoeften en wensen!

Mis het evenement van het jaar 2022 dus niet: het Vakantiesalon van Brussel van 3 tot 6 februari 2022 in Brussels Expo: www. vakantiesalon.eu.  MARIE FRANCK

Advertentie

Watersportcentrale N.V.

Meer dan 45 jaar HET adres voor al uw duikmateriaal, boten & motoren. Waar service het beste product is!

Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk +32 (0)89 30 38 89 | www.watersportcentrale.be Hippocampus nov./dec. 2021

45

Reportage Reisverhaal

Saoedi-Arabië een tipje van de sluier

Een school trekkersvissen.

Hippocampus nov./dec. 2021

Sommige riftoppen steken boven water uit en zijn omgevormd tot zanderige eilanden.

Foto: Timo Dersch.

46

Foto: Timo Dersch.

Foto: Timo Dersch.

Foto: Steven Vandevoorde.

Mangrovekwal.

Foto: Timo Dersch.

Sommige riffen zijn begroeid met struiken.

We ontdekken er talrijke vogels.

Foto's (2): Steven Vandevoorde.

Tien jaar lang was het voor toeristen onmogelijk om naar Saoedi-Arabië te reizen. In 2020 opende het land opnieuw zijn deuren en toeristen worden er Een school barracuda's.

met open armen ontvangen.

Foto: Timo Dersch.

E

nkele regels werden er versoepeld, waardoor je niet langer getrouwd hoeft te zijn om een kamer te delen en vrouwen moeten er niet meer gesluierd rondlopen. De Brugse duikclub Barracuda besloot hierop met een delegatie van flesen rEvo-rebreatherduikers op verkenning te gaan onder de vleugels van Johan Devolder, die er jarenlang als reisbegeleider heeft gedoken. We ontdekten ongerepte riffen en een overvloed aan fauna en flora tijdens onze route langs de riffen en eilanden van de Farasan Banks, zo'n 300 km ten zuiden van Djedda.

Hippocampus nov./dec. 2021

47

Reportage

Foto's (2): Steven Vandevoorde.

Reisverhaal

Muren met prachtige zachte koralen.

Een verpleegsterhaai.

48

Foto: Steven Vandevoorde.

Foto's (3): Timo Dersch.

De hangende sponzen op Cioppi Point zijn eigenlijk koloniale zeescheden – ook wel 'ascidisch' genoemd.

Koninkrijk Saoedi-Arabië Saoedi-Arabië of Saudi-Arabië, officieel het Koninkrijk Saoedi-Arabië, is een land in het Midden-Oosten en Azië. Dit koninkrijk beslaat het grootste deel van het Arabisch Schiereiland. Het grenst aan Jordanië, Irak, Koeweit, de Perzische Golf, Bahrein, Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten, Oman, Jemen, de Rode Zee en de Golf van Akaba. Het land heeft een bevolking van meer dan 32 miljoen inwoners. In Saoedi-Arabië liggen de twee belangrijkste heilige plaatsen van de islam: Mekka en Medina.

Na de vlucht vanuit Brussel, met tussenstop in Egypte, kwamen we aan in Djedda om aan boord te gaan van de Dreammaster, waar de charismatische Eric Mason en zijn crew ons verwelkomden. Nadat de kustwacht onze paspoorten had gecontroleerd, begon het duikavontuur en zetten we koers naar de eerste duikplaats, Canyons, voor de checkdive. Daarop voeren we dag na dag van het ene mooie rif naar het andere. Voordat we het water ingingen, vertelde Eric ons in geuren en kleuren hoe

Foto: Timo Dersch.

Oog in oog met een zeeschildpad.

de duikstek er waarschijnlijk zou uitzien en wat er we wellicht konden zien. Het was dan ook jaren geleden dat hij nog op die plaatsen gedoken had. Hij deed dit alles in sappig Brits-Engels, doorspekt met de typische humor. Na de duik stond hij te popelen om te horen of het was zoals hij het zich herinnerde.

ongerepte riffen Een gemeenschappelijk kenmerk van alle duikplaatsen is de ongelofelijke verscheidenheid. Muren van zachte en harde koralen, kleurrijke riffen en de gebruikelijke bewoners van de Rode Zee zoals de 'jackfishes', geelvintonijnen, roggen, eekhoornvissen, soldatenvissen, murenes en koraalduivels. Vooral de duikplaatsen Cioppi Point en Gorgonian Point blijven ons bij.

Een uniek zicht voor het onderwater-Saoedi zijn de hangende sponzen, die we te zien kregen op Cioppi Point. In fel rood, geel, wit en groen hangen en druipen ze letterlijk van het koraal aan de randen van het rif.

Pas in 2006 werden deze slijmerige struc-

turen ontdekt en voor sponzen gehouden.

Na onderzoek door biologen bleek het om koloniale zeescheden – ook wel 'ascidisch' genoemd – te gaan. Deze sponzen blijken dus familie van de zakpijpen.

Op Gorgonian Point is de top van het rif zo ver je kan zien bezaaid met roze bubbelkoraal. Een roze vlakte van zacht koraal, wiegend in de stroming, die zich uitstrekt tot de rand van het rif. Bij de afdaling van de drop-off kregen we nog een spectaculair zicht. Tussen 35 en 45 meter diepte is de richel begroeid met oranjerood waaierkoraal, als ventilatoren in de stroming. Op het einde van de duik lieten we ons langs de top meevoeren in de stroming en kregen we nog een bezoekje van een nieuwsgierige schildpad. Ook spotten we nog een aantal barracuda's.

boodschap in een fles Sommige riftoppen steken boven water uit en zijn omgevormd tot zanderige eilanden.

Marmar is daar één van en het is zelfs be-

groeid met kleine struiken. Vogels vinden deze desolate eilandjes ideaal om er op hun nest te zitten en schildpadden komen er hun eieren begraven. We waadden over het ondiepe rif naar één van de eilandjes om er een kijkje te nemen en zagen er, naast talrijke vogels, verschillende sporen van schildpadden en zelfs hier en daar de laatste rustplaats van een schildpad.

Onverwachts vonden we tussen wat aangespoeld afval een glazen fles met daarin een brief. Was het een liefdesverklaring uit een ver verleden aan een onbereikbare vrouw of een noodkreet van een verstekeling op een onbekend eiland in de Rode Zee? We konden onze nieuwsgierigheid niet bedwingen en besloten de fles mee aan boord te nemen om te openen.

Na het ondergaan van de zon verzamelden we in de salon van de Dreammaster.

Voorzichtig braken we de fles open met een vakkundige tik van een moersleutel.

Behoedzaam werd de brief opengevouwen, wat een moeilijk leesbare tekst deed tevoorschijn komen.

Hippocampus nov./dec. 2021

49

Reportage

Ongerepte riffen met harde en zachte koralen.

Foto: Steven Vandevoorde.

Foto: Timo Dersch.

Reisverhaal

Door insijpelend zeewater en blootstelling aan de zon was de inkt verbleekt. Groot was de ontgoocheling toen de datering duidelijk maakte dat het om een vrij recente brief ging. In het Engels verklaarde een onbekende man zijn liefde voor een even onbekende dame.

gebouwen van koraal

Foto: Timo Dersch.

Een blauwgespikkelde pijlstaartrog.

50

Hippocampus nov./dec. 2021

Onze reis eindigde in Djedda, één van de modernste steden van Saoedi-Arabië. We reden de stad binnen langs grote rotondes met daarop enorme sculpturen om naar het moderne stadsdeel Jeddah Corniche te rijden, een boulevard met wandelpaden, paviljoens en groenaanleg. Djedda heeft ook een mooi oud stadsgedeelte, Al-Balad. We dwaalden er door de smalle straatjes langs half ingestorte en scheefgezakte huizen, waarvan sommige gebouwd van koraal, maar allemaal met decoratieve houten panelen om de hitte buiten te sluiten. De koopwaren in de winkels fleurden de straten op door de levendige kleuren van traditionele kleding en textiel en de verleidelijke geuren van kruiden en specerijen. Wel merkten we, na een hopeloze zoektocht naar een postzegel, dat Saoedi-Arabië nog niet erg op toeristen is gericht.

Bij terugkomst in België zijn we ervan overtuigd: het was een prachtige reis en we komen graag terug om het Saoedi-Arabische deel van de Rode Zee verder te verkennen.

Met een kustlijn van ongeveer 2.000 km en ontelbare riffen en wrakken biedt het land een onderwaterparadijs dat wacht om ontdekt te worden. Na deze reis hebben we het gevoel dat er slechts een tipje van de sluier is opgelicht. We zijn benieuwd naar meer. 

ANNELIES VAN HYFTE & JÜRGEN BAUTE

Nieuwe liveaboards Naast de gedateerde 'Dream Master' (kleine kajuiten met gedeeld sanitair) zijn er nu ook twee nieuwe liveaboards met alle moderne comfort: 'Saudi Explorer' en 'Aldebaran Saudi'.

Je kan ze boeken via Dive Along (de nieuwe Vlaamse specialist voor duikreizen): www.dive-along.com

Foto: Steven Vandevoorde.

Foto: Timo Dersch.

De fles- en rEvo-rebreatherduikers die Saoedi-Arabië kwamen verkennen.

Advertentie

DIVE ALONG: jouw Vlaams specialist duikreizen!

Azoren Bahamas Indonesië Malediven Saoedi-Arabië Zuid-Afrika

+32 (0) 472 54 88 16 info@dive-along.com

Like us on Foto: Timo Dersch.

and

!

www.dive-along.com

Hippocampus nov./dec. 2021

51

Reportage Interview

Een nieuwe locatie van 420 m2.

Eerste herkeuringsbedrijf in de wereld Duikcentrum Scuba Service is verhuisd naar een groter pand en er werd zwaar geïnvesteerd in onder andere gloednieuwe, ultramoderne apparatuur voor het testen en meten van composietflessen. Hierdoor zijn ze uitgegroeid tot het eerste herkeuringsbedrijf ter wereld dat beschikt over zo'n testapparatuur.

voorgesteld en de klanten konden de locatie verkennen tijdens het nuttigen van een hapje en drankje, terwijl de vaste band Luna The Music voor aangename achtergrondmuziek zorgde.

Naast heel wat duikers en brandweerduikers kwamen ook Maarten De Veuster, de burgemeester van Schoten, Vlnr: Maarten De Veuster, de burgemeester Véronique d'Exelle, van Schoten, de zaakvoerders Peggy, Stef schepen van lokale (de jongste zoon) en Ronny, Paul De Swaef, schepen van ruimtelijke ordening en sport. economie en Paul De Swaef, schepen van ruimtelijke ordening en sport, de twee ondernemers succes toewensen. Ook was er vertegenwoordiging van Apragaz, van de Federale overheidsdienst en van de diverse brandweerdiensten. Zelfs de zone Brabant wallon – vanuit Wallonië – was aanwezig.

S

cuba Service bestaat sinds 1999 en iets meer dan 15 jaar geleden begonnen Peggy en Ronny Desmet kleinschalig met zich te specialiseren in alles wat met ademgassen te maken heeft.

Enkele jaren later breidden ze uit met de duikwinkel Scuba Service Store. Ondertussen mag Scuba Service een groot deel van de Antwerpse petrochemie en de Belgische brandweer tot haar cliënteel rekenen.

Er zijn trouwens ook meerdere duikwinkels die een beroep doen op hen voor bijv. het testen en herkeuren van duikflessen. Uiteraard vinden ook heel wat sportduikers hun weg naar Scuba Service.

De brandweer van de zone Brabant wallon.

De band Luna The Music zorgde voor aangename achtergrondmuziek.

Om verder te kunnen blijven groeien, moesten Peggy en Ronny op zoek naar een nieuwe, grotere locatie. Die vonden ze in de Metropoolstraat 1 te Schoten. Voor hun welgekende goede service beschikken ze daar over 420 m². Zondag 17 oktober 2021 werd de openingsreceptie gehouden. De nieuwe machines werden

800 flessen per dag testen Een heel groot deel van de klanten maakt gebruik van composietflessen en die moeten – anders dan stalen of aluminium flessen – op een specifieke manier getest worden en daarnaast gedetailleerd gemeten worden. "De reden is dat de binnenfles zeer dunwandig is en eventuele beschadigingen bij een normale drukproef niet vastgesteld kunnen worden", geeft Ronny als verklaring daarvoor.

Met hun oude keuringsinstallatie, die eveneens uniek was in België, kunnen ze 40 composietflessen per uur testen. Ook stalen en aluminium duikflessen kunnen ermee Hippocampus nov./dec. 2021

53

De testbank voor ademautomaten.

Reportage Interview

De achterkant van de nieuwe keuringsinstallatie.

De testbank voor duikcomputers.

De gritstraler.

De nieuwe keuringsinstallatie voor composietflessen.

Tot zes bufferflessen van 50 of 80 liter kunnen hiermee volautomatisch getest worden.

getest worden. Dat is fysiek zware arbeid. De flessen moeten, nadat ze in de keuringsinstallatie geplaatst zijn, telkens opnieuw verplaatst worden: om te vullen met water, om een druktest uit te voeren, om te ledigen en om te drogen. Elke fles moet dus zes keer getild worden, wat best zwaar is wanneer ze vol water zit.

Met hun nieuwe installatie, die net als de vorige uit Amerika komt, kunnen ze 80 composietflessen per uur testen, waarbij de flessen automatisch gevuld, gedrukt, gemeten en geledigd worden. Dit zonder dat ze tussendoor opgetild of verplaatst moeten worden. Een fles moet nu dus maar vier keer getild worden: erop plaatsen, eraf halen, op de drooginstallatie plaatsen en daar eraf.

Omdat de nieuwe keuringsinstallatie enkel composietflessen kan testen, hebben ze hun oude installatie volledig laten renoveren en blijft die in gebruik voor het testen van stalen en aluminium duikflessen.

"Als er te veel composietflessen binnenkomen om te laten keuren, kunnen we een deel daarvan nog steeds op de oude installatie testen", zegt Ronny. Alles samen kunnen ze bij Scuba Service dus 120 composietflessen per uur testen. "Of 800 flessen per dag die telkens op 450 bar hydraulisch worden gekeurd, gedroogd en voorzien worden van een individueel meetrapport", benadrukt Peggy.

54

Hippocampus nov./dec. 2021

"Door deze unieke machine zijn we nu het enige herkeuringsbedrijf ter wereld dat composietflessen met zo'n hoge kwantiteit en nauwkeurigheid, conform de wetgeving, kan leveren", zegt Ronny fier.

bufferflessen testen Naast een nieuwe keuringsinstallatie voor composietflessen heeft Scuba Service ook geïnvesteerd in een nieuwe machine, waarmee ze per keer tot zes bufferflessen van 50 of 80 liter volautomatisch kunnen testen.

gritstralen De stalen duikflessen die bij Scuba Service na een inwendige inspectie en een druktest goedgekeurd zijn, worden na de test inwendig gedroogd en gegritstraald. Hiervoor hebben ze een drietal jaar geleden een gritstraler aangeschaft die speciaal op maat gemaakt werd voor het volledig computergestuurd gritstralen van ademgasflessen.

nieuw herkeuringsorganisme "De veiligheid en gezondheid van onze veiligheidsdiensten en duikers was en is voor ons altijd al prioriteit nummer één. Maar met onze recente investeringen en een reeks onderhandelingen met het keuringsorganisme Apragaz gaan we hiermee nog een stapje verder", geeft Peggy mee. "Na meerdere gesprekken en nadat de neuzen op gebied van veiligheid en gezondheid in

dezelfde richting stonden, besloten we te gaan samenwerken met Apragaz". Daardoor werkt het grootste herkeuringsbedrijf op gebied van ademgassen nu samen met het grootste herkeuringsorganisme op gebied van drukkeuringen.

onderhoud en herstelling van duikmateriaal Bij Scuba Service kan je niet enkel terecht voor het keuren van flessen en kranen, maar ook voor het onderhoud van ademautomaten, volgelaatsmaskers, duikcomputers, onderwatercommunicatie en het herstellen en onderhoud van duikmateriaal in het algemeen. "Voor het herstellen van natte en droogpakken zijn we door verschillende fabrikanten erkend om garantieherstellingen uit te voeren", zegt Ronny. Uiteraard kan je bij Scuba Service ook terecht voor het vullen van je fles met lucht, nitrox of zuurstof.

"Let op! Er lopen veel wannabee's rond. De meeste zware en soms dodelijke ongevallen met duikflessen zijn het gevolg van verkeerd gemonteerde kranen of van schroefdraden die buiten tolerantie vallen of bij montage beschadigd werden. Laat een besparing van enkele euro's je leven of dat van anderen niet verwoesten!", voegen de zaakvoerders Ronny, Peggy en Stef er tot slot nog aan toe.

 IVO MADDER

Hippoëzie

Water Als met water zelf, met de gedachte spelen dat je ooit en eindelijk zult weten wat het is.

Het is regen geweest, een rivier, een zee, hier was het, hier heb ik het gezien en zie ik water en weet niet wat het is.

Foto: Zolotarevs.

Rutger Kopland Uit: 'Verzamelde gedichten', 2006.

Advertentie

UW EXPERT IN ONDERWATERFOTO & -VIDEOGRAFIE

WIJ S ALLE ERVICEN IN EI MERK GEN E ATEL N IER

ONDERHOUD HERSTELLING

MAATWERK

VERKOOP

WWW.MES-BVBA.BE Hippocampus nov./dec. 2021

55

Close-up

NELOS-fotograaf in de kijker

Blauwtipje.

Kor tsnuitzeepaardje.

Heremie

tk re

ruwe ze eft met

erasp op

G e wo n e

de sche

zeedond

lp.

erpad.

Botervisje.

56

Hippocampus nov./dec. 2021

auters Shinji B Naam r structeu tel 3*In ti / t e v e Br t G een fiebreve Fotogra Vichte ngrays Club Sti 1 der t 201 Duikt se 1.500 uiken A a nt al d n, … s, grotte en 2 0 0 ngroeve ik e u te d s , to e dse Ze Aantal fo iddellan land, M e e Z atsen Duikpla DMK 3 C a no n 5 C a me r a am g Nautic 0 0 mm Behuizin C a no n 1 6 mm & -1 0 1 a Tokin Lenzen Z 3 30 2 x Inon auters n e Flits /shinjib m o .c . k m la a tagr e sters Wrattig m ins Instagra

Slibanemoon.

Juvenie

le sepia

Gewone stra

Ruthensparrs

.

ndkrab.

grondel.

Hippocampus nov./dec. 2021

57

Reportage

Leren ademen

Foto:'s (2): Ivo Madder.

Duiktechniek

Dirk Heylen somt de voordelen op van een correcte ademhaling.

Wil je meer controle over je luchtverbruik of wil je je ademhaling trainen? Dan biedt een workshop bij Spiras Academie, waarvan Dirk Heylen en Wouter Schoovaerts – de oprichters van TODI – deel uitmaken, je interessante info en oefeningen.

M

et een groep duikers en vrijduikers nemen we deel aan een workshop over ademhaling in TODI te Beringen. Nadat we vlot het antwoord weten op algemene vragen over gezondheid, vermindert de snelheid van antwoorden bij de eerste vraag over ademhaling. Nooit gedacht dat iemand zoveel kan vertellen over ademen, want dit is toch de normaalste en meest zelfregulerende zaak van de wereld.

op dat moment langs stromen erg actief zijn en dus meer zuurstof nodig hebben. Bij een hoge concentratie CO2 in het bloed laten de rode bloedcellen dus meer zuurstof los (Bohr-effect: hoe hoger de concentratie CO2, hoe meer afgifte van zuurstof naar de cellen onder de juiste condities). De opname van zuurstof in ons bloed is belangrijk, maar het op de juiste plaats afzetten is nog belangrijker. Bij dit mechanisme speelt CO2 dus een zeer belangrijke rol.

ademhaling

buikademhaling

In ons lichaam hebben we heel veel cellen die voorzien moeten worden van energie om te kunnen functioneren. Die energie halen we uit de stofwisseling (metabolisme), waarbij we voedsel (suikers, eiwitten en vetten) omzetten in energie met water en koolstofdioxide (CO2) als afvalstoffen. Om dit te verwezenlijken gebruiken we zuurstof (O2) die via de ademhaling en longen het lichaam binnenglipt. De CO2 verlaat het lichaam terwijl we uitademen en het water verlaat het lichaam via de huid (zweten) en het toiletbezoek.

Ademen in functie van de inspanning die je doet met zo weinig mogelijk energie en zoveel mogelijk efficiëntie. In rust betekent dit ongeveer 6 liter lucht per minuut aan 500 ml per adembeurt of ongeveer 12 keer ademen.

Inademen doe je door je middenrif naar be-

Zuurstof hecht zich vast aan de hemoglobine in de rode bloedcellen en wordt via de bloedbanen naar alle lichaamscellen getransporteerd. Om de zuurstof vervolgens te kunnen losmaken van de hemoglobine is er een bepaalde concentratie CO2 nodig.

Wanneer die concentratie in het bloed sterk stijgt door een actie van het lichaam, bijv. vinzwemmen tegen de stroming in, 'weten' de rode bloedcellen dat de cellen waar ze

58

Hippocampus nov./dec. 2021

neden te bewegen en je buik naar voor te duwen. De onderste ribben bewegen een beetje naar voor en opzij. Je borst en/of je schouders worden niet opgetild. Je kan dit makkelijk trainen door als je plat ligt een boek op je buik te leggen en ervoor te zorgen dat die op en neer gaat zonder dat je borst of schouders meebewegen.

1. Ga zitten of liggen en leg je ene hand op je borst en de ander op je buik.

2. Adem in door je neus en laat je buik opbollen. Voel hoe je hand op je buik omhoog gaat.

Voordelen van een goede ademhaling • • • • • • • • • • • • •

Je bloeddruk daalt.

Je hartslag daalt.

Je hartritmevariabiliteit stijgt.

Je krijgt meer energie en een beter uithoudingsvermogen.

Je slaapt beter (er is ook minder kans op snurken en slaapapneu).

Je ervaart minder spanning.

Je kan beter met spanning omgaan.

Je kan je beter concentreren.

Je kan je geest tot rust brengen.

Het activeert je lymfesysteem.

Het helpt tegen nek- en schouderpijn.

Je kan je emoties beter reguleren.

Het verbetert je sportprestaties (op elk niveau).

3. Adem rustig uit door je mond en voel hoe je buik weer rustig daalt.

4. Probeer eens een boek ter hoogte van je navel op je buik te leggen en die bij het inademen met je buik omhoog te duwen.

5. Als dat goed lukt, probeer dan wat langer uit dan in te ademen. Op het eind van je uitademing pers je het laatste restje lucht uit je lijf. Als je dan in één keer je buikspieren ontspant, vullen je longen zich als vanzelf met nieuwe lucht. Herhaal dat een paar minuten.

Bijvoorbeeld: vier tellen inademen – een tel vasthouden – zes tellen uitademen – een tel vasthouden ...

Ademhaling meten Tel gedurende 1 minuut hoeveel keer je in- en uitademt.

Eén in- en uitademing telt als 1. In rust zou je rond de 12 moeten zitten. Gemiddeld adem je een 500 ml per keer en dan kom je op 6 liter per minuut.

Voor de meeste mensen is twee minuten zwaar ademen of hyperventileren genoeg om de bloedtoevoer door het hele lichaam te verminderen, waaronder de toevoer naar de hersenen. De bloedtoevoer naar ons brein vermindert proportioneel met de afname van CO2 in het bloed. Hierdoor kan de doorsnede van bloedvaten tot wel 50% afnemen en vermindert de doorstroming van bloed met een factor 4. Het gevoel van duizeligheid na een paar keer heel diep ademen is iets dat je zelf misschien weleens ondervonden hebt.

De zuurtegraad van het bloed wordt onder andere geregeld door de CO2. Bij een gezond persoon is de pH van het bloed tussen de 7,35 en 7,45. Om de zuurtegraad van het bloed binnen deze nauwe grenzen te houden, heeft het lichaam twee belangrijke middelen tot zijn beschikking. De snelle methode is het aanpassen van de ademhaling.

CO2 is veel meer dan een afvalstof Het lichaam streeft naar een zo constant mogelijke concentratie CO2. Ons ademhalingsstelsel wordt aangestuurd door de verandering van CO2 in het bloed en zal geactiveerd worden om dieper/oppervlakkiger en/of sneller/langzamer te ademen. Dat ademautomatisme kan je onderbreken door de ademfrequentie bewust te vertragen of te versnellen. Zodra deze bewuste beïnvloeding vanuit de grote hersenen stopt, neemt het ademcentrum de regulatie over. Het ademautomatisme kan even stoppen, bewust of onbewust, bijv. als je spreekt, zingt of fluit. Verder wordt het onderbroken bij zuchten, geeuwen, niezen, hoesten, hikken, slikken, braken en persen.

CO2 speelt niet alleen een belangrijke rol bij de ademhaling en de afgifte van zuurstof, maar ook bij de omvang van de bloedvaten. Bij te weinig CO2 verkrampt het gladde spierweefsel (dat zit in ons lichaam rond de luchtwegen, slagaderen, haarvaten, darmen, bronchiën, …), wat aanleiding kan geven tot vernauwde bronchiën en bloedvaten.

Door sneller te ademen, stijgt de pH van het bloed en door langzamer te ademen daalt de pH (de langzame methode gaat via de nieren). Als we te veel CO2 uitblazen, verhoogt de pH (het bloed wordt minder zuur).

De spieren gaan hierop reageren door melkzuur te produceren, waardoor ze uiteindelijk samentrekken en pijn doen.

CO2-tolerant Meer CO2 (tot een bepaalde waarde) betekent een betere voorziening van zuurstof aan de lichaamscellen. Als de CO2-drempel te laag wordt, dan wordt de zuurstof in de hemoglobine niet goed afgegeven. Als we dus te veel CO2 uitademen (lees: als we te veel ademen), daalt de afgifte van zuurstof naar de cellen. Als de cellen minder zuurstof krijgen, werken ze ook minder goed.

We moeten niet zorgen voor meer zuurstof in ons bloed (die saturatie is al optimaal), maar voor een betere afgifte van de zuur-

CO2-tolerantietest Met de 'Body Oxygen Level Test' (BOLT) kun je je koolzuurtolerantie meten. Deze test geeft aan of je chronisch te veel ademt.

• • • •

Adem normaal in en uit door je neus.

Hou je neus na een uitademing dicht en start een timer.

Voel je een behoefte om te ademen, stop de timer.

Laat je neus los en adem rustig in. Wanneer je inademing groter is dan normaal, heb je te lang gewacht. Doe de test dan opnieuw.

Het aantal seconden dat je je adem kan in houden volgens deze BOLT-score (ook wel controlepauze genoemd) komt overeen met volgende ademminuutvolume (hoeveel liter lucht je per minuut inademt): • 10 sec.: ongeveer 20 liter/minuut • 15 sec.: ongeveer 15 liter/minuut • 23 sec.: ongeveer 10 liter/minuut • 35 sec.: ongeveer 7 liter/ minuut

Hippocampus nov./dec. 2021

59

Reportage

Ademen voor het slapengaan

Duiktechniek

stof naar onze spieren, weefsels, organen, …

Daar valt nog veel winst te halen.

Wanneer je te veel ademt — wat bij veel mensen het geval is — blaas je te veel CO2 uit en ontwikkel je een lagere tolerantie voor koolzuur in het bloed. Het brein geeft hierdoor sneller een signaal af om te gaan ademen, aangezien een correcte hoeveelheid koolzuur nu wordt aanzien voor een te hoog niveau. De ademprikkel komt bij chronisch overademen dus continu te snel.

• Ademen 4 tellen door je neus, terwijl je buik aanzwelt.

• Hou de adem 7 tellen in.

• Adem 8 tellen traag uit door je mond terwijl je je tong tegen je onderste tanden duwt en een suizend geluid maakt.

Zorg ervoor dat je jezelf nooit forceert en staar je niet blind op cijfers. Iedereen heeft immers een verschillende CO2-tolerantie en bijgevolg een andere ademhaling.

Wanneer dat ritme niet haalbaar is, zoek je een ander ritme.

Bijv. 3 tellen inademen en 6 tellen uitademen.

Door het te veel uitblazen van CO2 moet je meer ademhalen, waardoor je meer energie verbruikt. De spieren krijgen bijgevolg minder zuurstof (Bohr-effect), waardoor je sneller moe bent en je sportprestaties dalen.

conclusie We ademen doorgaans veel te veel. Gelukkig kunnen we het aan de hand van oefeningen langzaamaan beter en bewuster doen. Tijdens de workshop komen er meer oefeningen aan bod dan we hier in het artikel brengen. Tip voor duikers: zorg ervoor dat je ademhaling steeds rustig is voor je de duik aanvat. Je zal meer en langer kunnen genieten van je duik.  CHRISJE DEMUYNCK

60

Hippocampus nov./dec. 2021

Gratis deelnemen aan de workshop leren ademen Op 18 januari 2022 om 20.00 uur wordt er in Duikershuis te Mechelen een gratis workshop rond ademhaling gegeven door de Spiras Academie. Een 15 à 20-tal NELOS-leden kunnen deze gratis bijwonen. Heb je interesse? Stuur dan een e-mail naar redactie@ nelos.be met als onderwerp 'Spiras-workshop ademhaling' en vermeld uiteraard je contactgegevens (naam, voornaam, gsm en e-mail) en de naam van je club.

The Ultimate Experience in jouw achtertuin!

• Warm water van 24 graden • 5.000 tropische vissen • 30 Soorten vissen • Prachtige decors!

• Snorkelen, duiken en vrijduiken • Duikinitiaties • Duikschool • Inkijk in het aquarium via de ramen • Brasserie met reuzengroot aquarium • Duikersbar • Klimparcours voor de kids in de buurt

Een onvergetelijke onderwaterbeleving bij TODI op de be-MINE site te Beringen.

UNIEKurg,

b voor Lim België a! en Europ

Exclusieve aanbieding: een TODI duiksessie + een heerlijke lunch (Putpatatbuffet)

voor € 49 p.p. (vanaf 15 personen) Geldig van november 2021 tot en met maart 2022.

Telefonisch te reserveren en betaling ter plaatse op vertoon van deze actie.

TODI is het eerste indoorduikcentrum waar je in optimale en veilige omstandigheden zal kunnen duiken en snorkelen in een zeer groot aquarium tussen 5.000 kleurrijke, tropische zoetwatervissen. Iedere bezoeker kan de ontdekking van de onderwaterwereld mee beleven via 6 ramen, of zelf gewichtloos zweven tussen de decorelementen onder water. Nadien kan je gezellig iets eten of drinken in de TODI-brasserie, gehuisvest onder het duikbassin van 6.500.000 liter helder water. Kortom: duiken is hier een belevenis voor ontdekkingsreizigers van 8 tot 88 jaar.

TODI be-MINE 1

•

BE 3582 Beringen

•

+32 11 36 40 40

www.todi.be

•

info@todi.be

Wist je dat?

Er zit goud in zeewater

Naast zouten en mineralen zitten er ook metalen in zeewater, waaronder goud.

Kan je rijk worden als je zeewater laat verdampen en het goud eruit haalt?

Z

out water is een oplossing van zouten en mineralen in water en is daardoor ongeschikt als drinkwater.

Het zoutgehalte of de saliniteit wordt in promille (‰) uitgedrukt. Van zodra het water meer dan 18‰ zoutgehalte bevat, noemen we het zout water. Zeewater is uiteraard zout water, maar ook het water van zoutmeren (en zoutpannen) of pekel (meer dan 50‰) wordt tot het zout water gerekend. Een fysiologische zoutoplossing van 0,9%, gebruikt bij bijv. een neusverkoudheid, behoort daar dus niet toe – alhoewel het in de volksmond ook zout water heet.

Water met een lager zoutgehalte of een lagere saliniteit dan 18‰, bijv. bij de monding van rivieren in de zee, wordt in aflopende volgorde van zoutgehalte zilt water (zeer zilt, matig zilt, licht zilt) tot brak water (0,5 tot 1‰) genoemd. Water met een zoutgehalte van minder dan 0,5‰ wordt zoet water genoemd.

62

Hippocampus nov./dec. 2021

Aanduidingen voor de saliniteit van water (in ‰, delen per 1000) Zoet

Brak

Licht zilt

Matig zilt

Zeer zilt

Zout

Pekel

< 0,5

0,5-1

1-3

3-10

10-30

30-50

> 50

In één liter zeewater komen gemiddeld de volgende hoeveelheden zouten voor: D 24 gram natriumchloride, beter gekend als keukenzout (NaCl) D 5 gram magnesiumchloride (MgCl 2) D 4 gram natriumsulfaat (Na 2SO4) D 0,8 gram magnesiumbromide (MgBr2) D 0,7 gram calciumchloride (CaCl 2) Het gemiddelde totaal aan zouten, zeezout genoemd, bedraagt dus 34,5 gram (afgerond 35 gram) per liter zeewater. Een zoutconcentratie van gemiddeld 35 gram zout per kilogram zeewater (3,5%, 35 promille of 35‰) komt overeen met een emmer met een inhoud van 10 liter water, waarin onge-

veer twee volle koffiekoppen zeezout opgelost zijn.

Het zeewater is niet overal even zout. Er komen zowel extreem lage als extreem hoge waarden voor. Oceanen hebben het hoogste zoutgehalte rond de subtropische gordels, namelijk 36,3‰. Langs de evenaar is dat ondanks de grote verdamping maar 34,3‰. Dit wordt veroorzaakt door de grote regenval in de tropische gebieden. De Middellandse Zee heeft een hoger zoutgehalte, toenemend van west naar oost, met in het oostelijk deel circa 39‰. De Rode Zee heeft met 41 tot 42‰ het hoogste zoutgehalte voor open zeeën. In beide gevallen is de oorzaak een grote verdamping en weinig zoetwatertoevoer.

In enkele gesloten zeeën wijkt het zoutgehalte sterk af van dat van de open zeeën. Zo is de saliniteit van de Dode Zee met 337‰ zo'n 10 keer hoger dan dat van oceaanwater, wat het hoogste zoutgehalte is voor zeewater. Het gemiddelde zoutgehalte van de Kaspische Zee is met 12‰ dan weer veel minder zout dan 'gewone' zeeën.

Op hoge breedtegraden, vooral in de omgeving van de polen, is het zoutgehalte opmerkelijk lager. Dit komt door de geringe verdamping en het vele smeltwater. Bij de Noordpool is de saliniteit eveneens erg laag door het vele zoete water dat wordt aangevoerd door de grote Siberische rivieren.

Ondanks het feit dat er weinig verdamping is in de Oostzee of de Baltische Zee is die met minder dan 25‰ minder zout, doordat er veel rivieren in uitstromen. Het noorden van de Oostzee, in de Botnische Golf, kent een daling van het zoutgehalte tot slechts 2‰ en kan zelfs zoet worden genoemd.

is het lager dan 30‰ en in de Oosterschelde varieert het tussen de 28 en 31‰. In getijdenpoeltjes kan de zoutconcentratie bij warm tijdelijk behoorlijk oplopen.

De saliniteit van het Techirghiolmeer (Roemenië) is met 80‰ erg zout, maar het Assalmeer (Djibouti) en het Garabogazköl (Turkmenistan) is met een gemiddelde van 350‰ nog zouter. De hoogste zoutconcentratie (400‰) bevindt zich echter in het water van het Don Juanmeer in Antarctica.

Dat de winning van goud uit het verdampte zeewater veel meer kost dan dat het opbrengt, hebben Duitse wetenschappers na de eerste wereldoorlog (1914-1918) vastgesteld. Men had toen bedacht dat de winning van goud uit zeewater een goede oplossing was om de Duitse goudschuld af te lossen.

In de Noordzee schommelt het zoutgehalte tussen 34‰ en 35‰. Vlak voor de kust, waar grote rivieren zoet water in de zee brengen, is het zoutgehalte lager. Voor de Belgische kust bedraagt de saliniteit van west naar oost ongeveer 34‰ tot 31‰. Aan de Nederlandse kust en in de Duitse Bocht

Goud uit gewone stoffen halen, zoals water, is al een eeuwenoude wens van de mens.

Alchemisten dachten er in de middel­ eeuwen heel dicht bij te zijn. In het begin van de twintigste eeuw deed de wetenschap een serieuze poging. De ontdekking dat zeewater goud bevat, maakte de weg vrij voor

Naast zouten en mineralen zitten er ook metalen in zeewater, waaronder goud, maar in zeer verdunde concentraties.

Als er goud in zeewater zit, hoe kan het dan dat het goud niet achterblijft als we het water verdampen? Zeewater bevat 0,000000000002 gram goud per liter water en 34,5 gram zout per liter. Als je – laten we zeggen – een zwembad (2500 m3) zeewater verdampt, blijf je zitten met 86 ton zout waarin 0,000005 gram goud zit. Met de huidige prijs van goud is dat maar liefst 0,03 eurocent. Om deze 0,03 eurocent binnen te halen, moet je een zwembad verdampen en 0,000005 gram goud uit een berg van 86 ton zout zien te krijgen. Gewoon niet aan beginnen dus…

experimenten om het te destilleren. Maar dat lukte niet. In die periode werd ook ontdekt dat water rond fumarolen, vulkanische openingen in de aardkorst, meer goud bevat dan water verderop. Daarmee was de link met vulkanen gelegd. Doordat vulkanisme water sterk verhit, lossen daar makkelijker mineralen en metalen in op, waaronder ook goud.

Diep onder de warmwaterbronnen van Reykjanes in IJsland hebben geologen gouden water ontdekt. Het hete, zoute en diepe water in de bron bevat 14 microgram goud per kilogram water en dat is 500.000 keer meer dan in normaal zeewater. De heetwaterbronnen van Reykjanes kunnen een temperatuur van wel 300°C graden bereiken. Door de diepte van de bron kan het water niet verdampen, waardoor het al maar heter kan worden. Daarbij neemt het schijnbaar goud op, dat zich in de bodem van IJsland bevindt.

Het internationale onderzoeksteam, dat de bron bestudeert, denkt dat het hele Reykjanes-reservoir wel 10.000 kilo opgelost in water bevat. De hamvraag is natuurlijk of dat goud ook gedolven kan worden. Dat lijkt moeilijk, want de hoge temperaturen en de barre omstandigheden zijn een uitdaging.

Van zodra de IJslandse overheid beslist iets met deze goudmijn te doen en ze een commerciële organisatie vindt die de ontginning wil uitvoeren, zullen wetenschappers bekijken of het ontginnen bij deze extreme omstandigheden mogelijk is. 

IVO MADDER

Foto: Piotr Mickevic.

Het hete, zoute en diepe water van de warmwaterbronnen van Reykjanes (IJsland) bevat 14 microgram goud per kilogram water.

Hippocampus nov./dec. 2021

63

Reportage

De beekparelmossel (Margaritifera margaritifera).

De terugkeer van de beekparelmossel in de Waalse waterlopen

De Europese Investeringsbank stelt 4,5 miljoen euro ter beschikking van de Waalse Openbare Maatschappij voor Waterbeheer (SPGE – Société publique de gestion de l'eau) om een aantal projecten uit te werken die de biodiversiteit verbeteren en de ecosystemen herstellen. Een belangrijk deel van dit geld zal aangewend worden om de beekparelmossel (Margaritifera margaritifera) en de Bataafse stroommossel (Unio crassus) terug te laten gedijen in meren en rivieren.

O

pmerkzame duikers zullen vastgesteld hebben dat ze beide zoetwatermosselen niet meer waarnemen in duikwateren als Les Lacs de l'Eau d'Heure.

Het aantal beekparelmosselen is in de loop van vorige eeuw met 90% gedaald, een weerspiegeling van de daling van de biodiversiteit in het zoetwater op wereldvlak.

Beekparelmosselen kunnen tientallen jaren

64

Hippocampus nov./dec. 2021

oud worden. De hoogst waargenomen leeftijd ligt rond de 280 jaar. Ze hebben een buitengewone levenscyclus. Na 10 tot 15 jaar worden ze geslachtsrijp. In het begin van de zomer spuit het mannetje spermacellen in het water. Die worden door het wijfje door de sifon binnengezogen. Het bevruchte wijfje stoot in de nazomer zo'n 10 miljoen microscopisch kleine larven uit in stromend

water. Slechts enkele daarvan zullen zich kunnen vasthechten aan de kieuwen van bepaalde vissoorten. De larven zijn immers kieskeurig en ontwikkelen zich enkel verder in de kieuwen van enkele zalm- en forelsoorten. Ze verblijven 9 maanden in deze zuurstofrijke omgeving voor ze zich op de bodem laten zakken om zich daar voor 5 jaren in te graven.

Foto: Joel Berglund.

Biologie

Foto: Martina Unbehauen | Dreamstime.com.

De Bataafse stroommossel is omzeggens verdwenen in onze streken. In Nederland werd de soort voor het laatst in 1968 waargenomen. Het dier is zeer gevoelig voor verandering van de waterkwaliteit. Zijn levensverwachting is kleiner dan die van de beekparelmossel en bedraagt zo'n 20 tot 30 jaar. Hij leeft ingegraven in het zand en je kan enkel de twee sifons waarnemen, waarmee hij het water inzuigt en uitspuwt.

Beide soorten zijn bio-indicatoren en dragen wezenlijk bij tot het zuiveren van de waterlopen. De lening van de Europese Investeringsbank zal in de eerste plaats gebruikt worden om verontreinigd water op natuurlijke wijze te zuiveren. De beken en rivieren waarin de twee mosselsoorten leven zijn immers sterk vervuild door onbehandeld huishoudelijk afvalwater en door overmatig gebruik van meststoffen.

In de tweede plaats worden maatregelen genomen om de bekkens aan de uitgang van bestaande waterzuiveringsstations te beschermen. Nieuwe regels moeten er ook voor zorgen dat weilanden ecologisch beheerd worden, zodat de schadelijke invloed van nitraten beperkt wordt. 

De Bataafse stroommossel (Unio crassus).

PATRICK SWINNEN

Advertentie

Europlongée Boulouris

Alles inbegrepen van maandag tot vrijdag: 5 nachten, volpension

10 duiken aan € 539 per persoon.

Diep duiken: 6 duiken aan € 336 per persoon. (vullen met zuurstof mogelijk) 6 personen minimum

www.europlongee.fr FAX: 04 94 19 03 26 GSM: 06 09 18 53 74 • contact@europlongee.fr

ENKELE VAN ONZE PARTNERS: SCUBAPRO SUB GEAR BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …

showroom Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België Tel: +32(0)14 61 12 60 E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be www.duikmateriaal.be

Hippocampus nov./dec. 2021 Adv euro_plongee_20210127.indd 1

27/01/2021 16:16:31

65

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

55 jaar geleden uit Hippocampe nr. 13

december 1966

Plymouth. De voertuigen mogen gesloten of open zijn, geremorkeerd of zelfbesturend, het gewicht mag echter 1000 kg niet overschrijden.

35 jaar geleden

25 jaar geleden uit Hippocampus nr. 161

december 1996

uit Hippocampus nr. 111

december 1986

Bezoek aan de Duikers-Ontmijners van de Belgische Zeemacht Voor de opleiding gebruikt men de Cousteau-Gagnan luchtapparaten en voor de tactische operaties mengselapparaten met half-gesloten omlopen zoals de DC.55, de CDBA en andere amagnetische en geluidloze militaire apparaten.

De recompressiecaisson, bevattende twee ingangsassen en een operatiekamer, zal functioneren vanaf augustus 1967. Het spreekt vanzelf dat de duikers van BEFOS er de toegang zullen toe hebben in geval van ongeval, volgens de modaliteiten die kortelings in de Hippocampe zullen worden gepubliceerd.

William Xhignesse

45 jaar geleden

Bendor '96 Tijdens de Zeestage te Bendor kreeg NELOS er drie 3*Instructeurs en achtien 2*Instructeurs bij.

Werkgroep Biologie De Werkgroep Biologie NELOS houdt op zaterdag, 24 januari 1987 haar eerste Algemene Vergadering in het Duikershuis in de Jules Broerenstraat te 1070 Brussel.

30 jaar BEFOS "Ik kijk regelmatig in mijn achteruitkijkspiegel, want geschiedenis herhaalt zich!

De meesten kijken steeds vooruit en spijtig genoeg weinig achteruit, en nochtans, het is uit de voorbije geschiedenis dat wij heden moeten leren en lessen trekken om de toekomst in goede banen te leiden want: 'Le passé, c'est l'avenir du futur'".

uit Hippocampus nr. 61

december 1976

Deze gevleugelde uitspraak vanwege René Crepin, tijdens zijn huldiging in het Cultureel Centrum te St.-Pieters-Woluwe, maakte diepe indruk op de honderden toehoorders.

Bendor Weer een nieuwe promotie instructeurs.

Nationale Monitor (nu 3*I): Ivan Goudenhooft (Neptunus), John Maes (Thalassa).

Statistieken BEFOS telt 127 clubs die in totaal 9785 leden tellen, waarvan er 4456 gebrevetteerd zijn.

CMAS-Rally Een rally voor onderzeese voertuigen, de eerste in Groot-Brittannië, zal plaats vinden te Fort Bovisand Underwater Center bij

66

Hippocampus nov./dec. 2021

Federale Monitor: (nu 2*I) Roland De Kokere (Manta), Ronny De Meersman (Orka), Richard De Muynck ('t Zeepaardje), Harry Engelen (COWOL), Hugo Godts (Temse Watersport), Alfons Huyben (AKO), Willy Masson (Amphora), Johan Meganck (Orka), Noël Samyn (Murena), Rudy Van Eesbeek (BCD), Rudy Van Geldere (Coral), Ies Van Haneghem (Navy Diving), Jacques Van Rens (Argos).

BEFOS op bezoek bij de Tunesische Federatie De 'Fédération des Activités Subaquatiques de Tunisie', kortweg 'FAST' genoemd, is een zeer actieve groepering. Voorzitter Boujemaa is ook de promotor van de 'Union des Fédérations Méditerrannéennes des Activités Subaquatiques' of UFMAS. De UFMAS bestaat uit de CMAS-federaties die aan de Middellandse Zee gelegen zijn.

Het hoofddoel is de gemeenschappelijke belangen, wat de Middellandse Zee betreft, veilig te stellen en eventuele acties te coördineren. Dit houdt o.a. de strijd tegen de pollutie en het verzekeren van het natuurbehoud in.

15 jaar geleden

NOB zet duiken in Zeeland kordaat op de agenda

uit Hippocampus nr. 211

december 2006

In de prachtig gerestaureerde middeleeuwse abdij in Middelburg organiseerde de Nederlandse Onderwatersportbond een interessant symposium.

NOB-raadslid Marcel Waijers vond dat er te weinig rekening wordt gehouden met de duiker als recreant. De duiksport gebeurt nu eenmaal buiten het blikveld van de modale toeschouwer, maar het gevolg daarvan hoeft daarom niet te zijn: uit het oog, uit het hart. De inbreng van de duikers in het economisch leven van Zeeland is zeer belangrijk.

Zeestage 2006 Twee 3*Instructeurs en negentien 2*Instructeurs werden er gevormd tijdens de Zeestage te Boulouris.

Advertentie

Ephyra

Noordzeeduiken - Nieuwpoort Info en reservatie: 09/367 01 22 jan@thebigblue.be

Duikcenter The big Donklaan 26 - 9290 Berlare blue tel: + 32 (0)9 367 01 20

info@thebigblue.be - www.thebigblue.be

Openingsuren:

Alle kwaliteitsmerken - Vulstation 300 bar Nitrox vulstation - Eigen onderhouds- en hersteldienst Herkeuren van duikflessen - Duikopleidingen Nitrox en technical opleidingen

Woensdag en vrijdag: 10u00-12u00 & 13u00-19u00 | Donderdag: 13u00-21u00 | Zaterdag: 10u00-17u00 | Dinsdag enkel op afspraak | Zondag en maandag gesloten Advertentie Hippo 2018.indd 1

29/04/2020 9:20:40

Hippocampus nov./dec. 2021

67

Bondsnieuws

Foto: Ronny Margodt.

Commissie Duikonderricht

n

ar

go

dt .

to

on

yM

Fo

Na een te lange periode van elektronisch vergaderen, kon het College voor het eerst weer fysiek samenkomen in het gekende Duikershuis op zaterdag 4 september 2021.

:R

College der 3*Instructeurs

H

et deed deugd om de collega's terug te zien, hen aan te spreken en informele babbels te kunnen doen.

Dit was voor velen het licht aan het einde van de coronatunnel en de herstart van het Duikonderricht in al zijn gelederen; temeer omdat daarop aansluitend de officiële pre-Boulouris plaatsvond als startschot van de NELOS-Zeestage.

Traditioneel komen tijdens de Collegevergaderingen alle zaken aan bod waar momenteel aan gewerkt wordt of die sinds de vorige Collegevergadering zijn gewijzigd. Hiervoor

 

Advertentie

rEvo rebreathers info@revo-rebreathers.com www.revo-rebreathers.com

68

Hippocampus nov./dec. 2021

Naast de lopende zaken kwamen deze keer ook enkele specifieke punten aan bod: D Verslaggeving vanuit de 'Werkgroep maximale duikdiepte': deze werkgroep, die in 2019 werd opgestart, bracht zijn verslag uit van het onderzoek om de maximale duikdiepte voor duiken met ademlucht te beperken tot

René Van Leeuwen, 30 jaar

wordt ver3*Instructeur. slag uitgebracht door respectievelijk de Ereraad, het Veiligheidscomité, het Brevettencomité, de Subcommissie Jeugdduiken, de Sectie EDIT, de Sectie Duiktechnieken, de Ereraad en ook door de directeur Sportkaderopleidingen.

 

Foto:'s (2) Ronny Margodt.

De Collegevergadering was daarnaast het uitgelezen moment om de 3*Instructeurs die hun jubileum vierden in de bloemetjes te zetten: D Marc Allemeersch, 10 jaar 3*I D Anjes Daems, 10 jaar 3*I D Lars Putteneers, 10 jaar 3*I D Erwin Van Reusel, 10 jaar 3*I D Gert Van Roey, 10 jaar 3*I D Eddy De Vliegher, 15 jaar 3*I

Ma : I vo

D Bert Van Opstal, 15 jaar 3*I D Michel Declercq, 20 jaar 3*I D Pascal Eeckhoudt, 20 jaar 3*I D André Valkenaers, 25 jaar 3*I D Eric Vonk, 25 jaar 3*I D Roland Wantens, 25 jaar 3*I D René Van Leeuwen, 30 jaar 3*I D John Maes, 35 jaar 3*I D Wim Van Doeselaer, 45 jaar 3*I D José Vandekerckhove, 45 jaar 3*I D François Blom, 55 jaar 3*I

Fo t o

60 meter. Meer informatie hierover krijg je in een afzonderlijk artikel in deze Hippocampus.

D De aanpassing van de opleiding tot Assistent-Instructeur/Initiator in lijn met de opleidingen van Sport Vlaanderen. Dit staat ook elders in deze Hippocampus vermeld.

dd

er .

John Maes, 35 jaar 3*Instructeur.

Sven Vandekerckhove reikt een medaille uit aan José Vandekerckhove en Wim Van Doeselaer, die beiden al 45 jaar 3*Instructeur zijn.

Zij werden bedankt voor hun jarenlange inzet voor NELOS en dit in de meest uiteenlopende functies, maar dit alles steeds ten voordele van onze geliefde duiksport.

Eéntje die er evenwel met kop en schouders bovenuitsteekt is François Blom. Hij is in-

François Blom, 94 jaar oud en 55 jaar 3*Instructeur.

tussen 55 jaar 3*I en als onze rekenoefening klopt, is dit de eerste keer dat dit gebeurt binnen NELOS … en nu op naar de 60 jaar!

 SVEN VANDEKERCKHOVE

Advertentie



START TO

DIVE Meer informatie: www.nelos.be

Deze gratis duikinitiatie is speciaal voor: Naam voornaam Actie geldig tot 15/03/2022

Hippocampus nov./dec. 2021

69

Geslaagden 2*Stage

Les réussites du Stage Fédéral

De nieuwe LIFRAS 2*Instructeurs

Francois Balfroid E.P.N. (LIFRAS)

Benoit Bertrand C.P.S.M. (LIFRAS)

Les nouveaux Moniteurs 2*/MF LIFRAS

Thomas Coremans Asteries (LIFRAS)

Giuseppina Lo Castro Lions de Mer (LIFRAS)

Geslaagden 3*Stage De nieuwe NELOS 3*Instructeurs

Rein Crombez Koraalduivels (NELOS)

70

Bram Meerseman Nautic (NELOS)

Hippocampus nov./dec. 2021

Bart Van Passel Amykos (NELOS)

Laurence Senechal Cyana (LIFRAS)

Alexandra Taraktchieva S.I.P. (LIFRAS)

Geslaagden 2*Stage

Les réussites du Stage Fédéral

De nieuwe NELOS 2*Instructeurs

Les nouveaux Moniteurs 2*/MF NELOS

Wim Bollein Sepia (NELOS)

Pierre Bollenberg Okeanos (NELOS)

Dries Cossement Stingrays (NELOS)

Marc De Cauwer Temse Duikers (NELOS)

Chantal De Geyter Odyssee (NELOS)

Bert Deprez Blue Lagoon (NELOS)

Bram Desmet Blue Lagoon (NELOS)

Vittorio Fais Aqua Diving Team (NELOS)

Kevin Gardedieu Medusa (NELOS)

Thomas Govaerts Breevenduikers (NELOS)

Peter Jaeken Orca Bree (NELOS)

Edwin Martens De Waterman (NELOS)

Sylwia Mikolajczyk Samantha (NELOS)

Raf Plas Thalassa (NELOS)

Peter Rappé Actieve Duikschool Eeklo (NELOS)

r s

Steve Rodts Barracuda (NELOS)

Elfrie van Poppelen Wilrijkse Duikschool (NELOS)

Michel Walgraeve Triton (NELOS)

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Hippocampus nov./dec. 2021

71

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Start 2 Coach NELOS en de Vlaamse Trainersschool zetten in op innovatie Vanaf 2022 dopen we 'Module 1' binnen de opleiding Assistent-Instructeur/Initiator om tot de 'Start 2 Coach-Module'.

N

aar aanleiding van de Beleidsnota 2019 – 2024 van de Vlaamse Regering werd de opleidingsstructuur van de VTS-opleidingen aangepast aan de internationale tendensen. NELOS zet daarom samen met de Vlaamse Trainersschool (VTS) in op innovatie, in al zijn vormen, om meer mensen aan het sporten en bewegen te krijgen en de duiksport verder te professionaliseren. NELOS en VTS zullen het opleidingsbeleid inspireren en inzichten geven om sneller en effectiever in te spelen op de toekomstige uitdagingen en opportuniteiten om zo het aanbod en de dienstverlening optimaal te matchen aan de wensen en noden van onze instructeurs en duikers.

je rekening met de ontwikkeling van je kandidaten. Je stemt er je lessen en aanpak op af. Iedere duiker heeft een persoonlijke achtergrond. Welke impact dat heeft en hoe we kunnen inzetten op een meer inclusieve manier van training geven, belichten we in de bouwsteen 'Sporter' tijdens de nieuwe basismodule 'Start 2 Coach'. Zoals in alle sportdisciplines begint alles bij de basis.

Daarom ken je als lesgever best de basisprincipes. Wat zijn 'do's-and-don'ts' van de lesgever? Hoe organiseer je een training?

Hoe zorg je dat het lukt, leeft, leert en dat je kandidaten graag komen trainen. 'Start 2 Coach' is een nieuwe praktische opleiding die gemotiveerde en beginnende lesgevers beter moet ondersteunen.

De focus komt sterker te liggen op de ontwikkeling van pedagogisch-didactische basiscompetenties. Het didactisch model met haar vijf bouwstenen blijft wel de rode draad doorheen de volledige 'Start 2 Coach-Module' (S2C). Als lesgever wil je je kandidaten zo goed mogelijk begeleiden. Je zet hen dan ook te allen tijde centraal! Hierbij hou

we stimuleren een gezonde en ethische sportattitude en -omgeving

72

Hippocampus nov./dec. 2021

Sport moet leuk, integer, veilig en gezond blijven. 'Fair play' en persoonlijke en sociale integriteit blijven daarbij drie belangrijke uitgangspunten. We zorgen ervoor dat ie-

Robin, de mascotte van VTS.

dereen zichzelf kan zijn bij het beleven van sport. Jongeren en volwassenen moeten zich kunnen spiegelen aan haalbare ideaalbeelden, zodat ze op een ethische en gezonde manier aan sport kunnen doen. Iedereen moet op een veilige en integere manier actief kunnen zijn binnen de sport. We zetten de sterke aanpak van grensoverschrijdend gedrag verder. We hebben daarbij aandacht voor kwaliteitsbevordering, sensibilisering, preventie en een adequaat en gepast reactiebeleid.

inhoud van 'Start 2 Coach' binnen de opleiding AI Dit deel van de opleiding AI bestaat uit drie lesmomenten van 3 uur en de opleiding wordt afgewerkt met kijkstages bij ervaren 2* of 3*Instructeurs. De kijkstages bestaan uit één theorieles, twee zwembadlessen en twee openwaterduiken. Met een coach of mentor naar keuze maak je een eindbevinding op. We vertrekken dus vanuit de praktijk en proberen samen enkele handvatten te zoeken om de kandidaten op hun niveau

beter te begeleiden. We houden daarbij rekening met verschillen tussen kandidaten: niveau, achtergrond, motivatie, droom, mogelijkheden, … We tonen dat 'coach' zijn vooral gaat om het centraal zetten van de kandidaten. De lessen bestaan uit een combinatie van theorie en praktijk en worden gegeven door ervaren duikdocenten met kennis van zaken.

data en locaties Via de NELOS-info en de Agenda op www. nelos.be bezorgen wij jullie alle noodzakelijke informatie.

De opleiding 'Start 2 Coach' wordt in het voorjaar en najaar van 2022 georganiseerd.

 PATRICK VAN BUYTEN, DIRECTEUR SPORTKADEROPLEIDING

S2C

MOD 2

MOD 3

MOD 4

Algemene gedeelte Initiator:

Sporttechnische module Initiator duiken:

Didactische – methodische module Initiator duiken:

Stage module initiator duiken:

7 uur ) 1 uur: kandidaten geven les ) aan elkaar 1 uur: reflectie & evaluatie reflectie 5 uur: reflectie

) )

OWP & DL ) DHV/DR/HR ) Intro & Theorie ) Zwembad )

Didactiek ) Theorie ) Zwembad )

Theorie ) Evaluatie 1 uur ) Zwembadpraktijk ) Evaluatie ) Openwaterpraktijk ) Reflectie )

Advertentie

AL1 2 0 0 RAFO

UW FOTO’S NOG BETER BELICHT MET DE RAFO AUTO FLASH OFF 2 h 3 0 a u to n o m ie , 1 2 0 0 lu m e n s te r k, 5 5 ° s tr a lin g s h o e k

Hippocampus nov./dec. 2021

73

Bondsnieuws

Subcommissie Jeugdduiken

Op weg naar goud NELOS gaat vanaf 1 januari 2022 van start met een nieuw subsidieproject dat ‘Op weg naar goud’ zal heten en waaraan alle duikclubs kunnen deelnemen.

M

et het doorlopen van een aantal stappen bereik je als club een bepaald niveau tot je uiteindelijk op het hoogste niveau terechtkomt en goud haalt. Bij het uitwerken van het project werden twee belangrijke doelstellingen voor ogen gehouden: meer mensen laten kennismaken met de duiksport en het naar een hoger niveau tillen van de kwaliteit van de sportwerking.

'Op weg naar goud' focust op kinderen en jongeren tussen 8 en 18 jaar, waarbij de aandacht gaat naar onze bestaande leden én potentiële nieuwe leden. Met dit project willen we iedereen laten kennismaken met zowel duiken als met onderwaterhockey, vinzwemmen en vrijduiken. Dit gebeurt voornamelijk op clubniveau door het organiseren van initiaties en het voeren van gerichte communicatie, waarbij we gebruikmaken van socialemediakanalen als Facebook en Instagram.

Een gepaste en kwalitatief sterke begeleiding is onlosmakelijk verbonden met het geven van initiaties en het begeleiden van jongeren op hun pad naar een brevet. Tot

74

Hippocampus nov./dec. 2021

slot is een gepast gedrag tussen begeleider en deelnemer van cruciaal belang voor het welzijn van kinderen en jongeren. Dit vertaalt zich in vijf belangrijke thema’s op weg naar een kwaliteitsvolle club: initiaties – begeleiding – promotie – integriteit – kwaliteitslabels.

Het project bestaat uit drie niveaus: Bronzen Club – Zilveren Club – Gouden Club. Binnen elk thema zijn voorwaarden bepaald waaraan je als club moet voldoen om verder te kunnen naar het volgende niveau. Elke club start zijn weg naar het bronzen niveau op 1 januari 2022.

Bovendien zijn er subsidies gekoppeld aan het aantal behaalde punten en krijgt een club die een niveau – Bronzen, Zilveren of Gouden Club – behaalt ook een digitale medaille. Met deze medaille kan je aantonen dat de club zich inzet voor kinderen en jongeren.

Als toemaatje vallen er ook extra prijzen te verdienen. Deelnemende clubs maken kans op het winnen van ABC-materiaal en geschenkbonnen van de NELOS-boetiek. De

hieraan gekoppelde voorwaarden lees je in het reglement.

Elke NELOS-club kan deelnemen. Je ontvangt binnenkort een NELOS-info met alle praktische informatie. Inschrijven doe je door het digitale formulier in te vullen of door de papieren versie te e-mailen naar secretariaat@nelos.be en dat vóór 1 maart 2022.

NELOS zet jouw club op weg met de affiche 'Op weg naar goud'. Met deze affiche laat je de leden weten dat je als club deelneemt aan het project en hij kan ook gebruikt worden als checklist om de voorwaarden op af te vinken.

Promotiemateriaal om bijv. initiaties aan te kondigen aan het brede publiek kan besteld worden via het NELOS-secretariaat.

Alle projectinfo vind je op de website (www. nelos.be/opwegnaargoud). Heb je toch nog een vraag of een bedenking? Neem contact op met Hannelore of Lien op het NELOS-secretariaat via secretariaat@nelos.be.  HANNELORE SPRENGERS & LIEN AERTS

DE DUIKWINKEL VAN NEDERLAND EN BELGIË

Bare X-mission Evolution met inruil van je oude droogpak • • • • •

16 mannen- en 5 vrouwenmaten Trilaminaat droogpak Twee beenzakken Neopreen nekseal Het inruilpak mag een afgetrapt exemplaar zijn.

va € 1659,-

Oceama Shark duiklamp • • • • • •

Metalen lamp 2500 lumen Brandtijd 90 minuten vol vermogen Focuseerbaar Opbergdoos Dimbaar

va €269,€ 799,-

Scubapro G2 met zender • Kleurenscherm • Inclusief zender • Optionele hartslagmeter

va €699,-

va €299,-

Uilenstede 314 1183 DB Amstelveen T +31 (0)20-6407806 | amstelveen@sublub.nl Open di-vr 13-19 u & za 10-17 u

Admiraal de Ruyterweg 40a 3031 AD Rotterdam T +31 (0)10-2440111 | rotterdam@sublub.nl Open di-vr 12-18 u & za 10-17 u

Verlengde stationsweg 12 9471 PL Zuidlaren T +31 (0)50-8200479 | zuidlaren@sublub.nl Open di-vr 11-18 u & za 10-17 u za 10-17 u

• Maak van je telefoon een onderwatercamera • Waterdicht tot 40 meter • Met kleurcorrectiefilter • Past op bijna alle smartphones

SubLub Amstelveen

SubLub Rotterdam

SubLub Zuidlaren

Sealife Sportdiver onderwaterbehuizing

SubLub Nieuwegein

SubLub Limburg

Valkenburgerweg 12 Merweplein 1 6367 GV Voerendaal 3432 GN Nieuwegein T +31 (0)45-2033013 | voerendaal@sublub.nl Open T +31 (0)30-2074062 | nieuwegein@sublub.nl Open ma, di, do & vr 14-19 u & za 10-16 u wo 16-21 u do & vr 12-18 u, za & zo 10-17 u

WWW.SUBLUB.NL

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht & Geneeskundige Commissie

Examen Duiker-Hulpverlener Na anderhalf jaar zonder lessen en zonder examen Duiker-Hulpverlener (DHV), de geapprecieerde opleiding die mogelijk gemaakt wordt door een samenwerking tussen de Geneeskundige Commissie en de Commissie Duikonderricht, kon op zaterdag 16 oktober 2021 opnieuw een examen DHV plaatsvinden in Oostende. WEVOS stond in voor een vlotte organisatie.

76

Hippocampus nov./dec. 2021

De lessenreeksen kenden na 1,5 jaar pauze opnieuw een groot succes en om de toeloop van examenkandidaten het hoofd te bieden, werd besloten om op 16 oktober niet alleen in de voormiddag, maar ook in de namiddag te examineren.

vo

s De

F o t o's (2): D ri e

reëel slachtoffer moet het masker uiteraard weggegooid worden, maar bij oefenen op de reanimatiepoppen is het herbruikbaar.

gh

t.

A

fgelopen september en oktober werden niet alleen door AVOS, LIMOS en BRAVOS, maar door alle (V) OSSEN zowel theorie- als praktijklessen DHV georganiseerd.

De belangrijkste aanpassing in de opleiding was het, ten gevolge van COVID-19, aangepaste CPR-protocol, waarin ondermeer het gebruik van een 'pocket mask' met HME-filter (Heath & Moisture Exchange) werd geïntroduceerd. Dat maakt het mogelijk om ook in deze tijden een slachtoffer op een veilige manier te beademen. Daarnaast zorgt het voor een betere kwaliteit en een hogere efficiëntie van de beBeademen via het 'pocket mask'. ademingen.

Alle kandidaten kregen een persoonlijk 'pocket mask' om te gebruiken tijdens de lessen en op het examen.

Na gebruik op een

Borstcompressies.

Het modulaire systeem, waarbij zowel theorie als praktijk in eenzelfde dagdeel, en los van het resultaat van elk onderdeel, kunnen afgelegd worden, is intussen goed ingeburgerd.

Het theorie-onderdeel bestond opnieuw uit 32 meerkeuzevragen over de verschillende topics van de opleiding.

Tijdens het praktijkexamen werd de kandidaat geconfronteerd met een casus (drenkeling versus niet-drenkeling) en werden kennis over en kunde van het vernieuwde CPR-protocol beoordeeld door een jury bestaande uit een arts en een 2*I en/of 3*I. Alle juryleden namen in september deel aan één van de lessen 'Train de Trainer' (TdT), dit geldt trouwens ook voor alle lesgevers

die CPR aanleren in het kader van DHV. In de toekomst zal deelname aan één van de TdT's noodzakelijk blijven om CPR te kunnen aanleren en om op het examen als jurylid te mogen functioneren.

Nieuw in dit praktijkexamen was enerzijds het aangepaste protocol met verplicht gebruik van het 'pocket mask', anderzijds werd door elke kandidaat gereanimeerd op een Q-CPR-pop. Door een aan de pop gelinkte app kan de beoordeling van de reanimatie een stuk objectiever gebeuren. Tijdens het examen werd er door de juryleden beoordeeld volgens de criteria die al langer in gebruik zijn (en beschikbaar zijn op de NELOS-

Foto: Dries Devoght.

Tijdens het aanmelden werd ook het COVID-vaccinatiecertificaat opgevraagd.

Foto: Dries Devoght.

e vo

gh

t.

Zuurstof toedienen.

Fo t o: D r

ie s D

Het examen theorie Duiker-Hulpverlener.

Op onze NELOS-flickr-pagina (www.flickr.com/photos/nelos-vzw/albums) vind je nog meer foto's van het examen Duiker-Hulpverlener.

gh

e vo

Fo t o: D r

ie s D

deelnemers slaagden enkel voor het praktijkgedeelte, 35 enkel voor het theoretisch gedeelte. Slechts 3 deelnemers blijven voor beide onderdelen in opleiding staan. Opnieuw bleek dat deelname aan de lessen, inclusief de praktijklessen, de kans op slagen in belangrijke mate verhoogt.

Dankzij de medewerking van de lesgevers, juryleden en secretariaatsmedewerkers mogen we opnieuw spreken van een geslaagde opleidingsreeks en examendag!

t.

In stabiele zijlig leggen.

website), de Q-CPR-score werd wel telkens genoteerd.

Deze Q-CPR poppen worden intussen door verschillende clubs en (V)OSSEN gebruikt en bieden een grote meerwaarde bij het aanleren van een correcte CPR, dit door continue en visuele feedback over bijv. compressie- en beademingsfrequentie, kwaliteit van compressies en beademingen, ….

In totaal schreven er zich voor beide sessies 196 deelnemers in, waarvan er 17 spijtig genoeg niet aanwezig bleken. 128 deelnemers slaagden voor zowel theorie als praktijk. 13

We willen vanuit de Commissie Duikonderricht en de Geneeskundige Commissie de nieuwe DHV'ers feliciteren. De kandidaten die voor één of beide onderdelen niet slaagden, moedigen we aan om bij de volgende gelegenheid opnieuw deel te nemen. 

CATHERINE DE MAEYER, VOORZITTER GENEESKUNDIGE COMMISSIE SVEN VANDEKERCKHOVE, VOORZITTER COMMISSIE DUIKONDERRICHT

Advertentie

DUIKTANK

TE HUUR +32 475 73 25 74

DUIKCENTRUM Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen www.aqualand.be info@aqualand.be

Hippocampus nov./dec. 2021

77

Bondsnieuws

F o t o's (4): D ri e

s De

vo

Commissie Duikonderricht & Geneeskundige Commissie

gh

t.

Er namen 179 kandidaten deel aan het examen theorie DHV.

Examenvragen Duiker-Hulpverlener oktober 2021 Lees aandachtig de vragen en antwoorden. Elk woord is van belang! Geef aan welke beweringen juist zijn.

Er is steeds minstens één antwoord correct.

1 Immersielongoedeem:

a. treedt typisch op tijdens de daalfase; b. treedt typisch op tijdens de bodem- of stijgfase;

c. kan nog verergeren eens de duiker de oppervlakte heeft bereikt; d. kan optreden tot een uur na de duik.

2 Welke bewering(en) is/zijn juist?

a. Je koelt sneller af in koude lucht dan in koud water.

b. Alcoholische

dranken versnellen het opwarmen. c. Het hoofd is een belangrijke bron van warmteverlies. d. Onderkoeling kan leiden tot bewustzijnsstoornissen.

3 De eerste hulp bij een geredde duiker die niet meer ademt is:

a. de duiker in buikligging plaatsen, zodat het water uit de longen kan lopen; duiker in rugligging plaatsen en starten met 5 beademingen;

b. de 78

Hippocampus nov./dec. 2021

c. de duiker in zijligging plaatsen en zuurstof toedienen; d. de duiker in een aluminiumdeken wikkelen en onmiddellijk naar de dichtstbijzijnde spoedgevallendienst brengen.

4 Welke symptomen wijzen op inwendige bloedingen?

a. Pijn. b. Snelle pols. c. Koorts. d. Bleekheid.

5 Welke bewering(en) is/zijn juist in verband met decompressieziekte?

a. Decompressieziekte

is het gevolg van een scheur in de longblaasjes. b. Gaskernen of micronuclei spelen een belangrijke rol in het ontstaan van decompressieziekte. c. Decompressieziekte gaat gepaard met een verhoogde stolbaarheid van het bloed. d. Duiken met nitrox zorgt ervoor dat je

geen decompressieziekte kunt krijgen.

6 Waarom roep je gespecialiseerde hulp in na een steek van een steenvis (= gif-code 4)?

a. Het is een dier dat levensbedreigende vergiftigingen kan veroorzaken, waarvoor geen antigif ter beschikking is. b. Het is een dier dat levensbedreigende vergiftigingen kan veroorzaken, waarvoor een antigif ter beschikking is. c. Het is een dier dat pijnlijke vergiftigingen kan veroorzaken, waarvoor uitgebreide eerste hulp noodzakelijk is. d. Je dient geen gespecialiseerde hulp in te roepen indien je zelf een doeltreffende behandeling toepast.

7 Tijdens de BBQ na de duik krijgt iemand een gloeiend kooltje op de arm. Er ontstaat snel een blaar met omgevende roodheid.

Wat moet je doen?

a. Onmiddellijk koelen met koud water. b. Onmiddellijk insmeren met Flamma-

zine of Flamigel (zalf voor brandwonden). c. De blaar openprikken vooraleer ze groter wordt. d. Na de eerste behandeling een proper driehoeksverband aanbrengen.

8 Welke ziektetekenen kunnen wijzen op een decompressieziekte?

a. Tintelingen in de voeten na de duik. b. Vertigo of draaiduizeligheid bij het afdalen tijdens de duik.

c. Bloederig schuim in de duikbril op het einde van de duik.

d. Dronken gevoel op diepte.

Alle kandidaten hadden hun persoonlijk 'pocket mask' bij.

9 Een pneumothorax …

a. is hetzelfde als een klaplong; b. kun je vermoeden als de borstkas niet symmetrisch beweegt bij het ademen; op als er lucht tussen beide pleurabladen (longvliezen) terechtkomt; d. is ongevaarlijk en vraagt geen tussenkomst van hulpdiensten.

c. treedt

10 Buis van Eustachius:

a. kan verstopt zijn tijdens een verkoudheid;

b. is niet gelijk bij een volwassene en een kind;

c. een Valsalva mag je uitvoeren bij het

13 Bij een acute aangrijpende duikervaring kan je als Duiker-Hulpverlener …

16 Een duiker kwam in aanraking met de tentakels van een aangespoeld Portugees oorlogschip.

a. luisteren; b. doorverwijzen naar Mental Coaching; c. feitelijk informatie geven over gebeurte-

a. Pas (onder andere) de ‘Azijn-Behande-

nis wanneer beschikbaar.

d. Geen van bovenstaande behoort tot de opdrachten van een Duiker-Hulpverlener.

stijgen;

d. bij een slikbeweging opent de buis van Eustachius zich.

11 Stikstofnarcose (dieptedronkenschap) ...

a. kan iedereen overkomen; b. begint steeds op dezelfde diepte; c. tast het helder denken aan; d. gaat over bij het stijgen, zonder risico op restletsel.

12 Welke bewering(en) in verband met een PFO (patent foramen ovale) van het hart is/zijn juist?

a. Een PFO verhoogt de kans op decompressieziekte.

b. Huidsymptomen

(cutis marmorata) ten gevolge van decompressieziekte zie je vaker bij duikers met een PFO. c. Een PFO dient steeds operatief gesloten te worden na een decompressieongeval. d. Meer dan een kwart van de duikers heeft een PFO.

14 Welke bewering(en) over immersielongoedeem zijn correct?

a. Een

slecht onderhouden ontspanner kan bijdragen tot het ontstaan van immersielongoedeem. b. Eens de symptomen verdwenen zijn mag je opnieuw duiken. c. Immersielongoedeem en hijgtoestand (CO2-vergiftiging) zijn hetzelfde. d. Niet alleen duikers, maar ook zwemmers kunnen het slachtoffer zijn van immersielongoedeem.

15 Decompressie. Wat is juist?

a. Een

decompressieongeval kan optreden wanneer alle decompressieverplichtingen werden opgevolgd. b. Diepe stops (op halve druk) zijn steeds verplicht na een duik dieper dan 30 meter. c. Een veiligheidsstop heeft slechts nut na een decompressieduik. d. Bij duiken met nitrox moet er geen veiligheidsstop gedaan worden.

ling-Techniek’ toe. de ‘Azijn-Behandeling-Techniek’ toepassen. c. Pas (onder andere) de ‘Druk-Immobilisatie-Verband’ toe. d. Deze exemplaren zijn niet meer gevaarlijk om aan te raken.

b. Nooit

17 Duiken in koud water. Welk probleem treedt het eerst op?

a. Verlies van het bewustzijn. b. Afkoeling van de diepe weefsels. c. Hartritmestoornissen. d. Verlies van gevoel in de handen en voeten.

18 Behandeling van decompressieziekte. Welke bewering(en) is/ zijn juist?

a. Je kan nooit verkeerd doen met het geven van normobare zuurstof.

b. Bij een beperkte voorraad zuurstof geef je beter een hoge dosis zuurstof in korte tijd, dan een lagere dosis gedurende langere tijd. c. Terug naar halve diepte duiken is een mogelijk alternatief als je geen zuurstof hebt. d. Duikers die overgevoelig zijn voor zuurstof mogen niet behandeld worden in een drukkamer.

Hippocampus nov./dec. 2021

79

Bondsnieuws

og

ht

.

19 Na contact met bijtende vissen:

Foto

' s (3 ): D

ri e

sD

ev

Commissie Duikonderricht & Geneeskundige Commissie

a. probeer je de bloeding te stoppen; b. kan het slachtoffer de wetsuit aanhouden;

c. hoef je nooit te vrezen voor anafylactische shock; dringende noodzakelijk.

d. is

gespecialiseerde

hulp

20 Hoesten onder water:

a. is zonder gevaar; b. kan het gevolg zijn van reflux (= zure oprispingen); c. kan een longoverdruk veroorzaken; d. is gevaarlijker bij een duiker met een PFO.

21 Vertigo/duizeligheid kan optreden bij:

a. een I.E.B.T. of binnenoorbarotrauma; b. een otitis externa (= ontsteking van de uitwendige gehoorgang);

c. een trommelvliesperforatie; d. een ontsteking van de neusbijholten.

22 Een slachtoffer dat gered wordt na een verdrinking in een zwembad, terug goed bewust is en goed ademt moet toch steeds naar een ziekenhuis gebracht worden om volgende reden(en):

a. het slachtoffer heeft een hoge kans om een acute hartstilstand te krijgen;

b. de surfactant kan aangetast zijn door het water; een verdrinking is het hart tijdelijk verzwakt; d. het bloed moet onderzocht worden op chloorvergiftiging.

c. na

23 Je buddy vertoont onmiddellijk na het bovenkomen pijn bij het ademen en heeft bloederig schuim op de lippen. Wat ga je doen?

a. Je

brengt hem zo snel mogelijk naar een drukkamer. b. Je start mond-op-mond beademing. c. Je geeft 100% normobare zuurstof. d. Je activeert de hulpdiensten.

24 Wat doe je bij een zonneslag?

a. Het slachtoffer uit de zon halen. b. Het slachtoffer insmeren met zonnebrandolie.

80

Hippocampus nov./dec. 2021

c. Antibiotica toedienen. d. Koude kompressen aanbrengen

of het slachtoffer laten baden in fris water.

25 Belangrijke kenmerken van kwaliteitsvolle CPR omvatten:

a. Borstcompressies

starten binnen 10 seconden na herkenning van hartstilstand. b. Borstcompressies aan een snelheid van minstens 100 à (maximum) 120 bpm. c. Borstcompressie met minimaal 6 cm indrukking van de borstkast. d. Onderbrekingen borstcompressies CPR zoveel mogelijk beperken.

26 Een tweedegraadse brandwonde:

a. is volledig pijnloos; b. herken je aan een rode

huidskleur en met vocht gevulde blaren; c. vraagt altijd een huidtransplantatie; d. kan je altijd thuis behandelen.

27 Hart en bloedvaten. Welke beweringen zijn juist?

a. Het hart bestaat uit een linker en een rechter voorkamer en kamer, met hiertussen een klep. b. De grote bloedsomloop voert zuurstofarm bloed naar de longen. c. Alle slagaders vervoeren zuurstofrijk bloed weg uit het hart. d. De aorta voert het bloed vanuit het lichaam terug naar het hart.

28 Door te hyperventileren bereik je:

a. sterke

verhoging van het zuurstofgehalte van het bloed; b. verlenging van de apneu-tijd; c. verminderd syncopegevaar; d. verlaging van het CO2-gehalte in het bloed.

29 Welke beweringen zijn juist?

a. Bij

een contact met neteldieren zorgt beweging ervoor dat de netelcellen zich ontladen. b. Azijn maakt vergif onbruikbaar en maakt netelcellen los van de huid. c. Als vingers koud aanvoelen na aanleg van een DIV (Druk Immobilisatie Verband) is dit geen probleem. d. Bij de ‘Heetwater-Onderdompelings-Techniek’ test je de watertemperatuur door te voelen met je hand.

30 Uitwendige gehoorgang. Welke beweringen zijn juist?

a. Een otitis externa (= ontsteking van de uitwendige gehoorgang) is zelden pijnlijk. b. Osteomen (= bindweefselgezwel) beïnvloeden het gehoor. c. Een otitis externa (= ontsteking van de uitwendige gehoorgang) geneest altijd spontaan. d. Zure druppels helpen ter voorkoming van een ontsteking van de uitwendige gehoorgang.

31 Welke symptomen kunnen horen bij longoverdruk?

a. CAGE. b. Schapen en vlooien. c. Mediastinaal emfyseem. d. Bewusteloosheid.

32 Welke factor(en) verhoogt/verhogen het risico op decompressieziekte?

a. Een

inspanning leveren enkele uren voor de duik. b. Het vliegtuig nemen alvorens te gaan duiken. c. Duiken in zoet water. d. Duiken in een koud bergmeer.

De 128 nieuwe Duiker-Hulpverleners van 2021

Oplossingen examen theorie DHV Vraag

Antwoorden

b

1

c

2 a

b

5

b

6

b

7

a

8

a

9

a

b

10

a

b

11

a

12

a

b

13

a

b

14

a

15

a

d c d c d c

d c

c d

17 18

a

b

19

a

b b

20 a

c

c

24

a

25

a

d b

d

a b

28

d

a d

30 32

d

b

26

31

d

c

23

29

d

b

22

27

d

d b

16

21

d

b

3 4

c

a

c

d

Kristof Degroote (Actina), Ruben Omez (Actina), Nico Vandenhende (Actina), Evelien Vanheesbeke (Actina), Sam Pets (Adventure Diving), Anita Van Belle (Adventure Diving), Johan Van Muylder (Adventure Diving), Dirk Severens (All Stars Duikclub), Guy Reypens (Amfibie), Chris Beurms (Amykos), Stijn Van den Broeck (Amykos), Sara Grobet (Amykos), Sandra Bosmans (Antwerp Wet Wheels), Levent Pehlivan (Aqua Diving), Katarine Ghyselinck (Aqua Diving Team), Filip Hellebaut (Aqua Diving Team), Veerle Hofman (Aqua Diving Team), Vicky Rosier (Aqua Diving Team), Ken Govers (Argos), Niels Van Bouwel (Argos), Mark Ayling (Aronnax), David Van den broeck (Aronnax), Bert Hendrickx (Aronnax), Ellen Lambrechts (AVOS Jeugdduikschool Duffel), Toon Govaert (Barracuda), Arthur Huyghe (Barracuda), Eric Lason (Barracuda), David Meiresonne (Barracuda), Yuri Ocket (Barracuda), Marieke Prins (Barracuda), Anika Schelstraete (Barracuda), Jeroen van Gestel (Barracuda), Jeroen Moonen (Bevers Castors Diving), Fabienne Van Camp (Bevers Castors Diving), Steve Compernolle (Brugse Diepzeeduikers), Saïdja Geirnaert (Brugse Diepzeeduikers), Jürgen Maene (Brugse Diepzeeduikers), Marieke Verstraete (Brugse diepzeeduikers), Koen Strypsteen (Brugse Diepzeeduikers), Chinook Poupaert (De Kreeft), Joke Van den Bosch (De Otters), Jan Josephy (De Waterman), Emy Pauwels (De Waterman), Geert Thienpont (De Waterman), Tim François (De Waterman), Isabelle Janssens (De Zeedraken), Andries Fonteyne (De Zeeroos), Bénédicte Putman (De Zeeroos), Jens Mortier (De Zeester), Bo Naert (De Zeester), Isabel De Smet (Diepzeeduivels), Kobe Kellens (Discovery Diving), Ann Janssens (DUCS), Filip De Mul (Duikernikkers), Goedroen Devos (Duikernikkers), Kevin Velghe (Duikernikkers), Robin Verburgh (Duikernikkers), Frank Bouchet (Duklo), Gianni Meeus (Fire Divers Zandhoven), Niels Verheyen (Flipper), Bart De Deene (Gentse Dolfijnen), Nick Swaanen (Gobius), Annick Verreyt (Gobius), Stefaan De Meersman (Hydra), Jurgen Galmart (Hydra), Donald Sierens (Hydra), Davy De Groote (Hydro Lier), Grétry Quartier (Hydro Lier), Ines Claes (Hydro Lier), Greetje Buysse (Jaws), Yoeri Lefevre (KDK), Dragos Petrisor (KDK), Jeroen Beunnens (KGCS Manta), Brigitte Braems (KGCS Manta), Sylvie Coopman (KGCS Manta), Charlotte De Koker (KGCS Manta), Johan De Waele (KGCS Manta), Marleen Odou (KGCS Manta), Charlotte Van Driessche (KGCS Manta), Bart Van Gelder (KGCS Manta), Sam Van Laere (KGCS Manta), Annick Van Meir (KGCS Manta), Geert Vanderbeken (KGCS Manta), Shana Wullaert (KGCS Manta), Rebecca Wullaert (KGCS Manta), Bob Geysen (Lucky Divers), Tony De Bruyn (M.D.K.), Marie Dewitte (Mantis Divers Club), Annelies Serroen (Mantis Divers Club), Stefanie Neerinck (Mantis OWH), Frederik Van Poucke (Moby Dick Diving Team), Nicky De Wit (Moby Dick Diving Team), Luc Nulens (Nautilus), Kevin Serneels (Nautilus), Kim Biesbrouck (Nereus), Maxime Schaek (Nereus), Niels Vandevyvere (Nereus), Sharon Biesbrouck (Nereus), Peter Pelssers (Oceanica), Fabian Dammekens (Odyssee), Niko Dierickx (Odyssee), Brecht Fillée (Odyssee), Yentl Van Hoecke (Orka), Glenn Van Damme (Orka), Pieter Van Braband (Poseidon), Rebecca Van Dooren (Poseidon), Joffrey Van Landewyck (Poseidon), Maria Vlayen (Poseidon), Gerrit Mariën (Profunda Diving), Frank Debels (Rescue & Diving Team), Dorien Bastiaenssens (Safe Diving), Jelle Martens (Safe Diving), Mark Peeters (Safe Diving), Bram Peeters (Stille Waters), Olivier Veys (Stingrays), Rebecca Vanbutsele (Stingrays), Kurt De Grauwe (Temse Duikers), Kim Blok (Thalassa), Jan van Gent (Torpedo), Miet Van den Maegdenbergh (Triton), Edouard Degreef (V.V.D.C.), Reinhilde Fleurent (Watertrollen en -duivels), Gunnar Opsommer (Watertrollen en -duivels), Patrick Schrijvers (Wilrijkse Duikschool), François Jacobs (Yellow Diving School), Heidi Van laer (Yellow Diving School), Julie Jonckheere (Zeekat), Alasdair Hatfield (Scylla Diving). 

d Hippocampus nov./dec. 2021

81

Bondsnieuws

Wereldkampioenschap onderwaterfoto- en videografie

Audiovisuele Commissie

Het CMAS wereldkampioenschap onderwaterfoto- en videografie wordt elke twee jaar op een andere locatie georganiseerd. Dit jaar was Porto Santo aan de beurt, een klein eilandje voor de kust van Madeira.

Filip Staes met assistent Thomas Van Puymbroeck.

B

elgië was goed vertegenwoordigd met maar liefst zes deelnemers. Het team bestond uit videograaf Gery Beeckmans met assistent Karen Michiels en twee fotografen en hun assistent: Danny Van Belle met assistent Thierry Martin en Filip Staes met assistent Thomas Van Puymbroeck. Deze laatste was ook de

teamkapitein en is pas 'last minute' ingevallen als buddy van en assistent voor Filip.

Op 4 oktober 2021 ging het 18e foto en het 4e video wereldkampioenschap echt van start. De wedstrijd liep tot en met 9 oktober. Wie voor het wereldkampioenschap de

82

Hippocampus nov./dec. 2021

Foto's (2) : Thomas Van Puymbroeck.

De officiële opening.

naam Porto Santo zei kreeg meestal vragende blikken terug. Dit was ook zo bij onze deelnemers, waardoor een goede voorbereiding cruciaal was.

De meeste teams waren echter al vroeger aanwezig om zich voor te bereiden en het onderwaterleven te verkennen, zo ook het Belgische team. Sommige deelnemers waHet Belgische team.

ren er een week op voorhand, anderen hadden een maand ervoor al eens twee weken de duikplekken komen inspecteren, kortom iedereen was goed voorbereid!

perfecte organisatie Op 4 oktober begon het WK dus echt! Spannend voor iedereen. Sommige deelnemers

komen recht uit de camera en worden dus niet bewerkt, wat een uitdaging is. De videografen kregen het ook niet gemakkelijk, want zij konden deelnemen in drie reeksen: 1 minuut onbewerkte film, lange film en korte film. Ze kregen daarbij maar een paar uur de tijd om alles te monteren en te renderen, een echt huzarenstukje!

de Oosterschelde-ervaring kwam van pas

4 oktober was ook de dag van de gevreesde technische meeting. Het reglement werd grondig uit de doeken gedaan en we konden vragen stellen. En hier waren we toch wat bang voor … De anciens wisten dat dit wel eens uit de hand kan lopen en heel langdradig kan worden, maar gelukkig bleek dat dit jaar niet het geval en konden we snel overgaan tot de loting van de boten. De videografen werden allemaal verzameld op één grote boot en de fotografen werden verdeeld over zodiacs. Wie waar en wanneer mocht duiken, werd ook geloot en daarbij hadden de fotografen toch wat pech. De diepe duik op het wrak was de tweede duik van dag 1 en die hadden ze natuurlijk liever eerst gehad.

Maar ze hadden dan wel weer geluk voor wat betreft met wie ze aan boord zaten, want ze werden samen met Chili geloot om met boot 5 te gaan duiken. Dit was wel de kleinste RIB, maar de Chilenen waren hele fijne bootgezellen en dit is toch ook zeer belangrijk.

Tijdens de eerste officiële oefendag op 5 oktober werd al snel duidelijk dat de meeste voorbereiding de vuilbak in kon. Het was nieuwe maan en de dagen ervoor stond er een sterke 6 beaufort wind, waardoor het onder water meer op een wildwaterbaan leek dan op een rustige toegankelijke duikplaats zoals ons beloofd was. Gelukkige voor ons zijn de meeste Belgische duikers wel zware omstandigheden gewoon en probeerden we de stroming, golven en zware omstandigheden in ons voordeel te gebruiken. De ettelijke uren Oosterschelde-ervaring kwam hier zeker van pas. Sommige landen hadden echter heel wat meer moeilijkheden met de omstandigheden, want het zou niet de laatste keer zijn dat er deelnemers ver van de duikplaats moesten worden opgepikt, omdat ze te ver afgedreven waren. Gelukkig is het WK op één incident na heel veilig verlopen en heeft de organisatie de juiste beslissing genomen om sommige teams niet te laten duiken op bepaalde plaatsen. Dit heeft veel problemen voorkomen.

het beeldmateriaal

de duikplaatsen

Er werd ook nog duidelijk gemaakt dat de fotografen de keuze hadden uit zes reeksen om foto’s in in te dienen, maar dat ze slechts in vier reeksen mochten deelnemen. Dit waren groothoek, groothoek met model, thema crustacea, macro, vis en creatief. De foto's

Er waren vier officiële duikplaatsen uitgekozen voor de wedstrijd en twee reserveplaatsen om naartoe uit te wijken bij slecht weer.

Het klaarmaken van de camera's

1. Wreck Pereira D'Eça Dit was de mooiste plek van allemaal. De

De RIB met fotografen uit België en Chili.

Foto's (2) : Thomas Van Puymbroeck.

Foto: Thomas Van Puymbroeck.

hadden al meerdere WK's achter de rug, anderen waren aan hun eerste toe. 4 oktober was de dag van de vlaggenparade, de officiële opening en heel wat andere ceremonies en verwelkomingen. Tot in de puntjes was dit geregeld en het was perfect in orde. Een dikke pluim naar de organisatie trouwens waar één man de echte uitblinker was: Pedro, de rots in de branding en het aanspreekpunt voor elke deelnemer. Elk probleem werd met een glimlach aangepakt en zo snel mogelijk opgelost.

Hippocampus nov./dec. 2021

83

Foto: Filip Staes.

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

3. Cabeço do Poio Poio was één van de interessantere plaatsen. Hier stond zeer veel stroming, waardoor sommige teams tijdens de wedstrijd naar een andere plaats dienden uit te wijken. Wij hadden het geluk hier wel te kunnen duiken en zelfs eieren te vinden van naaktslakken. Helaas de slak zelf niet …

Maar het bewees wel dat er macroleven te vinden is. Op deze plek is er ook een grot die zeer geliefd was bij verschillende teams, omdat hier prachtige garnalen te vinden waren. Hier werd tijdens de wedstrijd zelfs een heuse race gehouden om toch maar als eerste bij de grot te zijn.

4. CAIC Dit was de meest ondiepe plaats van allemaal, maar ook hier was veel stroming ….

Het was duiken van rots naar rots en gelukkig waren er op deze plaats heel veel grote rotsen waar we even achter konden gaan schuilen.

Na een grondige inspectie vonden we toch ook wel wat leven, waaronder zelfs een octopus die ook op de wedstrijddag thuis bleek te zijn.

de wedstrijd Op 6 oktober kon het dan echt beginnen, de eerste echte wedstrijddag! De focus was van de gezichten af te lezen en iedereen maakte zich klaar om de eerste plannen om te zetten in succesvolle foto's of videobeelden.

Groothoek zonder model.

2. Pedra do Ginja De 2e duikstek is genoemd naar Ginja, de vriendelijke huistandbaars die op het rif

woont. Op deze duikplek liet Porto Santo al snel zijn ware aard zien. Een hele ruwe kale grijze onderwaterwereld met veel vis.

Foto: Danny Van Belle.

generaal Pereira D'Eça corvetta, een prachtig Portugees oorlogschip, afgezonken in 2016, dat nu dienst doet als artificieel rif. Dit wrak ligt op een diepte van 30m, waardoor lange duiken helaas niet mogelijk waren.

Maar wat was dit een mooi wrak. Miljoenen vissen zwommen hier rond, terwijl scholen barracuda's, tonijnen en makrelen volop hun gang gingen aan het zwemmende buffet. Een prachtig schouwspel van de natuur!

Om het plaatje compleet te maken, zwommen hier ook nog prachtig grote tandbaarzen rond die zeker niet schuw waren.

Voor fotograaf Filip Staes kwam hier nog wat extra stress bij kijken, gezien hij last minute van buddy/assistent diende te wisselen en kapitein Thomas is

Het macroleven valt hier ver te zoeken, maar met de nodige toewijding was hier toch ook wel wat leven te vinden, zoals cilinderrozen, anemonen, poetsgarnalen, …

Groothoek met model.

84

Hippocampus nov./dec. 2021

Foto: Filip Staes.

ingevallen als 'model'. Hierdoor hadden ze geen tijd om te oefenen op een modelfoto en laat dit nu toch wel heel cruciaal zijn!

Model en fotograaf dienen goed op elkaar ingespeeld te zijn en elkaar blindelings te begrijpen. Op de oefendag werd hier al grondig op getraind, maar bij de screening van de foto's 's avonds bleek er nog heel wat werk aan de winkel voor het 'model'. Ik wil dan ook van harte alle modellen bedanken voor het zware werk dat ze leveren en hun bijdrage aan de foto's, want door een keer aan de andere kant van de camera te staan, besef je pas hoe lastig het model zijn wel is!

Na het einde van de eerste dag zagen we toch hier en daar wat positieve gezichten en zelfs een kleine glimlach. Dag 1 leverde mooie resultaten op.

Na een korte nachtrust, omdat er nog moest gekeken worden naar de foto's, naar wat er nog beter kon en naar welke shots van de film er nog nodig waren, ging dag twee van start. Er waren nog twee kansen om de beelden te schieten die nog nodig waren voor de film of om die ene foto te maken om in één van de zes reeksen in te dienen. Tijdens het buitenvaren uit de haven was het telkens een race tussen de verschillende zodiacs en was de sfeer onderling geweldig. De vriendschappelijke sfeer was zeer typerend was voor dit WK. Aangekomen op de duikstekken zag je de gezichten veranderen naar wedstrijdmodus.

De eerste duik was zoals tijdens het hele WK weer een gevecht tegen de stroming, maar de tweede duik was daarentegen een genot. De stroming was weggevallen, de golven waren verdwenen en het zonnetje scheen. Het beloofde kalme, helderblauwe water kwam tevoorschijn en we maakten een prachtige laatste duik. Het was tijdens de laatste 5 minuten van deze duik dat Filip Staes zijn zilveren visportret kon maken.

Altijd alles blijven geven tot het einde is dan ook zijn boodschap.

selecteren en inleveren van de beelden Na de duik keerden we terug naar de haven om alle geheugenkaarten in te leveren. Die kregen we pas 's avonds terug in het hotel.

Gery ging een lange nacht tegemoet van monteren, knippen, plakken, bewerken, vloeken …. en Filip en Danny een iets kortere nacht met het selecteren van de foto's en het inleveren ervan. Het inleveren moest om 23.00 uur gebeuren, waardoor er niet veel

Groothoek met model.

tijd was om de keuze te maken. Alle teams zonderden zich af en de nodige discussies ontstonden.

Uiteindelijk was er witte rook! Gery leverde twee films af, 1 minuut onbewerkte film en de lange film.

Danny nam deel in vier reeksen: groothoek, groothoek met model, thema en creatief.

Filip zocht zijn succes in visportret, groothoek, groothoek met model en macro. Ook hier was de organisatie weer keurig in orde en het inleveren liep vlot.

De rustdag op 8 oktober was zeker en vast welkom. Het duiken in de Atlantische oceaan is best lastig en dit voelden de deelnemers. Sommigen lieten zich verwennen met

een massage, anderen gingen op eilandverkenning of hielden gewoon een rustdagje aan het zwembad. 's Avonds genoten we van een geweldige avond vol met lokale lekkernijen, goede muziek en vooral een prachtige sfeer. De eerste foto's werden onderling al bekeken en hier en daar viel er al een pronostiekje uit de lucht!

de prijsuitreiking Dan was het moment aangebroken, de dag van de prijsuitreiking. Over smaken en kleuren valt niet te discussiëren, de jury heeft altijd gelijk en nog meer levenswijsheden werden in het leven geroepen, maar dat kon het resultaat niet veranderen. De prijsuitreiking begon met de nodige dankwoorden Hippocampus nov./dec. 2021

85

Bondsnieuws

Foto: Danny Van Belle.

Audiovisuele Commissie

Creatief.

Foto: Danny Van Belle.

een 12e plaats voor groothoek en macro.

Danny scoorde een zeer mooie 4e plek met een prachtige creatieve foto in de reeks creatief en een 10e plaats in de themareeks.

Wat een prestatie van het Belgische team!

Ik kan als teamkapitein niet anders dan zeer tevreden terugblikken op een prachtig WK. Wat een geweldige ervaring die mij altijd zal bijblijven.

en wederom werd Pedro in de bloemetjes gezet, want hij bleek toch echt de drijvende kracht achter dit WK te zijn. Dank je wel Pedro! Daarna volgden de resultaten in de categorie video en al direct in een reeks waarin Gery meedeed. Zijn korte film met niet bewerkte beelden kreeg een zeer mooie 4e plaats. Een goede start voor de Belgen!

De lange film eindigde op een verdienstelijke 10e plaats.

Daarna was het aan de beurt van de fotografen. In de reeks visportret scoorde Filip Staes een prachtige zilveren medaille met een dubbelopname van een schorpioenvis.

Daarnaast behaalde hij een mooie 6e plaats met zijn groothoek met model en twee keer

86

Hippocampus nov./dec. 2021

Foto: Karen Michiels.

Thema crustacea.

Dank je wel Gery, dank je wel Karen, dank je wel Danny, dank je wel Thierry en dank je wel Filip en een welverdiende proficiat van een trotse kapitein!  THOMAS VAN PUYMBROECK

België op het podium.

Foto: Danny Van Belle.

Foto: Filip Staes.

Met dit visportret won Filip Saes een zilveren medaille.

Macrofoto van een octopus.

Foto: Filip Staes.

Groothoek zonder model.

Link naar de video 'Geloof in je dromen, soms komen ze uit', waarmee Gery Beeckmans een 4e plaats behaalde: https://youtu.be/TYeaZ9OSKXQ

Hippocampus nov./dec. 2021

87

Bondsnieuws

Vermist op zee, een nachtmerrie voor elke duiker Foto: John Maes.

Commissie Duikonderricht

Wie de film 'Open Water' – gebaseerd op de verdwijning van het Amerikaanse koppel Tom en Eileen Lonergan na een duik op het Groot Barrièrerif eind jaren '90 – ooit zag, denkt vaak dat dit alleen maar gebeurt op verre duikreizen. Toch zijn er wereldwijd nog steeds meldingen van duikers vermist op zee, omwille van uiteenlopende redenen, al dan niet met een goede afloop.

N

schippers die frequent op de Noordzee varen met duikers, ervaren Noordzeeduikers en duikwinkels om inzichten te verwerven.

Op basis van de aangeleverde input werden door het Veiligheidscomité een aantal veiligheidsmiddelen geselecteerd. Bij de selectie werd rekening gehouden met onderstaande criteria: • efficiëntie: eenvoudige en weinig efficiënte of in gebruik te moeilijke middelen werden niet weerhouden; • haalbaarheid; • gebruiksvriendelijkheid; • beschikbaarheid op de markt.

beperken, zijn eveneens mogelijke oorzaken. Een kwartier langer in het water met een stroming die toeneemt, kan ervoor zorgen dat een duiker honderden meters verder boven water komt en afdrijft.

Hoe kunnen we het risico verkleinen van duikers die niet meer aan boord zijn?

• Ploegenlijst per boot.

• Aan- en afmelden bij de havenkapitein en op de boot.

• Controle voor vertrek (uit de haven en na de duik) of iedereen aanwezig is.

• Geef aan wanneer je terug van boord gaat om welke reden dan ook?

• Gegevens van de hulpdiensten in case of …

oorzaken

aanpak

aanbevelingen vanuit het Veiligheidscomité

De oorzaken die aan de basis liggen van het vermist zijn op zee kunnen van allerlei aard zijn. Als we kijken naar het overzicht in de literatuur van alle mogelijke scenario's van 'vermist op zee' dan zien we onderwaterstromingen, oppervlaktestroming en driftduiken, waardoor duikers niet meer tot bij de duikboot geraken. Ook medische problemen of een slechte fysieke conditie kan het terugzwemmen naar de boot belemmeren. Daarnaast kunnen ook incidenten zoals onder andere luchttekorten of materiaalproblemen een snellere terugkeer nodig maken, waarbij het schip mogelijk nog geen duikers verwacht. Sterk veranderende weersomstandigheden (regen, storm, hoge golfslag, mist) die de zichtbaarheid plots

De 'Werkgroep visibiliteit' hield een consultatieronde bij commerciële duikcharters,

Op basis van het voorbereidende werk en de conclusies van de werkgroep werd een

88

Hippocampus nov./dec. 2021

Gebruik een ploegenlijst om na te gaan of iedereen terug aan boord is.

Foto: Ivo Madder.

a een aantal incidenten de voorbije jaren met vermiste duikers op de Noordzee, kreeg het Veiligheidscomité de opdracht om te onderzoeken welke maatregelen genomen konden worden om dit risico te verkleinen.

De beoogde doelstellingen hierbij waren: • het verkleinen van het risico op 'vermist op zee'; • het verhogen van de zichtbaarheid van duikers op de Noordzee; • uitzoeken of de huidige hulpmiddelen om duikers te lokaliseren aan de oppervlakte voldoende zijn; • optimalisatie van de bestaande hulpmiddelen.

onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire veiligheidsmiddelen, waarbij de primaire middelen dienen om onmiddellijk bij het bovenkomen snel opgemerkt te worden. De secundaire middelen zijn om bij afdrijven sneller teruggevonden te worden.

Daarnaast werden ook een aantal suggesties geformuleerd rond procedures en aanpak.

Bij de secundaire veiligheidsmiddelen raden we ten stelligste aan er één te kiezen uit de volgende vier: • Nautilus (AIS-zender); • OSB met radarreflector; • streamer; • oplosbaar fluopoeder.

Het geluid van een Dive Alert, beschikbaar in verschillende uitvoeringen, reikt verder dan het standaard fluitje.

Wat is een AIS-zender?

Naast een goed opgeladen duiklamp is een back-uplamp aangeraden.

Een OSB (Oppervlakte Signalisatie Boei) en een duiklamp zijn nu reeds verplichte uitrustingsstukken voor elke duiker, waarbij de duiklamp uiteraard goed opgeladen is.

Daarnaast beschik je bij voorkeur ook over een back-uplamp. De OSB dient voldoende groot te zijn, d.w.z. 150 cm hoog en 20 cm breed.

Fo to: Ir e e n L

oo

ts.

Bij de primaire veiligheidsmiddelen wordt een derde middel verplicht gemaakt, waarbij gekozen kan worden uit onderstaande twee mogelijkheden: • een – bij voorkeur – oranje kap; • een voldoende luide Dive Alert (fluitje).

Een oranje fluokap of een High Visibility neopreenkap verhoogt je zichtbaarheid.

De 'Nautilus' is een toestel dat een GPS-ontvanger en een AIS-zender combineert. AIS staat voor 'Automatic Identification System'. Het AIS-systeem werd in 2003 ingevoerd en maakt gebruik van de VHF marifoonkanalen 87 en 88. Om de 2 tot 12 seconden wordt, samen met het MMSI-nummer, een signaal uitgezonden. Het MMSI-nummer is een uniek identificatienummer van een VHF-marifoonstation dat beschikt over DSC (uitgerust voor digitale radiotelefonie) en informatie geeft over de snelheid van het schip, de positie, de koers, enz. Al die informatie wordt zichtbaar op de 'GPS-chartplotters' van andere schepen die over een AIS-transponder beschikken. AIS is verplicht voor de beroepsvaart, maar het systeem vindt de laatste jaren vlot zijn weg naar de pleziervaart.

Een duiker die een 'streamer' uitrolt, is veel beter zichtbaar vanuit de lucht.

Een OSB met radarreflector

Het Nautilus-toestel is compact en licht en meet 75 x 97 x 39 mm, vergelijkbaar met een duikcomputer. Het toestel weegt een luttele 131 gram, inclusief de batterijen. Er is dus altijd wel een plek te vinden voor de 'Nautilus' in of aan de duikuitrusting. In Hippocampus nr. 267 (jan./feb. 2018) werd de Nautilus uitgebreid besproken in het artikel 'Lost at sea? Never again!'.

Het oplosbaar fluo-poeder maakt je zichtbaar over een grote oppervlakte en kan zelfs al op trapdiepte vrijgelaten worden.

Hippocampus nov./dec. 2021

89

Bondsnieuws

Foto: Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

Daarnaast kwamen er ook aanbevelingen en suggesties rond procedures en voorbereiding van dit type duiken met betrekking tot de stijgfase, het gebruik van de OSB, de afspraken, het materiaal en de ervaring.

stijgfase De werkgroep beveelt aan om de daalfase en stijgfase uit te voeren via de ankerlijn of shotlijn ook gekend als een 'balise'. Bij een vrije opstijging is het aangeraden om direct een OSB omhoog te schieten, zodat circulerende boten je positie kennen.

Aanbeveling om de daalfase en de stijgfase uit te voeren via de ankerlijn of shotlijn.

Oppervlakte Signalisatie Boei

OSB

materiaal

• Laat de OSB zo snel mogelijk op in de stijgfase.

• Als je over een reel beschikt en er goed mee kan werken, laat je de OSB zo snel mogelijk op (bij voorkeur vanaf het moment dat je het wrak verlaat).

• Het oplaten van OSB op diepte mag in geen geval de opstijging belemmeren.

Het is belangrijk dat er geen tijd verloren gaat op diepte door het manipuleren van de OSB. In dat geval is het beter de stijging maximaal in te zetten zonder tijdverlies en de OSB op minder grote diepte op te laten.

• Breng je naam aan op de OSB. Dit maakt het detecteren van wie zich waar bevindt veel eenvoudiger en zorgt er ook voor dat je bij verschillende boten kan zien wie bij welke boot hoort. Ook bij verliesprocedure is dit belangrijk, zodat de schipper weet welke duikers reeds boven zijn.

• Leg de nadruk op voldoende ervaring met het oplaten van een OSB.

• Neem meer dan één lamp mee, zodat je hem ook als seinmiddel kan gebruiken.

• Kies een geschikt pak: op een warme zomerdag bij 18 graden watertemperatuur is een natpak aangenaam, maar dat is niet geschikt als je in een situatie

komt waarbij je zou afdrijven en dit omwille van het risico op onderkoeling.

kennis en ervaring Zorg ook dat je gaat duiken op de Noordzee met ervaren schippers en duikers die vertrouwd zijn met de maatregelen in geval van verlies, zoals onder andere stroming

Bij een vrije opstijging is het aangeraden om direct een OSB met daarop je naam omhoog te schieten.

• Maak duidelijke afspraken met de schipper(s) wat de beste timing is met betrekking tot het oplaten van de OSB. • Leef de afgesproken TTS-tijden strikt na en overschrijd de maximum afgesproken duikduur (DDmax) niet.

90

Hippocampus nov./dec. 2021

Foto: Roland Wantens.

duidelijke afspraken

Foto: Ivo Madder.

en richting kennen, weten welke ploegen op welk uur in het water gegaan zijn.

Ze hebben ook kennis van de gemaakte afspraken rond 'timings', de verwachte plaats van bovenkomen t.o.v. het wrak, enz. Raak je toch iemand kwijt dan kunnen volgende acties reeds genomen worden door de mensen op de boot: • In de sector kijken gedurende een bepaalde periode.

• Indien mogelijk 360° 'lookout'.

• De kap afzetten om beter te luisteren.

• De hoogste positie innemen op de boot voor een beter overzicht.

NELOS-Infomap 2022 De aanbevelingen zullen verschijnen in de NELOS-Infomap editie 2022 en op dat moment zullen ze definitief in voege gaan. Deze aanpassingen gelden voor de Noordzee en vergelijkbare Atlantische wateren. 

DIRK CALLAERT, NAMENS DE WERKGROEP VISIBILITEIT

Neem de hoogste positie in om rond te kijken als er nog een ploeg ontbreekt.

Advertentie

Hippocampus nov./dec. 2021

91

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Maximale duikdiepte

Frequent wordt gevraagd wat nu eigenlijk de maximale toegestane duikdiepte is voor luchtduiken, want dit is vaak onduidelijk. Collega 3*Instructeur Patrick Valkenborghs maakte in aanloop naar zijn titel als 3*Instructeur een boeiende verhandeling, waarin de vraag wordt gesteld of de door NELOS opgelegde regels omtrent de 'maximale duikdieptes' nog actueel zijn? Hij bekeek het onderwerp vanuit verschillende standpunten en kwam tot een paar belangrijke inzichten van waaruit aanbevelingen zijn geformuleerd. De verhandeling werd door het Veiligheidscomité met bijzondere interesse gelezen en dat leidde tot de oprichting van een werkgroep die verder inzoomde op het onderwerp. De conclusies werden voorgelegd aan het College van 3*Instructeurs dat hierover een finale beslissing heeft genomen.

Foto: Ivo Madder.

Nieuwe inzichten over duiken met ademlucht

Duikorganisatie

Maximale diepte (m)

LIFRAS

60 (*)

NELOS

(vanaf 2022 max. 60 m)

VVW

56 m (**)

Duitsland

VDST

40

Frankrijk

FFESSM

60

Ierland

CFT / IWC

45

Nederland

NOB

30

Wereldwijd

World Underwater Federation

56 (*)

België

E

en halve eeuw lang waren de duiktabellen het officiële decompressiemiddel voor BEFOS/NELOS. Eerst gebruikten we de Franse GERS-tabellen, later de US Navy '70 tabellen en tot slot doken we met de NELOS '94 tabellen. Deze drie tabellen hadden allen een maximale diepte van 90 meter als gemeenschappelijk element. Een verklaring hiervoor vinden we in de eerste NELOS-cursus uit 1991: "De toegelaten duikdiepte wordt begrensd door de ppO2. Deze partiële druk mag niet meer dan 2 bar bedragen om geen hyperoxie of zuurstofvergiftiging op te lopen". Met normale ademlucht (met afgeronde waarden van 20% zuurstof – 80% stikstof) mogen we dus niet dieper duiken dan 90 meter. Voor de meeste berekeningen zijn deze afgeronde waarden voldoende nauwkeurig, maar op een diepte van 90 meter is een verschil van 1% O2 echter niet meer verwaarloosbaar! Als we 1% O2 vermenigvuldigen met 10 bar, de omgevingsdruk op 90 meter, geeft dat een partiële druk van 0,1 bar.

Dus de ppO2 op 90 meter is in werkelijkheid 2,1 bar i.p.v. 2 bar. Met het toxisch effect van zuurstof in acht genomen (zie verder in dit artikel) is het duidelijk dat de impact van die 1% O2 niet zo klein is.

In 2008 voerde NELOS de duikcomputer in als primair

92

Federatie

Locatie

Hippocampus nov./dec. 2021

CMAS

ongelimiteerd

BSAC

England

50 (*)

IADS

Benelux

40 (**)

PADI

Wereldwijd

40 (**)

SSI

Wereldwijd

40 (**)

EUF

Europa

opleidingsdiepte (***)

* Aanbevolen maximum diepte. ** Na het behalen van een kwalificatie diep duiken (Deep Diving Speciality). *** Tot de diepte waarvoor ze een passende training hebben gekregen of hun brevet het toelaat (bij NELOS zal dat vanaf 2022 max. 60 m worden).

In 2008 voerde NELOS de duikcomputer in als primair decompressiemiddel. Hiermee verdween ook de dieptebeperking die de duiker werd opgelegd door de gestelde limiet van 90 meter die de duiktabel hanteerde. Belangrijke voorwaarden om met een computer te duiken zijn dat je hem gebruikt binnen de gestelde randvoorwaarden van de fabrikant en dat je de door NELOS opgelegde regels respecteert. De strengste voorwaarden gelden steeds. Vermits het NELOS-reglement geen dieptebeperking oplegt en de meeste duikcomputers verder rekenen als je dieper duikt dan 90 meter, is er geen regelgevende dieptebeperking meer. Het Duikonderricht neemt evenwel een duidelijke stelling in over duiken dieper dan 60 meter op ademlucht. Extreem diepe duiken met ademlucht worden door het Duikonderricht niet gepropageerd.

De maximale duikdieptes die andere organisaties hanteren, zijn sterk uiteenlopend. Ze gaan van de erg conservatieve dieptelimiet van 30 meter bij de Nederlandse CMAS-federatie NOB tot de erg liberale ongelimiteerde diepte van LIFRAS en NELOS. Naast de beperkingen door federaties zijn er ook nog beperkingen opgelegd door de landen zelf. Zo is in Frankrijk de diepte voor duiken met ademlucht vastgelegd op 60 meter, in Spanje en Egypte op 40 meter en in de Malediven op 30 meter. Duik je in deze landen met ademlucht dieper dan de wettelijke maximumdieptes, dan is dat in strijd met de wet en kan je voor fouten aansprakelijk gesteld worden.

diepe duik in de gevaren en materie Extreem diepe duiken met ademlucht plannen en uitvoeren is geen sinecure. De belangrijkste gevaren situeren zich in de fysiologische gevolgen van extreme duiken met lucht of m.a.w. de impact op ons lichaam van verhoogde omgevingsdrukken, koude en de effecten van het ademen van lucht onder verhoogde druk. Drie factoren spelen hierbij een grote rol: het narcotisch effect van stikstof (N2), de toxiciteit van zuurstof (O2) en de retentie van koolstofdioxide (CO2).

We nemen deze drie factoren eens grondig onder de loep: 1) Narcotisch effect van stikstof: stikstof is een inert gas en in tegenstelling tot zuurstof wordt het niet betrokken in onze stofwisseling. Het ademen van stikstof bij een verhoogde partiële stikstofdruk (ppN2) heeft een narcotisch effect op het zenuwstelsel

dat pas duidelijk wordt vanaf een diepte van 30 meter en gradueel toeneemt met de diepte. Omwille hiervan heeft de NOB een algemene dieptebeperking opgelegd tot 30 meter. BSAC in England is minder conservatief en vindt dat ademlucht een geschikt gas is om mee te duiken tot 50 meter. Algemeen wordt aangenomen dat de narcotische limiet voor duiken met ademlucht ongeveer bij 90 meter ligt. Uit studies blijkt dat de narcotische symptomen die deze diepte met zich meebrengt zo ernstig zijn dat de duiker haast onmogelijk kan functioneren.

2) Toxisch effect van zuurstof: alle organismen hebben zuurstof (O2) nodig voor de stofwisseling, maar zuurstof is als een mes dat aan twee kanten snijdt. Enerzijds is het essentieel om te kunnen overleven, anderzijds kan zuurstof giftig worden bij een verhoogde partiële druk. Als duiker moeten wij een goed evenwicht behouden tussen aan de ene kant te lage ppO2 (hypoxie) en aan de andere kant te hoge ppO2 (hyperoxie). Lucht is samengesteld uit 21% O2. Het maakt niet uit welk percentage O2 of hoeveel O2 we inademen, want ons lichaam reageert op de partiële druk van zuurstof (ppO2). Aan het oppervlak is de ppO2 in lucht 0,21 bar (0,21 x 1,0 bar = 0,21 bar). Ons lichaam kan, als we jong en gezond zijn, bij rust nog functioneren bij een minimum ppO2 van 0,16 bar.

Maar we spreken dan reeds van een lichte hypoxietoestand.

De ppO2-waarde van 1,4 bar wordt door tal van organisaties reglementair aangenomen als de maximale partiële druk van zuurstof voor het duiken met ademlucht, alsook met nitrox. Ook bij NELOS is de maximale ppO2-waarde vastgelegd op 1,4 bar voor het duiken met nitrox. Voor het luchtduiken hanteerde NELOS evenwel een grens van 2 bar ppO2, een historisch overblijfsel uit het tijdperk van de duiktabellen. Voor een duiker in rust worden ppO2-waarden tot 1,6 bar verdragen zonder het optreden van symptomen van een CZS-vergiftiging (centraal zenuwstelsel). Blootstelling aan ppO2-waarden hoger dan 1,6 bar kan reeds na enkele minuten leiden tot hevige convulsies. Die veroorzaken geen blijvende schade, maar als ze optreden tijdens het duiken kan het levensbedreigend zijn.

De Amerikaanse NOAA-tabel (National Oceanic Atmospheric Administration) is wereldwijd de referentietabel die de maximale duur van blootstelling weergeeft in functie van de partiële zuurstofdruk. Die wordt door NELOS en door de meeste producenten van duikcomputers als referentie gebruikt om

NOAA-tabel voor maximale zuurstofbelasting ppO2 (bar)

Max. Max. limiet enkelvouper 24 u dige limiet (min) (min)

0,60

720

720

0,70

570

570

0,80

450

450

0,90

360

360

1,00

300

300

1,10

240

270

1,20

210

240

1,25

195

225

1,30

180

210

1,35

165

195

1,40

150

180

1,45

135

180

1,50

120

180

1,55

83

165

1,60

45

150

de CZS-zuurstofbelasting te traceren. Helaas gaat de NOAA-tabel niet verder dan een ppO2 van 1,6 bar. Partiële drukwaarden boven 1,6 bar worden bekomen door te extrapoleren. Zelfs een kleine verhoging van ppO2 boven 1,6 bar doet de toelaatbare blootstellingstijd drastisch afnemen.

Bij een ppO2-waarde van 1,65 bar stijgt de CZS-zuurstofbelasting met een vaste snelheid van 1% elke 4 seconden! Bij een ppO2 van 1,4 bar is de blootstellingstijd 150 minuten. 1,6 bar geeft 45 minuten en 1,65 bar geeft 7 minuten. Bij een duik naar 90 m zijn we op diepte blootgesteld aan een ppO2 van 2,10 bar. Het is onjuist om te denken dat het meest eenvoudige ademmengsel, zijnde lucht, minder toxisch zou zijn dan een nitroxmengsel. Zoals eerder aangehaald is het niet de fractie van zuurstof die de toxiciteit bepaalt, maar de partiële druk ervan.

Als we deze stelling consequent doortrekken en enkel rekening houden met de begrenzing van de maximale ppO2 waarde, dan is de maximale diepte waarop je met ademlucht zou mogen duiken 56,6 meter.

Als we kijken naar de tabel met de 'Vergelijking van de maximale duikdieptes van gekende federaties' zien we deze diepte van

Hippocampus nov./dec. 2021

93

56 meter terugkomen als de maximale duikdiepte die het VVW en CMAS hanteren voor luchtduiken en voor het nitroxduiken. Het voorkomen van een CZS-vergiftiging is een essentiële parameter om een veilige maximale duikdiepte te bepalen.

Naast stikstofnarcose en O2-intoxicatie, waarvan de symptomen en de ernst van de toxiciteit met de diepte toenemen, speelt nog een derde element namelijk CO2-intoxicatie (koolstofdioxidevergiftiging). Als we CO2-intoxicatie goed willen begrijpen, dan dienen we dit ook te linken aan twee andere aspecten: ademcapaciteit en gasdensiteit. Bovendien is er een link tussen ademcapaciteit en CZS-zuurstofvergiftiging.

3) Ademhalingscapaciteit bij toenemende gasdensiteit en CO2-retentie: bij een verhoging van de omgevingsdruk, wat het geval is tijdens het duiken, treedt er een afname op van de ademcapaciteit door tal van factoren zoals 'bloodshift', drukverschil tussen de verschillende delen van het ademhalingsstelsel, toename van de dode ruimten en gasdensiteit. Het gevolg hiervan is dat de ademhalingscapaciteit halveert tijdens een duik naar 30 meter. Boven water is er tijdens de ademhaling in rust een laminaire luchtstroming doorheen onze luchtwegen.

Bij inspanning tijdens een duik zal een versnelde gasuitwisseling optreden die in onze luchtwegen turbulenties veroorzaakt. Deze turbulenties verhogen de ademweerstand en dit moet door de ademhalingsspieren worden opgevangen. De turbulente stroming en de ademhalingsweerstand van onze luchtwegen zijn recht evenredig met de densiteit van de ingeademde lucht. Als de gasdensiteit verhoogt omwille van de diepte zal de ademhalingscapaciteit van de longen afnemen.

In een studie, die werd uitgevoerd bij niet ondergedompelde personen in een hyperbare kamer en met lucht als ademmengsel (Hyperbaric Conditions – David J. Doolette and Simon J. Mitchell), heeft men vastgesteld dat de MVV (de maximale vrijwillige ventilatie, dus de hoeveelheid lucht die iemand binnen een minuut kan in- en uitademen) afneemt bij stijging van de omgevingsdruk.

Als je het effect van de verhoogde gasdensiteit en de 'bloodshift' bij elkaar optelt, kom je op een diepte van 60 meter nog amper aan 35 procent van de maximale ademhalingscapaciteit. Op een diepte van 90 meter stellen we vast dat de het maximale luchtdebiet beperkt wordt, doordat de ademhalingsspieren hun limiet bereiken. Dit beperkt

94

Hippocampus nov./dec. 2021

Densiteit gas (g/l)

Commissie Duikonderricht

Geëvalueerde duiken

Bondsnieuws

Aantal gefaalde duiken t.g.v. een te hoge ppCO2

Andere oorzaken van het falen

Normaal verlopen duik

op zijn beurt de 439 2–3 15 (3,4%) 31 (7,1%) 393 (89,5%) maximale ademhalingscapaciteit 132 3,1 – 4 2 (1,5%) 16 (12,1%) 114 (84,8%) (het geventileer204 4,1 – 5 15 (7,4%) 16 (7,8%) 173 (84,8%) de luchtvolume), waarbij er onvol42 5,1 – 6 3 (7,1%) 4 (9,5%) 35 (83,8%) doende ventilatie is om alle CO2 uit 75 6,1 – 7 31 (41,3%) 9 (12%) 35 (46,7%) te wassen. Bijgevolg gaat de ademhaling versnellen, er dieptecocktail wordt nog meer CO2 geproduceerd en we Een verhoogd CO2-gehalte (hypercapnie) is belanden in CO2-intoxicatie of koolstifdioxidevergiftiging (hypercapnie). We bereiken één van de belangrijkste risicofactoren bij hierbij ook een punt waarbij elke extra ineen CZS-zuurstofvergiftiging en vergroot spanning van de ademhalingsspieren zou dramatisch de kans op CZS-symptomen en leiden tot een verhoging van de CO2-ni-convulsies. CO2 veroorzaakt immers een veaus, wat alleen maar dient om meer CO2 vasodilatatie, namelijk het verwijden van te generen. De zogenaamde vicieuze cirkel. de bloedvaten. Hierdoor worden er grotere hoeveelheden zuurstof naar de hersenen gasdensiteit en CO2-retentie aangevoerd. CZS-zuurstofvergiftiging zal Hoewel de bovengenoemde problemen al dus sneller optreden en al bij een lagere enige tijd bekend zijn, is er nooit een sysppO2 (bijv. < 1 bar)! Hypercapnie vergroot ook het risico op een decompressieongeval, tematisch onderzoek gebeurd naar de want door de verhoogde bloedstroom zal de maximaal toelaatbare gasdensiteit bij het opname van stikstof in de weefsels toeneduiken. Tot enkele jaren geleden een Brits men. CO2 is tevens een erg narcotisch gas onderzoekscentrum 'QinetiQ' onderwateradat het narcotisch effect van stikstofnarcose demhalingstoestellen aan het testen was en versterkt. hierbij relevante inzichten naar boven kwamen over de CO2-niveaus in het lichaam van Hoe kunnen we deze CO2-retentie de testduiker. Deze niveaus werden gevolgd maximaal voorkomen? door het meten van de ppCO2 in het uitgeEr zijn verschillende elementen waarademde gas. 'QinetiQ' analyseerde gegevens mee we als duiker kunnen werken om de van honderden testduiken en groepeerde de CO2-productie in ons lichaam onder controduiken op basis van de gasdensiteit. Vervolle te houden. Dat zijn: fysieke conditie, keugens berekende men het aantal duiken dat ze van het materiaal en onderhoud ervan, faalde vanwege te veel uitgeademde CO2 toen de gasdensiteit toenam. De gasdensigoed uitloden en trimmen. teit wordt gemeten in gram per liter (g/l) en ter vergelijking: de dichtheid van lucht Als duiker heb je de verantwoordelijkheid bedraagt 1,29 g/l bij atmosferische druk. De om je fysieke conditie en cardiovasculaire resultaten waren als volgt: (zie tabel). fitheid te onderhouden, zoniet zullen zelfs Het is duidelijk dat het risico van CO2-rekleine inspanningen leiden tot een verhoogtentie dramatisch toeneemt als de dichtheid de CO2-productie. van het ingeademde gas groter is dan 6 g/l.

De ademhalingsweerstand van een ademTijdens een duik met gewone lucht wordt automaat neemt toe met de diepte, omdat deze gasdensiteit van 6 g/l reeds bereikt op de gasdensiteit toeneemt. Als de ademhaeen diepte van 36 meter. De dichtheid van lingsweerstand verhoogt, gaan wij meer stikstof bedraagt 1,25 g/l en die van helium inspanningen moeten leveren om deze 0,18 g/l. Verhoogde gasdensiteit heeft een weerstand te overwinnen. Meer inspanning ingrijpend effect op de maximale ademharesulteert in een hogere CO2-productie. lingscapaciteit en mag niet verwaarloosd Voor diepere duiken gebruik je een ademworden. Het werkt CO2-retentie in de hand, die onvermijdelijk zal toenemen indien automaat met lage ademhalingsweerstand, de geleverde inspanningen op diepte niet die jaarlijks goed onderhouden en afgeworden gedoseerd. Bij het bepalen van een steld wordt. Ook een goede trim tijdens het maximale veilige duikdiepte zijn dus ook duiken is een essentiële vaardigheid om je CO2-retentie en gasdensiteit parameters inspanning en dus je CO2-productie tot een die we niet mogen negeren. CO2 is geen onminimum te herleiden. schuldig gas!

BEFOS Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

duikplanning Duikplanning is niet iets specifiek voor extreem diepe duiken. Duikplanning is een essentiële stap die je moet ondernemen, bij elke duik en bij elk type duik. Het moet zonder uitzondering voor iedere duik uitgewerkt en gebrieft worden voor je te water gaat.

NELOS heeft hiervoor het 12-puntenduikplan dat een goed uitgewerkt planningsinstrument is en chronologisch is opgesteld.

Het is gebruiksvriendelijk en behoort tot de basiskennis van elke duiker die een duik leidt. Bij het plannen van diepe duiken komt er echter meer kijken. Deze categorie van duiken wordt enkel uitgevoerd voorafgegaan door een aangepaste briefing. Welke bijkomende aandachtspunten je dient te bespreken, vind je terug in de NELOS-Infomap onder het 'Reglement diep duiken', dat in 2022 zal worden aangepast.

samenvatting Samengevat ligt de algemeen aanvaarde maximale diepte met ademlucht tussen 30 en 60 meter voor alle organisaties en federaties opgenomen in deze studie. De algemeen aanvaarde narcotische diepte ligt eveneens tussen 30 meter en 60 meter. De algemeen aanvaarde partiële zuurstofdruk ligt tussen 1,4 en 1,6 bar ppO2.

Aan de hand van een vergelijkende studie over wat de maximale duikdieptes zijn bij andere bekende organisaties, zijn de gegevens bij 12 andere organisaties met die van NELOS vergeleken. Bij deze vergelijking was het heel opvallend dat NELOS de meest liberale was van alle organisaties wegens het ontbreken van een gereglementeerde maximale duikdiepte. De meest conservatieve in de studie is de NOB van Nederland, met een dieptebeperking van 30 meter. Aan de andere kant waren het onze twee zuiderburen, namelijk LIFRAS en FFESSM, die het minst conservatief waren met een dieptebeperking van 60 meter. Alle overige organisaties leggen hun maximale diepte vast tussen deze twee genoemde uitersten.

Uit een diepgaande analyse van de fysiologische gevolgen van extreme duiken met ademlucht leiden we af dat het niet zozeer de diepte is die de luchtduiker een beperking oplegt, maar wel de narcotische en toxische eigenschappen van lucht op diepte.

Statistieken van BSAC tonen aan dat stikstofnarcose verantwoordelijk is voor een verhoging van duikincidenten. PpO2-waarden van 1,4 bar bij matige inspanning en

1,6 bar in rust, zijn de maximale ppO2-waarden waaraan een duiker mag blootgesteld worden zonder een verhoogd risico op zuurstofintoxicatie. Het voorkomen van een CZS-vergiftiging is zondermeer een essentiële parameter om een veilige maximale duikdiepte te bepalen. Na het aanbrengen van nieuwe inzichten over CO2-retentie als gevolg van de verhoogde gasdensiteit en het afnemen van de ademhalingscapaciteit, kan je besluiten dat ademlucht ongeschikt is als bodemgas voor extreme duiken.

De aangehaalde studies, fysiologische inzichten en bevindingen wijzen erop dat we tegen de fysiologische grenzen van luchtduiken aanlopen. Afhankelijk hoe conservatief we zijn, nemen we aan dat de grens voor luchtduiken tussen de zone van 40 en 60 meter ligt. Uit de analyse van de ongevallenstatistieken kunnen we afleiden dat het risico op een dodelijk ongeval met de diepte toeneemt. Voorbij de diepte van 40 meter zijn ervaring, doorgedreven opleiding en aangepaste duiktechnieken aan de diepte onontbeerlijk.

De werkgroep 'maximale duikdiepte' adviseert in eer en geweten op basis van bovenstaande elementen om het duiken op basis van ademlucht voor iedereen te beperken tot 60 meter. Dit werd voorgelegd aan het College der 3*Instructeurs die unaniem de beslissing genomen hebben om de maximale duikdiepte voor duikers met ademlucht te begrenzen tot 60 meter op basis van: wetenschappelijke en medische aspecten met betrekking tot duiken op grotere diepte; de bestaande wettelijke dieptebeperkingen in verschillende landen.

) )

Deze beperking geldt voor alle brevetten en titels zonder uitzondering. Duiken dieper dan 60 m is niet voor duikers met ademlucht (lucht of nitrox), doch enkel voor technische duikers (die met andere gassen, bijv. trimix, duiken). Alle nieuwe NELOS-kaartjes zullen een vermelding krijgen met de respectievelijke dieptebeperking in functie van het brevet en/of de titel. Dit is een duidelijke koerswijziging van NELOS met als ultieme doelstelling de duikveiligheid te verbeteren.

 DIRK CALLAERT, NAMENS DE WERKGROEP 'MAXIMALE DUIKDIEPTE' EN HET VEILIGHEIDSCOMITÉ

Voorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Medevoorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G. Stocq 18 – 1050 Ixelles Gsm 0477 74 38 17 – pilarlifras@gmail.com Penningmeester: Dirk Saman Groeningenlei 106 – 2550 Kontich Gsm 0475 26 79 20 – dirk.saman@nelos.be Bestuursleden: Michel Declercq Pladijsstraat 8, 8370 Blankenberge Gsm 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be Marc Hiernaux Avenue des Paveurs 10 – 1410 Waterloo Gsm 0475 46 09 65 – marc.hiernaux@skynet.be Marc Lycops Av. de la Liberté 158 Bte 7 – 1080 Molenbeek-Saint-Jean Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Frédéric Willem Des Charmes 28 – 5100 Jambes (Namur) Gsm 0475 64 59 74 – willem.frederic@skynet.be Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat:

Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl

Présidente: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G. Stocq 18 – 1050 Ixelles Gsm 0477 74 38 17 – pilarlifras@gmail.com Vice-Président: Marc Hiernaux Avenue des Paveurs 10 – 1410 Waterloo Gsm 0475 46 09 65 – marc.hiernaux@skynet.be Secrétaire Général: Roland Thiebault Hoogstraat 31 – 1980 Zemst Gsm 0475 92 00 03 – roland.thiebault@proximus.be Trésorier: Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Administrateurs: Didier Arts rue Baudet, 7 – 7090 Petit-Roeulx-lez-Braine Gsm 0495 50 86 02 – easy.engine@skynet.be Sylviane Godin Rue Bruyère St Jean 95 – 1410 Waterloo Gsm 0475 87 99 95 – sylviane.godin@gmail.com Jean-Pierre Vlieracker Rue Georges Rodenbach 4 – 1420 Braine-l'Alleud Gsm 0476 31 91 78 – jpvlieracker@hotmail.com Frédéric Willem Des Charmes 28 – 5100 Jambes (Namur) Gsm 0475 64 59 74 – willem.frederic@skynet.be

Secretariaat: Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be Boekhouding: comptabilite@lifras.be Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72

Hippocampus nov./dec. 2021

95

NELOS-boetiek Algemeen verantwoordelijke Rik Olievier Gsm 0475 64 31 71 boetiek@nelos.be BE45 4016 5136 2189

NELOS-boetiek Duikerhuis

NELOS-boetiek Winteractie 2 voor de prijs van 1

Muts € 15,00

Beanie € 10,00

Brusselsesteenweg 313-315 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 secretariaat@nelos.be

Regionale verantwoordelijken Antwerpen: Frederik Rausenberger Brandheide 2 2880 Bornem Gsm 0468 57 58 75 boetiek.ant@nelos.be Vlaams-Brabant: Tiny Heremans Janseniusstraat 8 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be Limburg: Stefan Paas Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm 0475 76 10 11 boetiek.lim@nelos.be Oost-Vlaanderen: Mark Bulte Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be West-Vlaanderen: Kurt Lommens Jules Deconinckstraat 16 8560 Wevelgem Gsm 0475 78 11 32 boetiek.wvl@nelos.be

Hoody € 30,00 (dames)

Fleece € 45,00

Fleece € 45,00

(dames)

(heren)

ARTIKEL

MAAT

DAMES - T-shirt - lange mouwen

PRIJS S

M

L

XL

XXL

17,00

S

M

L

XL

XXL

30,00

DAMES - fleece vest met rits

S

M

L

XL

XXL

45,00

DAMES - regenjas

S

M

L

XL

DAMES - hoody

XS

DAMES - gehaakte muts met pompom

15,00

1 size fits all

15,00

HEREN - T-shirt - lange mouwen * Maat XL = zwart

S

M

L

XL*

XXL

17,00

HEREN - hoody

S

M

L

XL

XXL

30,00

HEREN - fleece vest met rits

S

M

L

XL

XXL

XXXL

45,00

HEREN - regenjas

S

M

L

XL

XXL

XXXL

15,00

BEANIE - unisex

1 size fits all

10,00

BUFF - unisex

1 size fits all

5,00

NELOS strandlaken 150 x 100 cm

Regenjas € 15,00

NELOS-structuur?

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS, zoals bijv. de Ereraad, de ombudsman, de verantwoordelijken voor de commissies, ...

Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum.

96

Hippocampus nov./dec. 2021

20,00

(heren blauw, dames rood)

T-shirt lange mouwen

€ 17,00 (heren)

De bestelbonnen kan je vinden op

Interesse in één van de artikelen? Stuur een mailtje naar boektiek@nelos.be.

We helpen jou graag verder. Actie geldig tot 31/01/2022 zolang de voorraad strekt.

De actie is niet cumuleerbaar met de clubkorting of andere lopende acties. Duurste artikel wordt aangerekend.

CERTIFICATION INTERNATIONAL

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw is lid van BEFOS, stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS, erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

www.facebook.com/NederlandstaligeLigaVoorOnderwateronderzoekEnSport

NELOS-bestuur Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Penningmeester & vice-voorzitter: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be Boetiekverantwoordelijke: Rik Olievier Gsm 0475 64 31 71 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be

Brevettencomité: Koen Van Dyck Gsm 0476 65 02 96 voorzitter.brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Patrick Valkenborghs Gsm 0473 70 68 94 – voorzitter.sdt@nelos.be Sectie EDIT: Lutgart Stals Gsm 0473 2 86 64 – voorzitter.edit@nelos.be Veiligheidscomité: Hans Engels Gsm 0478 73 30 21 voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie

Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Voorzitter, dopingpreventieverantwoordelijke en contactpersoon Medisch Verantwoord Sporten: Catherine De Maeyer voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be

Bestuurslid: Michel Declercq Gsm 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Secretariaat, ombudsman & API Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat Ombudsman & Aanspreekpunt integriteit (API): Eric Sels Gsm 0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie Arena NV: tel. 02 512 03 04 – www.arena-nv.be arena@arena-nv.be (contactpersoon Inge Ghijsels) Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden.

Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Commissies Commissie Duikonderricht Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 voorzitter.duikonderricht@nelos.be Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be Ereraad: Tony Devolder Gsm 0478 45 51 42 – voorzitter.ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 voorzitter.jeugdduiken@nelos.be

Audiovisuele Commissie (NELOSAC) Voorzitter NELOSAC: Chris Demuynck Gsm 0496 75 96 85 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie (Sectie OWF): Ivo Madder – owf@nelos.be Gsm 0475 73 32 01 Voorzitter Sectie Onderwatervideografie (Sectie OWV): Jo De Smedt Gsm 0474 27 07 73 – owv@nelos.be

Commissie Biologie Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus Hoofdredacteur: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 voorzitter.redactieteam@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Jan Decrock Gsm 0483 66 79 01 – voorzitter.cdmh@nelos.be

Commissie Innovatief Sporten Voorzitter: Mario Verhaeghe Gsm 0475 63 16 97 voorzitter.innovatiefsporten@nelos.be

Juridische Commissie Voorzitter: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

Sportcommissie Ambassadeur / voorzitter ad interim: Michel Declercq Gsm 0475 56 56 18 voorzitter.sportcommissie@nelos.be Voorzitter Subcommissie Vrijduiken: François Vissers – francois.vissers@nelos.be Voorzitter Subcommissie Vinzwemmen: Free Duerinckx – free.duerinckx@nelos.be Voorzitter Subcommissie Onderwaterhockey: Niels Balens – niels.balens@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Ronny Margodt, Sven Vandekerckhove, Dirk Saman

Erevoorzitters Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be Verantwoordelijke uitgever en ambassadeur: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Wim Bollein, Natalie Decrock, Chrisje Demuynck, Jan Dieu, Melanie Gevaert, Ivo Madder, Katrijn Ools, Patrick Swinnen, Marijke Van Cauwenberghe, Jozef Van den Berghe, Wim Van Doeselaer, Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel, Roland Wantens Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 publiciteit@nelos.be Drukkerij: Moderna Printing Schoebroekstraat 50 – 3583 Paal-Beringen www.moderna.be Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar:

februari, april, juni, september en december.

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414.

Gedrukt op:

Deadlines artikels Hippocampus Editie januari/februari: vóór 5 december Editie maart/april: vóór 5 februari Editie mei/juni: vóór 5 april Editie september/oktober vóór 15 juni Editie november/december: vóór 5 oktober

Advertentietarieven Zie 'MediaPack' op: www.nelos.be/mediapack Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald via: www.nelos.be/Hippo-archief Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Europese privacywetgeving (GDPR – General Data Protection Regulation – of ook genoemd Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG), die op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, melden wij dat je persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. Je hebt inzage- en correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Lid van:

Adresveranderingen enkel via het secretariaat van je duikclub waar je als 1e lid ingeschreven bent.

Heb jij onze Faceboopagina al geliket? www.facebook.com/hippocampusredactie

Lopende

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info.

Agenda

December 2021

Maart 2022

01 Regionale bijscholing: Zeemanschap –

06 AV NELOS

WEVOS Locatie: Clubhuis DNI, Sint Jorisstraat 64, 8870 Izegem – 20.00 - 22.30 u

02 Ronde Tafel regio AVOS Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.30 u

03 Regionale bijscholing: Zeemanschap –

Herkansing Locatie: Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

13 Examen 1*I – Didactiek Theorie Herkansing

BRAVOS

Locatie: Gemeentelijk zwembad Aartselaar -

Locatie: Park van Relst, Aarschotsebaan 128,

09.00 - 12.00 u

1910 Kampenhout – 20.00 - 22.30 u

04 Specialisatieopleiding Jeugdduiken

13 Examen 1*I – Didactiek Zwembad Herkansing

Theorie deel 2

Locatie: Gemeentelijk zwembad Aartselaar -

Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

13.00 - 16.00 u

09 Regionale bijscholing: Zeemanschap –

14 Examen Nitrox-Instructeur – Theorie

LIMOS

Herkansing

Locatie: GCOC Oosterhof Lummen,

Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen 20.00 - 22.30 u

12 Proclamatie OBK shoot-out wedstrijd onderwaterfotografie & -videografie Locatie: Duikershuis NELOS – 14.00 - 17.30 u

Januari 2022 07 Examen 2*I – Limiet inschrijvingen 08 Examen 3*I – Theorie Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 18.00 u

17 Infoavond – Nitrox-Instructeur Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

18 Spiras-workshop ademhaling Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 21.30 u

22-30 boot Düsseldorf Meer info: www.boot.com

28-30 Vakantie-Expo Locatie: Antwerp Expo, Jan van Rijswijcklaan 191, 2020 Antwerpen Meer info: vakantie-expo.be

31 Start cursus EDR - Theorie Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

Februari 2022 03-06 Vakantiesalon Brussel Locatie: Brussels Expo, Belgiëplein 1, 1020 Brussel Meer info: www.vakantiesalon.eu

14 Cursus EDR Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

15 Duiker-Hulpverlener Train the Trainer Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

20 Examen AI/Initiator – S2C + M3 Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

98

Organisatie: Amfibie Turnhout

09 Examen AI/Initiator – S2C + M3

Hippocampus nov./dec. 2021

19 Examen 3*I – Theorie – Herkansing Locatie: Duikershuis NELOS – 08.00 - 13.00 u

19 College der 3*I (+ workshop) Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

22 Start cursus NTD – Theorie Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

27 Academische Zitting Commissie Duikonderricht Locatie: De Waai, Werft 2440 Geel – 14.00 - 17.00 u

secretariaat@nelos.be

04 College der 3*I (+ workshop) Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 u

04 Zeestage 2*I en 3*I – Pré-Boulouris Locatie: Duikershuis NELOS – 14.30 u

Oktober 2022 02-06 Zeestage 2*I en 3*I Locatie: Boulouris

15 Duiker-Hulpverlener – Examensessie 2 08.30 - 17.00 u

27 Ronde Tafel regio LIMOS 19.30 - 22.00 u

November 2022 06 Examen 1*I – Theorie Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 09.00 - 12.30 u

06 Zeestage – Post-Boulouris Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 13.00 - 15.00 u

07 Examen 3*I – Limiet inschrijvingen secretariaat@nelos.be

08 Ronde Tafel regio AVOS 19.30 – 22.00u

13 Examen AI/Initiator – S2C + M3 Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

April 2022

16 Examen 1*I – Theorie – Herkansing

08 Examen 3*I – Indienen Verhandeling

17 Ronde Tafel regio BRAVOS

secretariaat@nelos.be

24 Examen 2*I – Theorie Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

Locatie: Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u 19.30 - 22.00 u

19 Specialisatieopleiding Jeugdduiken Theorie deel 1

Mei 2022

22 Ronde Tafel regio OVOS

05 Examen 2*I – Theorie – Herkansing

23 Examen AI/Initiator – S2C + M3

Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u 19.30 - 22.00 u

Locatie: Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

07 Duiker-Hulpverlener – Examensessie 1 08.30 - 17.00 u

Herkansing Locatie: Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

26 Specialisatieopleiding Jeugdduiken

14-21

Theorie deel 2

Technische Stage (onder voorbehoud) 16 Kick-off Zeestages 2*Instructeur

Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

17 Examen 3*I – Verhandeling Locatie: Duikershuis NELOS – 19.00 - 23.00 u

20 Zeestage – Limiet inschrijvingen secretariaat@nelos.be

Juni 2022 14 DHV – Train the Trainer Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

September 2022 01 Examen 1*I – Limiet inschrijvingen

27 Examen 1*I – Fysieke Fitheid Vergadering afspraken Eindexamen Didactiek Locatie: Zwembad ‘t Strop, Stropstraat 31 9000 Gent – 13.00 - 18.00 u

December 2022 01 Ronde Tafel regio WEVOS 19.30 - 22.00 u

Op www.nelos.be/sdt vind je meer info over de opleiding extended range, trimix, CCR, ...

Controleer even of het evenement inderdaad plaatsvindt. Items voor de onze Lopende Agenda kan je melden aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

HYDROS PRO

HYDROS X

“PAST ZICH AAN HET LICHAAM AAN SUPERCOMFORTABEL.” —PAUL, OCEAAN CINEMATOGRAAF

60M

WATERPROOF

BESTE KOOP

• Scherm voor en achter • Aluminium behuizing

• Richtgetal 22 • Handmatig instelbaar • Leverbaar in wit & zwart

Miami, FL

Jupiter, FL

• Perfecte stabilisatie

€ 289,-

€ 299,-

AOI Q1 ULTRA COMPACTE FLITSER IDEAAL VOOR COMPACT EN MIRRORLESS SUPERKRACHTIGE RICHTLAMPEN, TOTAAL 700 LUMEN

80M

NIEUW

WATERPROOF • Groot en helder beeld • Slechts 1230 gram • 3,5 + uur accuduur

€ 1568,-

WEEFINE WED-7

GROTE FULL HD 7” MONITOR GROOT DISPLAY IN EEN COMPACTE BEHUIZING

100M

SCUBAPRO.EU

250M

WATERPROOF

THOUSING GOPRO HERO 9 & 10 OPTIONEEL MET MACRO LENS EN FILTERSET ROBUUST EN SUPERBETROUWBAAR ONDERWATERHUIS

60M

WATERPROOF • Lichtgewicht ABS-PC • M16 accessoire poort • Dry lock systeem

€ 1695,-

IKELITE CANON R5

VOOR DE POPULAIRE CANON R5 OPTIONELE TTL CONVERTER EN VACUÜMPOMP

100M

WATERPROOF

WATERPROOF

• Ergonomische handvatten • Aluminium behuizing • Water alarm

• Perfecte ergonomie • Aluminium behuizing • Vacuüm systeem

€ 2830,-

ISOTTA Z6 II / Z7 II

VOOR DE GEAVANCEERDE NIKON Z6 II / Z7 II

€ 3541,-

NAUTICAM NA-A1

VOOR DE NIEUWE SONY A1

VAN DE

Explore like never before.

MULTIPLE DIVE ALGORITHMS

WIRELESS CONNECTIVITY

www.suunto.com

WIRELESS TANK PRESSURE

SUPERIOR VIEWING

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 286 – nov./dec. 2021

SUUNTO EON STEEL BLACK - NEW

Dieptebeperking Geslaagden Zeestage Examen Duiker-Hulpverlener